VẤN ĐỀ PHÉP BIỆN CHỨNG

VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA VIỆC GIẢI QUYẾT

CÁC MÂU THUẪN TRONG THỰC TIỄN

NHÓM 2
Danh sách thành viên
“Cùng sẻ chia, cùng phát triển”

1/ Trương Thị Minh Thắng

2/ Phạm Thị Phương Anh
3/ Phạm Thành Ân
4/ Trần Thị Mỹ Duyên
5/ Trần Thị Hồng Hạnh
6/ Trần Thị Kim Hân
7/ Trần Thị Nhật Lệ
8/ Nguyễn Thị Hạnh Loan
9/ Lê Hồng Thái
10/ Tạ Quang Thịnh
11/ Võ Thị Thùy Trang
12/ Phạm Phú Trong
13/ Phạm Nguyễn Duy Tùng
 NỘI DUNG

1 Khái niệm phép biện chứng

Phân tích các tư tưởng cốt lõi

2 của phép biện chứng

Phương pháp luận trong việc giải

3 quyết các mâu thuẫn nảy sinh
trong thực tiễn

4 Liên hệ vận dụng

 

PHÉP BIỆN CHỨNG

1 Biện chứng

2 Phép biện chứng

Các hình thức cơ bản của phép

3 biện chứng
 Khái niệm Biện chứng và Siêu hình 5

Trong xã hội Hy Lạp thời cổ đại

Biện chứng Siêu hình

 Thuật ngữ “biện chứng”  Thuật ngữ “siêu hình” có

có nguồn gốc từ tiếng Hy nguồn gốc từ tiếng Hy
Lạp là dialektica (với Lạp là metaphysica, với
nghĩa là nghệ thuật đàm nghĩa là “những gì sau vật
thoại, tranh luận). lý học”.
 Theo nghĩa này, biện  Theo nghĩa này, siêu
chứng là nghệ thuật tranh hình được hiểu là những hiện
luận nhằm tìm ra chân lý tượng “siêu vật lý” thuộc về
tinh thần
 Khái niệm Biện chứng và Siêu hình 6

Quan điểm của triết học Mác -Lênin

Phép siêu hình Phép biện chứng
Chỉ nhìn thấy những sự vật riêng Không chỉ nhìn thấy sự vật cá biệt
biệt, mà không nhìn thấy mối liên mà còn thấy cả mối liên hệ và sự
hệ qua lại giữa những sự vật ấy tác động qua lại giữa chúng
Chỉ thấy sự tồn tại của sự vật mà Không chỉ nhìn thấy sự tồn tại của
không thấy sự phát sinh phát triển sự vật mà còn thấy cả sự hình
và tiêu vong của chúng thành, phát triển và tiêu vong của
chúng
Phương pháp xem xột sự vật một Phương pháp xem xét sự vật
cách máy múc, biệt lập, bất biến trong mối liên hệ ràng buộc nhau,
với tư duy cứng nhắc, khụng linh vận động, biến đổi không ngừng
hoạt với tư duy sâu sắc, mềm dẻo, linh
hoạt và uyển chuyển
Các giai đoạn phát triển cơ bản 7

của phương pháp biện chứng

1. Phép biện chứng chất phác thời cổ đại

2. Phép biện chứng trong triết học cổ điển Đức
3. Phép biện chứng duy vật của Mác và Ăngghen
Phân tích các tư tưởng cốt lõi
của phép biện chứng
Các nguyên lý của phép biện
1 chứng duy vật
Các quy luật cơ bản của phép
2 biện chứng
Các cặp phàm trù của phép biện
3 chứng duy vật
Các nguyên tắc phương pháp
4 luận cơ bản của phép biện chứng
duy vật
Mối liên hệ của các sự vật hiện tượng 9

Mối liên hệ phổ biến của sự vật hiện tượng là phạm trù
triết học dùng để chỉ tính qui định, sự tác động qua lại, sự
chuyển hóa lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng hay giữa
các mặt của sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan.

Söï tác ñoäng Sự vật , Söï chuyeån hoùa

hiện tượng

Tính quy định

 Nguyên lý về sự phát triển 10

Phát triển là phạm trù triết học dùng để khái quát quá trình
vận động tiến lên từ thấp tới cao, từ đơn giản đến phức tạp,
từ chưa hòan thiện đến hoàn thiện

VẬN ĐỘNG TAN RÃ SỰ VẬT

VẬN
ĐỘNG
VẬN ĐỘNG TiẾN LÊN PHÁT
TRIỂN
 11

Tính
Tính chaát
chaát
cuûa söï
cuûa söï phaùt
phaùt trieån
trieån

Tính Tính Tính

Tính
Tính Tính
Khách quan
quan Phổ biến
biến Đa dạng
Đa dạng
Khách Phổ
Phong phú
Phong phú
 Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật 12
Quy luật chuyển hoá từ những sự thay đổi về lượng thành những sự
thay đổi về chất và ngược lại ( Goïi taét laø qui luaät löôïng –
chaát )

Vị trí của quy luật:

Là một trong 3 qui luật của phép biện chứng duy vật. Nó
chỉ ra phương thức chung của sự vận động và phát triển
của sự vật và hiện tượng.
Khái niệm về chất. 13
Chất là dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự
vật, là sự thống nhất hữu cơ của những thuộc tính làm cho sự
vật là nó chứ không phải là cái khác.
VD

Khái niệm về lượng.

