You are on page 1of 8

Mga Dapat Malaman sa Sakit na HIV Infection at AIDS

John N. Abletis
Instructor, Department of Sociology and Anthropology
Polytechnic University of the Philippines,
1
Mabini Campus, Sta. Mesa, Manila

Panimula
Sa Pilipinas, ang kalusugan ay itinuturing paghahati-hati ng budget para sa mga

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
na kayamanan hindi lang ng isang Pilipino serbisyong panlipunan. Sa isang bansang
kundi ng buong lipunan. Sa personal na lebel, laganap ang AIDS, ang budget na dapat sana
ang pagiging malusog ay isang rekwisito para ay napunta sa pagpapatayo ng paaralan,
sa isang masayang buhay. Kung ang isang tao pagpapaunlad ng industriya, at pagpapagawa
ay malusog, ang mga taong nakapaligid at ng mga imprastraktura ay napupunta sa
may malapit na kaugnayan sa kanya ay serbisyong pangkalusugan partikular sa mga
magkakaroon ng kompyansa na makipagusap, kampanya at hakbangin laban sa HIV
makipagugnayan, at magkaroon ng personal infection at AIDS, at paggamot sa mga taong
na relasyon sa kanya. Gayun din naman, ang biktima na nito. Ang higit na makararamdam
isang taong malusog ay may sapat na ng mabigat na pasaning ito ay ang mga
kompyansa para mabuhay ng masaya, ng may papaunlad palang at mga mahihirap na bansa
dignidad, at ng may pagtanggap sa lipunang (Mooney, Knox, & Schacht, 2005, p. 38). Sa
kanyang ginagalawan. Kadalasan, ang institusyon naman ng pamilya, ang HIV
ganitong senaryo ay hindi tinatamasa ng isang infection at AIDS ay nagbabantang gawing
taong may malalang sakit, lalong-lalo na ang ulila ang milyon-milyong kabataan. Noong
mga biktima ng AIDS. Karamihan kasi ng 2003, inulat ng CBS News na mahigit 13
mga nagkakaron ng HIV/AIDS ay nakararanas milyon nang mga kabataan ang ginawang ulila
ng pagtangi sa kanilang totoong kalagayan, ng AIDS at tinatayang lolobo pa ito sa 25
pagkagalit sa sarili at sa mundo, at depresyon. milyon pagsapit ng taong 2010 (Mooney,
Marahil, ito ay dahil na rin sa ang HIV/AIDS Knox, & Schacht, 2005, p. 273). Ang
ay hindi nagagamot at karamihan sa mga paglaganap ng HIV indection/AIDS ay lalo
taong nagtataglay nito ay nakararanas ng pang bumilis sa makabagong panahon, kung
pagtangi at pagiwas ng mga dating kaibigan at saan ang mga institusyon ng pamilya,
ng ibang mga tao, diskriminasyon sa paaralan, kasarian, relihiyon, moralidad, politika, at
trabaho, at iba pang social contexts, at ekonomiya ay mabilis ding nagpapalit ng
pagbabansag na sila ay mga bakla o mga drug anyo.
addict (Hyde & DeLamenter, 2000, p. 535). Ang sakit na HIV Infection/AIDS ay isang
Kaya nga, ayon kay Hyde at Delameter (2003, seryosong banta sa ating lipunan, lalong-lalo
p. 522), kung gusto mong sirain ang kalusugan na sa mga kabataan. Noong taong 2003,
mo at bigyan ng katakot-takot na pasakit ang mahigit 8,000 katao kada araw ang namatay sa
sarili mo, isang magandang paraan ay ang sakit na ito (http://www.accessexcellence.
magkaroon ka ng isang pangsekswal na sakit org/aids) at inaasahang lolobo pa ang bilang sa
na walang lunas [AIDS at HIV infection ang pagdating ng mga karagdagang taon. Noong
tinutukoy nila rito]. 2008, inulat ng WHO at UNAIDS na sa taon
Sa pangmalakihang pagtingin naman, ang palang na iyon, mahigit 2 milyon na ang
banta ng HIV infection/AIDS ay isang namatay sa sakit na AIDS, 280 libo rito ay
seryosong usapin pagdating sa seguridad ng mga bata (WHO, 2009, p. 2). Sa taon ding
bansa, lalong-lalo na sa sektor ng ekonomiya. iyon, iniulat ng WHO at UNAIDS na mahigit-
Bukod sa banta nito sa lakas-paggawa ng kumulang 33.4 milyong katao na ang
isang bansa, ito rin ay nakaaapekto sa nabubuhay nang may HIV infection/AIDS
Global Trends [on HIV infections/AIDS]
Source: http://www.avert.org/worldstats.htm
2

