ADLİ VAKALARDA PARAMEDİĞİN

YASAL SORUMLULUĞU/ FAİL VE

MAĞDURUN TEDAVİ VE BAKIMI

24.03.24 1
İçerik
 Kavramlar
-Suç
-Fail
-Mağdur
-Adli vaka
 Adli Değerlendirmenin Öğeleri

24.03.24 2
 Kavramlar

• Suç; Ceza Hukukunun inceleme alanında olup

bu hukuk dalının konusudur.
• Genel bir tanımla suç; ceza yasasının
yasakladığı ve başkasının hakkını ihlal eden bir
eylemdir
• Hukuk sözlüğünde
geçen tanımı ise; hukuk
kurallarının yasakladığı
ve yapılmasına veya
yapılmamasına cezai
yaptırım (müeyyide)
bağladığı eylemdir
(Centel, 2001)
 Fail

• Günümüzde bir suçun faili olabilmek için, iki

temel şartın bulunması gerekmektedir:
• İnsan olmak ve hayatta olmak.
• Çünkü ceza sorumluluğu bakımından hareket
yeteneğine sadece insanlar sahiptir.
• Bir fiili işleyen kişiye fail, kendisi hakkında ceza
muhakemesi şartları uygulanan ve aleyhinde
kamu davası açılan kişiye de sanık adı verilir.
• Ancak sanık kavramının yerine fail kavramı da
kullanılmaktadır (DÖNMEZER & ERMAN)
 Mağdur
• Dilimize Arapça’dan giren kelimenin kökeni
“gudre” ve “gadr”dır.
• Sözlükte mağdur kelimesi haksızlığa uğramış,
zor durumda kalmış, mağduriyet sahibi
anlamlarına gelmektedir.

24.03.24 7
 Ceza hukuku bakımından mağdur

 Kanunların, eylem veya ihmal yoluyla ihlal

edilmesi nedeniyle,
 Bireysel veya toplu olarak,
 Fiziksel veya ruhsal biçimde yaralanma da
dâhil olmak üzere manevi acılar çeken,
 Ekonomik kayba uğrayan veya temel
hakları esaslı bir biçimde zayıflayan ve bu
suretle zarar gören kimse olarak
tanımlanabilir.

24.03.24 8
 Mağdur uğradığı haksızlığın sonucu
olarak maddi ve/veya manevi zarara
uğramaktadır.

24.03.24 9
 Viktimoloji’de Mağdur Kavramı

 Mağdur hakları algısıyla alakalı olarak

toplumsal farkındalığın artmasıyla
birlikte kriminoloji biliminin alt bir
disiplini olan viktimoloji, ceza adalet
sisteminde mağdur haklarını ifade
eden müstakil bir bilim olarak ortaya
çıkmıştır.

24.03.24 10
 Viktimoloji,

 Mağdur tipolojisinin suç sebepleriyle olan

bağlantısı,
 Suç korkusu,
 Suçu önleme,
 Suçun mağdurlar üzerindeki etkileri,
 Mağdurun suçtaki rolü ve sorumluluğu,
 Korumaya ve desteğe ilişkin olarak
mağdurun gereksinimleri üzerinde
durmaktadır.

24.03.24 11
 Kriminolojide mağdur

 Failin eyleminden
dolayı zarar
görmüş acı çekmiş
veya ölmüş kişidir.

24.03.24 12
 Sadece gerçek kişiler suçun mağduru
olabilir.
 Tüzel kişiler, bir suçtan ancak zarar
gören konumundadır.
 Bu itibarla suçtan zarar gören ile
mağdurun aynı şey olmadığını da
belirtmek gerekir.
 Suçtan Zarar Gören

 Suçun işlenmesiyle hukuken korunan

menfaatleri doğrudan veya dolaylı ihlal edilen
kimse, suçtan zarar gören olarak tarif edilebilir.

24.03.24 14
 Suçtan zarar gören mağdurdan farklı bir anlam
içermektedir.
 Mağdur eylemden ilk etkilenendir.
 Suçtan zarar gören ise, eylem nedeniyle hakkı
zedelenen ve hak ileri sürebilecek kimsedir.

