PROJEKT LENDA: HISTORI ARTI

Tema: Vallet e Shqiperise se Jugut

Vallet labe te burrave

Shoqrohen vetm me knge polifonike dhe prgjithsuesish emrat i marrin sipas vargut t par t kngs. Nga prmbajtja bjn pjese n vallet epike t trimris. Patosi epik q i karakterizon shprehet prmes strukturash karakteristike t krcimit dhe interpretimit. Krcimi m origjinal i ktyre valleve sht n dy grupe, n dy gjysmrrath q komunikojn n forme dialogu. Mbizotron trehapshi popullor i dyzuar. Krcimi lidhet kryesisht me valltarin e par, prorin e valles (n fakt ata jan dy). Ai prgjithsuesish e nis krcimin shtruar, me nj forc t brendshme, pas lvizjeve t para burrrore vjen prplasja e herpashershme e kmbeve nga toka, uljet gjysme t thella mbi njrn ose mbi t dyja kmbt, rrotullimet e vrullshme, prkuljet e trupit, etj. Gjerdani i valltareve q shoqron me iso luan me hapa t thjeshte por t rende, n prshtatje me karakterin e valles.

VALLJA AMIKO
Valle burrash e krahins s amris. Ka fuqi t madhe emocionale dhe vlera estetike, arsye kjo q ka trhequr vmendjen e studiuesve si te vendit ashtu edhe t huaj, t cilt kan folur pr prhapjen e saj edhe tek greket. Njihen disa variante q praktikohen edhe n zona t tjera t Shqipris s Jugut, me emrtime, kompozicion koreografik dhe shoqrim vokal-instrumental t ndryshm. M e popullarizuara luhet si Vallja e Isuf Arrapit dhe Vallja e Osman Takes. Kto emra, gojdhna popullore i lidh me figura kapedansh t Ali Pashe Tepelens. Jan valle epike. Edhe kur krcehet dyshe ose n grup, rolin kryesor e luan valltari i par. Nj nder figurat e tij m origjinale sht kjo : bn ecje t lehte, ngrihet mbi njrn kmbe, rrotullohet dhe n kt moment e prkul trupin hark prapa, duke prekur me koke dyshemen ose token, ndrkohe valltaret e tjer kalojn mbi trupin e tij.

Vallja Dardhar

Valle grash me prejardhje nga fshati Dardhe i Kors. Pr origjinalitetin,

pasurin dhe interpretimin sht br e njohur n mbar vendin. Grat valltare e luajn n formacion gjysmrrethi, t kapura pr duarsh zinxhir, duke u zhvendosur n varg nga e djathta. Shoqrohet me knge. Nj variant ka emrtimin e vargut t par t tekstit : 25 grsheta (sipas tradits grat n Dardh i mbanin flokt e gjat dhe i zinin grsheta). Valltart krcejn dhe njkohsisht kndojn, njra ia thot kngs, nj e dyt ia pret, ndrsa t tjerat n grup mbajn z. Zakonisht ajo q heq vallen luan edhe rolin e marrses s kngs, njkohsisht heq kmbn dhe kngn.

POGONISHTE

Krcimi e ka origjinn nga Shqipria e Jugut. Ritmi sht 2/4 dhe krcehet i hapur dhe n form cikli nga njerz te bashkuar. Stili sht krenar.

PUNOI : BORA ZERELLARI KLASA: XI 2