Phương Pháp Chẩn Đoán Thường Dùng Của Ôn Bệnh

Company
LOGO
Phương pháp chẩn đoán

thường dùng của ôn bệnh
Ths Nguyễn Thị Ngọc- Khoa YHCT
Phương pháp chẩn đoán thường dùng của ôn bệnh
www.themegallery.com
Vọng
Văn Ngoại cảm
Vấn Nhiệt bệnh
Thiết Cấp tính
Company Logo
Phương pháp chẩn đoán thường dùng của ôn bệnh
 Thiệt chẩn
 Mạch chẩn
 Ban chẩn và bạch bối
 Một số triệu chứng thường gặp: sốt, ra mồ hôi, thần
minh, khát nước, đại tiểu tiện,kinh chứng...
Company Logo
Thiệt chẩn
Chất lưỡi
Rêu lưỡi
Tĩnh mạch dưới lưỡi
Company Logo
Thiệt chẩn
Rêu lưỡi chủ yếu phản ánh tình trạng bệnh lý ở phần vệ và phần
khí, chất lưỡi chủ yếu phản ảnh tình trạng bệnh lý ở phần dinh và
phần huyết
Company Logo
Màu sắc
Rêu trắng
Rêu vàng khô nhuận

dày mỏng
Rêu xám đen
Company Logo
Rêu trắng
Rêu trắng: bệnh phần vệ, khí

Nếu trắng mỏng: bệnh thuộc phần vệ, giai đoàn đầu của
ôn bệnh. Nếu dầy bệnh thuộc phần khí, cũng có thể gặp
ở giai đoạn đầu của thấp ôn, thấp nặng hơn nhiệt
Nếu rêu lưỡi nhuận thì chưa ảnh hưởng tới tân dịch, rêu
lưỡi khô là tân dịch hao tổn
Company Logo
Rêu trắng
Rêu lưỡi trắng mỏng, hơi khô, Giai đoạn đầu của phong ôn
đầu lưỡi đỏ ( rêu lưỡi của phong hàn ???)
Rêu lưỡi trắng mỏng, khô, đầu Âm hư mà ngoại cảm phong
lưỡi đỏ nhiệt
Rêu lưỡi trắng mỏng, nhờn Giai đoạn đầu của táo nhiệt
Rêu lưỡi trắng dầy, nhờn Giai đoạn đầu của thấp ôn
Rêu lưỡi trắng dầy, khô Phong nhiệt kết hợp thấp hoặc
giai đoạn sau của thấp ôn
Thấp ôn, bệnh ở phần khí, thấp
> nhiệt
Company Logo
Rêu lưỡi trắng thường gặp ở giai đoạn đầu của ôn bệnh,
khi bệnh tình nhẹ.
Trường hợp rêu lưỡi trắng dầy như bột, chất lưỡi tím đỏ
sẫm : thấp nhiệt đàm trọc nặng, bệnh nặng. Hoặc nếu
rêu lưỡi trắng dầy nhưng dễ rơi, hoặc đột ngột biến mất
thể hiện vị khí hư, bệnh nặng.
Company Logo
Rêu vàng
Rêu lưỡi vàng thể hiện nhiệt tà vào phần khí. Nếu vàng
mà mỏng thì bệnh giai đoạn đầu, mới vào phần khí. Nếu
vàng mà dầy thì bệnh nặng.
Khô nhuận đánh giá tình trạng tân dịch
Company Logo
Rêu lưỡi trắng có ánh vàng