*** Örneğin adam öldürme fiilinde, mağdur ölen

kişi olduğu halde, suçtan zarar gören bu ölüm
olayı nedeni ile hakları ve hukuki çıkarları
zedelenen eş ve/veya çocuk gibi kişi veya
kişilerdir.
Adli Olay

 Bir kişinin; bir başka kişinin veya

kendisinin kasıtlı ya da tedbirsiz,
dikkatsiz davranışı sonucu, akli veya
fiziksel sağlığını kaybetmesine
adli olay denir
 Adli olay olarak belirtilen olaylar şu
şekilde gruplanabilir:

 - Ateşli silah ve patlayıcılarla olan

yaralanmalar,
 - Kesici, kesici delici, delici, kesici
ezici ve ezici alet yaralanmaları,
 - Trafik kazaları, düşmeler, darp
olguları ve iş kazaları,

(İnanıcı& Şelimen, 2004

 Adli olay olarak belirtilen olaylar şu şekilde
gruplanabilir:

 - Zehirlenmeler,
 - Yanıklar, elektrik çarpmaları,
 - Cinsel saldırı olguları, anal veya oral
olarak sokulan cisim,
 - Tıkama, tıkanma, ası, elle veya iple
boğulma, karın göğüs tazyiki, diri
gömülme, suda boğulma,
Adli olay olarak belirtilen olaylar şu
şekilde gruplanabilir:

 Her türlü intihar girişimi,

 - İşkence iddiaları,
 - Hekim hataları,
 - Aile içi şiddet olguları

(İnanıcı& Şelimen, 2004)

 Pasqualone’in 1998 yılında Amerika
Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) bir
hastanenin acil servisine 60 gün
içinde gelen, adli olay grubuna giren
hasta çeşitlerini araştırdığı yüksek
lisans tezinde adli olayları 24
kategoriye ayırmıştır
 2003 yılında bu araştırmayı tekrar
gözden geçirdiğinde, 24 kategorilik
gruba üç kategori daha eklemiş ve
adli olay grubunu 27 kategoriye
ayırmıştır
1- Engellinin istismarı
2- İstismar ve darp
3- Yüzde 5’ten fazla olan cilt yanığı
4- Çocuk istismarı ve ihmali
5- Polis gözetimindeki kişiler
6- Aile içi şiddet
7- Yaşlının istismarı ve ihmali
8- Yangın sonucu oluşan yaralanmalar
9- Gıda ve ilaçların özelliklerini yasal
olmayan bir şekilde değiştirmek
10- Adli psikiyatri hastaları
11- Çetelerin şiddeti
12- İnsan ve hayvan ısırıkları
13- Malpraktis ve ihmalkârlık
14- Motorlu araç travmaları
15-İş kazalarına bağlı olan yaralanmalar
16- Organ ve doku bağışları
17- İntihar girişimleri
18- Üreticinin ürününün neden olduğu
hasarlar
19- Şüpheli ölümler
20- Cinsel saldırı
21- Kesici delici alet yaralanmaları
22-Bağımlılık yapan maddelerin kötüye
kullanımı
23- Kültürler arası tıp uygulamaları
24- Toksik maddeye maruz kalma
25- Kitlesel ölüm ve terör mağdurları
26- Hayatın sonlandırılması kararı /
Resüsitasyon yapılmaması kararı
27- Bulaşıcı hastalıkların kontrolü
Adli Değerlendirmenin Öğeleri

 Hemşireler adli vaka ile

karşılaştıklarında adli değerlendirme
yapmaktadır.

24.03.24 26
Adli Değerlendirmenin Öğeleri

 Öykü Alma
 Fiziksel Muayene
 Kanıtın Tanımlanması
 Kanıtın Toplanması
 Kanıtın Saklanması
 Kanıt Koruma Zincirinin Sağlanması
 Kanıtın Kayıt Edilmesi
 Krize Müdahale
(Çolak ve ark, 2003)
1. Öykü Alma

 Olayın ne,
 Nerede ve
 Ne zaman olduğu soruları ile
başlandıktan sonra,
 Öncelikle hastanın şikayeti
dinlenmelidir.
 Hastanın sözel ifadeleri
değiştirilmeden kayıt edilmelidir.
 Öyküyü alan kişi deneyimli olmalı,
 Sorular açık,
 Anlaşılır ve
 Cevaplanabilir olmalı ve
 Hastayı yönlendirmemelidir
(Özden , Yıldırım,2009)
2. Fiziksel Muayene

