4

S A N C T I

PROSPERI
A QJJ I T A N I

OPER A OMNI A.
 "
T

jih^ '
.V

m i

I w l t
-

UJ) f. Y

- I M .1
•

rqo

r .U
 S A N C T I

PROSPERI
A CLU T A N I £
SvAUGUSTINI DISCIPULI,
S. LEONIS PAPjE PRIMI NOTARII,
OPERA OMNIA
AD MANUSCRIPTOS CODICES,
necnon ad editiones antiquiores & caltigatiores emendata,
Nunc primum fecundum ordinem temporum difpofita ,

ET CHRONICO INTEGRO EJUSDEM,AB ORTU

rerum , ufque ad obirum Valenriniani terrii , & Romam a
Vandalis capram perrinenre loctiplerara.

Quibus prafigitur ejufdem S. Prospeiu Aquitani Vita ex Operibus

ipfitts, £T Scriptorum Ecclefiafticorum libris concinnata .

EDITIO PRIMA VENETA

Juxta Parifienfem accuratiflimam anni MDCCXI.

ADDITIS
TOMUS PRIMUS
NUNC PRIMUM S. ASTERII EPISCOPI AMASE.E HOMILIIS.
A

t> -777

V E N E T I I S,
Apud SlMONEM OCCHI
Sub Signo Italia:.

M. DCCXLIV.
SUPERIORUM PERMISSU, AC PRIVILECIO.
 I

/ z

•I 1A A 1

-:

*.
\ *\
 ILLUSTRISS. ET REVERENDISS. D. D.

GASPARI DE NIGRIS
EPISCOPO PARENTINO.
COMITI,DOMINOQ.UE URSARI-S &c.

AUGUSTINUS SAVIOLI

Ptanti mihi y Illustriss. v\&sul *

cultus atque obfervanti<z erga te me<& Jam tum
argumentum aliquod exhibere , cum benevolenti<e
in me tu<£ fruBus primos , eofdemque maximos
perciperem , nullum ad hanc diem aptius vifum
tempus eft , quam hoc , quo abfoluta tandem D.
t 2 Pro-
 .

Profperi Opera in hicem profero. Equidem vehe-

mens Ulud deftderium grati animi mei ftgnifican-
*di tibi jam pridem explevifjem , fi
quid occurrif-

fet excudendum te , tuaque doilrina dignum

Ve- .

rum cunttatio haec mea illud faltem percommode

effecit, ut non vulgaris aliquis , aut inopportunus
tibi Scriptorcommendaretur ,fed eruditiffimus Or-
thodoxw fidei Propugnator , acerrimus ,ftrenuufque
Hareticorum Oppugnator , ceternce animarum falu-
tisfolicitus Paftor , firmiffimum Eccleftce Columen,
uno verbo , ejufdemque Hce-
Auguftini Difcipulus ,

res Dottrince. Scriptis igitur tanti Viri nullius

profeBo nomen prafigi aptius poterat , quam tuum,
paucorum decore cccequandum h{eque enim qui in .

fcientiam tuam morefque mentem intenderit , ali-

bi exquirat oportet imaginem , qiice referat elegan-
tius Operis hujus Auftcrem . Talem enim teprcedi-
cant (^ ALmonia , cujus Ecclefice clavum tanta cum
laude per multos annos tenuifti , tit, optimum licet
naBafecundum Paftoremfttjui tamen nefciat ebli-
te

vifci , £? Parentina Urbs , cuitanta modo prcees cum

fama virtutum^ut facile umifquifqueftbiperfuadeat
fcre ut de Paftore tam eximio , tamfingulari nulla
tinquam cetas conticefcat Nolo egofingularum hic
.

meminiffe id enim nec moderatio infignis tua , nec

:

mea patitur imbecillitas I\eliquum . igitur nihil eft>

nifl ut vehementer te orem atque obfecrem , Prctful
Ampliffime , ne , dum munus hoc , quia te tuaque do-
Itrina ac pietate digniffimum eft , humaniter ac bene-
vole excipis , offerentem ipfum tui addittiffimum
benigno vultu refpicere dedigneris . Vale
 V
:,0il

PR^EFATIO. OVAM
Editionem Operum omnium fan&i Pro-
fperi Aquitani, fideliffimi quondam fancti Augu-
fliniDifcipuli, doctrinaque ab ipfo traditas vindi-
cis ftrcnuiffimi, fancli Leonis MagniPapas I. No-
tarii, in lucem novis curis emitti oportuit tum :

ut illorurn quibus cordi eft cadeftis Auguftini de

,

Gratia Dei fervatoris, & de aliis fidei morumque

capitibus doclrinam commodis aliqua ex parte confuleretur, am-
pliori & emendatiori codice Profperi fubminiftrato , cujus operi-
bus tota Auguftini ipflus doctrina paucioribus fub confpectum
ponitur tum ut eximias illi fancti Auguftini Operum Editioni a
:

Doctiffimis religiofiffimifque viris ante aliquot annos procuratae

nonnulla, nec forte inutilis, fieret acceffio ; ejus viri libris multi-
plicatis, qui fufceptum ab Auguftino revincendorum inftruendo-
rumque Semipelagianorum Iaborem eatenus ad exitum perduxiffe
dici poteft, quatenus has Pelagianae hxrefeos reliquias armis om-
nibus, quas e Pelagianorum clade fuperftites videbantur collegif-
fe fpoliaverit: tum denique (quod quidem omnium maxime ad
hunc laborem aggrediendum compulit, ) ut Illustrissimi Gal-
LIARUM Cancellarii, quem fagax providentia totius regni uti-
litatibus femper intentum de litteris quoque ,
; &
Ecclefiafticis
pra:fertim, promovendis follicitum facit, expreffis in eo quod hu-
maniffime conceffit Privilegio mandatis obtemperaretur.
Cui quidem Editioni novae quia curam noftram laboremque
qualemcumque apponere. Deo permittente, fufcepimus ideo :

incumbere nobis agnofcimus, ut pro more folemni, de Auctoris

commendatione , de Operum ipfius inftituto, ac de Editionis hu-
jus ordine & commodis aliquem ad Lcctores fermonem habea-
mus. At de primisduobus fat multa alibi legere eft de fandtif- :

fimi & eruditiffimi Auctoris meritis & commendatione in Vita

ipfius, quas mox Prasfationem hanc excipiet. De ordine vero ,
feu anno quo unumquodque opus ab eo fcriptum fuerit, de &
quo argumento ibklem agatur in Admonitione fingutis hujus vo-
,

luminis traclatibus prasvia plurima, &, ni fallimur, quas fuffi-

ciant , reperientur Unde hoc unum modo fupereft prarftandum,
.

ut fcilicet quid in hac Editione a nobis tentatum aut erTectum fit

paucis exponamus' poftquam tamen nonnulla de veteribus Edi-
tionibus, quae ex variis locis ab annis fere ducentis prodierunt
prarmiferimus.
Igitur, quantum ex libris quos manibus terere datum eft, dum
huic operi incumberemus, innotuit , inter cetera fandti Profpe-
S. Profperi, t ? ri
 .

VI R & F A
P T I O.
fubjici ccepit, volumine quod
primo omnium Typis
riopera illud
de Gratia Dei £?
vocant inoclavo, cui titulus Liber fanfii Vrofperi
Libero arbitrio ,
pro defenfione Divi Aurelii Auguftini Hypponenfis Epifco-
pir contra Cajftani Vresbyteri Librum , qui titulo de Vroteclione Dei pr<e-
notatur. Item. Capitula tredecim
Decretomm Cczleftini Vapx pro Profpe-
ro &Hilario , de Gratia Dei , adverfos quofdam Galliarum Vresbyteros
Velagii feclatores quibus praefigitur Epiftola Cctleftini ad EpifcoposGal-
i

liarum, qux hujus Editionis pag. 149. exhibetur. Moguntias No-

nis Septembris 1524.- induftria
Nicolai Carbacchii „ qui quidem :

in Admonitione ad Lectorem fcribit hunc fe libellum , cujus

Profpero fcribendi occafionem a Joanne Caftiano librosAugu-
ftini jam mortui adverfus Pelagianos pro Gratia Dei perfcri-
ptos impugnante datam obfervat , in Bibliotheca religioforum
,"
fratrum Benedi&inorum Montis fancli Jacobi repertum publi-
,'
care conftituiife cum propter vetuftatem operis ante annos
,

„ plufquam mille &

feptuaginta a Profpero pro tanti viri defen-
fione fcripti , tum quia quse continet fummorum Pontificumln-
„ nocentii primi , Zofimi Bonifacii, Cadeftini, Xifti tertii , &
auctoritate, & facrorum Conciliorum confenfu approbata le-
„ guntur. Subditque, ob
eam cauflam fe huic rei impenfius ope-
„ ram dedhTe, quo ora obftruerentur eorum qui fua aetate palam
„ fe Pelagianas haerefeos aflertores efle indicabant viderentque ,

„ tales quod docebant jam olim a prifcis facrarum litterarum tra-

„ ftatoribus fuifle improbatum Harc ille . .

Septimo poft anno fcilicet 1531. prodiit minori volumine edi-

tio Sententiarum ex Auguftino excerptarum per Profperum anno ve- :

ro 1536. Libri de Vita contemplativa Juliani Pomerii, quas Profperi ope-

ribus afliii confueverunt, ejufdem molis codice irnpreftiin lucem
emifli funt
Biennio poft Venetiis prodiit aliud huic par volumen cui titu-
lus appofitus: Opufcula de Gratia £? libero arbitrio S. Vrofperi Aquitani
Epifcopi 'Reginenfis viri religiofi/fimi , Divi Auguftini difcipuli , £J in divi-
nis fcripturis eruditijfimi . Venetiis per Bemardinum Stagninum anno 1538.
Quo libello continentur Epiftola S. Profperi ad ^ufinum Ad excer- .

pta Januenfium ( quod alii dicunt Genuenfium ) Liber S. Vrofperi

contra Caffianum Epiftola Aurelii Cartbaginenfis Epifcopi , Calefiini E-
.

piftola ad Epifcopos Gallia Item Sedis Apoftolicct aucloritates , &c. ac

.

S. Vrofperi Epigrammata y quibus jungitur, Ad uxorem poema .

Poft annum vero, fcilicet anno 1539. Vir libris non paucis r ele-
ganti caraftere excufis celebris, Stephanus Gryphius Lugdunenfis
Typographus primus omnium, ut videtur, fufcepit omnia Divi
Profperi Aquitanici Epifcopi Regienfis Opera accurata vetufto-
rum exemplarium collatione per viros eruditos recognita prado
fuo fubjicienda. Quem fuum laborem Senatui populoque
Regien-
„ fi dicatum voluit. Ad quos fcribens narrat, anle annos *plus
mi-
 P R JE F A T I O. VII
„ minus quatuor fe recepifie ipfis D. Profperi Epifcopi ipforum
„ lucubratione typis fuis excudere nec Ttatim id prasftare potuif-
:

„ fe, propter exemplaria tum parum accurate defcripta tum ,

„ nonnullis defideratis opufculis imperfecta Quapropter ( fub- .

„ dit ) ut vobis gratificarer, atque ftudioforum commodis infer-

„ virem, editionem minime praicipitandam putavi.' fed primum
„ vehementer conandum, ut opus, fi quo paclo fieri poflet ,prius
„ priftino nitori, germanasque integritati reftitueretur. Proinde
„ huc illuc miflislitteris, negotium dedi amicis Gallis Ger- & &
„ manis, pra^fertim humaniorum litterarum ftudiofioribus , ut
„ quidquid hujus auctoris apud eos in antiquis Bibliothecis late-
„ ret, tam lacerum quam integrum ad me tranfmitterent. A
quibus inter alia vetuftiflima exemplaria allata funt fimul quas de-
„ fiderabantur opufcula nempe duo verfu heroico , De Vrovi*
:

„ dentid Dei unum, alterum n« P ; «^«p/s-^ praterea Expofitio in po-

.1

firemos unum (J quinquaginta Vfalmor. omnia ut opinor , a no» ,

ilrx tempeftatis hominibus non vifa. His igitur omnibus fi-

„ mul inter fe diligentiflime collatis, effeci tandem ut hic vefter
3> Profper, vir tam fanclus, quam eruditus, tot retro feculis in
55
tenebrisdelitefcens, fitum caricmque paflus , totus nitidus ,
„ purus, integerque in lucem exiret. Haclenus Stephanus Gry-
phius Ex cujus verbis colligitur , quaxumque ante fe fuerant
.

edita tunc a viris doetis recognita , omiflis tamen tam Epiftola

Caeleftini Papas ad Epifcopo Gallias pro Profpero Hilario, quam &
fedis Apoftolica: fententiis de Gratia Dei libero arbitrio r alia &
vero his addita , quae ab eo recenfentur quibus annumerandas :

J(efponfiones ad Capitula Gallorum, &

ad Capitula objeclionum Vincen-
tianarum. Hifque omnibus prasfigi curavit vitam ejufdem Profperi
a Joanne Antonio Flaminio Imolenfi contextam de qua quid :

fentiendum legi poteft infra articuloxi. Vitas fanclii Profperi.

Verum anno Chrifti 1565. Joannes Sotellus Montinenfis Lo- ,

vanii minoris CoIIegii Theologorum alumnus Rcverendo in ,

Chrifto Patri D. Carolo Vander Linden facras Theologias Bacca-

laureo, & Monafterii Parcenfis Ordinis Prsemonftratenfis apud
Lovanium Abbati nuncupavit novam quam inftituit Operum
Profperi noftri emendationem In qua quidem editione nihil
•

priorum reprafentare omifit, & nonnulla alia proprio labore ad-

didit : fcilicet Libros duos De Vocatione Gentium , qui alias Ambro-
fio, & aliis quibufdam aflicti legebantur.- ille autem falfo quidem
„ S. Mediolanenfi Antiftiti tribui fatetur, at auclori fuo Profpe-
„ ro putat reftituendos non tantum ob ftyli & phrafis fimilitu-
,

„ dinem, fed etiam quia in Bibliotheca regularium S. Martini

„ Lovanienfis & in Bibliotheca Abbatias Camberonenfis nec ,

„ non Abbatia apud Namurcum in antiquiflimis

in Bonneffienfi
„ exemplaribus MSS. habentur nomine beati Profperi Certe .

„ Am-
 .

VIII P R M F A T I O J

„ Ambrofii non fajt ille) ex ftylo clarius apparet, quam ut

effe

„ ulla oftenfione egeat: &

ex eo maxime, quod poft damnatos
Pelagianos ( ante quorum damnationem e vivis exceflerat Am-
brofius )fint fcripti, ut videre eft incap. 22. libri prioris. Ejuf-
dem quoque Profperi cenfet Epiftolam Deme-
quam addidit ad
triadem virginem, partim ob ftylum, partim ob argumentum .

95
Dirigitur enim poft damnatam Pelagii hasrefim contra Epifto-
3>
lam ejufdem Pelagii de fancta Virginitate ad eamdem Deme-
9>
triadem, qua? habetur in initio tomi 4. apud Hieronymum :

„ quae Epiftola vivente adhuc Ambrofio non videtur extitifle .

Sed de his nos in Admonitione utrique prasfixa fat multa diflerui-
mus. Addidit quoque 'Profperi Epiflolam ad Augufiinum de reliquiis
Pelagtan* bccrefeos in Gallia fubokfcentibus , inter Profperi opera non-
dum editam: omiflamque in Lugdunenfi editione Cdefiini Papa
Epifiolarn cum fententiis fubjici folitis vir ille non omifit: primuf-
que inter omnes libris Profperi noftri adjunxit , nec immerito ,
ut nos poftea dicluri fumus, Canones aherius Concilii Arauficani. Vi-
uMtrip. tam quoque ex fuo ingenio fuifque partim conjecturis , judice
^*'»;?: Labbeo , concinnatam prarmifit: in qua quid fibi de fingulis a fe
editis operibus videretur aperuit & inter cetera , Carmen de pro-
:

videntia Dei a D. Profperi operibus removendum duxit, quia Pela-

giana> doctrinas eft, cui Profper infeftiflimus fuit. De quo in Ad-
monitione pag. 4.53. diximus. Libros vero De pr<ediclionibus pro* &
wiffionibus Deiy quatenus fibi licuit, puros integrofque edidit, fed
ab alio quam a Profpero fcriptos ex ftyli phrafiique diftimilitudi-
ne, &Gennadii Trithemiique filentio probari poffe arbitratur.
Anno antem 1576. iidem omnes S.Profperi libri denuo ad exa-
men revocati in editione Duacenfi per Joannem Olivarium , qui
hanc fuam editionem dicat Joanni Sarraceno Priori Vedaftino
v Atrebatenfi a cui fufcepti a fe laboris rationcm reddens in Efrt-
„ ftola nuncupatoria , Profperi opera mittere fe gloriatur fupe-
„ rioribus quidem editionibus non fatis expurgata, tunc vero ni-
„ tidiora & non modica acceflione cum variarum Ieclionum,tum
„ plurium lacunarum maximeque unius perquam infignis fup-
,

„ plementolocupletiora. Emendationes plurimas , itemque va-

„ rias le&iones partim fuppeditarat liber ab ipfomet Reverendif-
„ fimoPriore collatus cum antiquis codicibus partim vetuftifli-
,

„ mum volumen Bibliothecas Camberonenfis, quod habebat ma-

„ nu defcriptos De Vitacontemplativa Iibros tres, De Vocatione Gentium
duos, £/ unum Epigrammatum Ex quo his in .
libris multa facta me-
liora, quse deerant fuppleta , adnotata
plurima, nec acerrimo
quidem patroni fui, cui libenter illa fubmittit judicio ut fpe-
( ,
rat ) improbanda
Adpoftremae hujus editionis Duacenfis normam anno
i6$o-
produt, qua; Colonia; Agrippinje fafta notatur
fumptibus ha;re.
dum
 P R /E F A T I O. IX
dum Joannis Crithii fub fignoGalli ac reliqua: omnes qua? dcin-
•,

ceps ad noflra ufque tempora diverfis annis variifque in urbibus

excufa? fuerunt. Unde de prioribus S. Profpcri Opcrum cditioni-
bus hax fatis erunt Ad hanc noilram tandem eft defcendendum.
.

In ea adornanda hasc nobis mens, hic finis fuit , ut , quantum

fleri potuifiet, ampliffima, caftigatiflima , optimo ordine dif &
pofita prodiret ut etiam ex illa aliquid adjumenti Ledtoribus
:

fubminiflraretur ad erroris Semipelagiani hiftoriam plenius co-

gnofcendam Ampliorem quidcm exhibere nequivimus, quam in
.

eam conferendo quidquid Operum S. Profperi genuinorum , aut

jpfi afliclorum haclenus in lucem prodierat Hinc non neglexi- .

mus iIludOpufculum,quod a Sirmondo primum publicatum efl

anno 1619. fub hoc titulo, Confeffo Trofperi Tyroms Aquitani , ex
Eibliotheca Vaticana pofl Eugenii &
Dracontii carmina: de qua
quid fentiendum Eruditis videretur,aperuimus in pra;via illi ope-
ri Admonitionc Exhibuimus etiam Chronkum integrum
pag. 4^.6. ,

opus a prioribus Profperi editoribus omiflum cujus omifllonis ••

ratioeaa Stephano Gryphio in Lugdunenfi anni 1539. editione

affertur: „quia interEufebianaaliorumque Chronica eflet excu-
„ fum, & quod obnimiam corruptionem le&ori faftidio fore vide-
„ retur . Non enim inde Profpcro noflro prasjudicium inferri
debere credidimus, quod aliquid ipfius aliorum fortunis annexum
haberetur, quin eidem data occafione eflet reflituendum tam ,

ipfius ornamento, quam Lectorum commodis profuturum Nec .

certe tam corruptum cenferi nunc debebit quam ante centum ,

feptuaginta annos #
, cum MSS. codices recenfi-
a viris pcritis ad
tum, emendatum, & auclum habeatur, tam ab Andrea Duchef-
nio tom. 1. Hifl. Francorum, quam a Philippo Labbeo qui in- ,

tegrum edidit tomo 1. Bibliothecae novas MSS. cujus cditionem,

quafi ampliorem emendatiorcmque nos fecuti non omiflls alia- ,

rum editionum dirferentiis, novo etiam labore cumMSS.CoIber-

tinis quinquecontulimus.
Caftigavimus etiam fingulos editionis hujus libros ad fidem
tot MSS. quot per concefll temporis limites licuit reperire &
confulere probatiorum quoque quse antea prodicrant editio-
,

num*, quorum indiccm damus infra flatim pofl Opera, & an-
te Appendicem Operum Profperi noftri Et ne inter varias
.

quae in libris occurrerunt loci ejufdem lectiones temere fele-

gifle, & docliorum palato prasjudicare voluiflearguamur, vifum
cft in marginem inferiorem cujufque paginaseas, quas neglexi-
mus, rejicere, ut erudito Leclori liberum maneat, quam fibi
magis fapere judicaverit, ufurpare. Hincquoque non immerito
videbitur caftigatum opus univerfum quod fpuria a veris &
,

dubiis, dubia quoque a veris & genuinis, &fede, &characl:e-

re, & admonitione praeambula diftinguicuravimus, adduclisde
unoquoquc eorum eruditorum virorum fententiis , nec cujuf
quam
 ,

X P R jE F A T I O.

quam judicio cenfura conrldentiori prasjudicantes.

Ordinem porro eum inter opera fancli Profperi itatuimus
qui fuifle demonitretur fcriptionis eorumdem , five ex textu
ipfo librorum, five ex materia, five ex Doctorum guftu te- &
ftimonio . Hinc Epifiolam Vrofperi ad j4ugufiinum de reliquiis Fe>
lagiana harefeos in Gallia fubolefcentibus £JV. tamquamprimum Au-
&oris noftri contra illos gratias adverfarios conatum, primolo-
co exhibuimus: cum eas iitteras quas ibidem teftatur feantea
ad eum dedifle, aut quas ab ipfo fe accepifle gratulatur, ulli-
bi nancifci non ilt conceflum. Hanc fequitur Epijlola Hilariide
eodem argumento ad Augufiinum quoque tempore eodem fcripta ,
& per eum qui prioris perlator fuit tranfmifla. Utrique vero
cum refponfum fuerit S. Antiftitis Hipponenfis libris duobus de
Vradeftinatione fanclorum £7 de Dono perfeverantia ad Profperum £7
, ,

Hilarium directis mirati fumus neminem antea animadvertifley

*

quanto jure hos fibi libros Profper nofter vindicaret, &quam

utilem immo necefiariam cum ejus fociique Hilarii Epiitolis
,

connexionem retinerent Unde non vifum eft fatis confultum

.

fore a nobis fludioforum affectui & utilitati nifl hos itatim ,

fequi curaflernus. T{ufim Epiftolam adhuc in vivis agente Augu-

itino ad Vrofperum fcriptam longius diflerre non oportuit: nec
infigne & nunquam fatis pro merito pracdicandum Carmen Vro-
fperi noftri De ingratis infcriptum, quod paritertunc exaratum
probatur, cum nondum inter Ccelites afiumptus fuiifet Auguiti-
nus, cujus famas ac doctrinas contra Scmipelagianorummurmu-
ra & obtreclationes vindicandas gratia fuerat fufceptum. Huic
majoris perfpicuitatis crgo utiliteradhibita nemo, utfperamus,
iniiciabitur tum brevia cujufque loci argumenta, quae jam an-
tea legebantur in eodcm Poemate in vernaculam linguam ,
tam foluta quam itricta oratione converfo ab annoi^tf. tum
notas ^rammaticales Sc criticas a Martino Steyaert Lovanien?
fi Doclore non ita pridem defuncto eidem operi fubjunclasin

Opufculis Lovanii editis anno 170?. quibus etiam Epigrammata

duo in -Auguftini Obtreclatorem &
Epitaphium tttriiifque h#refeos Vc*
,

lagiana £/ TSLeftorian<e dc quibus mox, elucidantur

, Duo Epi- .

grammata illa pariter a Carmine contra Ingratos editodivelli

non debuere , quas ei non multo polteriora hinc probantur ,
quod in his Auguitinus fuperites efle infinuetur. Hifque fub-
jicitur Epitaphium Neftoria.ut £7 Vela$ian<£ hctrefeon propter rerum
cum prascedentibus artinitatem, etfi forte tempore poiteriori,po't
damnatos nempe iterum cum NeitorianisPelagianos, exaratum.
'Refponfiones Vrofperi ad Gallorum Sc ad Vinctntii ObjeBiones con-
tra doclrinam Auguftim, Au&orifque noitri famam difleminatas ,

atque ad Excerpta &

dubia GenuenfiumVresbyterorum, quiaRoma-
no Profperi & Hilarii itineri priores credimus itatim etiam ,

poit praemifla exhibemus etfi non diflimulandum , aliis qut-

:

buf-
 P R JE F A T I O. XI
bufdam vifum efle illas ipforum rcditui pofteriores ftatuendas:
de quo penes Lectores efto judicium.
Rediit Roma in Gallias cum Hilario fuo Profper nofter ,

celebri illa Cdlefiini Papa ad Gallia Epifcopos Epifiola munitus :

cui adjunctae fuifle creduntur, quas fubjungi folent, Sedis Apo-

ftolica Epifcoporum aucloritates de Gratia Dei £7 Libero voluntatis ar-
bitrio, e fcriniis Ecclefiafticis depromptas, ut infra pag. 151. &
fequentibus dicetur. Quibus armatus ftrenuus Auguftinigratiae-
que ab eo propugnata: Defenfor majori adhucconfidentia ma-
,

nus conferuit cum Semipelagianis Maflilienfibus , & hos inter

contra Caftlanum Mafiilienfium Presbyterorum Auguftinique
obtreclatorum primicerium fcribere aqgreflus eft Hujus viri in .

lucem prodierant Collationcs falutaribus documentis quidem

refertas, fed aliquot in locis non extra omnemreprehenfionem
pofitas-'quas inter legebatur circumfcrcbaturque Collatio Tertia
decima de Proteclione Dei in qua novam , a fe primo excogi- &
tatam diftinc~lionem , omnipotentia: divinas juribus, & peccati
originalis fidei non parum derogantem , evulgar^* non dubita-
rat. nos collationem fanx dochina: quam ubique tue-
Hanc ,

tur S. Profper, non obfuturam, fi eo locilegeretur ; immoex

oppofitione libri Profperi contra eamdem exarati orthodoxa: fen-
tentice lucem allaturam arbitrati fumus. lllamenimexcipit fta-
tim Libsr fan&i Vrofperi Aquitani de Gratia Dci £7 Libero arbitrio
contra Collatorer,:; id eft, contra Caflianum Collationis iftiufce
au6torem , quern tamen honoris caufla, ex pacis ftudiopro- &
prio nomine indigitare noluit.
Sequuntur Pfalmorum a Centefimo ad CL.Expofitio: Sententiarum
ex operibus S. Augufiini Hipponenfis Epifcopi delibatarum Liber unus .

Item exfententiis fancliAuguftini Epigrammatum Liber unus: quas, cum

Auguftini libros aut exfcriptos de verbo ad verbum aut fen- ,

fuum ipfius perfeclam imitationem fere ubique exhibeant, Pro-

fperum arguunt in fanctiflimi Docloris libris diurnanochirnaque
manu verfandis a puero exercitatiflimum quorum tempus in Ad- :

monitione cuique pracfixa fatis probabile efficitur.

De Chronico integro non eft quod plura narrentur, praster ea
qua: fuperius dicta funt, & in Admonitione ejufdem fufiusdifle-
rentur Hoc folum his addendum reftat
. quod huic emendando ,

practerMSS. Codices fupranotatos, ac editionesDuchefnii, Lab-

bei, & eam quae infcritur tomo vx 1. Bibliotheca;PatrumLug- 1

dunenfis anni 1677. confuluimus etiam editionem ejufdem Chro-

nici ab Arnoldo Pontaco Epifcopo Vafatenfi ad MSS. 28. &ocl:o
editiones emendatam ac notis ejufdem illuftratam
, & anno ,

1604. Burdigalae apud Simonem Milangium excufam.

Statim poft Chronicum legitur Concilium 11. Arauficanum de
Gratia &
Libero arbitrio anno ut creditur, 525. celebratum
, , Quod eo .

jure Profperi operibus annecli coepit ab anno 1565. in editione

Lo-
 . .

XIi P R JE F A T I O.
Lovanienfi, & deinceps, quod Concilii hujus Patres eam dodrxi-
nam definierint quamS. Profper contra Maflilienfes defenderat,
,

& non paucos Canones fuos ex ipfifmet non Auguftini folum , ,

fed etiam Profperi noftri verbis contexuiffenotentur: acinCano-

ne ultimo illam C afliani duplicis generis praedeftinatorum diftin-
clionem, quas a Profpero tam egregie in libro adverfuseum edito
confutata fuerat,aucl:oritate fua,Scripturarumeffatis, antiquorum-
que definitionibus munita,aperte rejecerint ac reprobaverint.
Et ea quidem certa &
indubitata funt fancli Profperi Opera
Hascfequuntur alia quaedam, quas dubiis accenfenda judicavimus:
fcilicet Confeffo, qu<z dicitur Vrofperi Aquitani, de qua nonnihil fu-
pra : Poema Conjugis aduxorem: De 'Providentia DivinaCarmen, quod
a nobis primum in capita divifum, &
capitum argumentaOperi
prasfixa, refque dequibusinfingulisejus partibustraclatur,inmar-
gine collaterali breviter notatas Poftea autem habentur Libri duo
de Vocatione omnium gentium cum argumentis in capite & in corpore
Operis, quas in Leone noviftlmse editionis leguntur Ac demum .

Adfacram Virginem Demetriadem Epiftola , feu de Humilitate Chriftiana

Tratlatus Operum genuinorum dubiorumque feriem claudit. De
fmgulis non paucain Admonitione unicuique prasfixa reperientur.
De Appendice, quaminpartesduasdiftinximus, noneft quod
plura hic referamps ,
praeter ea quas in Admonitione Librorum De
Vita contemplativa^Sc in ea quas Librum de Vromiffionibus & PradiBionibus
Dei prseccdit ,
duo primam Appendicis partem, cum Vfeudo.
qui
Cbronico Admonitione fua munito, conftituunt, dicla ieguntur .

Alteram vero Appendicis noftra; partem quae Scripta & monumenta

impleant , quo confilio, quo fruclu ibidem fint collocata, fufe fatis
expofitum in Admonitione eo loci exhibita lbi quoque monuimus .

hisfcriptis monumentifque leclionem Operum fancti Profperi, ac

ipfam Semipelagianorum hiftoriam lucem( ut fperamus )effe acce-
pturas. Indicem denique rerum, verborum,Iocorum, perfonarum,
fententiarum notatu digniorum quas occurrent legenti Profperum,
& ea Opera qua; Profpero cum aliquo fundamento etfi non certo, ,

tribui poffevidentur, flatimpoft Operaipfa &SyllabumCodicum

emendationiadhibitorum edimus.Eorumautem Scriptorum &mo-
numentorum, quae Appendicis partem utramqueconftituunt in ,

voluminis totius calcem reiicimus

Haec funt quas ad publicam utilitatem promovendam, & iis ob-
temperandum jufTis,quae negligere non erat integrum,vel tentata vel
effecta funt. In quibusiiquidminus recli contramentemnoftram
admiffumfuerit, benigneignofcet Le6lor«xquus& eruditus.Siquid
vero boni &utilisa nobis prasftitum judicetur, totum inillum no-
bifcum refundet,a quoOmne datum optimum <& omne donum perfeffum,qui
docetbominemfcjentiam y lingmfqueinfantium,1\e\v\acucYit

SAN-
 . .

XIII

SANCTI PROSPERI
A QU T A N I I

V I T A.
EX OPERIBUS IPSIUS ET SCRIPTORUM
V.

Ecclefiafticorum libris concinnata.

ARTICULUS PRIMUS.
Veterum & recentiorum de Profpero Encomia y & quis ejus Jlflus.

NTER eos qui beati Auguftini doclrinae propugnatorcs cxtitcrunt, principem lo. Labb. de
Jcnpt. to.
cum &
eruditionis laude &
auctoritam ponderc, &
nominis celcbritace (ibi vin-
-.p.-S*-
dicat fanclus Proipcr. Hunc amicus &
collega ejus Hilarius, cujus hortatu vide- Ptofp. Ep.
tur in id certaminis deicendifle, ad Augufttnum fcribens, Tum moribus , tum elo- ad Aug.p.
quioy & Jiudio clarum
adeoque twtitia tanti viri dignum affirmat
, Hunc Vi£to- .
5.' HtUt.

Ep. ad
rius, qui anno 457. Prolpero forfuan adhuc in vivis agcnce , fcribebat , virum
Augp.ij.
fanilum ac venerabilem appellat Hunc Concilium Romae iub Gelafio Pontifice
.
Buchtr.
anno 494. habitum dum icripta ejus approbat , vtrum dicic reltgioftffxmum .
, Gycl.p,6*
Gennadius ipfe, licet iili haud latis aequus, uc qui nimis feliciter cum CafTiano 7-
Concil.io.
pugnavcrat, tamen eloquio potentcm, &
( uc loquicur ille ) fermone fcolafitcum ,
A.p. liC.
effert ionibufque nervofum agnolcic S. Fulgentius,
. cum beatus Auguftinus ccleri praevcntus obitu Gallo- Gtn. Ec-
rum Presbyterorum objecxa refellere non pocuiffet, di£xa ejus recta fidc &
copioio iermonc a Profpero cltf. Scri-

„ viro erudiro &fancTo fuiffe defenia obfervac . Nonnulla mox ab eodem Prolperi loca proferuncur .• pr. e. 84.
S. Fulp,
lencire . Eadem
I.
„ uc cuncli noverint, inquit , quid debeanc de Praedeftinatione fanftorum impiorumque
1 .ad Mon.
„ rcpetit Fulgcncius alio in loco. Ica uc plcrique, inquic, licec in ca ( quzftione nempc de diveriitatc c. 3 o.
„ Praedeftinationis juftorum &
iniquorum ) foleanc non leviccr permoveri, facile poffinc , divinorum & Idtm lib.

„ librorum teftimoniis inflrui, iancti &Auguftini libris, &

Profperi eruditiflimi viri reiponfionibus in- 2. c. t.
CttJfiod.
„ formari. Quaecumque vero ad laudcm ejus faciunt apud Gennadium , ea omnia, non reliqua , exfcri- lnjlit.c.\~.
bit ad annum 463. Marccllinus. A
Caffiodoro fanSii appellatione cohoncftatur, a Beda autcm Rbetoris
p.ii9- Be-
iive Oratorts . Photius deniquc eum verc bominem Dei fuiffc affirmat. dtt. H;fl.
Veteribus adftipulantur recentiores. Quos inter legi poceft Trichemius, Profperum noftrum in divi- Angl.t. 1.

„ nis Scripturis cruditiffimum , & in faecularibus nobiliter doftum, carminc exccllentem & profa elo- i.
c. 1 o.p. 1 1
,

„ quio dilertum, ieniu profundum , ingenio iubtilcm, affcrtione nervolum vica & converiacionc fan- Phot c. ,

„ ctiffimum apparuifle ceftacur. Sixcus Senenfis vivido quodam ac iolcrti prsditum ingcnio, genere ora- *Ap. 4-
„ tionis conciio excelfo, elcganti in divinis humaniique lirteris verfatiffimum
, , ad haec mirabili vitae Trith c.t :

Script.Ec-
„ ianfc^itate commendabilem aireric. Ceniec Scaliger illum omnium artatis fuae longe do£liffimum ac pc- cl.p.;z. 2.
ritiffimum fuiffc Scripta ab eo & ab Hilario ad Auguftinum in Semipelagianos Epiftolas , tantae apud
.
Sixt. Stn.
pofteros admirationi fuiffe ait Garnerius, uc eas noviffimis Magni Graciae Docloris opcribus , uc iuppa- Bibl. S.l.

res adjun&a: finc. Is praecipue animadvertic in Profpcro oculos admodum curiofos , quos vix quidquam poi- 4.P.369.-..
Eultb.
fec fugere. Addic ad magnam ejus erudicionem accedere parem judicn fagacitatem
Chion.not.
Erac Prolper, teftibus tum aliis, tum Gennadio, in Aquicania provincia natus , unde fic ut Aqui~ pag. 8. 1.
tanus dici loleac, uc ab aliis ejuidem nominis viris iacilius diftinguacur. Qua vero ex parce amplil- Mar.
fimae iftiufce regionis, quavc ex urbe oriundus fueric, non conftac omnino Hinc paccc quam non . MtrC. to.

magna fic habenda racio Codicis cujuidam manufcripci, neque admodum vecufti , Colbercinae Biblio- i./>.8.a.
ldtm.10.1.
thccae, ad cujus iolius fidem emendacus legitur liber iententiarum ex Auguftino excerptarum per do-
P-g- -3.
£tiffimos operum S. Auguftini Editores in Appendicis tomi X. parte tertia, in quo habetur: Profper Cti. Scri-
ifte Equitaneus fuic ( force pro Aquitanus fuic ) TOLONENSIS civis , qui reli&is fajcularibus re- pt. Eccl. c.

negotia tranftulit. Sita enim Tolonenfis Viennenfi Galliarum pro- 84.

„ bus ad divina fe cft civitas in
Aug. Bt-
vincia. Patet ttiam quam ilii parum fint audiendi qui nullo fuffulti argumento , Proiperum noftrufn
,
ned.lo. :o.
vocant Regienfem in Aquitania, unde procul abeit Regium. ap.p. Ml.
Profert Sirmondus quafi rem indubuaram, illi cognomen fuiffe Tironi: quod non fac fcimus utrum Dupin.to.
in manufcriptis aliquot deprehenderit, quemadmodum &
in iuo Chronici Profperiani manulcripto le- 4. p 4jo.
Prad. bifl.
.

gi teftatur Bucherius ,- &

ex altero Mf. citato idem Vofsius : an potius non dubitanter exiftimaverit cap.
5. p.
adjudicandum noftro Prolpero Carmen quoddam , quod inter ejus opera extat, a Beda Tironi Pro- &
fpero afcribitur. Buch. Cy
ci.p. Zil.
Ex ejus fcriptis facile quivis judicare poteft , eum in artibus ingenuis, ac praecipue in poetica haud
Vvjflus po-
mediocriter verfatum
effe quam ipie & Paulinus multo majori cum laude excoluere , quam quilibct lat./.z.c.
.•

alius eorum omnium qui Eccleliae mancipaci huic Ic ftudio dedidere Sed Prolper eam fancfioribus i7.p.zz 9
. .

ctiam monumentis coniecravit quam Paulinus. In pedeftii quoque illius oiatione neicio quid eminet, V.S. 1'au-
quod poetam redoleat, fublimiias, vehementia, iermo acer & nervoius, crebrae illi iententiaj , verba lin. 1685.
Differt. 6.
ad acumcn ftyli lubire videntur atque etiam. multo magis k£torcm perceUit, Cve elocutiqnis digni-
.•

p 136. Et
S. Profperi. tt tate M-jn. L'c-
 .

XIV SaNCTI PROSPERI AqJJITANI VlTA

c Uf.te. 14.
five f iJcj K & Jnconcuflfe argumentationis viribus. Sed jIH fufEcit fermonis fui nativus decor ,
tate
eumdem fonum cadentia verba, aut plenos ac numerofos modos, aut
Du m to °ec ad ornatum accerfit aut in
aut deniquc affeaata illa pigmenta qua a Leone , & aliis ejufdem
'

periodos,
<X\\. «quabiles modulatafque ingeruntur. Cum efset eorura dux quiCatholicam de Gratia Chri-
:

456. ZVI aucToribus ad fatietatem ufque

fti doclrinam tuebantur, femperque m eo totus eiset ut adverfarios Ecclefiae impugnaret , aut eam
ab illorum incurfu defenderet ; lacertofum , fi iic dici fas eft, & militare fcribendi genus ufurpat ,
refque accuratius multo quaro verba perpendit. Hinc eft quod orationis ipfius compofuio nonnum-
quam fubobfcura fit . Sed res ipfae ,
quantumvis intricatae fint , eas ille tamen facillima: illuftrat, nec

minori perfpicuitate qU*m acrimonia enucleat. .Vere itaque illud de Profpero ftatui poteft, illius ora-
Dupm, p. elaboratam, nec tot eloquentiae luminibus diftincTam , cjuot in fcriptis
t j onem non e ( se tant0 artificio
quorumdam aliorum reperiri queant ; fed praj fe ferre multo plus ianitatis ingenii , vehementiae.
Hxc de S. Profperi ftylo praemififse operaj praetjum fuit, quo certius illi abjudicentur opera quae-
dam ejus nomine ha£tenus infcripta.

...... t

ARTICULUS II.

Profperi juventus & converfto.

Y>ibl. PP. T^XTAT 1
opufculum quoddam cui titulus ,Confejfio Pro/peri Aquitani , aut , ut alii legunt , Tironis
,

to.8.pi?3 l" * Profperi Aquitani a Jacobo Sirmondo ex Ml. Vaticano editum anno 1619. Eft illud fatis ele.
,

Script
'
§ ancer fcriptum, ut Magno Proipero tribui pofsit etfi Antelmio in ea vix aliquid deprehendi vi- :

Ecci.to.z. deatur Proiperi ftylo fatis fimile,

aut ejus famae valde confentaneum eamdemque tanto patre indi- .-

p. t6i. gnam indubitanter pronuntiet Ludovicus Ellies Dupin . Habemus autem ex illa Profperi confefsione ,
Antnl. cum iuter ipla vitse initia renatum in Chrifto
Jefu , & a mifericorde Domino dimifso originis pec-_
cato » P f i us adeptum libertatem, quam ferocis domini a quo detinebatur intelligeret fervitutem . Incu-
Ot Le
>

p. 370/
fat e > ^
q u °d acceptam a Patre munificentiffimo fubltantiam ea qua par erat cura fervare neglexerit ,
Dupin.ro. quodque vitiis omnibus deditus, in JEgyptiorum , mox etiam in Babyloniorum jura tranfiverit, nec ul-
l um aliud praeterquam Jaetifcra: voluptatis praetium fua perditionis acceperit . Qua ex loquendi ratione ,
4./>.44.i.

^imu ^ 9t ex iis quae pariter de primis virx fuae annis refert Paulinus, quid colligi debeat difficile eft fb-
& to
'
.

Salv. De » tuere. Quamcjuam nota funt quae de perditis Aquitanorum imprimis divitum moribus deplorat Salvia-
Gubem. „ nus dum illos in omnibus Galliis ficut divitiis primos, fic vitiis criminatur,
D;i l-7.p.
n Ut ut ftt, is de quo agimus, cum per innumeras iaeviffimarum dominationum viciffitudines , non
154. °. .
fu bje£lione corporis , fed animae fudore ferviret , & indignis confufus officiis ,
pejore ftatus fui con-
„ ditione turbaretur, qua; funt ipfius verba, ccepit erubefcere, ,
inftantibus & fubtraxit fe quantum ab
„ dominis licuit in occultum fpiritus
, cordifque fecretum & apprehenfo iancTarum fcripturarum voju- :

„ mine, quid fibi adhuc fpei fuperefset infpexit ac ez his certior faclus paratiffimam iemper eis
.• effe
„ Dei miiericordiam quos male a£tae vitae ex animo pxniteret, multo perfuius imbre lacrymarum inge-
,-,muit , quod fe Dei redemptum ianguine peccato venumdediiTet , quodque fibi inimiciffimis fervirec
dolens mox confirmatus & animatus conftituit ditumpere graves, quibus vin£tus detinebatur, catenas
:

& ad eum reverti, a quo fuerat ad vitam empcus, petere, quaercre, miiericordiae divinae januam pulla-
re. Erubeicebat quidem quia animo nudus erat, & nihil habens quo membrorum , id eft morum iuo- ,

rum inhonefta circumtegeter, obicaenae egeftatis dedecore confundebatur , neque tantae familiae tantique
,

Patris confpeclum fubire audebat. Quafi vcro ( inquit ) tolerabilius fit judicium accujatis , quam fponte
confeJfiSy reis contumacibus ad tremendum Dei tribunal in morte exbibitis , quam ame
,
quam fupplicibus ,

obitum ad Patrem mifericordiffimum ex animo reverfis . Hinc tandem haec apud fe ftatuit : Habeat quan-
taslibet cruces &
ignominias pccnitentia , levior erit ignis verecic.idi* quam gebennx Quibus verbis an iigni- .

ficet fe publicae paenitentiae laborcsamplefti decreviiTe , non ftatim afferuerimus Verifimile tamen eit, .

fi id confilii cepiflet Profper, aliquam ea de re inicriptis ipfius fuperfuturam fuiiTe memionem.

Neque vero fi illum angebant amiiTa ejus quam in Baptifmo acceperat gratia: munera, ideo non grato
animo adorabat velocem dignationem &
properatam dementiam, qua etiamnum infantulus fuerat rege-
neratus. Longe ab illis diilentiebat qui ad excufationem violatae regenerationis rudem etatcm
,
impru~ &
dentcs annot caufabantur , tanti fibi immerjtis collati beneficii immemores.
Innuere videtur fe tum in medio alienae gentis fuiiTe , cum ad converfus refipifccre inftituit , Deum
feque folum fuifle mutaturum, ni Barbarus regni fui limites difpofitis Jervaffet excubiis . Haecque ab illo
proprje vereque dici potuerunt. Etenim nemo neicit quas ftrages collecTi e diveriis gentibus Barbari
,
tum m
univerfa Gallia, tum maxime in Aquitania iaeculo quinto ineunte ediderint.
Profper quoque in Carmine de Providentia divina, fi tamen genninus ille Profperi fetus credi debeat,
/»//1.458.
quentur urbem iuam a Getis incendio deletam , ieipium captum a Barbaris , inter eorum turmas aba-
cTum , ac peditem ire coacTum. Praefulem fuum una cum afiiicTis miieris gregis iui reliquiis ledem &
aliquam , aut potius exilii locum quaefiiiTe .

ARTICULUS III.

Profperum avi fui calamitates ad pietatem excitant . Contumaces nonnullorum querelas cafligat
VMonum, /^\UOD Carmen Profpero Tironi a Bcda tribuitur, id extat inter Paulini Nolani opera , eoque mi-
Ecchf.
i4.«(/,4.
to. V^ nime indignum a viris doais judicatur. Ut autem illud cum hujus hiftoria conciliare perquam dif-
fi ci j e ^[\^ ta n j n j[ Jn CQ re er as quoc cum reDUS geftis Proiperi non optime cohaereat
j
p j j Et huic .

quidem non Bedae folius, ied & codicum aliquot manufcnptorum auftoritate adjudicatur. Unumcftquod
rcoran poffit nempe Carmen illud ornatius eft, &
.•
liberius fluit quam ut Proiperi opus cffe videatur.
,
Atquidni hic alio quidem fcribendi genere ufus tum fuerit, cum prophanorum fcriptorum litteras ac ,

fatcu-
 . . ,..
. . . ; . .

Sancti Prosperi Aqtjitani Vita. XV

faecularis cloquentiae ftudia non ita pridcm dimififlet ; alio cum dc expugnando crrorc dumtaxat follici-
tus, talia verha adhibuic, qualia graves lententix firmaequc rationes poftulabant.
Vcrum quifquis tandcm fucric Carminis illius icriptor, certe conjugio illigatus crat, id opcris fui Infia pag. &
uxori fuae nuncupat. Commocus tum pcrpctua rcrurn humanarum mobilitate, tum aiperrimis aetatis fuae 4 5°« 45J»
aerumnis, feic ad pietatem novo in dies ftudio colendam adhortatur . Ac multi quidem illius cemporis Salv jje
opprefli calamitatibus obdurucranc, Deumque iplum ncfariis vocibus incufare non reformidabanc . Hic Cnbcr.Dei
vcro proficetur ic luam fpem omnem infixiiTe ac collocafTe in folo Deo, cujus benignitate ipfe terrae hu- Hl>. j.p.
,$I
jus incola, patriae alcerius, caeleftis nimirum, civis fuerat effeftus. Pollicccur fe non ignarum tcrrenas 5 *'
*

J
opes perbrevi jure obineri , ita fuis uiurum, quafi fuae non effent.- eas fe jam non miraturum, non con- v.
^'
, . 4 #

fcclacurum honores, nequc fore umquam uc qui divice Chrifto fruatur, fzvienrem mecuac paupercacem, <a-fiq.pa/>.
«j.i.i mcnce prolpera fufcepcurus fic , cadcm adverfa fuftcntacurum, ita fcilicet ut ncc malis vinci fe auc457-v.i5.
dejici , nec bonis capi cfferrique permittat, debitas femper Chrifto gratcs aQurum , ejufque laudes ac J el' &
honorem ore memori cclcbraturum.
Poftquam paucis ca rctulic quas hominum cauffa Deus fecit & &
pertulit, haec (ubjungit,
Quidnam igitur tanta pro fpe tolerare recufem , i„fra p a& ,
Aut quid erit quod me feparet a Domino? 452. v. 89.
Jgnem adbibe , rimare manu mea vifcera tortor f"l' &
Effugient panas membra foluta tuai
Carcere fi cicco claudar , netlarque catenis ;
Liber M exceffu mentis adibo Deum
Si mucrone paret cervicem abfcindere litlor ,
Impavidum inveniet mors cita , pccna brevis:
Non metuo exilium , mundus domus onmibus una efl .
Sperno famem , Domini fit mihi fermo cibus
Nec tamen ifla mtbi de me fiducia furgit
Tu das Cbrifle loqui tuque pati tribuis
,

ln nobis nihil audemus, fed fidimus in te

Quos pugnare jubes , &
fuperare facis
Ut autem erat fuperftes ejus uxor, illam hortatur, uc parirer Deo fe dedicet quo uterquc mutua ope
firmatus, validius ac felicius cum hofte dimicent: hanc ideo fic alloquitur.
Tu modo fida comes mecum ifli accingere pugnte ,
Quam Deus infirmo prabttit aiixilium. pa . -~„^
Solltcita elatum cohibe , folare dolentem , v. 45$. r>
Exemplum vita Jimus uterque pia f"9 •
* Cuflos efto mi cuflodis , mutua redde ,
Erige labentem, furge levantis ope
Ut caro non eadem tanttim , fed mens qv.oqtte nobit
Una Jit , atque duos fpiritus untis alat .

Quas tunc temporis cx hominum gcnere vindex Deus repofccbat pcenas , iis fcelefliffimi quique , ln r a
quos veniam fupplices petere oportebat, ad accufandum non fine blafphemia Deum adducebantur . 457.V.15.
Hi manifeftiflimis Divinae providentiz argumencis ad ipfam oppugnandam abuG , quod bonos infon- feq. O
tefque pariter & noxios iifdem viderent prcmi mali ncgabant res humanas a Deo gubernari , & ad
,

futilem quadam fatorum vim ac fiderum poteftatem confugicbant

ln r
Hujufmodi blalphemiae quas beatum Auguflinum ad ingens & eximium illud de Civitate Dei opus ^.vJi^.
fcribendum impuleranc, fcribendo quoque anno 41 6. Carmini de Providentia Divina occafioncm dede- fiq. O
tc Confueverac autem au£tor illius Carminis, qui infignem ubiquc eximiae adverfus Deum piecacis
7
ienfum prae fc ferc , variis tum foluta tum ftri&a oratione operibus flylum exercere. Cum vero Gal- '

yf'&/
""
lia a decennio,.hoc eft a definente anno 406. quo in eam irruperant Barbari innumeris cladibus ,

^conficeretur , mceftum hominis ingenium comprimebat dolor, eumque jam per totum anni unius fpa-
tiurri filere cocgerat ut qui non parvam patriae fuae malorum partem tuliffec
, Commotus eft tamen .

a liquando temerariis blafphemorum hominum, quorum aliqui Chriftianam fidem profiteri fe ja£tabant,
'

pa 8
acriufque impiarum linguarum jaculis, quam omni faeviencium Gothorum crudelitate fti- v
conviciis :
%? . &
mulatus, ad vindicandam ftylo Dei providentiam , ac retundendas ejus mimicorum contumeliofa vo- fiq.
ces acceffit.
Hoc imprimis dogmate fuo in opere nititur, quod per hujus vitae calamitatesDeus impios ple£tat, p„-
475 .

bonos peccatorum fordibus mundec , tepidos accendat, & erigat, virtucum decoribus augear acque am- v pox.CJ- .

plificec. Tum Deum precatur uc his ie fociec quos peccances bonus -arguit, patrioque emendat flagel- fiq-
lo ; potius quam illis quos fummoco jam verbere curfu voluntatis ire & propria libidine ferri per- ,

mittit. In hoc opere multa invenias quae de divina gratia egregie dicta, Profperoque noflro haud in-
digna videantur. Contra lunt nonnulla quae cum affertionibus ab eo poftea tam ftrenue quam feliciter
propugnatis cohTerere vix judices. Quo fit ut id operis illi alioquin convenientiflimum non facile
\n-fa\[o'['
ter ejus opera referatur. Fieri tamen poteft ut hanc lucubrationem ante fufceperit, quam do&rinae de uip.^.
Gratia fatis nsagnam operam impendilset. Jeq. ac &
Haec de primis Profperi annis eruimus e tribus fcriptis, quorum aucloritas, ut nec planc rejicien- al"'

da, ita nec citra omne dubium admittenda vifa eft. Quae pofthac a nobis dicenda funt , ea certis
& indubitacis ipfius operibus nitentur.

S. Profperi; ft i AR-
 ,

« t

XVI Sancti Prosperi Aqjjitani Vita

A R T I C U L U S IV.

Doclrinam de Cratia adverfus Semipclagianos tuetur .

UTRUM
dem parum
faevitia Barbarorum , compulfus Profper ex Aquitania migraverit, id qui»,
an quavis alia re
liquet. Illud certius, eum anno 428. vel 429. aut forte jam 426. in Provinciam Dei
Vitam. §. nutu dedu&um fuifse, ut Chriftianam de Gratia do£lrinam a beato Auguftino elucidatam defenderet ac

m ? 3.'
tueretur. Hanc quidem in illis locis vellicabant viri nonnulli, tum dignitate tum virtutis ac pietatis fa^
"e
eJe/.' ma confpicui,
, c Erat quidem Auguftino Profper ignotus facie, nec nift animo ac fermane unis ad eum datis , viciffimquc
j. receptis ab eo litteris compertus At leclis ian£r,i viri fcriptis , Deique mifericordia praelucente veritatem
.

P*g. 8. edofctus, pro ea viribus totis propugnavit adeo ut Hilarius , alter cjufdem veritatis ftrenuus defenfor
:

Pag, i(5. ad Auguftinum, cui eratnotior, fcripturus, cum Profpero egerit, ut fimul & ipfe fuas ad eumdem da-
ret litteras , ratus illum & fan£ti Praefulis arnpHori notitia dignum, & cum eise qui in quo pofitus &
efset adverfariorum error enucleate proponeret, & referrct qua?nam efsent in iftis quaeftionibus oblcurio-
ra, & ad percipiendum difficiliora , quae lucidiffimis expofitionibus a pra»ftantiffimo Doftore aperiri
oporteret.
Enimyero morem geflit Hilario Profper , &
celebratifCmam illam, quae etiamnum extat , dcdit Epi»
P*g.L& ftolam anno 428. exeunte, vel 20. ineunte : profefsus fcribere fe fidei , qua Ecclefta vivit , affeflu Mo- .

fft tus amborum ftudio Auguftinus, duos ad eofdem libros de Pnedeftinatione fantlorum , de Dono perfeve* &
lnfra pag. rantiie fcripfit. Aliquas quoque idem fortafse ad eos dedit litteras, qiis quidem exciderunt.
19 &feq. Conftat quidern Hilanum tunc temporisex ordine laicorumfuifle , Profper Diaconusfuiffe exeoforfitan

p"f'
l
videripoteft, quodde Leontio Diacono loquens fratrem fuum eum appellat ,
'
ab Auguftino abGaeleftino & &
Aug. de prior Hilario nominatur Nec ex ipfo tamen Hilario de Profpcro
. ad Auguftinum fcribentc , neque ab ullo alio
Prxd. SS. e veteribus apparet eum fuiffc aliquo Ecclefiallici ordinis gradu infignitum. Ipfe teftatur fe non quidcra
Infr* pag. argumentis perverfe fentjentium de veritate, fed autloritati imparem, eo
quod multum ipfi eum vtt<e me- &
2
lnfra t
fitts antecellerent , &
aliqui eortim adepto nuper fummo facerdoti honori fupcreminerent Hodie fatetur erudi- .