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
(ibid). Sa ngayon, tinatayang 25 milyong nagmumulat sa mga kumunidad sa mga
katao na ang namatay dahil sa AIDS mula basikong kaalaman patungkol sa HIV/AIDS.
1981 hanggang 2008 (http://www.avert.org/ Ang primer na ito ay may layuning
worldstats.htm). Sa itaaas ay isang bar graph makibahagi sa pagkilos ng gobyerno at ng
na nagpapakita ng pagtaas ng kaso ng mga NGOs na labanan at pigilin ang pagkalat
HIV/AIDs sa buong mundo (ibid). ng nakamamatay na sakit. Pangunahing
Dahil sa trend na ito ay naalarma ang layunin ng primer na ito na ipaunawa sa
United Nations upang gumagawa ng mga simpleng paraan ang banta ng HIV/AIDS, ang
hakbangin para mapigilan ang pagkalat ng kalikasan ng HIV/AIDS, ang paraan ng
HIV/AIDS. Ang iba sa mga ito ay ang pagkalat nito, mga paraan upang maiwasan
paglalagay ng UN sa AIDS bilang layunin ng ito, at kung saan makakahingi ng tulong kung
bawat kasaping bansa na masugpo hanggang sakaling nagtataglay na nito. Maginhawang
2015 (MDG 6) at ang pagkakatatag ng pagbabasa para sa lahat!
UNAIDS bilang pangunahing kamay ng UN
sa pagpigil ng paglaganap, at pagmomonitor Sa Pilipinas
ng mga kaso, ng HIV infection at AIDS sa Bagamat ang bilang ng mga Pilipinong
buong mundo. Maraming mga bansang kasapi may HIV/AIDS ay hindi kataasan kumpara sa
ang tumugon, kabilang ang Pilipinas, sa ibang mga bansa (halimbwa ay South Africa),
panawagan ng UN sa pamamagitan ng ang mga datos na nakalap ng UNAIDS at
paglulunsad ng mga information campaign at WHO sa Pilipinas ay kakikitaan ng pagtaas ng
pagtatayo ng mga institusyong nagaaral at bilang ng mga apektado ng sakit na ito (chart
kumakalinga sa mga taong may HIV/AIDS. sa kabilang pahina). Ayon naman sa DOH,
Hindi rin nagpahuli ang pribadong sektor sa bagamat maliit lamang ang bilang ng mga
pagtugon sa MDG 6. Sa ngayon, maraming nagkakasakit ng HIV/AIDS sa bansa,
mga NGOs ang nagsasaliksik tungkol sa pinapalala nito ang nararanasang kakulangan
kalagayan ng AIDS sa bansa, nagtatanggol sa sa serbisyong pangkalusugan partikular sa
karapatan ng mga taong may HIV/AIDS, at mga mahihirap dahil imbis na mapunta ng buo
3