 “Ceza Muhakemesinde Beden

Muayenesi, Genetik İncelemeler ve
Fizik Kimliğin Tespiti” hakkında
yönetmelik gereğince bir suça ilişkin
delil elde etmek için şüpheli ve sanık
üzerinde iç beden ve dış beden
muayenesi tabip tarafından
yapılabilmektedir
Ceza muhakemesinde beden muayenesi; genetik incelemeler ve fizik
kimliğin tespiti hakkında yönetmelik. Yayımlandığı Resmi Gazetenin
Tarihi: 01 Haziran 2005; Sayı:25832.
 Ancak, hemşirelik tanılama süreci
kapsamında hastanın durumuna
ilişkin veri toplama yöntemlerinden
biri fiziksel muayenedir.
 Fiziksel muayene ile ilgili hastaya
anlayabileceği bir dille bilgi verildikten
sonra sözel onam alınmalıdır.
Fiziksel muayenenin
diğer kişilerin
göremeyeceği ve
duyamayacağı bir
ortamda yapılması
gerekir ve
muayeneye
istenirse başka bir
sağlıkçı da
katılabilir.
 Muayene odası muayene için yeterli
ışıklandırma ve tıbbi malzeme ile
donatılmalıdır.
 Sağlık çalışanlarının olaya yaklaşımı
yumuşak ve güven verici olmalı, adli
vaka olduğu düşünülen hastanın
muayeneden önce giysilerini
değiştirmesi ve banyo yapması
engellenmelidir.
 Fiziksel muayene sırasında kanıtı
kontamine etmemek için eldiven
giymelidir.
 Sistematik ve kapsamlı bir şekilde
fizik muayene yaparak kanıtları
toplamalıdır.
3. Kanıtın Tanımlanması

 Adli kanıtın toplanması ve

saklanmasında ilk adım adli kanıtın
tanımlanmasıdır.
 Sağlık çalışanının adli vakayla ilgili
küçük detayların farkına varması ve
kayıt etmesi adli bir olayı ortaya
çıkarabilir ya da küçük detayları yok
edebilir.
 Paramedik aile içi şiddet mağduru
olduğundan şüphelendiği hastasında,
hastanın ve ailesinin birbirinden
tutarsız ifadeleri, hastanın ses tonu
ve vücut dilinden yola çıkarak adli
vakanın tanımlanmasını sağlayabilir.
4. Kanıtın Toplanması

 Kanıt, “sanık ya da mağdurun suçun

işlenmesi esnasında kullandığı,
bıraktığı, uzaklaştırdığı, değiştirdiği ya
da kontamine ettiği her şeydir”.
Fiziksel kanıtlar;

 kurşun,
 giysi,
 saç,
 iplik,
 debris,
 tükrük,
 meni,
 ısırma izleridir.
Fiziksel olmayan kanıtlar ise
 Psiko-sosyal öykü alma sırasında,
intihar girişimi,
 Şiddet,
 Su istimal,
 Kendine zarar verme gibi
 Travma eğiliminin değerlendirilmesidir
 “Ceza Muhakemesinde Beden
Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik
Kimliğin Tespiti” hakkında Yönetmelik”
 Bir suça ilişkin delil elde etmek için
şüpheli ya da sanığın vücudundan kan
veya benzeri biyolojik örneklerle saç,
tırnak veya tükürük gibi örneklerin
alınması tabip tarafından veya tabip
gözetiminde sağlık mesleği
mensubu diğer bir kişi tarafından
yapılabilir..
 Olay Yerindeki Acil Müdahale Ekipleri

 Olay yerinin sağlıklı incelenmesi ve en ince

delilin dahi değerlendirilmesi konusunda, olay
yerinin muhafazası bilinci sadece uzmanlarca
değil, olay yerine ilk intikal eden sağlık çalışanı
tarafından da benimsenmelidir.