8, tiflimus quifque nullum efse antiquitatis monumentum, ex quo eum alia ac laicos conditione fuifse effi-
ci queat. Habetur cx uno codice MS. eum relitlis rebus facularibus ad divina fe omnino negotia tranftulif-

fe. Nempe ex eorum numero fuit qui dimifso faeculo vitam in feceisu agebant , nulli tamen obftringe-
bant fe rnonafterio ut Paulinus, Pammachius, Severus Sulpicius, aliique anatis cjufdem
: qui Mona-
,
chorum appellatione contincbantur ac illud quidem S. Prolper fecutus eft vivendi genus. :

Nec illud praetercundum videtur, quod a Garnerio pie juxta prudcnter eft obfervatum, inPraefuiio. &
Mar. ne in Omnia Marii Mercatoris Opera. Animadverti aliquando ( ait ibi ) nec fine magna admiratione
,

Merc. „ Deum, qui amat humilium manu refiftere fuperbjs, tribus haerefibus, Pelagianas, Neftoriana; Maf- &
FrrVi&7* filienfi, quae prae ceteris fuperbiae a Patribus accufantur, oppofuifse primum laicos homines; ut, quod

„ ait Apoftolus , per contemptibilia mundi confunderct fortia, tumidam quafi Pharaonum potentiam &
„ confunderct ab infirmis. Ccrte Pelagianis primus obfiitit Confiantius cx Vicano ( fic enim legendum
„ eft ) Romae habirar.s. Primus Neftorii dolum dctcxit, cleroque oftendit , aftlxa ad Ecclcfiae valvas
„ obteftatione , Eufebius tunc temporis <r^oAaV/«c? r«( fioKriXiSoq KovruPTtvoTroMot; , ut loquitur
„ Theophanes, vel rethor, ut tradit Nicephorus , vel judex iorenfis, ut lcribit Leontius. Rcftitere pri-
„ mi Maflilienfibus Presbyteris duo Hilarjus & Profper, monueruntque Auguftinum epiftojis, quas
laici

„ cpnfequeos aetas ita fufpexit, magni gratiae Do£l:oris laboribus conjungeret quafi fuppares.
ut fupremis
Qui fanz de Chrifij gratia do£trinae adverfabantur, non cos libri utrique. a beato Auguftino ad Piofpc-
rum & Hilarium lcripti auclorjtas a fententia dimovit, hique pofterioribus iaeculis Semipelagiani meiito
Infrapag, funt appellati Non Romana folum Afncanaque Concilia ,
. &
per omnes mundf partes univcrft promiffionis filii
7- qui extra Gallias verfabantur, fed in ipfts ctiam Calltts plurimt cum beati Augufttni doiinna in tota
, ftcut
5

fide , tta m gratite confeffwne congruebant , &

«d percepttonem evangeltcte apoftolicaque doclrinte faluberrimis
ejus djfputationibtts imbuebantur Verumtamen e Gallis non pauci fanfto Antiftiti, prcectpua licet tunc ef-
.

fet portto Dommi facerdotum , occultis fufurrationibus obloquebantur & prout

opportunas altquorum aurcs re-
,

penebant , fcripta ejus , quibus error Pelagianorum impuguatur infamabant , tantaqtte ptetatis viro 1 a-
, '

gaaorum & Manicbaiomm tmpietatem adfcribekant . Ita in cum ftatum deducere cauffam Ecclefae twtlUban
lnfra pag. tur > ut dum Catholicos affirmabant twn veracitcr pro gratia locutos, Pelagianos injufte damnatos fuiffe perjua'
1 77. derent ,

^•57-
Je<1
Qttie ft vera effent , &
in aliquo erratum fuifset ab Auguftino , cur ipfi prajdicationibus cjus non re-
' fjflebant, nec faltem aliquibus fcriptis eum a quo talis emanabat do£trina non conveniebant , ls pro-
fefto aufcultare non renuifset monentibus, quantum ipfi lalva veritate Jicuifset. Et lane magna glo-
ria fua confuluifsent humano gcneri, fi Auguftinum ab crrore revocafsent Ncque erat quod cenfe- .

rent magnorum prius meritorum lcni, cujus libros nemo jeciperet , honorabiliter atquc miicricordJLcr
jgnofcendum
At timidi ccnfores advcrfarios tanti virj palam profiteri fe non audebnnt, gnari peihonorificum cftt
omnjum de eo judicium, nec deelsc qui famam ejus fortiter ac ftrenue tuerentur. Molefte fercbant q»<>d
hJS quae adverius exceflentiffim<e auUoritaYts virum inter multas Collationes
afferuerant Profper refiftcret. Nec
dubitant, ft quam binc moverent quieftionem qualtbet m
Sacerdotum, frequentia qualibet congrcgatione /0-
in
pulorum ,
centents ftbi beatiffimi Auguftini
volummibus obviandum fore : qujg cum tcncbris calumniarun» cul-
P" US au( icncium «nanifeftare coepifsent potentifljmam Chiiftiana;
pus fd
l
wrL fidei veritatem , vetarent a
& hdelibus recipi amaritudinem illam fumofat vanitatis volentium in fua juftitia magis quam in Dci
gratia glonari, Iguur fatis habebant occulta
eum obtreaatione morderc, qucm non audebant conftanter
PH. i/, arguere. Inluper eofdem rumores in ejus difcipulos difseminabant , nc quis jam fuperefset cujus auaoii-
F*g- *h jate pellerentur errores, quos illi
a fidelibus probari cupiebant,

AR-
 . .. . .. : : .

Sancti Prosperi Aquitani VitA. XVII

ARTICULUS V.

Suam Augnflinique famam defendit S. Profper , fcribitque adverfus Ingratos

RUFINUS Profpcri amicus rumoribus iisqui de crroribus familiari fuo temere affi&is difleminaban- W r* p*g>
tur commotus, litteras ad eum dedit. Ac
ejus quidem litteras, ut fraterna follicitudinis fincerif- & j6,

J:t».e cbaritatis indices Prolpcr accepit ,

plunbufque ad eum refcripfit , pleniffima ventate pandens omnia
quae tum de Auguftino ipio, tum de ipfius difcipulis ad inanem invidiam ferebantur referebanturque .
Multis in locis nujus fuae Epiftol.e de Auguftino loquitur tamquam adhuc fuperftite qui cum die z%.Wra pag. :

Augufti anno 410. vita exceflent, prorfus ante finem huius anni Epiftolam fcriptam fuifTe neceflc eft . V,' 62T « -

t j r
•
*->L fl- £ -rr • Noris hifl.
• • •
In ca animadvertit pleralque gentes tunc primum Chriltianae gratiae ncri coepific participes
1

quam reve- p e/af j'l% :

ra circa hanc aetatem beatus Palladius Hibernis intulit. *.$./>. 191.

Adhuc vixille videtur Auguftinus cum a Profpcro in carmine adverfus Ingratos tara magnificis cxtolle- P"g-9 6 -

Infrajag.
bantur Jaudibus.
An ahum in finem po(fet procedere fantlum &[eq.
Conciltum, cui dux AURELIUS, iugemunqne Merc.to.i.
AUGUSTINUS erat % quem Cbnfli gratia cornu P'g- »oi.
Vbertore rigans noflro lumen dedit <evo ,
,

Accenfum vero de tumine : nam ctbus tlli

Et vita &
requies Deus efl ; ommfque voluptas
Unus amor Cbrtfli efl , unus Chrifli efl bonor illi
Et dum nulla fibi tribuit bona , fit Deus illi
Omnia , & in fanilo regnat Sapientia templo
Iflius ergo inter cuntlos qui de grege fantlo
Infanas pepulere feras , induflrta major ,
Majus opus , totum praflantius imbuit orbem
Nam quocumque gradum convertit calltdus boflis ,

Qjiaque per ambages anceps iter egit opertas ,

Hujus ab occurfu ejl preventus , mille viarum ,

Infidiis aditum tion repperientibus ullum

Cumque foris rabies avidorum exclufa luporum
Frenderet , inque omnes mendacia verteret artes
Me mente ullarum ovium corrumpere poffet ,
Neu dubia obliquis turbaret corda querclis ,
ljlrus ore Viri fecit Deus : iflius ore
Fulmina librorum mundus effluxere per omnem ,
Qu<e mites bumilefqus bibttnt , campifque animorum
Certant vitalis dotlrm<e tmmittere rtvos
Fidelium fratrum fuorum charitate du£tus opus fuf:epit tam arduum ,
quo pias mentes ftudio vcritatis
accenderet, glilcentes malignis hoftium artibus errores ab iis depelleret, gratiamquc meritorum noftro-
rum artificem , non opus elfc Juculei.ter ac jucunde edocerct ; quod ipfe fic exprimit in capite totius j„rra fa
poematis. 70. v. 1.
Congenitit in Cbriflo gentis mibi caflus ab alto fa. &
hifinuatus amor proprias excedere vires
Mc jubet atque pias accendere carmine mentes
, .

Ne pofi confetlum celebris vitloriam bellum

Securos antmos incauta pace refolvat
Ceu metus elifo jam nullus ab bofie fuperfit ,
Nec caput attriti virofum palpttet anguis
Carmen illud iuum inlcripfit DE INGRATIS Nemo enim gravius ingrati animi vitio laborac
.
,

quam qui ea in fe ipfo liberique arbitrii viribus pofita putat, qux maxima mifericordiae ac omnipotentiat

„ tractet, qua» liberos illos ac vehementes, quales poefis poftulat, motus vix admittat . Carmen illud
vettucvlc reddidit tum ftri&a tum foluta oratione vir aevo fuperiori eximiae pietatis laude infignis .
Ejuldem quoque ab eruditiffimo novae Ecclefiafticorum Scriptorum Bibliothecae auftore fufa copiofa & zw„. w>
confe&a eft analyfis. 4. p. 445.
Accufati Piofpcro Semipelagiani , quod detegere fua fenfa reformidarent , videntur illam criminatio-
a /'$• &
InJ ra P-
nem repeilere voluifle. Ex iis unus iub alieno nomine aut fcripfit , aut fcribere fe velle profefsus eft ,

Hunc Prolper duplici Epigrammate pra>vertit , in quo Auguftinum adhuc in vivis fuifse videtur velut Merc.to.i.
rem induhitatam fupponere. Haec Profpero tribuenda in dubium revocare videtur Garnerius cujus fuae p. 96. 1. :

lufpicionis momentum ullum non proculit, nec forte facile reperilset ; cum a Beda unum ex his fub no- Antel.Dtf.
mine Proiperi rhetons citatum legatur , iftud nempe quod ab his verbis incipit Contra Auguflinum &c.'*"'°P :
j g

Utroque loco Vincentium Linnenlem defignari quidam fufpicantur, quem ementito nomine Commoni- Y>ed.hifl.c.
rium fuum comra Auguftinum edidilse anno 454. criminantur. Non alius erat magis idoneus qui Augu- io.p.11.1.
ftinum fcriptis provoearet , quam Caffianus, cjuem duobus Epigrammatis peti alii autumant . At idem Mere.not.
t0 l -P'9 6 '
nihil videtur in ian£tum Doctorem palam edidifsc. Quae vero ColJacio ejus eft numero tertio-decima ,
-

eam anno 426. &

fcripfit, & iub proprio nomine edidit, licet prava quae in eadem habentur dogmata ,
t '„ffa , 7 g,
ex Crfeq.
 .

XVIII SA NCTI PROSPERI AQU i Ta NI V I TA •

ex alterius perfona proponat, Neminem prxter hunc ad annum ufque 433. fcriptis fenfa fua mandareau-
Itaque aut fcriptor ille , de quo Profper, aliquot faltem annos filuit, admonenti Pro-
fum efse apparet.
foero morem oerens ; aut fi quis promifsucn &
ja£tatum a Semipelagianis opus idem atque tertiam deci-
contenderit, is Epigrammata duo, de quibus hic iermo eft , ad annum 426. re-
mam Collationem efse

vocet ac Profperum Semipelagianis jam tum indixiise bellum concedat necefse eft.
Batoa. ad Gratiae adverfarios non compefcuere Profperi carmir.a. Haeretici enim , ut hac ipfa de re agens ait
«».4ji.§, Baronius, confutari poffunt, quia leves funt &
infirmi; vi£tos fe a veritate fateri non pofTunt, quia
18 '• probantur pervicaces. Qiii tamen praefules Auguftini do£trina aliquantum commoti ac perturbati tue-
Mauguin.
ran£) j n quibus Hilarius Arelatenfis Praeful , ii aut veritatem tandem aliquando agnoverant, aut certe
Infrapag. taciti quietique expe£tabant dum eam fibi aperire ac detegere dignaretur
Deus. Pauci quidam Prefbyteri
Tfo.
'

Ecclefiamm diffenJioni ftudentes, do£trinam beati Auguftini carpere non definebant, objiciebantque quod
lulg.ad ecCaro res non folum ad judicium peccatis debitum, led etiam ad peccatum ipfum diceret praedeitinatos:
on...i.c. p
p ro fp erum quoque & Hilarium criminabantur praedicare adverfantia veritati. Horum quae inbeati Augu-
Infra pag. ftini libris damnabilia fe reperiffe jaclabant indiculum confecerunt , ea diftribuerunt in &
quindecim Ca-
»5°. pitula, quae damnationis, feu , ut in aliis codd. rationis titulo praenotarunt: in quibus longealium fanfto

f'J; Do£tori fenfum aflfingebant, ab eo qui in ejus fcriptis inerat. Ac illud quidem anno 431- fieri potuit .
"j'"Pa&-
Tunc enim e vita vir fan&us migraverat, quem Proiper in Praefatione refponfionis ad Capitula Gallo-
rum fanBce memoricc Epifcopum nuncupat. Illi tamen in defendenda gratis do£trina fucceffor furrexerat
Caffvtd.in fa n£tus Profper: unde fit ut una cum eo &
beato Hieronymo iis annumeretur, quos Deus conftituerat a
rf.50.pag.
q U i(j US qyid fj e ]loc
argumento effet credendum alii omnes edocerentur. Et fane lubens nofter copio- &
fum fermonem & fidem integerrimam exferuit in defendendis Magiitri lui vocibus& fententiis. Scriptum
Infiap, ergo in lucem edidit, in quo fingulis Gallorum rationibus aut Capitulis refpondit, ex Auguftinoipfo, &
il 7' quinam verus ac fincerus illius eifet fenfus oftendit. Ne inquiebat ibi , banc perfuafionem temere quis reci-
piat , & talem putet fenfum fcriptis catbolici ineffe dotloris , qualem eum qtti fru/lra calumniantur
ofientant : fm-
gulis capitulis qua damnationis ( aiias rationis ) tititlo prxnotarunt brevi &
abfoluta profeffione refpondeo; in
nullo recedens a tramite earum definitionum, qux in fanili viri difputationibus continentur Et eae funt Rel- .

ponfiones ad Capitula Obje£tionum Gallorum calumniantium Harum poftremas duaelaudantur a Fulgen-

.

tio: quiGallorum obje£tiones librum Auguftini de Praedeftinatione ian£torum potiffimum fpe&are ani-
„ madvertit. Non autem ignoras, Monimum affatur, etiam praeterito tempore illi luculentiffimo fan£ti
„ Auguftini operi , quod fcripfit de Praedeitinatione San&orum aquibufdam Gallis objc£tum , quod bea-
,

tp
tus Auguftinus in adlertione praedeftinationis divinae, peccatores, non ad folum praedeftinatos diceret
„ judicium , fed etiam ad peccatum cujus di£ta , quia ipfc cckri praeventus eft obitu, Profper vir erudi.
:

tus &
faq&us re£ia defendit fide &
copioio fermonc Haec S. Fulgcntius initio capitis 30. libri primi ad
,

Monimum.

ARTICULUS VI.

Refpondet S. Profper Vincentio, & Prefbyteris Genucnftbus

l»fia pag, "fc TON aequiores in Difcipulum adverfarii fuere, quam in Magiftrum. Quidam enim Cbrifliana «c fra-
*^* in tantum exiflimationem eius quoquomodo fludebant Udere , ut fuam fe everteic
tern<e c/jar ' tat ' s o/}/,tl
\>ls* >
*** nocendi cupiditate non viderent , Contexebant enim,& qualibus poterant comprebendebant fententiis ineptiffima-
rum quarumdam blafpbemiarttm prodigiofa mendaciaeaque oflendenda & ingerenda multts publice privatimquc
,

circumferebant , afferentes talia in Profperi fenfu qualia diabolico

effe , ut loquitur indiculo continebantur
( ) .

Qua fan£tus nofter jaifo in fe ad excitandam invidiam

jailitari , facile &
fufficienter an.i
fubfcriptione unius
tbematis probaffet Sed ne malignitas eorum qui fe gravari putabant fi de illo bene fentiretur , ipfamfubfcriptto-
.

tiis brevitatem fufpetlam effet babitura , neceffarium convenienfque crcdidit

, ut five ad calumniantium animos
mi-
tigandoSyfve ad eos quorum aunbus tale aliquid infonuiffet iuflruendos , qu.nttum adjttvante Dcmino fieri po-
tuit, plene lucideque panderet , quid de perverfts dcfinitionibus judicaret . Propofitis /gttur figillatim fedecim ca-
pitulis, fub unoquoque eorum fenfus fui, &
fidei , quam contra Pelagianos ex Jpcflolica fedts auiloritate defen-
verba
debat
,
ponere maluit : ut qui paululum fe ad legenda hac dignarentur occuparc , evidenter agnofcerent ,

impiarum profanarumque opinionum nulittm cordi fuo inbaftffc vefligium blafphemias qv.as ftta perfpexijfent
, &
profeffione damnari , in earumdem repertoribus cenferent debere pumri Ha.'C cx ipfo ad iongum hicdefcrip-
.

fifse proderit , ut quo zelo nofter prava dogmata refpueret &

re£ta tueretur le£toribus fiat manifc
ftum. Quo tempore id operis confe£tum fuerit non liquer omnino.
Infrapag. Hujus libri titulus cft , Pro Auguftini doilrina Refponjiones ad Capitttla objeilionum Vincentianarum Quo .

ex titulo aparet a Vinrentio quodam contextum fuifse perverfum hunc diabolicum, ut ipfe Proiper &
eum vocare non dubitat, indiculum. Erat tunc temporis in Lirinenfi Monafttrio Vincentiusille , edi-
Voffxui de to haerefes omnes Commonitorio perquam celebris. Voffius qui eum Auguftinianae doitrinx
adverfus
HLPelag. \ n {tn [im
contendit, ea frctus ratione qua probari quoque pofset eum Cseleftini Epiftola fcientem £c
P volentem abufum fuifse, cenfet illas calumnias
i.id.p% 9. advcrfus Profperum ab eodem efse confi£tas. Qua in
Notisii. re Voffio adftipulantur Eminentiffinms Henricus Norifius S. R. E. Cardinalis , aliique qui huncVin-
hift.Pel.c. centium Semipelagianorum dogmata feftatum eise cxiftimant.

h'aron.an. cujufdarn Vincentu, quem iacerdotem& &

Gallum , ut ilium Lirinenlcm, a fe viium fuilse teftatur
1*\'m
en
^. r ~
S
'
S P™
u,dc uani vetarc «edimus eum efse Vincentium
i Prefbyterum qui nomine Conftan- ,
"'.»"» Conftantiani Decnfis, ut probabiie eft , Epifcopi anno
r«u'sd. 439. Regienfi Synodo interfuit Etfi .

*£>*& cnim ^
ela »° Paps, qui anno
49 <$. obiit fuperftes fuit Gennadius; non idcirco tamcn eum qui an: o
66.
4]0-
 . P

Sancti Prosperi Aqjjitani Vita. XIX

non potuit. Ut
non parcus eorum laudatorqui, qucmadmodum ipfe, inAu- aMg '
430. fcribcbat vidcre eft
guftinum minus bene erant animati hunc Vinccntium ait in divinis icripturis exercitatum , lin-
y^
»'"448!'
„ ,-

„ guam habentem ufu loqucndi & majorum leftione politam: commentatum addit in Plalmos; cujus Labb. d»
operis lcgcrit aliqua fan&o homini Dei Cannati , iplo audiente, promittens fimul, fi Dominus vitam Script. to.

& vires darec , fe in toto pfalterio eodem ftudio laboraturum MafTiliae quidcm & in aliis Provinciae *-P£'> Xm

Ecclefiis dic Oclobris 15. colitur lanclus Cannatus,- at is Epilcopus Maflilienfis dicitur , a Gucl- Script*. &
naeo ponitur anno 6n. a doctiflimis Sammarthanis anno 480. affignatur. Nihil in eum Guefnaeusci- EccI.c.Sq.
rac , praecer vitam rudi flylo camfcriptam tempore Comitum Provinciae , in qua narratur fuifse filius Cme.to.3.
Regis Aquifextienfis, qui Sercno fucceflit, &
Iconoclaftarum aequalis fuit. PorroconftatSerenum fuii-£^*^*
fe S. Gregorio Magno iupparem, ut probant variae ejuidem S. Papz Epiftolae adSerenum datae, vide- ^A,,'^
licet Jib. 5. Epift. 52. lib. 7. Epift. 110. Jib. 9. Epift. 9. & ejuid. libri Epift. 51. Ge» Ecct.
Qua* Gallos Preibyteros conturbabant , iiidcm ctiam Genuenles movebantur. At hi prudentiorcs mo- Ser.c.94.
deratiorelque lie praeftitcrunt Ex his enim duo Camillus & Theodorus, cum eos in libris beati Augufti-
.
c '?°
*..

ni De Pretdejiinationc fantlorum &

de Dono perfeverantite quaedam iniolita aut minus clara movifscnt , ea MajJU. p'.
ad beatum Prolperum dc contextu diiputationis excerpta miferunt, ut quo intelleftu , quove judicio 219.
illa acccpifset noicercnt. Precibus illorum vcl, ut ipic prae modeftia loquitur, mandatis ipforum ob- ***t. C4r.
,

fcquium fuum non fubtraxit; non quafi plus in fc quam in illis ad haec introipicicnda cfset ingenii q'*'/' 6 ** ,
"
ac non magis in hoc examine facultatis iuae dcbuilsent ipfi exercere mcniuram, & fi aliqua eos mo- iS,8.
rabatur oblcuritas , decurrcre ad Patrem lurr.inum, a quo deicendit omne datum optimum & otnneCcia/^».
donum perfeftum , & a quo datur Spiritus iapientiae & intelle£tus Sed adjuvantc Domino qui fa- 6o °* .

pientiam praeftat parvulis , dc Capitulis iftis quid cum fan£tis& eruditis fratribus ientiret , brevitcr lnf' A W
indicarc aggrcditur petens tamen ne ubi fimplicitas efsct obedientiae , praefumptionem putarent efse
:

do£trinae. Haecquc poft Auguftini mortem contigerc.

ARTICULUS VII.

Santlus Profper Romam eum Hilario proficifcitur . Caleftinus Pontifex utrumque fcriptis defendtt .

De Venerto Maffilieufi Epifcopo

NOnAd deftitere Semipelagiani
ha»c ea tantummodo
Profperum
&
& Hilarium, iplumque adco Auguftinum
probaie ie profeffi iunt, quar facratiffma beati Apofioli Pctri fedes p*g. ij6.
fequi
erroris infimulare. /^. MO>
contra inimicos gratta Dei per minijierium pfkfulum fuorum fanxerat docuerat . Recurrcrunt igituradApo- &
ftolicam lcdem Prolper & Hilarius, &
Romam profecli querelas iuas ad Pontificem Caeleftinum detule- 1* *
^y
re . Hic eorum circa Deum iollicitudincm laudavit : &
quamvis ipfi fibi fclices vidercntur quos perfe- ibidim.
cutionem proptcr juftitiam iuftinentcs beatitudo promiifa manebat y harum tamen religiofarum anima- lnf.p.149.
rum, quas haec pati nefas crat , afflictione, quia membra iua erant , pius Pontifex macerabatur . Hac /'?• &
mentc animatus cclcbrem ad Galliarum Epifcopos dedit Epiftolam , qua & prsclarum judicii iui de Pro-
ipero ac Hilario teftimonium impertiit, &
Auguftini famam tuitus eft his verbis Augufitnum fantlte re- a . 1Jo.
p
.-

cordationis virum pro vita fua atque meritis tn nofira communione femper babuimus : nec umquam bunc finifire
fufpictonis faltcm rumor afperftt quem tante fcientne olim fuiffe memmimus , ut inter magijiros optimos etiam
.•

a meis femper deceffortbut baberetur Bene ergo de eo omnes 111 commune ftnferunt y ut pote qui ubique cuntiis
.

& amori fuerit bonori& Itaque jubet Epilcopos imponere lilentium improbis obtreftatoribus . Ergo ,/>*p.ijj.
.

ait , corrtpiantur bujufmodi non ftt bis liberum bebere pro voluntate fermonem Definat , ft ita res funt , »'«.
: .

ctffare novitas vetufiatem , defmat Ecclefiarum quietem inquietudo turbare Arguit infuper iilque imputat , ,

quod iplis tacentibus Presbyteri illi fupra Epilcopos haberent copiam diiputandi. Licet Epiicopos , non
Presbyteros notum fit a Deo pofitos ad doccndum, nec in talibus iulpicione careat caciturnitas quis :

occurreret ventas , ft faljitas difpliceret Subditque lupcr his multa a fe jam difta eo tempore, quo ad fra-
.

tris, id eft, Epifcopi Tuentii dederat fcripta relponium quibus verbis & iequentibus luadetur in ea ad:

Tuentium Epiftola potius a£tum fuiiTe de quaeftionibus quae gratiam Chrifti fpe&arent , quam contra il-
los qui vitos laicos in Epifcopos cito citius iublimarcnt, qua de re etiam hic conqucritur Caeleftinus ,
Vcrum de illa Ca?leftini ad Tuentium Epiftola nihil aliunde nobis innotefcit.
Haec vero qua Epifcopos hortatur Caeleftinus, ut Auguftini doftrina. ac famae detrahentibus obfifle- . .
rent , morcuo demum lanfto Doftore icripta patet ex his vcrbis iupra rclatis , jfugufiinum fantla recor-
&'fe'l
datiotus virum : & paulo fupra, Nec tamen mirari pojfumus fi hac erga viventes hi nunc audent tentare , pag. i'jo.
qui nttuntur etiam quiefcenttum fratrum memoriam diffxpare Ergo anno 431. vel 432. ineunte , quo etiam.

Caeleftinus e vita migravit Fuit haec apud antiquos notiflima, jamque ab anno 433. aut 434. non
.

a Prolpcro iolum libro contra Collatorem capite alias 4». nunc 21. citata. Per bunc virum ( ait hic i„c „ p 2o
loci Profper ) intra Gallias qui faniite memoriee Augufiini fcripta reprebendunt maieloquentia efl
tfiis ipjis

(idempta iibertas : quando conjulentium atlione fufcepla , &

iibrorum qui errantibns difplicebant pietate
laudata ,
quid oporteret de eorum autloritate fentiri , fantlo manifefiavit eloquio evidenter pronuntians , :

quantum jibi prafumptionis ifiius novitas difpliceret ,

qua euderent quidam adverjus antiquos magijlros iti-
foleutcr infurgere , & tndifciplinata calumma pr^dicationt veritatis obfirepere ; Augufiinum inquiens fantlar
recordattonis virum &c. qu;e fupra jam citata leguntur. Nec
tantum led etiam a Vincen- finc.Hifl. a Profpero
tio Lirincnfi laudata cft Hanc fuo Canonum Codici Dionyfius cognomento Exiguus inieruit. Com- C *>-P'3? s
.

memorat etiam Photius Caeleftinum pro Augufiino fcripfifle ad Epilcopos, & adverfus eos qui Pela- q,^ p '^l
gianorum hatrefim inftaurabant.
Caeleftini Epiftolam excipiunt collectae aliquot Romanorum Pontificum Africanorumque Concilio- lnfp.156' ,

rum a Romanis pradulibus approbatorum lententia; , lub hoc tituio Pra?ttntorum fedis Apofiolica :

Epifcopcrum autloritates , de Gratia Dei &

libero voluntatis arbitrio. Quae collefrio ideo contexta fuit,
ut Semipelagianis negantibus ie alia fecuturos, quam qux ab Apoftolica fede judicata eflent contra-
di&ionis anla tolierccur. Ea autem ab Epiftola Caeleftini tum ftylo ipio , tum prajeuntis Epiftolae
c!au.
 xx Sancti Prosperi Aq^uitani Vita
Cone.to.i.
c ] au fu j a Jlsjunfta efle convincitur. Quo fit ut eam Cadeftino abjudicet Sirmondus, & vel Profpero,

i6ia. quod una cum eo alii

*
quoqtie fentiunt, aut Leoni, ut P. Queinellius afcribere malint. Id autem fci-
*pa
Baton.an. ri ut non facile poteft, ita non multum intereft, cujus potiflimum rrianu exarata fuerit , curn eam
431. §.182 jjjflfo Cadeftini confeclam &
in Gallias miflfam facillime judicari queat. Siquidem laudatur tamquam
M*ug- P-
p ars Jpfiufmet
Epiftolae a Petro Diacono aliis ad beatum Fulgentium &
aliquot alios Epifcopos &
Antel. Chrifti confeflione decoratos tunc in Sardinia exulantes, His congrue , inquiunt illi , beatiffimus Ctele-
**
Diffjn Op. Jiinus in Epiftola ad Gallos data : Cum enim , inquit ,
fantlarum plebium pr/efules &c. qua tocidem ver-
Leop-io. bis habentur cap. 8. Colle&ionis de qua eft fermo , alias cap. 11. Epiftolae colleftionis junftaz : a

~£fa Crefconio quoque & variis noni faeculi fcriptoribus, ac demum ab univerfis veteribus
"*"
A Dionyfio .

Fulg. Ep. Exiguo inferta eft Codici fuo inter ejufdem Pontificis Decreta Itaque ea ipfa funt Capitula ad qua: .

16. Hormifdas fummns Pontifex Poffeflbrem Epifcopum remittit, ut ex iis quid de gratia & libero ar-
Cone.to.2. bimo credendum fit edifcat cujus verba legere eft in Epiftola apud Fulgentium 15. Epifcoporum
:

B^U6
S
Africanorum in Sardinia exulum ad Joannem & Venerium num. 18. pag. 275. De arbitrio tamen
'
&
Apr'.p.<,t,i gratia Dei quid Romana, hoc eft , Catholica fe&etitr &
fervet Ecclefia , licet in variis libris beati Augu.
JuJleJ to.i.ftiniy &
maxime ad Profperum Hilarium nbunde cognofci poffit , tamen & in fcriniis Ecclefiafticis ex- &
p reffa CAPlTULA
/>.2ij.ii6 continentur Poftremi horum Capituli verba multa diiputationis materiam eruditis
.

4.» 81
prabuerunt , in quo agitur de profundioribus diffkilioribufque partibus incurrentium quaeftionum ,
Cow. quas latius pertra£tarunt qui hxreticis refticerunt, quafque colleclionis au6tor, quifquis ille fit , nec
/».4.
/>.if3x. audet contemnere, nec neceffe habet aftruere. Nec forte valde neceffarium duci debet magna con-
*"f-P'W9' tentione inquirere, quid fignificaie voluerit is qui mentem iuam clare aperiendam non ceniuit , ne-
que ex loco obfcuro aliquid adjumenti ad rem difficilem explanandam duci iicet . Unde notatu di-
gnum, exorcis nono fasculo compluribus de Gratia concroverfiis, nullam tunc opinionem ab aliquo
auftoritate hujus capitis fuiffe rejeclam. Neque ipfi Semipelagiani quidquam inde erroiibus fuis quod
faveret eruere aufi eife dicuntur. Illud vero vel ex hoc ipio capite certum eft, nihil hoc ad ea at-
tinere quae neceffaria func ut gratiae divinae operi ac dignationi nihil penitus fubtrahatur. Neque ea
intelliguntur verbis iftis quae live ipfa colle&ione , (ive ipfius Epiftolaj corpore comprehendantur, aut
quae cum his neceifario conneftantur : nec etiam fuipicari licet has voces aut ad initium fidei , aut
ad Prsdeftinationem fanclorum referendas, qua de re Semipelagianos incer Proiperum cercamen &
erat infticucum cum Pontificem Cseleftinum conftet huic favere, illos rcprobare
:
De quo fi quid .

Conc.to.i. dubitationis fupereifet, id omne prorfus tolleretur a Poncifice Hormiida declarante loco ante pauca
/>.i*52. citato, Ecclefiam Romanam ab iis potiflimum libris quos de Pradcftinntione ianftorum ad Profpe-
rum &
Hilarium fcripfit Auguftinus fuam de Gratia doftriflam petere Quae omnia tum ftifius tum .

accuratius a P. Quefnellio diiputata legi poffunt in una ejus de S. Leone Diatriba : neque indiligen-
Leo.n»v.p. ter eadem traclata funt a Lu; . Ellies Dupin Doftore Sorbonico meritis fcriptis notiflimo.
!
&
407.& jcq Cxleftini Epiftola univerfe quidem ad Galliae EpifoQpps dats eft, nominacim camen ad Venerium,
Mannum, Leoncium Auxonium, Arcadium & de quibus pauca
A T'" m.
, , Philcanium, feu Sillucium : hic
Conc to.2. nocari non ingracum force leftori videbicur.
p. 164. E'ac vero Venerius ille non quidem, uc quibufdam placuir, Mediolanenfis Epifcopus : cum cunc
l %6'
Di/'in P
tem
oris Epifcopus Mediolaneniis Galliarum Epifcopis non aceenferecur , in Cachedra Mediola- &
4.^78.'° nenli fec eret anno 431. Marcinianus, qui Maroiio Venerii aiterius deceffori iticceffor fuerat fohro*
<

Gent.Cat. g atus ^d , ut veriiimilius apparet, Maffilienfi Ecclefia: praeerat Venerius, de quo Gennadius in Ca-
:

Script. talogo virorum illuftrium cap. 79. Etenim Mafliliae potiflimum Semipelagiani , duce Cafliano vige-
EccU. 79- bant Ex inicriptione quadam habemus illum
. in Monafterio verfatum else una cum Ruftico , qui
anno 430. ad Narboneniem Epifcopatum afsumptus fuic , ambofque fimul Presbyceros Maffiliae
miniftraise Proculio illi celebratiflimo fucceflifse credicur
.
qui anno adhuc 418. vivebat De .
,
Paulo enim eo qui medius inter utrumque a Guefnxo mira de eo prxdicante reccnfetur, ne verbum
quidem extat apud PieudoDextrum. Quapropter a Sammarithanis pratermittitur . Caeleftinus certe
in E P^ ola fua *»*«> Cal. Augufti anno 428. data Viennenfis ac Narbonenfis Provinci* Praefulibus
Conc.to.i.'
p.1611. permittit caufsam Maflilieniis Epifcopi , qui fratris fui nece ufque eo lxtatus fuiise arguebatur ut
,

interfeaori ab ejus caede redeunti obviam prodiifset- Quid id rei fit nobis non liquet. Necatus qui-
dem fuit Patroclus Arelatenfis, at anno 425.
Leo. nov.
Venerius mter Gailiarum Epiicopos qui ad beatum Leonem anno 451. fcripferunc ordine tertius
~Ep. 77. p. appellatur quibus Calend. Februarii anno 452. Leo refcnpfic . „ Narrac Gennadius in Catalogo
:

58
" C3P 79 ^ 6 Mu(so Maflrilien fis Eccieiia» Presbytero, viro in divinis icripturis dofto & in earum
' '
G n A ,

" » fenf,DUS luDtil i(rirna exercitatione limato, iingua quoque fcholaftico quod hortatu fanfti Venerii
Scrip i . . ,

Eccl.c. 7 Q.»
Epifcopi excnpfit ex fanttis fcripturis leftiones totius anni feftivis aptas diebus, refponloria, etiarn
„ pialmorum capitula tempori & kaionibus congruentia Quod opus ( iubdic ille tam necefsanum .
)
„ a leftonbus m Ecclefia probatur; ut expetitum
follicitudinem tollat &
moram , plebique inge- &
„ rat fcientiam, celebncatem , &; decorem. Quo opere
videtur originem dediise Eccleiiaftico prccum
curiui, cui poftea Breviarit nomen eft inditum. Venerium
excepit Euftachius.
2- MARINUS qui proxime poft Venerium a Cadeftino appellatur, is
fortafse eft ad quem anao 419.
0»Y°-
P-5 4- icnpierac Bomfaous. Quaenam vero fueric ejus fedes non
indicatur. Inde iudicare licet Venerium ,
qm huic praeponitur, anno ialtem 419, Epiicopatu fuiise infgnitum.
EONTlUS iHe pr ° fea ° eft celebris F°r°J ulie nfium Epiicopus
qui anno demum 432. aut 433.
,
obfit
C Commcrnotant Sammarthani
fotp 726 c
AUXENTlUM Nicienfem. At illum fanao Valeriano qui anno 4 <<.
^
luperftes adhuc erat pofteriorem. •'• )

N "d ^XC-NIUM
pu 7A } n uT T a T Vl
Vivarienfem, qui fedem Epifcopalem ex urbe Alba a Croco Vanda-
riam tranftulit ' Crocus «^m
™* ^
per Gallias graisabatur imperante Gal-
Weno u h K ^ luronenhs At rie Vandalis in Gallia ante °annum
mniioa^mt?™* -
407. rLdum fieri

AR-
 Sancti Prosperi Aquitani Vita. XXI
ARCADIUS quidcm Vencienfis Epifcopus fuifTe crcditur , FILTANIUS vero Aptenfis : quippc Pag.v^.
qui fan&um Caftorem excepcrit ante annum 416. ToM/*g,
>74»

ARTICULUS VIII.
Saniius Profper fcribit adverfus Cajftanum .

REDUX
magna
in Gallias S. Profper, Epiftola Caeleftini
animabatur forc ut turbas omncs pondus
Pontificis, ut credere promptum eft munitus,
fpe au£toritatis tanta; comprimerct . Verum
hac in occafione expcrtus eft quam id verum effet quod ipfe tanta mentis conftantia tuebatur , nifi
gratia ipla intus in animis opcretur, vanum &
irritum effe quidquid praefidii ac luminis aliundc ad- infra p*g.
venerit. Cum ergo Auguftini do&rinam ac fidem verbis generalibus tantum laudaflet probafletque *to.

Caeleftinus, &Itbrorum pro quibus in Epiflola Papte atlum efi non expreffus effet titulus , nec fpeciatim
libris ab eo novifllmc fcriptis fpeciale dilcretumve perhibuiflet teftimonium ; audcbant quidam inferrc
quod binc eos appareat non probatos y &
tflam in faniium Augufimum laudationem pro anteriorum fcnpto-
rum meritts fui(fe collatam Sed prteterquam quod talis cavtllatto fuperflua erat, nulloque nixa fundamen-
.

to \ fatis habuiflfent Auguftini difcipuli fi Semipelagiani , qui proxime editos libros Auguftini refuta- .
f ""^'
bant , antcrioribus ejufdem adverfus Pelagianos kriptis acquieviflTent , iis quas prius pro gratiaChri- & ,J
ltiana fuerant fcripta confcnfiflTent . In his cnim corum errores damnari facile agnitum fuiiset . Sed
non faciebant Sctebant emm , ut re£tc obfervat S. Profper , omnia Pelagianis effe contraria , lieu , ut
:

habct alia le£tio, omnia Pclagiana, id eft, contra Pelagianos dire£ta, fibi efle contraria nihil fi- \ &
bi poffe competeread confequenttum refolutionem fi confiterent ur in pracedentibus confiflere veritatem. lta-
,

que lublato e vivis Ca»leitino, anno Domini 432. Auguftinum calumniis profcindere, gratiam ab eo Ibid.
malc defenfam clamitare , pacemquc vitiricis Ecclefia inquietare non deficrunt, refumptis hoftium cjus
armis, inftauratifque damnatorum querelis ac maxime procaciflimis Juliani conviciis.
Cum ii qui immoderatis calumniis libros Auguftini contra crrorem Pclagianum conditos impetere p -_£ #

non quielcebant, efscnt hujujuftnodi , ut nec ordo eorttm tn Ecclefia , nec ingenia defpicienda viderentur y
fiquidem habentes fpecteni pietatis '" fiudio , cujus virtutem dtffttebantur in fenju , trahebant ad Je multos
ineruditos & noit babentia Jpirituum difcrettonem corda conturbabant ; malum hoc ab occultis parvifque Je-
minibus augebatur quolidie, &
ab ortu fuo htnts longiufque diflendebatur . His rebus adduftus fuit fan- p. -«»
&us Profper ut eorum conatibus iterum obfifteret quo illatum tum Auguftino , tum reliquis omni-
,

bus, ac prxcipue Apoftolica; ledis Pontificibus, qui Auguftini dogmata lua feccrant , injuriam prr>
pulfaret. Quo effettum eft ut cautius diligcntiufcjuc attcnderet quid fentiendum de illis doctrinae „ «
cmcndatioris patronis, qui ceniores agebant ejus viri, quo duce viginti amplius annis contra inimi-
cos gratiae Dei Catholica acics pugnare &
vincerc conluevcrat.
Unius potiflimum definitiones, quem non dubium erat illis omnibus in fanclarum fcripturarum Ibid.
ftudio praeftare , impugnandas iufcepit. Quas etiam ob hoc folum in difceptationem alsumi oportere
credidit, quia utrum ua fe haberent non poterat dubitati Scriptae enim crant , . auctoris fui cdi- &
tione publicata; nec jam , an efsent quatrendum
: crat, led quid docercnt ipfi incumbebat demonftran-
dum . Illius qindem nomen non exprimit ; at dubitat nemo, quin Caflianum fama notiflimum , tunc
temporis adhuc fuperftitem fignificet. Librum ergo edidit, in quo ipfamet Coliationis tertiae-decimae
viri hujus, cujus praenotatio eft De Protetlione Dei , vcrba rcferens, errores omnes quibus illa lcatet n
refellit, oftenditquc quantum ab Ecclefiae dogmatis diicreparet, &
quam ipfum fibi non conftaret hu< Nom/j.-j?.
jufmodi Opufculum. Pciap.t.-..

De hoc Prolpcri noftri opere pro ingenio fuo fic loquitur Gennadius in Catalogo cap. 84. qui eft tAo.f.xjQ
„ de Profpero Legi
.•
&
librum adverlus opufcula , fupprefso nomine Cafliani : quae Ecclefia Dei *"$"?"'
„ lalutaria probat, ille infamat nociva. Re vera enim Cafliani Profperi de Gtatia Dei &libero E C ci, c.b^ &
„ arbitrio fententiae in aliquibus fibi inveniuntur contraria;. Sed fruftra eft quae priori allati loci par«
te de Ecclefiae ienlu profert Gennadius, quem hac in partc Ecclciia ipfa non oblcure improbavit .

Etenim Concilium Romanum , Gelafio Pontifice, ut quidem creditur, anno 494. habitum , Profperi Qonc'f t>' -

icripta probat, Cafllani vero reprobat. Cafliodorus quoque , minime parcus licet Cafliani laudator ,'p^i^j*
dum ad ejus leftionem Monachos alumnos fuos cohortatur eoidem umen admonitos vult , illum Cajjwd.
•,

caute admodum legendum in his quae habet de libero arbitrio, de quo fuerat a beato Profpero me-W« f 2 9' -

145 1 '
rito redargutus. Idem Iaudibus ornat Epilcopum quemdam qui Caffiani libros emendaverat , ipfe^,
*

quoque novis curis iimili labore perfun£tus fuifse narratur. De hoc vero quod ait Gennadius , iug- ckr.to.7.
gillans plane Profperum quod adverfus Caflianum icripferit, cujus opera falfo ja£tat ab Ecdeiia Ca- />-#. 556.
„ tholica eise probata Quaenam ifta elt, inquit Baronius locum Gennadii confutans , EcclefiaDei, Baton.a».
:

„ quae ut Catholica probat Cafliani opuicula ? Certe non dicenda Catholica , fed Pelagianorum Ec- /f f"" f
„ defia. Non aequo animo fert Labbeus ii quis iocietatis fua» icholam Caffiano adverlus Profperum £cc t kt0 <z
favere dixerit. In congregationibus de auxiliis hoc inter utrimque contendentes fine ulla coniroverfu^ 154.
convenit, ab Ecclefia reiici ac reprobari Cafliani opiniones. Ad damnandiim eum conditi funt non Nor.Ap.c.
»....'..
pauci Arauficana» Synodi Canones.
Condudit
. .

Proiper his verbis memoratu quam maxime

. ,.._..
ut arbttror demonjtratum
dignis: Sujpctenter,
.
n
X?'
^.179.180
1 "*
V
efi 3 reprehenfores fanBi Augufiini vana &
obiicere , retla &
tmpugnare , prava &
defendere ; perempto-
rumque armts intefiinum bellum moventes , dttits dtvtnts , atque umanis confiitutionibus rebellare Quorttm .

tamen t dttm adhuc non funt a fraterna focietate dtvifi , toleranda magis efi intentio , quam defperanda cor-
retiio : ut donec Dominus per Ecclefia? prtncipes , legittmos &
judtciorum fuorum mtnifiros , h<ec qme per
paucorum fuperbiam , &
quorumdam imperitiam funt turbata componat ; nobis Deo adjuvante fit Jiudium,
quieta modeflaque patientia odiis diletlionem reddere , <& ineptorum vitare conflitlus \ veritatem noit
dcferere , nec cum falfitate certare : femperque a Deo petere ut in omnibus cogttationibus , in omni-
S. Profperi. ttt i>us
 , . . . .

xxii Sancti Pr.osperi Aqjjitani VitA

i» ommbus fermombus atque atlionibus noflris ipft teneat principatum qui dixit [e
bus volttntatibus ,
,

ejfe principium.

ARTICULUS IX.

De aliis S. Profperi operibus : deque ejufdem Cbronico

a k
rerum egerit Profper ab anno 432. quo in Caffianum fcripfit
UlD
Leonis, qui anno 440. inchoatus
nulla quse etiamnum excant
Synodo anno 431. profcripta fuerac,
fcripta
cum
eft, nulquam
compoiuit
Epigramma
occurrit.
Utraque
quoddam
Hoc
haerefis
fortafse
Neftorii
fcripfit
ad Pontificatum ufque S.
temporis intervallo rion-

Profper
& Pelagii ab Ephefina
,
.

quod ucriufque hae-

,

refeos Epitaphium appellavit Nempe in hoc ucraque confentiebat

. ,
quod alcera affirmaret Chriftum
P*g. 114.
labore ac operibus luis divinitatem confecutum fuilse , altera de juftitia fidelium idem praedicaret .

Quare ajebac Profper Neftorianam hjerefim, quae graciam in capice deftruebac, Pelagianae genitricem ,

quse eamdem graciam in membris ejus eyercebac ecfi alio fenfu filia dici deberet, ut pote qua> dam-
:

natis demum Pelagianis prodiifset, Hoc idem Epitaphium a Profpero noftro utriuique haerefis tumulo
appenfum negarac Jo. Garnerius in cap. 7. difserr. 7. ad Marii Mercacoris opera ; fimile quiddam
aenigmati proferri concendens, cum dicicur, alceram ha»refim alcerius fuifse macrem fimul Sc filiam .•

quae ingeniofe quidem di&a hincque probare nicitur quod

farecur, fed vere fuifse negac : a tertio ise-

culo per deliria Samofareni Neftoriano errori praeludi cceperic : fubjicicque dandam eo faciliorem ve-
niam Poera» noftro , quod ipfe quoque Caflianus in eodem peccaveric , & fuam in fencentiam traxe-
ric Leonem Magnum aliofque poftmodum plures eorum au&oritatem fecutos Quibus non obftanti- .

rig.^i
^ us ta j e opufcuiun, p,ofpero afserit Ancelmius difsert. 9. in Opera SS. Leonis & Profperi ; cum pro-
.

pcer auicoricacem Caffiani & Leonis magni, quibus fi hoc licuic ferio difserentibus , multo indulgen-
tius Poecae condonandum , non tam ad hiftoriae normam loquenci , quam conlepulcis erroribus laxatis
habenis, inflariique , uc ajunc , cibiis illudenti. Maxime cum haec utriufque hajrefeos comparatio non fe-
mel ab eo uiurpara deprehendacur fed : &
in Chronico ipfo narret quod apud Ephefum Neftorius cum
haerefi nominis fui, & cum raulcis Pelagianis, qui cognacum errori fuo juvabant dogma, fueric damna-
tus & hanc ipfam ucriuique erroris concefseracionem Cafliano exprobrec Jibri adverlus eum fcripti cap.
:

21. Per bunc virum ( Caeleftinum ) etiam Orientales Ecclefia gemina pefle purgata funt , quando Cyrtllo
Alxeandrina urbts Antiftiti ad execrandam Neflorianam impietatem , Apofioltco auxtliatus efl gladio , quo etiam
Pelagtani dum cagnatis confaderantnr etroribus , iterum proflernerentur
lnfrapag. Scripfic praecer hsec iex lupra quae eflfaca & fententias totidem exAuguftino, uc
cencum Epigrammaca,
V 1
depromptas exhibent. Has primum profa oratione , deinde verfibus exprimit . Cum in
praefert titulus,

Antel. toto Opufculi hujus decurfu Profperi ingenium facile agnofcitur, tum in eo potiffimum quod ex Augufti-
Diff.inOp. ni diccis colle6lum fit. Ad illud elaborandum ideo acceffit, uc mencem facris loquelis exercerec, caelefti-
Leo.pwj, Ue animum pane pafcerec.
q
fnfrata
^" noftra boc opis eft ( inquic ) fed ab illo fumitur bic ros ,
? 5 8. iw Qjj.i ficcam rupetn fundere juffit aquas .

Praf. Ut quod tn affeblum cordts pietate magiftra

lbtdem Venerit boc promat Carmine lata
, fides .

Q"' verbis praeludii inftar coti operi appofitis, qua mence fufcepcum a fe fuerit opusindicat, & qiiid-
m.&' quid recli in eo fueric ,
0115

quidquid aliqua laude dignum reperiacur, cocum illud ad fupernum foncem undc
ftq.
Inf.p.iii. effluxerac refluere velle fe proceftacur.

Latfscr
Vldetur q u °dam in loco , id eft, Epigrammatis &
66. Eutichianos impugnare , negantes Chrifti
65.

IccUo!%.
c " ntm e ) ui dem cum noftra efse fubftancix. Unde hoc
operis fub Calcedonenfis Concilii , anno 451. ha-
p. 167.
'
biti tempora compoficum fuifse non immerico quis colligac : cum Profperi vicam eciam ulcerius produci
Aug. Ben. oporteat , ut poftea videbimus.
to. 10. p. Aliam infuper edidit Colle&ionem fententiarum 392. alias 388. ex Auguftini operibus, tum iis qux
pinp .448.
eciamnum extant, tum iis quae interciderunt. lllius nonnumquam mentem exprimit potius quam voces
Aug. Ben. . refert Liber ille exiftimatur efse inftar compendii cujufdam Theologici quod in proprium ufum Pro. ,

utjupra. lper contexuerat, ut praecipua Auguftiniana* do£crinae capica fibi nociora

ra
& magis familiaria rediierer
l
8 Anc uot ex noc lioro fencentias inter Arauficani fecundi Concilii canones relatae funt, &
"[
& '
l

P ro ^peri nomine citantur a Floro.

permultae fub
leq. Du-
pn.to.et.t>. Ejus expofitio in poftremos unum &
quinquaginta Pfalmos pariter ex Auguftino cota
ferme excerpta
4\S.lnfra eft .
Videcur Pfalterium integium fimili ratione explanafTe,
fiquidem praetermiflb Pfalmo 107. rennaic
d ea ^ uae de 5^- & 59- dixerac. Ad Plalmum 144. difertis verbis negar duplicem efTe in Chrifto per-
^5*3»i r
Ctnnad.' fonam S ua de re cum ni hil noc loco dicac Auguftinus, manifeftum eft Neftorii hirefim hic a Profoero
:

Qatal. refelli quo fundamenco id operis anno cicius 434. allignandum pucamus . In hoc libro deprehenditur
.•

SerE
«£ nervofum illud concifumque dicendi genus , quae propria eft Profperi noca Ibidem quoque facile ani- .

rnadve rtas fanaum virum non in fola circaChrifti graciam doarina,

d.Cydp fed eciam in aliis omnibus capitibus
Ma 8 ni Auguftini difcipulum.
.

6. 7 .Cafi
fiod.lnft.c. Ahquantum etiam nomen fuum commendavit cx Cbronico, quod ab Orbe condito,
ad fua ufque tcm-
V?.p.t}9 pora jucunda quadam brevitate deduxit. Eufebii
quidem ad annum ufque 326. Hieronymi vero ad 378.
Chronica lecutus In eo Confules enumerar ab utroque Gemino,
Bwhp.i. annoque Tiberii eft xrx «HD-
mums 2 9- Excabac folum poftrema pars hujus Chronici, ea fcilicer quam ab anno 15. qui
-

lnfrapag. 378. dedu6cam Hiero-

398. ©• nymiano Profper addiderac anno vero 1657. integrum & abfolutum editum eft a Philippo Labbeo in
:

f*j: pnmo novae tr

fuae Bibliothecte MSS. tomo.
Ad
Jmad nes docon fi cien dum Chromcon fuum Profper videtur ter accefWe, illiufque tres, uc ita dicamus, editio-
» a,,e annis videhcet
Cennad.p.
"J » 433. 4 45- & 455- 0"°^ e X co conjicitur, quia in pluribus tibris ibidcm
68. legitur Chronologis totius compendium A l
 SANCTI PROSPERI A'Q.UITANI" VitA. XXIII
Aherum quiuVm Chronicon ejuod Profpero nonnulli atcribunt. His autem id unum concedi
Jt;;itur
pap X\\.
,

poteft, Chronicon quidem Profperi noftri, fed ab altero corruptum & depravatum , qui & in
lllud cffe Duih.io...
hiftoria rudis fuerit & peregrinus, & tam invidus Auguftini laudum obtre&ator, quam Profper ftudiofus /"<?• '9p •

illius cultor fuit Is fub nomine Tironis Profperi, quo primum appellatus eft , licet lmm.erito , a non-
. £'
/>'/'J ^
nullis interdum citatur. , 5 ^, a? V
Rtfert Gennadius in Catalogo cap. 87. condirum a Profpero fuiffe Cyclutn Pafchalem , poft Theophi- G.oW."»
lum quidem, Eufebium, & Hippolytum , fed ante Vi£fcorium, hoc eft inter annos 380. & 457. Si ille C*t*W&
84. annorum Cyclus fit anno 384. conditus, ut Bucherio videtur , nullatenus ab Aquitano Profpero , ,
r
,qui anno 453. adhuc icribebat, cditus fuit. Sin minus, fatis probabile fueric Proipcrum , quem alia nul- " ^*.
la ratione defignat Gennadius, illum ipfum effe-quem quarto ante capite appellarat.- prziertim cumeum
p ag , hf,
hujufmodi computationibus operam dediffe indicio fit ejus Chronicon in quo non femel Cyclum illum
,

84. annorum commemorat. Neque vero aliundc multum notus eft ille Cydus quo tamen Ecclefia Ro-
:

**
mana Leonis Magni ztate ufa videtur. Bucherius, licet incertus, ita tamen argumenta deducit , quafi £*6 t

Cyclum illum Profpcri cifc abunde pcrfpcitum habcrct.

ARTICULUSX. .

Santltts Projper fcribit adverfus Eutichianos pro S. Leone . Ejus mors . Non fuit Epifcoput .

SANCTUS Leo dum in Galliis verfaretur anno 440. in fummum Pontificem affumptus, inde fortaffe
Profperum noftrum una fecum abduxit cujus confiliis utcrctur & calamo , interrogantibus conlu-
,
^ ^
lemibufque Ecclefiis relponia daturus qucmadmodum Damalus Hieronymum ad idem munus adhibue-
:

rat. Ait enim Gcnnadius, Profpero alioqui non fatis zquus Epiftolz quoque Papz Leonis adverlum Cennad.tn
,

Eutichen de vera Chrjfti incarnationc ad diverfos data ab ipio diclatz creduntur Quod etiam a Mar- ^cr
. -
'

cellino ad annum 469. excribitur. ld autcm potiffimum de celebri illa ad Flavianum Epiftola folet in- Ecel.c.s^
teiligi : eftque extra dubium omne pofitum, rcfragrantibus licet Bellarmino & aliis quibufdam Potuit Nons bifl.
.

Pcla
autem Prolper illarum litterarum argumcnta & quafi materiam fuppeditaffc, quam recognitam Leo ftylo C g
f-*-
luo & oratione vcftieiic, vcnufliore quidem illa & ornatiore quam Profperi quamquam hic in id quo- ^ 6 f'' 5
:

que fortaffe incubuerit , ut ad Pontificis, cui operam fuam przftabat ftylum ac fcribendi genus confor*
marct iuum. Hac de cauffa ab Adonc aliifque iequioris zvi fcriptoribus dicitur fuiffe LEONIS MA« Ado. en.
8
feu amanuenlis. Fieri enim poteft ut illi in fcribendis tum Epiftolis , tum etiam 4' -f-' 'f-
6
GNI NOTARIUS,
concionibus famulatus lit. Certe in libro ante 900. annos manu exarato Prolperi nomen prse fe fert ier. .*£ '^*
mo quartus in dic Annivcrlario Affumptionis Leonis ad Pontificatum , & fortafse alii . Inde exiftimare f^ u ,, ^
licct eum magnam partcm iuftinuilse eorum qu* geffit in Pelagianos Magnus Leo videturquc Ado pa-yirj.
.'