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
ang maliit na budget ng gobyerno para sa
kalusugan ng nakararami at iba pang Ano ang HIV?
serbisyong panlipunan ay nababawasan pa ito Ang AIDS o Acquired Immuno-deficiency
para sa mga biktima ng HIV/AIDS (mahal syndrome ay sanhi ng HIV o Human
kasi ang gamutan sa HIV/AIDS). Ang higit na Immunodeficiency Virus. Ito ay maliliit na
kaawa-awa ay ang mga mahihirap na kulang mga organismo na kapag nakapasok sa
ng access sa mga serbisyong pangkalusugan katawan ng tao ay magdudulot ng unti-unting
ng gobyerno. Ang mga mahihirap din at mga panghihina ng katawan, partikular ang
taong kulang sa edukasyon ay nasa alanganing resistensya/depensa ng katawan (immune
sitwasyon dahil sa kakulangan ng access sa system) laban sa sakit, na maaaring
mga serbisyong pangkalusugan, kaalaman sa humantong sa kamatayan. Mangyari ay
HIV/AIDS, at hindi-ligtas na pakikipagtalik, inaatake at sinisira ng mga HIV ang mga
lalong-lalo na sa mga kabataan (http://www. Lymphocytes o T-helper cells (T4), isang uri
remedios.com.ph/fhtml/philstat_hivaids.htm ng white blood cell (leukocytes), na syang
Bunga ng pagsusumikap ng mga NGOs, dapat sumisira sa mga bacteria at virus na
GOs, at iba pang mga institusyon ay pumapasok sa katawan (Hyde & DeLamenter,
naisabatas sa Pilipinas noong February 13, 2000, p. 530). Ang mga white blood cells o
1998 ang Philippine AIDS Prevention and leukocytes ay pangunahing depensa ng
Control Act. Ito ay naglalayong magpalaganap katawan laban sa mga sakit. Kinakain nila ang
ng kaalaman, sa pangunguna ng gobyerno, mga bacteria, virus at iba pang
tungkol sa sakit na HIV/AIDS, isulong ang microorganisms, o kung hindi naman ay
mga karapatan ng mga taong may HIV/AIDS, sinisira nila ang porma ng mga ito sa
mga tagubilin sa tamang pagsasagawa ng HIV pamamagitan ng paglalabas ng mga enzyme.
testing, at pagbibigay ng ibat-ibang programa Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga
gaya ng pagkabuhayan para sa mga taong leukocytes, partikular ang lymphocytes, sa
apektado nito. katawan ng biktima ng HIV, ang mga bacteria
at iba pang organismo na dapat sana ay hindi
nakakapanatili sa katawan ng tao ay
dumarami, sanhi para maging sakitin ang
taong may HIV. Ayon nga sa Philippines'
Health Guide (1996, p. 148), maski ang mga
3. Pagamit ng parehong karayom lalong-
lalo na sa mga nagtuturok ng
ipinagbabawal na gamot (ibid).
4. Pagsalin ng HIV mula sa ina patungo sa
anak gawa ng panganganak (ibid) at
4
simpleng sakit na kayang kaya naman ng pagpapasuso (Bryjak & Soroka, 2001,
immune system kung tutuusin ay pwedeng p. 279).
humantong sa malalang komplikasyon. Ilan sa 5. Paggamit ng mga hindi malilinis na