24.03.24 43
 Adli olayın gerçekleştiği yerler potansiyel
tehlikenin yüksek olabileceği yerlerdir.
 Güvenlik güçlerinin olay yerinde olması, olay
yerine yaralı kişilere müdahale etmek için giden
sağlık ekiplerinin güvenliğinin sağlanmasına
yardımcı olacaktır.
 Bunun yanı sıra suçun karakterleri olan mağdur,
fail arasında gerçekleşmiş mücadele ya da suç
gerçekleşirken ortaya çıkan kanıtlar suçun
çözümlenmesi aşamasında büyük öneme sahiptir.
  Bu sebeple olay yerinde bulunan güvenlik güçlerinden,
acil müdahale ekiplerine, itfaiye çalışanlarına, olay
yerindeki izleyicilere kadar herkese önemli
sorumluluklar düşmektedir.

24.03.24 46
 Olay yerinin bulunduğu şekliyle korunması,

 Potansiyel kanıtların olabileceği yerlerin belirlenmesi ve

ona göre hareket edilmesi,
 Olay yerinin ilk haliyle ilgili notların tutulması,

 Olay yerinde ihtiyaç duyulacak acil müdahale,

 İtfaiye gibi ekiplerin güvenliklerinin sağlanması ve

 Olay yerinde kanıtlara zarar vermeyecek şekilde uygun

hareket edilmesi güvenlik güçlerinin sorumluluğundadır
  Acil sağlık ekiplerinin olay yerindeki
sorumlulukları göz ardı edilemeyecek kadar
önemlidir.

24.03.24 48
 Sağlık ekiplerinin
yaptıkları ya da
yapmadıkları, bilinçli
ya da bilinçsiz,
araştırmada geri
dönülemez sonuçlara
neden olabilir.
 Bu sebeple olay yerinde müdahalede bulunan
acil sağlık ekipleri suça neden olan failin olay
yerinde ipucu ya da delil bırakmış olacağının
farkında olmalıdırlar.
 Sağlık ekiplerinin olay yerindeki
hareketlerinden dolayı delillerin yok olmaması
ya da değişmemesi gerekmektedir.
  Fiziksel kanıtların
korunması süreci fail
ile mağdur arasındaki
bağlantıyı
sağlayacağından
mümkün olduğu kadar
hasta müdahalesi ile
birlikte bu sürece de
gereken önem
verilmelidir.

24.03.24 51
Hasta saldırganla
mücadele etmişse
ve saldırganı
tırmaladığının
farkındaysa
ambulansta
kendisine
tırnaklarını
herhangi bir yere
sürmemesi söylenir.
 Eğer mümkünse eller bir kağıt poşet
içine ya da bir çeşit kumaş içine
konabilir.
 Plastik eldiven kullanımından
kaçınılmalıdır.
 Çünkü plastik, biyolojik delillerin
bozulmasına neden olur.
  Tıbbi müdahale için gerekmedikçe hastanın kıyafetleri
çıkartılmamalı ya da hastanın üstündeki kanıtlara
zarar verilmemelidir.
 Müdahale sırasında çıkartılan kıyafetlerin ya da diğer
eşyaların ayrı ayrı kağıt poşetlerin içine konulmasına
özen gösterilmelidir.
 Kıyafetlerin görüntüsü (yırtık, lekeli vb.) kayıt
edilmelidir.

24.03.24 54
 Kurşun delikleri ya da mekanik olarak meydana gelmiş
başka defektler etrafından kıyafetler kesilerek hasta
müdahalesi yapılmalıdır.
 Bunlar olayda kullanılan silahların hangi mesafeden,
hangi açıyla kullanıldığına dair önemli bulgular
vermektedir.
 Kıyafetler çıkartılırsa nasıl çıkarıldığı not olarak
yazılmalıdır.
 Örneğin resüsitasyonda hastanın üstü yırtılarak
açılabilir ve dört düğmenin koptuğu belirtilebilir.
 Olay yerindeki eşyaların yeri hastaya ulaşmak için
değiştirilmişse bu da not olarak yazılmalıdır.
  Yaraların herhangi bir tıbbi
müdahaleden önce yeri, büyüklüğü,
rengi, çeşidi belirtilmelidir.
 Yarada herhangi bir yabancı cisim,
obje varsa not edilmelidir.