Lượng là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy
định vốn có của sự vật về mặt số lượng, quy mô,
trình độ, nhịp điệu của sự vận động và phát triển
cũng như các thuộc tính của sự vật.
Quan hệ biện chứng giữa chất và lượng. 14

- Chaát vaø löôïng laø hai maët thoáng nhaát toàn taïi trong
baûn thaân söï vaät hieän töôïng, chuùng khoâng taùch
rôøi nhau maø quan heä bieän chöùng vôùi nhau, chaát
naøo thì löôïng ñoù vaø ngöôïc laïi.
- Ñoä laø phaïm truø trieát hoïc duøng ñeå chæ söï thoáng
nhaát giưõa löôïng vaø chaát, noù laø khoaûng giôùi
haïn maø trong ñoù söï thay ñoåi veà löôïng chöa laøm
thay ñoåi caên baûn veà chaát cuûa söï vaät
- Ñieåm nuùt laø ñieåm giôùi haïn maø taïi ñoù söï thay
ñoåi veà löôïng seõ laøm thay ñoåi chaát cuûa söï vật
- Böôùc nhaûy laø chæ giai ñoaïn chuyeån hoùa veà chaát
cuûa söï vaät do nhöõng thay ñoåi veà löôïng tröôùc
ñoù gaây ra.
VD
 15
LƯỢNG ĐỔI – CHẤT ĐỔI
Nhiệt ñoä noùng daàn leân ñeán ñieåm nuùt, tröùng nôû thaønh con vòt
 Ý nghĩa, phương pháp luận của qui luật 16

Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn chúng ta caàn quan taâm

ñeán quaù trình tích luyõ veà lượng để dẫn đến thay đổi
về chất .Đồng thời phát huy tác động của chất mới theo
hướng làm thay đổi về lượng của sự vật.
Cần khắc phục tư tưởng nôn nóng, khi lượng chưa phát
triển đến điểm nút nhưng cứ muốn thay đổi về chất, mặt
khác chống lại tư tưởng bảo thủ, trì trệ không dám thực
hiện bước nhẩy khi lượng đã phát triển đến điểm nút.

 Trong lónh vöïc xaõ hoäi quaù trình chuyeån bieán veà
chaát phuï thuoäc vaøo yù thöùc chủ quan cuûa con
ngöôøi. Bôûi vaäy cần nâng cao tính tích cực, chủ động
để thúc đẩy quá trình chuyển hóa về từ lượng đến chất
 Qui luaät thoáng nhaát vaø ñaáu tranh cuûa caùc 17

maët ñoái laäp

(Còn gọi là qui luật mâu thuẫn)

Vị trí của quy luật

Đây là qui luật quan trọng nhất, là hạt nhân của phép biện
chứng duy vật. Nó chỉ ra nguồn gốc và động lực của sự vận
động và phát triển của sự vật và hiện tượng trong thế giới
khách quan.
 NỘI DUNG QUY LUẬT 18

 Theá naøo laø maët ñoái laäp

Maët ñoái laäp laø khaùi quaùt nhöõng maët, nhöõng
thuoäc tính,nhöõng khuynh höôùng phaùt trieån ngöôïc
chieàu nhau toàn taïi trong moät söï vaät hieän töôïng vaø
taïo neân söï vaät, hieän töôïng ñoù.
 Mâu thuẫn
Là chỉ mối liên hệ thống nhất và đấu tranh, chuyển hóa
giữa các mặt đối lập của mỗi sự vật, hiện tượng hoặc giữa
các sự vật hiện tựơng với nhau.
Söï thoáng nhaát cuûa caùc maët ñoái laäp :
Thoáng nhaát cuûa caùc maët ñoái laäp laø chuùng nöông
töïa vaøo nhau, raøng buoäc laãn nhau . Maët ñoái laäp
naøy laáy maët ñoái laäp kia laøm tieàn ñeà cho söï toàn taïi
cuûa chính mình . Neáu thieáu moät trong hai maët ñoái
laäp chính taïo thaønh söï vaät thì nhaát ñònh seõ khoâng
coù söï toàn taïi cuûa söï vaät...
 19
 Đấu tranh của các mặt đối lập:
Đấu tranh của các mặt đối lập dùng để chỉ
khuynh hướng tác động qua lại, bài trừ, phủ
định nhau của các mặt đối lập
- Đấu tranh của các mặt đối lập diễn ra 5 giai
ñoaïn:

ĐỐI ĐẤU SỰ VẬT

KHÁC MÂU
LẬP TRANH MỚI
NHAU THUẪN

SỰ HÌNH THÀNH SỰ PHÁT TRIỂN GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN

 20
YÙ nghóa phöông phaùp luaän
-Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn phaûi bieát phaân tích
töøng maët ñoái laäp ñeå nhaän thöùc ñöôïc baûn chaát,
nguoàn goác, khuynh höôùng vaän ñoäng, phaùt trieån
cuûa söï vaät-hieän töôïng.
-Phải xaùc ñònh roõ ñaâu laø maâu thuaãn cô baûn, chuû
yeáu trong töøng thôøi kyø ñeå taäp trung giaûi quyeát
- Phaûi uûng hoä moïi haønh vi ñaáu tranh vì noù thuùc
ñaåy söï phaùt trieån cuûa söï vaät-hieän töôïng
 Quy luật phủ định của phủ định. 21

Vị trí của quy luật trong phép biện chứng:

Quy luật phủ định của phủ định là một trong 3 qui luật của
phép biện chứng duy vật, nó chỉ ra khuynh hướng cuûa söï
vaän ñoäng vaø phát triển sự vật, hiện tựơng.

Khái niệm phủ định biện chứng

Phủ định biện chứng laø quaù trình vaän ñoäng,
bieán ñổi, phaùt trieån cuûa baûn thaân söï vaät
hieän töôïng theo khuynh höôùng caùi môùi ra
ñôøi treân cô sôû caùi cuõ, thay theá caùi cuõ
nhöng phaùt trieån hôn caùi cuõ, hoaøn thieän
hôn caùi cuõ, tieán boä hôn caùi cuõ.
 22
PHUÛ ÑÒNH BIEÄN
CHÖÙNG

CÁI HẠT NẢY MẦM THÀNH CÁI CÂY

CAÂY LUÙA ÑAÕ PHUÛ ÑÒNH HAÏT LUÙA
 Phuû ñònh cuûa phuû ñònh .
23
 Phuû ñònh bieän chöùng laø voâ taän. Moãi laàøn phuû
ñònh laø moät söï vaät môùi ra ñôøi, söï vaät khoâng
toàn taïi vónh vieãn maø noù laïi bị caùi môùi khaùc
phuû ñònh noù , ñoù laø phuû ñònh cuûa phuû ñònh.
Chu kì cuûa söï phuû ñònh bieän chöùng thường 2 lần.
Qua hai laàn phuû ñònh nhö vaäy söï vaät döôøng nhö
laëp laïi caùi cuõ, nhöng treân cô sôû caùi môùi cao hôn
caùi cuõ

T
/
H T
 24

Qui luaät phuû ñònh cuûa

phuû ñònh khaùi quaùt tính
Bông
chaát tieán leân cuûa söï phaùt lúa
trieån.Tuy nhiên söï phaùt
trieån khoâng theo con ñöôøng
Cây lúa
thaúng taép maø dieãn ra theo
con ñöôøng “xoaùy oác”.

Hạt lúa
 25
Ý nghĩa phương pháp luận.
Trong nhaän thöùc vaø trong cuoäc soáng không nên
phủ nhận hoàn toàn cái cũ, mà phaûi bieát kế thừa
nhöõng yeáu toá tích cöïc hôïp lí cuûa caùi cũ
Xu höôùng phaùt trieån cuûa söï vaät theo nguyeân
taéc cái mới ra đời thay thế cái cũ, Vì vaäy phaûi có
niềm tin vào cái mới, uûng hoä caùi môùi và đấu tranh
cho sự thắng lợi của cái mới.
 Những cặp phạm trù cơ bản của phép biện 26

chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật có 6 cặp phạm trù
a.Phạm trù Cái chung – Cái riêng..
b.Phạm trù Nguyên nhân – Kết quả..
c. Phạm trù Tất nhiên – Ngẫu nhiên..
d. Phạm trù Nội dung- Hình thức..
e. Phạm trù Bản chất – Hiện tượng..
h. Phạm trù Khả năng – Hiện thực..
a.Cái riêng và cái chung . 27