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
mga komplikasyon na maaaring danasin ng karayom, patalim, o kahit anong bagay
isang biktima ng HIV/AIDS ay Kaposis na pwedeng ipasok sa balat, lalong-lalo
Sarcoma, ibat-ibang uri ng cancer, na kapag nagpapatattoo o
tubercolosis, at matinding diarrhea. nagpapabody-piercing (UNAIDS,
Ang HIV ay may dalawang strain, o uri. 2008, p. 2).
Ang HIV-2 ang syang kadalasang
natatagpuang strain sa mga biktima ng HIV sa Mas mataas ang tyansa ng pagsalin ng
Africa (kung saan matatagpuan ang 70% ng HIV sa mga bakla at bisekswal kaysa
mga taong may HIV/AIDS sa buong mundo, heterosekswal na pakikipagtalik (Hyde &
http://www.aidsinafrica.net/map. php). Delameter, 2000). Isa sa mga paliwanag dito
Samantalang HIV-1 strain naman ang ay dahil sa ang semen ng mga lalaki ay mas
kadalasang matatagpuan sa mga HIV/AIDS madaling naipapasa sa katalik kaysa vaginal
victim sa Amerika (Hyde & Delameter, 2000, mucus ng mga babae. Mas mataas din ang
p. 527). tyansa na maisalin ang HIV sa mga hindi tuli.
Isa sa mga dahilan kung bakit Gayun pa man, sa pangkalahatan, ang
hanggang ngayon ay wala paring gamot sa pakikipagtalik ng walang proteksyon (i.e.
HIV/AIDS ay dahil sa ang mismong virus ay condom) o pakikipagtalik sa ibat-ibang
nagpapalit-palit ng anyo, at kadalasang kapareho ay parehas na may mataas na
nagtatago sa mga parte ng katawan na hindi probabilidad ng pagsalin ng HIV sa ibang tao.
naaabot ng mga gamot na ARV Ayon nga kay Hyde at Delameter (2000, p.
(antiretroviral), gaya ng utak at spinal cord 544), ang pagkakaroon ng ibat-ibang katalik
(Hyde & Delamater, 2000, p. 536; http://ww ay nagpapahamak sa isang tao na makatalik
w.sciencedaily.com/releases/2010/08/1008230 din ang iba pang mga taong may ibat-iba ring
80816.htm). katalik.
Dahil dito, ang pinakamabisa parin na
dapat gawin ng isang taong ayaw magkaroon Ang HIV/AIDS ay hindi naisasalin sa…
ng HIV/AIDs ay iwasan ang mga gawaing Ayon sa Philippines’ Health Guide (1996,
may mataas na tyansa ng pagsalin ng HIV sa p. 148), ang HIV ay hindi naisasalin sa mga
kapwa tao. sumusunod na gawain:
1. Pakikipaghalikan
Mga Moda ng Transmisyon 2. Pakikipaghawakan
Ang HIV ay nasasalin sa kapwa tao sa 3. Pagbahing o pagsinga
mga sumusunod na paraan: 4. Pagdodonate ng dugo (hindi ang
1. Pakikipagtalik ng walang proteksyon pagtanggap nito)
(i.e. gamit na condom), vaginal, oral, o 5. Kagat ng lamok o ng insekto
anal man (Hyde & Delameter, 2000, p. 6. Pakikihati sa kutsara, tinidor, at baso ng
528). Kalimitan itong naisasalin sa may HIV/AIDS
pamamagitan ng semen ng lalaki at 7. Pagamit ng mga pampublikong
vaginal mucus ng babae. palikuran
2. Pagtangap ng dugo mula sa taong 8. Paliligo sa pampubikong swimming
mayHIV/AIDS (ibid). pool
9. Pakikipaglaro (sports) sa mga taong
may HIV/AIDS

Kailan nagiging AIDS ang isang HIV


infection?
lumalaki ang probabilidad na ang ibat-ibang
sakit na nasa paligid lamang ng biktima ay
sabay-sabay na makapasok sa katawan at
magdulot ng ibat-ibang karamdaman, na
maaaring humantong sa kamatayan. Sa
5
Ayon sa Center for Disease Control ng ngayon, ang T4 count na 200 ay itinuturing
US noong 1986, ang mga taong biktima ng nang indikasyon na ang biktima ay may AIDS
HIV ay pwedeng mauri sa apat na klase (Hyde (Hyde & DeLamenter, 2000, p. 531).

