Universiteti i Prishtins

Fakulteti i Mjeksis
Departamenti i Fizioterapis

Punim seminarik nga lnda: Fizioterapia te personat me ekstremitete

t amputuara
Tema: Proteza e krahut dhe rehabilitimi
Prof: Sebahat Zeqiri

Studentt: Neshe Zekerija

Edin Bilibani

 Pas amputimit t gjymtyrs s siprme, si edhe gjymtyrs s

poshtme, lind nevoja pr rekonstruktimin dhe zvendsimin
funksional t pjess s humbur.
Me termin amputim nnkuptohet mnjanimi i ekstremitetit n
trsi ose nj pjese t tij. Shkaqet m t shpeshta pr amputim
jan:
Dmtimi i rnd traumatik i ekstremiteteve.
Gjendjet patologjike t eshtrave p.sh: tumoret.
Ndryshimet gangrenoze pr shkak t smundjes s enve t gjakut.
Smundjet metabolike me komplikime t enve t gjakut
(angiopatia diabetike).
Malformacionet kongjenitale.

Zvendsimi funksional i pjess s humbur bhet me protezn

prkatse sipas nivelit t amputimit.
Nivelet e amputimit pr ekstremitetin e siprm jan:
Amputime t gishtrinjve n nivel t nyjes: a) interfalangeale
distale, b) interfalangeale proksimale, c)baz.
Dezartikulimi i gishtit.
Amputimi gjatsor i gishtit, s bashku me kockn metakarpale.

 Amputimi transmetakarpal.
Dezartikulimi i shuplaks.
Amputimi i parakrahut: a) n pjesn distale (1/3 e poshtme), b)
n mesin e parakrahut, c) n pjesn proksimale (1/3 e
siprme).
Dezartikulimi i brrylit.
Amputimi i krahut: a) n pjesn distale (1/3 e poshtme), b) n
mesin e krahut, c) n pjesn proksimale (1/3 e siprme).
Dezartikulimi i supit (n nivel t nyjes H/S).
Dezartikulimi i gjymtyrs s siprme n trsi me skapuln apo
amputimi interscapulotorakal (forequarter).

Fazat e rehabilitimit t pacientve me amputim jan:

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Faza e preamputimit (nse amputimi sht i planifikuar)

Amputimi
Faza e postamputimit
Evaluimi i gjendjes s t smurit me amputim pr protetim
Faza preprotetike
Faza protetike

1. Faza e preamputimit:
-Kjo faz prfshihet vetm n rastet kur amputimi sht i
planifikuar. N kt faz bhet prgatitja psikofizike e pacientit pr
amputim. Para amputimit aplikohet kinezioterapia pr
kondicionimin e prgjithshm t pacientit.

2. Faza e amputimit:
-Sipas indikacionit zgjedhet edhe teknika e amputimit e cila do t
aplikohet dhe sht n kompetenc t kirurgut q do ta kryej
amputimin.

3. Faza e postamputimit:
-N kt faz duhet t kemi kujdes n prevenimin e komplikimeve
postoperative si p.sh: njtja e cungelit, shfaqja e hematoms,
infektimi i plags, etj. Poashtu n kt faz sht me rndsi
prgatitja e cungelit pr protetim, ka nnkupton prevenimin e
kontrakturave t nyjeve t mbetura t ekstremitetit, forcimi i
muskulaturs s cungelit, bandazhimi, si dhe programi pr
kondicionim t prgjithshm.

Pr kto qllime aplikohen:

Magnetoterapia si biostimulues pr ushqyeshmri dhe oksigjenim
m t mir t cungelit.

Laseroterapia pr konsolidim t plags.

Elektroforeza pr konsolidim t plags dhe zvoglim t dhimbjes.
Rrymat interferente pr perfuzion m t mir, trheqje t edems
dhe zvoglim t dhimbjes.

Kinezioterapia: ushtrime t frymmarrjes, pozicionimi i gjymtyrs s

amputuar, ushtrime aktive deri n kufij t dhimbjes, ushtrime pr
forcimin e gjymtyrve t shndosha.

Masazha e cungelit pr qarkullim dhe ushqyeshmri m t mir.

4. Evaluimi i gjendjes s t smurit me amputim pr protetim:

-Pr evaluim merren parasysh: mosha, gjendja e prgjithshme
shndetsore, motivimi dhe bashkpunimi i pacientit, konstitucioni i
trupit dhe gjendja e cungelit.