Rêu lưỡi vàng mỏng, nhuận
Rêu lưỡi vàng mỏng khô
Rêu lưỡi vàng sẫm, khô, giữa có vết nứt
Rêu lưỡi vàng nhờn
Company Logo
Company Logo
Rêu lưỡi trắng có ánh vàng: nhiệt tà mới vào phần khí, vẫn còn
triệu chứng của phần vệ; nhiệt tà ở thiếu dương
Rêu lưỡi vàng mỏng, nhuận: nhiệt tà mới vào phần khí, tân dịch
chưa bị hao tổn
Rêu lưỡi vàng mỏng khô: nhiệt tà ở phần khí, tân dịch bị hao tổn
Rêu lưỡi vàng sẫm, khô, giữa có vết nứt: nhiệt thực ở đại trường,
dương minh phủ chứng
Rêu lưỡi vàng nhờn: thấp nhiệt
Company Logo
Rêu lưỡi vàng thường gặp ở lý chứng, thực chứng, nhiệt chứng;
là rêu lưỡi điển hình của nhiệt chứng ở phần khí.
Màu vàng càng sẫm thể hiện lý nhiệt càng nặng
Độ khô nhuận của rêu lưỡi thể hiện tình trạng của tân dịch
Company Logo
Rêu lưỡi xám, đen
-Nếu màu xám, chất khô thường phát triển từ rêu lưỡi vàng; thể
hiện tình trạng nhiệt thịnh âm hư
-Nếu rêu lưỡi xám mà nhờn thường từ rêu lưỡi trắng nhờn hoặc
vàng nhờn, thể hiện đàm thấp hoặc dương hư
-Màu đen thường từ rêu lưỡi vàng, xám phát triển thành.
Company Logo
Rêu lưỡi xám đen, dầy mà khô thể hiện nhiệt cực ứ kết, âm dịch
hao tổn
Rêu lưỡi xám đen, chất lưỡi đỏ sẫm khô thể hiện bệnh nặng, chân
âm hao tổn
Rêu lưỡi xám đen khô, chất lưỡi nhợt thể hiện khí huyết hư tổn
nặng
Rêu lưỡi xám đen mà nhờn thể hiện ôn bệnh có kết hợp với đàm
thấp
Rêu lưỡi xám đen mà nhuận ướt thể hiện hàn thấp hoặc thận
dương hư
Company Logo
Như vậy, rêu lưỡi xám đen cần phân biệt rõ hàn nhiệt, hư thực và
đàm thấp dựa vào rêu lưỡi, chất lưỡi và triệu chứng kèm theo.
Ngoài ra rêu lưỡi xám đen cũng gặp trong trường hợp đàm thấp
và dương hư.
Company Logo
Chất lưỡi
Màu sắc Hình dáng Động thái
Company Logo
Màu sắc
Màu đỏ tươi
Đỏ nhợt
Đỏ sẫm
Tím
Company Logo
Company Logo
Chất lưỡi
Lưỡi đỏ tươi thường gặp ở phần vệ khí, nhiệt tà vào

phần dinh
Đầu lưỡi đỏ, rêu trắng
Cả lưỡi đỏ, rêu vàng
Cả lưỡi đỏ tươi, không rêu
Chất lưỡi đỏ nhợt
Company Logo
Chất lưỡi đỏ tươi, rêu lưỡi vàng khô: bệnh khí, nhiệt
cực mà tân dịch bị hao tổn
Đầu lưỡi đỏ, có gai lưỡi : nhiệt mới vào phần dinh huyết
hoặc tâm hỏa vượng
Lưỡi đỏ có vết nứt: nhiệt ở phần dinh huyết
Lưỡi nhợt, không có tân dịch, thiếu tươi nhuận: khí âm
lưỡng hư có thể gặp ở giai đoạn sau của ôn bệnh, khi
ngoại tà đã khỏi nhưng tân dịch khí huyết chưa hồi phục
Company Logo
Đỏ sẫm
Lưỡi đỏ sẫm thể hiện nhiệt tà vào đến phần dinh, bệnh nặng
Lưỡi đỏ sẫm nhưng tươi nhuận thể nhiệt nhiệt nhập tâm bào
Lưỡi đỏ sẫm mà khô thể hiện nhiệt vào phần dinh, âm dinh bị
hao tổn
Lưỡi đỏ sẫm, rêu trắng dầy nhờn thể hiện nhiệt vào phần dinh có
kèm đàm thấp
Lưỡi đỏ sẫm bệu bóng thể hiện giai đoạn sau của ôn bệnh, vị âm
bị hao tổn
Lưỡi đỏ sẫm mà khô kiệt, thiếu tươi nhuận thể hiện nhiệt tà
mạnh, thận âm hư
Company Logo
Lưỡi tím
Lưỡi tím thường gặp trong trường hợp nhiệt cực, âm kiệt, ôn tà
kết hợp với huyết ứ
Lưỡi tím có gai lưỡi : huyết nhiệt nặng hoặc động phong, động
huyết
Lưỡi tím mà khô: can thận âm hư nặng
Lưỡi tím xạm có điểm ứ huyết: ôn bệnh có kèm huyết ứ
Lưỡi tím nhợt bệu: âm hàn nặng
Company Logo
Hình thái, động thái
Lưỡi sưng to: nhiệt độc xâm phạm tâm bào, mạch lạc khí huyết ứ
trệ
Lưỡi cứng: tân dịch hư tổn là triệu chứng của động phong. Nếu
kèm rêu lưỡi dầy nhờn là biểu hiện của thấp nhiệt đàm trọc xâm
phạm tâm bào
Lưỡi thụt: nhiệt nhập tâm bào, bệnh nặng thường kèm bệnh nhân
hôn mê
Luỗi run: nhiệt nhập quyết âm can, triệu chứng của động phong
Lưỡi mềm vô lực: can thận hư kiệt
Company Logo
Mạch chẩn
Các loại mạch tượng thường gặp trong ôn bệnh:

- Phù, hồng, sác, hoạt : thường gặp ở giai đoạn nhiệt chứng mạnh, thực
chứng
Phù : bệnh ở biểu, ở phần vệ. Ôn bệnh giai đoạn đầu thường gặp mạch phù sác
Hồng: nhiệt chứng, thực chứng. Thường gặp ở dương minh phần khí, nhiệt
thịnh. Nếu gặp mạch hồng đại ở bộ thốn thì là nhiệt tà ứ trệ ở phế
Hoạt: nhiệt thịnh. Nếu huyền hoạt là đàm nhiệt ứ kết. Nếu nhu hoạt mà sác là
biểu hiện của thấp nhiệt
Company Logo
- Mạch nhu: biểu hiện của thấp tà. Nhu sác là biểu hiện của thấp nhiệt, nếu
nhu hoãn là thấp nặng. Nếu nhu tế vô lực là giai đoạn sau của bệnh chính
khí hư
- Mạch hoãn : thấp ôn hoặc giai đoạn sau của bệnh, chính khí hư
- Mạch huyền: nếu huyền sác là nhiệt tà ứ kết ở thiếu dương, nếu huyền hoạt
là ôn nhiệt kết hợp với đàm chứng có thể gặp trong trường hợp nhiệt tà
nặng có kèm can phong nội động.
- Mạch trầm: bênh ở lý. Nếu tà khí nội kết thì trầm mà có lực như : dương
minh phủ thực, nhiệt kết trường phủ. Nếu mạch trầm mà vô lực hoặc trầm
nhược là thường là phủ thực nhưng tân dịch đã bị hư suy. Nếu mạch trầm
tế sáp là biểu hiện nhiệt tà thiêu đốt, âm dịch hao tổn nặng.
Company Logo
Ban chẩn
Hình thái
Màu sắc
Vị trí
Triệu chứng kèm theo
Company Logo
Màu sắc
Màu đỏ tươi nhuận sáng: thuận chứng, nhiệt tà

nhẹ dần
Màu đỏ sẫm: nhiệt độc nặng
Màu đỏ tím đen thể hiện bệnh nặng, nhiệt tà
mạnh
Nếu đen xạm thể hiện nhiệt độc mạnh mà chính
khí hư, bệnh tình nặng
Company Logo
Vị trí
Ban chẩn ít thể hiện nhiệt tà nhẹ

Ban chẩn nhiều, dầy thể hiện nhiệt độc nặng
Xuất hiện từ vùng ngực bụng, thân mình sau đó
lan đến tứ chi, lòng bàn chân bàn tay là thuận;
ngược lại là nghịch chứng
Company Logo
Ban chẩn
Sau khi xuất hiện ban chẩn thì sốt giảm, tinh thần tỉnh
táo, hơi thở đều... Là thuận chứng thể hiện tà khí nhẹ
dần
Sau khi xuất hiện ban chẩn mà không đỡ sốt, người
phiền nhiễu hoặc ban chẩn vừa xuất hiện đã đen xạm,
hôn mê, nói nhảm là nghịch chứng
Nếu xuất hiện ban chẩn mà vẫn bí đại tiểu tiện, hơi thở
gấp, co giật, hoặc nhiệt độ đột ngột giảm, ra mồ hôi
lạnh, chân tay lạnh là nghịch chứng
Company Logo
Bạch bối
Bạch bối là mụn nước nhỏ xuất hiện trong quá trình ôn bệnh, là
triệu chứng điển hình của thấp nhiệt
Nếu bạch bối xuất hiện đều, ranh giới rõ, sau khi xuất hiện đỡ
sốt, tỉnh táo thể hiện chính khí tân dịch còn mạnh
Nếu bạch bối sắc trắng bạch, không có nước, sau khi xuất hiện
không đỡ sốt, hôn mê, nói nhảm thể hiện khí tân lưỡng hư nặng.
Company Logo
Một số triệu chứng thường gặp
Sốt
Ra mồ hôi
Khát nước
Đại tiểu tiện
Kinh chứng
Thần chí
Company Logo
Sốt
- Sốt kèm sợ lạnh