*«'•
riter illi tribuere qua a Leone fuerant tum in Eutichianos, tum in Pelagianos fcripta ; nequc huic con- p"g-
°
tradicit Cardinalis Norifius. lllud vero in hiftoria non omifsum, quod cum Romz nonnulli Pelagianam 6
hzrelim dcnuo fufcitare conarentur, fuamque ea de re mcntem aufi efscnt patefacere ; Proiper ftatim li-
' ,'
>jt n e ).

bellos obtulerit tum Leoni adhuc fuperftiti, tum lmperatoris miniftris , pcrfeceritque ut illorum homi- Diff.t>,Oo.
num conatus inanes irriticjue cecidennt.
N?*hlt'
iis quz de Profpcri Chronico diximus, liquet eum adhuc vixifse anno 455. Labbeus infequente p
*
Ex ^ ,

anno mortuum proptcrca putat, quod fcribcns anno 457. Vittorius virum fanttum ac venerabilem eum c^p.^j
appellet qua ex re profetto illud clici nequit . Acccdit quod Marcellinus anno 463. de Profpero Phot.Bibt.
:

tamquam adhuc fuperftite mcntionem faciat Illum in id ulque tcmpus vixifse non inficias eunt No- M4-M».
.

rifius & Bucherius, qui muha fcripfit in Victorium. Ecclto.-t,

Huculquc nihil eft a nobis obfervatum, ncque ab ullo vcterum quidquam accepimus , unde appa- p 24 >j.
reac Proiperum fuifse gradu ac ordine laicis aut monachis fuperiorem. Volunt tamen rcceniiores pro- Norit bijl.
pemodum omnes eum fuilse Epifcopum five Reienfem in Provincia, five Regienlem in Longobardia. Pelag./.i.
Qtnbus fi opponas a veterum nullo ei datam Epifcopi appellationem ; reponunt id indc accidifse quod jjy^"'
veteribus przferentibus, fuerit cognirus. At profc£to hzc ratio nullius cft roboris, five Gelafium fpe- g u( f,.Cj>cl
ftes, live Gennadium , aut Fulgentium , aut ctiam Caffiodorum. Hi omnes viri doctrina infignes , pag.144.
Proiperoque ztatc proximi ignorarc non potuerunt , an vir tanti nominis fuifset necne Epifcopus .
Quod ad Vi£torium attinet , is quidem ca de re firere fortafse diceretur r quod Profper nonnifi poft
annum 457. ad Epifcopalem dignitatem cveclus fuerit.
lltud profefto falfzifti de Proipcri Epifcopatu opinioni ortum dedit, quod alter fuerit ejufdem nomr-
nis Eoifeopu? Regienfis in Longobardia : quod quidem videtur in dubium revocari vix pofse . Siquidem
w
eum Regienfis Ecclcfia patronum veneratur, facrumque ejus corpus aiservat in percelebri Abbatia a Co- ^' ^**
mitifsa Mathilde inftituta quo tamen ex alia ejufdem urbis Bafifica ab ipfomet in honorem S. Apolli-^. 19 ^
:

naris extru6ta allatum j-am inde a Rcgis Luitprandi temporibus narratur. Hdjus Epitaphium a Voflfio re- pag. 17;.
fcrtur, quod ideo compofirum fuerat, ut novo inicriberetur tumulo qui propterea conftitutus fuerat , ^ff-
^f-
quod vercr?m turris cujufdam ruina comminuifset. At illud Epitaphium in zde Carmelirarum conlpici r ^ g ? ^\ "

idem affirrv.at Habetur apud Surkim vita S. Profperi Regienfis a Flamrnio proprii ingenii libidine me- sur^.Ju.
.

riique conjec\uris dufto confcripta, aitLabbeus. De ea lcverius eriam cft Norifii judicium . Is cenfet pag. 3*7.
Proiperum hunc forfitan efse au&orem librl dc Promiffwnilfus praditlioribus : cujus rei nullum pcculiare \^b. Sct.
"' ~'
iuppetit argumentum. Flaminius &
Ughellus ftatuunt eum a S. Leone Epifcopum fuifte creatum , anno- 2
'

que 0,66. mortuum efse. Cujus anni nota e magno forfitan Profpero defumpta fuit quemadmodum hu- ^Q1t) ^ im
:

jus Epiicopatum ab ahero illo mutuati funt. Trithemius tamen Prolperum fuccefsorem affignat Faven- c.n.p.666
app.
tio, qui anno 451. in Concilio Mediolanenfi fedit, tamquam antiftes Regicnfis. Medium inter eos lo- Infr.
,K*
cat Ughellus Elpidium. Porro dies fefta S. Profperi agitur 25. Junii, qua die Magni Profperi feftumce-/^
>

Icbrari putatur. •
Ughl-r.t.
Dc Prolpero pariter feftus dies recolirur quotannis die 24. Novembris apud Canonicos regularcs^ t 99 .

ttt 2 Gal-
 . . ,

XXIV SANCT I PROSPER I A QJJ I TANI V I TA

Tritb. Sc in Regali Ccsnobio S. Viaoris Parifienfis, qui dies transla-
^Gallican* poriflimum congregacionis,
Jcr.BKl, nonnullis repucacur.
s aut aherius Profperi a
-

tionis efs£ ,
hu
l*o *>z Qui vero eum Reienfem Epifcopum fmfse voluerunc, us ita fenuend» locum prabuic ProfpenEp»-
'

p,g '.z 9 9 kom nomen, qui ConciJii Carpencoraaenfi & Vafionenfi

.' fubfcnpfit quz qtudem Conciha circa an- :

Baron.x^,
num 442 . na bita illi finxerunt. Cum vero hodie inter eruditos conveniat , llla anno 527, auc 529.
J celebrata, Profper ilie qui iis fubfcripfit, alcero
longe fit pofterior necefse eft . Accedit quod Maxi-
n"'
Hilario Arelarenfi, hoc eft ance annum 450. immo ance
*Z'§"71 mus Reie'nfi Ecdcfia: pr^erat vivente adhuc
'

sidon.lS. annum 4.32. auc 433, uc demonftrarum a nobis eft, Icaque per mulcum abeft quin Profper qui anno
Epift. iy-
certe 455 adhuc vivebac fueric ejus decefsor,
.
uc vulc Baronius. Ex S. Sidonio oftendicur Fauftum ,
Quare nequic uc Profper fueric Epifcopus
B«. \n *"• fa " a ° P">*P«o
P 9 fuperftcs fuic, Maximo (ucceffifse. fieri

466. §.14! Reienlis.

ARTICULUS XI.

De quibufdam operibus fanfto Profpero adfcriptis.

de veris indubiracifque Profperi operibus, five de

N
ab eo fcripca non
IHIL
illj
araplius
rribui poffe
dicendum videcur, five
probabilis aliquaratio fuadeac. Supereftuceacommemorencur , quae'quamvisconlret
efle, fub ejus tamen nomine vulgata func. Neque ea func ignobilia , immo non par-
aliis quae

vam in Ecclefia auftoricacem confecuca func

Caffwd. Hortatur Caffiodorus utfanftum Profperum fedula cura legainus, qui tres libros totius auaoriratis di-
Inft. c.i.p. vinaj in centum quinquaginca tribus titutis comprehendic, ad inftarpilcium quos Evangelica retia de hu-
»16.227. jus faeculi tempeftuofa profunditate traxefunt. Dubitari nequit quin refpexeric ad librutn de Promijfioni*
Lab. Scr.
£ KS &
prgdifttonibux Dei t hodie in partes quinque diftributum: qus quidem divifio ab ipfamet auctore
'
inflituca fuerat, qui dum alludit ad centum quinquaginta tres pifces in Evangelio narratos, titulis toti-
pae 151
Infra app. dem voluit univeria Chrifti promiiTa facris libris confignata concludere , eorumque fidem exhibitam de-
va^.6s. <3- monftrare. Quoniam vero haec promifia
M
ante legem, & &
fub lege data, fubgratia demum impletafunt
'tK
i
, ideo nonnullis vifum eft hoc opus appellare Librum ante legem , fub
lege , f„b gratia . Hujus «c fecun- &
aa arte locum unum fub beati Profperi nomine refert Cafliodorus, cujus auftoritace nefcimus an adduci
p"u\.p'.A6. P
z. nos oporceac ad opus illud alicui Profpero, quifquis candem ille fit, adlcribendum. Ab haccerte opinio-
D:ipii. to. ne propius aheft Ludovicus Dupin , quam Jbfephus Antelmius. Res minime dubia videtur Eminentiffi-
4 'P Norifio,qui ProfperumiHum Regienlem Epifcopum opinatur. lllud certum, opus de quo agiturnon
'*?nr m<x
faOp.Leo' e ^ e Magni Profperi , cujus elegantiam nec ftylo nec ingenio ille fcriptor affequitur. Hujus oratio humi-
pM>. j<5j*lis, jejuna &
fimplex; Profperi loquendi genus abundans, dives viribus, nervis valens, locuplesfen- &
Narisbift.
}J tentiis. Satis apparet eum fuiffe Africanumc unde mirum videri non debet quod inter complureshae-
PeLg.Lz.
ret i coru m
feftas, Donatiftas potiflimum, immo Maximiamftas appellec quod Tychonii famofi Donati-

Leo^taJ^ ^ x meminerit, quod res

quafdam non vulgares in Africa geftas referat. Ipfe adhuc adoleicens tuncade-
pa/t. 165I rat Carthagine, Cum Aurelius Epifcopus celeherrimum Cajleftis Dea; tcmplum in ea urbe Chnfio dtdi-
l.ab. Scu cavit, anno fortaffe
399. dum una cum iociis & &
amicis ( ut fe adolefcentium tetas impauens circum-
Feci.to.1.
U3!que vertebat, ) dum curiofi fingula quaeque pro magnitudine inlpicerent, mirum quoudam & incre-
Z q
l'Sp -\\ dibile fuo teftatur afpeftui ingeftum , hunc nempe citulum aeneis grandioribufque licceris in hontilpicio
iie.p.ioj. templt conlcriptum: AURELIUS PONTIFEX DEDICAVIT. ldem Cai thagine eciam veriabatur eo-
108. dem quo Afpar V. I. Conlui, hoc eft anno 431. aut 432. ckreicujufdam ftupenuae, quamdiligencerenar-
Aipend.p.
nt ^ te ftj s fu u N
e que filencio praeterit quemdam fpecie monachum , qui cum Carthnginem adveniflet
j

quaedam figna curationum opcrari (e jaclabat,, adhibito oleo nclcio cujus. mortui offe mfulo. At ubi fc
proditum fallacefque fuas artes fenfit dcte£ias, aufugit
s> Erat praefatus fcriptor in Campania cum fan&us Pontifex Leo Manichaeos fubverterec» contere- &
n ret Pelagianos; nempe anno circiter 443. Africa videtur expulfus fuific a Vandalis, expugnata fortaf.
shpend.p.^ Carthagine anno 439. cujusrei quadamlocomeminit. Non lemel eas deplorat calamitatesqiuasaetatefua
, o5 . in populos peccata devocarant, iia ut lacrificia ab exteris cor.culcata cffent, iacraque vafain Barharorum
/ag.ioS. ppincipum poteftatem deveniffenc. Is quidem fcribebat Valentinianilll. temporibus:
fedmortua jam , uc
P v aetur > Placitlia > adeoque poft annum 450. ance 455. In mtdcis rebus Augufiinum fequitur., cjulque te-
'
"*'end'e
\%u ftimonia profert nonnumquam Fatentur Lovanienks, quorum opera Prolper typis excufusprodiit anno
..

AnteLDif. 15^5. librum iftum ab illius phrafi & ftylo ac cruditione longe abeffe, ejufque textum non paucis in lo-
mOp.Leo. c s corruptum fibi manfiffe ac mutilum, Cui vitionos, quatenus licuit , ope
i
MS. Remigiano-Remen-
pag. 364.
hs gj cditionum veterum mederi conati fumus.
P L,br ' de Vita C-onttmylauva fub nomine ianai Profperi paffim laudabantur nono faculo, :!mmo jam
p".\*z.% 3. . a
AnteiJiff. medio oaavo faeculo, a Chrodogango fcilicet Metenii Epilcopo. Verum quod a nervofa Ula prefiaque
LC
'*°I'
Prot P eri tlo q ucnlia valae difcrepat laxus quidam
66 &
copiofe fluens ftylus quo libri illi conlciipti funt ;
P hos J uliano P°merio, qui exeunte quinto faculo vivebat , effe tribuendos tam validis arguraentis demon-
'xl't?ad
*au,ig\an. ftl* « Jacobus Sirmondus» ut nulla cuiquam hodie ea de rc dubitatio fuperfu,
'
v
Conctl. Contendunt viri iacagicate ingenii &
erudicionis laude praeftantes, qui libros de Vocatione emniumgcn.
tium diligenter evolverunc ac fcrucaci func. in iis reperiri nihil quod non
opcime cohareaccum doarina
la«ai Profpen , cui Hincmari judicio, & &
trium vetuftiflimorum codicum manu exaratorumauaorita-
te tnbuuntur. Multa etiam m
ns habentur illis plane confentanea, qua a Profpero tum in ceteris opc-
nbus, tum in Carmine de lngratis lcripta funt. Nec repugnac cemporis racio.
Cum enim nec confeai
imt imtio turbarum quas Semipelagiani edidere,
: &
tamen a Gelafio laudentur, veluc opuscujufdamEc
cleltae Magi ftn lupereft uc circa annum 440,
cidius leniulque diffcrendi genus
, editi fuerint. Verum artificiofiu* compofita oracio, & pla-
minus congruic cum iis quae apud Profperum invenies. Icaque, uc eos
omictamtis qui hoc opus S. Ambrofio, mqho ante illas lites cxortasdefunao, gratisperperamque adfcn-
pfere,
 .

Sancti Prosperi Aquitani Vita. XXV

pfcrc; ab aliis tribuitur Hilario Profpcri noftri focio, ab aliis S. Profpero Aurelianenfium Epifcopo, cir*
ca annum 470. Suut qui exiftiment opus efle alicujus Africani, cx corum forcaflfe numcro quiaGcn-
iciico pulli anno 440. in Icaliam appulcrant,
Quefnellus ofiendere nititur hos Iibros efle fan£li Lconis, & id quidem ftyli fimilitudine du£lusaf.
f
ferit. Ab eo quidem ante Pontificatum editos, ac non infcripto luo nomine. Quo faftum eft Kiuajj^jj'
illorum auclorem eflc Gelafius ipfe nefcient. Haftc fententiam prolixa difputatione a Qucfnello pro-
latam, prolixiori lucubratione impugnavit Ancclmius, librolque de quibus agimus Prolpero reftitutos
A,i,el <iR-
voluit. Momenta utrimque Collata paucis collcgit Ludovicus Dupin, ftatuitque nihil elTe quod Pro-
fpero tribuantur illi libri . Eorum fi fpe&etur fiylus ac rerum tra&andarum ratio , videri quidtra in- ''' ,,'.' ™"
Tcr Leonis opcra rcfcrcndos nihil afferri poflfe , quam ob rem ci ahjudicentur. Scd nullo quoque ar-/}f.
:

rumento ccrto cidem aflTeri quippe quos ablquc nominc au&oris in luccm prodiiflfe conftec,- fieriquc Dupia. 10.
:

pcrfacile pocuerit, ut mulci tunc temporis St Rom* & aliis in locis fucrint, quorum fcnbendi racio */*£-45*.
Lconis ftylum refcrret ac redoleret. Atque hoc quidem in ftatu & fita cft etiamnum & diu reman- ''*'

lura videtur percclcbris illa & vulgaciflima quaeftio. Exiftimavit Emincntiftimus Norifius hbrorum ho- HmiibiH.
rum fcriptorem in explanandis iis quK ad graciam percinct non aliam iolum viam inire ab ea quam l'*t.l.i.c.
Auguftinus & Profper tenuere , fed & de ipla re ab utroquc nonnullis in capitibus diflidere . Rcpo- *-P- *"*•
l

luit Qucfnellus fcriptorcm illum nullatenus ab Auguftini placitis, ab Ecclefia comprobatis & adopta'- i t \'t0 ,»
tis, rcceflifle. Qua in re ab hoc prorlus ftarc videtur Ludovicus Dupin :qui quacumque hoc Operc j8i.e>/^
continentur (atis uberiore analyli comprchendit Dupm.iu.
Ita concinic ftylus Epiftolas ad Dcmetriadem, ftylo librorum de Vocatione Gentium, tk eidemha-
4^.45 x.O
ftenus ayftori ucrumquc opus mcrito fit adfcriptum , five cum Ambrofio datum, fivc cum Prolpero.^ r9
Norifius quidem Epiftolam ad Demetriadem fanilo Profpero adjudicat. Vcrum alios hujus au£torit*s 4 -g.
a priftina icntencia minime depulit, iilque item ut antca vifa eft haec Epiftola oratione caderh ac fty« N«w £//?.
Peij& l 1,
lo exarata ac libri dc Vocationc Gcntium ; proindeque eidcm fcriptori tribuenda. '

Scribit Trithemius Profpcrum alia infuper nonnulla fcripfifle librum unum Epfftc.rarum ad diverfos. ^f^/.^')r
:

„ librum unum de viris illuftribus: ac de captivitate Roraae librum unum. Hos vero librosa Trithe- ,„ op. s.
„ mio nufquam inlpeftos eo vcrifimile eft, quod eorum initia non fubjiciat, ut cetcrorum. Alioquin l*o. 85.
„ recentior eft ille, quam ut ejus teftimonio quifquam nitatur. Addit quoqne idem Aliainfuper non» D*P">
10.
:

„ nuUa fcripfiflc dicitur; icd a'd manus noftras non venerunt. De quibus proindc cum illi nihil fuf« **$$?'
picari licuerit, nec nobis pariter quidquam auguran eft haftcnus concelsum. scrit»
Ecc/.p.Jj.z
Dxpil. 19.
4/>45l.

D £ <

:.

NOI
 N. 44-

NOIREFORMATORI
Dello Studio di Padova. ;

AVendo veduto per la Fede di Revifione , ed approvazione del

P. F. Paolo Tommafo Manudli hiquifitor di Vene?ia nel Libro
intitolato S. f. P. P. Leonis Magni Romani Pontificis , Maximis Tau-
:

rinenfiSy Petri Chrifologi &c non v' efTer cos' alcuna contro la Santa
Fede Cattolica, e parimente per Atteflato del Segretario noflro ;
niente contro Prencipi , e buoni coftumi , concedemo Licenza ad
jigofiino Savioli Stampator di Venezia, che pofli effer ftampato , ofler-
vando gli ordini in materra di Stampe , e prefentando le folite co-
pie alle Pubbliche Librarie di Venezja, e di Padova.

Dat, li 4, Giugnq 174.1,

( Gio: Emo Proc. Ref.

( Pietro Grimani Kav. Proc, Rjjg£

( Z. Alvife Mocenigo %°. Ref,

u4goflino Bianchi Segr»

Regi/trato in Libro a G 7.

15. Novembre 174.1.

Regiftrato nel Magiftr. Eccellentifs. contro h Beftemmia;

jAhife Legren^i Segr*

ELEHi
 . . . . . . .

XXVII

ELENCHUS
Eorum quae in hoc Primo Tomo continentur.

SAKCTI Vrofperi Aquitant Vita. Supra

Sancli Profperi Epiftola ad Auguftinum. Pag. 5
Hilarii ad Augufiinum Epifiola 13
S. Auguftini De Vradeft. SS. Liber Primus. 20
Ejufdem De dono Verfeverantm liber II. 36
S. Vrofperi ad Rufinum Epiftola. 56
S. Vrofperi in Carmen de Ingratis Vrafatio. 66
Ejufdem in Obtre&atorem Auguftini Epigramma» 110
ln eumdem aut alium Epigramma 11 1
Epitaphium £7 Velag. Harefeon.
TSLeftoriana 114
Vsfponfiones ad Capitula ObjeB. Gallorum. 118
Ad Capitula objeclionum Vincentianarum 128
M excerpta Gcnuenfium. 138
S. Cdeftini pro Profpero £f Hilario £fc. Epiftola. 149
Scdis Apoftolica Epifcop. aucloritates de Gratia 151
loannis Caffiani Lollatio XIII. 160
S. Vrofperi liber contra Collatorem .
1 75
Pfalmorum a C, ad CL. Expofitio. 211
Sententiarum ex Auguftino delibatarum Liber I. 311
Ex fententiis Auguftini Epigrammatum Liber I.
355
Chronicum integrum 393
Concilium Arauficannm II. 439
Confejfio qua dicitnr Vrofperi 447
Poerna conjugis ad Uxorem 450
De Providentia Divina Carmen. 457
De Vocatione Omnium Gentium Libri II. a.ij
Ad Demetriadem Epifiola .
524

LO-
 XXVIII

LOCA SCRIPTUR^E
QU./E EXP.LICANTUR SIVE A PRQSPERO,
Sive ab Auguftino, five ab aliis quorum Opera Profperianis annexa habentur.

^*> EN III. »*• Adam

fatlus efl ficut unus ex nobis
Ecce fuis &c. 191.
\J fciens bonum &169. malum % vn. 18. J/elte enim adjacet mibi , petficete autem bonum non
XLix. jo. Non deficiet Princeps ex Jttda , neque Rex de ftmo- invenio , 182.
ribus ejus, donec veniat femen cui tepofitum eft , ip/e & viii. z6. Sed ipfit Spjritus interpellat pro nobis, 52.
erit expe&atio gentium 406. IX. 18. Cujus vult miferetur &c. 24.
JPsal. lxxix. l8- &
19. Fiat ma/ius tua fttper virum dexte- XI. 2. Non Deus plebem fuam quam ptajcivit, 48.,
tepuliit
V«e tute , &
fuper filium hommis , quem confirmafli tibi , Ibid. 18. Secundum Evangelium quidem inimici propter vos ,
& non difcedimus a te , 39, fecundum eleclionem autem dileRi propter pattes , 30.
EccLE. VII. 17. Noli c/Je juftus multum , 350. Ibid. 29. Sine p.enitevtia enim funt dona Dei vocatio , ibid. &
Daniel ix. Io. Et fcies & intelliges, ab initio fermonis te- I, CoR. I. 1.6. 16. Ofiium enim mthi apertum efl , 32.
/pondendi & Jetufalem , ufque ad Chrifli princi-
tedificandi V. 10. Ut referat unufquifque Jecundum ea qu,e per tempus
patum bebdomades Jeptem, C?* hebdomades lxii. 406. geffit, 27.
fbid. 26. Et pofl bebdomadas Jeptem &
fexaginta duas , in- XIII. 1. &
leq. Si linguis bominum loquar& angelotum , cha~
tertbit chrtjma, &
judicium non etif in eo : temp/um & titatem autem non habeam , faSus /um velut tes fonans ,
& /aniium corrumpet populus duee vtniente ; catttntur O aut cymbalum tinniens: &
fi habueto prophetiam , no- &
in cataclyfmo belli , &c. ibid. vetim myfteria omnia &
omnem fcientiam, babueroom- &
Watth. VI.. 9- SanBificetut nomen tuuni, 37. nem fidem , ita ut montes ttansfetam , chatitatem autem non
Jbid. 10. Adveniat regnum tuum , ibid, 301. habueto, nihil fum : &fi diftribuero in cibos pauperum
om-
Item Fiat voluntas tua in ctelo C> in tetta , '37. nes facu/tates rneas , &
fi tradideto COtpus meum , ita ar-
Jbid. ti. Panem noflrum&c.$8. deam, cbaritatem aufem non babuero , nibil rnibi ftodejl,
Ibid. 12. Dimitfe nobis debita nofira, ibid. 53«.
Jbid. 13. Et ne nos inferas in tentationem , ibid. xv. 28. Tttnc & ipfe fubjeBus erit ei , qni illi Jubjecit om~
xxv. 14. & lj. Homo peregrt ptoficifcens vocavit fervosfuos, nia, 352.
0" tradidit illis Jubflantiam fuam : &
uni dedit qumque Gal. iv. 16. Mifit Spiritum Filii fui in corda veflra claman.
talenta, alii autem duo, alii vero unum, unicuique fecUn- tem, $2.
dum propriam vittuttm , 507. Ephes. II. 3. Eramus natura fi/ii irte , 216.
Luc. VIII 8. Qui habet autes audiendi, 4f. III. 3. Ut Deus nobis apettat oflium verbi, 32.
Joam- V. 17. Patet meus ufque nunc operatur , 339, Philip. II. 13. Dtus eft qui operatur in vobis velle & per»
VI. 36. Omne quoddat mihi Pater ad me venitt , 24. bona voluntate, 58.
ficere, pro
XIV. 21. Qut diligit me, diligetur a Patre meo, ego dili. & I. TiM. IV. 10. Qui efl Salvator omnium hominum, tnaxi-
gam eum, &
manife/labo ei me ipfum , 349. me fidelium , 517-
XVI. J3. Non enim loquetur a femetipjo, fed qugcumque audie- II. 4. Qui vult omnes bomines falvos fieri , & inagnitionem
rit loquetur, 350. veritatis venitt, 60.
xvii. 3. Htec efi autem vits ttterna , ut cognofcant te folum Jacob. I. «3. Dtus auttm neminem tcntat %g. ,

verum Deum, &

quem mififii Jefum Chriflum , 351. II. 5. Nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo divites in fide
JJtoM. XI. 14. Cum enim gentes qu<e legfm non habent natu- &c. 30. 31.
raliter qua lcgis funt faciunt ; hi legem non babentes, ipfi 1. Joan. II. 19. Exierunt ex nobis , fed non erantex nobit, 40,
fibifunt itx, qui oflendunt opus lcgis Jcriptum in cotdibus
cc
£$£

Z
 .

ADMONITIO I N
EPISTOLAM SANCTI PROSPERI
AD SANCTUM AUGUSTINUM \

De reliquiis Pelagiana: haerefeos in Gallia fubolefcentibus

CUM fanblus Augufinus

verfi generis hareticis infumpfiffct
rnajorem vita partem in rcvincendis di-
: poft partam Ecclefia ab eo pcr-

fetkam de Arianis, Manichais, Donatiflifque vitloriam', noviffvme fur-

rcxit Pclagima harefts gratia Dei inimica , quam ipfe ab anno 4.T2.

fcriptis libris de peccatorum remijfione iff de Baptifmo parvulorum, iSf

aliis , annis jubfequentibus , ut fe fe obculit occafio, flrcnue debellare non

ccffavit : quoufque pluribus Epifcoporum Conciliis fummorumque Pontifi-
cum dccretis damnata , vires amittere , defcnforumquc numero coepit de-

crefcere . Jlt vero ultima fantiffuni Doc~loris atate , viri quidam, alias
Catholici, fcd aut minus eruditi , (5* in Scripturis , undc doblrinam fuam
hauferat jluguflinus , non fatis verfati , aut forte minus demiffe quam
oportuerat de jeipfis fentientes , leElis jluguftini libris aut turbati , aut
etiam fcandalizati funt . Turbas intsr Adrumetinos in Africa Monachos ,

qui Jibbati Valentino parebant , excitatas non agre fedarunt tum liber de
Gratiaiff libcro arbitrio , tum alius de Correptione (5* gratia^ qui men*
tibus eorum obdutlias dubitationum nubcs luce fua diffiparunt,
jit pcmitiem multo majorcm Ecclefta , apud Gallias prafertim , crea-
vit furculus alius harefts Pelagiana ,
qui tanto latius diffudit fefc y
at-

qite altiores radices egit , quanto prima fronte apparuit minus injurio-
is

fus in Chrifli Salvatoris gratiam , quam haud parum quoque ampli-

ficare videbatur . Hujus initia quadam prodierant cum novo dogmate Vi-
talis, viri aliunde Catholici, qui cum effet in C arthaginenfi eruditus Zsc-Ep-t.

clefta pracipuam quamdam doSirina fancli Cypriani ejus urbis Epifco-

y

pi vcnerattonem debebat: a qua illum tamcn temcre difcedcre conqucreba- ibid.n.2?.

tur jiugujlinus. Et Vitalem quidem hareticum Pelagianum effe fanElus

DoHor non credebat : fed minime tam orthodoxum effc audicrat , ut nihil
illius ad cum tranftiffet vel in eo relinqueretur erroris. Pelagiani quippe
omnia , ut eidem fcribit , ad fidelem piamque vitam hominum pertinentia
ita tribuunt libcro voluntatis arbitrio , ut habenda ex nobis , non a Do-
mino putent effe pojcenda: ille autem initium fidei, v.bi ejl etiam ini-

tium bona , hoc efl , pia voluntatis , nolsbat donum efle Dei , fed
ex nobis nos habere contendebat , ut credere incipiamus j cetera

autem religiofa vita bona Deum per gratiam fuam jam ex fide pcten-
tibus ,
quarentibus ,
pulfantibus donare confenticbat . Hunc Vitalis errorem,
quem ipfum amplexi funi qui vocatj funt Semipelagiani , epiflola ad eum-
dem fcripta inde potiffimum refellit <Auguf\inus , quod Ecclefia preces
S. Projperi A apud
 :

2 DMONITIO. !

ut convertantur iff gratiarum aftio-

apud Deum fimdat pro infidelibus , ,

ad fidem connjerfis rependat s nec non pro fidelibus adbi-

nes pro iifdem
ut in eo quod effe cceperunt ejus munere perfenjerent : qu<e
bcat orationes ,

Epiflola ad Vitalem njideri poteft Admmetinorum diffenfione , ac libris ad

eam componendam editis pofierior , iff ad annum 42(5. aut 427. renjocanda .

Diffufis autem longe lateque poflerioribus iftis Auguflini lucubrationi-

bus, fuerunt Majfilice aliifque in locis Galliarum non pauci, qui fibi ex

^fajmperitia perfuaderent , quidquid fuis in Pelagianos libris de njocatione ele-

s
clorum fecundim Dei beneplacitum fcripferat Augufiinus, id totum a Va-
t lll°£*'

*h trum opinione atque Ecclefia fententia abhorrere . Illud idem fanclis jux-

ta ac peccatoribus negligentiam teporemque injicere : quia quoquo modo fe

egerint, non pofflet aliud erga eos ,

quam Deus defininjit ,
accidere . Ac
proinde ut maxime njera effet illa dotlrina, non tamen enjulgandam ef-

fe: quippe qu<e, cum nequaquam efjet neceffaria, effeclus traheret admo-
dum periculofos , necnon cohortantium incitamcnta njana caffaque reddcret»
Quce fua erat a catholico illo dogmate , unde confecutiones tam odwfas col-

ligebant abalienatio, eos in celebres Semipclagianorum quippe hoc no-

, (
ibid.n,6.
r/7 ^ merito fuo confecuti funt) errores impulit. ISlam illi prius meliora
(5> magis orthodoxa fentiebant : fed certis regulis ac fundamentis deflitu-

?h m °do huc , modo illuc mentem atque cpinionem transferebant Vifum

8 " 1
'
.
ub^de

!a *k i$* initium fidei, i£> in finem perfenjerantiam fic efje in noflra- potefla-
te > ut nm
infaE fmt dona Dei $ aut a Deo nonnifi talem dari perfenjeran-
adAu
r ° fp
tiarn,a qua poffit homo fua njoluntate deficcre* Nec deerant /etiam qui
n «4'
a Pelagianis femitis adeo non declinabant , ut nullam aliam gratiam ,
quam rationem liberumque arbitrium , homini nihil prius merenti a Crea-
tore datum, agnofcere njiderentur %

Nihilo minus tamen ,

qui ampleciebantur hofce errores , njiri erant in-

ter ceteros clari ,

qui njirtutum omnium fludio , ac probitatis qua fulge-
bant opinione, magnam fibi aubloritatem apud fimpliciores quofque para-
njerant. Scd nulli recipiendis Velagianorum impiis placitis magis obnoxii
funt, nifi ab fe ipfis fibi canjcant, quam iflij nec fere reperiuntur, qui

Dei beneficiis abutantur facilius , illis intumefcendo , iff fibi ipfis accepta

refcrendo ,
quam qui pluribus ab eo fuere cumulati , Ddaffilienfium Chrifli
fernjorum, hoc efl , monachorum, magnam partem peflis illa corripuerat

Joannem Caffianum , a quo iflhic monaflerium

neque ullus eft
qui ignoret

conflitutum fucrat, hunc eumdcm errorem propagajfe fcriptis fuis, ac po-

tiffimum Qollatione tertia-decima , quam fub annum 4.2(5". in lucem cmi-

(5n^S-flt > mo wdclicet anno pofi quam Valentinianus III. Gallicanos cpifco-
AnpeSd. P 0J ">
W I*c lagii dogmata fetlabantur , abdicari expelliquc jufferat . Ad
J5J? ^ c > aucioritatis non minimum eidem errori hinc accedebat, quod eomm 9
a quibus defendebatur , nonnulli fummo facerdotii honore, id cfi , epifco-
patu nupcr obtento praeminebant , Hilarius quoque ipfe epifcopus jlrela-
tcnfis , qui Honorato circa finern anni 428 . fucceffcrat , in ceteris doblrina

Auguflini fec~\atw i$ admirator, iniis tamen qua ad pradeflinationem fpe*

Zlimt,
 Admonitio. 3
£lant , angebatur , dc nonnihil in querelam trahebat fuperque hoc cogitata
,

fua ciini fantlo Dofiorc conferrc cupiebat,

Virorum tam illufirium , tamque in Ecclefa ($ pietate ($ dignitate pra-

fiantium aufioritas eorum errorem cum fibimetipfis , tum aliis magis periculo-

fv.m raldebat : debita cnim eifdem njeneratio iS) rudes in imitationem pertra-
hcbat , (S> fimul peritiorum linguas inutili flentio cohibebat > ita ut njix re-

pcrirctur vllus ,
qui njel ipfos admoncrct , njel crrori quem docebant, occurre-
n
vety prater paucos perfetia gratia intrcpidos amatores . Horum c nurnero l p*J ;
p

*d Aug-
fucrc S.Profpcr y
($ Hilarius quidam, alius ab Epifcopo *4rclatenfiicum ille

crrdinis effet laicoruni , v.t infra jvfius demonfiraturi fumus , in admonitione Epi-
fiola ejufdem ad S. Augufiinu»i raox fecutura pofi illam de qua hic agimus .
Saniius Vrofpcr autem, qui pofiea Auguflino in defendenda gratia mu-
nus ac laborem fucccjfit, ^Aquitanus crat, fermone fcholafiicus , hoc efi y
egre-

gie litteratus, (^ omnino njir tum moribus, tumcloquio ($ fludio clarus , nee
x en *
fanfii Augufiini notitia indignus : quamnjis fe ipfc tantum ex ordine laicorum n fd ^n
,al - c -
fuiffe quodam modo indicet , ubi profitetur , minime fc parem autloritati me- f*
moratorum Scmipelagianorum , a quibus multum (£> <vita meritis y (£? fum-
Inf "
mo faccrdotii honore fupcrabatur. Augufiinum numquam njiderat , fed tantum- E g iI
,

a
*d Aus'
modo officiofis falutanjcrat litteris , quas pcr Lcontium Diaconum direxerat ,
i,

n >

pcr quem ($ fantli Antiftitis acccpcrat refponfionem: hasutrivfqvc ad invicem

littcras non fuperefje amplius merito deploramus. Vcrum tamen ille, ($ Au-
{nn 6
gufiini clucubrationum affidua le£lionc fuperna Dei revelationc edoEhis l - -

(f?
y £
pernjcrfiffrmum effc , negata pradefiinatione ac pranjcniente gratia , diccre ,

quod tnttium falutis ex co qui falnjatur , non cx eo Jlet qui falnjat ,

quodque
njoluntas homims dinjina gratia pariat opem , non gratia humanam fibi fubji-

ciat njoluntatem: fprctis aliorum adnjerfis conatibus , non rnodo hac in fide
pcrfiitit , fcd (£) eamdcm contra impugnantes propugnanjit , tum fantli Do-
tioris opcribus atqv.e ilhc allatis Scrtpturayvui teftimoniis ufus^ tum argumcn-
tis qua pcr fc ipfe a pofitis per jiugufinum fundamentis ducebat j pugnans
njidelicct njalidis ratiocimis , ($ nernjofis illis afjcrtiontbvs ,
qvibus idem ipfe y
jv.xta Gcnnadii quoque adteliationem ,
pollcbat.

Inter prima hujus difputationis ewrdia Maffdienfes aliquantifper malue-

runt njitivm impatare fua tarditati, quam dogma a fe non intclWtkum dam- Infran -*.

nare : immo fuere inter eos nonnulli ,

qui jlugufiinum confultum njellent , ro-

gatumque ut Ivcidiorcm atque apertiorcm fuper hoc expofitionem daret . At nje-

ro contigit Dci miferentis nutu , ut Maffiliam per id temporis deferretur li-

*
bcr de * Correptione (f? gratia ,
quo libro monachis Adrumetinis ad eadem n"f etaur
ipfa, qua Maffilienfibus faceffebant negotium^ tamplene refpondebatur , tam- J^jjf
que abfolute , ut idem liber ad componendas , qua in Galliis excitata erant ,
C1S -

contentionum turbas confcriptvs njideretur . Verum confpeEio libro ,

qui apofioli-
5

cam jiugufiini dotirinam fequebantur , ipfi quidem nonjum inde lumen 15 ma-
jora ad eam dcjendendam prafidia traxerunt : alii autem ,
quorum mentes er-

ror ante occupanjerat , caligine propria impediti , nihil aliud illic , nifi offen- Ifraii ,

fioms adhuc ($ ardentioris in njeritatem odii materiam vnnjcnerunt . Opinionem

S.Profperi A 2 p*am
 .

I
AdmoniTio: dogma nota novitatis
fuam <vetuflatis nomine defendentes ,
pradeflinationis

inurebant . Locos Tauli huc pertinentes dicebant a nemine umquam ftc intel-

cumque rogarentur quonam modo exponi eos njellent j nullum re

leElos ! , ipfii

qui placeret fenfum fibi occurrere fatebantur j fed de his taceri jube*
<vera ,

banty quorum altitudinem nullus attigiffet. Sententias Auguflini exoperibus

ante Pelagianam hcereftm ab eo compofitis producebant , tamquam fuxipfo-

rum opinioni plane congruentes . Qv.in etiam quce idem ex adnjerfa parte fibi

oppofuit in libro de Correptione & gratia, hcec omnia pro fe ifli magna con~

tentione repiicabant . At plurimum ipfis difplicebat inflitutum ibidem difcri-

msn inter gratiam quce Adamo data fuerat , ($ quce nobis.nunc datur. De~
nique predeflinationis exemplum nolebant fumi ex parnjulis , de quibus nempe

alia prius fuiffet opinio ipfius quoque Auguflini in libris de libero arbitrio

Cum autem illorum , quibus fpiritus Pelagiance impietatis ftc illudebat ,

auRoritate premerentur njeritatis defenfores } compulft funt ab fanblo Antifli-

te pofcere, ut fuam ipfe aubloritatem illis objiceret. Hac de re duas ad ipfum

epiflolas fcripfit Hilarius y quamm priore, qua excidit , fortaffe referebatur

odiofa illa prcedicandce pradeflinatioms formula ,

quam ex adnjerfartis obje-
u
jib.' £ !e blanjit flbi Auguflinus . Pofleriore <vero Hdarius pofl quam de adnjerfario-

l^txifj.rum querelis egit ,

Quidcmid, ait, proeagratia, quam in te pufilli

TlEzn, cum magnis miramur, volueris aut valueris ,

gratiflime accipie-
,Q '
mus, tamquam a nobis cariflima & reverendiflima au£toritate de-
cretum Ac ftgnificat fe Trofpcrum quoque impuliffe ad fcribcndum propnas
.

in eamdem rem litteras , quas ei cum fuis conjunElim dirigit Et illce funt .

quas hic exhibemus Trofpcri litterce

,
quarum ille exordio teflatur fe fanEio
n
nite*° Doblori', non folo falutandi eum y ut in priorc * quadam epiflola fecerat ,

fludioy fed etiam fidei ,

qua Ecclefta njinjit affcHu fcribere . Excubante
enim, pro univerfis membris corporis Chrifti vigilantifli-
inqu.it,

ma induftria tua, &

adverfus hsereticarum do£trinarum infidias ve-
ritatis virtute pugnante, nullo modo mihi vercndum putavi, ne
onerofustibi aut importunus effem in eo, quod ad multorum fa-
lutem ac perinde ad pietatem tuam pertinet cum potius reum
, 5

futurum effe me crederem , fi ea quac valde perniciofa effe intelli-

go, ad specialem patronum fidei non referrem . Et pofl expofitam,
quce in illis Pelagiance pranjitatis reliquiis inerat, non mediocrem njirulentiam y
Speramus non folum tenuitatem noftram difputationum tua-
fubjicit ,

rum prxfidio roborandam, fed etiam ipfos, quos meritis atque ho-
noribus claros caligo iftius opinionis obfcurat, defecatiflimum lu-
men gratia? accepturos.
Hac porro fancli Profperi Epiflola fcripta fuit anno 428. aut ^ic). per
id tempus, quo Arelatenfi Eccleftce prceerat Hilarius ex num. p. Hic <vero
ex Lerinenft monacho creatus fuit Arelatenfts Epifcopus
pofl Honoratum ,
an-
no 428. aut 420. ineunte denatum Quippe Honoratus
fuffeblus Tatroclo , aui
.

anno ^26. juxtaProfperi Chronicum interfeblus

efl, Cathedram
Arelatenfcm,
tefle Honorato Maffilienfi in <vita Hilarii Arelatenfts per biennium occupanjit.
,
SAN-
 . ;, . ' .

SANCTI PROSPERI
A Q U T A N I I

AD AUGUSTINUM,
DE RELIQUIIS PELAGIANiE H^ERESEOS 1N GALLIA
fubolefcentibus deque hujufmodi hominum cmerelis adverfus
,

Pra?deftinationis ocGratix do£trinam, Auguftini opufculis, prac-

fertim libro de Correptione Gratia explicatam &
inter
Epifl.
Aug.

Scriptaefl
Domino
*EPISTOLA
beatifltmo Papae, ineffabiliter mirabili, incomparabiliter honorando,
auteman-
no 428. praeftantiflimo patrono, AUGUSTINO PROSPER.
nutw.
'
Gnotus quidem tibi tatis tuae fcriptis quz adverfusPelagianos
Maffilien-
facie , fed jam aliqua- hsereticos condidifti, contrarium putant (ium qui-
tenus , fi reminilca- Patrum opinioni & ecclefiaftico fenlui, dam Au-
guitini U«
ris, animo ac fermo- quidquid in de vocatione eleclorum fe-
eis bris non
ne compertus ; nam cundum Dei propofitum diiputafti. Et intellcclis)
offenfi
per fanclum fratrem cum aliquandiu tarditatem fuam culpare
meum Leontium Dia- maluerint , quam non intelle£ta reprehen-
conum mifi a epiftolas & recepi; nunc dere , quidamque eorum lucidiorem fuper
quoque beatitudini tuse fcribere audeo , hocatque apertiorem beatitudinistusex-
non folum falutationis, ut tunc, ftudio; pofitionem voluerint poftulare ; evenit ex
fed etiam fidei, quaEcclefia vivit, affe- dilpofitione milericordiaj Dei, ut cum* * Adrume-

clu. Excubante enim pro univerfis mem- quofdam intra Africam fimilia moviffent tinos Ma-
nacbos .
bris corporis Chrifti vigilantiflima indu- librum * de C orreptione & Gratia^ plenum * Habetur
ftriatua, & adverfus hazreticarum doclri- divinajaucloritatis emitteres. Quo in no- infra Ap'
ptnd.part.
narum infidias veritatis virtute pugnante titiam noftram infperata opportunitate
nullo modo mihi verendum putavi, ne delato , putavimus omnes querelas refiften-
onerofus tibi , aut importunus eflem in eo tium fopiendas: quiauniverfis quazftioni-
quod ad multorum falutem , ac perinde bus, de quibus confulenda erat fanclitas
ad pietatem tuam pertinet/ cum potius tua, tam plene illic abfoluteque refpon-
reum futurum efle me crederem , fi ea quse fumeft; quafi hoc fpecialiter ftudueris,
valde perniciofa ad Specia-
efle intelligo , ut qua: apud nos erant turbata compo-
lem Patronum Fidei non referrem neres . Recenfito autem hoc beatimdi-
* b 2. Multi ergo fervorum b Chrifti qui nis tua: libro , ficut qui fanclam atque
in Maflilienfi urbe confiftunt , in fancli- apoftolicam doclrinse tuaj aucloritatem
antea

a Quatuor MfT. epiflolam. Haec nonexftar. minatiffimusJohannesCaffianuscoIlationumeditor,ipfius

b Servorum Chrifli , ideft , monachorum quorutn no- Profperi, contra Gallatorem libro poftea confutatus.
,
 .

6 Sancti Prosp ERl AQUITANI

b
antea fequebantur , intelligentiores mul- rem , fi nemo aliud poflit effe quam fa- b
c
to inftrucliorefque funt facli ;
ita qui clus eft.Utque brevius ac plenius quod c

perfuafionis fuae impediebantur obfcuro ,

opinantur exponam , quidquid in libro
averfiores quam fuerant , recefferunt . hoc ex contradicentium fenfu fanftitas
t
Quorura tam abrupta diffenfio primum tua fibi oppofuit , quidquid etiam in li-
propter ipfos metuenda eft , ne tam cla- bris contra Julianum ab ipfo fub hac

ris , tamque egregiis in omnium virtu-

qusftione obje£tum , potentiflime debella-
tum ftudio viris fpiritus Pelagianse impie- iti; hoc totum ab iftis fanftis intentio-

» tatis illudat :
a deinde nefimplicioresqui- fiflime conclamatur. Et cum contra eos
que, apudquos horum magna eft depro- fcripta beatitudinis tux validiflimis & in-
bitatis contemplatione reverentia, hoc tu- numeris teftimoniis divinarum fcriptura-
tiffimumfibi adtiment, quodaudiunteos, rum inftrucla proferimus, ac fecundum
quorum aucloritatem fine judicio fequun- formam difputationum tuarum , d aliquid
tur, afferere. etiam ipfi quo concludantur adftruimus;
Maflfiiicn- ,t Hax enim ipforum definitio acpro- obftinationem fuam vetuftate defendunt:
tenTiapar*feflio eft: Omnem
quidem hominem A- &eaqu32de epiftola apoftoli PauliRoma-
timCatho dam peccante
,
peccafle Et neminem . nis fcribentis, ad manifeftationem divinas
P gratiaj pra;venientis eleclorum merita pro-
tim'p ela"per°pera fua, fed per Dei gratiam rege-
giana. neratione falvari. Univerfistamenhomi- feruntur, a nullo umquam ecclefiaftico-
nibus propitiationem quas eft in iacramen- rum ita effe intellecla, ut nunc fentiun-
to fanguinis Ghrifti, fine exceptidne effe tur affirmant. Cumque ut ipfi ea expo-

propofitam; utquicumque ad fidem &ad nantiecundum quorum velintfenfadepo-

baptifmum accedere voluerint, falvi effe fcimus ; nihil fe profitentur inveniffe quod
poflint Qui autem credituri funt, qui-
.
placeat , 3c de his taceri exigunt ,
quorum
ve in ea fide , quz deinceps per Dei gra- altitudinem nullus attigerit. Eo poftremo
tiamfit juvanda, manfuri funt, prefciffe pervicatia tota defcendit , ut fidem noftram
antemundi conftitutionem Deum, Sceos xdificationi audientium contrariam effe
pradeftinaffe in regnum fuum, quosgra- definiant; ac fic etiam fi vera fit, non
tis vocatos, dignos fmuros eleclione, & promendam quia & pernicioie nonreci-
:

dehacvitabona fide excefliiros effe prsevi-
derit. Ideoque omnem hominem ad cre-
dendum & ad fperandum divinis inftitu-
tionibus admoneri , ut de apprendenda vi-
taanernanemo deiperet, cum voluntarise
devotioni remuneratio fit parata. Hoc
autem propofitum vocationis Dei , quo vel
antemundi initium, vel in ipfa conditio-
ne generis humani, eligendorum & reji-
ciendorumdicitur fa£ta diicretio, ie-
cundum quod placuit Creatori , alii vafa
honoris, alii vafa contumeliaj fintcreati,
& lapfis curam refurgendi adimere , & fan-
clis occafionem teporis adferre eo quod in
utraque parte fuperfluus labor fit , fi neque
rejeclus ulla induftria poflit intrare
ele£tus ulla negligentia poflit excidere
Quoquoenim modo feegerint, nonpoffe
pienda tradantur, 8c nullo periculo quze
intelligi nequeant conticeantur.
4. Qiiidam vero horum in tantum a Aliorum
Cententia
Peiagianis femitis non declinant, utcum magis ad-
ad confitendam eam Chrifti gratiam , quaj huc Pela-
gianizanf.
omnia prajveniat merita humana, cogan-
tur, ne fi meritis redditur fruftra gratia
nominetur; ad conditionem hanc veJint
uniufcujufque hominis pertinere , in qua
m eumnihil prius merentem, quia nec exi-
ftentem, rationalem gra-
liberi arbitrii &
tia Creatoris inftituat, ut per difcretio-
nemboniac mali,& adcognitionemDei,
: &ad obedientiam mandatorum ejuspoflit
fuamdirigere voluntatem , atque adhanc
, neque gratiam, qua in Criftorenafcimur, per-
. venire, pernaturalem fcihcet facultatem,
petendo, quarendo, pulfando ut ideo :

aliud erga eos quam Deus definivit, ac- accipiat, ideo inveniat, ideo introeat ,
cidere : & fub incerta fpe curfum non poffe quia bono natura: bene ufus, ad iftam fal-
effeconftantem; cumfi aliud habeatpra> vantemgratiam, initiaJis gratia: opeme-
deftinantis eleclio, caffa fit adnitentisin- ruerit pervenire Propofitum autem vo-
.

tentio. Removeri itaque omnem indu- cantis gratiae in hoc omnino definiunt,
ftriam, tollique virtutes, fi Deiconftitu- quod Deus conftitucrit nulJum in regnum
tio humanas prseveniat voluntates : & fub fuum, nifiper facramentum regeneratio-
hoc pradeftinationis nomine , fatalem nis affumere, & ad hoc falutis donum
quamdam induci neceflitatern ; autdiver- omnes homines univerlaliter , five per
iarum naturarum dici Dominura condito- naturalem , five per fcriptam legem , five
per
a Abeftvoxharc, «k;W<-aMfr.Reg.duobus&Colb.fed
c SicMff.duoReg. &Colb. unus, itemedit.hujusepi-
w, „ amanuCDlilim i "t patebit legenti locum
a!
, IlolEtomoio. operumS. Aug. edit. alias, Atquent,
b Mf. Reg. unus, faehujit. d Mf. Rcg. unus, aliudetiam.
 ,, .

Epistola ad Augustinum. 7
per cvangclicam pra-dicationem vocari : cum tamen,
gelii illuminatio corufcavit;
ut &
qui volucrint , fiant filii Dei , & inquantum pratdicatoribus oftium aper-
inexcuiabiles fint qui fidcles effe nolnc- tum eft, & via fa£la eft , gentium po-
rint: quia juftitia Dci in eo fit, ut qui pulus qui fedebat in tencbris & in um-
non crediderint pcreant ; bonitas in eo bra mortis, lucem viderit magnam ; &Mw2* 4 ,
appareat , fi neminem repellat a vita ,
qui quondam non populus, nunc autem l6 -

fed lndiflerenter univcrfos velit falvos fic- populus Dei fit ; 8c quorum aliquando^" 1 -*^
om 9
ri , &
agnitionem veritatis venire .
in non mifcrtus eft , nunc autem miferea- IU
' '

Jam hic profcrunt tcftimonia, quibus di- tur: praiviios inquiunt a Domino credi-
vinarum fcripturarum cohortatio ad obe- turos , &
ad unamquamque gentem ita
diendum incitat hominum voluntates , difpenfata tempora ac minifteria magi-
qui ex libero arbitrio, aut faciant quse ftrorum , ut exortura erat bonarum cre-
jubentur , aut negligant : & confequens dulitas voluntatum. Nec vacillare illud ,
putant , ut quia pra*varicator ideo dici- quod Deus omnes hommes velh falvos 1' T m•'1
' ^

tur non obediflc , quia noluit , fidelis fieri , & in agnitionem veritatis venire:
quoque non dubitetur ob hoc devotus quandoquidem inexcufabiles fint, qui &
fuifle, quia voluit; & quantum quifque ad unius veri Dei cultum potuerint in-
ad malum, tantum habeat facultatis ad ftrui intelligentia Evange- naturah ; &
bonum ; parique momento animum fe lium ideo non audierint, quia nec fue-
vel ad vitia , vel ad virtutes movere , rint recepturi,
quem bona appetcntem gratia Dei fo- Pro univerfo autem humano gcne-
6.
veat, mala feftantem damnatio jufta fu- re mortuum eflc Dominum noftrum Je-

fcipiat . fum Chnftum & neminem prorfus a

,

5. Cumque inter ha?c innumerabilium rcdemptione ianguinis ejus exceptum ,

multitudo objicitur parvulorum , qui
illis etiamfi omncm hanc vitam alicniflima
utique excepto originaJi peccato , fub quo ab eo mente pertranfeat quia ad omnes :

omnes homines fimiliter in primi homi- homines pertineat divinat mifcricordia:

nis damnatione nafcuntur , nullas ad- facramentum/ quo ideo plurimi non rc-
huc habentes voluntates , nullas proprias noventur , quia quod nec renovari velle
actiones , non fine Dei judicio fecernun- habeant pramolcantur Itaque quantum .

tur; ut ante difcretionem boni ac mali ad Deum pertinet, omnibus paratam vi-
de ufu vita: iftius auferendi , alii pcr re- tam jeternam : qnantum autem ad arbi-
generationem inter cceleftis regni aflii- trii libertatcm, ab his eam apprehendi,
mantur heredes , alii fine baptilmo inter qui Deo iponte crediderint, & auxilium
mortis perpetuse tranfeant debitores ta- : gratiae merito credulitatis acceperint .

les ajunt perdi, talclque falvari, quales In iftam vcro talis gratiac prsedicationem
futuros illos in annis majoribus , fi ad hi ,
quorum contradicuone offcndimur
aciivam fervarentur astatem , fcientia di- cum prius meliora ientirent, ideo fe vcl
vina prseviderit Nec confiderant fe gra-
. maxime contulerunt; quia fi profiteren-
tiam Dei, quam comitem, non praviam tur ab ea omnia bona merita prajveni-
humanorum volunt efle meritorum, et- ri , &
ab ipfa ut poflint efle donari ;
iam illis voluntatibus fubdcre, quas ab neceffitate concederent, Deum fecundum
ea fecundum fuam pliantafiam, non ne- propofitum & confilium voluntatis fuaj
gant efle prsevcntas. Sed in tantum qui- occulto judicio , & opere manifefto , ^ "?- 11
1

bufcumque commentitiis meritis electio- aliud vas condere honorem, aliud in m

nem Dei fnbjiciunt , ut quia praterita
quaj non extant , futura quaj non fint
futura confingant ; novoque apud illos
abfurditatis genere, & non agenda pra>
fcita fint , &
contumeliam ; quia nemo nifi per gra-
tiam juftificetur , & nemo nifi in pra>
varicatione nafcatur. Sed refugiunt iftud
fateri , divinoque adfcribere operi fan-
praefcita non a£ta fint . ftorum merita formidant nec acquie- :

Hanc fane de humanis meritis prajfcien- fcunt prxdeftinatum ele6torum numerum

tiam Dci fecundum quam gratia vo-
, nec augeri pofle, ncc minui; ne locum
cantis operetur, multo fibi rationabilius apud infideles ac negligentes cohortan-
videntur adftruere , cum ad earum na- tium incitamenta non habeant , ac fu-
AB. 14 '*« tionum contemplationem venitur quse perflua fit induftria? ac laboris indiflio,
,

vel in przeteritis ikculis dimiflaj funt in- cujus ftudium ceflante eleclione fruftran-
gredi vias fuas, vel nunc quoque adliuc dum fit. Ita demum enim pofle unum-
in veteris ignorantiae impietate depe- quemque ad correctionem , aut ad pro-
reunt , nec ulla eis aut Legis aut Evan- feclum vocari , fi. fe fciat fua diligentia
bonum
 .