24.03.24 57
Kanıtın Saklanması
 Klinik alanlarda, kilidi bulunan camlı
ve raflı bir dolapta kanıtların teslim
edilene kadar saklı tutulması
kanıtların korunmasında son derece
önemlidir.
 Çünkü klinik alanda kanıtları
toplamadaki problem çoğunlukla adli
kanıtları tanıma ve toplamadaki
başarısızlık değildir, sıklıkla kanıtların
gerektiği gibi saklanmasında bir
başarısızlık vardır
 Adli vakalarda hastanın giysileri ve
şahsi eşyaları gelişigüzel ortaya
bırakılmamalı,
 Polis memuru dışındakilere teslim
edilmemeli ve aile üyelerinin hastanın
giysilerini almasına izin
verilmemelidir.
 Islak veya nemli olan tüm kanıtlar
paketlere yerleştirilmeden önce
kurumasına izin verilmelidir...
 Giysileri hızlı kurutmak için vantilatör
ya da diğer araçlar kullanılmamalıdır,
gerekiyorsa kıyafetler hava akımı
olmayan uygun bir ortamda
kurutulmalıdır
Yaradan çıkarılacak artıklar kağıt bir poşete ya da
temiz bir kaba konulmalıdır.
-- Kağıt hava sirkülasyonunu sağlayarak materyalin
kurumasına izin verirken,
-- Plastik ıslaklığı biriktirir, doku parçalarının
bozulmasına/çürümesine ve küf oluşmasına neden
olur
 Yara içine tüp ya da dren
yerleştirilmemelidir.
 Teröpatik olarak yapılan müdahale
izleri işaretlenerek saldırıyla ilişkili
olmadığı belirtilmelidir.
  Hasta idrar, dışkı yapacaksa ya da
kusmak istiyorsa bunlar örnek olarak
temiz bir kaba alınmalıdır.
 Bunlar hastaya uyuşturucu madde
verilip verilmediğini belirlemek üzere
kullanılacak önemli kanıtlardır.

24.03.24 64
 Hastanın kullandığı uyuşturucu
maddenin konulmuş olabileceği su
şişesi, kahve bardağı gibi eşyalar
incelenmek üzere alınmalıdır.
  Oral olarak saldırıya uğramış
hastalara yemek, içecek
verilmemelidir.
 Kanıtlar toplanana kadar dişlerin
fırçalanmaması ve gargara
yapılmaması belirtilmelidir.

24.03.24 66
 Cinsel saldırı
vakalarında kaliteli
kanıtlar 72 saat
içinde
toplananlardır.
  Olay yerindeki hastanın fiziksel
değerlendirmesinde hastadaki lezyonlar
tarif edilmeli ve lezyon ve yaraların nasıl
oluştuğu konusunda bilgi sahibi
olunmalıdır.

24.03.24 68
 Çünkü yaraların nasıl oluştuğu
konusunda ifade edilenle, yaraların asıl
oluşma mekanizması arasında tutarsızlık
olabilmektedir.
  Mağdurun maruz kaldığı şiddeti ifade
edemediği durumlarda bu konuda bilgi
sahibi olmak acil sağlık ekipleri açısından
aydınlatıcı olmaktadır

 Acil sağlık ekipleri, aile içi şiddet,

partnere yönelik şiddet gibi vakalara da
gitmektedirler.

 Bu vakalar daha çok ev ortamında

gerçekleşmektedir.

24.03.24 70
 Acil sağlık ekipleri olay yerine ilk
gidenlerden olduğu için olay yerinde
bulunan mağdur ve saldırıyı
gerçekleştiren kişi ve kişilerin
davranışlarını gözlemleme fırsatına da
sahip olmaktadırlar.
 Mağdur olay yerinde bırakıldığında
şiddetin daha ileri boyutlara taşınacağını
düşündüren veya gösteren bulguları
bilmek bunun için önlem alınmasını da
beraberinde getirmektedir.
  Aile içi şiddet, partnerin uyguladığı
şiddet vakalarında acil sağlık ekipleri
saldırıyı gerçekleştirenin davranışlarını
kötüleyecek onunla karşı karşıya
kalmasını sağlayacak tutumlarda
bulunmamalı, tartışan bir çift arasına
fiziki olarak girmemelidir.