Định nghĩa:
Cái chung Cái đơn nhất
Cái riêng
dùng để chỉ dùng để chỉ để chỉ những
một sự vật, những mặt, nét, những
một hiện mặt, những
những thuộc
tượng, một thuộc tính
quá trình tính , hiện chỉ có một
riêng lẻ nhất tượng những sự vật mà
định trong yếu tố tồn tại không lặp lại
thế giới phổ biến ở ở sự vật,
khách quan.
nhiều sự vật, hiện tượng
hiện tượng khác.
 28
28

Bông hoa

Hoa cúc v.v…

Hoa hồng

Cái chung
Cái riêng
 29
- Thứ hai Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên
hệ với cái chung.Bất cứ cái riêng nào cũng
vừa liên hệ với cái riêng khác vừa liên hệ với
cái chung.
CHUNG
BỘ GIÁO DỤC –ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐẠI HỌC ĐẠI HỌC ĐẠI HỌC

TDTT KINH TẾ NOÂNG LAÂM LUAÄT
RIÊNG RIÊNG RIÊNG RIÊNG
 Thứ ba, cái riêng là cái
- 30

phong phú hơn cái chung. Cái

chung là bộ phận của cái riêng. Cái Cái riêng
chung

Sống dưới nước

Thở bằng mang Có 3
Con cá đặc điểm
Bơi bằng vây
(cái chung)
Sống dưới nước
Cá lóc Thở bằng mang
Bơi bằng vây Có 5 đặc điểm
(Cái riêng)
Màu đen
Hình chuối
 Ý nghĩa phương pháp luận. 31

-Vì cáI chung tồn tại trong cái riêng cho nên
muốn biết được cái chung thì phải xuất phát
từ cái riêng. Đây là phương pháp qui nạp
trong nghiên cứu khoa học.
-Vì cái riêng gắn bó với cái chung nên khi giải
quyết các vấn đề riêng lẻ trong thực tiễn phải
đặt nó trong nền tảng những nguyên tắc
chung..
 b. Nguyên nhân và kết quả. 32

Định nghĩa:
Nguyên nhân
là phạm trù chỉ sự tác động lẫn nhau
giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa
các sự vật với nhau gây ra một biến đổi
nhất định nào đó.

Kết quả
là những biến đổi xuất hiện do tác động
lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật
hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra
 33

Tác động Biến đổi

Mưa, gió Cơ thể Bị bệnh
(Nguyên nhân) (Kết quả )

Biến đổi
T/®
H20 , Kim lo¹i Han rØ
Oxy
( Nguyªn nh©n) (KÕt qu¶)
 34
Moái quan heä bieän chöùng giöõa nguyeân
nhaân vaø keát quaû
Thứ nhất :Nguyeân nhaân sinh ra keát quaû cho
neân nguyeân nhaân luoân luoân coù tröôùc,
keát quaû laø caùi coù sau.

Dòng điện Bãng ®Ìn S¸ng

Nguyªn nh©n
KẾT QuẢ
Thứ hai :Trong hieän thöïc moái quan heä nhaân – quaû 35
bieåu hieän raát phöùc taïp :
+ Moät nguyeân nhaân coù theå sinh ra nhieàu keát
quaû khaùc nhau (nền kinh tế thị trường sinh ra nhiều kết
quả)
+ Moät keát quaû coù theå do nhieàu nguyeân nhaân
khaùc nhau taïo neân (kết quả điểm thi cao là do nhiều
nguyên nhân)
•
•
Thứ ba : Nguyeân nhaân sinh ra keát quaû nhöng sau 36

khi xuaát hieän, keát quaû khoâng giöõ vai troø thuï
ñoäng maø noù coù taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi ñoái
vôùi nguyeân nhaân sinh ra nó.
Nguyên nhân Kết quả

Thứ tö: Moái quan heä nguyeân nhaân vaø keát

quaû mang tính tương đối, trong moái quan
heä naøy laø nguyeân nhaân thì trong moái
quan heä khaùc laïi laø keát quaû vaø ngöôïc
laïi.
YÙ nghóa phöông phaùp luậân cuûa moái quan heä
37
nhaân – quaû
• - Muoán nhaän thöùc ñaày ñuû söï vaät caàn phaûi tìm
nguyeân nhaân cuûa noù trong theá giôùi hieän thöïc,
khoâng neân gaùn gheùp cho chuùng moät nguyeân nhaân
mang tính thaàn bí naøo ..
• - Vì moái quan heä nhaân - quaû laø moái quan heä saûn
sinh, do ñoù muoán loaïi boû moät hieän töôïng naøo ñoù
thì phaûi tìm caùch loaïi boû nhöõng nguyeân nhaân sinh ra
noù .Ngöôïc laïi muoán laøm naåy sinh moät hieän töôïng
naøo ñoù phaûi taùc ñoäng vaøo nguyeân nhaân cuûa noù ..
 c.Tất nhiên và ngẫu nhiên. 38