Sancti Prosperi Aquitani

bonum efle potfe , & libertatem fuam modo per iftam prazoperantem & coope-
ob hoc Dei auxilio juvandam , fi quod rantem gratiam liberum non impedia-
Deus mandat , elegerit . Ac fic cum in tur arbitrium . Tum utrum prxfcientia
his qui tempus acceperunt libera volun- Dei ita fecundum propofitum maneat y
tatis , duo operentur
fint quje humanam ut ea ipfa quas funt propofita , fint ac-

falutem, Dei fcilicet gratia, & hominis cipienda prafcita : an per genera cauf-
obedientia ; priorem volunt obedientiam farum , & fpecies perfonarum ifta varien-
efle quam gratiam , ut initium falutis tur ; ut quia diverfaj funt vocationes ,

ex eo qui falvatur , non ex eo creden- in his qui nihil operaturi falvantur ,

dum fit ftare qui falvat ; & voluntas quafi folum Dei propofitum videatur exi-
hominis divinae gratiae fibi pariat opem ,
itere ; in his autem qui aliquid boni
non gratia fibi humanam fubjiciat vo- acluri funt ,
per prajfcientiam poflit fta-
luntatem . re propofitum :an vero uniformiter, li-
7. Quod cum
perverfiflimum efle re- cet dividi prxfcientia a propofito tem-
velante Uei mifericordia , inftruente & porali diftinctione non poflit ,
prafcien-
nos tua beatitudine noverimus ;
poflu- tia tamen quodam ordine fit e fubnixa e

mus quidem ad non credendum efie con- propofito nihil fit quorumcum-
: & ficut
ftantes, au&oritatem talia fen-
fed ad que negotiorum quod non fcientia divi-
tientium non fumus pares quia mul- : na praevenerit ; ita nihil fit boni, quod
tum nos & vitae meritis antecellunt ,
in noftram participationem non Deo au-
« & aliqui eorum adepto nuper * fummo clore defluxerit Poftremo quemadmo- .

facerdotiihonore fupereminent nec fa- : dum per hanc pradicationem propofiti

cile ,
pmer
quifquampaucos perfectae Dei quo fideles fiunt qui praeordinati
,

gratis intrepidos amatores , tanto fupe- iunt ad vitam ajternam , nemo eorum
riorum difputationibus aufus eft contrai- qui cohortandi funt impediatur, nec oc-
re Ex quo non folum his qui eos au-
. cafionem negligentia? habeant , fi fe prae-
diunt , verum etiam ipfis qui audiun- deftinatos efle defperent . Illud etiam
tur , cum dignitatibus crevit periculum; qualiter diluatur , quaiiumus patienter
dum 8c multos reverentia eorum aut in- infipientiam noftram ferendo demonftres,
utili cohibet filentio , aut incuriofo du- quod retraclatis priorum de hac re opi-
cit ; aflenfu &
faluberrimum ipfis vide- nionibus , pene omnium par invenitur
tur , quod pene nullius contradiftione & una fententia , qua propofitum & prae-
*»,. . reprehenditur
x Unde b quia in iftis Pe-
. deftinationem Dei fecundum praefcien-
Reliquia? , .
t- •• >•
iRx Peia- lagiana? pravitatis reliquns non medio- tiam receperunt ; ut ob hoc Deus alios
gian^ hat- cr i s virulentias fibra nutritur , fi princi- vafa honoris alios contumeliae fece-
,

quamper- pium falutis male in homine collocatur ;

rit ,
quia finem uniufcujufque praevide-
mciof*. fi divina? voluntati impie voluntas hu- rit , & fub ipfo gratia» adjutorio in
mana prasfertur, ut ideo quis adjuvetur qua futurus eflet voluntate & a£tione
quia non ideo quia adjuvatur
voluit , prafcierit .

c c
veiit ; fi originaliter malus receptio- o. Quibus omnibus enodatis , Bc mul-
nem boni non a fummo bono , fed a fe- tis infuper ,
quaj altiore intuitu ad cauf-
metipfo inchoare male creditur ; fi aliun- fam hanc pertinentia magis potes vide-
de Deo placetur , nifi ex eo quod ipfe re , decuffis ; credimus & fperamus, non
donaverit : tribue nobis in hac caufla folum tenuitatem noftram difputationum
,
Papa beatiflime , pater optime , quan- tuarum prafidio roborandam ; fed etiam
tum juvante Domino potes , diligentiam ipfos , quos meritis atque honoribus cla-
pietatis tua; ut qu$ in iftis qusftionibus ros caligo iftius opinionis oblcurat , de-
d obfcuriora d
, & ad percipiendum diflici- ftEcatiflimum lumen gratiae recepturos .
liora funt ,
quam lucidiflimis expofitio- Nam unum eorum prxcipuae auctorita-
nibus digneris aperire . tis & fpiritalium ftudiorum virum, fan-
8.
,
Ac primum
quia plerique non 6tum f
Hilarium Arelatenfem Epifco- f

putant' Chriftianam fidem hac diflenfio- pum , fciat beatitudo tua admiratorem
ne violari , quantum periculi fit in eo- le&atoremque in aliis omnibus tua efle
rum perfuafione patefacias . Deinde quo- doctrinaj ; & de hoc quod in querelam
tra-
* In Mff. fumml. tum: fed infpc&i Mff, Hilarium omnes ferunt. Hilarius
«?* DReg- duo & Colb fi in ift''-
b
- porro ifle ex Lerinenfi monacho creatus fuit Arelatenfis
c Mf. Reg. unus, correptionem bont Epifcopus po(t Honoratum , anno 418. aut 429. incunte
«f Editiones S. Profpen
, hic addunt obfecro . Abefl denatum: Quippe Honoratus fuffcflus Patroclo, quian-
3. Mfl.
1)0416. juxta ProfperiChronicum interfecluseft, cathc-
e W. Regius unus, obnixa. dram Arelatenfem, tefteHonoratoMafTilienfi invitaHi-
f Pro Hiiario putabant eruditi legendum efle Honora- larii Arclatcnfis , perbiennium occupavit.
 . . . '

EpiSTOLA AD AUGUSTINUM. 9
trahit , jam pridem apud fanctitatem qucnter arguitur . Sanum cnim putant
b
tuam icnlum iuum pcr littc-ras vcllc con- efle quod non dolct ; nec vulnus iu- b

Ferre Sed quia utrum hoc faclurus ,

. perducta cute fentiunt : fcd intelligant
aut quo fine fit fa&urus , incertum eft, perventurum ad fectionem quod habue- ,

& omnium noftrum fatigatio , providcn- rit perieverantem tumorcm Gratia Dci .

te hoc prxfenti iaxulo Dei gratia , in & pax Domini noftri Jefu Chrifti coro-
tuae charitatis & fcientia: vigore
a
refpi- net te in omni tempore , & ambulan-
rat adde eruditionem humilibus , addc
: tcm de virtute in virtutem glorificet in
incrcpationem fuperbis . Neceffarium & a:ternum , Domine Papa beatifTime, inef-
utile eft etiam qua: icripta fuo.t icribe- fabilitcr mirabilis , incomparabiliter ho-
re , ne leve exiftimetur , quod non fre- norande , praftantifTime patronc.

1 Ineditis, fpeitt: Inunoinf. Jpn-it. b lnMtf.</uocJ n»i dolmt , mcvulnut fufcvd-i^lumctit.-

fentiunt

ADMONITIO
IN EPISTOLAM HILARII
AD SANCTUM AUGUSTINUM
De codem argumento.
paucos perfeSlte graticc intrepidos amatores , qui Gallicanis Prcsby-
INter
tcris occurrcrc audwent ,
cjuos Auguftini , dc Prcedeflinatione maxime ,
doclrina in libris poftcrius fcriptis cxpofta , urebat commovebatqu.e j prater S.
Profperum, numeravimus i$ Hilartum quemdam '>, quem alw.m ab cpifcopo

tArelatcnfi y
(9* ordinis laicorum fuiffc diximus . Qua noftra opimo licet dociif-
fimos invencrit fuffragatores , ne tamci affignantibus hanc elu.cu.brationcm

Jirelatenfi Antiftiti aliquis fuperfit fcrupulus , non inutile erit hic cxhibcre lc-

ftoribus qucc hanc in rem momcnta deduv.it docliffvmus Operum S. Lconis cdi-

tor i$ illuftrator pag. 359. iff fequentii>us tomi fecundi

Tres autem hujus nominis per ea tcmpora legi Hilarios obfcrvat : Htla-
* Ep 5<J *
Epiflola ad *4uguftinum
*
rium nempc Syracujamrm cujus , i!f Aluguftini &
rcfcriptum dc pluribus graticc capitibus habentur tnter fanHi DoEloris Epifto-
las : altcrum qui c Galliis fcripfit ad cumdcm Auguftinum , (ff Profpcro ad
propugnandirm illius dotlrinam focium fc adjunxit : tertw.ni dcnique jirelaten-

fcm cpifcopum. Ex tribus unum conflaffe videntur aliqui , de quibus Hincma-

rus T^emenfis , in libro dc Pradcfinatione . Hincmarus ipfe Syracufanum qui-

dem ab jirelatenfi difcermt , at jirelatenfem confirndit cum Profperiano: qucc

efl etiam opinio Cardinalis Baronii (5* Joannis Gerardi Voffii . E cont/a cgo Hin
jjjy
prld « ft«
( ait ille ) Syracufanum ab Arelatenfi (5f Arelatenfcm a Profperiano difiin-

guo cum viris eruditis: Profperianum vcro eumdem effe ac Syracufanum mo- &,s -

nachum facilc mihi pcrfuadco

Hilarium Syracufanum monachum alium effe ab jirelatenfi Hilario ex an-

mrum rationc nullo negotio confcitur . Syracufanus enim fcripfit ad >Augufti-
num circitcr annum Cbrifti 4.13. vel 414.. Nam ante annum 412. ut fcripta
non credatur cpijhla fanbli Auguftini refcribentis , facit mentio judicii
contra Caleftinum facli apud Carthagincm . Cum vero delata fit in Paleftinam
S. Trofperi. B ab
 .

IO A D M O N I T I O.
ab Orofio qui illuc venit njerno tempore ,
leElaque fit in connjentu presbyte-
,

rorum habito menfe Julii anni 4.15. manifeflum efl ultra

annum 4.14.. diffe-

rendam non effe Syracufani hujus monachi epiflolam . At eo anno Hdarius ,

qui poftea Arelatenfls Epifcopus , annum atatis fua decimum-tertium non eps-

cedebat: fi quidem mortuus efl anno q.4.9. quadraginta ($ oclo annos natus 7

tefle Honorato Maffdienfi njita ejus fcriptore,

Hilarium porro Syracufanum ut eumdcm putem cum Profpcriano , feu Pro-

fperi in defenflone fancli Auguflini focio , ifla me monjent conjeblura, Uter-
difcipulus fantli Avguflini fuit, eique in Africa aliquam-
(fi dwfunt )
que
diu adhaflt . Uterque Telagianis erroribus adnjerfus . Uterque laicus , ac opi-
nor , monachus . Tenuioris uterque eruditionis circa Ecclefla dogmata , de qui-
bus dubitanti fimilis interrogat Auguflinum , ut ep Epiflolis eorum conflat
Utriufque demum epiflola flylus non abfimilis . HUarium autem illum Syra-

cufanum dico, non quod Syracufis oriumlum putem:fl enim idem efl cum Pro-
fperiano , Gallus fuiffe credendus efl . Si quidem hic Maffllia , ut opinor , njel
r

h"c yr, z* a ^a Galliarum Augiflinum parcntum fuorum nomine fa~

cinjitate fcribcns ,
H
full ad s! lutat 3 i$ fub flnem Epiflola,
hac addit : Sciat fanQitas tua fratrem
^SD,I9 'meum, cujus maxime caufla hinc difceffimus, cum matrona fua ex
confenfu perfeQam Deo continentiam devoviife . Epc quibus liquet pa-
ternam Hilarii familiam in Galliis fuiffe . Potmt ccrte idcm Hdarius pater-
nam domum relinquens, occafione alicujus Africam cum fratre fuo diffldii, in

transfretare , fequc difcipulum tradere Augufiino crudiendum apud Hippo-

nem Vofl aliquot annos inceffit ewn revifenda patria cupido : quam dum re*
.

petit, celebriora monachorum Cccnobia luflrare njoluit, qua crat monachorum

illius anji confuetudo , Ad Syracufanum igitur appulit , comitibus nonnullis ,

Hiifad
111

^ reor , Hipponenfibus chibus <vel clericis: quibus de Syracufano Hippo-

Aug.iwie.
nem remean tjb us ?
ut ipfe fcribit, littevas brenjes ad Auguflinum tradidit,

quibus eum de glijcente apud Syracufas Velagiano dogmate monuit. Demum

in patriam renjerfus, cum Magiflri fui doHrinam plurimis exofam in Galliis
comperiffet , monendum illum exiflimanjit , memor jortc id antea ab ipfo dum
E U
s. a
ft
g° Syracufis ageret , poflulajfe Auguflinum his njcrbis Tu magnum confe- :

HiiariufD res beneficium , fi ea chjx illic a fanQis fratribus adverfus iftorum

infine,
van ji quia difTeruntur, non me facias ignorare.
Hilarmm denique Profperianum male pro Arelatenfi Epifcopo accipi cla-

Norishi»!riffime demonfranjit nuperus hifloria Velagiana fcriptor Henricus de ISloris .

d
r. wp,V. Vel hoc unico argumento res confcitur. tunc Epifcopus erat Arelatenfis Jam
Hilarius , cum alter fcripfit ad Avguflinum una cum Trofpero: at Hilarius
ifle laicus tantum erat eo temporc, quofuam exarabat Epiflolam . Taleni enim
je prodit ipfe his Epiflola jua njerbis quibus pracipuos fantli Auguflini ad*
,
nfran,!?
-
cverfarios deflgnat , ac imprimis Hilarium Arelatenjem: Sunt ex parte ta-
Jes perlonse, ut his confuetudine ecclefiaftica Laicos fumraam re-
verentiam necetfe fit exhibere. Quod Cjuidem ita curavimus Deo
juvante fervare , ut cum opus fuit non taceremus . Succinit S. fro-
Tium - 7
- jper in Epiflola fua ad Auguflinum mox edita : Poffumus , inquit ad
crc-
 .

A D M O N I T I O. li
credendum efle conftantes y fed ad auctoritatem talia fentien-
tium non sumus pares: quia multum nos & vitac meritis an-
tecellunr, & aliqui eorum adepto nuper summo sacerdotii ho-
Nore supereminent. Dcinde laicus erat ifle Hila/ius, curn Augujh-
no jam mortuo , ac proinde non ante annum 4. 30. [cripfit Calefinus Pa-
pa ad Galliarum Epifcopos . Profpcmm enim (5* Hilarium fdios njocat ,

non fratres , ut coepifcopos appellari decuiffet : nec alitev eofdcm compellat

fantlus jlugufinus initio libn de Pradeflinatione fanblorum , quam ut fUios.

Jit Hilarius Arclatcnfis jam initio anni 429. in Ardatenfi catbedra profper Jn

conflitutus fuerat pofl obitum Hmorati qui Patroclo occifo fubflitutus ^™™™-
,

anno 4.20*. Hmorato Mafflicnfi tejle , epifcopatum gef- jjjjj^jj"

bicnnio tantum ,

ft. Quod adhuc probatur ex vita fantii Germani Auiiffiodorcnfis Hic^

s Hi '

cnim cum anno 429. ut njult Baronius , *vcl ut alii 430. ex legatione c°" ftan
*

Britannica reverfus Arelatem fe contulijfetj IUuftrabatur eo tempo- **tsG?z

re, ait Conjlantius, civitas Hilario facerdote, multimoda virtute A*'
J5gjL
pretiofo . Denique bis cxpreffijfimis mcrbis fanclus Profper Hdarii Are- & P'°jj*-

latenfis epifcopatum commemorat in Epiftola fua : Unum , inquit ,

eo-^s- Au-

rum praxipua: auctonratis & fpintualium itudiorum virum ian-

ftum Hilarium Arelatenfem Epifcopum fciat beatitudo tua ad-
miratorem fe&aroremque in aliis omnibus rua: effe doctrina*, &
de hoc, quod ln querelam trahit, jam pridem apud fan£titatem
tuam fenium fuum per litteras velle conferre H*c quidem <ver- .

ba, Arelatenfem Epifcopum, irreptitia efje i$ expungenda cenfct Car-

dinalis Baronius cui fere fubjcribit Voffius Longc tamen magis pla-vofnw .

cet, inquit, fi pro Hilario fcribatur Honoratus : ficut fcriptum dicit a m»,*.

doEiilfimo Ejpencao , commentariis in Epiflolam ad Timotbeum , lib. 1.

cap. 9. Quod ex manufcriptorum

five ille , inquit idem Voffius ,

fide, five ex ingenio fecit, nobis quidem fententiam fuam im-

penfe probat Verum nemini probandam fpero hanc emendationem , cui
.

manufcriptorum fdes , Chronologia ratio , njerbaque ipfa Profperi omnino

repugnant : Poffumus quidem ad credendum effe conirantes iffc,

H<*c prima ratio difiinclionis utriufque Hilarii ex unius Epifcopatu pe-

tita ,
quo numquam alter fuit infignitus

2 Longe diverfus utriufque Hilarii erga fanbli Augufini doblrinam

ajfeblus . Arelatenfts enim , etfi illius fe admiratorem fettatorem- SProfper

que in aliis omnibus profiteretur , ejus tamen de pradefinatione Jenten- flf^d

tiam in querelam trahebat iff unus erat eorum quos caligo iitius
*

opinionis, qua Augujliniana adverfabatur , obfcurabat . Hilarius autem

Profperi focius doclrinie * fanbli Augujlini in omnibus addiEliffimus erat , . Hi t arius

ut ipfe de fe teflatur bis verbis: Nolo autem fandtitas tua flc me ^ J;Ji.
arbitretur hxc fcribere , quafi de iis qua: nunc edidifH ego du- 10 *

bitem .... Ceterum hac fufpicione in tantum careo , ut potius

infirmitatem meam , qua tales parum patienter fero , notabi-
lem putem Inter eos porro , quos molcfle ferebat , ipfum Arslatenfem
.

S. Projperi B 2 epi-
 . ,

l2 Admonit I o.
epifcopum fuiffe dubium non efl, cum etfi ejus nomen non exprimat, eum ta-
men iifdem coloribus depingat quibus i$ S. Trofper: Sed plane, inquit y il-
lud tacere non debeo, quod fe dicant tuam fan£titatem , hoc ex-
cepto in fa£tis & di&isomnibus admirari En Hilarium «4relatenfis
, .

Ecclefla Prafulem , auem S. Trofper fupra dicebat admiratorem fe£ta-

toremque in aliis omnibus jlugufliniana doblrina, excepta quaflione,
quam in querelam trahebat
3. Profperi focius aublor fuii eidem Trofpcro , ut ad fanblum jiugufli-
num fcribcret , ejufque litteras fuis conjtmblas mifit in Jlflicam^ quemadmo-
dum ipfe narrat in fme fua Epiflola j ubi i$ alias commemorat fuperius afe
fcriptas ad eumdem jiuguflinum ,
qui cum neceffitudo frequenfque commer-
cium interceffiffe videtur . E contra vero eodcm tempore fcribit fanblus Pro-

fper , Hilario Arclatenfl jam olim in mentem veniffe ut Epifcopum Hippo-

nenfem litteris conveniret , fenfum juum cum ejus doblrina collaturus : incer-

tum tamen fibi effe utrum id effet prajliturus . Otiod omnino fufficil ut unus ab
altero diverfus demonflretur . Trior enim Auguflino familiaris fuit pofle-
,

rior nequaquam
niuii.io. 4. Hilarius Trofperi commiiito olim Auguflini lateribus adbaferat, ejufquc
doblrina lable aliquamdiu in Africa fuerat enutritus: hoc enim ipfe fignifi-»

cat: Sufficiat, inquit, mihi pcena mea, quod a prarfentia? tuae deli-
ciis exulatus , ubi falubribus tuis uberibus nutriebar, non folum
abfentia tua crucior, verum etiam pervicacia quorumdam. Arela-
tenfis njero Hilarius numquam in Ajricam percgrinatus efl . Ex ejus cnim
i$ ex fjonorati vita docemur , hujus fudio (Sf opcra Hilarium a faculi de->

liciis ad momflica <vita inflitutum tradublum, conflanter apud Lcrinum per-

feveraffe ,
quoufque , mortuo Honorato , in ejus locum Juffeblus efl triginta
nondum annos natus.
His de utriufque Hilarii difcrimine elucidatis ,
jam pcne nihil de Epiflo-

ia argumento (5" occafione difjerendum nobis fuperefl : cum abunde patuerit ex

his quibus Hilarium noflmm laicalis flatus fuiffe, ncc Epifcopatus Arcla-
tenfis fafligio dccoratum afferuimus , ipfum alias confuetudinis Auguflini de->

liciis potitum , ($ doblrinaejus falubri lable nutritum: tunc <vero temporis ,

ut credibile
efl ,
patria i£? confanguineorum confpctiui redditum , tanta Au-
gujiini merilum rvcncyationc profecutum, ut fe magis exulem reputarct . Vi-
detur autem ab Auguflini conviblu eo confdio difcejfiffe , ut fratris fui con-
jugali vinculo alligati falutem procuraret. Hoc autem nutu divino fablum
probavit eventus. Etenim prater fufceptam ab co gratia defenfionem in Gal-
htSy ipflius frater de confenfu uxoris continentiam amplcxus quam uterque efl,
fe ad cxtremum ufque fpiritum perfeble fervaturos Deo voverunt. Nihil
quoque, ut dibl:um fupra , prohibet y quo minus Hilarium hunc exiflime-
efl
mus eumdem efje annum 414. e Sicilia epiflolam Auguflino
qui circiter ds
,

erroribus Telagianorum fcripfit . Prater quam quod animo torqucbatur ille ob

amijjam janbli Dobloris fui prafcntiam,
fummo quoque dolore ipfum af-
pciebat, quod non folum dogmata tam
mamfefla , qua idem fanblus tra-
dldc-
 . . :

didcrat rcfpuercntur
Admonitio ctiam ab qui illa minime caperent
13
veprc-
, , fcd iis

bendcrcntur . Quocirca etfi njencrationem ,

quam ex ecclcfiajiica confuetudi-

ne njiris ejufmodi fuperioris ordinis laici dcbcnt, religiofe evhibcret, tamen

oblata occafione non tacebat, fed catbolicam doclrinam ,
pro datis fibi a
..-.

Deo viribus , tuebatur. Qttod quidem prafiitit fccurius feliciufquc cumbac

Epifola Profperi Epifiola fociata , invifcli gratia DoHoris fiylum ad cla-
borandos libros dc Vradcfiinatione fanElorum, i£> dc Dono pcrfcverantia ,
tttriquc dirctlos, if? a nobis proximc pofi Epifiolam Hdarii fubjiciendos ,
excitavit . De tcmpore , quo fcripta cfi i!f direbla ad Augufiimtm hacce
Epijiola ,
fatis conjiat ex bis qua de S. Vrofperi Epifiola notata funt in
fupcriori admonitione, fcilicet id co/Jtigiffe circa annum rcparata fdv.tis 4.28.

aut _j.2p. quibus litteris fufceptis ,

fiatim S. Augufims fupradiblis libris

pleniffvme refpondit.

._____. __!*__.._____.._____. _jfl__..__^___._i2'__-__i__^

HILARII AD AUGUSTINUM
De codem argumento.
"IntcrAii'
guftinia-
lias :j6,
Scnptaua Domino
EPISTOLA*
beatiflimo, ac toto affe£hi defiderando, & multum in Chrifto fufci-
tem co
Stcm-
dem teti piendo patri AUGUSTINO a
HILARIUS.
porc quo

S.l'rofperi I. f*I ccjfantibus contradicentium quajiio- proprio arbitrio liberari. Sed id conveniens
Epiitola . j nibus gratce funt plerumque Jiudiofo- ajjerunt veritati , vel congruum prcedicatio-
rum inquijitiones , ut etiam illa quce abfque ni, ut cum projlratis , & numquam fuis vi-
periculo ignorarentur , edifcant : arbitror ribusfurreiluris annunciatur obtincndce falu-
gratioremfore fedulitatcm nojirce relationis , ttsoccaJio\ eo merito volucrint &
qtio crcdi-
quce dum indicat fecundum quorumdam profe- dcrint , afuo morbo Je pojjeJanari & , ipjius
cutiones qucedam adverjantia veritati, non Jidei augmentum , &totiusJanitatisfucecon-
tamjtbi quam illis qui turbantur turbant , & fequantur effettum . Ceterum ad nullum
per conjilium fan&itatis tuce fatagit provide- opus vel incipiendum , nedum perficiendum ,
ri Domine beatijftme , ac toto affeHu deji-
, quemquam Jibi fufficere pofje confentiunt
derande, &
multum in C brijio Jujcipiende neque enim alicui operi curationis eoruman-
L. _i. Pater.
MafTil.en- __ r , _ -,,. h ,
numerandum putant. exterrita
, _____
fupplici & 11 _

fium&a- 2. Hcecjuntttaque qua MaJJtltce, ° vel voluntate unumqucmque agrotum vette Ja-
liorum a\t\s etiam locis in Gallia venitlantur . No- nari .Quod enim dicitur , Crede , & fal-
dam in vum&
inuttle ejfe pradicationi , quod qui- vuseris, unum horum exigi ajfexunt , aliud
c
Galliis de
rf am fecundum propofttum eligi dicantur , offerri •
ut propter id quod exigiturjireddi-
natione ut id nec arrtpere valeant nec tenere , niji tumfuerit , id quod offertur deinceps tribua-
(ementh.rredendivolutitatedonata. Excludi putant tur. Unde confequens putant , exbibendam
c omnem pradicandi vigorem , fi nibtl quod abeofdem, cujusnaturaid voluntateCon-
d per A eum excitetnr , inhominibusremanjijje dttorisconceJJumeJi'y &
nullamitadeprava-
dicatur Confenttunt omnem hominem in
. tamvelextinilam putant y ut non debeat ,
Adam periijje, nec inde quemquam pojfe vel pojjit fe velle Janari j propter quod vel
fane-

a Hic profeflo ab Hilario Arelatenfi, qui Auguftini ipfoque vicifT.m in fubfequente libro de Praedeftinatio-
de prasdeuinatione fententiam , iicut S. Profper in fu- ne fanclorum cap. i. filius nuncupatur : quz fane in
periore epiftola fcribit , in cjuerelam habebat , diftinguit Arelatenfera epifcopum minime conveniunt . H_c ve-
_te ipfe infra n. 10. his vcrbis Holo autem fanHitai
."
ro fufius probata leguntur in Admonitionc pta.fi_a huic
tutt fic me arbitretur hac fcribere, quaji de his qutc nunc Ep]fto_e
edidifti ego dubittm . Significat pra_terea ibidem, fe in- b Mfl". duo Regii , &
Colbertinus unus , vel etiam
fius prefentia deiiciis aliquando potitum , ubenbufque aliquibus locis
falubrtbus nutritum fuiffe. Deinde fe laicum efTe, n. 9. c Sic. mf. Colb. alias Iegebatur, eligendi*
iadicat * ac profcclo Auguftinum appcllat patrem > ab d MiT, Reg, duo & Colo. fer tam
 ' . .

14 Hilarii Epistola
./ fanetur quisafua, vei fi noluerit , cum fua gitur, cum dat Spiritum fanclum , ut per
agritudine puniatur, Nec negari gratiam , charitatembonaoperemur; fedtameneli-
fipracedere dkatur ta/is voluntas y qua tan- gitfidem, quianifiquifque credat, & in
tummedicum quarat y nonautem quidquam accipiendivoluntatepermaneat, non ac-
ipfa/am valeat , JVtfw illa tefiimonia , utefi cipitdonumDei, ideft Spiritumian£tum,
Rtm.u.s ifludy Sicutunicuiquepartitus eft menfu- perquem infufa charitate bonumpoflit o-
ramfidei, &fimilia, adidvolunt valere , perari. Non ergo eligit opera cujuiquam in
ntadjuveturquicceperifuelle-j nonutetiam pra?fcientiaqua;ipfe donaturuseft : fed fi-

donetur ut velit , rejetlisab boc dono aliis pa- dem eligit in praeicientia ; utquem credi-
riter reis , & quipoffem fimiliter liberari ,
turum eife prajfcivit , ipium b elegerit , cui 9

fi ea quce pariter indignis prafiatur credendi Spiritumfan&umdaret, utbona operan-

voluntas, etiamipfis fimiliter prafiaretur . do etiam c asternam vitam coniequeretur . c
°r "*
Si MUtem , ajunt , dicatur vel talem omnibus Dicit enim Apoftolus , Idem Deus qui ope- £ '

remanftffey qua vel contemnere quisvaleaty raturomniainomnibus. Nuiquamautem

vel obedire ; de compendio putant rationem di£tum eft , Deus credit omnia in omnibus.
*- reddi eletlorum*veI rejetlorum, ineo quod Quod enim credimus , noftrum eft; quod
unicuique meritum propria voluntatis ad- autemoperamur, illius. Etcetera in eo-
jungitur. demoperey qua fe acceptare probare te- &
3. C um autem dicitur eis ,
quare aliis vel fiantur, tamquamconvenientia evangelica
alicubi pradicetur, velnon pradicetur, vel veritati.
nunc pradicetur quod aliquando pene omni- 4. Ceterum prafcientiam , & pradefii-
busy ficut nunc aliquibus gentibus non pradi- nationem , vel propofttum , ad id valere
catumfit: dicuntidprafcientiaejfedivina y contendunt y ut eos prafcierit , velpradejli-
uteotempore y & ibi , & illis veritas annun- naverit y vel propofuerit eligere qui fuerant
ciaretur , vel annuncietur, quando & ubi credituri. Necdehacfidepojfedici; Quid jxkru^
pranofcebatur effe credenda . Et boc non fo- habes quod non accepifti cum in eadem na- E«rum-
?
e™
lum aliorum catholicorum tefiimoniis y fed tura remanferit , licetvitiata y qua priusfa- k ^
etiamfanttitatistuadifputatione antiquiore naacperfeftadonatafit. Quodautem dicit ranuaedo-
3
fe probare tejiantur ; ubi tamen eamdem gra- fantlttas tua, neminem perfeverare , nifi Augufti-
tiamnonminore veritatis perfpicuitate docue- perfeverandivirtute perceptaj hatlenus ac- num fen-
tentaa
* ipifl. ris; ut efi illud quod dixit fantlitas tua* in cipiunt , ut quibus datur , inerti licet , pra- •

ioi.?«.2 t
quafiione contra Porpbyrium y de tempore cedentitamenproprioarbitriotribuatur.quod
C hrijiiana rcligionis , tuncvoluifle homi- ad hoc tantum liberum afferunt , utvelitvel
Ti ibus apparere Chriftum , & apud eos pra> nolit admittere medicinam Ceterum ipfi . &
dicari do&rinam fuam, quando fciebat, abominari fe&damnare tefiantur fi quis
,
& ubi fciebat effe ,
qui in eum fueran t cre- quidquam virium in aliquo remanfijfe , d quo i
Rcw.9.i?-dituri. VeliUuddelibroinepifiolamadKo- adfanitatemprogredipoJftt y cxtjiimet . No-
in expofi. rnanos: Dicis itaque mihi, Quid adhuc lunt autem ita hanc perfeverantiam pradica-
tione qua- o *
rumdam Nam voiuntatiejusquis re-
conquentur^ ».t i • •

r$, ut
i r i-
non vel fuppltctter emerert , velamtt-
i

propofitio. Cui fane inquifitioni , inquis* fic

fjftit? ticontumaciterpo/Ttt.Necad incertum vo-
ad Ram. relpondet, ut mtelUgamus ipmtalibus vi- luntattsDetdeductfevolunt, ubtets,quan-
Prtp. 62. j-is
, etiam non fecundum tcrrenum homi- tumputant, adobtinendumvelamittendum,
nem viventibus , patere poife prima mcri- e
evidens eji qualecumque initium voluntatis.
ta fidei & impietatis , quomodo Deus praz- lllud etiam tejiimonium quod pofuijii , Ra- Sap. 4.1 1.
fcientiaeligatcredituros, &damnetincre- ptus eftne malitia mutaret intelleclum
dulos; necillos ex operibuseiigens, nec ejus; tamquam non canonicum definiunp
iftosex operibus damnans, fed&illorum omittendum. Unde illam prafcientiam fic
fidei prazftans , utbencoperentur, &ifto- accipiunt, ut propterfidemfuturam intelli-
rum impietatem deferendo obdurans, ut gendifintprafciti: neccuiquam £ talemdari
Pr»p. £a
m e °pcrentur . Etiterumin eodem libro perfeverantiam a qua non permittatur pra-
fuperius: iEqualesomnesfunt ante meri- varicari, fedaquapofjitfuavoluntate defi-
tum, necpoteftinrebusomnimodoajqua- cere&^infirmari. g
libusele£tionominari. Sedquoniam Spi- 5. Ajferunt^inutilem exhortandi confue-
ritusfan&us non datur nificredentibus; tudinem , fi nihil in homine remanftffe dica-
non quidem Deus eligit opera quje ipfe lar- tur quod correptio valeat excitare quod qui- :

dem
f !t ^° !b ' 9" TaA T'
v r f Mf ReS ius
- • »« cuiquam dari petfeverantiam , a
c mi. Keg. unus, & ettam
-vittm aternam : alter gld vetuscodexCorb.adfequentemfententiamficrevo.
,

AMf T C0 "f"l™ re
u:
1 '
d Ml. Reg. quod ad famtatem
cat
mm
:Et infirmari afferunt tam utilem exbortandi conjuetudi-
.

e Mff. Reg. Wuo &

CoJb. qualecumque fit, h Mf, Colb. Afferunt tamen inritiUm, &c.
 . . ;

AD AUGUSTINUM. *5
demineffenaturafic fe dicere confitentur, non poterat ; bos autcm , *»;/^/j dr /><?/•

ut bocipfoquodignorantiveritaspradicatur, ditis virihus , credentes tantum , «o» /o-

</</ beneficium prafentis gratia referendum lum erigat profiratos ,txrnow e//\*w /«/^
y?/. Namfificpradefiinatifunt, inquiunt, fulciat ambulantes . Ceterum quidquid-
ad utramque partem , ut de aliis ad alios nul- libet donatum ftt pradefiinatis , id pojfe
luspojftt accedere ,
quo pertinet tanta extrin* & amitti & retineri protiria volunrate
fecuscorreptionisinjiantia,finonab homine, contendunt . r«»c falfitm cjfet, ft
j£P«o</
& finonfidesintegra, faltemvel doiorcom-
'
verum putarent eam quojdam pcrjeveran-
punfia infirmitatts exoritur , *«/ periculum tiam perccpijje , «f ///// perfcverantes cf-
demonjirata mortis horretur? Nam fi non fe non pojjint,
«* d
' *
poteji timere quis unde terretur , nifi ea vo- 7. /»</<? <?/? CT *'//«// pariter non corr
/f«o</
'
&
luntatequa Jumitur: non ex eo * culpandus accipiunt , »* eligendorum re)iciendorum-r<"-tih
quod nunc nonvult ; fcd ineo&cumco, qui que ejfe definitum numerum e velint : **'
b
Jic aliquando noluit , uteam damnationem atque illius Jententia expofitioncw , non
cum fuis pofieris mereretur incurrere yUt numi eam qua a deprompta fujcipiant
te eji
quamrefla, fetnper autem prava vcllet ap- id efi , ut nonnift omncs bomines falvos i.T/w.a.4.

peterc Si autem cji qualtfcumque dolor qui

. fiert velit , &
non eos tantum qui ad
ad exbortationem corripientis oriatur: hanc janflorum numerum pertinebunt ; fed om-
ipJamdicuntcauJfam,propterquamvelre)i- nes omnino , ut nullus habearur exceptus.
ciaturalius, velalius affumatur : atque ita Nec hoc timendum , quod quidam eo invi-
nonopuscfjepartesconjiitui, quibusnec ad- to perire dicantur : Jed quomodo , ajunt,

jictendumfit aliquid, nec detrahendum non vult a quoquam peccari vcl dcferi
Detndemolefiefcrunt, ita dividi gra-
6. jujlitiam , &
tamen jugiter illa dejeri-
tiam ,
quce vel tuncprimo homini data efi , tur contra ejus voiuntatem , commtttun-
c vel nunc c omnibus datur , ut iJJe accepcrit turque peccata • ita eum c
falvari velle f

Cor.epr.t? perieverantiam, non qua heret ut perle- omnes hommes , nec tamen omnes bomt-
rsat.c. u. veraret,iedfinequaperliberumarbitrium nes g falvari . Tefiimonia etiam Scriptu- S
ra qua de Saule vel de David pojuijii , t f /g
' '

perieverare non poflet : nuncvero lanclis

inregnumpergratiam pradeftinatis non non pertinere putant ad quafiionem qua '-P*m».
taleadjutorium perfeverantia? detur, fed de exhortatione verfatur . h Alia autem h '

taleuteisperfeverantiaipiadonetur; non ad id referunt , ut ex his eam gratiam

iolum ut fine ifto dono perfeverantes efle accipiant commendari , qua unujquifquc
nonpoifint, verumetiam ut per hocdo- pofl voluntatem juvatur ; vel ad ipjam
numnonniiiperfeverantesfint. His ver- vocationem , qua prafiatur indignis . Hoc
bisfanfiitatistua ita moventur, ut dicant enim &
illis locis tuorum opujculorum ,

quamdamdefperationcmhominibus exhiberi. (D aliorum , qua perfequi longum efi ,

Sierrim, ajunt , ita Adam adjutus cfi , ut Je demonjirare tejiantur .
& Jlare pojfet in & a jufiitiadecli-
jufiitia , 8. Parvulorum autem caujfam ad exem-
nare\ & nuncitafanflijuvantur ut , decli- plum majorum non patiuntur afferri .
nare non poJJint , ftquidem cam acceperunt Quam & tuam JanfVttatem dicunt eate-
volendiperfeverantiam, ut aliud velle non nus attigijfe , ut incertum ejj'e volueris ,
pofftnt vel Jic quidam deferuntur , ut aut
;
ac potius de eorum pccnis malueris dubi-
nccaccedant, aut Ji accejferint,& recedant: tari . Quod in libro turtio de Libero ar- c*P-*J-
adillam voluntatem pertinuijfe dicunt ex- bitrio ita pofttum meminifii , ut hanc eis
hortationisvelcomminationisutilitatem,qua occaftonem potuertt exbibere\ Hoc etiam
& perfjiendi& deftjiendi obtinebat liberam de aliorum libris ,
quorum eji in Eccle-

potejiatem ; non ad hanc , cui nolle j*- fi* aufioritas , faciunt : quod perfpicit
Jlitiam inevitabili necejfttate conjunflum Janflitas tua non parum poffe juvare con-
efi ; prater illos qui ftc concreati funt tradiclores , nifi majora , aut certe '
vel »

his ,
qui cum univerfa maffa damnati paria proferantur a nobis . Non enim tgno-
funt , ut exciperentur per gratiam libe- rat prudentijftma pietas tua ,
quanto plu-
randi Undc tn hoc folo volunt a primo
. res ftnt in Ecclefia ,
qui aufioritate no-
k k
homine omnium difiare naturam , ut il- minum in fententia teneantur , aut a
lum integris viribus voluntatis , gratia fententia transferantur . Ad fummam ,
x
juvaret volentem , ftne qua perfeverarc fafigatis omnibus nobis , ad id profecu- i

tio
a M(T. trcs, culpandam; fupple, tnqutum g Aiiquot /alvari.
Mfl". velle
b Mf. Rcg, unus, voluit. b Quidam legunt. Alii.
e Mff. Rcg. duo & Colb. unus, omnibut detur . ' MtReg. unus, aut certe paria.
d Apud Auguft. tom. 10. non poffent . k Mf. Reg. unus, aut ad Jententiam.
;
* Plures Mfl. nolint. I W, Colb. perfecutio.
/Mf. Reg. unus , fahare veilc.
 if) Hilarii Epistola ad Augustinum.
b b
tio vel potius querela converti-
corv.m de univerfo opere tuo moliris , quafo
,

tur confentientibus etiam his qui banc babere mereamur maxime ut per eorum :

definitionem improbare non audent , ut autloritatem , fi qua tibi in tuis difpli-

dicant : Quid opus fuit hujufcemodi dif- cent , a dignitate tui nominis jam non
putationis incerto tot minus intelligen- trepidi fequefiremus . Librum etiam de
tium corda turbari ? Neque enim minus Gratia &
Libero arbitrio non habemus ;
tttiliter ftne hac definitione , ajunt , tot fuperefi ut eum , quia utilem quafiioni
annis a tot tratlatoribus , tot prceceden- tonfidimus, mereamur accipere Nolo au- .

tibus libris & tuis & aliorum , cytm con- tem fantlitas tua fic me arbitretur hac
tra alios , tum maxime contra Pelagia- fcribere ,
nunc edidifii ,
quafi de iis quce
nos catholicam fidem fuiffe defenfam .
, ego dubitem Sufficiat mihi pozna mea ,
.

p. Hac , mi pater , alia intermina- & quod a prafentia tua delitiis exulatus ,
Hl!a " us
biliter plura , ut fumma mea vota con- * ubi falubribus tuis uberibus nutriebar ,
*
« * * j r i ir l r 1 l i • • AugUUini
ptear , per me deferre malutjjcm ; vel , non Jolum abjentta tua cructor , verum (e fu {fl-e

quia hoc non merui , faltem prolixiorc etiam pcrvicacia quorumdam ,

qui non ^'P""
•f temporc omnia , quibus moventur , colle- tantum mantfefia refpuunt , fed etiam cat ,

6ia dirigere ; ut quidquid de hac re con- non intelletla reprehendunt .-. Ceterum
tradicitur quatenus refelli , vel , fi id hac fufpicione in tantum careo , ut po-
non potefi , , tolerari deberet
audirem : tius infrmitatem meam , qua tales pa-
fed quia neutrum ex voto provcnit^ ma- rum patienter fero , notabilem putem .

lui , quomodo potui , h<ec comprehenja di- Qualiter autem ad hcec confulendum ju-
rigere ; quam penitus de tanta quorum- dices , ut dixi , tua fapientice derelin-
dam contraditlione reticere . Sunt ex par- quo . Nam ad me boc pertinere credidi ,
te tales perfona , ut bis confuetudine ec- pro ea quam Cbrijio vel tibi debeo cba-
cleftafiica laicos revcrentiam ne- Jummam ritate , ut qua in quafiionem veniunt ,
ceffe ftt exhibere §)uod quidem ita cu- . non tacerem . Quidquid pro ea gratia ,
ravimus Deo juvante fervare , ut cum quam in te puftlli cum magnis mira-
a opus fuit non tacercmus , qua * ad qua- mur , volueris aut valueris , gratiffime
Jiionis hujus affertionem exiguitas nofira- accipiemus , tamquam a nobis carijfima ,

rum virium Juggerebat Sed nunc Jum- . & reverentijftma aucloritate decretum
matim , quantum fefiinatio pcrlatoris ad- Sane quia urgente perlatore , ttmui c ne c

tnifit hac velut commonendo fuggeffi .

, vel non omnia , vel hac ipja minus di-
Tua Jantla prudentia cfi difpicere quid gne. , conjcius mearum virtum , poffem
fatlo opus fit , ut talium tantorum & dirigere ; egi cum * viro , tum moribus,* Profpe

fuperetur , vel temperetur intentio . Cui tum eloquio , & Jiudio claro , ut quan- ligerc^vi-
ego jam parum prodeffe exifiimo te red- ta poffet collctla fuis litteris intimaret • dctur.cu

dere rationem \ nift & addatur autlori- quas conjuntlas bis defiinare curavi. Efi ^tcpUb'
tas ,
quam tranfgredi infatigabiliter con- cnim talis qui etiam prater hanc necef- la.
tentioja corda non pojftnt Sed plane il-
. fttatem , dignus tua Jantlitatis notitia
lud tacere non debeo ,
quod Je dicant judicetur Santlus Leontius Diaconus cul-
.

tuam fantlitatem u
, hoc excepto , in fa- tor tuus , cum meis parentibus multum d
tlis & dittis omnibus admirari . Tuum te Jalutat . Memorem mei paternitatem
ertt decernere ,
quomodo fit in boc eo- tuam Dominus Chrijius Ecclejia fua an-
rum contraditlio toleranda . Nec mirerit nis pluribus donare dignetur , Domine
quod aliter vel aliqua in bac epifiola Pater Et infra
. Sciat Jantlitas tua , Continen.
:

addidi ,
quantum puto ,
qua in fuperto- fratrem meum , cujus maxime caujfa binc tuevotum
re non dixeram : talis efi enim nunc eo- difccjfimus , cum matrona fua ex confen- mutuo in-
rum definitio ,
prater illa qua per fe- fu perfetlam Deo continentiam devovif- g/to^co"!
fiinationem aut oblivionem fortajfe pra- fe .Undc rogamus fantlitatem tuam , ut fe "fu ini-
tum '
terii . orare digneris quo boc ipjum in eis Do-
,
* Retra-
clatio- lo. Libras *
) cum editi fuerint^ quos minus confirmarc y 0" cufiodire dignetur.
"num li«

bros in-
telligit.

ADMO-
a Mf. Reg. unus, ufque «d. Mf. Reg: unus, timui mt
c t
vei... pofle dirigere.
b Abeft vox h«c, t»o, a Mff. tribus.' d Mf. Colb. meis patribus.
 ~7

ADMONITIO
IN LIBRUM PRIMUM S- AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
De Praedeftinatione Sanclorum , ad Profperum
& Hilarium.

Llbri duo qui apud S. Augufinum infcyibuntur de Pradejlinatione

Santiorum , tanta affinitate connetiuntur tum prioribus duabus E-
pijiolis S.VroJperi (5" Hilarii y tum reliquis onimbus operibus fanlii Do-
bloris nojiri ,
qv.i fidcliffimum fanbli Hipponenfis Jlntiftitis difcipulum (3*
n)indicem ubique fe exbibuif, ut ficut media tantum pars difficultatum .,

quibus territi Maffilienfes , aliique Galli S. Augufiini dob~irince ufquc*

quaque acquiefcere renuerunt , a nobis expofita fuifjct , nifi S. Profpen
Epifolam fubfecuta efjet Hdaru^ ejus hac in difputatione commilitonis ,
ad eumdem Augufxinum Epiflola: fic frujira y ($ fortaffe non fim ali-
quo periculo , lebioribus exhibuifjemus , ejufcemodi difficultatum ,
qua ifiis

hominibus <videbantur ,
portenta s nifi fiatim exbtbitis eodem in opere exi-
miis ($ inviEiis fan~ii DoEioris gratia refponfionibus > quas hi duo //-

bri compleb~iuntur , fidem ortbodoxam omni ex parte fartam i$ teiiam ,

ut ajimt , curaffemus . Alias wro etiam fubfecuta S. Trofperi elucubra-

tiones adverfus eofdem confcripta aliqua fui luce privata videri poffent:
cum hinc occafio fanblo Dob~iori nofiro nata fit fcribendi contra Semi-
pelagianos ,
quod duobus libris ifiis fantii Jlugufxini non con<vib~ii, pro-
pter pcrtinaciam, imrno fub tanta luce cacuticntcs , marias fubinde ex
his ipfis libris abjurditates haufjfe fe jab~iarint ,
quibus fapius replica-

tis , tanti Magifiri dob~brinam in odium majus apud homines ,

perverfo
fanb~iorum ejus diEiorum ufu , adducere conarcntur • Leb~iis cnim fedulo
omni acceptione digniffimis libris de Pradefiinatwne fanb~iorum } i$ lux
fmgularis affulget tam pracedentibus quam fubfequentibus opmbus ,
(5*

mirus inter fanEium Do~iorem gratia, humillimumque ejus in omnibus

difcipulum confenfus fiatim elucefcit . Quibus adde quod, cum hocce opus

ad Trofperum ($ Hilarium dirigatur ab ipfo doblijfimo auliore , a Pro-

fperi fortunis [cjungi jure merito non poffxt .

Augufiinus autem quamquam molefie Jercbat ,

quod Catholico dogma-
ti , dwinis tefiimomis tam multis tamque manifefiis confirmato quifquam
adwrfari auderet 3 Profperi tamen i$ Hilarii , <virorum , uti diximus ,
laicorum, quos ipfe filios cariffimos appellat , fiudio iSf pia erga erran-
tes follicitudine permotus , duos ipforum nomini^ id cfi, ad Profperum
& Hilarium fcripfit libros , utrofque in wtere 'M.oallienfi codicc , in

Pratellenfi^ ac Metenft (w? objervarunt doblijfimi operum S. Augufii-

"
S. Trofperi. C ni
 .

i8
ni Editores Sangermanenfes Monachi ) iSf ab ipfo Vrofpero, de Prae-

deftinatione fafl£rorum nuncupatos : fed pofterior tamen jam olim, ti-

tulo forfitan per amanuenfes mutatq , de Dono perfeverantia? vocitatur.

Priore libro monftrat Auguftinus , donum Dei effe non folum incre-

wmtum) fed ipfitm qwque mitiwn fiiei f Hac de re fe aliter fenfiffe ali-

quando , (^ in opufculis a fe nondum epifcopo fcriptis errajje non difft-

tetur, (5* jpeciatim in ilta quam objecerant , Expofitiom propofitionum ex

Epiftola ad Qonywos: at wftea convitium boc pracipue te-
ft indisat
ftimonio, Quid autem harjes 9
quod non accepifti? quodteftimonium
de ipfa etiam fide accipiendum probat Fidem docet inter alia numeran-
.

dam ejje opera ,

quibus Dei gratiam praveniri negat Apoftolus , cum di-

cit , Non €X operibus. Gratia duritiam cordis aujerri: 1$ ad Cha-

ftum venire omnes qui a Patre docentuf ut veniant: quos autem docet,
mifericordia doceve j -i!f quos non docet ,
judicio ncn docere . Lociun «c

fua ipfius epifiola 102. quaft. 2. de tempore Chriftiana religionis, qui

a Semipelagianis objieiebatur , poffe veh~le

, falva gratia ac Vradeftina-
tionis doShrina explicari. Obfervat quid inter gratiam interfit iff prede-

ftinationem-. Porro pradeftinatione Deum ea prafcivifje ,

quce fueratip-

fe faclurus. Vradeftinationis adverfarios ,

qui ad inccrtum vohmtatis Dci
deduei fe nolle dicebantur , miratur malle fe ipfos infirmitati fua, quam
firmitati promiffiwis Dei eommktcre Eofdem hae autkoritate , Si cre-
.

dideris, falvus eris, abuti demonflrat. Gratia ac pradcftinationis ve-

ritatem relucere in parvulis qui falvantur ^ nullis fuis meritis difcreti a

eeteris qui pereunt : non enim inter eos difcemi ex prafcientia meritorum ,

qua fi
diutius viverent ,
fuerant habituri . Ab adverfariis illud injuria
tamquam non Canonicum teftimonium refpui , quod in eam rem attultt ,
Raptus eft ne malitia (dc. Vraclarifftmum exemplum Pradeftinationis
& gratia effe ipfum Salvatorem, quiut Salvator (ff Filius Deiunigenitus
effet , nullis pracedentibtis vel operum vel fidei meritis comparavit . Vrade-
ftmatos vocari certa quadam eleblorum propria vocatione j eofque ante mundi
confiitutionem elechs ejjf , non quia credituri prafciebantur W futuri fanbli,
fed ut tales effent per ipfam eletlioncm gratia
R!vi UIt Obfervant autem auidam rem ab yfupuftino libris illis duobus contra ad-
n. i verjartos tratxatam tarUa luce atque energta, ut non tam lngenu vrres tnten-

diffe ,
quam divino afflante Spiritu locutus fuiffe videatur , Tam cximium
opttfy eorum cpj.cc
poft Rctraclationes perfeble abfolvere ipfi licuit y
forte ul-
timum, cwmia peroratione vir fanclus exornavit, fummam illic animi fui
„ modefnam confignatam relinqucns cxtremis hifce verbis: Qui legunt hac,

„ fi intelligunt gratias Deo agant qui autem non intelligunt orent ut

,
: ,

„ eoYum ille fit dotlor interior , a cujus facie eft fcientia (5'intelleblus Qui .

„ vero errare me cxifiimant, etiarn atque etiam diligenter qua funt dibla
„ confiderent, ne fortaffts ipfi errent Ego autem cum per eos, qui meos .

„ taborcs lcgunt, non folum doblior , verum etiam emendatior fio , propitium
„ mihi Dcum agnofco i$ hoc per Ecclefia doblores mawme cxpeblo , fi
:

„ d? in ipforum manus venit , dignanturquc nojfe quodjcribo.

 .

Admonitio
Motavit infupcr Bsllamvrms, prater generalan quam GelafiusPapa,in-
19

alios multos fwnmos Pontijices, fantli Augujlini opcrtbus concefftt appro-

bationem, fpecialitcr hos libros ab eo probari, cumlibros Caffiam , Faufiique

rcprobavit. Sed Gclafio fucceffor Hormifdas, hac ipfa e^preffiffimis vtrrbis
laudavit . Etfi enim non multum Javeret Monachis Scythia ,
qui doblrinam

S. Augujiini contra Faujium tuendam jufceperant , hoc tamen cauffa illorum

indulgct ut dicat , de arbitrio libero & gratia Dei quid Romana , £"M 70.

hoc eft Catholica fequatur & fervct Ecclefia, in variis libris beati/i»™V*
Auguftini, &maxime ad Profperum &Hilarium, abunde cognofci
poffe. Sed (3* Concilium Epifcoporum in Sardinia exulum pro Chrijii
deitttis Conjcjfwne , hac Hormifda verba citans , ait ,
pra omnibus li-

bvos hofce fanb~\i Augufiini iis legcndos ,

qui pradefiinationem JanElorum

pertinaci animofttate impugnant . Qttin etiam a Concilio 11. Arauficano

approbati , ut fuerant jam a Gelafto , dici pofjimt , iis omnibus canont-
bus quibus Scrnipclagianorum errores confodiuntur : in quibus Catholica Ec-
clejia expreffa deciftones animadvcrtere ejl, a quibus nulli fideli declina-

re liceat ,
quin pravaricationis crimme teneatur . Quintus horvm Canonum
totus ex libro de Vradejimationc fantlorum exprcffus agnofcitur . Unde a ubdttt
Reiniqio Lugdunenft Epifcopo , (S) aliis noni faculi aucloribus , in di-
"™f'?*
fputationibus citati lcgunttrr . Facundus vero longum ex primo eorttm li- c- 9-

bvo locttm affttmit ,

quo incomparabilis ille fidei pradicator , virque vere
apojiolictts , allato Chrijii Domini exemplo ,
gratiam non fccundum mc-
Lib r

rita dari arguit . Denique ante hos fantlus Fulgentius, adduclo ex bif^pff***
libris tejiimonio , Deum ea tantum qua ipje faEhtiVS fit pradeftinafjc »>»»»w
ofiendit . Sed de his fatis

S,Profper$ C * SAK«
 .

20

1 T^"Y* ^ *¥* *¥* ^ *¥* *

SANCTI AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPl
DE PR/EDESTINATIONE SANCTORUM
AD PROSPERUM ET HILARIUM-
Scriptus L I B E R P R I M U S,
;
*

poft" Re-
tractatio-
num li-
XNquoPrsdeftinationis & gratise veritas propugnatar contra Semipelagianos, ho-
bro?,anno mines videlicet a Pelagiana h jcrefi omnino nequaquam receden tes , dum falutis ini-
Chrifti
41S. aut
ex nobis ipfis efle volunt , ut hoc tamquam merito pracedente , cztera bo-
iurn ac fidei
na dono Dei confequantur Oftendit Auguftinus donum Dei efle , non folum incremen-
.

tum fedipfumquoqueinitiumfidei. Hac de re fe aliter fenfifle aliquando, & in opu-

fculisanteiuumepifcopatumfcriptiserraflenondiffitetur, velutinilla quam objeclant
Expofitione propofitionum ex epiftola ad Romanos At poftea convictum fe indicat .

hocprscipue teftimonio; Quid autcm habes , quod non accepijii? quod teftimonium de
lpfaetiamfideaccipiendumprobat, Fideminteralia numerandam efle opera, quibus
oratiamDeiprsevenirinegat Apoftolus, cumdicit, Nonex operibus. Gratia duritiam
cordisauferri, & ad Chriitutn venireomnes
quiaPatre docentur ut veniant/ quos au-
temdocetmifericordiadocere&quosnondocet, judicionon docere. Locum ex ipfius
epiftola io2.qu£eft. 2.de tempore Chriftiana> religionis, qui a SemipeJagianis allega-
tur ,
pofle refte , falva gratia: ac prardeftinationis doclrina explicari . Docet quid inter
oratiam intcrfit & prffideftinationem . Porro pra-deftinatione Deum ea prafci vifle ,
quaj

fuerat ipfe fa&urus . Pra*deftinationisadverfarios, quiad incertum voluntatis Dei de-

diicifenoJledicuqtur, miraturmallefeipfiosinfirmitati fius, quamfirmitatipromiflio-
nis Dei committere Eofdem hac aUclofitate , Si credideris , Jal-vus cris^ abuti common-
.

ftrat. Gratia*acpra;deftiriationisveritatemelucereinparvulis qui lalvantur nullis iuis

meritisdifcretiacxterisquipereunt. Non enimintereosdifcerni expra*icientia meri-
torum, quscfidiutius viverentfueranthabituri. Abadverfariis illud injuria tamquam
noncanonicumteftimoniumreipui, quod in eam rem attulit, Raptus ejl ne malttia ,
&c. Pra^clarifhmumexemplumpraideftinationis&gratia' efle ipfum Salvatorem, qui
ut SalvatorSc Filius Dei unigenitus eflet, nullis pracedentibus vel operum vel ficlei
meritiscomparavit. Prazdeftinatos vocari certa quadam eleclorum propria vocatione ,
atque ante mundi conftitutionem eleclos efle , non quia credituri prajfciebantur & futu-
ri ian£ti , ied ut tales effent per ipiam. eleftionem gratia?