- Hàn nhiệt vãng lai
- Sốt kèm chân tay lạnh
- Thân nhiệt bất dương
- Sốt cao
- Sốt nhẹ
- Sốt về buổi chiều
- Sốt về đêm
- Sốt về đêm, sáng hết sốt
Company Logo
Sốt
 Sốt kèm với sợ lạnh, sợ lạnh ít thường gặp khi bệnh ở phần vệ. Ngoài ra,
khi nhiệt vào phần khí, nhiệt tà thiêu đốt làm mồ hôi ra nhiều, tấu lý mở
nên bn cũng xuất hiện sốt cao, rét run
 Hàn nhiệt vãng lai: bán biểu bán lý, thấp nhiệt ứ trệ thiếu dương
 Sốt cao: chỉ có sốt không kèm sợ lạnh gặp trong lý chứng, chính khí còn
mạnh, chính tà đấu tranh
 Sốt về chiều: nhiệt kết ở đại trường, dương minh nhiệt thịnh, ngoài ra thấp
nhiệt cũng gặp bệnh nhân sốt cao về chiều
 Sốt cao về đêm: nhiệt nhập phần dinh hoặc nhiệt vào đến phần huyết kết
hợp
Company Logo
Sốt
 Sốt bất dương: khi mới sờ vào người bệnh nhân không có cảm
giác nóng rõ rệt, càng để lâu thì càng cảm giác sốt rõ, kèm
theo sắc mặt vàng, rêu lưỡi vàng nhờn. Kiểu sốt này có thể gặp
trong giai đoạn đầu của thấp nhiệt.
 Sốt cao chân tay lạnh: chân nhiệt giả hàn, thường gặp ở phần
dinh huyết hoặc bệnh ở phần khí nhiệt tà nặng, phủ thực
 Sốt về đêm đến sáng hết sốt: thường gặp ở giai đoạn sau của
ôn bệnh, khi nhiệt tà vẫn còn chưa hết
 Sốt nhẹ: giai đoạn sau của ôn bệnh, can thận âm hư, âm hư
sinh nội nhiệt
Company Logo
Ra mồ hôi
 Không ra mồ hôi: ôn nhiệt ở phần vệ, ngoại tà ứ trệ làm tấu lý