24.03.24 73
  Yaralı tıbbi olarak stabil hale geldiğinde
olay yeri ve olay yerindeki şahısların
birbirlerine davranışları, yaklaşımları
gözlenmelidir.

24.03.24 74
!!!!DİKKAT
 Mağduru yalnız bırakmamak,
 Muayene edilirken yanından ayrılmamak,
 Mağdurun yerine sorulan sorulara cevap vermek,
 Acil sağlık ekiplerine karşı fazla kibar ve ilgili
olmak ya da bunun tam tersi olarak mağduru
kazanın, şiddetin nedeni olarak suçlamak,
 Yaralanmanın önemsiz olduğunu belirtmek
şüpheli davranışlar arasında sayılmalıdır
 Şiddet görmüş kadın göz teması
kurmaktan,
 Eşinin ya da partnerinin yanında
konuşmaktan kaçınabilir veya
 Kendisini yönlendirmesi için eşine
bakabilir.
 Bütün bunlar bilinçli bir acil sağlık ekibi
için şüpheli olarak algılanıp gerekli
önlemlerin alınmasını gerektirebilir.
24.03.24 76
  Suçun çözülmesi için yeri geldiğinde
tutulan zaman kayıtları önemli role
sahip olmaktadır.

24.03.24 77
 Komuta merkezinin vakayı aldığı saat,
 çağrı saati,
 sağlık ekiplerinin olay yerine ulaşım
saati,
 olay yerinden ayrılış saati,
 suçun ne zaman işlendiğine dair olay
üzerine soruşturma açıldığında
incelenecek önemli kayıtlardan
olacaktır.
  Sağlık ekiplerinin hastaya müdahale
etmek için yaptıkları, soruşturma
aşamasında kendilerine sorulabilir.

24.03.24 79
 Soruşturma evresinde olay yerinin ilk
halini anlayabilmek için sağlık
ekiplerinin ifadeleri alınabilir.
 Olay yerinde değiştirdikleri şeyler
sorgulanarak olay yerinin orijinal hâli
canlandırılmaya çalışılabilir.
Olay yerine girerken;

 Kapı,
 Kapı kolu,
 Işık düğmeleri,
 Yer ve başka delil olabilecek alanlara özen
gösterilmelidir.

24.03.24 81
 Sağlık ekibindeki kişilerin potansiyel
delillerin var olabileceği yerler
konusunda bilgi sahibi olmaları olay
yerindeki hareketlerine yön verecektir
  Sağlık ekipleri olay yerinde çabuk değişebilen
noktalar konusunda daha dikkatli gözlemde
bulunmalıdır.
 - Kapılar- açık, kapalı, kilitli? Anahtar hangi
tarafta?
 - Pencereler- açık, kapalı? Kilitli mi?

24.03.24 83
 Işıklar- açık, kapalı? Hangi ışıklar açık?

 - Gölgelik, kepenk, perdeler- açık, kapalı?

 - Kokular- sigara, barut, gaz, parfüm vb.?

 - Olay yerinin görünümü- yemek hazırlanması,

lavaboda bulaşıklar, ev temiz mi kirli mi vb.?
 - Gün ve zamanı gösteren bulgular- gazete,
durmuş saat, bozulmuş yemek vb
  Olay yerinde bulunanlar tuvaleti kullanmamalı,
 suyu açmamalı,
 herhangi bir şey yememeli veya içmemeli,
 sigara içmemeli,
 havluyu kullanmamalıdır.
**Çünkü failin bunlardan herhangi birini kullanmış
olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
----Örnek olarak havlu kanlı suç aletini silmek için
kullanılmış olabilir.

24.03.24 85
 Olay yerindeki güvenlik güçlerinin yapması
gereken temel davranış çok gerekli olmadıkça
olay yerindeki hiçbir şeye dokunmamak
olmalıdır.
 Bu davranış şekli sağlık ekiplerinin olay yerinde
yapmaları gereken temel davranışı da
yansıtmaktadır.
 Olay yerinde mağdur ya da mağdur
yakınları psikolojik bir refleks olarak olay
yerini temizleme, düzenleme ihtiyacı
duyabilirler.
 Sağlık ekipleri böyle bir davranışla
karşılaşırsa buna müdahale etmelidir .