Tất nhiên là cái do những nguyên

nhân cơ bản bên trong của vật chất
quyết định và trong những điều kiện
nhất định nó phải xảy ra như thế chứ
Định không thể khác được
nghĩa.
Ngẫu nhiên là cái do các mối liên hệ
bên ngoài quyết định. Do đó nó có
thể xuất hiện, có thể không xuất hiện,
có thể xuất hiện như thế này hoặc có
thể xuất hiện như thế khác.
 39

Tất nhiên:gieo trồng đúng kỹ Ngẫu nhiên:

thuật cây sẽ cho quả cây bí cho quả to,
nhỏ khác nhau
 Mối quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và 40
ngẫu nhiên.
.
- Thứ nhất : tất nhiên và ngẫu nhiên đều
mang tính khách quan.Cái tất nhiên có tác
dụng chi phối sự phát triển của sự vật. Cái
ngẫu nhiên làm cho sự vật phát triển nhanh
hay chậm mà thôi
Tất nhiên

i ê n
h
ẫ un
Ng
Thứ hai :Sự tồn tại hữu cơ giữa tất nhiên và ngẫu nhiên ở 41
chỗ trong cái ngẫu nhiên tồn taïi taát nhieân, ngöôïc laïi
trong caùi taát nhieân coù caùi ngaãu nhieân .

YÙ nghóa phöông phaùp luaän

 -Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn ta caàn döïa vaøo
caùi taát nhieân chöù khoâng theå döïa vaøo caùi
ngaãu nhieân ñöôïc.
 - Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn caàn coù nhöõng
phöông aùn haønh ñoäng döï phoøng cho tröôøng
hôïp hieän töôïng ngaãu nhieân baát ngôø xuaát
hieän..
 d. Nội dung và hình thức 42

Định nghĩa:
.Hình thức là
Nội dung là phương thức tồn
tổng hợp tất cả tại và phát triển
các mặt, những của sự vật, là
yếu tố, những hệ thống các
quá trình tạo mối liên hệ tương
nên sự vật. đối bền vững giữa
các yếu tố của
sự vật đó.
Mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức 43

Thứ nhất : Noäi dung vaø hình thöùc luoân thoáng

nhaát, gắn bó vôùi nhau. Moät noäi dung bao giôø cuõng
theå hieän döôùi nhöõng hình thöùc nhaát ñònh, ngöôïc
laïi hình thöùc naøo cuõng phaûn aùnh noäi dung vaø bò
noäi dung chi phoái.
 44

Thứ hai :Moät noäi dung coù theå theå hieän döôùi
nhieàu hình thöùc khaùc nhau vaø ngöôïc laïi moät hình
thöùc coù theå dieãn ñaït baèng nhieàu noäi dung khaùc
nhau.

 Thứ ba :Söï taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi cuûa

hình thöùc ñoái vôùi noäi dung
Neáu hình thöùc phuø hôïp noäi dung thì laøm
noäi dung phaùt trieån, ngöôïc laïi neáu hình
thöùc khoâng phuø hôïp noäi dung thì noù seõ
kìm haõm noäi dung
 ý nghĩa phương pháp luận 45

Nội dung và hình thức luôn thống nhất với

nhau, vì vậy trong họat động nhân thức và
thực tiễn không đựơc tách rời giữa nội dung
và hình thức hoặc tuyệt đối hóa một trong 2
mặt đó
Ý
Nghĩa
Vì noäi dung quyeát ñònh hình thöùc
neân ñeå xem xeùt söï vaät naøo ñaáy thì
tröôùc heát phaûi caên cöù vaøo noäi
dung . Neáu muoán laøm thay đổi söï
vaät thì tröôùc heát thay đổi noäi dung
cuûa noù. ..
 e. Bản chất và hiện tượng. 46

. Định nghĩa:

.
Bản chất là tổng hợp
..

tất cả những mặt, Hiện tượng là

những mối liên hệ biểu hiện các
tất nhiên, tương đối mối liên
ổn định bên trong hệ đó ra
sự vật, quy định bên ngoài của
sự vận động và bản chất.
phát triển của sự vật.
 47
Cày và cấy thủ công là hiện tượng; Bản chất là sản xuất
nhỏ
 48
Moái quan heä bieän chöùng giöõa baûn chaát vaø
hieän töôïng
Thöù nhất : Söï thoáng nhaát giöõa baûn chaát vaø
hieän töôïng
• Baûn chaát bao giôø cuõng boäc loä thoâng qua caùc hieän
töôïng, khi baûn chaát thay ñoåi thì hieän töôïng cuõng seõ
thay ñoåi theo.
Thöù hai :sự đối lập giöõa baûn chaát vaø hieän töôïng .
• -Coù hieän töôïng phaûn aùnh ñaày ñuû ñuùng ñaén baûn
chaát, coù hieän töôïng chæ phaûn aùnh phaàn naøo baûn
chaát, coù hieän töôïng phaûn aùnh khoâng ñuùng baûn
chaát, xuyeân taïc baûn chaát
YÙ nghóa phöông phaùp luaän 49