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
& Delameter, 2000, p. 531):
1. Mga taong bago pa lamang nahawa, Gamot para sa HIV/AIDS?
kung saan ang kanilang mga katawan May mga nadevelop na ARV
ay gumagawa ng mga antibodies laban (antiretroviral) drugs gaya ng mga protease
sa HIV dalawa hanggang walong inhibitors na nagpapabagal sa pagdami ng
linggo pagkatapos na mahawa. HIV sa katawan, pero bukod sa mahal ang
Kadalasan, ang sakit ay wala pang medikasyon at mga gamot para sa HIV/AIDS
sintomas o manipestasyon. at mahirap makita sa mga botika at ospital,
2. Asymptomatic carrier state, kung saan nananatiling WALANG LUNAS ang sakit na
ang katawan ng taong apektado ng HIV HIV infection at AIDS. Katulad nga ng nasabi
ay hindi nagpapakita ng sintomas ng na kanina, ang HIV ay nagbabago ng anyo at
inpeksyon. Kadalasan itong tumatagal nagtatago sa mga sensitibong parte ng
ng mula pito hanggang siyam na taon. katawan gaya ng utak, mata, at bayag na
3. Lymphadenopathy. Ito ay kakikitaan ng mahirap maabot ng epekto ng gamot (Bryjak
mas seryosong kondisyon kumpara sa & Soroka, 2001, p. 281; Hyde & Delameter,
mga naunang uri, kung saan ang mga 2000, pp. 532, 536). Dahil dito, ang sino mang
lymph nodes o kulani ay namamaga, tao na dumaraan sa gamutang ARV, bagamat
pagpapawis tuwing gabi, lagnat, napapababa nito ang bilang ng HIV sa
pagkasira ng tyan at pagtatae, katawan, ay hindi parin dapat ituring na wala
pangangayayat, at panghihina. nang HIV/AIDS sa katawan. Siya ay may
4. AIDS, kung saan ang tao ay kakikitaan tyansa pa rin na makahawa ng HIV sa
na ng mga sintomas ng mga pamamagitan ng mga nabanggit na gawi sa
nakamamatay na sakit gaya ng cancer, itaas.
tuberculosis, herpes, HPV (human
papillona virus), candida, Kaposi’s Mga Gawi upang Maiwasan ang HIV at iba
Sarcoma, cervical cancer at iba pang pang STD
mga cervical diseases (para sa mga Ayon kina Hyde at Delameter (2000, p.
babae), Penumocystis Carinii 546), ang mga sumusunod na gawain ay may
Pneumonia, at problema sa pagiisip. mataas na probabilidad na makapagiiwas sa
isang tao na mahawaan ng STD (Sexually
Sa makatuwid, hindi lahat ng may HIV ay Transmitted Disease, kabilang rito ang
may AIDS. Ang isang biktima ng HIV ay HIV/AIDS):
magkakaroon ng AIDS kapag ang resistensya 1. Paglimita sa sarili sa isa o limitadong
nya ay napakahina na na nagiging sanhi para bilang ng mga katalik na walang STD.
ang mga oportunistang sakit ay magdomina sa 2. Hindi pakikipagtalik.
sistema ng katawan. 3. Paggamit ng condom sa pakikipagtalik.
Ang normal na bilang ng T4 cells o 4. Paghuhugas ng ari bago ang
lymphocytes sa kada cubic millimeters ng pakikipagtalik para maalis sa balat ang
dugo ng tao ay mahigit-kumulang 1000. mga bacteria at viruses.
Kapag ito ay bumaba sa 200, ang depensa ng 5. Pagsusuri sa ari ng [mga] katalik.
katawan ng tao laban sa sakit ay humihina at Kapag nakakita ng mga “kakaibang”
sugat, kulugo o nana, agad na magbihis
at umalis o simulan agad na kausapin
ang kapareha tungkol sa STD.
6. Hindi dahil sa walang sugat, kulugo, o
nana ang ari ng kapareha ay wala na
iyong katawan na salinan ng dugo
(autologous blood transfusion).