24.03.24 88
  Olay yerindeyken hayat kurtarmak
her şeyden önce düşünülmeli ve
uygulanmalıdır.
 Eğer olay yerinde yaralı biri varsa
delillerin kaybı ve bozulması söz
konusu olsa bile ilk iş olarak acil
yardımın gereklilikleri yapılmalıdır

24.03.24 89
  İlk yardım için olay yerine girerken
hastanın pozisyonuna dikkat
edilmelidir.

24.03.24 90
 Hastanın yatması veya oturması
 Ellerin, kolların, bacakların,
 Kıyafetlerin ve bunun gibi unsurların
durumu mağdurun ya da failin ilk
halini gözlemlemek açısından
önemlidir.
 Mağdurun elinde saç, kıl ya da lif gibi
herhangi bir delil var mı göz
atılmalıdır.
  Olay yerindeki yaralılar sağlık
kuruluşuna götürülürken eğer
mümkünse güvenlik güçleri mağdura
eşlik edebilir.
 Çünkü bu esnada güvenlik güçleri
mağdurun söyleyebileceği ve olayın kilit
noktası olan bir bilgi elde edebilirler.

24.03.24 93
 Güvenlik güçlerinin olmadığı yerde acil
sağlık ekibi mağdurun sarf ettiği sözleri
duymazdan gelmemelidir.
 Mağdur son anlarında failin ismini
söyleyebilir ya da suçun çözülmesini
sağlayacak bir bilgi verebilir.
  Olay yerindeki ateşli silahlar
konusunda yapılması gereken
bunların bulunduğu haliyle
bırakılmasıdır.

24.03.24 95
 Ama hastaya müdahalede engel
oluşturacak ya da delilin bozulmasına
neden olabilecek bir kalabalık varsa
olay yerindeki ateşli silahlar yerinden
alınabilir.
 Bu durumda yapılması gereken ateşli
silahın alındığı yerin işaretlenmesi ya
da yerini akılda tutmak olacaktır.
  Ateşli silahı sağlık görevlisi yerinden
alacaksa bunu kalem ya da çubuk
benzeri bir cisimle tetik yerinden
tutarak yapmamalıdır.

24.03.24 97
 Bu şekilde tetik yerinde bulunabilecek
deri, doku parçaları, kan, toz gibi
kanıtların çıkması söz konusu olabilir.
 Bu nedenle silah kabzanın
yanlarından iki parmakla tutularak
kaldırılmalıdır.

(Allison, 2008)
 Silahın nereden alındığının
işaretlenmesi ya da çizim üzerinde
gösterilmesi önemlidir.
 Silahın intihar sonucu kişinin elinden
düştüğü yerin işaretlenmesi de
mümkün olabilmektedir
Kanıt Koruma Zincirinin Sağlanması

 Sağlık çalışanları kanıt zincirinin

doğru olarak sağlanması için gözlem
yapmakta ya da örnekleri almada ve
kanıtların uygun koşullarda
paketlenmesinde görev almaktadır.
 Ayrıca kanıt koruma zincirindeki
herhangi bir kişi mahkemeye şahit
olarak çağrılabilir.
Kanıtlar için aşağıdaki süreç izlenmelidir:

 Her bir kanıt ayrı ayrı kağıt paket/zarf

içine yerleştirilmelidir,
 Kanıtın yer aldığı paket/zarf bant ile
kapatılmalı ve mühürlenmelidir,
 Paket/zarfa bireyin adı, bireyin
protokol numarası, doğum tarihi,
örneğin ne olduğu, nereden ve ne
zaman alındığı yazılmalıdır
 Kanıtları toplayanın adı, unvanı,
hastanenin adı ve kliniği yazılmalıdır,
 Her kanıt tek tek kayıt edilmeli ve
kanıtı toplayan personel pakete ve
her bir paket/zarfa gün ve tarih
belirterek imza atmalıdır.
 Eğer zaman açıklanamaz ise, kanıtın
uygun olmadığı düşünülecektir,
 Her kim kanıtı alırsa adını,
pozisyonunu deftere yazması
istenmelidir.
 Polis memuru ya da diğer alıcıda
ofisindeki kayıt defterini
doldurmalıdır,
 Kanıt zinciri mümkün olduğunca kısa
tutulmalıdır
Kanıtın Kayıt Edilmesi