Vì baûn chaát laø caùi beân trong khoù nhìn thaáy
vaø chuùng chæ boäc loä thoâng qua caùc hieän
töôïng, cho neân muốn nhận thức ñuùng ñaén söï
vaät khoâng neân döøng laïi ôû hieän töôïng maø
phaûi ñi saâu tìm hieåu baûn chaát cuûa chuùng .
Hieän töôïng ñoâi khi phaûn aùnh xuyeân taïc baûn
chaát, vì vaäy caàn phaûi thoâng qua nhieàu hieän
töôïng khaùc nhau ñeå tìm ra baûn chaát..
h.KHAÛ NAÊNG VAØ HIEÄN THÖÏC. 50

Ñònh nghóa
• Khaû naêng laø caùi hieän chöa coù ,
chöa tôùi, nhöng seõ coù, seõ tôùi khi coù
caùc ñieàu kieän thích hôïp.
• Hieän thöïc laø taát caû nhöõng caùi gì
hieän ñang coù, hieän ñang toàn taïi thöïc
söï.

QUÁ HiỆN TƯƠNG LAI

KHỨ THỰC (KHẢ NĂNG)
 51
Moái quan heä bieän chöùng giöõa khaû
naêng vaø hieän thöïc.
Thöù nhaát : Khaû naêng vaø hieän thöïc
thoáng nhaát vôùi nhau . Khi khaû naêng
ñöôïc thöïc hieän thì khaû naêng ñaõ thaønh
hieän thöïc . Hieän thöïc laïi naåy sinh khaû
naêng môùi , khaû naêng môùi trong ñieàu
kieän nhaát ñònh laïi trôû thaønh hieän
thöïc . Cöù nhö vaäy quaù trình khaû naêng
trôû thaønh hieän thöïc laø quaù trình voâ
taän trong söï phaùt trieån cuûa söï vaät.
 Thöù hai: Moät söï vaät coù theå toàn taïi cuøng moät
52
luùc nhieàu khaû naêng, moät trong soá khaû naêng
aáy nhaát ñònh trôû thaønh hieän thöïc khi hoäi ñuû
nhöõng ñieàu kieän caàn thieát.

YÙ nghóa phöông phaùp luaän .

 - Vì hieän thöïc laø caùi toàn taïi thöïc söï, coøn
khaû naêng laø caùi chöa co,ù neân trong hoaït
ñoäng thöïc tieãn caàn döïa vaøo hieän thöïc
chöù khoâng neân döïa vaøo khaû naêng.
 - Neáu trong söï vaät toàn taïi nhieàu khaû
naêng thì vieäc xaùc ñònh khaû naêng phuø
hôïp, haïn cheá nhöõng khaû naêng xaáu coù
yù nghóa quan troïng trong hoaït ñoäng thöïc
NHỮNG NGUYÊN TẮC PHƯƠNG PHÁP LUẬN CƠ 53
BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT TRONG
NHẬN THỨC VÀ THỰC TIỄN
1.Những nguyên tắc phương pháp luận cơ bản
của phép biện chứng duy vật
a. Nguyên tắc toàn diện trong nhận thức và thực tiễn
Cơ sở lý luận của nguyên tắc toàn diện, là nguyên lý về
mối liên hệ phổ biến. Khi xem xeùt söï vaät phaûi thaáy
ñöôïc moái lieân heä qua laïi giöõa caùc boä phaän cuûa söï
vaät ñoù. Đồng thời phaûi thấy moái lieân heä qua laïi giöõa
söï vaät ñoù vôùi söï vaät khaùc.
Quan điểm toàn diện không chỉ đối lập với quan điểm
phiến diện, mà còn đối lập với chủ nghĩa triết trung và thuật
ngụy biện.
 b. Nguyên tắc phát triển trong nhận thức và thực tiễn 54

Cơ sở lý luận của nguyên tắc phát triển, là nguyên lý về sự

phát triển của phép biện chứng duy vật. Nguyên tắc phát
triển chæ cho chuùng ta thaáy muoán hieåu ñöôïc baûn
chaát söï vaät thì khoâng chæ thaáy söï vaät nhö caùi ñang
coù maø coøn phaûi naém ñöôïc khuynh höôùng vận ñoäng
phaùt trieån trong töông lai cuûa noù.
Nguyên tắc phát triển đòi hỏi trong nhận thức và hoạt động
thực tiễn cần sớm phát hiện ra cái mới, ủng hộ cái mới hợp
quy luật, tạo điều kiện cho cái mới đó phát triển thay thế cái
cũ; phải chống lại quan điểm bảo thủ trì trệ,
 55
c.Nguyên tắc lịch sử - cụ thể trong nhận thức và thực tiễn