Dagdag pa ng WHO (2009, p. 2), ang


“pakikipagtalik” ng hindi ipinapasok ang ari
6
itong sakit. Marami ring klase ng STD ng lalaki sa vagina, puwet, o bibig ng
ang hindi nagpapakita ng external na kapareha (i.e. orgasm o pagsasalsal) ay
sintomas. nakatutulong upang maiwasan ang pagsalin ng

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
7. Ang pagihi bago ang, at pagkatapos ng, HIV/AIDS sa kapareha. Paalala rin ng WHO,
pakikipagtalik ay nakatutulong para bagamat ang pagpapatuli ay hindi dapat
maalis ang mga bacteria sa urethra gawing kapalit ng iba pang mga pamamaraan
(daluyan rin ng semen sa lalaki). sa pagiwas ng HIV/AIDS, dapat parin itong
8. Responsibilidad ng bawat isa, lalong isama bilang parte ng isang komprehensibong
lalo na ang mga aktibo sa programa sa pagiwas sa HIV/AIDS. Ang
pakikipagtalik sa maraming kapareha, pakikipagtalik sa wastong gulang at panahon
ang regular na pagpapakonsulta sa ay nakatutulong din upang maiwasan ang
doktor. At kung saka-sakaling pagkahawa sa HIV/AIDS (UNAIDS, 2008, p.
napagalaman nga na ikaw ay may STD, 1). Dagdag din ng WHO (2009, p. 2), bagamat
responsibilidad mo na sabihin sa katalik ang paggamit ng condom ay may mataas na
at naging mga katalik ang iyong probabilidad na ikaw o ang iyong katalik ay
medikal na kondisyon. hindi mahahawa ng HIV/AIDS, wala paring
tatalo sa abstinence (hindi pakikipagtalik)
Bukod sa mga nakasulat na sa itaas, ang bilang epektibong paraan sa pagiwas sa
mga tao ay ginaganyak rin na (Philippines’ HIV/AIDS (ito ay 100% epektibo).
Health Guide, 1996, p. 148): Ayon sa UNAIDS (2008, p. 3), ang mga
1. Umiwas sa pakikipagtalik sa mga sumusunod ding gawi ay nakatutulong upang
prostitute o “pokpok”, mga “kakilala”, maiwasan ang pagsalin ng HIV sa iba pang
at mga drug addict. tao.
2. Huwag manghiram ng mga hypodermic 1. Caesarian section imbis na normal
needles (mga karayom na itinutusok sa delivery sa panganganak.
balat kapag nagiinjection ng gamot), 2. Pagpapagamot sa tulong ng mga ARV
toothbrush, at pangahit. drugs.
3. Ipagpilitan ang paggamit ng mga 3. Hindi pagpapasuso sa anak at paglipat
disposable (naitatapon pagkatapos sa mga replacement feeding [gaya ng
gamitin) na gamit kapag daraan sa formulated milk o mga gatas pambata
operasyon (kasama ang sa ipin), na nabibili sa botika at groceries],
acupuncture, body piercing, o maliban nalang kung hindi
pagpapabutas ng tenga, o kung hindi rekomendado ng doktor.
man ay siguraduhing ang mga gamit ay 4. Paginom ng gamot sa bibig, hindi ang
naesterilized (i.e. nalinis ng mabuti at pagturok nito sa katawan.
napakuluan) bago gamitin ng doktor, 5. Hindi paghati sa paggamit ng injection
nurse, nagtatato, o nagbubutas ng (syringe), karayom, at gamot sa ibang
tenga. tao.
4. Kung daraan sa isang mabigat na 6. Paggamit ng bagong injection
operasyon, pinapayuhang magdonate (syringe).
ka ng dugo bago ang operasyon bilang 7. Pagpahid ng alkohol sa balat na
reserbang dugo para iyong magamit tuturukan bago iinject ang gamot.
kung sakasakaling kailanganin ng 8. Pagtapon ng mga gamit nang karayom,
syringe, kutsilyo, blade, [mga gamit
pangospital at hospital waste], at basag
na salamin sa tamang tapunan.
9. Pagtapon ng mga kontaminadong dugo
at iba pang likido ng katawan sa
tamang tapunan.
93 Cambridge St. Cubao 1109 Quezon
City, MM
Tel: 437-3038, 438-0171
Open from Monday to Saturday 8am to
6pm
7
10. Paglilinis at pagdidisinfect ng mga
gamit [pangmedikal at yung mga Pinoy Plus Bahay Lingap HIV + Center Home
nabahiran ng dugo, dumi ng tao, at iba San Lazaro Hospital Compound,