 Başlangıçta adli olgu olarak

tanımlanmadan acile veya kliniğe
kabul edilen vakalar olabilir.
 Sağlık çalışanlarının ayrıntılı olarak
veri toplaması ve bunları kayıt etmesi
adli olayın aydınlatılmasında son
derece önemli olabilir.
 Bahar yaptığı çalışmada, hemşirelerin
ifadeleriyle adli rapor bilgilerinin
genellikle uyuşmadığını belirlemiştir.
Bu durumun;

 Hemşirelerin adli hemşirelik

konusundaki bilgi eksiklerinden,
 Konuyla ilgili standart protokollerin
bulunmamasından,
 Hekim ve hemşirelerin ekip anlayışı
içerisinde çalışmamasından ve
 Bu konulardaki yasal düzenlemelerden
haberdar olmamalarından kaynaklandığı
belirtilmektedir.
Krize Müdahale

 Adli vakayı değerlendirmeyi,

paramediğin kendi algı ve değerleri
etkilemektedir.
 Paramedik adli vaka ile
karşılaştığında, zihninde taşıdığı
inançlara bağlı olarak hastaya yönelik
önyargılı düşünceler, rahatsızlık, öfke,
kızgınlık ve korku yaşayabilmektedir.
 Paramediğin yaşadığı bu duygular
hastaya yaklaşımını etkileyebilmekte
ve hastanın savunmaya geçmesine
neden olabilmektedir.
 Paramediğin kendi duygularının
farkında olması, bu duyguları kontrol
etmesi, objektif olması, duygularını
uygulamalarına karıştırmaması
gerekmektedir
 Paramedik hastaya tüm işlemler
sırasında durumu ile ilgili açıklayıcı
kısa bilgiler verilmelidir.
 Adli vakayı dikkatli ve empatik
iletişimle dinlemek son derece
önemlidir..
Paramedik,
 Adli vaka olarak değerlendirilen
hastanın ruhsal durumunu
değerlendirmeli,
Paramedik,
 hastada korku,
 davranış bozuklukları,
 regresif davranışlar,
 düşük benlik saygısı,
 depresyon, intihar girişimi,
 alkol ve madde kullanımı gözlemeli
-----gerekiyorsa psikolojik yardım alması için
diğer sağlık ekibi üyeleri ile işbirliği
sağlamalıdır
Sonuç olarak;
 Adli incelemelerde sağlık personelinin
duyarlılığı ve bilgisi önemli kanıtların
gereksiz yere bozulmasını engelleyecek ve
kanıtların doğru toplanmasını sağlayacaktır.
 Paramediğin adli vakayı fark edebilmesi,
 Kanıtı tanımlayıp, toplayabilmesi,
saklayabilmesi ve kayıt edebilmesi için
yeterli bilgi, anlayış ve beceriye sahip
olması uygun yaklaşımda oldukça önemlidir.
Kaynaklar
 Çolak B, İnanıcı MA, Yaycı N. Çocukta cinsel
istismar ve adli hemşirelik. Hemşirelik Forumu
Dergisi 2003; 6(6):7-13.
 Ceza muhakemesinde beden muayenesi; genetik
incelemeler ve fizik kimliğin tespiti hakkında
yönetmelik. Yayımlandığı Resmi Gazetenin Tarihi:
01 Haziran 2005; Sayı:25832. URL:
http://www.resmi-gazete.org/sayi/12681/l.
 Allison, R. (2008) Investigation of Crime Scene,
pp. 43-91, Global Vision Publishing House, India.
 Centel, N. Türk ceza hukukuna giriş,
İstanbul,2001,beta yayıncılık
 Dönmezer,S.-Erman,s.;Nazari ve tatbiki ceza
hukuku 2, İstanbul,1994
 İnanıcı, A., Şelimen, D. (2004) acil serviste adli
olgu değerlendirilmesi ve adli hemşirelik, acil
bakım, 3. Baskı, s.169-184, yüce yayım,
İstanbul
 Özden D, Yıldırım N. Adli vakaya hemşirelerin
yaklaşımı. H.Ü Sağlık. Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Dergisi (2009) 73-81