C A P U T I. rr.cdcfidcrcris fsinc fcribcre , tantum amo , quantum,

non poflumdiccre; tk tantum me amare , quantum
IxifTequidcm Apoftolum fci- debco, nonaudcodiccrc. Quapropter ecce relcri»
mus in Epiftola ad Philip- bovobis, &licet jamnon vobifcum, tamen ctiam
pen fes , Eadem fcribere vo.. pcr vosadhuc ago quod me fatis cgiffe crcdebam
,
.

bis , mihi qnidem non pj. i.Confideratisenimlittcris vcftris, vidcre mihi

grnm , vobis avtem tutv.m vidcor eos fratres proquibusgeritis piam curam,
,

e/i . Idem tamcn fcribcns ad ne teneant poeticam fententiam qua diclum cft,Spes VirBJl. lil.
I Galatas, cum fe fatis apud fibi quifque & in illud incurrant quod non poeticc, i.rLnttid-
:

cos cgiflc perfpicerct , quod fed propheticc dictum eft, Maledtclus omnis qui Jer. 17.5.
illis per miniltcrium fcrmonis fui ncceflarium effc fpem babet in bomine eo modo efTe tractandos , quo :

G.v/.C, 17, cernebat: De attero , inquit, laborem mihinemo tractavit Apoftolus, quibusait, Et fi quid altter

pvaftet: vel , ficutin plcrjfque codicibtis legitur; fapitts , boc quoque vobis Deus revetabtt Adhuc
nemo mihi mole/ius fit . Ego autcm quamvis mc mo- quippe in quxftione caligant de Pracdeftinatione fan-
leftcferre confitear ,
quod divinis eloquiis quibus ciorum fcd habcnt unde fl quid alitcr in ea fapiunt,
:

Dci gratia prsdicatur , ( qua? omnino nulla eft, fi hoc quoque illis revelct Dcus , fi in co ambulcnt in
fecundum meritanoftradatur, )tam multis mani- quod pervenerunt Proptcr quod Apoftolus cum .
Ibid. 16.
fcftifque non ceditur: vcflrum tamcn ftudium , fra- dixifTet, Si quid aliter fapitis , hoc quoque vobis Quatenus
tcrnamque dilcctioncm , filii cariffimi Profper & Deus revelabtt : verumtamen , inquit, «H^MO^er- aSelagia-
nis rccef-
Hilari, quaeosqui talcsfunt, ita non vultiscrrare, venimus , in eo ambulemus Pervcncrunt autcm ifti
.
ferint
ut poft; tot libios dcjjac rc vcl epiftolas mcas , adhuc fratres noftri , pro quibtis follicita cft pia charitas vc- MafTilitn»

Ara, fes.
 , . . ,

DE Pr/EDESTINATI ONE SANCTORUM. 21

^' a ^cdaritctim Eeclefa Chi Iftl , pcccato pri- batur, dcfcnfionc iiaterctnr. Donatom quippc
V H-pra » llt illi

HiUni mi homims obnoxiu ;-*nus humanum nec :, , crataChnfto, nonfohimut crederct in tum, vc
cpifl. *.». ab iftomalonili pcr juftitiam fecundi hominis ali- rum criam ut paterctur pro co
qucm liberari Pcrvcnerunt ctiam , ut pr.tveniri vo-
.
3. F.t idcocommcndans iftam^ra' am, qua?non
limt.itcs hommmn )j\ gratu fatcantur, atque ad nul-
I datur fccundumaliquamcrita, fcdcrHcit omniabo-
lumopusbonum vel incipicndum vcl perficicnduui nam-nta: N»n quia idoneifumus , inquit , cogit.t. ^Cor.-j.j
libi qucmquam fuiTiccrc poflo confentiant . R.etcnta rc aliquid quaftete nobifmetipfis , fed fujjicienti.i «o-
crgo ifta in qua; pcrvcncrunt , plurimum cos a Pcla- Jlra exDeo eft . Attcndant hic, & vcrba ifta pcr-
gianorumerrorc difccmunt . Proinde fi idcisambu- pcndant, qui putant cx riobii ciTc fidci cceptum
lcnt, &orcntcumquidat intcllcclum, quid d*
fi & cx Dco cftc fidci fiipplcmcntum Quis cnim .

Prx-dcftinationc alitcr fapiunt , ipfc illis hoc quoquc non vijcat ', prius citc cogitarc quam credere ?

lvvelabit : ramcn ctiam nos impcn Jamus cis ddccVio- Nullus quippc crcdit aliquid, nifi prius cogitavc-
nisafVecluni miniftenum.]iic fcrmonis, ficut donat nt cflir crcdendum Quamvis cnim . raptim ,

lllcqucmrogavimus, ut in hislittcnscaquajilliscf- quamvis cclcrnmc crcdcndi voluntatcm quardam

fcntapta&utiliadiccremus. Undecnim lcimus nc cogitationes antevolcnt , moxquc illa ita fcqua-
lartc Deus noftcr idpcrhanc noftram vclit eftice- tur, utquafi conjundilfimacomitctur : ncccflc cft
re fcrvitutcm, QM eis in Chnfti libcra caritatc tamcn ut omnia qua* crcduntur , prarvtniert tc cogi-
fervimus ? tationccrcdantur. Quanx]uam& ipfufln crcdcreni» Credere
hil aluid eft, quam cum aflcnfione cogitare. Non c ^ cum
C A P U T II, cnimomnisquico^itat, crcdit cumidcococitcnt ^™**'" ;

plcnquc , ne credant r fcd cogitat omnis qui crcdit, co p lute ,

,

fidei 1 T)K.kis irantte fidcm qua Chriftiani fumus , do-

. & credenrJo co^itat, & cogitando credit. Quod
etiam ini-
JL nuni Dei eflcdebcmusoftenderc: li tamcn crgo pertinct ad rcligioncm atquc pictatcm , ( de
tium c(Tc
diligentius n\ ftccrc poflumus, quam in volumini- qua loqucbatur A poftolus >) C\ non fumus idonei co-
ex Dei
dono. bustottantifquc jam fccimus. SeJ nunc cis rcfpon gitaic aiiquid quafi cx nobifmetipfis, fcd furficicn-
dcndumcffe video, quidivina tcftnnonia, qttfi dc tia noftra ex Dco cft * profucto non fumus idonci crc-
hacrcadhibuimus, adhocdicunt valcrc, utnovc- dcrcaliquidquaficxnobifinctipfis , quodfine cogi-
rirVins quidcm nos habcrc ipfam fidem , fcd
ex nobis tationenon poflumus, fed fufTicicntia noftra quacrc-
incrcmcntum eitis cx Dco tamquam fidcs non ab ip- :
dercincipiamus, cxDeoeft. Quocircalicutncmo
fo donetur nobis , fed ab ipfo tantum auqcatur in no- fibi fufficitadincipicndum vcl pcrficitndum quod»
bis, comerito, quoccepita nobis. Noncrgo re- cumquc opusboniinu quod jam ifti fra'ics, ficut
cediturabeafcntentia , quam Pela«ius ^pfc m cpif- vcftra fcripta indicant , verum cficconfcntiunt ;un- Rfotr.fa
• L/#, <ic copali judicioPala?ltino, ficutcadcm gcfta*tcftan- dcinomniopcrebono& incipicndo & pcrficiendo pr* inep.
Gcflis Pc- tur, damnarecompulfus cft, Gr.a Det fecun- um fufficientia noitra cx Deoeft: itancmofibi fufficit "' *•
Ugtix cap.
dum merit.i noftra dari ; fi non pcrtinctad Dci gra- vel ad mcipicndam vclad perficicnJam lidcm, fcd
M-
tiam quod crcderc cirpimus , fcd lllud potius quod fufficientianoftraex Deocft quoniamfidcs fi non
:

proptcr hoc nobis additur , ut plcnitis perfc&iufque cogitctur, nullacft; & non fumus idonci cogitarc
credamus : ac per hoc , initium (Mei noftra? priorcs aliquid quafi cx nobifmetiplis , fcd fuilicientia noftra
damusDeo, ut retribuaturnobis& fupplcmentum cx Dco cft
cjus, &fiquidaliuJfidcIitcr pofcimus. 4.Cavcndumcft, fratrcsdilcftraDco, ne ho«
Ro>n. ii, ScJ contra ha?c cur non potmsaudimus: Quis
a. mo fccxtollatadverfusDeum , cumfc Jicit faccrc

35. priordcditci, &

retnbuctur tlli> quoniam cxip/o quodpromilitDeus. Nonnc fidesgcntium promif-
& pcr ipfum& inipfo funtomnia Et ipfum igitUr . fa eft Abraha? , & illc dant gioriam Dee plenijftmc ^!"^''
9
,

initiumfidci noftrae , cxquo, nificxipfbeft? Ne- crcdidit ; quoniam quod prumiftt potens efl f.t- ,
&
quc enim hoc exccptocx ipfo funtcxtcra fed ex ip. : ccre ? Ipfcigitur fiJcmgcntium facit, qui potens
/#, &
peripfum, tnipfofuntomm.t Qnis au- & . tftficcrequodpromifit. Porrofiopcratur Dcus fi-
tem dicat eum qui jam cceoit crcdcre,ab illo in qucm demnoftram , miro modoagcns incordibusnoflris
credidit nihil mercri ? Unde fit , ut jam mcrcnti csc- utcrcdamus, numquidmctucntuim eft, nc totum
rera dicantur addi rctributionedivina, ac pcr hr>c laceiv non polfit & ideo homo (ibi primas cjus vin-
j

gratiam Dci fccundum merita noftra dari quod ob- : dica: pMftn* urnoviifimasabilloaccipcrcmcrcatur?
jeftum fibi Pclagius, nedamnarctur, ipfc damna- VidctefialiudagitiTr iftomodo, niliut gratia Dci
vit. Quifquisigitur hancdamnabilem vult ex om« fecundum nicrita noftra dctur quohbet motlo , ac fic
ni parte vitarc fententiam, vcracitcr intelligat didtum gratia j'.mnon (itgratia. ReJditur r.am nichoc pa- Ra>:.ii.6,

quod Apoftolusait : Voiis dvr.atumeftpro Cbrifto <!iodebita, nondonatur graris: debcturcnim crc-
Piilip, i.
nonfolum utcredatis i>; enm •vvy.tm etiam tit pati.:- , dcnti, uta Domino ipfafidcstjus augeatur, & fit

mimproco. Utrumqueoftendit Dci donum, quia mcrccs fidci cceptx , fidts auda : nec attenditur cum
utrumque dixit effe donatum Necait, ut plcnius . hoc dici ttir , non fecundum gratiam , fcJ fccundum
& perfe&ius Credatis in eum : fed, r.t crcdatts m eum. dcbitum iftam mercedcm credcntibtis imputari. Cur
Nec fcipfum mifericordiamconfecutumdixir ut fi- autemnontotumtribuaturhomini , utquifibi po-
i. Cor. 7, delior, fed ut fidelisefltt: quiafciebat non fe ini- tuit inftituere quod non habebat , ipfc quod infti-
tium fidei fua? priorem dedifie Deo, & rctributum tuit augcat , omnino non video nifi quia i-cfifti non :

fibi abilloejusaugmcntum fedabcofe faotnm l\- ; potcftdivhiismanifeftijTirnis ttftimoniis, quibus&

delem, aquo& Apoftolus fadhiscft. Nam fcripta fidcs, undepietatiscxorJium fumitur, donum Dci
AQ. 9.
funt etiam fidei ejus initia , funtque ecclefiaftica celc- efTe monftratur: quale eft illud, quod untcuiquc Rem.ii.t
brileftioncnotilBma. Avcrfusquippcafide quam Deus partttus e/i menfuramfidci : ilh\d y Paxfra- Epbef 6. &
vaftabat, eique vchementeradverlus, repente cfl; tribus , &
cb.-.ritas cumfide a Deo Patre Domino **• &
ad illam gratia potcntiorc convcrfi;s convcrtcnte il- : Jefu Cfcijlo : & caetera talia . Nolcns ergo his tam
lo cui hoc ipfum facturo per Prophetam diSum cft, claristcftimoniisrcpugnare, &tamcn volcns a fci-
#84.7. Tu co>rvertens •vivificabis nos : «t non folum ex no- pfo fibi efle quod credit ,quafi componit homo cura
lentefierct volcns credere , vcrum ctiam ex perfe- Dco , ut partcm fidci fibi vindicct , atque illi partem.
cutorc perfccutionem in ejus fidei , qtnm perfeque- rclinquat: &, quod eft elatius , primam tollit ip:>
 ,
., . ,

2Z S. AUGUSTIN i E p 1 s c o p 1

fe, fequentem datilli; &incoquoddick effe am- » quianon fit nifi volentibus nobis. Ac pcr hoc
borum, pnorem fe facit, pofteriorem Deum. » quod etiam poftea dixi ; Quia neque velle poflu-
» mus , nifi vocemur & cum poft vocationem vo- ;

C A P U T III. » luerimus, non fufficit voiuntas noftra , &curfus

» nofter , nifi Deus & vires currentibus pra?beat , &
Quhinurn
1. \TONfic pius atquehumilisdoftorille fapie- » perducat quo vocat ac deindefubjunxi , Mani- :

Mp, \y% bat , Cyprianum beatiifimum loquor , qui » feftum eft ergo non volentis neque ourrentis , fed
4.
gloriandum , quando nofirum nibil
dixit, I» nulio » miferentis Dei eflequod bene operamur: omni-
Quod
utoftendcret, adhibuit Apoftolum te-
ftt . » no vcrifjimumeft. Sedparumde ipfa vocatione
j.Cor.4.7
ftem , dicentem , Qytdautem hahes quod non acce* » diflerui qua? fit fecundum propofitum Dei non
, :

Augufti
nus fate
pifti ? Siautem accepifii , qutd gloriaris , quafi& » cnimomniumqui vocantur talis cft fcd tantum ,

r fe non *' c " acceperis ? Quo prsecipue teftimonio etiam ipfe » electorum. Itaque quod paulo poft dixi; Sicut
rccle ali- convictus fum , cum fimiliter crrarem, putans fi- » cniminhisquoselegitDeus , nonopera, fed fi-
quandode demquain Deum credimus, noneffedonum Dei » desinchoat meritum, ut per munus Dei bene ope.
ra
? r'rt-
fed a nobis effe in nobis , &peril!amnos
f
impetrare » rentur; fic in hisquosdamnat , infidelitas&im-
fenfifle, '
Deidona, quibustemperanter , &julre,o a o
&pievi-
• • •

pietas inchoat pcena? meritum , ut per ipfam pce-

»
vamus in hoc feculo Neque enim fidcm putabam
. 5) nametiam male opcrenturi veriffime dixi , fed
Dci gratia pra?veniri,ut pcr illam nobis daretur quod fideimeritumctiamipfumefTe donum Dei , nec
pefeeremus utiliter ;nifi quia credere non poffemus putavi qua?rendum cffe , necdixi. Etaliolocoi
fi non pra?cederet pra?conium veritatis: ut autem Cujusenimmiferetur, inquam, faciteum bene
prsdjcato nobis Evangelio confentiremus , noftrum t
operari ; & quem obdurat , relinquit eum ut ma-
cffe proprium , &
nobis ex nobis effe arbitrabar leoperetur: fed illa mifericordia pra?cedenti &
Quem mcum errorem nonnulla opufcula mea fatis merito fidei tribuitur, & lfta obduratio pra?ceden-
indicant, antecpifcopatum meum fcripta. In qui- iniquitati
ti Quod quidem verum eft fed adhuc
. :

*E>nft.Hi- bus eft illud quod commemoraftis in litteris* vcftris, qua?rendum erat , utrum&meritum fidei de mi-
l^r. n. 5.
ubi cft expofitio quammdam propofitionum ex Ept- fcricordia Dei veniat id eft , utrum ifta miferi- 1

d-t^adJo"
f10 ' 3 qua; eft ad Romanos Denique cum mea cun-
. „ cordia ideo tantummodo fiatinhomine, quiafi-
cumfupra cta opufcula rctractarem, eamqtie retractationem ,, deliscft; anetiam facta fuerit utfideliseflet Le- .

inEpifto- ftilo profcquerer , cujus operis jam duos abfolveram „ gimus enim dicente Apoftolo, Mtjertcordiam r- Qor.y.
!ar ''
l' antequamfcripta veftra prolixiorafumpfif
Dros > „ confecutus fum , ut fidelis effem: non ait , quia 2J.
*t *A
CX ^
libro
fcm, cum ad hunc librum retraftandum in primo „ fidelis eram . Fideli ergo datur quidem , fed data

expofitio volumine*perveniflem, fic inde iocutus fum: Item cft ctiam ut Rcctiffimc itaque alio loco
eflet fidelis .

ms. q-ua- difputans, inquam, quid clegerit Deus in nondum ineodemlibrodixi; Quoniamfinon ex operibus,
rumdacn , cui dixit fcrvuurum e(fe rnajorcm »& quid
nato fed mifericordia Dei& vocamur ut credamus, &
propofi-
codemmajorefimiliter nondumnato rcproba-
in credentibus prxftatur ut bene operemur, non eft
tionum
I'!p:i'io!a: » verir; de quibus propter hoc commcmoratur, gentibus iftainvidenda mifericordia. Quamvis mi-
ad Rom. „ quamvislongcpofteaprolatum, propheticumte- nusibi diligcnterde illa , qua? per Dei propofitura

' ftimonium ifacob dtlexi , EJau autem odio bmbui j fit vocatione , traffaverim
*RenaB.
ad hoc perduxi ratiocinationcm , utdiccrcm,
&. I, *

*$' "' 3
Non ergo elegit Dcus opera cujufquam in prx- C A P U T IV.
JAaiack, fcientia, qua? ipfedaturuscft; redfidcmclegit in
3* l- , ut qucm fibi crediturum effe pra:fci-
prxfcientia Vldetis quidtuncde fide atque operibus
ccrte
vit, ipfumelegerit,cuiSpiritum fandum darct, quamvis de commendanda gratia
fentiebam ,

ut bona opcrando, etiam .Tternam vitam confe- Dei laborarem: inqua fcntentiaiftosfratres noftros.
„ qucrctnr. Nondum diligentiusquxfiveram,nec efle nunc video , quianon ficut legerelibros meos,

„ adhuc inveneram , qualis fit electio grntia?, dc itactiaminciscuraverunt proficeremecum Namfi Simpli- .
Rom,\h'>. cianus B -
„ quaidemdicit Apoftolus, Reltquits per elcilto- curaffent , inveniflent iftam qua?ftioncm fecundum
... Ambroin
mm gtatie Jalvce faiia? [unt Qux Utique non eft .
r r
vcritatemdivinarumfcnpturarumfoJutam, m pri- n C|) jfc0 .
\

gratia fi eam merita ulh prsccdanr : ne jam quod molibroduoiumquosadbeata?mcmoria?Simplicia- patu Me.
dattirnonficundumgratiam, fed fecundum dc- num fcripfi, epifcopum Mediolanenfis Ecclefia;, dioianen-
bitum, reddaturpotiusmeritis, quamdonctur. luccc '*
fancli Ambrofii fuccefforem, cxordio cpifco- in ipfo '

» Proindc quod continuodixi, Dicit enim idem patus mei . Nifi forte non eos novcrunt quod fi ita :

Apoftolus , Idem Deus qui operatur omnia in om- cft, facitcutnoverint . Dehoc primoduorum illo- Li/>.2. Rc*
„ nibus nufquamautemdictumeft, Deus credit
, rumlibro, fecundoRctracfationum primum lo-
in tratl.c.i.

„ omnia in omnibus: ac deindc fubjunxi, Quod cutus fum qui fermo meus ita fc habet Librorum ,
,
:

„ ergocredimus,noftrumcft: quodautem bonum inquam, quos elaboravi epifcopus, primi duo funt
„ operamur , illius eft qtii credentibus dat Spiritum ad Simplicianum Ecclefia? Mediolanenfis Antifti-
„ fanftum: profi-ffco non dicerem, fi jam fcircm tem.qui beatiffimofucceffit Ambrofio,dediverfis,
„ etiam ipfam fidcm inter Dei muncra reperiri,qt:a? qua?ftionibus quarum duas ex epiftola Pauli apo-
:

„ danturincodemSpiiitn.Utrumqueergonoftrum ftoliadRomanosinprimumlibrumcontuli .Ha-

„ eft, proptcrarbitriumvoluntatis; &: utrumquc rum prior eft dc eo quod fcriptum eft; Quid ergo Rom. 7. 7«
„ tamen datumeftper fpiritum fidei &charitatis. dicemus ? Lex peccatum ejl ? Abfit ufque ad illud :

„ Neque cnim fola charitas ; fcd, ficut fcriptum cfi; ubi ait , Quis me itberabit de corpore mortis hujus? , .

Efhf. '• » Charhjs cum Jide a Deo Patre, Domino Jcfu & Cratia Deiperjefum ChrifiumDominum nofirum.
;

» Clvi/lo Et quod paulo poft dixi , Noftrum eft

.
„ cnimcrederc&vcJle; illiusautem,darccrcdcn-
„ tibus& volentibusfaeultatembcnc opcrandi per
„ Spintumfan<aum,perquemcharitasdiffunditur
Prov. 8.
„ incordibusnoftris: vcrum cft quidcm fed ca-
juxt<t
„ dem regula, & utrumque ipfius cft, quia ipfo
„. pra?parat voluntatem, & utrumqus noftrum>
In qua illa Apoftoli veiba: Lexjpiritalisefi^ ego Ibid. 14.
autemcarnalisfum: &cetcra, quibuscarocon-
tra fpiritumconfligereoftenditur, eo modo ex-
pofui , tamquam homo defcribatur adhuc fub le-
; ge nondumfubgratiaconftitutus. Longecnim
,
poftca , etiam fpiritalis hominis ( & hoc probabi-
lius ) eflc pofle illa verba cognovi Pofterior ia .

» hoc
 . ? ,.
,
: , .

DE Pr/EDESTINATIONE SANCTORUiVI. 23
Ro>n. $.to.
„ hoc hbro quo?ftiocftabcolocoubiait,; Non fo. gatorcm dicit cflc aliquid , fed qui incrcmcntum dat
„ lunt autcm , fed& Rcbeccaexttno concubitu b.t- Dcum quamvis Sc hoc ipfum quod.ule plantat , hic
:

»>
&?M.t lja.tcpatns nojlri : ufquc aJ illud ubi ait , Nt- rigat , non jpfis , fed Domino tnbuat diccns, Uni-
,

„ Donunus fabaotb reliqutffet nobts femen , ftcut

//' cuique Jicut Dominus dedtt , ego plavtavi , Apollo
„ Sodoma fuifjemus , &ftcut Gomorrbafimi/es fuif- rigavit. Hinccrgoineadcm intcntionc pcrfiftcns ,
ad hoc vcnit ut dicerct Itaque uemoglorietur iu bo-
„ Jcinus. In cujusqua.'fiionis folutionc laboratum , tfaj. ,1.

„ cft quidcm prolibcroarbitrio voluntatis huma- tnine . Jamenim dixerat ,

Quigioriaturin Domino i.Cor.1.51.

„ nc, fcd vicit Dcigratia nccniflad illud potuit ; glorietur . Poft ha:c & alu nonnulla qux his corme-

„ pcrveniri, ut liquiditiima vcritatc dixifle intcllj- cluntur, adhocptrduciuireadem ipfa ejus intcn
.Cor.4.7, „ gatur Apoftolus ; Ql<is enim te difcermt ? Quid att- tio, utdicat, Haic autem, fratres , transfiguravi ,. Cor. 4.

„ tcnibabes qv.od nou acceptJli}S/ autem afcepijli, & tn mc & Apollo propttr vos ; ut 01 nobis dtjcatts , ae 6. d* 7.

„ quidg/oriarts,quajisionacceperis { Quodvolcns Jupra qu.im fcrtptumeji unus pro a/tero iafletur ad- ,

„ otiam martyr Cyprianusoftcndcrc, lioc toturo ip- verfus akcrum Quts emm teJifcemtti Quidautem
.

„ fotttulodetinivit , diccns , Umuiio gloriatuium baiies quod nov atceptjii Si autept accepijli, qtttd '; &
„ quando noflrum /tibi/Jit.Eccc quarc dixi fupcrius, g/oriaris quaji —u acccpcrts ?

Jioc apoftolico j>r«ccipuc tcftiraonioctiam mc ipfum 2. In hac Apoftolicvidcntiulma imrationc , qua

iuiSie conviclum cum dc huc rc alitcr fapcTcna
, contrahumanam fuperbiamloquirur, ocquifquam
quam mihiDeusin hacqua>ftioncfolvcnda , cumad in homitic, fed in Domino gjorietur; dona Dci
pifcopum Simplicianum , ficut &xi fcnbcrem , rc- , uaturalia fufpicari , Cvc ipfam totara perfcftamquc
velavit. Hoc igitur Apoftoh tcitimanuino ubi ad , nauirara , quahs in piimj condition.-donatacft, fi-

rcptimcndam hoinmis inflationemdixit Qnidenim ; vc vitiata? natun qualcfcurmjuc rcliquias, nimis ,

babes qttod non accepijii non lioit qucmquam lidc-

? quantum cxiftimo, abfurdumcft. Numqui J eo»m,
lium diccrc , Habco lidcm quam non acocpi. Rc- pcr hatc dona qujc ommbus communia funt homi-
primitur omnino his apoftohcis vcrbis tota hujus nibus, difccrnuntur hominosab hominibus ? Hic
refponfiorus clatio Scd nc hoc qujdem<>Wcft<liGi
. autcmpnusdixit, Quisetumu difcerr.it & dcin- ';

Quamvis non habcam pcrfectaa» fidcm , Jiaboo t*- dcadtiidit, Qutd autem babes quod no» accepijii ?
mcn cjus initium quo ioChriflum pnmitus credidi quippc dicerc homo inflatus advcrfus alcc-
1'ofict

Quu &' hic rcfponderur ,

Qj*td autem babcs qttod rum Difccmitmciidcsmca, juftitia mea, vel ii
,

uon accejxjli ? Si a**tem& accepijU ,

qutdg/oriarts, quid ahud Talibus occurrcns cogitationibus bonus
.

quaji not acccpcris .do&or, Qsudautem bthes , inquit, quod nonacce-

ptjitt A quomliabdloqui tcdilccrnirabalio, cui
C A P U T V. nondoaavit, quoddonavjttmi? St awtemtD acce-
1

pi/ii , ait ,
qttid gloriarts quaji non acceperis ? Num >
ILlud veroquodputant , debacfideideouon pof- qurib, agitaliud, nifi ntqui gloriat«r, in Domi
Supra IU Quid eiinn babes qttod non accepijli , noglorietur? Nmilautcmhuic fcnfui tam concra-
fe dtct ,
Ipijtola
Hilurii
qtua isteademnatura remavjit , iicet vitiata, qu,v riumcft, quamdc fuis mcritis fic quemquam glo-
w. 4. prius fana acperftUadonataftt : nihil ad id quod riari, tamquamipfcfibicafccerit non gratia Dci , , Gratia
i.Cor.4.7 volunt valcrc intdhgitiir , ficur hoc Apoftolus di- fcd gratia qua? bonos difccrnit a malis, non qux ^i ea

xcritcogitctur. Agebatenim, ncquifquamgloria. communis cft bonis &: malis Sit crgo gratia naturse .
P 1

quibonos
rcturin hominc; quoniamdilTctWioBts cxorta- fue- attnbuta, qua i.;musanimar>tia rationalia, difccr- 2 ^]^
rantinterCorinthiosChrifliaoos, ita ut unufquif- nimurqucapecoribus lit ctiara gratia natura? af- : <j fcernit
qucdiccret: Egoqutdemfum Pauli , alius autem , tributa , qua io jpJishominibus a deformibus pul-
EgoApol/o, aUusvcro, EgoCepba: &indevcn- cri vclingcniofidifccrnuntur a tardis, ac li quid
lbid.\<i. tumcft, utdiccret; StJta mundi elegit Deus , «t cjuftnodi eft : f.d non fl illc , qucm cotrccbat A po-
confundat fapientes y injvrmardundi elegit Deus ,& ftolus, adverfus pccus inflabat, ncc advcrfus ho-
ut eonfund.n fortia ; <& tgnobtlia mutndt ccitfaw- & minem altcrum, do aliquo naturaii munerc quod
ptibilta eicgir Dcus , eaqute non junt tamqu.im & inefTe pofirtcV pcutmo; fcd aliquod bonum quod
jfint ttt qu.v funt evacuet ; ut non glonetur coram
, pcrtinerctad vitam bonam , fibi non D90 tnbucns
Deo omnis caro . Hiccertecontra humanam fupcr- inflabatur, quando audirc mcruit , Quis e.ttm te
biamfatisclaracft Apoftoli intentio , ne in hominc dtfcerntt ? Qjttd autem babes qttoii ncn aeccpifii ? Ut

quifquam glo.rictur , acperhocnec in fcipfo. Dc- cnimfit natura?, fidcm poiTe habcre , numquid &
niquc cum dixilTec , ut non glortetur coram Deo om- habere ? Non enim omnium efi fides : cum tidcm
niscaro; utoftcnderctinquo debcat homo gloria- poflc haberc fit omnium Non autcm ait Apofto- » Thiff.$. .

Ibi Quid autem potes habcrc quod non acce- 2

ri , moxaddidit, Exipfoautem, imeflisin -Cbri-
-
ltis ,

fto |ESU, quifaftus efl nobis fijientia a Deo , & pifti , ut poflcs habcrc ? fcd ait , Qitid autcm _ _. /
Jt>em. 9 ,
fujittia , & fantlificatto , & redemptio ; ut quemad- babes quud non acceptjii ? Proin Jc pofle habcre [, trc tm ^
tnodum fcriptum eji ; qui gloriatur in Domino gio. fidcm , ficut poflc habcrecharitatcm , natura? cft vcl chati-
rietur: jnde pcrveniufta ejus intentio ut poflca in- , hominum : habcre autem fidem , quemadmo- ta^em, na-
ur2 eft
Cor crepans dicat , Adhuc enim carnaies efits : cum enim dum habere charitatcm , grati.t cft fidclium. Ula \ -
1 i
m n i-«-1 -i , 7 hominuir.;
&jey. fmtimervostemulatio&coKtenjtio, nonne carnales ltaque natura qua nobis dataclt polfibilitas m- habercau-
ejiis ,
&
fecttndum bomtnem ambulatis ? Cum enim bendi fidem , non difccrnitab homine hominem tem, Rra-
,

quts dtc.it , Ego quidem fum Pault , alius autem y ipfavcrofidesdifcernitab infideli fidelem. Ac pcr "* ^de-
Ego Apollo ; twnne bommes ejits ? Quid ergo eji hocubidicitur, Quisenimte difcemit; Qjid autem «"!"'.,
,
'.'
Apollo ,
quid autem Pauius ? Mmijiri per quos cre- babes quod non accepiflt ? quifquis audet dicere , ^ yoca
dtdifits: & unicuique ftcut Dominus dedit. Ego plan- Habeo cx meipfo fidem, non crgoaccepi: profe- titme gen-
tavi , fed Detts incremeutum dedit.
Apolio rigavit , clocontradicithuicapertiflima? veritati: non quia uum c' *•

Itaque neqme qv.t plantat , ejl a/iquid neque qui ri- , credere vel non crcdcre , noneftin arbitrio volun-
gat ; fed qui incrementttm dat Deus Vidctilhe ni- . tatjs humana; , fcd inclccl:ispra»paratur voluntas a
hilagcrc Apoftolum, nili ut humilictur homo , & Domino. Ideoadipfamquoquefidem , qu.rin vo- Prov S.21.

exaltetur Deus folus?Quandoquidcm in cisqui plan- luntateeft, pertinet, Qttis eiiimtedtfcernit} Quid i uxta LOC -

tafttur & qui rigantur , nec ipuim plantatorem & ri- atttcm habes quod tton acceptjii ?
CA-
 . . , . .

24 S. Augustini Episcopi
mentum Quod fi in primis & maxime pertinet , in funJa .
.

C A P V T VI. vanum laborat prxdicando xdificans fidem , nifi mentum

eam Dominus miferando intus xdificet Quidquid .

i, *]y KUlti audiunt verbumveritatis : fed alii cre- igitur, &antequaminChriflumcrederet, &cum
XVJ. dunt , alti contradicunt Volunt ergo ijli . crederet , & cum bene operatus eft
credidiflet ,

credere , nolunt autem llli Quis hoc ignoret ? Quis . Cornelius ; totum Dco dandum eft , ne forte quis
hoc neget? Sed cum aliis prxparetur , aliis non extollatur
prxparetur voluntas a Domino; difcernendum eft
utique quid veniat de mifericordia ejus, quidde c a p u t vra.
Rom.11.7. judicio. Quod quarebat lfrael , aitApoftolus, boc
non efi confecutus , ele&io autem confecuta efi , cete- i*. T) Roin ^ e 'pk unus Magifter & Dominus cum ,

ir 6' rt vero exCieeat unt

o 'f ficut fcriptum efi ; Dedit illis •' JL qux fupra memoravi , Hoc eji opus Joan.
dixifTet
6.
'
Detis fpiritum compuntlionis oculos ut non videant, : Dei , ut credatis in eum quem mtfit ille in eodem 20. ;

& aures ut non audiant ufque in bodiernum diem , . ipfo fermone fuo paulo poft ait , Dixi vobts ,
quia ib)d. 36.
PJ, 68. jj. £ David
t Fiat menfa eorum in laqueum &
dicit, in &vidijiisme, &
non credidiftis Omne quod dat .

retributionem & infcandalum obfcurentur ocu- illis : mibi Pater ad me veniet Quid eft , ad me venitt , .

lieorum ne videant & dorfum eorumfemper incur-, credet in me ? Sed ut fiat , Pater dat Item pau-
nifi . j^. 44-
va. Ecce judieium : mifericordia
mifericordia & lopoft, Noltte, inquit, murmurare invicem «e- :

in electionem qua? confecuta eft juftitiam Dei ; ju- mopoteji venire ad me . nifi Pater qui mifit me , tra~
dicium veroinceterosqui excxcati funt : & tamen xeriteum: & ego eum refujcitabo in die tiovijfimo .

illi quia voluerunt, credideruntj quia nolue- illi EJiJcriptuminPropbetis Et erunt omnes docibiles , jfai. u.
runt, non crediderunt Mifericordia igitur ju* . & Dei. OmnisquiaudivitaPatre, & didicit venit , ij.

dicium in ipfis voluntatibus facia funt Electio quip- . ad me Quid .

Omnis qui audivit a Patre & di-
eft ,

peiftagratixeft, nonutiquemeritorum. Superius dicit , vemtadme, nifi, nulluseftquiaudiataPa-

ilow.ii.^. enimdixerat, Sicergo& mboc tempore , retiquia tre&difcat, &nonveniat ad me? Si enim omnis
per eleBionem gratia fatva faBa funt Si autem . quiaudivitaPatre&didicit, venit; profecto om-
gratia ,
jam non ex operibus : alioquin gratia jam nisquinon venit, nonaudivitaPatre, nccdidicit:
twn eji gratia . Gratiscrgoconfeeutaeft quod con- nam fi audiflet & didiciflet , veniret. Neque enim
Ibid. 1%, fecuta eft eleftio : non prseceflit eorum aliquid quod ullusaudivit &didicit, &non venit: fed omnis ,

Pf. J5- '• priores darent, & retribueretur illis: pro nihilo utaitVeritas, quiaudivit aPatre, &didicit, ve- Schola
ei p *'
jfalvos fecit eos . Ceterisautem qui excsecati flint , nit. Valderemotaeftafenfibuscarnishaec fchola , p.

ficut ibinon tacitum eft , in retnbutione faftum eft. inquaPaterauditur, &docet, ut veniatur ad Fi- occu i ta
P/. 44.10. Umverfavta Domini mtfericordia verttas . In- & lium . Ibi cft & ipfe Filius , quia ipfe eft Verbum
.

Rom. 11. vejiigabiles fant autcm via ejus Inveftigabilesigi- .

ejus per quod fic docet ; nec agit hoc cum carnis au-
33- turfunt, &mifericordiaquagratis liberat, & ve- re, fedcordis. Simulibieft&SpiritusPatris&Fi-
ritas qua jufte judicat lii: nequeenimipfenondocet, aut feparatim do-

cet: infeparabiliaquippedidicimuseflVopera Tri-

c a p u t vn. nitatis Et ipfe eft utique Spiritus fanctus , de quo
.

J .Cor. *.
Apoftolusdicit; Habentes autem eumdem Spiritum
'
5*
forfitan dicant Ab operibus fidem difiingutt fidei. Sed ideo Patri hoc potifllmum eft attributum ,
SEdApojiolus gratiam
:

& deipfopro-
; veronon ex operibus ejje di~ quiadeipfoeftgenitusOnigenitus,
ctt ; non autem dtctt ,
quod non Jit exfide Itavero . ceditSpiritusfanftus: undelongum cft enuclcatius

quoque fidem opus Dei dicit cflc JE-

eft : fed ipfam difputare, &
de Trinitate, qux Deus cft, labo- P* ,'"

Joxn.6^% SUS, &hancut operemur /ubet. Dixcrunt enim rem noftrum m quindecim libns ad vos jam exiitimo
^ T0Z , 5>
ad eum Juda?i, Ql<td faciemus , ut operemur.opus pervenifle Valde , inquam , remota eft a fenfibus Scripfit
.

Det ? Rejpondtt JESUS , dixit itlis , Hoc e/i opus & carnis hxc fchola , in qua Dcus auditur & docet Augufti- .

Dei , ut credatis m eum quem mijit ille quiamultoscre- nus '

. Sic crgo di- MultosvenirevidemusadFilium,
ftinguit Apoftolus ab operibus fidem , qucmadmo- dersvidemusinChriftum: fed ubi&quomodo a
duminduobusregnisHebrxorum diftingtiitur Ju- Patreaudicrinthoc&didicerint non videmus. Ni-
G*/.i.i&. das ab Ifrael cum & ipfe Judas fit Ifracl Ex fidc
, . miumgratiaiftafecretaeft: gratiam vero efle quis
Ex fide.
autem ideodicit juftificari hominem , non ex ope- ambigat? Hscitaquegratia, quaeocculte humanis
D^ » 35 1

juftificari
nos cur libusj quiaipfaprimadatur, ex qua impetrentur cordibus divina largitatc tribuitur , a nullo duro 0tentja
p
potius di- cetera, quseproprieoperanuncupantur, inquibus cordc rcfpuitur Idcoquippe tribuitur, ut cordis & encr-
.

xeritApo- juftc vivitur. Nam dicit ctiam ipfc, Cratia Jalvi duritia primitusauftratur. Quandoergo Pater in- £' a «
flolus
quam ex
,
efiis faili per fidem , & hoc non ex vobis , fed Dei tusauditur, docet ut veniatur ad Filium , ttjfch «***•«•
&
operibus donumeji: idcft, & qtioddixi/><?>-./j^e>», non ex corlapideum, &datcorcarneum, ficutProphcta
Ephef.z.%. vobis; fed Dei donum cft etiam fides . Non ex ope- prxdicantepromifit. Sic quippe facit filios pro-
lbidem o. rtbus inquit, ue forte quis extollatur quse prxparavit in
, Soletcnim . miflionis& vafa mifcricordix ,

AEi. 10.4.
dici Ideocrederemeruit, quiavirbonuserat
.

ante quam crederet Quod dc Corneliodici poteft

.
& cloriam
b
1.
^,
Cur crgo non omnes docet ut veniant ad omncst .
,
,
.1 -,
Cur non
j

cujus acccptx funt eleemofynx , &exauditxoratk>- Chriftumjnifiquia omnes quos docet, mifericor- cetPatcr,
ncsantequam crcdidiflet in Chriftum: nec tamen diadocet, quosautcmnondocet, judicio non do- utveniant
Rom. 10.
finealiqua fide donabat & orabat Nam
quomodo . cct ? Quonjam
cujus vult mijeretur , quem vult d Chn- & J>

14. invocabat in quem non crediderat ? Sed fi poflet fine obdurat : bona tribuens ; obdurat,
fcd miferetur ,

fide Chrifti cfle falvus , non ad eum xdificandum digna retribuens. Autfi&ifta, ut quidam diftin- Rom.9.18 j

mitterctur architeflus apoftolus Petrus : quamvis guere maluerunt , verba funt ejus cui Apoftolus ait,
nifi Dominus adtficaverit domum , in vanum labo- Dicis ttaque mihi : ut ipfedixifle accipiatur, Ergo
PJ 126.1,
raverunt adificantes eam Etdicitur nobis, Fides . cujus vult miferetur , &
quem vult qbdurat ; qus & '9.

eji a nobis , cetera a Domino ad opcra jujiitia perti-

fcquunttir, ideft, Quid adhuc conqueritur? nam
Fides x- nentia quafi ad xdificium
: non pcrtineat fides : voluntati ejus quis refifiit ? numquid refponfum eft
dificii fpi.
utal.s
quafiadxdificium, inquam, nonpertineat funda- abApoftolo, Qhomo, falfum eft quod dixifti ?

Non:
 . . .

DE PRjEDESTINATIONE Sanctorum. 25
.2«*
i0
Non: fedrefponfumcft, bomo tuquises, qui ,
quis tradtturus effet ettm , & dicebat ;
Propterea
Omncs tfefpondeas Deo) Nitmqutd clicit figmentnm ei quife dixi vobts ,
quta nemo potejl ventre ad me , *iiji fuc»
doccri nt finxit ,
quarejicme fecijii ? An non babet potefia- datum a Patre meo. Ergo rrahi a Patrc ad
rit ei Trahi.au-
venianr tem figulus lnti ex eadem maffa & fequcntia qua? Chriftum, & audireacdifccrc a Parrc, ut vcniat dirc, &di-
,
Pa'
fccrc a
rcdcdica- °P timc noftis. Et tamcn fccundum qucmdam mo- ad Chnftum nihil aliud eft , quam donum acciperc
ircquid.
mr. dum, omncs Patcrdocct venircad fifum Filium . aPatre, quocredatinChrifium. Ncquc enimau-
Jo.iH-j.-i5. Non cnim fruftra fcriptum cft in Prophetis , Et dicntcsEvanceliumanonaudientibus, fcd crcdcn-
eruntomnes docibiles De/ . Quod teftimonium cum tcsanoncrcdentibus dilccrnebat qui diccbat, Ne-
pr.rmififlet , tunc fubdidit , Omms qui audivit a iro ventt ad me , m fticrit ei datum a Patre meo
Patre& ciicltcit , venit ad me . Sicut ergo intc^rc 4. Fidesigitur&inchoata, &perfcfta, donum Fidej do-
loquimur, cumdealiquoliftcrarum magiftro, qui Dci eftj &
hocdonttm quibnfdam dari , quibuf- n.im cur
incivitatc foluscft dicimus, Omncsiftehic litte- , damnondari omnino non dubitctqui non vult rm- nonomni-
bus uc:ur.
rasdocct: non quia omnesdifcunt, fedquiancmo nifeftiffimis facris lirtcris rcpugnare Cur autcm .

nifiabillodifcit, quicumqucibi littcras difcit: ita nonomnibus detur, fidclcm movcrc non dcbet ,
!e V. icftcdicimus, OmncsDcusdocct vcnirc ad Chri- quicrcdit cxunoomncs iflc in condcmnationem ,
lii>. 1. c/rfttithj nonquiaomncs vcniunt, fcd quiancmo ali- finedubiratione juftiffimam: ita ut nulla Dei effet
tcrvcnir. Cur autcm non omncsdoccat, aperuit jufia rcpi chenfio , ctiam fi nullus indc liberaretur
n,, f , iS. Apoltolusquantuinapenendum judicavit : cjuia'0- I ntleconftat magnam
gratiam, quod plurimi effe

tipp.f1.1S4. lcisolendereiram , & demonfirare potcntiam fuam, hbcrantur, cVquidfibi dcbcrettir, in cis qui non
/(«9.9.12. anwit m mult.i parientia vafa irce qu<t perfecla funt libcranturagnofcunti utquigloriatur , non infuis
in perditioncm , & ut notas faciat dhntias glorite mcritis, qua-paria videtcflcdamnatis, fed in Do-
fucc m vafa mtlcricordix ,
qti.v pr,cparavit in glo- minogloricur . Curautcm iftum potius quam il- Rom. 11.
i.Cor.i.iS. riam . Hinc cft quod verbum Crucis pereuntibus lumliberct, infcrurabilia funtjudiciaejus , &invc-
bisautem qui falvi fittnt , virtus Dei
fiultitia ejl , ftieabilcs via? cjns Mclius cnim& hicaudimas aut
.

1-1,4 ejl. Hos omnes docct vcnirc ad Chnrtum Dcus dicimtis, O bomo , tu quis cs , qttirefpoadeas Deo} Rom.9, 10
,

"hosenirnomnes vultfalvosficri, & rn agmtionem quamdicercaudcmus, quafinovcrimus , quodoc-

veritatis venirc. Nam & fi illosquibus ftultitia cft cultum cffc voluit , qtii tamcn aliquid injuftum vel«
verbumCrucis , ur ad Chriftum venirentdoccrc lcnonpotuit. "
voluiffct, proculdubio vcnirent &ipfi. Nonenim
fallit aur fallitur qui ait , Omnts qui audivit m l'atre c a p u t rx.
& didictt , vemtadme. Abfit ergo Ut qtiifquam
non vcniat
, qui a Patre audivit didicit & 1. TLlud autcm quod in opufado mco quodam
j^yj. , 02#
Qttare , inquiunt , nonomnes docet? Sidixc-
3. J. contra Porphyrium, fubtitulo, Dctcmpo- ,'
nter a„'.
rimus, quia nolunt difcere quos non docet , rc- re Chriftianx relicionis, me dixiffc rccolitis; itt -gmftinia-
P/84.7. fpondebitur nobis Et ubi cftquod , ei dicitur,D«<J, dixi, uthancdiliecntiorcm opcrofiorem difpi:- & :1>"]U'
"' I4 '
-•

tu convcricns "Oivtficabii nos? Aut fi non facit vo- tationcmdcGratia pnetcrirem, nonfanc omifia fi-
lentesexnolentibusDcus, utquidoratEccIcfia fe- gnificatione, quodeam loco illo cxplicarc noluif-
cundum prarceptum Domini pto perfccutoribus fcm , qusr-poffct alias vcl ab aliis cxplicari. Nam
Mattb. 5. fuis?Namficctiam voluit intclligi fanftus Cypria- ita locutus fum inrcr cxtcra , rcfpondens propofita;
44. nusquoddicimus, Fiatvoluntas tua Jicut tn calo qusftioni; CurChriftus poft tam longa tempora

mYOi**?
& "lterra ' boccft, ficut in eis qui jam credide- vcnerit. Proindc , mquam , cnm
Crifto non
DoiDin. runt& tamquam cxlum ftint ita & in eis qui non ,•
objiciant,quod cjus doclrinam non omncs fequun-
Mattb, 6. crcdunt & ob hoc adhuc tcrra funt. Quid ergo
, tur, ( f ntmnt enim& ipfi, nequaquamhoc rc- j
**• oramus pronolcntibuscrederc, nifi utDeusin illis Philofophorum ,
fteobiici poffc, vel fapicntia?
" 'P' *•
operetur&vellc? Dc Jud.Tis certc Apoftolus ait, vcletiam numini deorum fuorum ) quid refpon- ;

Rm-loi Eratres, bonavoluntas quidemcordis uxei , cle- & dcbunt,fi cxcepta illaaltitudine fapietJtis & fck n-
precatio ad Deum pro illisfit tn falutem Orat pro . tiar Dci, ubi fortaffis aliud divinum confilitm
noncrcdentibus; quid, nifiutcrcdant?Nonenim longefecretiuslatct, fine pr.rjudicio etiam alia-
aliterconfequunturfalutem Siergofidesorantium . rum forte caufiarum , qua? a prudentibus vefti-
Dei pra?venit gratiam ; numquid corum fides pro gariqucunt, hocfolumeis brevitatis gratia, in
quibusoraturut credant, Dei pra?venit gratiam ? hu jus qunr-ftionis difputatione dicamus tunc vo- ;

Quandoquidem hocproeisoratur, utnoncredcn- luiffe hominibus apparere Chriftum ,& apud cos
tibus,ideftfidcmnon habcntibus, fides ipfa do- prapdicari dcxfrrinam funm , quando fciebat & ubi
netur.Cum igitur Evangelium pra=dicatur, qui- fciebat effe, qui in cum fucrant credituri His .

damcredunt, quidam non credunt: fed qui cre- cnim temporibus & his locis, qtiibus Evange-
dunt , pra?dicatore forinfecus infonante , intus a „ liumejusnoneftpntdicatum talcsomnesin ejus ,

Patrc audiunt atque difcunt ; qui autcm non cre- „ pra:dicationefuturoseffc prrrfcicbat, qualesnon
dunt, forisaudiunt, intusnonaudiunt , nequcdi- „ quidcm omnes , fed tamcn mult in c jus corpora- i

fcunt; hoccft, illisdatur utcredant, illisnonda- li pra?fentiafucrunt, quiineum, nec fufcitatis

/oflw.6.44. t ur> Quia«e»io, inquit, venitadme , ni/i Pater ab co mortuis ,* credcre voluerunt : qualcs etiam
quimtjitme, traxerit eum Quod apertius poftca . nuncmultos videmus, cum tanta manifeftatione
dicitur. Nam poftaliquantum , cum de carne fua de compleantur praeconia Prophetarum , nol-
illo
manducanda & bibendo fancuine fuo loqueretur , & leadhuccrcdere; &
malle humana afiutia refi-
Ibid, 61. dicerent quidam etiam difcipulorum ejus, Dttrus ftcre, quamtamclanpatquepcrfpicua:, Mmque
efi bicfermo ,
qttis potejl eum sndire ? Sctens JESUS fublimi & fublimiter diffamata? , divina? cedere
apud femetipfum ,
quta mufmurannt de boc difctpu- auftoritati, quamdiu parvus&i.ifirmus eft in-
lbid.64. htjusy dixtteis; Hoc vos fcandali^at > Et paulo telledus hominis , divina? accedere ventati .

poft , Verba , inquit , quce ego locutus fttm vobis , Quidergomirum, fitaminfidclibusplenum or-
fpiritus&vitafttnt: fedfunt qttidam ex vobis qut bem terrarum Chriftus prioribus feculis noverat,
uoncredunt. EtmoxEvangelifta, Sciebat enim ,
uteisapparcrevcl pra?dicari merito nollet, quos
inquit , ab initio JESUS qtti effent credcntes , & nec vcrbis , nec miraculis fuis credituros cffe prs-
S. Profperi. D „ fcic-
 %6 S. Augustini Episcopi
fciebat? Ncque enim incredibile eft talesfuifle fcientianonpoteftcffe: poteftautcm eflfe fine pras-
natione ,

tuncomnes, qualesab ejus advcntu, ufque ad deftinatione praefcientia . Praedeftinatione quippe non Cne
qua? fucrat ipfe fa&urus unde praefcien-
„
**
hoc tempus um
multos fuiffe atque clTe miramur. Deus ca praefcivit , :

tia praede-
Ettamenab genens humani, alias occul-
initio dicuimeft, Fecit quarfutura funt Pra?fcire . autcm
flinatio.
tJUS; aliasevidentius, ficut congruere tempori- potcns eft etiam qua? ipfenonfacit ; ficut quaecum- Ifaitt 45-
busdivinitusvifumeft, nec prophetari deftitit , que peccata funtqusdam quae ita peccata juxta LXX.
: quia etfi

nccquiincum crederent, defuerunt: & ab A- funt , ut pcena? fint etiam peccatorum unde di&um ,

Rom. i.z8.
dam ufquc ad Moyfen , &inipfo populolfrael, eft , Tradidit ilies Deus in reprobam mentem itt ,

qua? fpeciali quodam myfterio gens Prophetica faciant qua non convenutnt non ibi peccatum Dei -,

„ fuit; & in aliis gentibus antc quam veniffet in eft, fed judicium Quocirca prsdeftinatio Dei
•

„ carne . Cum enim nonnulli commemorantur in qujeinbonoeft, gratia? eft, ut dixi ,

praeparauo:
fan&is Hebraicis libris, jam ax temporeAbra- gratia vero eftipfius praedeftinationis effect.us.Quan-
hae, necdeftirpecarnisejus, necexpopulo If- do ergo promifit D.eus Abraha? in femine ejus fidem
rael , nec ex adventitia focietate in populo Ifrael, gentium, dicens, Patrem multarum gentium pofut GVw.17.?.
qui tamen hujus facramenti participes fucrunt : te; undedicit Apoftolus, Ideoexfide, ut Jecun- Rom.a..\6,
cur non credarous etiam in caneris hac atque illac dum gratiam firma fit promijfio omni femini : non
gcntibus alias alios fuiffe, quamvis eos comme- de noftra? volunratis poteftate , feddefua pracdefti-
moratosineifdemaucToritatibus non legamus ? natione promifit Promtfit enim quod ipfe facturus
.

Ita falus religionis hujus , per quam folam ve- fuerat, non quod homines quiaetfi faciunthomi- :

ram, falus vera veracitcrque promittitur, nulli nesbonaquxpertinent ad colendum Dcum ; ipfc
umquam defiiit qui dignus fuit, & cui defuit , facit ut illi faciant qua? pra?cepit , non illi faciunt ut
dignus non fuit. Et ab exordio propagationis ipfefaciatquodpromifit alioquin ut Dei promif- :

humanae ufque in finem, quibufdam ad prae- fa compleantur ,noninDei, fed in hominum eft
„ mium , quibufdam ad judicium pra?dicatur . Ac poteftate, & quod a Domino promifTum cft, ab
per hoc & quibus omnino annunciata non eft , iplis redditur Abraha? . Non autcm fic crcdjdit
non credituri praefciebantur ; & quibus non credi- Abraham , k^credidit dansglenam Dco quontam ,
Ibid. 10.

„ turistamenaBnunciataeft,inillorum exemplum qua promifit ,

potens ejl & facere : nonait, prnedi-
„ demonftrantunquibus autem credituris annuntia- cere; nonait, prarfcire; nam& alienafacta poteft
„ tur , hi regno carlorum & fan&orum Angelorum pra?diccre atque pra?fcire ; fedait, ponuitcji & fa*
„ focietati pra?parantur cere ; hoc facta non aliena , fed fua -
ac per
i. Cernitifne, me fine praejudicio latentis confi- 2. Anforteppera bona gentium Deus promifit

lii Dei aliarumque cauflarum, hoc de pra?fcientia Abrahaeinfemincipfius, uthoc promittcret quod.
Chrifti dicere voluifle , quod convinccnda? Paga^ ipfc facit ; non autem promjfit fidcm gentium
norum infidelitati, qui hanc objeccrant quaeftio- quam fibi hominesfaciunt; fcd ut promitteret quod
nem , fufficere viderctur ? Quid enim cft verius lpfcfacit, illam prxfcivit homines effc facluros ?
,
quam pr.Tfci(Tc Chriftum, qui&quando, & qui- Nonquidemloquitur fic Apoftolus: filios quippe
buslocisincumfucrantcrcdituri ? Scdutrum pra?- promifit Deus Abraha? qui fidei ejus veftjgia fecla- ,

dicato fibi Chrifto a feipfis habituri effent fidem , au rentur; quod apertiffime dicit. Sed fi opera, gen-
D-odonante fumpturi , id eft, utrum tantummodo tium promifit, nonfidcm; profectoquoniam non
Rabac. 2.
eos praefcierit , an etiam praxleftmaverit Dcus , funt bona opcra nifi ex fide , (Juflus enim exfide vi- 4-
non putavi
qu.trcreacdificrerc tunc ncceffarium . vit , 8i omne qued no.n tfi exfide ,
peccatum efi : & Ront. 14.
Proindequoddixi, Tuitcvotuijfe bamtnibus appa- fine fide tmpoffibile eft placere : ) nihilominus ut
rere Cbrtjtum , &
apud eos pradicari doUrtnam impleatquod promifit Deus, inhominumeftpotc-
Heb.llA.

fuam, quandofciebat & uLi fciebst effe qui in eum NifienimhomofaciatquodDeonon donan-
ftate.
fuerantcredituri,- poteft ctiam fic dici; tunc vo- tcadhominem pertinet, non facict ipfc quod do-
luifle hominibus apparcre Chriftunj, & apud eos net: hoceft, nifi habeat homo fidem cx feipfb ,
Epbef.
pra?dicari doclrinam fuam , quanJo fciebat & ubi non implct Deusquod promifit, ut opera juftitiaj
fiiebat efle , qui clecti fuerant in ipfo antc mundi denturexDco. Acpcr hoc ut promifla fua Dcus
conftitutioncm. Scdquoniam fi ita diccrctur, le- poffitimplcre, noncftinDei, fed in hominis po-
c"torem faccret intentum ad ca rsquircnda , qua? teftate . Quod fi veritas & pietas nos cred/ere vetat
nunc ex admonitione Pclagmni crroris necefle eft co- credamuscum Abraham, quoniamqua; promifit ,
piofius & laboi iofiusdifputari ; vifum mihi cft quod potens eft & facerc . Promifit autem Abrahse Row4.11.
filios

tunc fatiscrat, brevitcreffe dicendum, excepta , quod non poffunt ,

effc fi non habeant fidcm crgo :

utdixi, altitudincfapientia?&fcientiaeDei, &finc ipfcdonat&fidcm .

pra?judicio aliarum cauffarum , dc quibus non tunc,

ied alias opportunius difputandum putavi C A P U T XI.

C A P U T X.
r^Anecum Apoftolus dicat, Ideo ex fide ut lbid. 16.
I. ,

i.TTem quod
nulli itmquam
dixi , Salutem
defuiffe qui dignjus fuit
religionis bujus
&
^
fecundumgratiam firmajit promijfio : miror
Finnitai
promifTic-
JL , dt- homines infirmitati fua? fe malle committerc , quam uis Dei.
gmm non fuiffe cui defutt : fi difcutiatur & quaeratur Dei. Sed incerta efi mibi ,
firmitati promiffionis
undequifqu«fitdignu,s, nondcfunt, qui dicant , inquis, demeipjovoluntas Dei Quid crgo , tua- .

i.Ccr. 10.
voluntate humana
nosautemdicimus, gratia vcl
: nctibi voluntasde teipfbcertaeft, ncctimes, Qus IX.
Praedefti- pra?deftinationc divina Inter gratiam porro & pra?< . videturjiarc , videat ne cadat ? Cum igitur utraquc
natio & deftinationem hoc tar.tum intcrcft quod prxdefti- , incertafit, cur non homofirmiori quaminfirmiori
nat !° eft gratiar Pra? P aratio > fi raria vero jam pfa do- fidem fuam , fpem, charitatemquecommittit.
difler^t 1

EpbeJ.^.9.
natio •
Q u °d itaque ait Apoftolus, Non ex operibus ,
Sed cum dicitur inquiunt , Si credideris Sup. in F-
l. , ,

ne (orte quis sxtollaturjpfius entmfumus figmentum falvus eris ; unum borum exigttur , alterum offer- piji. Hila-
%
ereatt in Cbriflo JESU inopertbus bot.is gratia cft: tur Quod exigttur , tnhomims ; quod ojfertur tn rit nu, 1.
.
, ,

tiaTfiaT
*5 UOc^ ^titcm fequitur ,
qua prarparavtt Deus , uttn Dei eji potejiate Cur non utrumquc in Dei , & pag. 13.
.
Rom,\o.<}.
p«deftf. ,il,s *mbuicmus , prredcftinatioeft, qua; fine pra?- quodjubet, &quodoffert? Rogatur cnim ut dct
quod
 de Pr^destinatione Sanctorum. 27
quodjubet: rogantcrcdentcs, ut fibi augeatur fi- Sed unde hoc talibus viris in mcntem vencrit nefcio,
des; rogant pro non credentibus , utcisdoncturfi- ut fururaquajnon funtfutura, pumantur, autho-
des: & in fuisigitur incrcmcntis, & in fms initiis norentur merita parvulorum Cur autcm dicltum .