đóng. Hoặc có thể gặp khi ôn nhiệt vào đến phân dinh, thiêu
đốt dinh âm khiến âm dinh hao kiệt
 Đại hãn: ra mồ hôi nhiều khi nhiệt tà ở phần khí bệnh nhân sốt
cao, ra mồ hôi nhiều, khát nước, mạch hồng đại, rêu lưỡi vàng
khô. Nếu khí âm lưỡng hư, vong âm thì đột ngột ra mồ hôi
nhiều, không ngừng, môi khô, lưỡi khô. Nếu khí thoát vong
dương thì ra mồ hôi lạnh nhiều, chân tay lạnh, sắc mặt xanh
nhợt, lưỡi nhợt...
 Sốt cao ra mồ hôi, ra mồ hôi xong hạ sốt sau đo lại bị sốt lại,
bị đi bị lại nhiều lần: thấp nhiệt.
Company Logo
Khát nước
Khát nước muốn uống nước thể hiện ôn nhiệt tân dịch
bị hao tổn. Nếu bệnh ở phần vệ, tân dịch hao tổn chưa
nặng thì miệng hơi khát, sốt sợ lạnh, đầu lưỡi đỏ, rêu
trắng mỏng, mạch phù sác
Nếu bệnh ở phần khí, tân dịch hao tổn nhiều thì khát
nước nhiều, thích uống nước mát, kèm sốt cao, đại hãn,
lưỡi đỏ rêu vàng khô
Nếu ôn bệnh ở giai đoạn sau, phế vị âm hư thì miệng
khô khát nước, kèm sốt nhẹ, miệng họng khô, lưỡi đỏ ít
rêu, mạch tế sác
Company Logo
Khát nước mà không muốn uống
Thấp nhiệt ở phần khí: thấp nhiệt ứ trệ làm tỳ vị không vận hóa
được thủy cốc, tân dịch phân bố bị ảnh hưởng. Bn có kèm thân
nhiệt bất dương, đầy tức chướng ngực bụng, rêu lưỡi trắng nhờn
Nếu ôn nhiệt ở phần dinh thì miệng khô mà không muốn uống
nước, kèm sốt đêm, tâm phiền, lưỡi đỏ sẫm
Miệng đắng, khát nước thể hiện ôn bệnh xâm phạm thiếu dương,
can đởm hỏa nhiệt, tân dịch bị hao tổn, bệnh nhân thường có triệu
chứng hàn nhiệt vãng lai, tâm phiền, rêu vàng nhờn
Company Logo
Đại tiểu tiện
Tiểu tiện ít: ôn nhiệt hao tổn tân dịch, thấp nhiệt ảnh
hưởng tới khí cơ, thấp nhiệt ở hạ tiêu
Bí tiểu: nhiệt kết ở trường phủ; thấp trọc ở hạ tiêu ảnh
hưởng đến bàng quang khí hóa
Company Logo
Đại tiểu tiện
Đại tiêu táo kết: dương minh phủ chứng, tân dịch
hao tổn
Đại tiện phân nát, nhiều lần, lỏng: nhiệt kết đại
trường, thấp nhiệt ở trường đạo
Company Logo
Thần minh
Tâm chủ huyết mạch, tâm chủ thần minh nên nhiệt nhập tâm bào hoặc nhiệt
vào phần dinh huyết nên bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng của thần minh,
thường gặp có: phiền táo, nói nhảm, lơ mơ, phản ứng chậm chạp
Tâm phiền bất an: nhiệt tà nhiễu loạn tâm, bệnh ở phần khí hoặc dinh, có thể
gặp ở giai đoạn sau khi âm hư sinh nội nhiệt
Mê sảng: bệnh nhân thần chí không tỉnh táo, mê man, nói nhảm; thường gặp ở
thực chứng, bế chứng. Nếu bệnh ở phần dinh huyết, ôn nhiệt kết hợp đàm ẩm
xâm phạm tâm bào thì bệnh nhân có kèm sốt cao, chân tay lạnh, lưỡi cứng,
chất lưỡi đỏ sẫm. Nếu nhiệt tà nhiễu loạn thần minh, bệnh ở phần huyết thì có
thể có kèm sốt cao, ban chẩn, xuất huyết. Nếu bệnh ở phần khí, nhiệt tà kết
hợp với đàm trọc nhiễu loạn thần minh cũng có thể xuất hiện mê sảng, nói
nhảm, triều nhiệt, đại tiện táo kết, lưỡi đỏ, rêu lưỡi khô, mạch trầm thực
Company Logo
Hôn mê: nhiệt vào phần huyết, nhiệt nhập tâm

bào, thấp nhiệt xâm phạm tâm bào...
Lơ mơ, lúc tỉnh lúc mê: thấp nhiệt ở phần khí,
thấp nhiệt tắc trở thanh khiếu
Company Logo
Kinh chứng
Kinh chứng là triệu chứng co giật, tay chân co cứng.

Trong ôn bệnh, bệnh nhân xuất hiện kinh chứng thường
liên quan tới quyết âm can chủ cân
Thường gặp trong trường hợp nhiệt cực sinh phong, âm
hư sinh phong
Thực chứng thường gặp khi ôn bệnh ở phần khí, dinh
huyết
Hư chứng thường gặp khi can thận âm hư, âm tinh hư
kiệt
Company Logo
Company
LOGO

Phương Pháp Chẩn Đoán Thường Dùng Của Ôn Bệnh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phương Pháp Chẩn Đoán Thường Dùng Của Ôn Bệnh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Company

Phương pháp chẩn đoán

Rêu vàng khô nhuận

Rêu trắng: bệnh phần vệ, khí

Rêu lưỡi trắng có ánh vàng

Màu sắc Hình dáng Động thái

Lưỡi đỏ tươi thường gặp ở phần vệ khí, nhiệt tà vào

Các loại mạch tượng thường gặp trong ôn bệnh:

Màu đỏ tươi nhuận sáng: thuận chứng, nhiệt tà

Ban chẩn ít thể hiện nhiệt tà nhẹ

- Sốt kèm sợ lạnh

 Không ra mồ hôi: ôn nhiệt ở phần vệ, ngoại tà ứ trệ làm tấu lý

Hôn mê: nhiệt vào phần huyết, nhiệt nhập tâm

Kinh chứng là triệu chứng co giật, tay chân co cứng.

You might also like