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
pang likido ng katawan], kasama ang Quiricada St., Sta. Cruz, Mla.
mga kobrekama at damit. Tel: 732-3776 to 78 loc. 401-402
Email : nenetgem@pacific.net.ph
Para sa Suporta at Karagdagang Kaalaman…
Para sa mga taong may STD na Reachout International
naghahanap ng suporta, o mga interesado na 216 Moriones St. Tondo, Manila near
pagaralan pa ang paksa at ibahagi ang Pier 10
napagalaman sa kapwa nila, maaaring Tel: 525-5845/47
pumunta sa mga address sa ibaba, tawagan Open from 9am - 7pm
ang mga numero, magemail, o bisitahin ang
website ng mga organisasyong nagnanais na Remedios AIDS Foundation
makatulong sa mga taong biktima ng 1066 Remedios St., Malate, 1004 Manila
HIV/AIDS at STD. Tel:524-0924, 524-4831
Monday to Saturday (10:00am-10:00pm)
Community Based AIDS Prevention and Care http://www.remedios.com.ph/
in Sex Trade Email: reme1066@pldtdsl.net
2nd floor Marina Apt. 1602 DM Adriatico
Manila
Tel: 536-02-03 Pinagsangunian:

Dial-A-Friend Bryjak, G. J. and Soroka, M. P. (2001).


Tel: 525-1743 and 525-1881 Sociology: Changing Societies in a Diverse
Monday to Friday 9:00 am to 6:00 pm World, 4th ed., MA: Allyn & Bacon
http://www.teenfad.ph/dialafriend.php
Hyde, J. S. and Delamater, J. D. (2000).
DOH AIDS/STD Unit Understanding Human Sexuality, 7th ed., MA:
San Lazaro Compound, Sta. Cruz Mc Graw-Hill Companies, Inc.
Manila
Tel: 743-83-01 loc. 2254, 2256 or 2257 Mooney, L. A., Knox, D. & Schacht, C.
http://www.doh.gov.ph/ (2005). Understanding Social Problems, 4th
ed., CA: Wadsworth
Health Action Information Network (HAIN)
9 Cabanatuan Road, Philam Homes 1104 Philippines' Health Guide (2nd ed.). (1996).
Quezon City Makati: MediMedia Asia Pte Ltd
Tel: 929-8805 ; 927-6760
http://www.hain.org/ United Nations Programme on HIV/AIDS
Email: hain@mnl.sequel.net [UNAIDS] (2008, April). Fast facts about
HIV prevention. Retrieved October 25, 2010
Kabalikat ng Pamilyang Pilipino Inc. from
(KABALIKAT) http://www.pnac.org.ph/uploads/documents/p
ublications/Fast%20Facts%20about%20HIV%
20Prevention%20-%20UNAIDS%202008.pdf

United Nations Programme on HIV/AIDS


[UNAIDS] /World Health Organization
8
[WHO] Working Group on Global HIV/AIDS
and STI Surveillance (2008, December).
Epidemiological Fact Sheet on HIV and AIDS:

PUP-CA-Department of Sociology and Anthroplogy Extension and Community Services Committee 2010
Core data on epidemiology and response of
the Philippines 2008 Update, Switzerland:
UNAIDS/WHO/Unicef. Retrieved October
25, 2010 from
http://apps.who.int/globalatlas/predefinedRepo
rts/EFS2008/full/EFS2008_PH.pdf

World Health Organization [WHO] (2009,


November). HIV/AIDS Online Q & A. WHO.
Retrieved October 25, 2010 from
http://www.pnac.org.ph/uploads/documents/p
ublications/WHO%20-%20HIV%20Info.pdf

http://www.accessexcellence.org/aids/

http://www.aidsinafrica.net/map.php

http://www.avert.org/worldstats.htm

http://www.remedios.com.ph/fhtml/philstat_hi
vaids.htm

http://www.sciencedaily.com/releases/2010/08
/100823080816.htm

You might also like