Rom.8,1 5. X>ci donum cft fides .autem dicitur , Si credide-

Sic eft, fecundumca qua? pcr corpus gcflit hominem
ris ,
Jalvuseris ; qucmadmodumdicitur, SiSpi- judicandum, cumgeranturmultafbloanimo, non
ritu facia carnis mortificcveritis , vivetts . Nam & pcrcorpus, ncc perullumcorponsmcmbrum; &
hic ex hi$ duobus unum cxigitur , alterum orrcrtur. plerumquc tam magna, ut talibus cogitationibus
Si Spiritu , inquit, fati.: csrmis mortificaverttis , pcena juftilHma debeatur : ficuti cft , ut alia ta- _,
'*
vivetis . UtcrgoSpiritufactacarnis mortificcmus ceam , quod dixit mjipiens in corde fuo Non eji ,
'"

exigiturj ut autcm vivamus , offertur. Num Jgi- Deus ? Quid eft ergo fecundum ea qua per corpus
;

turplacct, ut facta carnis mortificarc non donum gcffit ; nifi fecundum ea qua? geflit eo temporc quo
DciciTcdicamus, ncquc id donum Dei cflc iatca- in corporc fuit , ut per corpui intelligamus per cor-
mur , quoniam exigi audimus a nobis prx»mio vita-, poristcmpus? Poftcorpusautcmnemoerit in cor-
fihoc foccrimus, oblato? Abfit , ut hoc placcat pore, nifi refurrcchonc noviulma , non ad ulla
parcicipibus& defenforibus gratia? Pelagianorum . mcrira ccmparanda, fcd ad recipicnda pro bonis
cfterroriftc damnabilis: quorum mox Apoftolus meritis prxmia, pro malis luenda fupplicia. Hoc
Ibid. 14.
ora obftiuxit, adjungens: Quotquot enim Spiritu autcm medio tcmporc , inter dqofitioncm&rcce-
Dei aguntur , bi filii >unt Dei : neia&amortificare ptioncmcorporis, fecundumcaqus gcflerunt pcr
noscarnis, nonperDei, fed pcrnoftrumfpiritum corporis tempus, five cruciantur anima? , fivc rc-
crcdcrcmus. De quoDeiSpintuctiam ibi ioqueba- quicfcunt. Adquod tcmpuscorpons pcrtinetctiam
r Cor ii.
tur > u biait, Omma
autem bac operatur unus .;.*- quodPclagiani ncgant, fed Chnfti Ecclcfia confi-
ix. queidem Spnitus , dividens propria umcuique pro. tetur, originale pcccatum : quo five foluto per
utvult. Intcrquiomnia, ficut fcitis, nominavit Dci gratiam, fivc per Dci judicium non loluto ,
&fidem. Sicutcrgoquamvis donum Dci fit facta cummoriunturinfantes, autmcrito rcgcnerationis
carnis mortiOcarc exigitur ramcna nobis propofi-
» tranfcunt cx malis ad bona , aut mcrito originis tran-
to pramio vir.-c itadonumDeieft& fides, quam-
: feunt cx malis ad mala Hoccathohca fides novit,
.

vis&ipfacumdicirur, Snredidens , falvus ei.s ; in hoc etiam nonnulli haerctici finc ulla contradi-
propolito pra?mio falutis exigatur a nobis . Ideo dioncconicntiunt. Judicariautemqucmquamnon
cnim h.xv& nobisprrcipiuntur, & dona Dei efle fecundummcritaqux habuit quamdiu^fuit in cor-
monftrantur, ut intelliratur quod & nos ca faci- pore, fed fccundum mcrita qua: fucrat ^habitu-
mus, & Daisracitutillafaciamus: fi • ut pcr Pro- rus fi diutius fuiffet incorpore, unde opinari po-

phetam Ezechielem apcrtiflime dicit : qiud emm tucnnt homincs , quorum ingcnia non efTc contem-
a ert, u s quam ubi dicit , Ego faci.im Jaciatis tibiha vtftrrmdicant httcra;, mirans& ftupcns rc-
Ezecb. -6. P
ttt ?

j7. LocumipfuinScriptura attendite, & videbitis illa penre non poflum ncccredereaudercm nifi vobis
:

Deum promittcrc facrurum fc ut iaciant , quae ju- non credLrc non auderem . Scd fpcro adfuturum
- bet ut fiant . Non fane ibi tacct merita eorum , fcd D-um, utcommoniticitovidcant, ea qmdicun-
mala, quibusfcoftcndit rcddcre pro malis bona ; turfuturafuiflcpcccata, pcr Dei judicium ln non
fi

hoc ipfo quo eos facit haberc dcinccps opcra bona baptizatis poflunt jure puniri , ctiam pcr Dei gra-
Cum ipfe facit , ut faciant di vina mandata tiambaptizatispofledimitti. Quicumque cnim di-
citpunin tantum poflc Dto ju Jicante futura pecca-
C A P U T XII. ta, dimittiatitemDco mifcrantc non poffe, cogi-
taredebctnuantam Dco faciat grati.-cquc cjus inju-
Gratix I. QEdomnis hxc
qua defendimus gratiam ratio riam; quafi futurum peccatum pra?nofci poilit ,
ac pra-de-
Itinatio-
3 Dei per
Chriftum Dominum no-JESUM nec poilit ignofci QuoJ fi abfurdum eft, magis
.

nis exem ftrum, vcrc cfle gratiam, id cft, non fccundum ert;ofuturis, fi diu viverent, peccatoribus
, cuin

pla precla- menta noftra dari , quamvis evidentilfime divino- inparvaaetatemoriuntur, lavacroquo peccata di-
rain par- rumcloquiorum tcftimoniisaflcratur; tamen apud luuntur, debuitfubvcniri.
vulis &in cos, qui nifi ahquid fibi aflignent, quod priores
Chrilto.
Rom. 1 1
dcnr ut retnbuatureis, abomni ftudio pictatis re- C A R V T XIII.
primi feputant, laborataliquantumin xtatc majo-
i,Tim,i.$. rum, jam utentium voluntatis arbitrio fed ubi .• QUod fi fbrfitan dicunt, pa?nitentibu"S pcccata
veniturad parvulos, &ad ipfum iMediarorem Dei dimitti ; & idco iftos no"> baptizari in parvu-
&hominum, hominem Chnftum JESUM, om- la jetatemorientes, quia praticiti funt prnirenriam
nis deficit praccdcntium gratiam Dei humanorum fi viverentnonat3luri; eosautem qui baptizantur,
aflertio meritorum quia ncc illi ullis bonis pra?ce-
: & parvuli decorponbus exeunt, Deum prrfciflc
dentibus mcritis difcernumur a ceteris , ut perti- aduros pamitentiam fuifle fi viverent : attendant &
neantad hberarorem hominum, nec illc ullis hu- videant, fi itaeft, non jam in parvulis fine bapti£
manis prxcedentibus meritis , cum & ipfe lit homo, mate monentibuspeccataoriginalia vindicari, fed
liberator faclus eft hominum fua cujufque futura fi viveret: itemque baptizatis
* Suprain i. Quis enim audiat quod dicuntur *
parvuli non origmahadilui , led fua futurafi vivcrent ;quo-
,
•EpS.Pto- pro fuis futuris meritis in ipfa infantili anate baptiza- niam non poflcnt nifi in majoresetate peccare: fcd
Jptri n. 5.
tiexiredehac vita; &ideoaliinon baptizati in ea- alios afturos pa?nitentiam , alios non ac"hiros fuifie
p. 5-
Neniinem dem aetatc mori , quia & ipforum pra»fcita funt me- praevifbs; idcoaliosbapnzatos, ahosiinebapcifmo
judicari ritafutura, fedmala,- non eorum vitam bonam vcl exifle dehacvita. Hoc fi auderent Pelagiani, noa
fecundum malam Deo
remuneranre vel damnante, fed nul- jam laborarcnt , negando oricinale peccatu m , qua>
ea quz fi
lam? Apoftolusquidemhmitemfixit, quemtranf- rere parvulis extra regnum Dci neicio cvjus fua: feli-
diunus vi.
xiflct, fa-
gredi non debeat hominis, ut mitius loquar, in- citatislocum: maximequandoconvin.uniur , non
clurus cauta fufpicio Aitenim, Omnes adjiabimus ante
. eos habere poffc vitam sternam , quia non mandu-
fuerat tribunal Cbrijli , ut referat unujquifque fecundum ea caveruntcarnem, necbiberunt fa :?uinemChnftii
-. Cor.
10,
y. quaper carpus geffit , five bonum , five malum ; & quia in eis , qui nullum habent oinnino peccatum, Toan^-i^
geffu , inquit ; non adjunxit , vcl gcfturus fuit . falfuseftbaptifmusquiinremiflionem traduur pec-
S, Profperi. D t ca-
 28 S. AugustiniEpiscopi
catorum. Dicerent enim prorfus , nullum effe ori- tellectum ejus ; ipfeinquantacumquevitae longitu-
ginale peccatum , fed profuisfuturis, fi viverent, dinecuftodit juftum, nemalitiamutet intelle&um
meritis vel baptizari vel non baptizari cosqui decor- ejus .Cur autem hic tenueritcafurum juftum ,quem

pore folvuntur infantes ; & pro fuis futuris meritis prius quam caderet hinc poffet auferre ; juftiffima
eosvelacciperevelnonaccipereCorpus & Sangui- omnino , fed infcrutabilia funt judicia ejus
nem Chrifti , flne quo vitam prorfus habere non 2. Quscumitafunt , non debuit repudiari fen- Liber Sa*
poffunt; & inveram remiflionem peccatorum ba- tentia libri Sapientia? qui meruit in Ecclefia Chri- piemia?
,

ptizari , quamvis nullum ex Adam traherent i quo-
niamremittuntureispeccata, dequibus illos Deus
pajnitentiam praefcivit acturos
atque obtinerent cauffam luam , qua negant effe on-
ginalepeccatum , &
gratiam Dei non dari nifi fecun-
. Ita facillime agerent
fti de gradu Ledlorum Ecclefia; Chrifti , tam longa «nonicz
annofitate recitari , & ab omnibus Chriftianis , ab
auffo"^.
Epifcopisufqueadextremos Laicos fideles, pceni- te m obti-
tentes , catechumenos , cum veneratione divins net inEc»
auctoritatis audiri Certeenimfidedivinarumfcri- c ^' a '
.

dummeritanoftracontendunt. Sedquia hominum pturarumtractatoribus, qui fuerunt ante nos , pro-

futura, qusnon funt futura, procyldubio nulla ferrem defenfionem hujus fententia», quam nunc
funtmerita, & hoc videre facillimum eft : ideonec folito diligentius atque copiofius contra novum Pe-

Pelagianihocdicere potuerunr, &multomagisnec lagianorum defendere urgemur errorem; hoc eft,

ifti dicere debucrunt. Dicienimnon poteft quam gratiamDei non fecundum merita noftra dari, &
molefte feram, qtiod viderunt Pelagirni effe falfif gratisdari cui datur, quia neque volentis, neque Rom.^,\6.
fimum&abfurdiffimum; hocnon vidiffeiftos, qui currentis, fedmiferentiseftDei: juftoautem judi-
nobifcum errorem illorum ha»reticorum catholica cionondari, cuinondatur, quianoneft iniquitas .,. ,
^

auctoritate condemnarit» apud Deum fi hujus ergo fententia? defenfionem

:

ex divinorum eloquiorum nos praxedentibus Ca-

C A P U T XIV- tholicis traftatoribus promerem, profecto hi fra-
tres , pro quibus nunc agimus , acquiefccrent :
i. SGripfit librum de mortalitate Cyprianus, muK hoc enim fignificaftis litteris veftris Quid igitur .

tisac peneomnibusquiEcclefiafticas litteras opuseft, uteorumfcrutemuropufcula, qui prius

amant Iaudabiliter notum ; in quo propterea dicit quamiftaha?refisonretur, non habuerunt neccfli-
non fbltrmnoneffefidclibus inutilcm mortem, ve- tatem in hac difficih ad fblvendum qua?ftione verfa-
rum etiam utilem reperiri quoniam peccandi peri-
,* ri? quod proculdubiofacerent, fi refpondere tali-
culis hominem fubtrahit , &innon peccandi fecu- bus cogcrentur Unde fa&um eft ut de gratia Dei
.

ritateconftituit. Sed quid prodeft , fietiam futura, quid fentirent , breviter quibufJam fcriptorum
qus corhmiffa non funt , peccata puniumur? Agit fiiorum locis & tranfeunter attingerent, immora-
tamenillecopiofiflimeatque optime, peccandi pe- rentur veroineis , quaeadvcrfusinimicos Ecclefiae
ricula nec deeffe in ifta vita , nec fupereffe poft illam. difputabant, & inexhortationibus ad quafquevir-
Ubi & illud tcftimonium ponit de libro Sapientia»; tutes, quibusDeo vivo & vero, pro adipifcenda

n. Raptus efi , ne malitia mutaret intelletlum ejus « vitaa?terna & vera felicitate fervitur. Frcquentatio-
Sa[>. 4.
Quod a mequoque pofitum , fiatres iftos ita refpuif- nibus autcm orationum fimpliciter apparcbat Dei
fedixiftis, tamquamnondelibro canonico adhibi- gratia quid valeret : non enim pofcercntur dc
tum ; quafi & excepta hujus libri atteftatione , rcs Deo qua» praecepit fieri , nifi ab illo donareturut
ipfa non clara fit , quam voluimus hine doceri Quis fierent.
Wd. 7.
.

enim audeat negare Chriftianus, juftum, fi morte 3. Sed qui fententiis tractatorum inftrui volunt,

praeoccupatus fuerit , inrefrigerio futurum? Qui- oportct ut iftum libi um Sapientia? ubi legitur ; Ra- Sap.4. 1 1.

libet hoc vixerit , quis homo fana? fidei refiftendum ptus ejt , ne malttia mutaret intelleftttm ejus , om-

Ezecb.rt. P" ta hit? Itemfidixerit, juftum fi a fua juftitia re- nibustractatoribusantcponant: quoniam fibi eum
14. cefferitinquadiuvixit , &ineafuerit impietate de- antepofucrunt etiam temporibus proximi Apoftolo-
functus , in qua , non dico unum annum , fed unum rumcgregiitraftatorcs, qui eum tcftcm adhiben-
dicm dixerit , in pcenas iniquisdebitas hinc iturum, tes, nihiifeadhiberenifidivinum teflimoniumcre- _ .

nihilfibifuapra»teritajuftitia profutura: huic per- diderunr. Etcertc beatiffimum Cyprianum difpu iJbMemor^
fpicua? veritatiquisfidelium contradicet? Porro fi taffeconftat, utceleriorismortis bcneficium com- talitate.
quaeratura nobis , utrum fi tunc cffet mortuus quan- mcndarct, a peccatorum pcriculis eripi eos , qui
doerat juftus, pcenaseffetinventurusan requiem , hanc vitam finitint in qua peccaripoteft. In eodcm
numquid requiem refponderedubitabimus? Ha?ceft libro ait intcr cctera .• Cur non cum Cbrijio futurus ,
tota caufla cur diftum eft , a quocumque fit di&um; & de Damini pollieitatione fecurus quod ad Chru ,

JRaptus e/i , ne ma.litia mutaret intelleiium e/us Di- . fiumvoceris, ampleiierts ; & quod diabolocareas,
cnim fecundum pericula vita? hujus, non
«5r.um eft gratularis? Et alio loco: Pueri, inquit ,
pericu*
fecundum pra?fcientiam Dei , qui hoc pra?fcivit lum lubric<e atatis evadunt Itemque alio Ioco: .

quod futurumerat, non quod futurum non erat Quidnon y jnquit, properamus currimus , utpa- &
ideft, quodeimortcm immaturam fuerat largitu- triamncflramvidere, ut parentes falutare poffimus}
rus, ut tentationum fubtraheretur incerto ; non Magnus tllic nos carorum numerus expetlat , paretu
quodpeccaturuseffet, qui manfurus in tentatione tttm ,
fratrum ,
filiorum , frequens nos & coptofa
non effet De hac quippe vita legitur in libro Job
. turba defiderat ,
jam de fua tncolumitate fecura ,
, Numquid non tentatt» efi vita humana fuper terram \ adbucde noftra falute folltcita . Hisatquehujufmo-
juxta Lxx. Scd quare aliis concedatur , ut ex hujus vita» pericu- diDoflorillefententiisinCatholica? fidei luce cla-
lisdumiuftifuntauferantur, aliiverojufti donec a riflima, fatis apertcque teftatur , ufque ad hujus
juftitia cadant , in eifdem periculis vita productiore corporis depofitionem peccandi pericula tentatio-
teneanturj quiscognovit fenfum Domini ? Et ta- nefquemetuendas, deinccpsnulla talia qucmquam
Rom. 10«
mcnhincintelligidatur, etiamillisjuftis, qui bo- effe paffurum Quod etfi non teftaretur , quando
.
3*«
nos piofque mores ufque ad fenecttitis maturitatem de hac re Chriftianus qualifcumque dubitaret? Quo-
& diem vitae hujus ultimum fervant , non in fuis me- modoigiturhominilapfo, & in codem lapfu iftam
ritis , fed in Domino effe gloriandum quoniam qui : vitam mifcrefinienti, atqueinpcenas eunti talibus
vitajbrevitaterapuitjuftum ne malitia mutaret in- debitas; quomodo, inquam, huicnonplurimura
fum«
 D£ PRyEDESTINATIONE SANCTORUM. 29
fiimmcquc prodeffct, fi ex hoc tcntationum loco rumapudDeum. Quis, non dico Chriftianus, fcd
pnufquam laberctur , mortc rapcretur ? inlanus ha?c drcat?
4. Acpcrhoc, fi abfit nimis inconfiderata con- a.Appareatitaquenobisinnoftrocapitcipfcfons
tentio, totaqua?ftioiftafinitacft dc illo, qui rap- gratia? , undc flcundumuniufcujufquc menfuram fe

tus cft, nemalitia mutaret intcllccTum cjus. Ncc percunctaejusmcmbra diffundit Ea p,rana fit ab
ideo libcrSapientia?, quitanta numcrofitate anno- horao quicumquc Chnftianus, qua
initio fidei fua?
rumlegimcruitinEcclcfiaChrifti, in quo hoc & gratia homo illc ab initio
fuo fa&us eft Chriftus de :

lcgitur, pati dcbct injuriam, quoniam refiftit eis jpfo Spiritu & hic rcnatus
, dc quo cft ille natus eo- :

qui pro mcritis hominum falluntur , ut vcniant con- dem Spiritu fit innobis rcmiliio pcccatorum, quo
traDeimanifeftiffimamgratiam , qus maxime ap- Spihtu fa&um eft, ut nulluni habcrct illc peccatum.
parct inparvulis; quorumcum alii baptuati , alii Haec fe Deus effe facturum profccto pfa?fcrvit I<pfa .

non baptizati , vita?hujus terminum fumunt, fatis cft igitur pnedeftinatio fanctorura , qua? «• Sai>
indicantmifericordiam& judicium; mifcricordiara cto fanftorum maximc claruit , quamncgarequis
quidcmgratuitam, judiciumdcbitum. Sicnim ju- potcft refte intclligcncium cloquia veritatis ? Nam
dicarcntur hominespromeritisfuarvita?, qua? non & ipfum Dominum gloria? , in quam.um homo Dei Fiiius
habuirunt mortcpra?vcnti, fcd habituri effent, fi faftus cft Dei Filius , pra?dcftinatum efie didici- P««IeUi-
vivcrcnt ; nihil prodcffct ei;, qui raptus eft, ne mus. Clamat Doctor gcntium in capitc epiftola- # „,.,*. I#
malitiamutarctinullcctumejus; nihil prodcffct cis rum fuarum : Paulus Jervus Jefu Cbrijli , vo.
qui lapfi moriuntur , fi antc morercnt ur : quod nul- catus jipofioius , fegregatus in Evangelium Dei y
Jus diccrcChriftianus audcbit. Qiocircu non dc- quod ante promiferat per Propbetas Juos in fcri-
bont fratres noftri , qui nobifcum pro Catholica fi- pturis fanilis de Fiiio Juo , quifaiius ejt ei cx femi-
de pernicicm Pclagiani crrons impugnant , huic Pc- ne David fecundum carnem qui pradcjimatus eji,

lagiana? in tantum favcre opinioni , qua opinantur Filius Deiin virtute t fecundum Spnitum fantliji-
gratiam Dci fccundum merita noftra dari ut quod :
cationisex refurretiione mortuorum, Prxdeftinatus
illi audere non poffunt , fcntentiam vcram plane , & cft crgo Jcfus , ut qui futurus erat fccundum carncm

antiquitusChriftianam , Raptujtjl , ne malitia mu- fiiius David , cffcc tamen m virtute Filius Dei fccun-

taret intelletium cjus , deftrucremoliantur ; & id dum Spiritum fanclificationis , quia natus eft de Spi-
adftrucrc, quod, nondicocrediturum, fcd fbm- mu-fincto& Virginc Maria.Ipfa eftilla infalhbilitcr
niaturum neminem putarcmus, fecundum ea fcili- facUhominisa Dco Vcrbo fufceptio fingulans, ut
cet judicari quemque mortuorum, qux- gefturus Filius & filius homjnis fimul, filius hominis pro-
Dci
fuerat, fitempore prolixiorc vixiffet. Ita quippc pter fufceptum homincm & Filius Dci propter fu- ,

clarct inviiftum effe quod dicimus, gratiam Dci fcipicntcm unigenitum Deum veraciter & proprie
non fecundum mcrita noftra dari , ut huic vcri- diceretur,ncnonTrioitas, fcd quatcrnitas crcderc-
taticontradiccntcs ingenioli homines ha?cabom- tur.Pra?deftinata eft ifta natura? humanx tanta & tam
nium auribus & cogitationibus abigcnda djcere cclfa & fumma fubvectio, utquoattollereturaltius
cogercntur. non habcrct ficut pro nobis ipfa divinitas quoufque
:

fedeponerethumilius , nonhabuit, quamfufccpta

C A P U T XV. na.ura hominis cum mfirmitate carnis, ufquc ad
mortcmcrucis. Sicut crgo pracdcftinatus eft illc u-
PrzdeOi» I . T? St etiam pra?clariffimum * lumcn pra?deftina- nus, ut caput noftrum effet , itamulti pra?dcftinati
nationis X-4 tionis & gratix ipfe Salvator , ipfe mcdiator fumus, utmembracjuseffemus. Humana hic me-
illuftriffi- Dci & hominum, homoChnftus JESUS: quiut rita conticefcant , quae pericrunt per Adam: & re-
mum e-
hoc effct , quibus tandem fuis operum
vcl vcl Chnftum Do-
gnet quar rcgnat Dci gratia pcr Jcfum
xemplum
Chnltus fidci praecedentibus meritis natura humana qu.r in il- minumnoftrum, unicumDeiFilium unum Domi-
Jesus. loeft, comparavit? Refpondcaturquasfo: illeho- num . Quifquis in capite noftro pra?ccdentia merita
* Klib. dt mo, utaVcrboPatricoaetcrnoinunitatcm perfona? fingularis illius generationis invenerit , ipfe in nobis
peccat,
aflumptus, FiliusDei unigenitus eflet, undc hoc mcmbris ejus prxccdentia merita multiplicata? rege-
rtier. & meruit ? quod ejus bonum qualecumque praecefllt ? nerationisinquirat. Nequeenim retributaeftChri-
rtm.t. i.c,
IT.app. p, Quid cgit ante , quidcredidit, quidpctivit, utad ftoillageneratio, ledtnbuta, ut alienus ab omni
184. &de hanc ineffabilem excellcntiam pervcniret? Nonne obligatione peccati dcSpintu & Virginc nafccre-
,
dono per-
fev. c. 24.
facienteacfufcipiente Verbo, jpfehomo, ex quo tur . Sic & nobis ut cx aqua & fpiritu renafceremur
infra , effe ccepit , Filius Dei unicus effe ccepit ? Nonne Fi- non retributum eft pro aliquo mcrito , fed gratis tri-
lium Dei unicum femina illa gratia plena concepit? butum: & fi nos ad lavacrum regenerationis fidcs du-
Nonne de Spiritu-fan&o & Virgine Maria DeiFilius xit, nonideo putaredebemus, priorcsnosdcdiffe
unicusnatuscft, non carnis cupidine, fed fingula- aliquid , ut retribucretur nobis regcncratiofalutaris.
riDeimunere? Numquidmetuendumfuit , neac- Ille quippc nos fccit credere in Chriftum , qui nobis

cedente aetate homo ille libero peccarct arbitrio? fecit in quemcredimus Chriftum ille facit in ho- :

Libertasa Aut ideo in illo non non tan-

libcra voluntas erat , ac minibus principium fidei & perfectionem in Jefum ,
qui fecit homincm principem fidei & perfe&orem H™- 11
peccato. 1'
to magis erat , quanto magis peccato fervire non po- -

terat ? Nempe ifta omnia fingulariter admiranda ,& Jefum : ficcnimeftappcllatus, utfcitis, inepifto-
alia fi qua cjus propria vcriffimc dici poflunt , fingu- la qua? eft ad Hebra?os.
lariter in illo accepit humana , hoc eft , noftra natu-
ra, nullisfuis pnccdentibus mcritis. Rcfpondeat C A P U T XVI.
liichomoDeo, fiaudet, &dicat,Curnon&ego?
om.p.zo. Et fi audierit , homo , tu quis es qui rejpondeas i. "T TOcatenim Deus prajdeftinatos multos filios Duplex
Deo? nec fic fedaugeat impudentiam,
cohibeat , V fuos, uteos faciat membra pra-deftmati voc atio.
& dicat , Quomodo audio Tu quis eso boxbo} Cum uniciFilii fui , non ea vocationc qua vocati funt qui T , ,

fim quod audio , id eft homo , quod eft il de quo & *p noluerunt veniread nuptias: ulaquippe vocatione ©• i
7 .

ago, cur non fim quod &illc? At enim gratia ille & Judai vocati funt, quibus Chriftus crucifixus i.CV. 1.

talis ac Curdiverfaeftgratia, ubi natri-

tantus eft . fcandalumcft; &gcntes, quibus crucifixus ftulti- *3*
Coloff, 3,
»5.
racommuniseft? Certe non eft acceptio perfona- tia eft : fed ea vocatione pra?deftinatos vocat , quam
di-
 3° S. AuGUStlNI Episcopi
diftinxit Apoftolus, dicens ipfis vocatis Juda?is & mus, Ifrael non eft' confecutus , vel ceteri excacati
Grsecis pra?dicare fe Ch?jftum Dei iVirtutem , & Junt , ibi intelligendi funt inimici propter nos: ubi
Ibid. 24. Dci fapientiam . Sicejnimait, Ipfis autem vocatis: veroaudimus, eleiiio autem confecuta eft ; ibiintel-

Rom.S.zS ut . illos oftenderet non vocatos : fciens efle quamdam ligendifuntdileclipropter patres: quibus patribus
&z9- Cal. J.lfj.
certam vccationem eorum qui fecundum propofi- utique promifla funt . Abraha quippe .littafunt
ifta

tumvocati funt, quos ante pra?Icivit pra?deftina- & promtjfiones Jemini ejus . Unde & in ifta olea olea &
vit conformes imaginis Fili i fui . Quam vocationem fter inferitur gentium Jam porro electioncm quam Rom. . 11.
R0M.9.1Z, fignificans , ait , Non ex vocante
ex operibus
, fed
dicat, quia fecundum gratiam , nonfccundum de- '7-
diiium efi ei ,
Quia major Jerviet minori . Numquid bitum, debet ntique occurrere ; quoniam reit^ uue
Ibid. U
dixit, Non ex operibus , ied ex credente ? Prorfus per eletftoncm grati& faiiafunt Ha?c eleftio confe- .

etiam hoc abftulit homini , ut totum daret Deo Di- . cuta eft , ceteris exca?catis Stcundum hanc electio- .

xit ergo , fed ex vocante ; non cuacumque vocatio- nemlfraelita?dilecl:i propter patres . Nonenim vo
Matth.io.
ne, fed qua vocatione fit credens. cationc illa de qua diftum eft, Multi
vocati funt ,
16,
Bom. 1 1 s. Hanc intuebatur etiam, cum diceret, Sirte vocatt , fedilla, qua vocantur elecli Unde& hic Rom.iit .

29. pgnttentia funt dona vocatio Det Nam ibi quid & . & poftea quam Secundumeletlwnem autem di-
dixit , 28.
Ibid. sj.
agebatur paulifper advertite. Cum enim dixiflet, teiii propter patres ; continuo fubjecit, unde agi- Ibid. 29.
&c.
No/o emm vos ignorare , fratres , Jdcramentum hoc, mus , Sine panitentia enim funt dona vocatio Dei: &
ut non Jitis vobis Japientes : quia cacitas ex parie ideft, finemutationeftabiliterfixafunt. Ad hanc
Ifrael facia efi , donec plenitudo gentium intraret ,
vocationem qui pertinent, omncs funt docibiles
& Jic omnis Ifraelfalvus fieret , Jicut fcriptum eji , Deit nec poteft eorumquifquam dicere, Credidi
Ifai* $9.
1'eniet ex Sion qui eripiat , & avertat impietatem ab ut fic vocarer: prarveniteum quippe mifcricordia
20. Jacob , & boc
me teflamentum cum abftulero
ilhs a , Dei, quia fic eft vocatus ut crederet . Omnes enim Ifa.H.13.
Rotn. 1 1, peccata eorum mox addidit quod diligenter intelli-
: docibiles Dei veniuntad Filium,quoniam audierunt
»8.
gendum eft , Secumium Evangelium qutciem tnimi- & didicerunt a Patre per Filium , qui evidentiflime
ctpioptervos fecundum eleiiionem autem dileiii ,
,
Omnis qut audivit a Patre
dicit, didicit , venit & ]oan.6.tf.

propter patres Quid eft , Secundum Evangeltum

. adme. Iftorumautemnemoperit, qukomne quod Ibid. jp.
quiciem inimici propter vos ; nifi quod eorum inimi- dedttet Pater nonperdet ex eo quictquam Quif- Eleao-
, .

citiaqua occiderunt Chriftum , Evangelio, ficut quisergoindeeft, omnino non perit; necerat in- rum nemo
perit
videmus, finedubitatione profecit? Ethocoften- de qui perit Propter quod diclum eft , Ex nobis
.
1. Joan. z.
ditex Dei difpofitione veniffcqui bene uti novir e- exterunt , fed non erant ex nobis , namji futffent ex 19.
tiam malis: non ur ei profint vafa ira?, fed ut iplb nobis , manfijfent utique nobifcum .

illisbeneutente, profintvafis mifericordia?. Quid

enim apertius dici potuit , quam id quod di&um eft C A P U T XVII.
Tn malo- Stcundum Evange'tuw quidcm iwmicipropter vos ?
ium eft Eft ereo inmalorum potcftate peccare : ut autem INtellipamus ergo vocationem qua fiunt ele&i, non Vocatio
poteltate peccando hoc vel hoc llla malitia faciant , non eft in quieligunturquiacrcdiderunr, fed qui cligun- pronria
peccare
ur aun-m
eorum
.'

poteftare, fed Dei dividenristenebras& or- tur ut credant. Hanc enim Dominus ipifi fatis ape- ^„ ^I"^'
*
&
hoc vel dinantistas ; ut hincetiamquod faciuntcontra vo- rit, ubidicit, Non vosme elegiftis, Jed ego elegi ""edide-
loc iila luntatem Dci , non impleatur nifi voluntas Dei Le- . vos Namfipropterea clecSi erant, quia credidc- runt fed
. ,

malitia gimusin Aftibus Apoftolorum, quod cum dimifli rant; ipfieum prius utique elegcrant crcdcndo in ut cre-
faciant ». ant «
a Juda?is Apoftoh veniflentad fuos, & indicaffent eumutelisi mcrerentur. Aufert autem hoc omni- ^
in fohus
Dei. quanta eis Sacerdotes & Seniores dixerunt ; levavc- no, qui dicit, Nonvos me elegijns Jea ego vos l6 , ^

Aft.a,. 1+ runt illi vocem unanimes omnes ad Dominum, & elegt Et ipfi quidtm procul dubio elegerunt eum
.

<?feq. dixerunt , Djmtne , tu es qui fecifti ccelum & terram^ quandocredideruntineum. Undenonob aliud di-
& mare& omnia quxtneis Junt ,
qui per os patris cit , Non vos me elegijlis , fed ego vos elegi ; nifi

Pf. i. nojin David , fanfti pueri tui , dixtfti , Quarefre- quia non elegerunt eum ut eligeret eos , fed ut elige-
<> 3. muevuntgentes , & pvpuli meditati Junt tnania ad- ; rent eum , elegit cos : quia mifericordia cjus pra?ve-
fttterunt Reges terre &P, convenerttnt
rincipes in niteosiecundumgratiam ,non fccundumdtbirum. PfyS.u-
unum aave.Jus Dominum& adverjus Chriflum e-
, Elegiterpo eosdcmundocum hic ageret carnem,
jus Convenerunt entm tn veritate in civitate ifta ,
?
fcd jam clectos m icipfo ante mundi conftitutionem
adverfus Janilum puerum tuum JESUM quem unxi- Hxc eft immobilis vcritas pra-dtftinationis & gratia?.

fti , Herodes& Piiatus , & populus IJrael , facere Nam quideftquodait Apoftolus, Si<ut elegtt nos Immobi-
quanta manus tua & conftltum pi cedeftinavit fieri in ipfo ante mundt conjinutwnem ? Quod profecto
v cr taS
(l
.

Ecce quod di&um eft , Secundum Evangelium qui- fi propterca djclum eft , quia prafcivit Deus credi- nanon s
. i

Rom. 1 . dem tmmici propter vos Tantaquippe ab inimicis . turos , non quia faclurus fuerat ipfe credcntes ; con- Ephefi.^.
18. Juda?is mamisDei , & confilium pra?deftinavit fieri, tra iftam pra?fcientiam loquitur Filius , dicens ; Non
quanta ncceffaria fuerunt Evangelio propter nos.Sed vos me elegijtts , fed ego vos elegt : cum hoc potius
Ibidem. quid eft quod fequitur , Sezundum eteBtonem autem pra?fcierit Deus , quod ipfi eum fucrant eleftttri , ut
dtlectipropterputres} Numquidilli inimici qui in ab illo mererentur eligi . Elccti funt itaque ante
fuisinimicitiisperierunt, & adverfantts Chrifto de mundi conftitutionem ea prxdeftinarione , in qua
genteipfaadhuc pereunt,ipfifunt clccti atque dilc- Deus fua futura facla prxfcivit eltcli funt autem de :

cti? Abfit: quis hoc vel ftultiflimus dixerit? Scd mundo cavocationc, quaDeusid quod pra?dcfti-
umimquc licet interfecontrarium, ideft, inimici navit, implevit. Quoserim pra?dcftinavit, ipfos
& dilc&i , quamvis non in eofdem homines , tamen &vocavit, illafcilicct vocatione fccundum propo- Rom.S.30
in eamdem genrem convenit Judseorum , & ad idem firum: nonergoalios, fedqiiospra?defiinavit, ip-
carnale femen Ifrael , aliiseorum ad claudicationtm, fos& vocavit necalios, fedquositavocavit, ip-
;
aliis ad bcnedi&ioncm Ifrael ipfius pertinentibus. fos & juftificavit ncc alios, fcd quos pra?defti- ;

Hunc enim fenfum apertius fuperius explicavit , ubi navit vocavit ,juftificavit ipfos & glorifica-
, ,
ait, Quod quterebat IJraei boc noa ejt conjecutus vit illo utique fine qui non habet finem Elegit er-
Ibid. 7. y , ; .

eleitio autem conjecuta ejt , ceteri vero exaccati funt. go Deus non quia jam erant.
fidcles, fedutfint,
In utriiquetamenidcmipfelfrael. Ubi crgo audi- Apoftolusjacobusdicit, Nonne Detts elegit paupe. Jac. t. f.

res
 DE PRiEDESTINATI ONE SANCTORUM. 31
res in hoc mundo divitcs infide , & baredcs regni , tatis noftr.u . In qua gratificavit nos , inquit , in

Divites quodrepromifitDcusdiligentibusfe) Eligcndo cr- dtlctio idiofuo

: jn qua utique voluotatc fua , gra-
in fide gofacit divitesin fide, ficut hasredcs rcgni. Re&c tificavitnqs. Sicdiftym eft, gratificavitagratia ,
quomodo quippeineishoccligcrcdicitur, quod ur in cis fa- ficutjuftificavitdicitura juftitia. hiqu» babemus ,

erit.
**•**» eosclegit. Rogo, quisaudiat Dommum di- inquit, redemptionem per fanguinem ipfius , remtf-
centem , Non vos me elegtftis , fcd ego vos elegi ; ftonem pcccatorum , fecundum divitias gratia ejus ,
& audeat dicerc , crederc homincs ut cligantur cum , qua; abundavit in nos m omni faptenita pruden- &
potius cligantur ut credant, ne contra fntentiam tia utoJUnderetuobiimyfteriumvoluntatisfua ,
7

Veritatis priores invcniantur clegiflcChriftum, qui- ftcundum bonam volunt atcm fuam. In hoc tsyfto
Joan. J5. busdicitChriftus, Nonvosmeetcgi/tis ,Jcdtgovo$ riovoluntatisfua?pofuitdivitias gratia? fii* fccun-
10. e legt ? dum bonam voluntatcm fuam , non fecundum no-
ftram, quarbonaciTc non poftet, nifi ipie lecun*
C A P U T XVIII. dumbonam voluntatcm fuam ut bona ficrct, fub-
venirct.Cum autcm dixiffet , Secundum bonam
Ephtf.1.3, QUis audiat Apoftolum diccntcm, Bentdiiius voluntanm fuam fubjccii, quam propofuit i» 1H0 ,
,

&/CJ. Deus & Pater Domtni nofinj ESU Chrtjit ,

ideft, indiletftoFiliofuo, in difpeuJ .;ioae jteni- l

qui benedixit nos in omni beneditlione fptrita- tudmis temporum inftaurare omnia in Cbrifto , que
it , in calejiibus in Cbrifto • ftcut elegit uos iu ipfo in cclis funt , &
quit in terris tn ipfo : i# qtio ettam
ante mtindt conflitutionem ; ut c[}'emus fantii & im- &fortem fumus , pradejiiaat: Jccundum
confecutt
tnaculati in confpctlu e/us , in charitate , pr.tdefti- propofitum qui univcrfa ofcratur fecundum couji-
,

uans nos adoptioncm filiorum per

tn Cbri- JESUM Itum voluntatis fue , utfimus in laudemgloria ejus.
ftuminipfum, Jecundum placitum voluntatis fuos , 3. Nimis Jongumcftdefingulisdifputare. Ccr- Elefli fu-
tn quagratificavit nos in dilccto Filfo fuo , in quo ha- nitis autcm proculdubio , cernitis quanta manifefta- tnus &
bemtis redetnptionem pcr fanguiuem ipjius , remij- tione Apoftolici cloquii dcfcndatur \\xc gratia ,
prxdcfti-

quam nati non

ftonem peccatorum ,
fecundum divitias gratiit eius ,
contra merjta cxtolluntur humana , tamquam ,

omm fapientia & prudcutia,

quiafutu-
qn£ abundavit in ttos in homoaliquidpriordcr, ut rctnbuatur ci. Eicgit n eramus
ut ofienderet nobis myftcrium voluntatis Juar , Jecun* crgonosDeus in Chrifto antemundiconftitutio- fancfi, fcd
dum bonamvolttntatemfuam ,
quam prapojuit inil- nem, pracdcftinnnsnos in adoptioncm filiorum : ut clTe.

io in difpcnfatione plenitudtnts temporum injiaura- non qiua pcr nos fanCt i & immaculati futuri cramus mus.
,

rcomniatn Cbrijio, qurt m Ctttis funt , que tn C lcd clcgit pra-dcftmavitqucut ciTemus . Fccitautem
terris in ipfo ; in quo etiam fortem confecuti fumus , hoc fccurtdum placitum voluntatis fux , uc nemo
pradtftinati fecmdum propofitum qui untverja ope- defua, fcddeilJiusergafe voluntateglorictur, fe-
ratur fecundum confilium voluntatis fuar , ut ftmus cit hoc fecunduro divitias gratia: fure , fccundum
t* laudem gloria ejus : quis, inquam, ha?c audiat borum voluntatem fuam , quam propofuit in dile-
diligentcr & intclligcntcr, & audcat de hac , quam <5tofiliofuo, inquofortcmconfccuti fumus, pra?-
defendjmus, tam clara veritate dubitarc ? Elegit dcftinati fccandum propofitum , non noftrum , fed

DeusinChrifloanteconftitutioncm mundi mcm- ejus qui univerfaoperatur , ufquc adeo ut ipfc in

PhU.i.13
braejus : & quomodo cligeret eos qui nondum nobisopcrctur& vcllc. Opcraturauttm fccundum
nifi pradcftinando ? Elcgit crgo prxdcfti-
erant, conf lium voluntatis fuar , ut fimus 111 iaudcm gloris
nansnos. Numquidcligcrctimpios&immundos ? cjus. Hinceft quodclamamus, ut ncmoglorietur
J. Cor. 3
Namfiqua?ftio proponatur, utrumhos eligat, an inhomiQC, acpcrhocnec in fcipfo; fcd qui glo-
ll.
potius fanctos & immaculatos , quid horum rcfpon- riatur, in Dominogiorietur, ut fimus jn laudem Cor. 1 . 1

deatquisrcquirat, ac non ftatim ferat pro fan&is gloria:cjus. Ipfequippeoperaturfecundum propo* 3«.
immaculatifquc fententiam ? fitum fuum, ut fimusm laudcm glona? ejus, uti-
Detis de- z. Prxfctebatergo , ait Pelagiamis, qui futuri que fandi & immaculati , propter quod nos vocavit
gitjuftos, effent Jantli &
immaculatiper libera; voluntatis ar- pra?dcftinansantemundi conftitutionem Ex hoc Rom.S.iS .

non quos bttrium :

tales per
&
ideoeos antemundi conjiitutiouem in propofito ejus cft electorum propria vocatio, Rom.
illa 11.

fcipfosfu- ipfa
Jua prxfcientia , quatales futuros effe prafci- cjuibusomniacoopcratur inbonum: quiafccundum
turosprs- vit , elegit . Elegit ergo , inquit , ante quam ef- propofitum vocati funt, fine pinitemia funt &
vidit, fcd Jcnt ,
pr/tdefiinansfilios, quos futuros fantlos im- dona & vocatio Dei
quos ut maculatojque prafcivit utique ipfe non fectt
; , nec
tales face-
ret prade •
fe fatlurum fed ,
illos futuros effe pravidit
, Intuea- C A P U T XIX.
ftinavit, murergoverba Apoftoli, atque videamus utrum
proptereanoselegeritantcmundi conftitutionem , 1. OEDhinoftri, dcquibus vclproquibus nunc De Prs-
quiafancTi&immaculatifuturieramiis, an ut efic- O agimus, forfitan dicunti Pclagianos hoc deitina-
mus? Beneditlus, inquit, Deus& Pater Domini Apoftolico teftimonio refutari, ubi dicit, idco tione quse
Pelagia-
tiofiriJESU Chrifit , qtit itos benedixit in omni beue- nosclcftosinChrifto, & pra*dcftinatos ante mun- norum
ditlione Jpiritait in caicftibusin Cbrifio ; jicut c!e- di conftitutionem , ut effemus fandti & immaculati fententia,
git nos in ipfo attte mundt confiitutionem , ut ejfemus inconfpeftu ejus, in charitate. Ipfi enim putant, quxve Se-
faniii & immaculati Non ergo quia futuri eramus,
. acceptispr,eceptis ,
jam per nos ipfos fieri iibere vo- mipela.
fed ut effcmus . Nempe certum eft , ncmpe inanife- luntaits arbitrio faniios &
tmmacmlatos in confpetiu
rum.
giano-

ftum eft: ideo quippe

eramusfuturi , quia
talcs ejus in chantate quod futurum Deus qv.o-uur.. prr:- Ephef.1.4.
;

clegitipfe, pra?deftinans ut tales per gratiam ejus fctvit , inquiunt, ideo ucs ante munUi eonftitiutio-
eflcmus. Itaergonosbenedixit benediclione fpiri- tiem elegit & pradefiinavit in Cbrifto. Cum dicat
taliincileftibusinChrifto Jefu, ficut elagit nos in Apoftolus, Non quia futuros tales nos eife pncfci-
ipfoantemundiconftitutionem, ut ertemus fan&i vit , fcd ut effemus tales pcr ipfam eleftioncm gratiae
&imrnaculatWfico>j/pec7w ejus , incbarttate prxde- fua?, quagratiricavitnosindilefto filio fuo.Cumcr-
Jlinans nos inadopitonem fitioi u*n per Jefum Chri- go nos prsedcftinavit , opus fuum pra-lci vit, quo nos
ftuminipfum. Deinde quid adjungat attendite , fancTos & immaculatos facit . Undc rccTe hcc tifti-
fecundum placitum , inquit, voluntcttsjua: ne in monio Pclagianas error arguitur Nos autem dici- .

tanto beneficio gratias de placito gloriaremur volun- mus , inquiunt, nofiram Deumnc ''eiujifi-

dem y
 1% S. Augustini Episcopi
</e/n , f/JM c/Were incipimus , €^ /Weo »w e%/0« clrinam pra?dicantur & difputantur , fldmittat; ne
ante mundi conftitutionem , </c pradefiinaffe , » per infidelitatem corde claufo , ea qua; dicuntur

e«"tf»J /*»ffi 0" immaculatigratia atque opere ejus improbetacrepellat? Unde ad Corinthios ait & ,

PermaneLo autem Ephefi tifque ad Pentecoften i-Cor.i6

c-ffemus.Sedaudiant&ipfiin hoc teftimonio, ubi ;

Uid.u, dicit, Sortem confecuti fumus , pradejlinati Jecutu oflium enim mibi apertum eft magnum evidens & ,
°-

dum propofttum , qui univerfa operatttr Ipfe ergo . & adverfariimuiti. Quidhicaliud poteft intelli-
utcredere incipiamusoperatur qui univerfa opera- gi , nifi prsdicato ibi pereum primitus Evangelio
tur. Vocationemquippeillam, dequadi&umeft, eredidiffe multos , & multos ejufdem fidei advcrfa-

Sine panitentia funt dona vocatio Dei de qua & ,• & rios extitiffe,
,t\
fecundum
•.1 r n
illud Domini, Nemo
*. o
adJ<""i.6.66
LltC. o.l o
diftumeft, Nonexoperibus , cnm fed ex vocante : meventt, mfi cuidatum fuerit a Patre meo : tx •>
Matth.f*
poffet dicere , fed ex credente ; ele&ionem quam & Vobis datum eftnojfe myflerium regni calorum , illis , It

fignificavitDominusdicens, Nonvos tr.e clegifiis, autem non efl datum . Oftium ergo apertum cft in
Ron. ii.
ap. Jed ego vos clegi nec fides ipfa prscedit Non
: . eisquibusdatumeft; adverfariitlutemmulti cx eis
.Rcwj J.I ?• enimquiacredidimus, fed ut credamus elegit nosj quibusnon eftdatum.
/0/???. 15, ne priores eum elcgifle dicamur, falfumque fit, 2. Itemque ad eofdem in fecunda epiftola idem

Apoftolus, Cumveniffem, inquit inTroadtmin z.Cor. f

46.
quod abfit , Non vos me elegijits fed ego vos elegi ,
. ,

Nec quiacredidimus, fed ut credamus vocamur; EvangeltumCbrifii , oflium mibt apertum effet&«*.0"I3.

atque illa vocatione, quae fine pxnitentia eft, id in Domino non habui requtem fptritui
,
meo , eo

prorfus agitur &

peragitur, ut credamus. Nec quodnon inveni Titum fratrem meum fed vale //- ;

omnia replkranda funt dehac re tam multa qua? lisfaciensexiiinMacedoniam. Quibus vale fecit ,
diximus. nifi eis qui crediderant , in quorum fcilicct cordibus
2. Denique & in hujus teftimonii confequentibus, Evangelizanti apertum eft oftium i Quid autcm ad-
Deo grarias agit Apoftolus pro his qui crediderunt jungat attendite; Deo autcm , inquit , grattas , j£,y# ]4 .
non utique quoniam eisannunciatum eft Evange- qutfemper tsiumpbare nosfacit in Cbrifto od«- &c. , &
s>&/. 1. lium, fedquoniamcrediderunt. Aitenim, hiquo rem notitice fute per nos matujeftat in omni loco : quia
& vos audientes verbum ventatis , Evaugeliumfa- Cbrifti bonus odor Jumus Deo , in his qui falvi fi-
lutis veflrte , i» quo credentes fignati eftis Spiritu unt , & in his quibufdam qv.tdem
qui pereunt ;

promiffionis fantlo ,
qtti efl pignus hereditatis noftra odor mortis in ,
quibufdam atttem odor vtts
mortem
in redemptionem acquifitionis , im laudemglorice ip- invitam. Ecceundcgratiasagit miles acerrimus&
fius : propter hoc & ego , audttafide vefira *n Chri- dcfenfor invictiffimus gratiae ecce unde gratias :

floJefu& 111 omnes Janblos tton cefjo , gratias agere agit, quiaChriftibonusodorfunt Apoftoli Deo ,
pro vobis Nova erat & recens eorum
. fides prsdica- &inhisquifalvifiuntgratiaejus, & in hisqui pe-
to Evangelio, qua fide audita gratias Deo pro
fibi , reunt judicioejus. Sed ut minus fuccenfeatur haec
iisagit Apoftolus. Si hominigratiasageret pro eo, parumintclligentibus, ipfeadmonet, cum adjun-
quod illum vel putaret non pra»ftitiffe, vel noffet, git&dicit, Et ad bac quts idoneus ? Verum redea- Ibid. 16.
adulatio vel irriiio vcrius quam gratiarum actio dice- musadoftiiapertionem, qua initium fidei audien-
Co '- 4- 5-
retur. Noliteerrare , Deusnon trridetur : donum tiumfignificavitApoftolus. Quideftenim, Ovan~
Fidei ini- cnimejuscftetiamincipiensfides, ncApoftoli fal- tesfimul & pro uobis , utDeus aperiat nobis oftium
tium Dei fa vel fallax gratiarum a£r io mcrito judieetur . Quid vcrbi : nifiapertiffimadcmonftratio , etiam ipfum
donum Non
illud, nonne initium fidei apparet Theffalonicen- initium fidei effe donum Dei ? enim orando
fium , dc quo tamcn idem Apoftolus Deo gratias petereturabeo, nifiabipfotribuicrcderctur. Hoc
ij-^s, agit, dicens, Propterea nosgrattas agimus Deo & ' donum ea?lcftisgratis; in illam Purpurariam dcfcen-
fine intermijfione , quoniam cum percepijjetis a nobis derat, cui, ficut Scriptura dicit in Aclibus Apo-
verbura auditits Dei excepiflis non ut verbum homi-
, ftolorum, Deus aperuerat fenfum ejus , inten- ARor.
I4
& 16.

tium , fedficut efl vere verbunt Dei , quodoperatur

"
debat in ea qu<e a Paulo dicebantur Sic enim voca- .

invobis, cuicredidiflis} Quidcftquod hinc Dco batur, utcrederet. Agit quippe Deus quod vult
Ncmpe vanumcftatquc inane, fi cui
gratiasagit? incordibushominum, vel adjuvando , veljudican-
hoc ipfe non fccit Sed quia hoc vanum
gratias agit . do , ut etiam per eos impleatur quod manus ejus & Acl. 4. iS
&inanenoneft, profe&o Deus , cuide hoc opcre confilium pradeftinavit fieri

gratias agit , ipfe fecit , ut cum percepiflent ab ^. Fruftraitaque etiam illud, quod Regnorum i.7? r „, :o ,
Apoftolo verbum auditus Dei , exciperent illud & Paralipcmcnon Scripturarcfteprobavimus cum , ij.
non ut verbum hominum ,'
fed ficut cft vere verbum Dcus vultfieri quodnonnifi volentibus hominibus '• P"rat,
*' l
Dei. Deusigituroperaturincordibus hominum , oportet fieri , inclinari corum corda uthoc velint,
vocationeiHafecundumpropofitumfuum, de qua eofcilicet inclinante, qui in nobis mirabili modo
multum locuti fumus, ut non inaniter audiant Evan- & ineffabili operatur & velle; ad cauffam de qua
gelium, fedeoauditoconvcrtantur&credant, cx- differimus *
non pcrtinere dixerunt
, Quid eft .
Supra 1

Hilau
aliud, nihil dicere, & tamen contradicere ? nifi
ef'
cipientes non ut vcrbum hominum , fed ficut eft
n.y.p. 1 7.
vcre verbum Dci forte cur eis hoc vifum fit rationem vobis aliquam ,

reddiderunt, quam vos in litteris veftristaccre ma-

C A P U T XX. luiftis. Scd quae illa effe poflit ignoro. An forte

quia oftcndimus hoc Dcum egiflc in cordibus homi-

Llud etiam initium fidei hominum donum Dci num,& ad hoc perduxiffc quorum ei placuit volun-
I efienos admonet, cum hoc fignificet Apo- tates , ut Rex conftituerettir Saul , five David , idco
Colojf.
ftolus dicens in epiftola ad Coloffenfes ; Orationi in- haec cxempla cauffa huic convenire non putant,
*. <yc flate , millaingratiarum aiiione , oran-
vigilantes quoniam non hoc eft temporalitcr rcgnarein hoc (x-
tesfimul&pronobis , ut Deus aperiat uobis oftium culo , quod eft in a?ternum rcgnare cum Deo j ac
verbi Jui ad loquendum myfterium Cbrifli , proptcr pcrhoccxiftimantadrcgna terrena facienda Dcum
qmd etiamvinclus fum , ut manifeflem illud ita ut mclinare , ad rcgnum vcro cilcfte obtincndum
oportet me loqui . Quomodoaperitur oftium verbi, Deum non inclinare quorum voluerit voluntatcs ?
nifi cum fenfus aperitur audicntisut credat , & initio Sed puto propter regnum ca:lorum , non proptcr
'
fid«i fa&o, ea.qua; ad sdificandam falubrcm do- rcgnum terrenum effe di&um ; Inclina cor meum in £
te. *
 DE Pil£DESTINATIONE SANCTORUM. 3$
f! if,jj', tefli^umia
tua : vcl, A
Domino greffus bominis di- tambonisingeniisfic loquimur , quaGobtufis,qui"
Prov. 8- rigtintur, &viamejus volet:vcl y Paratur volun. bus&quodnimiumcft, nohcft fatis. Seddcntvc*
juxtai.xx. tas a Domino: vcl ,Fiat Dominus nofier nobijcum ,fi- niam > novacnim quxftio ad hoc nos compulit .

?.AV^. cuterat cumpatribusnojltts

'
; non dcrelinquat nos, Quiacuminprioribusopufculisnoftrisfatis idoncis
nec avertat nos afe:inclmet carila nojlra adfe, ut ca- tcftimoniis cgiflccius , donum Dci eflc ctiam fidem:
Barucb.z. tnus inomtubusvtis e/us : vcl , Dabo eis cor cogno~ invcntumcftquodcontradiccretur, ad hoc valerc
•?'•
u
fcndime, & auret audientes : vcl, Dabo eis cor illatcftimonia utoftcndantDcidonum cflc incrc-
,
* zeCj '
'
aliud, & fpiritumnovumdabocis Audiant ctiam
. nuntum fidcimitium vcro fidei qno in Chriftum
>

Eztcb.xo. '" u ^
: Spiritummeum dabo in vobis , factam & primitus creditur , ab hominc ipfo cfle, ncc cflc
--. ut in juflificationibus meis ambuletis ,& judicia mca donum Deij fcd hoc exigere Dcum , ut aim id
1 >ov. io. obfervctis
, & faciatis Audiant: ADomino diri-
. prsceflcrit , caetcra tamquam hoc merito confe-
1 '
guntur grejfus viri , mortalts autem quomodo intelli- quantur, qua» Dei dona funt , ncc ullum corum
p
/JS.ii.48 £'* *****
uat * Audiant ; Omnis vir videtur fibi-
f dari gratis, cum in cis Dei gratia , qux non nifi
mctipfi juflus , dirtgtt auttm corda Dominus . Au- gratuita cft , prxdicctur. Quod viJctis qtiam fit

diant: Crediderunt quotquot erant ordinati in vi- abfurdum, propter quod quantum po- inftirimus
tam teternam Audianthcc&aliaquxcumqucnon
. tuimus, ut ctiam ipfum initium fidci donum Dci
dixi, quibusoftcnditurDcusadregnum etiam cx- eflc oftcndercmus . Quod & fi diutius fecimtis ,

lorum, &advitam ancrnam parare & convcrtcrc quamforfitan vcllcnt hi propter qtv.»i fecimus i hine
hominum voluntatcs. Cogitatc autcm qualc fit , ab cis reprehcndi parati fumu<: ; durn iam*-n fi &
ut crcdamus ad conftitucnda rcgna tcrrcna homi- multodiutius quam vcLIcnt, & fi cum faflidio ac
num voluntatcsopcrari Dcum, & ad capeflendum taxlio intelligcntium , fateanrur nos fccifle quod
rcgnumcxlorumhomincsopcrari voluntatcs fuas fecimus, idcft, etiam iniuum fidei, ficut conti-
ncntiam , patientiam , juftitian , petitem , &
C A P U T XXI. cancra, dequibuscumhisnuliaccntentioeft, do«
num Dei efledocuiflc Hic ergo fit hujus volu-
.