Điểm xuất phát của nguyên tắc lịch sử - cụ thể là sự tồn

tại, vận động phát triển của các sự vật, hiện tượng diễn ra
trong không gian, thời gian cụ thể.
Đặc trưng cơ bản của nguyên tắc lịch sử - cụ thể chúng
ta cần phải xem xét sự hình thành, tồn tại và phát triển
của sự vật, hiện tượng trong điều kiện, môi trường cụ
thể, hoàn cảnh lịch sử - cụ thể
 2. Vận dụng các nguyên tắc phương pháp luận biện 56
chứng duy vật trong quá trình đổi mới ở Việt Nam
Từ quan điểm toàn diện trong nhận thức, chúng ta muốn cải biến sự
vật, hiện tượng cần phải áp dụng đồng bộ một hệ thống các biện pháp,
để tác động làm thay đổi các mặt, các mối liên hệ tương ứng của sự
vật, hiện tượng. Song, trong từng bước, từng giai đoạn tác động, cần
phải nắm đúng khâu trọng tâm, then chốt để tập trung lực lượng giải
quyết.
Vận dụng nguyên tắc phát triển vào việc nhận thức về con đường tiến
lên CNXH ở nước ta, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trên cơ sở phân
tích xu hướng phát triển của thời đại và điều kiện cụ thể của nước ta,
Đảng ta luôn kiên định con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội với mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Phải nhận thức được những mâu thuẫn cần giải quyết, đâu là mâu
thuẫn cơ bản trong thời kỳ quá độ lên CNXH và có biện pháp tập trung
giải quyết đúng đắn những mâu thuẫn này
 

Phương pháp luận trong việc giải quyết

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn
 Phương pháp luận trong việc giải quyết 58

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn

Nguyên tắc 1: Nguyên tắc thống nhất giữa tuân thủ tính khách quan và
phá huy cao độ vai trò của nhân tố chủ quan
Nguyên tắc 2: Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn phù hợp với bản chất và
điều kiện tồn tại của mâu thuẫn
Nguyên tắc 3: Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn phù hợp với từng giai
đoạn phát triển của mâu thuẫn
Nguyên tắc 4: Nguyên tắc tính hệ thống và tính đồng bộ trong việc giải
quyết mâu thuẫn
 Phương pháp luận trong việc giải quyết 59

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn

Nguyên tắc 1: Nguyên tắc thống nhất giữa tuân thủ tính khách quan và
phá huy cao độ vai trò của nhân tố chủ quan
- Quan điểm tính khách quan của sự xem xét là quan điểm cơ bản, chiếm vị trí
hàng đầu trong phép biện chứng duy vật. Quan điểm này xuất phát từ nguyên
lý của chủ nghĩa duy vật biện chứng: vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất
quyết định ý thức, ý thức là sự phản ánh của thế giới khách quan
- Yếu tố chủ quan là rất cần thiết và ngày càng có vai trò to lớn trong việc giải
quyết mâu thuẫn, nhưng yếu tố chủ quan không được đi ngược lại quy luật
khách quan. Con người chỉ có thể trên cơ sở phân tích một cách khách quan,
chính xác từng mâu thuẫn hiện thực mà có cách giải quyết
 Phương pháp luận trong việc giải quyết 60

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn

Nguyên tắc 2: Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn phù hợp với bản chất và
điều kiện tồn tại của mâu thuẫn
Mâu thuẫn nói chung rất đa dạng, phong phú, có nhiều loại với những bản
chất khác nhau.Tùy theo sự đối lập xuất hiện ở những lợi ích nào mà trong xã
hội có sự khác nhau về bản chất của những mâu thuẫn. Chính vì thế, việc giải
quyết mâu thuẫn phải được thực hiện theo những cách cụ thể khác nhau, tùy
theo bản chất của những mâu thuẫn đó.
 Phương pháp luận trong việc giải quyết 61