5. Faza preprotetike:
- N kt faz objektivat jan: kujdesi pr cungelin dhe bandazhimi.

6. Faza protetike:
-Kjo faz fillon me marrjen e protezs definitive. Gjat ksaj faze
duhet ta aftsojm pacientin pr:
Vendosjen e drejt t protezs.
Mirmbajtjen e protezs.
Shfrytzimin e drejt t saj.

 Protezat duhet t jen sa m funksionale, t

lehta, komfore si dhe estetike.
sht mir t dijm se vetm gjysma e njerzve
me amputime t ekstremiteteve t siprme
marrin shrbime protetike, dhe nj pjes e ktyre
nuk dshirojn t bartin protez ose n vitin e
par q fillojn t bartin protezn e largojn at
dhe vazhdojn nj jet pa protez.
Kemi dy lloje t protezave:
1. Protezat mekanike
2. Protezat mioelektronike

1. Protezat mekanike funksionojn nprmjet

fuqis s trupit, prkatsisht segmentit
proksimal nga niveli i amputimit.

2. Protezat mioelektronike aktivizohen me energjin

elektrike nga bateria dhe energjin e krijuar nga
kontrakcionet e muskujve.
. T dy llojet e protezave kan avantazhet dhe
disavantazhet e tyre.
. Protezat mekanike jan m pak t kushtueshme, m t
lehta n pesh, m t lehta t riparohen dhe ofrojn nj
feedback m t mir t tensionit n trup. Mirpo
disavantazhet jan dukja e jashtme dhe jan t vshtira t
prdoren nga ana e disa pacientve pr shkak se jan t
bazuara n forcn dhe aftsit e pacientit.
. Protezat mioelektronike n dukje jan m t prafrta me
nj dor reale, punojn me bateri kshtu q lvizjet
trupore nuk jan aq t rndsishme pr punn e tyre si
dhe sigurojn nj forc kapse m t mir. Disavantazhet
jan kostoja e lart pr blerje dhe riparim, jan t bazuara
n qndrueshmrin e bateris, si dhe jan m t rnda
n pesh, por kohve t fundit baterit e reja kan
ndihmuar n uljen e peshs dhe rritjen e kapacitetit dhe
voltazhs.

 Po ashtu pjesa e shuplaks mund t jet n form

t grepit ose e konstruktuar n mnyr estetike
n form t shuplaks reale.
Pacientt zakonisht zgjedhin at estetike pr
shkak t pamjes, mirpo ato ne form t grepit
jan shum m funksionale. Po ashtu ekziston
edhe nj form tjetr e pjess terminale t
protezs (shuplaks) e cila ka komponentn q
zvendson gishtin e madh dhe nj komponent
q i prgjigjet gishtave tjer.

 N koht e fundit jan n prodhim pjest

terminale q kan aftsi shum t mira kapse si
dhe jan t planifikuara prodhimet e shuplakave
me senzibilitet t cilat ndihmojn pacientin t dij
se me far force duhet t kap nj trup, far
temperature dhe konsistence ka trupi, etj.

 Edhe pse protetika sht duke u avancuar do

dit, nuk ka ndonj protez q mund t kryej tr
funksionet e panumrta t gjymtyrs s siprme
e veqanrisht pjess terminale t saj shuplaks.
Kshtu q n rast se pacienti e ka t amputuar
njrn dor, dhe kjo sht dora dominante,
punohet n aftsimin e dors tjetr pr kryerje t
funksioneve si p.sh: t shkruarit. Po ashtu mund
t aftsohet q n disa aktivitete t
prditshmris t prdor m shum gjymtyrt e
poshtme (shputn) dhe dhmbt.
Po ashtu me kta pacient sht shum me
rndsi t punojm pr mbajtje sa m t drejt t
posturs s trupit, kjo sepse kta pacient shum
shpesh mund t ken probleme me skolioz pr
shkak t disproporcionit t peshs s gjymtyrve.

 A team of regenerative scientists and surgeons at

Massachusetts General Hospital successfully grew a
semi-functional rat forelimb in the lab, employing a
technique previously used to build bio-artificial organs. If
someday perfected, the experimental approach could be
used to create human limbs suitable for transplantation.

Faleminderit pr vmendje