MUltadiximus, &fortaflc jam dudum potui- minis terminus , ne offcndat unius nimia longr-
mus perfutdcrc quxvolumus , & adhuc tudo.

V^^'^^^V^V^VV'¥ r *¥''''¥'' "¥**¥* *¥**¥* '¥"¥' •¥"¥*¥* * •'¥' •*"¥'' TVTYTVTTV

A D M O N I T I O
- -
IN LIBRUM SECUNDUM
DE PR2EDESTINATIONE SANGTORUM,
<vulgo de Dono Perseverantije mmcupatum

coarguere per-
REliquos errorcs Scmipclagianorum Maffilienfium
pit Auguflinus . Verum ut maxiraa parte fupenoris libri dc

initio fidei egit, fic in primis partibus libri fequentis copioje differit de

pcrfenjerantia perfeblionc. Nempe fanblus DoElor ex Vrofperi i?f Hi-

larii litteris intcllexit ,
pradeflinationis (3 gratia inimicos duplici hoc

errorc propius a Velagianis recedere. auod i!f initium fidei , 6c uf-

cme in iinem perfeverantiam fic in noftra poteftate coniHtuant

(
qucmadmodurn hic capitc 17. loquitur ) ut Dei dona effe non pu-
tent, neque ad ha?c habenda atque retinenda Deum operart
noflras cogitationes & voluntates. Ouamquam autem hoc pojlcrio-

vc libro i$ ad alias eorum quafdam ad-verfus pradefltnationem quceflio-

nes refpondeat : quia tamen ipfo in cxordio propomt difputandum de

perfeverantia , inde fablum ut libcr nmlgo mel de dono perfeverantia*
nuncuparetur , <vel qua ipfius communior in antiquis codicibus infcri-
(
ptio efl ) de bono perfeverantiae , fub qua olim infrriptione citaba*

tur a Hemigio Archiepifcopo Lugdunenft bi libro de tenenda fcriptura

njeritate cap. p. a Floro feu Beda njulgato , in Taulum , ab Hinc-
maro lib. de pradeflinationc cap. 1. iffc. At certe S. Profper ,
qui
S. Profperi. T^ ope-
 3+
operis Hilario ac fibi dicati exemplaria prima i$ finceriora confpexit ,

eumdem utique libro inditum fuiffe titulum tradit in principio libri ref-

ponfionum ad excerpta Genuenfium, In libris , ait , beatas memoria:

Auguftini epifcopi ,
quorum titulus eft de Pnxdeftinatione San-
£torum . Adfiipulatur Projpero Moaillienfis vetus codex , fmito libro
primo fubjickns , Explicit de Prajdeftinatione fan£k>rum beati Au-
guftini epifcopi liber primus . Incipit fecundus . Finito autem hoc
fecundo : Explicit liber fecundus fan£H Auguftini epifcopi de
Praedeftinatione Sanftorum
De iifdem libris Bellarminus in libto 2, de Gratia x& libero arbi-

„ trioy cap. 11. Confiat , inquit, delatam fuiffe ad Apojtolicam jedem,

„ Ccelejtino Pontifice, a Profpero (5* Milario querimoniam ,
quod in

„ Galha quidam doclrinam fanbli Augufiini de prcedejtina-

presbyteri

„ tiorie reprehenderent . Quid' autem Calefiinus refcripferit perfpicuum

„ efi ex epifiola ejus ad Gallos , in qua inter ccetera , poftea quam
„ magnis laudibus fanclum Jtugufiinum extulit % ita fubjunxit Unde :

„ refiftatur talibus quos male crefcere videmus , (3V. Et quo-

„ niam Galli refpondebant , fuiffe quidem a Pontifice commendatam
„ fanc~li Augufiini doSlrinam , fed non approbatos in fpecie libros illos 5

„ duos de Praedeftinatiorte San&ofumtS de bono Perfeverantiae :con~

„ tra fanclus Profper in libro contra Collatorem y extremo loco demon-
„ firat , Pontificcm non potuijje hos libros non approbare , cum Augu-
„ ftini dotlrinam probaverit , (S? hi libri a cceteris non dijjentiant i£fc*

„ Deinde Ccctefiinits in ea epifiola cap. 2, ita laudat Auguftinum ,

„ ut dicat eum femper habitum a Romana Ecclefia pro magijtro opti-

5

„ mo y (D nummam eum fuiffe faltem rumore finifirce fufpicionis ad-

„ fperfum. jit quomodo ifta dicere potuijjet Ccelejiinus , fi

Auguftinus

„ jal/o fyipfijfet, fidem prcedeftinationis in Ecclejia Catholica femper

* Ub. J*
„ juifje , &
* CONTRA EAM NEMINEM NISI ERRANDO DISPUTARE
ftver.c.i 9 .
„ potuisse ? Mam fi Augufiini de prcedefiinatione fententia falja ef-
„ fet , non poffet idem Augufiinus ab ingcnti temeritate dejendi : quip-

„ pe qui non folum tam acriter pro falfitate certajjet , fed etiam pro
catholica njenditare aufus ejjet (£>c. Denique Gelafius in Conci-
„ fide

„ lio LXX. epifcoporum non folum probamit omnia fcripta fanbli Au-
„ gufiini ($ fancli Profperi s fed etiam contra damnavit libellos Jo-
„ annis Caffiani iff paufii Ktgienfis cum tamen non ignoraret , po- :

„ tiffimam contentionem inter Profperum 15 Caffianum , ac deinde in-

„ ter Fulgmtium i$ Faujlum % de fcriptis fancli Augufiini de Prx-
„ deftinatione fanftorum & de bono perfeverantia? fuiffe *
Prima parte libri probat perfeverantiam illam , qua in Chrifio perfenjeratur
ufque in fmem , effe donum Dei. Hoc enim a Deo irrifovie peti,
fi
Dco da-
a
ri non creditur . Porro Dominica oratione nihil pene aliud pofci quam per-
fenjerantiam 5 juxta Cypriani JMartyris expofitionem: qua quidem cxpofi-
tione ipfi gratite inimici cdnwcli funt anfe quam nati , Perfemerandi gra-
ttam
 35
tnim non fccundum accipicntiwn mcrtta , fed aliis Dei mifericordia da-
viy aliif juflo cjks judicio non dari docct . Cur ex adultis illc potius

quam ifk 'vocctur ,

quemadmodum (5* ex duobus parvulis cur iftc affu-
matv.r ,
tllc rdinqvatur , injcrutabilc . lnfcrutabilius vero , cur ex duobus
piis , hv.tc pcrfcvcrarc donctur, non illi: fcd illud tamcn ccrtiffimum ,

hunc cffc ex pradcftiuatts , iltvm non cfjc . Pradcjlinatioriis myjlerium

Dominicis verbis.dc Tyriis ($ Sidomis , fi eadem apud illos qua apud
Chorozain figna fatla cffent y panitcntiam atluris , monf}rari obfervat .

Kxcmplum parvulorum ad pradcfitnationis iff gratia in majoribus <ve-

ritatcm firmandam valcre ofcndit : atcpie ad lotum libri Jui de libero

arbitrio tcrtit ab adverfariis malc adhuc allatum refpondet . jlltera po-

f\ca opcris hujus parte refellit quod illi ajunt , Pradejlinationis defini-

tioncm utilitati cxhortattonis i$ correptionis adverfam .. *4fferit contra y

Tradcjlinationem utiliter pradicari , ut homo non in feipfo , fed in Do-

mino glorictvr. Qv.a autcm ab illis adverfus pradejlinationem objeSlan-
tur t cadcm non abfimilitcr vel advcrfus Dei prafcientiam , vel adver-
fv.s gratiam illam, quam ad catera bona ( excepto initio fidei iff per-
fevcrantia perjctlionc ) neccfjariam effc confentiunt, pofse torqueri. Pra-
dejlinationem quippe SanSlorum mhd aliud efse quam prafcientiam ttf

praparationem beneficiorum Dei y qutbus certifftme liberantur ,

quicumque
libcrantw . Vcrum pradejlmationem congrua ratione pradicari jubet , ac
non co modo ut apud imperitam multitudinem rcdargui ipfa fua pradi-
catione videatur . Pojlremo illujlriffimum pradejiinationis cxemplum nobis
pofitum ob oados Dominum Jcfwn commendat.

S. Pro/peri. E * SAN-
 3«

SANCTI AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI.
DE DONO PERSEVERANTI£.
AD PROSPERUM ET HILARIUM-
* Scriptus
poft Re-
L I B E R SECUNDUS.
traflatio-
nes, anno
Prima parte libri probat perfeverantiam illam, qua in Chrifto perfeveratur
~
Chrifti ufque in nnem, effe donum Dei. Hoc enim a Deo irriforie peti, li a Deoda-
4*8. auc
r ] non creditur. Porro Dominica oratione nihil pene aliud pofci quam perfeve-
rantiam, juxta Cypriani martyris expofitionem: qua quidemexpofitione ipfigra-
tiaz inimici convicli funt ante quam nati. Perfeverandi gratiam non fecundum
accipientium merita, ied aliis Dei mifericordia dari, aliis jufto ejus judicio non
dari docet. Cur ex adultis ille potius quam ifte vocetur, quemadmodum &. ex
duobus parvulis cur ifte afliunatur, ille relinquatur, infcrutabile Infcrutabilius .

vero, cur ex duobus piis, huic perfeverare donetur, non illi: fed illud tamen
certiflimum, hunc efle ex prjedeitinatis , illum non efle . Praedeftinationis myfte-
rium Dominicis verbis de Tyriis & Sidoniis, fi eadem apud ijlos quse apudCho»
rozain figna fa&a eflent , p#nitentiam a&uris monftrari obfervat Exemplum .

{)arvulorum ad praedeftinationis & gratia; in majoribus veritatem firmandam va-

ere oftendir: atque ad locum libri fui de Libero arbitrio tertii, ab adverfarite
maie huc allatum, refpondet. Altera poftea operis hujus parte refellit quod illi
ajunt, Praideftinationis derjpjtionem utilitati exhcrutionis & correptionis adver-
fam , Aflerit contra, Prsedeftinationem utilifer pradicari , ut homo non in fe-
ipfo, fed in Domino glorietur . Quas autem ab illis adverfus pradeftinationem
objeclantur, eadem non abfimiliter vel adverfus Dei praefcientiam, vel adverfus
gratiam illam, quam ad caitera bona ( excepto initio fidei, 8cperfeverantia:per-
feclione ) neceflariam efle confentiunt, pofle torqueri. Pra:deftinationem quippe
fanclorum nihil aliud efle quam praefcientiam prasparationem beneficiorum Dei, &
quibus certiflime liberantur quicumque liberantur. Verum praedeftinationem con-
grua ratione prsdicari jubet, ac non eo modo ut apud imperitam multitudinem
redargui ipfa fua pra>dicatione videatur. Poftremo illuftriflimum pradeftinationis
exemplum nobis pofitum ob oculos Dominum Jefum commendat.

C A PUT PRTMUM. non cft quod fuit qui vero non perfeveraverit,
:

cjuowodo perfeverans fuit j cum pcrfeverando quif-

De qua |
AM de Perfeverantia diligemius dif- que oftendat fe perfevcrantem quod iftc non fecit ?
,

hic perfe-
verantia
putandum cft . Nam & jn priore li- Scd ne quifquam rcluclctur & dicat , Si ex quo fide-
bro cum agcremus de initio fidei Ijsquifijue factus cft, vixit, verbi gratia, decem
difpute-
tur. etiam de hacaliqua diximus. .Aflt- annos, &eorummediotemporea fide lapfus eft,
rimus crgo donum Dei effe perfeve- nonncquinqueannosperfeveravit? Non contendo
rantiam , quaufqueinfinem perfe- dc verbis , fi & illa perfeverantia putatur effe dicen-
veraturinChrifto, finemautemdicoquo vita ifta da, tamquam temporis fui hanccertedequanunc
:

finitur,inquatantummodopcriculumeft ne cada- agimus perfcverantiam , qua in Chrifto perfevera-

tur. Itaque utrumquifque hoc munus acceperic, tur ufquc infinem, nullomodo habuiffe dicendus
cuamdiuhancvitamducit, incertumeft. Si enim cft, qui non pcrfeveraverit ufqueinfinem: potiuf-
prius quam moriaturcadat , non perfeveraffe uti- quehanchabuitunius anni fidelis, & quantum in-
quedicitur, & veriflime dicitur. Quomodo crgo fra cogitari poteft , fi donecmoreretur fideliter vi-
perfeverantiam qui non pcrfeveravit , accepifle
, xit, quammultorumannorum, fiexiguumtcmpo-
vel habuifle dicendus eft? Nam fi habcat aliquis ris antc mortem a fidci ftabilitate defecit
continentiam, &
ab ea decidat atque incontincns
fiat, fijuftitiam fimiliter,fi patientiam, fi ipfam

fidemj reftcdiciturtabuiffe&non habere, conti-

nens enim fuit , vcijuftusfuit, vclpatiens, vel fi-
delis fuit, quamdiu fuir i cum vero effc deftitit,

C A-
 De Dono perseverantia. 3 7
Pclagianorum vencna, qualafit ancidauira pr*pa- [> ct (eve ,
C A P U T II. ratum. Namtriafunt, utfcitis, qua: maximc ad- unnaui
verfus eos catholica defcndit Ecclefia: quorum «ft w» ptv
" r * n nc
i. /~"\Uoconftituto videamus utrura ruec pcrfe- unum , gratiam Dei non fecundurn menta noftra ?

M*ttb.\o V^vcantia , dc qua dictum eft, Qui perje- dari i quoniam Dei dona funt , & Dei gratia confe- p^^uj .

I». veravertt ujque mfinem , biefalvut erit ,

runturctiammentauniverfajuftoruw r alrcrumcft; Pelagiana:
donum fit Dci Quod . fi non fit quomodo verum in quantacumquc juftitiafinc qualibufcumque |»ec- doclriua:_

_,.. ^ cftquod Apoftolusait, foiits donatumejl proCbri- catis in hoccorruptibilicorpore ncminem vivere:
ria
[.
P OM '*
n / l limumca-
j„ "' "./fo» «onfolumutcredatis m eum , verum etiam v.t tcrtiumcft,
1
obnoKHim
•

naici hommcm pcccato pn- -

|a<
patiamim pro eo . Horumquippe urium pcrtinct ad mi homims, & vmculo damnationis obftnclum ,
initium , alterum ad fincm urrumquc tamen cll : nifi rearus, qui gcncrationc contrahitur, rcysn*-
Dei donum, quiaiitrurnquedi&um eft cflc dona. rationc iblvitur. Horum tnum boc, quod loco
Fidesini- tum > fieut & fupcrius jamdixjmus Quodeninuft .
ultimo pofui, folumnon tractatur m fupradiuo
tium eft initium vcriusChriftiano, quam crcderc in Chri- glonoli >Urtyris libro : dc duobus vcro c«tem tan-
hommis ftum ? Quis finismclior , quam pati pro Chrifto? u illic pti fpicmtatc diflci itur , ut fupradifti h*r«tici
1
Sccl uo<i ati il1 P*™ 11 " ur crcdatur in Chriftum , novi inimicigratia-Chnfti, longeante reperian-
,
m' mac-
' ^
tyrium qualifcumquc mvcora eft contradictio , ut donum turconvitftieflcquammti In his crgo mcritis Qn- .

pro Chri- Dci non initium, fcd augmcntum fidci dicerctur: dtorum, quajnullanifiDcodonafunt, ctiam per-
ito finis cuiopinioni, donantc Domiitn, farisfupcrqucrcf- ilvcrantiamdonumDcicflcfic loquitur . Dtcimus ,
Cyptia».
optimus
ponfjjmus.
.
Q
u id aurcm dici potcft, cur pcrfcvc- inquit, SaniiiJi:etitrttomen tuum .• no* qut>4 op(c- q^"'
rantiaufque in fincm non donetur in Chrifto, cui tnut, Deo,
utfancitfifeiurovatiQHivus uojlns , f«(l Mut'tk.6.
donaturpati proChrifto, aut, ut cxpreliius clo- qutd petahius ab co , ui ttpman ejits Janciifi:etur <)» 9.
quar, cuidonatur mori pro Chrifto? Nam & Pc- ttobts . Caterum a quo Deus fautlificatur ,
qui ipfe
trus apoftolus donum Dji hoccflc dcmonftrans, Janclificat ? Sec} quia ipfo dixit , iittttit eflote

i- Pet.j,
Meiiuscjl, inquit, bengj dcicules , Ji ve'if voiun- quoniam & egt fauChtt fum : id petimus &' togamut, Ltvit.xp,
2'
17. tss Det, p,in quam mjle ftcientes Cum dicit
,
.
ttt qui in baptifmojantitfieattjumut , ijt eo quod effe

Jivelitvolmitas Dri oftendir hnc divinitus dona-

;
cceptmus perfeveremus . £t paulo poft dc hac ipfa re

ri, nticomnibus fanctis, ucpio Chrifto patiantur: adhtic difputans , & doccns nos pcrfevcrantiam p~-
ncquc tnim quos non vuJt voluntas Dci pcrvenirc tercaDomipoi quod nullo modo rcctc ac vcracj,
ad expcricntiam gloriamquepalfionis, non pervcv- ter faceret, mficjus donum& hoc cftct: Htf fnrJo"t-s>t^
niuntadregnumDci , 11 perfevcraverint in Chrifto quit ,
janHtficatio permaniat oyamus
, ut innovt-

ufqucinfinem. Sedquisdicatiftisnondonari hanc &' quta Domtnus &

judt* nofter , fanato a fc& vi-
perfcvcrantiam , quia?gritudinecorporis, vclquo- vificato comminatitrnon delmquere , ne quid ei de-
cumquccafumoriunturin Chrifto, cumlongedif- tertusfiat ; banc ctntinuis oratiouibus piteem faci-
ficiliordoneturillisaquibusfufcipitur & mors ipfa mus , boc diebus& notiibus pofiuhmus ut fan\ii- ,

pro Chnfto ? Mujto quippe difrtcilius perfevcratur, ficatio & ytvificatto , qus de Dei gratia Jumnur t
ubi hoc agit qui pcrfequitur ne perfevcretur , & tpfius protetlione fervetur . In ianclificatione igitur
proptcreaufqueadmortem fuftinctur ut pcrfevere- pcrfeverantjam hoccft, urjn fancrificatione pcr-
,

tur. Illamproindedithciliuspcrfcverantjam, iftam fcveremus, nosabcopeterc iftc doctor intclligit,

facilius cft habere : fedcui nihil diihcite cft, facile cum fanciiiicati dicimus , Santlificetiir nomen tuunt
eft utramquc donare Hanecnim promifit Deus, . Quidcftenimaliud peterequodacccpimus, nifiut Quomodo
diccns , Timorem meum d/tbo tn cor eorum ut a me , id quoquenobisprrftetur, ne habcre dcfinamus ? P etamus
Jfr.ji.40. uon recedant. Quod quul cft aliud , quam , tajis Sicut crgo (irdtu«, cum Deum rogat ut fancrus fit , pj'^^""
ac tantus ent timor meus quem dabo in cor corum , iduriquerogat ut fancluseilepermaneat : itamique
ut mihi perfcverantpr adhrreanr .' & caftus, cum rogatut caftus fit; contincns, ut
Cur autem pcrfcvcrantia ifta pofcitur a Deo
z. conrinensfiti juftus, utjuftusfit; pius, pius; m
fi non datur a Deo ? An & ifta irriforia petitio eft & cancra quscontra Pclagianos dona Dei efte defen-
cum id ab eo petiturquod fcitur non ipfum dare, diraus; hoc fine dubiopctunt , utin eis perfevo-
fcd ipib non danteeflein hominis potcftate; ficut rentbonis, qujBfi.'acccpjflenoverunt Quodfiac- .

irnforia cft ctiam illa a£tiogratiarum , fi ex hocgra- cipiunt, piofcifto&ipfjm perfiverentjam magnurn
tia» Dco, quodnondonavit ipfe, nec fe-
agunrur Dci donum, quo ca?tera dona cj«s confervantur,
Lib.fuper
Clt Scdquod ibi dixi , hoc&hicdico, Noltteer-
- accipiunt.
c.\g.n.i<). *we, inquit Apoftolus, Deus non trridetur O . 4. Qujd cum dicimm , Ventat regntm tuttm Mattb. : 6.
OV. 6.7. homo, non vcrborum tuorum rantum, verum numaliud pofcimus, nifiutvcrjiat & nobis, quod 10 *
etiam cogitationum teftis eft Deus : fi aliquid a tan- efle venturumnondubitamus omnibus fanctis? Er-

todiviteveraciter, ac fidelirer poicis , abilloaquo go&hicqui jamfancti funt, quidorant, nifiutin

pofcis, t« acciperc credc quod poiiris. Noli cum ea lanctitate, qusillisdata eft, perfeverent. Nc-
labiishonorarc, &fupcr eum corde te extollere, que enim aliter eis veniet regnum Dci ; quod non
credensateipibribiefle, quodabillotc fingis ora- aliis, fed hisqui perievcrant uiquc in finem , cer-
re .An ab illo perfeverantia ifta rbrre non pofcitur? tum cft cfle venturum
Jamhoc quidicir, nonmeis difputationibus refel-
lcndus, (edianctorum orationibus onerandus eft. C A P U T IIL
An veroquifquameorumeft, quinonfibi pofcat a
Deout perfeveretinco: cumipfaorationequa?Do- TErtia petitio eft , Fiat voluntas tua in ealo& Mattb. C,
minica nuncupatur, quia eam Dominus docuit, tnterrt .-
vel, quod ln pleriique codicibus I0*
quandooratur a fiin&is , nihil pcnc aliud quam per- legitur , magiique ab orantibus frequentatur , ficut
feverantia pofci intelligatur? inc*lo& tnterra : quod pleriqueintelliguflt, fi-

Legitealiquanto intentius cjuscxpofitionem in

3. cut fanuti Angeli &
nos faciamus voluntatem *Subaudi.
* ,

beati Cypriani Martyris Iibro , quemde hac re con- tuam. Vult autem dle doclor , &martyr, celum faci " nt -

61"11
didit, cujus eft titulus, Dc Dominica oratione: & rerramintclligi fpiritum &carnem, & hocnosS™
& videte ante quot annos contra ea quae futura eram orare, ut voluntatem Deire utraque concordantc
q Uompdo
fa-
 3» S A U G U S T I N I Episcopi
• - •
faciamus. Viditin hisverbis&alterum fenfumfa- talibushominibus effe jam praefenti tempore Ecclc- fi os omnj
niflim.? fidci congruentem , dcquojjam, fupralo- (iam non habentem maculam , aut rugam, aut ali- peccato
neDomi-
nica acci fumus : ut fcificet pro infidclibus», qui funt
uti quidejufmodi, qux una & fola fponfa fit Chrifti : came .

E h
piantur « adhuc terra , terrcnum tantum homincm prima na- tamquam fponfa ejus non fit , quaj per univerfam P -">>-7-
tivitate portantes, orareintclligantur fideles, qui terram quod ab eo didicit , dicit , Dimttte nobis de. ;

cadefti homine induti , non immcritocxli nomine bitanoftra. Sed attcnditequomodo iftos gloriofif-
nuncupamur TJbi evidenter oftendit., & initium fi-
. fimusCyprianusinterimat. Cum enim locum ip-
dei effe donum Dei , quando non tantum pro fideli- fumDominica»orationisexponeret, aitinter ca?te-
bus , ut augeatur in eis vel perfeveret fides , verum ra : Quam neceffarte autem , quam providenter &
etiam pro infidelibus , ut habere incipiant eam , falubriter admonemur , quod peccatores fumus qui ,

quam penitus non habebant , & contra quamcord* pto peccatis rogare compellimur , ut dum tndulgen-

infuper inimica gcftabant fan&a orat Ecclefia Ve , . tta de Deo petitut' , confcientue fua animus recorde-

rum nunc non , de quo in fuperiori

de initio fidei tur . Ne quisfibi quaft inmcens & fe cx-
placeat ,

libro multa jam diximus; fed de illa qua» habenda cft tolleudopluspereat , inflruhur & docetur fepecca-
ufquein finem perfeverantia difputamus , quam pe- requotidie, dum quotidie pro peccatis jubetur ora-
tunt utique etiam fanfti qui faciunt voluntatem Dei, re Sic denique.&Joannes in epiflola ftia ponens ,
.

dicentes in oratione , Fiat volumas tua . Cum enim dixit, Si dixerimus quia peccatum non babemus , I. Joan.
jamfa&afit ineis, curut fiatadhucpetunt, nifiut nos ipfos decipimus , &
verttas innobis non efi : & i."s.

perfevercnt in eo quod effecoepcrunt ? Quamvis hic csetera quae hic inferere longum eft
Ne nosinferas
dicipoflit, non petere fan&os utvoluntas Deifiat i.
in tentattonem
Jam vcrocum dicunt fan&i
fed libera nos a malo; quid aliud
,
M ^ 6
inca?lo, led utfiatin terra ficut in ca?lo : ut terra , ,.
fcilicet imitetur c.xlum , id eft, ut homo Ange- quam ut in fanftitate perfeverent , precantur? Nam Perfevc-

lum, vel infidelis fidelem : acper hoc id fanctos profedto conceffo f.bi iftoDtidono, quodeflcDei ™ ntia
pofcere :
utfit quod nondumeft, non ut perfevc- donum, cumabillo pofcitur , fatisapcrtequemon- '

ret quod eft . Quantalibetenim homines fanctitate ftratur : donoDci, ncinfe- mo non
iftoergo conccflbfibi
pra;polleant, nondum funt squales AngelisDei : rantur in tentationemnemo fnnctorum non tenct perfeve-.
,

nondum ergo ficut fit volunras Dei incado ineis ufque infinem perfeverantiam fanditatis. Neque rat,
Quod fiita eft, in quidem parte quaoptamus, ea cnimquifquam in propofito Chriftiano perfeverare
ut homincsex infidehbus fiantfidcles, non pcrfe- defiftit,nili in tentationem primitus inleratur . Si

verantia , led initium videtur optari ; in ea vero ergo concedatur ei quod orat , ut non infcratur
qua optamus , Ui homines in facienda voluntate Dei utique in fanc~tificatione , quam Dco donantc percc»
tequentur AngelisDci, cum hoc orant fancti , per- pit, Deodonantepcrfiftit.
feverantiarndemonftranturorare : quoniam nemo
pervenit ad illam fummam , qua» in regno eft , bea- C A P U T VI.
titudinem , nifi in ea fanctitate quam fumpfit in ter*
ra perfevcravcri t ufque in finem i. ^Ednolunty utfcribitis, ifii fratresita banc .^^
, s

C A P U T IV.
^
perfeverantiampiedicari, ut non vel fup-
pltctter emereri , vel amittt contumaciter poffit .
pjj}ifjj/a .
rti. n. 5.
.
Ubiquiddicant, parum diligenter attendunt . De P- »4«

OUarta petit io eft , Panem noflrum quotidianum illa enim perfevcrantia loquimur , qua perfcvcratur
JS/hn. tfv
da nobis bodie . Ubi beatus Cyprianus often- ufque in finem:quae fi data eft , perfeveratum cft ufquc
dit quomodo & hic intelligatur perfeverantia poftu- in finem fi autem non cft perfevcratum ufquc in
;

lari. Ait quippeinterca?tcra: Hunc autempanem finem, noncftdata; quod jam& fupcnusfatisegi-
tiari nobts quottdie pojiulamus , ne qui tn Cbrtjlo mus. Non itaque dicant homines perfverantiam
fumus , & Eucharifitam quottdte ad cibum Jalutts cuiquamdatamufqueinfinem, nificumipfc vene- Cap. j.
accipimus , iutercedente aliquo graviore deliBo , ritfinis, & perfcveraffecui data cft, rcpertus fue-
dum abfienti , & non communtcantes a celejii pane ritufquein finem. Dicimus quippc caftum quem
probibemur , a Cbrijii corpore feparemur . Ha?C novimus caftum , five fit , five non fit in ca-

verba fan&i hominis Dei, perfeverantiam prorfus demcaftitatcmanfurus; &fiquidaliud divini mu-
a Domino fanftos indicant pofcere , quando hac nerishabcat, quod tencri&amittipoteft, dicimus
intentionedicunt, P anem nojirum quotidtanum da cumbabercquamdiucumque habct: &fiamiferit >
nobis bodie ncaChrifti corpore feparentur , fed
,•
dicimushabuiffe: pcrfeverantiam vcroufque m fi-
in ea fan&itate permaneant , quanullum, quoindc nem, quoniamnonhabctquifquam, nifi qui per-
feparari mereantur , crimcn admittant feverat ufque in finem , multicam poffunt habere,
nullusamitterc . Ncquccnim mctucndum eft, ne
C A P U T V. forrc cum perfeveraverit homo ufque in finem ,
aliqua in co mala voluntas oriatur , ne perfeveret uf-
i. /^\Uintoorationislocodicimus, Dimitte uo. que in finerri . Hoc ergo Dei donum fuppliciter Perfeve-
l-latt. 6.
\^Fl>is debita uojira , ficut & nos dimttttmus cmereri poteft fedcumdatumfucrit, amitti con- ranti*
:

Inquafbla petitione
debitoribus noflris . tumaciter non potcft Cum enim pcrfevcravcrit donum .

non Prxterita enim

invenitur pofci perfcvcrantia . quifve ufque in fincm, nequehoc donum poteft ^u"^"*
funt pcccata , qua» nobis ut dimittantur oramus : amittcrc nec aliaqua'potcrat ante finem
, Quo- p .
tefl.
perfcvcrantia vero, qua» in xternum falvosfacit , modo cnim poteft amitti , per quod fit ut non
temporiquidcmhujus vitae, non tamcn peraclo , amittaturctiam quod pofietamitti?
fed ei quod ufque ad ejus finem rcftat, eft neceffa- 2. Scd nc forte dicatur , ufqueinfincm perfcve-
qccu*
ria. Opera» pretium eft tamen paulifper intueri , rantiam non amitti , cum data fuerit , id at Q
quidem
p j

quomodo & in hac pctitionc jam tunc linguaCy-
priani, tamquam tclo inviclifllmo veritatis , longc
pofteafuturiconfodiebantur ha?rctici. Etlam hoc
Pelagia-
enimPelagianiandent diccre, homincm juftum in
i orum
uior, ju h&c vita nuilum haberc
cft, cum perfeveratum fueritufque in finem ; fed
tuncamittiquodammodo, quandoagithomo pcr
contumaciam, utadeam pervenircnon poflit: fi-
cutdicimushominem qui non perfcvcraverit ufquc
omnino pcccatum , & in in finem , amififfc vitam arternam , vel regnum
Deij
 De Dono Pe RS£VERANTI;E. 39
Dci non quod jam accepcrat & habcbat , fcd quod
, dem cVut nondifccdamusa Dso non oftendit dan-
acciperet ^ & habcrct fi pcrfcvcraflet : verborum dum efle nifi a Deo, cum pofcendum cftendit a
controvcrfias auferamus nonnulla etiam qux , & Dco. Qui cnim noninferturin tcntationem , non In condi-
nonhabentur, fcd habendafpcrantur, poffe dica- difceditaDco. Nonefthocommnoin vinbuslibe- ri homi-
nis viri-
mus amitti Dicat mihi quifquis audct , utrum
• riarbitrii, qualcsnuncfunt» fueratinhomincante
bus crat
Dcus darc non quod a fc pofci imperavit?Hoc
pollir, quamcaderct. Qua?tamen hbertasvoluntatis m il- nondifce-
ccrte qui fapit nondicodcfipit, fed infcnit. Im-
, lius prima? conditionis prxftantia quantum valuc- dcre a
peravit autcm Dcus ut ei fan&i cjus dicant orantcs , rit, apparuit in Angdis, qui diab-jlocum fuisca- Dco: ad
"folam
M.ittb, 6 Ne inferas nos in tentationem Quifquis igitur cxau- . dente , in vcritatc ftctcrunt ad fecuritatem per- nunc Oci
, cV

16. diturhocpofcens, non inferturincontumacistcn- pctuam non cade, ndi , in qua nunc cos cflc ccrtillimi gratiam
tationcm, quapoflitvcl dignus fit perfcverantiam fumus, pervenire mcrucrunt. Poft cafum au;cm pcrtinet

fanftitatisamittcre. hominis non nifi ad ';ratiam ftiam Deus voluit pcr-

,
utad De-
um accc-
Occupa 3' At cnim voluntate ftia quifque deferit Deum , tmere, ut homo acccJat ad cum ; ncquc nifi ad damus.oc
tio. ut merito deferatur a Deo Quis hocnegavciit . ? gratiam fuam voluit pcrtinere , ut homo non rccc- abco non
Volunta- s c j ij co pctimus , nc inferamur in tentationem , dat ab eo Hanc gratiam pofuit
. illo quo foriem receda- m m
ut hoc non Et fi cxaudimur , utique non
fiat . fit, con/ecuttjumtfs , pradejtinati fecuiwum propofitum mus.
Quifaue Lpb.l.M.
dtfcnt quiaDcusnonpcrmittitutfiat. Nihilenimfit, ni- ejus qut univerfi operatur Ac pcr hoc ficut opcra-
.

Deum.ut fi quodaut ipfc facir, aut fieri ipfc permittit. Po- tur ut acccdamus , fic opcratur nc difcedamus Pro- .

mcnto tenscrgoeft, & a malo in bonum flcftere volunta- pterquod pcr Prophetam didum eft, Fiatma- Pf.79.tS-
ei
dcieratur,
tes, &in)apfum pronasconvertere, ac dirigere in tms tuafuper virum dexterx tute , Juper filium &
fibi placitumgreffum.Cuinonfruftradicitur, Deus bominis quem confirmaflt t:bt,& non difcedimus a te.
tuconvertensvivificabisnos : non fruftra dicitur ,
non cft Adam primus in quo difccffimus
Iftc certc ,

jy.6 S .* Ne des ad movendum pedem meum : non fruftra di- abeo» fcd Adamnoviffimus, fuperqucm fit manus
citur, Ne tradas me Domine a deftderio meo pecca- cjus, utnon difccdamusab co. Chriftus cnimtotus
Pf
tori : poftrcmo ne multa commcmorem , cum , cum membrisfuis eft proptcr Ecclcfiam , quseft
vobis plura fortaffis occunant , non fruftra dicitur j- corpus ejus, plcnitudo cjus. Cum ergofit fupcr
Ne nosmferas in tentationem . Nam quifquis in tcn- eummanusDci, nondifccdamusaDco, ad nos
ut
tationcm non infcrtur , profcclo nec in tcntarioncm utique pcrvcnit opus Dci (boc cftenimmanus .•

fua» mala? yoluntatis infirtur , & qui in tcntationcm Dci ) quo opereDci fitutfimusin Chrifto per-
:

fuse mala? voluntatis non infertur , in nullam pror- manentcscumDco, non ficut in Adam , difccdcn-
Jacob, fus infertur. Unufquifque cnim tentatui , ut fcri- tes a Dco In Chrifto enim forttm confccuti fumus,
.

14.
ptnm eft , a concuptfcentiafua abfiraBus illetius & prapdeftinati ficundum propofirum ejus qui univerfa

Tentatiq Deus nutem neminem tentat ; tentatione fcilicet no- operatur. Manus igiturDti cft ifta, nonnoftra
duplex xia. Nameft&utilis, quanon dccipimur vcl op- utnon difcedamusa Deo. Manus, inquam, ejus
Ibid. i$ primimur, fed probamur, fccundumquoddi<Sum cftifta, qui dixit , Ttmorem meum daOotn cor eo. Jet.}i.\o.
*7.»J.»i cf}.^ P,obame Domine , me Uiacreono-
tentame & . rum , utame non recedant
xiatentationc, quamfignificat Apoftolus diccns , 2. Proptcr quod & pofcia fevoluit, nc infera-

i.TbcJf, j, Neforte tentaverit vos qui tentat , <& in.tnis fit la- murintentationcm: quia&finon inicrimur, nul-
5. bornofier,Deus , utdixi, neminem tentat , hoc laabeo ratione difccdimus. Quod pot'.-rat nobis Peti a fc
cur Deus
eft, neminem infcrt vel inducit in tentationcm . etiam non orantibusdaru fedoratione noftra nos
volucrit ,
Namtcntari & in tentationem non inferri non eft voluit admoneri , a quoaccipiamushxc hcneficia. quepolfit
malum immo etiam bonum cft hoc eft enim
, : Aquoenim, nifiab ilio accipimus, a quo juflum etiam non
probari QuoditaquedicimusDeo, Ne nos tnfe-
. eft ut pctamus? Prorfus in hac re non opcrofas di- orantibus
rasintentattonem; quiddicimus, nifi, ne nosin- dare.
fputationcs expectet Ecclefia ; fcd attendat quoti-
ferrifinas? Undefic orant nonnulli, lcgitur in & dianasorationesfuas. Orat, ut increduli credan^ •

codicibus pluribus , hoc fic pofuit beatiflimus & Deuscrgoconvertitad fidem . Orat, utcredentes
Cyprianus , Nepatiarisnosinduci tentationem m perfeverent; Dcus ergo donat perfeverantiam uf-
InEvangeliotamenGrajconufquam inveni, nifi , que in finem Harc D> ns fa<fturum fe eflc prxfcivit
Ne nos tnferas mtcntationem. Tutiores igitur vivi- „ IPSA EST PR^DESTINATIO SANCTO- Ebbcf 1
.4.
mus, fi totum Deo damus , nonautcm nos illi ex RUM, quosclegitin Chrifto ante conftitutio- &Jiq.
parte, &nobisexpartc committimus quod vidit :
j> nem mundi ; ut cflent finfti & immaculati in
ifte venerabilis Martyrlocum . Nam cum cumdem n confpectu ejus in charitate , prajdcftinans eos
Orationisexponerct, aitpoftcajtera: Quando au- j> inadoptioncmfiliorum pcr Jefum Chriftum in
tem rogamus , ne in tentationem vemamus admo- ,
„ ipfum, fccundum placitum voluntatis fus, in
nemur infirmitatis &
imbecillitatis noflrte ; dum fic „ laudemglorjjEjjratixfujB, inquagratificaviteos
rogamus ne quisfe infolenter extollat , ne quis fibi
, „ indiledoFilio fiio, in quo habent redemptio-
fuperbe &
arroganter aliquid affumat , ne quis aut „ nem pcr fanguinem ; remiflionem pecca-
ipfius
confeffionis aut paffioms gloriam fuam ducat : cum „ torumfecundumdivitiasgratisBejus, qua? abun-
Dominusipfebumtlitatem docens , dixerit , Vigila- „ davir in eos in omni fapientia prudentia , ut &
Mattb 16 te ^ orate > ne veniatis in tentationem ; fpiritus qui- „ oftendereteismyfteriumvolunratis fua;, fecun-
|l. dem promptus efi , caro autem infirma ; utdumpra- „ dum bonam voluntatem fuam , quam propofuit
cedit bumtlis , <& fubmiffa confeffio , & datur totum „ inillo, indifpenfatione plenitudinis tcmporum,
Deo , quidquid fuppliciter cum timore Deipetitur , „ inftaurareomniainChrifto, quxin cxlis funt,
ipftus ptetate prxjietur „ &qu3Bintenisiniplb; in quo etiam & fbrtem
„ confecutifumus, praedeftinati fecundum propo<
C A P U T VIL „ fitumqui univerfaoperatur. Contraiftam veri-
tatis tam claram tubam, quishomofobris vigilan.
I* QI ergo aliadocumcnta non effent, ha»cDo« tifqucfidei voces ullasadmittathumanas
^ minica oratio nobis ad cauffam gratia» , quam
defendimus, fola fufficeret; quia nihilnobis reli-
quit, inquotamquaminnoftrogloriemur. Siqui»
CA-
 4° S. A U G U S T I N I E P I S C O P I
enim Deus fiatuere ilium: non ergo fe ipfe, fed # ow r
c A p U T VIII. Deus. Verumtamcnbonumcft non altum fapere, Rom.n.
fedtimere. In cogitatione autem fua vel cadit quif- J °.
I.QEdtfwr, inquit, gratis Deinon fecundumme- que, velftat. Sicutautem Apoftolusait , quod &
^ hominum datur ? Refpondeo, quoniam
rita inlibrofuperiorimcmoravi, Nonfumusidonei co~ „ Cof
Dcusmifericorseft. Cur ergo inquit, non omni- , gitare altquid quaji ex nobifmetipfis , Jed fufficientta
bus? Et hic refpondeo , Quoniam Deus judex cft nojira ex Deo efl Quemfecutus&
. beatus Ambro-
gc per hoc & gratis ab co datur gratia ; & jufto ejus fius audet & dicit , Non enim in potefiate nojira
in aliisjudiciodemonftratur, quid ineisquibus da- cor nofirum , & nofirce cogitationes : quod om-
turconferatgratia. Nonitaquefimusingrati, quod nis qui humiliter & veraciter pius eft, effe ve-
fecundum placitum voluntatis fua? , in laudem glo- rillimum fentit.
ria?gratia?fua?, tam multos liberat mifericors Deus 5. Hoc autem Ambrofius ut diceret in eo Jibro . , -
IUI
detamdebitaperditione; utfi inde neminem libe- loquebatur , quem de fuga fa?culi fcripfit , docens , je ju „ a
raret, noneffetinjuftus. Exunoquippe omnes in hoc fieculum non corpore, fcd corde fugiendum,/<e«</7,<:.i.
condemnationem non injuftam judicati funt ire , fed quod nifi auxilio Deifieri non poffc differuit. Ait
juftam. Qui ergo hberatur, gratiam uiligat» qui enim Frequetis twbis de fugiendo jceculo ijiojermo ;
:

non liberatur , debitumagnofcat. Siin remittendo atque utinam quam facilis fermo tam cautus foi- , &
debito bonitas, in exigendo a?quitas intelligitur, fed, quod pejus efi , ftequenter ir-
licitus affe&us :

nufquam cffe apud Dcum iniquitas invenitur rcpii terrenarum tllecebra cupiditatum , vanita- &
1, Sedcur, inquit, tioufolunt in parvulorum ,. tum offufio mcntem occupat , ut quodfiudeas vitare ,
verumetiamingeminorumuna atque eadem cauffa boccogites animoque volvas Quod cavere difficile .

tam diverfum judicium ? Nonne fimilis quasftio eft, eji homini , exuere autem impojftbtle Deniqv.e voti .

Mattb.io
cnr in (iiverfa cauffa idem judicium ? Recolamus igi- magis eam efferemquam effetlus , tefiatur Prophe-
l.&Jeqq.
tur illos operarios invineaqui toto die laborave- ta , Declina cor meum in tejiimonia tua , „,.
dicendo
,
118.
runt , & eos qui hora una : nempe cauffa diverfa cft &nonin avaritiam Non enim in potejiate nofira ,^
.

impcnfilaboris, &tamenidem judicium in reddi- cor nofirum , &

cogitationes nofinc , quce improvifo
tione mercedis Numquid & hic audierunt murmu-
. offufce mentem animumque confuudunt , atque alio
rantesa patre-familias nifi, Hoc volo? Ita quip-
, trahunt quam tu propofueris ad fiecularta revocant, :

pe fcjus erga alios fuit largitas, ut crga alios nulla eflet mu.idana inferunt voluptuaria ingerunt , illece-
,

iniquitas.Et quidem utrique in bonis funt:verum-

ifti brofa intexunt , ipjoque in tempore quo elevare men-
tamenquantumad juftitiam fpectat , & gratiam ,po- tem paramus : inferti inanibus cogitationibus ad ,

teft & dc rco qui liberatur re&o dici rco qui damna- terrena plerumque dejicimur Nonitaque in homi. .
Uid. 14.
tur , Tolle quod titum eji , & vade; hutc autem volo num , fed in Dei eft potcftatc , ut habeant homines

quod non debctur , donare An non Itcet mihifaccre . poteftatcm filii Dci fieri . Abipfoquippe accipiuBt/*»*.».".
quod volo^ yln oculus tv.us nequam e/i, quia ego bonus eam, qui dat cordi humano cogitationes pias , per Gal«t.<;.6
/a«)?Hic illc li dicat,Cur non mihi?merito audiet, & quashabeatfidem, qusopcreturpcr dilectionem:
Rom,y,fj Q/;smotttquises qv.i refpondeas Deol Qtiem certc ad quod honum fumendum & tenendum , & in co
in uno veftram benigniflimum largitorcm, in te perfevcranter ufquc in fincm proficicndum , non fli-
vero exactorem juftifTimum, in nulio tamen cer- musidoncicogitarealiquid quafi cx nobifmctipfis, -• Cl> r -3-t

nis injuftum. Ctim enim juftus eiTct , ctiam fi fedfufficicntianoftraexDcoeft; in cujus cft pote-
utrumque punirct : qui liberatur, habet unde ftate cor noftrum , & cogitationcs noftrap
gratias agat ; qui damnatur, non habet quod rc-
prehcndat C A P U T IX.
3. SedfiJ.rm, inquit, hoc oportsbat , v.t dam-
ttatts non ommbus , qv.od omnibus deberetur ofiende~ i. TTyXduobus itaque parvulis originali peccato Infcruta.
ret , atque ita gratius fuam gratiam vafis mifericor- X_i pariter obftriftis, curifte affumatur, ille bUiun
diiC commendaret ; cur in eadem cauffa me quam ;/•> rclinquatur; grandibus im- E
& cxduobusa?tate jam
lum potins puntet , aut illumquamme potius Itbera. ciorum
piis, curifteitavocetur, ut vocantem fequatur
> octmpla
bit? Hoc non dico: fi qua?ris quare ; quia fatcor illeautemaut non vocetur, aut non ita vocctur
menoninvenirequi dicam. Si & hoc qua?ris qua- infcrutabilia funt judicia Dei . Ex dtiobus autem
re; quia in hac re ficut juftaeftiraejus, ficut ma- piis, cur huic donctur pcrfcvcrantia ufque jn fi-
gna eft mifcricordia ejus , ita infcrutabilia judicia nem, illi nondonctur, infcrutabiliorafunt judicia
ejus Dci. Illud tamcn fidclibusdcbeteffccertiffimum ,
4. Adhuc pcrgat & dicat, Cur quibufdam qv.i hunc effe cx pra?deftjnatis , illum non effc Nam fi i-Joa». .

eltm coiueruttt bonafide perfeverare ufjue in finext * 9'

, fuiffettt ex nobis , ait unus pra?deftinatorum , qui
tiondedit? Cur putas, nifiquia non mentitur qui de pcctorc Domini bibcrat hoc fecretum, manfiffent
i Joart. 1. dicit, Ex nobis exierunt ,
Jednon erant ex tiobisi utique nobifcum . Quid cft qua?fo , Non erant ex tto-
ip.
uamfifutffe.it ex nobis , manjiffent utique nobifcum. bis ; nam ji fuijfent , manfiffent utique nobtfcum ?
Numquidcrgohominumnatura? dua? funt? Abfit. NonncutriqueaDcocrcati, utrique ex Adam na-
Si dua? natura? eflent , gratia ulla non cflct : nulli ti, utriquedeterrafadicrant, &abeoquidixit ,
\ enim daretur gratuita liberatio, fi natura? dcbita Omnem fiatum ego fect , unius ejufdemque natura? //*.57.iS,
rcdderetur. Hominibusautem videtur, omncsqui animas acccpcrant ? Nonnc poftremo utrique voca-
boniapparent fidelcs, perfcvcrantiam ufque in fi- tifucrant, & vocantem fccuti utriquc cx impiis ,

Perfeve- nemaccipcredebuifle: Deusautemmelius effc judi- juftificati , & per lavacrum regenerationis utrique
raturis cavit , mifcerc quofdam non pcrfcvcraturos certo renovati ? Scdfiha?c audiret illc, qui fcicbat pro-
cur intcr-
dum non numerofanctorumfuorum ; utquibusnon expcdic culdubio quod diccbat , refpondere poffet & dicere:
perfeve- in hujus vitstentationefecuritas, non poffint effc Vcra fccundum ha?c omnia cx nobis
funt ha?c ,
raturos fecuri Multos enim a perniciofaelatione reprimjt
. crant, vcrumtamcn fvcundum aliam quamdamdi-
Dens ad- qttod Apoftolus , Qjapropter qui vidctur fiare
ait fcrctionem non erant ex nobis ; nam fi fuiffent cx
mifceat.
videat ne cadat Voluntatc autcm fua cadit, qui
. nobis, manfiffent utique nobifcum. Qua? cft tan-
1. Cor, 10.
cadit; &vo!untate Dei ftat, qui ftat. Potens efl dem ifta difcretio? Patcnt libri Dci, non avcrta-
mus
 D£ DONO P£RSE VERANTl/L. 41
mus afpcttum clamat fcripturadivina, adhibea-
: gnavirtutum. Ettamcn in dic judicii punicntur\
mus auditum Non erant ex eis , quia non crant
. quamvisminorifupplicioquamilla? civitates, qua-
fecundum propofitum vocati , non crant in Chri- apud fc virtutibus facliscrcderc nolucrunt. Secutus Matt. 11.
fto elcfti antc conftitutioncm mundi , noncrant in cnimDominus, i\i y Verumtamendtcovobts y Ty 12.
eo fortcm confccuti noncrant prxdeftinati fccun-
, ro & Sidoni remiffxus erit in die judicit ,
quam vo-
Luc. 10.14.
Mortui
dum propofitum cjus , quiuniverfaoperatur Nam . bis . Scvcrius crgo punicntur ifti, rcmiflius; non judi-
illi

fihoceffent, exilliseflcnt, &cum illis finc dubi- fcd tamen punicntur . Porro fi ctiam fecundum fa- cantur fe«
tatione manfiffcnt cta, quxfafturieffcntfivivcrcnt, mortui judican- cundum
facla (jux
2. Utcnimnondicam, quamfit poffibilc Deo, tur: profciflo quia fidclcs futuri crant ifti , fi cis
fafluri
averfas&adverfasinfidemfuam hominum convcr- cum tantis miraculis fuiffet Evangclium pra?dica- cfTent , fi
tcre voluntatcs, & in corum cordibus opcrari, ut tum, non funt utique punicndi , punienturautcm: vivcrent
nullisadverfitatibusccdant, nccabilloaliqua fupc- falfum eft igitur &
iccundum ca mortuos judicari
l.Cor. 10,
rati tcntationc difcedant; cum poffit & quod ait qua? fafturi effent , fiad vivcntes Evangelium pcr-
Apoftolusfacere, utnoncos pcrmittat tentari fu- venirct. Etfihocfalfum cft, non eft cur dicatur
pcr id quod poflunt utcrgo id non dicam, ccrtc
: dcinfantibus, qui pereunt finc baptifinatc morien-
potcrat illos Dcus prxflicns ciTc lapfuros, ante tcs, hoc in ciscomcrito fieri, quia prxfcivit eos
Abfurdi-
rasefr, di-
quamidficrct, aufcrrcdchacvita. An co rcditu- Deus , fi vivcrent ,
pta?dicatumquc illis fuiflct Evan-
cere judi rifumus, utadhucdifputcmus, quantaabfurdita- gclium , infidcliteraudituros. R.cftatigitur ut fo-
candos tcdicatur, judicari homincs mortuos ctiam de his lo pcccato originah tencantur obftridi , & propter
morruos
peccatis , qux prxfcivit eosDcus pcrpctraturos fuif- hoc folum cant in damnationcm; quod videmus
de pecca
tis, qux
fc, liviverent? QuoditaabhorrctafcnfibusChri- aliiscamdemhabcnubus cauffam, non nifiperDei
perperra- prorfushumanis, utid etiam rcfcllcrc
ftianis, aut gratuitamgratiamrcgencrationedonari ; ejusoc- &
run fuC' pudcat. Curcnimnondicatur, ipfum Evange- & culto, juftotamen judicio,quoniam non cftiniqui- Rom.g.i^.
ranr, vi-
fi

xiflfenr.
lium cum tanto laborc paflionibufquc fanctorum tas apud Dcum , quofdam etiam poft baptifmum
fruftracflcprxdicatum, vcl adhuc ctjam prxdica- peflime vivcndo perituros, in hac tamen vitaquo-
ri; i\ judicari poteranthomines, ctiamnon audito ufque pcrcant detincri ; qui non pcrirent, fi eis
Evangclio, fecundum contumaciam vel obedien- corporis mors, lapfum corum prxvcnicns, fubvc-

tiam, quam prxfcivit DeushabiturosfuifTe, fi au- nirct.Quoniamnullusmortuusjudicatur ex bonis

diffent? NecdamnarenturTyrus&Sidon, quam- feumalis, quxfucrat, fi non morcrctur , acturus:
Z feq
Matt.
-

II, vis rcmiflius quam illx civitates , in quibus non cre- alioquin Tyrii & Sidonii , non fccundum ea quae
31.0-21. dentibus, a Domino Chrifto mirabilia figna funt gefferunt pcenas luerent; fcd potius fecundum ea
fadla: quoniamfiapud lllas facla effent, in cinere quxgcftunfucrant, fiincis illx virtutcs evangcli-
& cilicio pcenitentiam egiffcnt ; ficut fe habent elo- cx faftx fuiffent, pcr grandcm pxnitentiam, &
quiaveritatis, inquibus vcrbis fuis Dominus Jcfus per Chrifti fidem confcqucrcntur falutem
altiusnobismyfterium prxdeftinationis oftendit.
Cur Ty-
riis & Si-
3. Si enimqua?raturanobis, curapudeos tanta C A P U T X.
miracula fa&a fint , qui videntcs ca non fuerant cre-
doniis
crediruris dituri , & apud eos facta non fint , qui crcdcrent fi 1./'"'VUidam difputator catholicusnon ignobiiis
non iinr
facla mi-
vidercnt; quid refpondebimus? Numquid dicturi V^huncEvangcliilocumfic cxpofuit, utdi-
fumus, quodinlibroillodixi, ubi fcx quibufdam ccrct, prxfciffcDominum Tyrios & Sidoniosafi-
racula ,
quxftionibus Paganorum, finc prxjudicio tamcn dc fuiffcpoftcarcccffuros, cum factisapud lemira-
quz aliis
facla fue- aliarumcauffarum, quas prudentes poffunt veftiga- culis credidiiknt , & mifericordia potius non eum il-
re non re , rcfpondi Hoc quippe ut fcitis , cum Chriftus
. lic ifta feciflc : quoniam gravion pocnx obnoxii fie-
crediruris.
quare poft tam longa tempora vcnerit, quxreretur, rent, lifidcmquamtcnucrant, rcliquiffent, quam
£/>//;. io2.
dixi quod his tcmporibus , & his locis quibus Evan- fi eam nullo temporc qua fententia do- tenuiffent. In
qu. 2.
>> geliumcjusnoneft prxdicatum, talcs omncs in c~r.i hominis &
admodum acuti , qux fint adhuc
ejus prxdicatione futuros cffe prxfciebat , qualcs merito rcquircnda, quid mc nunc attinet dicere,
multi in cjus corporali prxfentia fuerunt , qui in cum &
ipfa nobis ad id quod agimus fuffrage-
cum, nec fufcitatis ab eo mortuis, credcrc vo- tur? Sicnim miferatione Dominus non fecit in
luerunt. Itempaulopoftineodemlibro, atque iftis virtutcs , pcr quas ficri poffent fidclcs , nc gra-
>> incadcmquxftionc: Quidmirum, inquam, fi vius punircntur , cum poftca fiercnt infideles,
tam infidelibus plenum orbem terrarum Chriftus quod eos fo.turos fuiffc prxfcivit ; fatis apcrte-
„ prioribus fxculis noverat , ut eis prxdicari merito quc monftiatur , dc hisncmine judi-
peccatis
„ nollet, quosnec verbisnccmiraculis fuis crcdi- cari mortuorum , qux prxfcivir fuiffe fadturum , fi
„ turos effe prxfciebat ? Hxc certe de Tyro & Si- aliquo modo ci nc illa faciat, fubvenitur : ficut Ty-
donc non poffumus dicere , & in eis cognofcimus riis&Sidoniis, fifcntentia illa veraeft, fubveniiTe
ad eas cauflas prxdeftinationis ha;c divina judicia dicitur Chriftus, quosmaluit nonaccedere adfi-
pertinere, finequarumcauffarumlatentium pra?ju- dem, quamfceleremultogravioredifcedcre afide,
dicio, tunc ifta refpondere me dixi. Facile eft quoi eos fi accciTiffent , prxviderat fiiiffe facturos
quippeutinfidelitatemaccufcmus Juda;orum de li- Quamvis fidicatur, Curnon fadumcft utcrede»
bera voluntate venientem , qui faftis apud fe tam rentpotius, &hoceis prxftaretur, utante quam
magnis virtutibuscrederenoluerunt. Quod& Do- fidem relinquerent , ex hac vita migrarcnt ? quid re-
Matt.U, minusincrepansarguit, &dicit, V<etibi Coro~ain fponderi poffit , ignoro. Qui enim dicit , relicTu-

Lwf.io.ij.
&
Betbfaida : quiafi tn Tyro <& Suione fa&* fuif- ris fidem bcneficio fuiffe conceffum , ne habere inci-
fentvirtutes, qute faBafuntmvobis , olim in cili- perent quod graviore impietate defcrerent , fatis in-
cio & cinere p#nitentiam egiffent . Sed numquid dicatnon judicari homincm ex co quod prxnofcitur
poffumusdicere, etiam Tvrios & Sydonios talibus male fuiflc fadurus, fieiquocumque bencficio ut
apud fe virtutibus faftis credere noluiffe , aut credi- idnonfaciat, confulatur. Confultum eft igitur&
turos non fuiffe , fi fierent ? cum eis ipfe Dominus illi, qui raptus ejl , nemalitia mutaret inteileclum £<?/>. 4.11;
adteftetur, quod acluri cffent magnx humilitatis ejus Sed cur non ita confultum fuerit Tyriis ac Si-
.

pamitentiam , fiineisfada effcnt divinarum illa fi? doniis, utcrcderent&raperentur, nemalitiamu-

S. Profperi. F tarct
 42 S. AUGUSTIN 1 E p 1 s c o p 1

taret intellectum eorum ; forfitan refponderet ille, ratione concluderc , in omnibus Dcum effe Iaudan-

cui placuit ifto modo hanc folvere

qua?ftionem ego : dum, fineulla neceffitatecredendi duas, ficutilli

vero quartumad hoc quod ago attinet, fufficere volunt, coaeternas boni& mali permixtas effefub-

video, utfecundumiftamquoquefententiam, dc- ftantias

monftrentnr hominesnon judicari dehis qua? non . Denique in primo Retra&ationum libro , quod
3.

fecerunt , etiam fi fachiri fuiffe pranifi funt .