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn

Nguyên tắc 3: Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn phù hợp với từng giai
đoạn phát triển của mâu thuẫn
- Sự tồn tại và phát triển của mâu thuẫn từ khi ra đời cho đến khi hoàn toàn
mất đi có thể chia ra thành hai giai đoạn chủ yếu: giai đoạn mâu thuẫn đang
phát triển và giai đoạn mâu thuẫn đã chín muồi.
- Tuy nhiên, việc xác định trình độ chín muồi của mâu thuẫn để giải quyết nó
một cách triệt để, hoàn toàn cũng không phải là đơn giản. Tiêu chuẩn để xác
định sự chín muồi của mâu thuẫn không chỉ là vấn đề lý luận, mà còn là vấn
đề thực tiễn nữa.
- Việc giải quyết triệt để mâu thuẫn khi nó đã phát triển đến trình độ chín
muồi cũng không thể tiến hành ngay lập tức mà trên thực tế cũng là một quá
trình lâu dài.
 Phương pháp luận trong việc giải quyết 62

các mâu thuẫn nảy sinh trong thực tiễn

Nguyên tắc 4: Nguyên tắc tính hệ thống và tính đồng bộ trong việc giải
quyết mâu thuẫn
Mâu thuẫn không tồn tại riêng lẻ mà nằm trong một hệ thống các mâu thuẫn
của sự vật. Trong hệ thống đó, các mâu thuẫn có vai trò không giống nhau, có
mâu thuẫn cơ bản, mâu thuẫn không cơ bản, mâu thuẫn chủ yếu, mâu thuẫn
thứ yếu, v.v... Các mâu thuẫn của sự vật có tác động lẫn nhau, quy định lẫn
nhau; sẽ không giải quyết được mâu thuẫn này nếu chưa giải quyết được
những mâu thuẫn khác
 

LIÊN HỆ VẬN DỤNG

Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu

1 trong cuộc sống cá nhân

2 Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu

trong thực tiễn xây dựng đất nước
 Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu 64

trong cuộc sống cá nhân

Quan hệ mâu thuẫn biện chứng giữa Đơn vị kinh doanh và Đơn vị thẩm định

ĐẶC ĐIỂM ĐƠN VỊ KINH DOANH ĐƠN VỊ THẨM ĐỊNH

- Bán tất cả sản phẩm, dịch vụ mà - Đưa ra đề xuất, quyết định chính xác về
ngân hàng cung cấp hồ sơ vay
Chức năng và nhiệm
- Tập trung nghiệp vụ lõi là cho vay - Có sự trao đổi kịp thời, chủ động với đơn
vụ
và huy động vốn vị kinh doanh, đánh giá xem xét thực tế
khách hang để đưa ra kết luận cuối cùng
- Doanh số, chỉ tiêu, KPI do đơn vị - Thời gian và độ chính xác
đề ra - Trách nhiệm trong quá trình thẩm định
Áp lực
- Tiềm ẩn rủi ro về khách hàng, thị hồ sơ
trường,...
Luôn muốn tìm các cho vay để hoàn Luôn tìm cách giảm thiểu rủi ro thấp nhấp
Mâu thuẫn
thành chỉ tiêu đề ra
 Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu 65

trong cuộc sống cá nhân

Quan hệ mâu thuẫn biện chứng giữa Đơn vị kinh doanh và Đơn vị thẩm định

Bản chất vấn đề:

- Đơn vị kinh doanh luôn muốn cho khách hàng vay bất chấp nhằm đặt được mục tiêu kinh
doanh
- Đơn vị thâm định tìm mọi cách để hạn chế rủi ro thấp nhất khi khách hàng vay và làm hài
hòa được cả đơn vị kinh doanh và khách hàng

-> Cách thức giải quyết mâu thuẫn: Hạn chế rủi ro và mang lại lợi ích cho ngân hàng
 Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu 66

trong thực tiễn xây dựng đất nước

Việt Nam tham gia CPTPP

Ngày 09/3/2018, lễ ký kết "Hiệp định đối tác toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình
Dương - CPTPP - Comprehensive and Progressive Agreement for Trans - Pacific
Partnership" đã diễn ra tại thủ đô Santiago de Chile.
Tham gia lễ ký có đại diện 11 quốc gia gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản,
Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam. Chính thức có hiệu lực từ
đầu năm 2019.

-> Việt Nam gặp nhiều cơ hội và thách thức

 Giải quyết mâu thuẫn tiêu biểu 67

trong thực tiễn xây dựng đất nước

Việt Nam tham gia CPTPP

Về kinh tế:
Tiếp cận thị trường toàn diện, đảm bảo sự dịch chuyển tự do hàng hóa dịch vụ, vốn và
công nghệ thông qua việc cam kết cắt giảm hàng rào thuế quản, tạo thuận lợi cho thương
mại và đầu tư
Về chính trị - đối ngoại:
Đem lại các lợi ích và lợi thế thiết thực, từ đó thúc đẩy xu hướng hợp tác trong khu vực
châu Á - Thái Bình Dương, từ đó giúp Việt Nam tiếp tục mở rộng và đẩy mạnh hợp tác,
khẳng định vị thế quan trọng trên trường quốc tế
Xin cảm ơn!