Quam- opus meum nondum iegiftis , cum ad eofdem libros
quam, utdixi, hanc opinionem qua putantur in retractandos veniffem , hoc eft , de Libero arbitrio , RetraBat.
ita locutus fum. In his, inquam, librisita mul-
^' I- ^*
morientibus vel mortuis vindicari peccata, qua? pra».
fciti funt fafturi , etiam refellere pu-
efte fi viverent „ tadiffertafunt, ut incidentesnonnullsqusftio-
deat, nevideamur nos exiftimafle alicujus effe & „ nes, quasvelenodarenonpoteram, vellongam
momenti, quammaluimus difputatione cohibere, „ fermocinationem in pra?fenti requirebant , itadif-

quam filentio pra?terire „ velexomnibus

ferrentur, utexutraque parte,
„ earumdemqusftionum partibus, inquibus non
C A P ^U T X[.
„ apparcbat quid potius congrueret veritati , ad

Rom.9,16. 1. TT)Roinde ? ficutApoftolusait, Non volentisne- „ hoc tamcn ratiocinatio noftra concluderetur , ut

J7 que cur, entisjedmtjerentis efl D<?/;qui & par- „ quodlibeteorum verumeffet, laudandus crede-
vulisquibus vult, etiamnon volentihus nequecur- „ retur,veletiamoftenderetur Dcus. Proptereos
rentibus fubvenit , quos ante conftitutionem mundi „ quippedifputatioilla fufceptaeft, quinegantex
elegitinChrifto, daturus eisgratiam gratis, hoc „ libero voluntatis arbitrio malioriginemduci ; &
eft, nulliseorum velfidei veloperum meritis prae- „ Deum, fiitaeft, creatoremomniumnaturarum
cedentibus; &
majoribus etiam hisquos prsvidit, „ culpandum cffecontendunt, eo modo volentes
fiapud eos facta effent, fuis mjraculis credituros, „ fecundum fua» impietatis errorem , (Manichasi
quibus non vult fubvcnire, non fuhvenit ; de „ enim funt,) immutabilem quamdam, & Deo
quibus in fua pradeftinatione; occulte quidem , fed „ coseternam introducere naturam mali Item poft ,

jufte aliud judicavit . Non enim ejl intquitas „ aliquantumalioloco: Deindediclumeft, inquam»
R 9 T

/W u, apud Deum ,• fed infcrutabilia fitnt judicia ejns , „ exqua miferiapeccantibusjnftimme inflicla libe-
33. & inveftigabilesv* ejus: univerfa autem vix Do~ „ rat Dei gratia quiahomofponte,ideft, libero
••

miiiintifericordia & ventas

>
/ /'.i+.io, ' . Inveftigabiliscrgoeft „ arbitrio cadere potuit, non etiam furgere. Ad
Rom -^ 1 ?
quammiferiam juftajdamnationis pertinet igno-
'
jnifericordia, quacujus vult miferetur, nullisejus „
prscedentibus mcritis ; inveftigabilis veritas , qua & „ rantia, &difficultas, quam patituromnishoma
quem vult ohdurat , ejus quidem precedentibus me- „ abexordio nativitatisfua?: necabifto malolibe-
ritis, fedcumco cujus miferetur plerumque com- ,, raturquifquam nifiDei gratia Quam miferiam .

munibus Sicut duorum geminorum , quorum unus

. „ nolunt Pelagiani ex jufta damnatione defcendere
afjumitur, aliusrelinquitur , difpareftexitus,me- „ negantesoriginale peccatum; quamvis ignoran-
ritacommunia ; in quibus tamen fic alter magna Dci „ tia&difficultas etiamfiellent hominis primordia
bonitate liberatur, ut alter nulla ejus iniquitate dam- „ naturalia, nccficculpandus, fedlaudanduseffet
netur. Numquidenim iniquitas eft apud Deum? „ Deus , ficuti in eodem Iibro tertio * difputavimus, *Cap. :o%
Abfit : fcd inveftigabilcs funt via» ipfius . Itacjue mi- „ Qua?difputatio contra Manichsos habendacft,
f-ricordiam ejusinhis quilibcrantur, &veritatem „ qmnonaccipiuntfcripturasfanctasveteris Tefta-
in hisqui punruntur, ftne dubitatinne crcdamus: „ menti , in quibus ppccatum originale narratur;
neque infcrutabilia fcrutan , aut inveftigabilia vefti- „ &quidquidinde in Utteris Apoftolicis legitur,
Pfal.t.3. gareconemur. Exorequippe infantium & laclxn- ,, detcftabiliimpudentia immiffum fuiffe con-
tium fuam pcrficit laudem utquod inhisvidemus : „ tendunt a corruptoribus Scripturarum , tam-
quorurn liberationembona eorum mcrita nulla pnt- „ quam non fuerit ab Apoflolis diclum Contra Pe- .

cedunt, & in his quorum damnationem utrifquc „ lagianos autem hoc defendcndum eft quod utra- ,

communiaoriginalia fola prycedunt; hoc&in ma- „ que Scriptura commendat quam fe accipere pro- ,

joribusfierinequaquamomninocunftcmur, id cft, „ fitentur. Hsc dixi in primo libro Retradatio-

nonputantes, vel fecundumfuamerita.Taiiamcui- num , cum retraclarcmlibios deLibero arbitrio,
auamdari, velnifi fuismcritis quemquam pumri, Nec folafaneifta ibi amcdida funt dehislibns; ve-
five paresqui liberanturatquc puniuntur, five di- rum &aliamulta, qua?huic ad vos operi inferere
fpareshabeant cauffas malas ; utqui videtur ftarc, longum putavi & non, neceffarium , : quod & vos
i.Cor.io. vidcatnecadac; &quigloriatur,nonin femctipfo, exiftimo efie judicaturos , cum omnia legeritis.
11 fcd in Domino glorietur Quamvis ergo in libro tertio deLibero arbitrio ita de v
i.Cor.i.ji* parvulisdifputaverim, utetiamfi verum eflet quod
2 Curautem cauffamparvulorum adexemplutn
o^HiU- m <*JQ rum
ficut fcribitis , nonpatiuntnr afferri ho-
> dicuntPela^iani , ignorantiam difficultatem , fine &
rii, n. 8.mines , quicontraPclagianosnondubitanteficpec- quibus millus homo nafcitur , primordia , non fup-
Koi».5.n. catumoriginale, quodperunum homincm intravit plicia effe natura; ; vinccrentur tamcn Manicha?i
, qui
®* \ 6 inmundum, &exuno omnesiffe in condemnatio-
',
volunt duas boni fcilicet & mali , coasternas ePe na-
,

hbnwv*! nem ? Q
u °d& Manichsi nonaccipiunt, qui non turas: numquid ideo fides in dubium vocanda vel de-
teris In- folum omnes vetcrrsTeftamenti fcripturas in ulla au- fcrenda eft , quam contra ipfos Pelagianos catho-
ltrumenti ctoritate nonhabcnt, verumctiam ciasqua? au no- lica defcndit Ecclefia , quse affcrit originale ef-
non reci-
vum crt inent Teftamcntum ficaccipiunt, ut fuo fe peccatum Cujus reatus gcncratione contra-
p ,

vi^non ni-
quodam privilegio, immo facrilcgio , qttod volunt dus , regenerationc folvendus eft ? Quod fi &
fiquosvo- fumant, quod nolunt rejiciant : contra quos age- ifti fatentur nobifcum , ut fimul in hac cauffa
lunt. baminlibrkdeLiberaarbitno, undc ifti nobis prr- Pelagia.-orum dcftruamus errorem : cur putant
fcnbendum putant. Idcoquxftiones opcrofiilimas cffc dubitandum , quod etiam parvulos Deus,
incidentts enucleate folverc nolui, nenimiumloh- quibus datfuamgratiam pcrbaptifmatis facramen- c / /r ,#
gum opusefet, ubi mc adverftistam perve-ribs te- tum, eruatde potcftatc tencbrarum, &transfcrat l; .
iftimoniorum divinorum nonadjuvabat attctoriras. in regnumfiliicharitatisfua:? Ineoergo quod aliis Pf.ioo. 1.
Et poteram, ficut feci, quodlibet horum verum camdat, aliisnondat, curnoluntcantareDomino
eflet, quse non definitc interponcbam , ccrta tamen mifericordiam &judicium? Curautem illis potius
J4>
quam
 DE DONO PERSEVERANTIyE. 43
quam illis dcrur, quis cognovit fenfum Domini ? mixtio crederctur : abfit ur cauffam parvulorum fic

Quis infcrutabjlia fcrutari valcat? quis inveftiga- relinquamus, ut incertum effe nobis dicamus
bilia vcftigarc? utruminChriftorcgcncrati, fimoriantur parvuli,
tranfeant in xtcrnam falutem ; non rcgcneratiautem
C A P U T XII. mortem fecundam quoniam quod fcri-
tranfeant in :

ptumcft, Per unum bominem pcccatum mtravit itt Ko/w.5.11.

Ipb. 1.5. 1, y^Onficitur itaquc gratiam Dci non
fecundum mundum , &
per peccatum mors , ita in omnes &
V-/ merita accipicntium dari, fcd fccundum bomines pertranfiitalitcr re&e intclligi non potcfl:
;

i.Cor. i
placitum voluntatisejus, inJaudem& gloriam ip- ncca morte perperua , qua: juftiffimc cft rctributa
fius gratiarcjus, ut qui gloriatur, nullo modo in pcccato, liberatqucmquam pufillorum atquc ma-
fcipfo, fcd in Domino glorietur: qui hominibus gnorum , nifi ille qui proptcr remittcnda & origina
Rom.p.ji.
datquibusvult, quoniam mifericors cft; quod & &proprianoftrapcccatamorruuseft, fine ullo
lia

finondet, juftuscft: &nondat quibus non vult, fuooriginali propriovc pcccato Scdquarcillospo- .

utnotasfaciatdivitiasgIoria?fua? in vaia mifcricor- tiusquamillos? Itcrumatquciterumdicimus, ncc

dix. Dandocnimquibufdamquodnon mcrcntur, nos pif»ct , O bomo tuquis es qui refpondeas Deof Rom 9.Z0.

& invejligabtles ° m J '

profecto gratuitam , & per hoc vcram fuam gratiam Jnfcrutabtlia funt judtcta ejus , tji* '

ciTcvoIuit: nonomnibusdando, quid omncs me- ejus . Et hocadjiciamus: Altiora te ne quaficris , f^/; .J.21
.j. 2
rercntur oftcndit. Bonus in bcncficio ccrtorum, & fortiora te nefcrutatus fueris .

juftus in fupplicio ceterorum ; & bonus in omnibus, 4. VidctiscnimCariffimiquamfitabfurdum, &

quoniam bonum eft, cum dcbitum redditurs & afidcifanitateatqucfinceritatc vcritatisalienum, ut
n *""udj.
juftus in omnibus , quoniam juftum eft cum indcbi- dicamus parvulos mortuos fecundum ea judicari , carl fc .
tum finccujufquam fraudc donatur. qua? pra?fciti funt facluri cffe fi viverent? In hanc cundum
2. Defenditurautcmfinemeritis Dei gratia, id autcm fententiam , quamccrteomnis fcnfus huma- ea S u *.
01
eft, vcragratia, ctiam fi parvuli baptizati, ficut nusquantulacumqucrationefubnixus, maximequc ".
Veram f"'
D:i gra- Pclagiani fcntiunt
, non crtiuntur dc poteftate tene- Chriitianusexhorret, irecompulfi funt, qui fic a c} ur f, j Vl .
tiam de brarum, quianulli pcccato, ficut putantPelagiani, Pclagianorum errorc alicni cffe volucrunt , ut tamen vercnt
fendi pof- tcncntur obnoxii, fcd tantum in regnum Domini gratiam Dei per Jcfum Chnftum Dominum no-
fe, c tiamli
transluuntur: ctiam fic enim fine ullis bonis mcri- ftrum, quanobisunapoft lapfum primi liominis,
nullumcf-
fer, ut vo-
tis datur eis rcgnum quibus datur , finc ullis malis & in quo omncs cccidimus, fubvenitur, fecundum
Jebat Pe. mcritis nondaturcis, quibusnon datur. Quodad- mcritanoftradarifibiadhucexiftimcnt cffe credcn-
ia?ius,ori- vcrfus eofdcm Pclagianosdicere folemus, quando dum, &difputationeinfuper proferendum. Quod
ginale
nobisobjiciunt, quod fatotribuamus Dci^rariam, ipfePclagiusanteorientalesepifcopos judices, dam-
peccatum.
Vide l,b.
dicendoeam non fccundum merita noftradari Ipfi . nationis fu.r timoredamnavit . Hoc autem fi non
2, contxa enim potius Dei gratiam fatoin parvulis tribuunt, dicatur, de mortuorum fcilicctopcribus, qua? fa-
duasepijl. qui dicunt fatumeffe, ubi merttumnon ejl . Nulla cturierantfi viverent, bonisautmalis, acper hcc
Pelag.c,6. quippcmerita, etiam fccundum ipfos Pclagianos, nullis, & in ipfaDci pra?fcicntia non futuris: hoc
pofluntin parvujisinveniri, curaliicorum mittan- ergofinondicatur, quod cernitisciuantocrrorcdi-
turinregnum, alii vcroalicnentur a regno. Sicut catur; quid rcftabit , nifiutgratiam Dci nonfccun-
autcm nunc, utoftcndcrcmgratiam Dei non fecun- dum merita noftra dari , quod contra ha?rcfim Pela-
dum mcritanoftradari, fccundum utrumquc fen- gianam catholica defcndit Ecclcfia , remota conten-
fum hoc dcfendcre malui ; & fccundum noftrum fci- tioniscaligincfateamur; atqueid maximc in parvu-
licet, qui obftrictos originali pcccato parvulos di- lis evidcntiore vcritatc ccrnamus ? Neque enim fato
cimus, &fccundum Pelagianorum , qui originalc on ato
cogiturDeusillis infantibus fubvenire, autem
illis _^
negant c(Tc pcccatum ; nec tamen idco mihi eft am- nonfubvenire, cumfit utrifque cauffa communis:
Matt.i.iu fant ibus
bigcndum, habereparvulosquodeisdimittat, qui aut res humanas in parvulis non divina providentia , aliis fub-
falvum facit populum fuum a peccatis corum ita in : fed fortuitis agi cafibus opinabimur , cum rationales veniatur,
* Cap. 10. tcrtio libro de Libero *arbitriofccundum utrumque vel damnanda? vcl libcranda? fint anima?; quando ^ , '
.

f?*vena '
fenfum reftiti Manichjeis , five fupplicia, five pri- quidemnecpaffercaditinterramfine voluntatc Pa- t
ur
mordia natura? fint ignorantia & difficultas , fincqui- tris noftri qui in ca?lis eft aut parentum negligentiat Ma'tt. 10.
:

busnullushominumnafcitur; & tamen unum ho- fic tribucndum eft , quod parvuli fine baptifmate z 9-

rum teneo Ibi quoquc a me fatis evidcnter expref-

. moriuntur , ut nihil ibi agant fuperna judicia ; tam-
fum eft , quod non fit ifta natura inftituti hominis quamipfiquihocmodo male moriuntur, parcntes
fed poena damnati. fibinegligentesvoluntatepropria de quibus nafce-
3. Fruftraitaquemihideilliuslibrimeivctuftate rentur, elegcrint: quiddicim, quodparvulusali-
pra?fcribitur , ne agam cauffam ficut debeo agerc quando ante quamilli per minifterium baptizantis
parvulorum, & inde gratiam Dei non fecundum fuccurri poffit, expirat? Plerumque enim fefti-
merita hominum dari , perfpicua? vcritatis luce con- nantibus parentibus &paratis miniftris, ut baptif-
vincam. Si enim quando
Libero arbitriolibros de mus parvulo detur , Deo tamen nolente non datur
laicus ccepi , presbyter explicavi , adhuc de dam- qui eum paululum in hac vita non tcnuit ut daretur
natione infantium non renafcentium , de renaf- & Quid , etiam quod aliquando parvulis infidelium fi-
centiumliberationedubitarem; nemo, utopinor, liis potuit, ne irent in perditionem , filiis fide- &
effet tam injuftusatqueinvidus, qui me proficerc lium non potuit baptifmate fubveniri ? Ubi ccrtc Rom.z.u.
prohiberet , atque in hac dubitatione remanendum oftcnditur, quod perfonarum apud Deum non fit
mihi effe judicaret . Cum vero re&ius poffit intelli- acceptio alioquin cultorum fuorum potius , quam
:

gi, non me propterea de hac re dubitaffe credi inimicorum filios liberarct.

oportere, quiacontraquosmea dirigebatur inten-
tio, fic mihi vifi funt refellendi , utfivepcena eflct C A P U T XIII.
peccati originalis in parvulis , quod veritas habet
five nonquod nonnulli errantes opinantur
effet , I. TAm vero, quoniam de dono perfeverantiae
nullo modo tamcn quam Manichasorum error indu- I nuncagimus, quid eft quod morituro non
cit, duarum naturarum , boni fcilicet & mali per-. bapcizato fubvenitur , ne fine baptifmate moriatur
, ;
S. Profpsti, F 2. & ba-
 44- & AUGUSTINI EPISCOPI
&baptizatocafuro non fubvenitur , ut antemoria- qua? fuper terram .•
cui de hac tanta re agendae funt

tur? Nififorteilliadhucabfurditatiaufcultabimus, gratia», nifi hoc facienti Domino Deo noftro, qui
qua diciturnihilprodefle cuiquam moriante quam nospertalebeneficiumliberando de profundo hu-
caciat,
adus judicabitur , quos
quia fecundum eos jus mundi elegit , & prsedeftinavit ante conftitutio-

eum praefcivit Deus aclurum fuifle fi viveret Hanc . nem mundi f

perverfitatem fanitati fidei tam vehementer adver-
fam quis patienter audiat? quis ferat ? Et tamen C A P U T XIV.
hoc dicere urgentur , qui non fatentur gratiam Dei
non fecundum merita noftradari. Qui autem no- I, QEd ajunt pradeftinationis definitionem utili- j n p^,
lunt dicere unumquemque mortuorum fccundum ^ tati pradicationis adverfam . Qyafi vcro HsHUarii
eajudicari, quseDeusillumprsefcivit afturum fuif- adverfatafit Apoftolo prcedicanti. Nonne ille do-*> ? ro -
fe fi viveret , intuentes quam manifefta falfitate , & ctor gentium in fide & veritate & prsedeftinationem
p^efti-
quantaabfurditate dicatur; non remanet curdi- eis totiescommendavit, & verbum Dei prcedicare non nat on s j j

cant, quodinPelagianisdamnavit, &abipfoPc!a- deftitit? Numquidquiadixit, Deus eji qut opera- dotfri-
gio damnari fecit Ecclefia , gratiam Dei fecundum tur *» v °bis velle & &
operaripro bona voluntate ; nam utili-
*" r
merita noftra dari cum videantaliosparvulosnon
•• ideononipfe, &utvelimus, quceDeo placeant ,
d atJ Q n
^*
rcgeneratos ad setemam mortem , alios autem rege- &utoperemur, hortatuseft? autquia dixit, Ql" non efle
neratos adseternam vitam tolli de hac vita; ipfos tnvobis bonumopus cceptt, perficiet ufque in diem adverfam.
quoque regeneratos, alios perfeverantes ufque in Cbriflijefu; ideoutinciperent homines & perfe- Pbtiip. i
finemhincire; alios quo ufque decidant hicteneri, verarent ufque in finem, ipfe non fuafit? Nempe \^pip ,$
qui utique non dccidiffenr, fi ante quam laberen- ipfe Dominus hominibus ut crederent , prsecepit
tur, hinc exiflent; & rurfus quofdam lapfos quo atqueait, Credite in Deum , tnmecredite ; nec/<w».J4.i &
ufqueredeant nonexiredehac vita, quiutiquepe- tamenideoejusfalfafententia eft, nec vana defini-
rirentfiantequamredirentexirent. tio, ubiait, Nemovenitadme, ideft, nemocre- , ,,
r
z. Undefatisdilucideoftenditur, &inchoandi» ditinme, nifi fuertt ei datum a Patremeo. Nec
&ufqucinfinem perfeverandi gratiam Dei, nonfe- rurfus, quiaveraeft hsec definitio, ideo vana eft
cundum merita noftra dari; fed donari fecundum illaprreceptio . Curergoprsedicationi, prseceptio-
ipfius fecretiffimam , eamdemque juftiffimam , la- ni, exhortationi , correptioni , quse omnia fre-

Rom.Zso. pientiffimam, beneficentiffimam voluntatem.-quo- quentat fcriptura divina exiftimamusinutilem de-,

niamquos prsedeftinavit , ipfbs vocavit vocatio- & finitionem prsedeftinationis, quaro commendat ea-
ne. illa, de qua di&um eft , Sine pajnitentia funt demfcripturadivina?
Ram ji
dona & vacatio Dei . Ad quam vocationem perti- 2. Anquifquamdicereaudebit, Deumnonprse-

2 p.
'
nerenullus eft homo ab hominibus certa aflevera- fciffe, quibusefletdaturus ut crederent, aut quos

Job.y. \. tionedicendus, nificumdehocfeculo exierit: in daturusefTctFiliofuo, ut ex eis non perderet quem-

i.Cer. jo. quam? Quseurique profefto henefi- /«<*». 1 S.p
hacautem vitahumana, qusetentatioeft fuperter- fi prsefcivit ,
U "
ram, qui vide'urftare,videat necadat Ideoquip- . ciafua, quibusnos dignatur liberare, prsefcivit .

• G»/>, 3. diximus ) non perfeveraturi

pe(ficutjam fupra * Hseccft PR^DESTINATIO SANCTORUM , PrxdeiU ,
perfeveraturis providentiffima Dei voluntate mi- nihilaliud.' prsefcientiafcilicet& prreparatio bene- natio
Rom. i2. fcentur> U t efle difcamus non alta fapientes ficiorum Dei, quibus certiffime liberantur , qui- quid,
, fed

humilibusconfentientes^ & cum t'morc& tremo-

1 '
cumque liberantur . Carteriautemubi nifi in mafla
Philip. z. re noftram ipforum falutem operemur: Deus eft perditionisjufto divino judicio rclinquuntur? ubi
i2.0nj. enimquioperaturin nobis vellc operari pro & & Tyrii funt&Sidonii, quietiam credere po-
relicti

bona voluntate. Nos ergo volumus, fed Deus in tuerunt, fi mira

illa Chrifti figna vidiflent Sed .

nobisoperatur & vclle.- nos ergo operamur , fed quoniam utcrederent, non erat cis datum, etiam
Deusinnobis opcratur&operari pro bona volun undecredcrent eft negatum. Ex quo apparet Jia-
tate. Hoc nobisexpedit&credere&dicerc.- hoc berequofdam in ipfb ingenio divinum naturatiter
eftpium, hoc verum , ut fit humilis & fubmiOa munus intclligentire, quomovcanturad fidem, fi
confclfio, & detur totum Deo. Cogitantes cre- congruafuismentibus, vel audiant verba, vel fi-
dimus, cogitantes loquimur , cogitantcs agimus gnaconfpiciant: &tamenfiDei altiore judicio, a
quidquid agimus.- quod autem attinet ad pietatis pcrditionismaflanonfunrgratixprsedeftinationedi-
v am & verumDeicultum, non fumus idonci co-
%,Cor.$j.
i fcreti, nccipfacis adhibentur vel difta divina vel
gitarealiquidtamquamcxnobifmetipfis, fed fuffi- fafta, perquxpoffentcredere, fi audirent utique
SanSus cientianoftraexDcoeft Nonenimefl in poteflate . talia vel Ineadem perditionis mafla reli-
viderent.
Ambro- noflra cor noflrum &
noftra cogitationes Unde idem , &i funt etiam Judsei qui non potucrunt credere fa-
,

fius defu-
q U noca j t> itemdicit KmhroCms ^Q^ns autem tam
j ftisinconfpcclu fuo tam magnis clarifque virtuti-
Tap.! u beatus qut tn corde fuo femper afcendat ? Sed hocfi- bus. Curcnimnon poterant credere, non tacuit
Ibidem* ne divino auxilio quifieri pttteft? nullo profeclo modo, Evangclium, dicens, Cum autem tanta figna fe* jMHi , 2>
iy.85.6. DeniquejnquityfupraeademScripturadicit, Bea- ctffet coram eis , nott crediderunt in eum , ut ferma n.&feij.
tusvtr cujusejl auxiliumejus abs te , Domine , a» Ifaite propbtta? impleretur ,
quem dixit , Domine ,

fcenfus in corde ejus . Hoc utique ut diceret, non quis credidit auditui noflro, & bracbium Domini'J a ' M»*«
folumin litterisfacrislegebar, fed ficut de illo vi- cui revelatum eft} Et ideo nen poterant credere t
rofinedubitatioHecrcdendum eft, etiam in corde quia iterum dixit Ifaias y Exceecavit oculos eorum y Jfa.6.io.

Jn trtefa-
ffofentiebat Ambrofius Quodergo in facramen-
. &induravit cor illorum, ut non videant oculis ,
tione ad tis fidelium dicitur , ut furfum cor habeamus ad '
nec tnteiligant corde , canvertantur , &
fanem &
canonem Dominum , munus eft Domini ;de quo munerc ipfi illos . Non erant crgo fic excsecati oculi , necficin-
Miff*. DominoDeonoftrogratiasagere, a facerdote poft duratumcor Tyriorum & Sidoniorum: quoniam
hancvocem quibus hoc dicitur admonentur ; & credidiflcnt, fiqualia videruntifti figna vidiflent .

dignum ac juftum efTe refpondent . Cum cnim non Sedncc illis profuit quod poterant credere, quia
fitinnoftrapoteftatccornoftrum, fed divino fub- prsedcftinati non eranr ab eo , cujus infcrutabilia
Cohjf.3.1. Jeveturauxilio, utafccndat, qua? furfum funt & funtjudicia, &inveftigabilesvia:; nec iftis obfuif-
f
om' u '

fapiat, ubiChriftuseftindextra
"*
Dei fedens, non fctquodnon poterant credere, fi ita praedcftinati
ef-
 De Dono PeRSEVERANTIjE. 45
cffcnt, uteoscjecos Dcus illuminarct, & indura- non tantum continentiam donum Dei cflc , fed con-
tiscorlapidcum vellct auferre. Verurn quod dixit jugatorum etiam caftitatem Qua? cum vera fint , .

DominusdcTyriis & Sidoniis, aliquo alio modo hortamurtamcnadha?c, quantumcuique noftrum

potcftfbrtaflisintelligi: nemincm tamcn vcniread datumeftut poifit hortari j quia& hocejusdonum SaP-7- 16-
Chriftum, datum, & cis dari qui in
nificui fucrit •ft, in cujus manu funt & nosfermones noftri & . Vq' *'

illo ckcti ftint ante conftitutioncm mundi procul ,

Undc & Apoftolus, Secu/idum gratiam, inquit,
dubioconfitctur, aquo non furdis auribus cordis qux data ejl miln , ut fapiens arcbtteiius fundamen-
eloquium divinum auribus carnis auditur. Et ta- tum pofui. Et alio loco , Uuvuique , inquit, fi- ^ 1 *"' *•

mcn hxc pra?deftinatio qua? fatis apcrre ctiam vcrbis cut Duminus dedit : e^oplantavi , Apollo ngavit , ^*
Evangclicis explicatur, non prohibuit Dominum fe Deus mcrenienttttn dedit
d Itaque neque qui plan- .

& propter incipicndum dicere , quod paulo antc tat , aliquid efi , neque qui rigtt , f J qw incre*

foan.i^.i.
, commcmoravi,' Credite tn Deum ,' in mecredi. & mentum dat Dcus . Ac pcr hoc ficut exhortatur &
. 18. j . te • & propter pcrfeverandum , Oportetjemper ora* prasdicat recte, fed ille qui accepit hoc donum :

re, & non deficere , Audiuntenim ha»c& faciunt jtacxhorrantcmatque pro-dicantcm , profc<5to illc
quibusdatumeft: non autcm faciunt , fiveaudiant, obedicntcr audit, qui tccepft hoc donum Hinc .

Utt #I fivcnonaudiant, quibus nondatum eft. Quia-uo- eftquod Dominus , cum eis loquerctur, qui car-
'
bts , inquit, datumefinoffe myfierium regm caio- nisauresapcrtashabcrcnr, dicebattamen, Qui ba- j^ g 8
rum , itlis autemnon eji datum. Quorum altcrum bet aures audiendi , auUiat ; quas non omncs ha-
ad mifericordiam , alterum ad judicium pcrtinet il- bcre proculdubionovcrat. Aquoautcm habeant,
'' us > cu 'dicitanima noftra, Mifencordiam& ju- quicumque habcnt Dominus , ipfc oftendit , ubi
Pf 100 1
*
dicium cantabo tibi Domme ait, Dabo eis cor cognoJcenUt me , & aures audien- Barc t
2
3. Ncc prajdeftinationis igitur pra?dicatione im- tes . Aurcsergo audiendi , ipfum eft donum obe- ji,
pcdienda cft pra?dicatio fidei perfeverantis & profi- diendi , utqui id habercnt, venircnt ad eum, ad Aures au-
lcn <J'vo-
cientis,utquodoportctaudiant, quibusdatumeft quemncmovenit, nifi fucrit ei datum a Patre ip- ^

Rom. 10. utobediant. Quomodo enim audicnt fine pra?di- fius. Exhortarrturcrgoatquepra?dicamus: fed qui
L, C( lcn(j, j

1* cante? Nec rurfus pra?dicationc fidei proficientis ,

habent aures audiendi , obcdicntcr nos audiunt ijcan.6.66.
&irfqucad ultimum pcrmanentis, impcdienda eft qui veroeasnonhabentjfitineisquodfcriptumeft, Matt. 15.
prxdicatioprxdcftinationis, utqui fidc-litqr&obe- ut audientes non audiant ; audientes videlicetcorpo- '*•
dicntcr vivit, nondcipfa obedientia tamquam dc risfcnfu, non audiant cardis aflenfu. Cur autem
i.Cor. 1. fuo non accepto bono extollatur: fed qui gloria- iili habcantaurtsaudiendi, 1II1 non habcant, hoc
•?,'• tur, inDominoglorietur. ln nullo enim glorian-
. eft , cur itlis datum fit a Patre ut vcniant ad Filium
^um » auan ^° nojirum mhilftt Quod vidit fidelif- autcm non fit datum , quis cognovit fenfum
Rom 11.
Ob.lWd .3
. illis

Qnirin fime Cyprianus , & fidentiflime dcfinivit , pcr Dommi , aut quis ejus confiliarius fuit ? Aut tu SLL-
10*
tmp. 4, quod utique praedeftinationem certiflimam pronun- quises, ohomo, qui refpondcas Deo ? Numquid
ciavit . Nam fi in nullo glonanaum ejl , quando no- ideo negandum eft quod apertum eft , quia comprc-
firum mbil fit : profcctonecdeobedicntia perfeve- hendi non poteft quod occultum eft? Numquid ,
rant iflim.i gloriandum eft nec ita noftra tamquam .•
inquam, proptereadifturi fumusquoditaefle per-
nonfitnobisdefuperdonata, diccndacft. Et ipfa. fpicimus, nonita cfle, quoniam cur ita fit , non
igiturDeidonumeft, quodfedaturumDeus voca poflumusinvenire?
Rom. n. tisfuisillavocatione, dequadi&um eft, Sine pte-
zy. nitentia Junt dona & vocatta Dei , omni Chriftiano C A P U T XV.
confitentc pra:icivit . Hec eft igitur prxdeftinatio,
quam fideliter atquc humiliter pra?dicamus Nec .
SEdajunt, utfcribitis, Neminem poffe correptio-
tamenidem doftor & & in
faftor, qui Chnftum , fi dicatur
nisjlimulis excitari conventu Ec- Przdefti-
nationis
m
crcdidit , & in fanfta obedientia ufquc ad paflionem clefia audientibus multis Itafe babet de pnedefti- przdican :

pro Chnfto perfcverantiflime vixit, ideo ceflavic natione definita fententiavolnntatis Dei , ut alii ex dx ratio
pra?dicare Evangelium , exhortariad fidem, piof- vobis de mfidelitate accepta obediendi voluntate ve- incom-
quemores, atquead ipfamufque in finem perfeve- neritisadfidem , ve accepta perfeverantia manea-
} mod.i &
inepta.
rantiam „ quoniam dixit , In nullo glonandum ,
tts infide ; cieteri vero qttiin peccatorum deletlatione
quando nofirum mbilfit ; ubi veram Dei gratiam , remaramini , ideo nondum furrexifiis , quia necdum
id eft, qua? non fecundum merita noftra datur » vos ad/utnrium gratia? miferantis erexit Verumta- .

fineullaambiguitatedeclaravit: quam fe daturum menfi qui efiis necdum vocati , quosgratia fua prx-
quoniamprarfcivitDeus, hisCypriani verbis pro- defiinaverit eligendos , accipietis eamdem gratiam
culdubiopraedeftinatio pra?dicata eft: qua? fi Cy- quavelitis&fitiseletli: Ji qui obeditis , /i prie- &
prianum a pra?dicatione non prohibuit , ncc nos, defiinati eflis rejtciendi ,
fnbtrabentur obediendi vi-
utique dcbct prohibere res, ut obedire ceffetis . Iftacumdicuntur , itanos
Quamvis ergo dicamus Dei donum efTe obe-
4. aconfitenda Dei vera giatia , id eft , qua? non fccun-
dientiam : tamen homines exhortamur ad eam . dum merita noftra datur , &aconfitenda fecundum
Sed illisqui veritatis exhortationem obedienter au- eam non de-
pra?dtftinatione fitnctorum detcrrere
diunt, ipfum donum Dei datum eft , hoceft,obe- bcnt ; non deterremur a confitenda pra?fcientia
ficut
dienter audire : illis autem qui non fic audiunt , Dei, fiquis deilla populo fic loquatur, ut dicat:
noneftdatum. Non enim quicumque, fed Chri- Sive nunc retie vivatis , five non retle , taies vos
Contra
Jotn.6.66. ^ us » Nemo
vemt ad me ,
, inquit , nifi fuerit ei eritis pofiea , quales vos Deus futuros effeprafcivit,
prafcien-
Matt. 13. datumaPatremeo: &, Vobis datum eji noffe my- vel boni fi bonos , vel mali fi malos . Numquid tixpnedi-
11. Jierium regni cxlorum , illis autem tton efi datum. enimfihocauditononnulli in torporem fegnitiem- cationem
j^
Et de continentia, Non omnes , inquit , capiunt que vertantur, & a labore proclives ad libidinem eadem ob-
jeflari
n. verbumboc, fed qutbus datum efl . Et cum Apo- poft concupifcentias fuas eant , propterea de pra?f- poffe, qua;
ftolus ad pudicitiamconjugalem conjuges hortare- cientia Dei falfum putandum eft efle , quod didum contra
i.Cor.7.7. tur : Vellem, inquit, omnes bomines effe ficut me- NonnefiDeusillosbonos futuros efTe pra?fci- prxdefli-
eft?
nationcoii
ipfum ; fed unufquifque proprium donum babet a vit, boni erunt, in quantalibet tunc malignitate
Ddo, aliusftCj aliusautemfic . Ubifatis oftendit verfentur» fi autem raalos , malicrunt, inquanta-
libet
 46 S. Augustini Episcopi
Fuit quidam in no- memus ne tacentibus nobis qui veritatem poteft
Monafle- libetnuncbonitatecernantur?
, ,

rium Au- ftro monafterio, qui corripientibus fratribus cur capere, falfitate capiatur.
guftini qua?dam non facienda faceret, & facienda non face- 3. Aut enim fic pra?deftinatio prsedicanda eft ,

ret, refpondebat: Qiialifcumque nunc firn, talis quemadmodum eam fancta fcripturaevidenter elo-

ero qualem me Deus futurum effe praefcivit. Qui quitur, ut in pra?deftinatisfine pa?nitentia fint dona Rom. ii.
proieclo& verumdicebat, &hocveronon prori- & vocatio Dei ; aut gratiam Dei fecundum merita
quod fapiunt Pelagiani, Liii.de gc
ciebat in bonum : fed ufque adeo profecit in malum, noftra dari confitendum,
fiis Peia-
utdefertamonaftcriifbcietare, fieretcanis reverfus quamvis ifta fcntentia , quod fa?pe jam diximus , le- giicap.14.
ad fuum vomitum &
tamen adhuc qualis fit futurus,
: gatur in geftis epifcoporum orientalium , etiam Qua; con-
incertum eft. Numquid ergo propter hujufmodi ipfiusPelagii ore damnata. A Pelagianorum porro tra pra?de-

ha?retica perverfitate tantum ifti remoti funt , pro- flinatio-

animas, eaqua?de pra?fcientia Dei vera dicuntur,
nisprasdi-
vel neganda funt vel tacenda ; tunc fcilicet quando pter quos ha?c agimus , ut licet nondum velint fateri
cationem
fi non dicantur , in alios itur errores ? prasdeftinatosefle, qui per Dei gratiamfiant obe- afferunt
,
dientes atque permaneant , jam tamen fateantur cadem
quod eorum pra?veniat voluntatem quibus datur probatdi-
C A P U T XVI. haecgratia: idcoutiquenenon graris dari credatur
ci pofle
contra
gratia, ficutvcrirasloquitur j fed potiusfecundum gratiam
|? Unt etiam qui propterea vel non orant , vel pra?cedentismerita voluntatis, ficut contra verita Dei , ex
J frigide orant, quoniam Dcminodicentedi- temPelagianuserrorobloquitur . Praevenit ergo& quacetera
Matt.6,%. dona, ex~
dicerunt , fcire Deum quid nobis neccflarium fit pri- fidemgratia: alioquin fi fides eam pra?venit , pro-
cepta' fide
usquam petamusab co. Num proptcr tales hujus culdubiopra?venit& voluntas , quoniamfidesfine ac perfe-
fententia? veritas defcrenda, aut ex Evangclio de- volunrate non poteft efTe Si autem gratia pra?venit verantia
.

lenda putabitur' Immo cum conftc-t alia Dmm, fidem , quoniam praevenit voluntatem , profecto efTe faten-
dandaetiamnonorantibus, ficut initiumfidei ; alia prasvenit omnem obedientiam, pra?venit etiam cha- tur.
non nifi ora^tibus pra?parafle, ficutufquein finem ritatem , quaunaDco veraciter & fuaviter obedi-
perfeveranuam : profccro quicxfeipfo hancfeha- tur, & ha?c omnia gratia in eo cui datur, & cujus
beiepuut, non ora;ut habiat . Cavendum eft igi- ha?c omnia praevenit , operatur
tur, nedum timemusnetepefcat hortatio, extin-
guatur oratio, accendatur elatio. C A P U T XVII.
V "*um 2. Dkamrergovcrum, maxime ubialiquaqua?-
quamiod;,
fjj ut Jtcatur impcllir : & capiant qui pofiunt
/
1. Tl Eftatinhisbonis ufque in finem perfeve-
oditd .m . <•

quar.do
ne fr-rtc cvm non pol-
taceiur propter eos qui capere JL\» rantia , qua? fruftra quotidie a Domino
r j
lolum fraudentur , verumetiam fi non eam Dominus per grariam fuam in
Taceadum «mt, non vcntate pofcirur ,

faifiratecapianrur, qui vcrum capere quocaveatur illo, cujus orarioncs exaudit , operatur Videte .

faMuas poffunt. Facileeftenim, immo titde, ut & jam a veritate quam fit alienum , negare donum Dei
taceatur aliquod verum propter incapaces . Nam cfleperfcverantiam ufque in finem hujus vita; cum .•

Joafi, \6- unde eft illud Domini, Aubuc multa babeo vobts vits huicquandovolueritipfe det finem; qtiem fi

12. /iicere., fed nonpotejtis illa portare modo : illud & datantt immincntem lapfum , facit hominem per-
j^ poftoli , Non potui vobis loqui quaft fpiritalibus ,
l.Qof.i. i.
feverarcufquein rinem Sed mirabilior&fidelibus .

jed ^uaji carnaltbus : quaft parvulis tnCbrifto lac , evidentior largitas bonitaris Dei eft , quod eriam
vobis potum dedt nm efcam ; nondum enim pote-
, parvulis, quibusobedienrianon cft illius rEtatis ut
Uem & ratis, fed nec adhuc qutdem poteftts? Qiiamvismo- dctur, darurhaecgraria. Ifta igitur fua dona qui-
lacparvu- «Joquodamdicendi fieri poffir, utid quoddicitur, bufcumquc Deus donat, procul dubio fc donatu-
lis & & parvulis lac, grandibus efca fit &
Sicut, In . rum efle praefcivit , & in fua pra?fcicntia pra?para«
grandibus
efca efle prmctpio erat Verbum , &' Verbum erat apud De- vit. Qiioscrgoprxdeftinavit, ipfos & vocavit vo- Rom.8.$o.
pot^ft. um, &DcuseratVerbum, quis Chriftknus tacere cationeilla, quammefaepe commemorare non pi-
../.I.l.
J:> poteft? quis capcre? aut quid in doctrina fana po- gct, dequadidum cft, Sine panitentta funt dona
Vftfurn
tc-ft inveniri erandius? Quod tamcn& parvulis non & vocatio Dei. Namque in fua qua? falli mutarique
Rom. 11.

taccndi tacetur & grandibus , nec parvulis occultatur a non potcft prxfcicntia , opcra fua futura difponcre , Pradefti
vel non grandibus. Scd aliaeftratio verum tacendi , alrave- id omnino , ncc aliud quidquam eft prxdeftinare . nare quid
tacendi Sicutautem ille quem caftum futurum efle prarfci- fit.
rum dicendi neceliltas Cauflas verum tacendi lon- .

ClufTa:.
gum eftomnes quqrere vel inferere quarum tamen : vit, quamvisidincertumhabeat, agit ut caftus fit:
tft & ha?c una , ne pejorcs faciamus eos qui non in- ita ille quem caftum futurum prsdeftinavir , quam-

telligunt, dum volumuseos qui inrelligunt fecere visidinccrtumhabeat, nonidcononagit ut caftus

doftiores,* qui nobisaliquidtale tacentibus doctio- fit, quoniam Dei dono fe audit futurum cfle quod
resquidemnonfiunt, fed necpejores fiunt. Cum crit ; immo ctiam gaudct ejus charitas , nec infla-
I.COMJ 4.
autemres vera ita fehabet, ut fiat pejor nobiscam tur, tamquam id non acceperit Non lblum ergo .

•dicentibtis, ille qui capere non poteft; nobis au- praedicatione prxdcftinationis ab hoc operc non im-
temtacentibus, ille qui poteft quid putamus efie : peditur, verum&adhoc adjuvatur, ut cum glo-
facicndum ? Nonnepotiuseftdicendum verum, ut riatur,inDominoglorietur.
qurpoteft caperecapiat, quam tacendum, ut non 2. Quodautemdixidecaftitate, hoc de fide ,
Adverfa-
folum id ambo noncapiant, verum etiam qui eft hoc de pietate, de charitare, de perfeverantia , rios ncga»
intelligentior, ipfe fitptjor? Qui fiaudiret & ca- &, nepergam pcrfingula, hocdeomniobedientia re non
peret, perillumetiam pluresdifcerent. Quoenim quaobediturDeo, veraciflimedici potcft. Sed ii polTe pra-
eftcapacior utdifcat, eomagiseft idoncus utalios quifoluminitiumfidei, &ufque in finem perfeve- deftina-
doceat. Inftatinimicus gratia?, atqueurget modis tioncmad
rantiam fic in noftra conftituunt poteftare, ut Dei
ea gratia:
omnibus, ut crcdatur fecundum mcrita noftrada- dona effe non putent , neque ad ha?c habenda atquc dona qua;
Rom.u.6. ri> ac ficgratia jam non fitgratia: nosnoltimus & retincndaDeumoperarinoftrascogitationes vo- ipfi agno- &
dicere, quod tcfte Scriptura poflumus dicere? ti- lunrates, cstera veroipfumdarc concedunt, cum fcunt , &
memus enim videlicet, nc loquentibus nobis offen- hac ta-
abillo impctranturcrcdtntisfide; curad ipfaca?tc-
mcn pra>
datur, qui veritatcm non poteft capere ; nonti- & ra exhortationem > eorumquc ca?tcrorvm pra?dica- dcltina-
tio-
 Dn DONO PERSEVER AN l !;£. 47
tionenon
tj oncm definitionc pra?dcftinationis non mctuunt fapientia ,
primum qutdem pudica eft , deindcpaci-

eorumex- impcdiri ? An fbrte ncc ipfa dicunt prardcftinata f fica , modejia, fuadtbtlis ,
plena mifencordta &
hortatio- Ergo ncc dantur a Deo , aut ca fc daturum cflc ncf- frutitbus bonis , inaftimabilis , fine fimulatione . • •

nes. civit. Quodfi&dantur, &eafedaturumcflc pra?- Ccrnitifnc, obfccro, aPatreluminum, fapicntia

fcivit; profecto pra?dcftinavir
Sicurcrgoipliquo- . quam multis & niagnis bonis refcrta defcendat ? Om- .
^
quchortanturadcaftitatcm,charitatcm> pictatcm, ne quippe datum optimum , ficut jdcmdicit,
, )7 & .

& cxtera qux Dci dona cflc confitentur, caquc ab omne donum perfetlum de furjum eft , defcendens a
illoeflepra-cognita, acpcrhoc pra?dcftinata ncga- Patre /uminum Cur crgo , ut omittam ca?tcra ,
.

re non poflunt ; nccdicuot cxhortationes fnas im- corripimusimpudicos & contenriofos, quibus ta-

pediri pra?dicationcpra?deftinatjonisDci, hoc cft, men pra?dicamus donum Dci eflc fapjcntiam , pudi-
praxlicationc de his donis cjus futuris prxfcientiae cam atque pacificam ; ncc timcmus nc permoti di vi-

Dci: fic videantnccadfidem

nec ad pcrfcvcran- , na: voluntatisinccrto, p!usinhacpra?dicationc dc-
tiamimpcdiriexhortationesfuas, fi ipfa, quod & fperationis quam cxhortationis invcniant ; ncc cor-
verum eft , cfle Dci dona , caquc pra?cognita , id rcptionis ftimulis advcrfus fcipfos , fcd porius advcr-
cft, ad donandum pncdeftinata cflc dicantur; fed fusnws excitcntur, quia cos corr.^pimiishsc non
impcdiri potius atque fubvcrti hac pra?deftinationis habcntcs, qusipfidicimus non humana voluntate
prxdicatione illum tantummodo pcrniciofifiimum profcrri , fed divina largitatc donari ? Cur denique
i. Cor, j. crrorem, quodiciturgratiaDei fccundum mcrita ipfumapoftolum Jacobum hujus gratia» prxdicatio
3«. noftradari; ut qui gloriatur > noninDomino, fcd non detcrruit corriperc inquictos , & diccre, i*
infcipfoglorietur, ~eium amarum babetis , 0" contenttones funt M ctr- Jtcob. 3.

3. Quodutapertiuspropter tardiufculos expli- dibusvefiris , noUte gloriari , mendaces ejfe ad- 4 & *

cemus, rcmorationcm meam fcrant , quibus ingc- verfus verttatem non efi ifiajapienti/t defurfum dt~
:

nioprarvolare donatum cft. Dicit apoftolus Jaco- fcendens , fed terretm , animalts , diabolica : ubi
/*fo£,i,5.
DUSj Siqutsveflrum indigct fapieutia , poflulet .1 enim ~elns & contentio , ibi inconflantia , & omne
Deo, qui datomnibu* affluenter , non imprope- & opuspravum? Sicut crgocorripiendi funt inquicti,
rat; & dabitur ei . Scriprumcft in Provcrbiis Sa- &diviniseloquiistcftibus, & ipfis quos nobifcum
Prov, i.6, lomonis , Quoniam Dominus dat fapientiam . Et dc ifticommuncshabcnt aftibus noftris; nequc hanc q
contincntialegiturin libroSapicntia?, ctijus aucto- impedit corrcptioncm , quod fapientiam pacificam,
ritate uli funt magni & doct,i viri, qui longe antc qua contentioli corriguntur atque fanantur , donum
nos eloquia divina tra&arunt : ibi crgo legitur , Dei elTe pra?dicamus : ita corripicndi funt infideles
S*p, 8,il, Cum fcirem , quia nemo ejfe poteft continens , nifi vel in fide non permanentcs , non impediente iftara
Deusdet; &
hoc ipfutn erat fapientitc y fcire cujtts correptionempra?dicationcgratia?Dci, qu» fidem
effet boc .donum
Ha?cergoDci dona funt, id cft, quoqucipfam, &inca pcimanfioncm , dona Dci
ut dc aliis raceam , fapicntia continentia Ac- & . cffe commcndat. Quia impetratur fa*etfi cx ficic

quiefcunt &
ifti : nequeenimPelagianifunt, utad- picntia, licut ipfe JacobuscumdixilTct , Siquis ve "
an , '' -5 '
verfus iftam perfpicuam vcritatcm dura ha?retica & Jlrum indtget faptentia , pojiulet a Deo , qui dat om- J

perverlitatc contendant Sed b<ec , jnquiunt, ut . mbus affluenter , & non mproperat & dabttur , ei;

a Deo dentur nobis fides impetrat qute incipit a

, , moxaddniit, P ofiulet autem i.tfi.-ie , ntbil befitans:
ttobis: quamfidem&incipcrehabcrc, 8c in cauf- nontamcnquoniamfidcs daturpriusquam poftulc-
quc in finem pcrmancrc , tamquam id non a Domi- turabillocuidatur, idcodicenda eft non effe do-
noaccipiamus, noftrumcflccontcndunt. Hicpro- numDci, fedeflc a nobis, quia data cft nobis ,
i.Cor.4.7, cu l dubio contradicitur Apoftolo dicenti Quid enim non pctentibusnobis. Apoftolus tnim apertillimc

*piir'c ,1.
•*£""•
^ ha ^ esouo<i "°" acceP*ft' p Contradicitur & martvn dicit, Pax fratribus & cbaritas cumfide a Deo Pa- 6'
Qyp r ano Jjcenti , In nullo glorundum , quando
j tre& Dominojefu Cbrtfio. A quocrgopax& cha- J J'
nojirum nihil fit Cumhre, 6t aliamulta qux- pi-
. ritas,abilloeft&fides, proptcrquodabillo cam
getrepeterc, dixerimus; atque oftenJerimus , & non folum augcri hahentibus, verum etiam non

initium fidci , &

ufquc in finern pcrfevcrantiam , habentibus poicimusdari
&
Dei dona efle ; nec ulla fua futura dona , qua?dan- 5. Nequcifti, proptcr quos ha?c dicimus , qui
daeflcnt, & quibusdandacffent, Dcum non pra?- praedicatione pra?dcftinationis& gratia? cxhortatio-
fcire potuifle ; ac per hoc prxdeftinatos ab illo effe, nem clamitant impediri, ad fola illa cxhortantur
quos liberat & coronat refpondendum putant ,
: dona, qua?nonaDcodari, fcda nobiscflecontcn-
prxdeflinationts definrtionem utilitati prtedtcationis dunt, ficutfuntinitiumfvJei, & in ca ufquc in fi-

adverfam ; eoquod hac audtta , nemo pojjit corrc- ncm perfeverantia quod : utique facerc deberent , ut
ptionis flimulis excitariH.tc diccntcs nolunt bomi- . tantummodo infidefes hortarentur ut crederent , &
nibus prtedicari dona Deieffe ,ut veniatur adfidem , fideles ut credentes permanerent . Ea vero qus no-
• /. dejte-
& permaneatur in fide ; ne plus * defperatio quam bifcum Dei dona cflc non negant , ut nobifium Pe-
tationis «xbortatio videatur afferri P dum cogitant qui au- lagianum dcmoliantur errcre n , ficut eft pudicitia
qunm n~ rfjunt , incertum ejfe bmnante tgnorantia cui largia- continentia, patientia, &ca?teraquibusre<5tevivi-
onatto-
t^yDcus, ctti non largiatur btec dona Curergo& . tur, & ex fide impetrantur a Domino, oranda
ipfinobifcumprsdicant, dona Dei cffe fapientiam monftrare &
orare folum vcl fibi , vel aliis debue-
&continentiam? Quod fi ha?c cum Deidona efTe runt; nonautemquemquamutcacapefceret & rc-
prsedicantur non impedi tur hortatio qua homines
, tincrct, hortari. Cum vero & ad hcec exhortantur,
Tiortamur efle fapiemes & continentcs qua? tandcm ; utpoffunt, atqueexhortandos efle homines confi-
cauflaeft, utcxiftiment impediri exhortationem ,
tentur; fatisutiqueoftendunt, neceapra?dicatione
qua exhortamur homines venirc ad fidem, & in impediri exhortationes fivead fidem , five ad perfe-
ca pcrmanere ufque in finem , fi & ha?c dona Dei verantiam ufque in finem , quia & ifta Dei dona effe,
efle dicantur , quod Scripturis cjus teftibus compro- neca feipfo cuiquam, fed ab illo tribui prxdi-
batur? camus.
4. Ecce , ut de continentia taceamus , & de fola 6. At enim , vitiofuo quifque deferit fidem , cum

j , inhoclocofapicntiadifputemus; nempe fupra me- cedit tentationi atqtte confentit , qua cum tllo agitur
5'
, 7%
'
Inoratus apoftolus Jacobus dicit , Qu<e defurfumejl utdeferatfidem. Quisnegat? Scd non ideo dicen-.
da
 .8 S. AUGUSTINl EPUCOPI
da eft in fide perfeverantia non efle donum Dei fine dubio enim pra?fcivit , fi prsdeftinavit : ied

Mattb. 6. H?.nc enim quotidie pofcit , qui dicit , Ne nos infe- pra?deftina(Te , eft hoc prcefcifle quod fuerat ipfe

IJ« ras in tentationem: &ficxauditur, hancaccipit: . facturus

ac per hoc quotidie ut perfeveret petens , profe&o

perfeverantia? fua? fpemnonin feipfo, fed in Deo C A P U T XIX.
ponit . noio exaggerare meis verbis , fed
Ego autem
iJlis cogitandum potiusrelinquo, ut videant quale I. /~\Uid ergo nos prohibet, quando apud ali-
fit quod fibi perfuaferunt , pradicatione pradsjlina- V^quos verbi Dei traftatores legimus Dei
tionif, audteniibus plus defperationis quam exborta- pra?fi?ientiam , &agitur de vocatione ele-
tiouis ajferri . Hoc
enim dicere , tunc de fua fa-
eft ftorum , eamdem praedeftinationem intelligere ?
lute hominem defperare , quando fpem fuam non Magis autem fbrtafle voluerunt hoc verbo in ea re
in feipfo, fed inDeodidicerit ponere : cum Pro. uti , quod facilius jntelligitur , non repugnat , im« &
Jer.i7-u phetaclamet,
Maleditius omnis qui fpem babet mo & congruit veritati qua? de pradeltinationegra-
tn bomine . tia? pra?dicatur Hoc fcio NEMINEM CON-
. ,

7. Ha?c itaque dona Dei , qua? dantur ele&is fe.
cundum Dei propofitum vocatis, in quibus donis
eft&inciperecredere, in fide ufque ad vita? hu-
justerminum perfcverare , ficut tanta rationum at-
que audtoritatum Conteftatjone probavimus; ha?c,
inquam, Deidona, finullaeftpra?dcftinatioquam
TRA ISTAMPR^DESTlNATlONEM,quam
fecundum fcripturas fandtasdefendimus , NISIER»
& RANDO DISPTJTAREPOTUISSE . Putotamen
eis quidc hacre fententiastradatorum requirunt,
fanftos& infide atque doftrina Chriftianalaudabi-
liter ufquequaque diframatos viros, Cyprianum&

defendimus , non pra?fciuntur a Deo : pra?fciun- Ambiofium, qtiorum tamclara teftimonia pofui-
turautem : ha?c eft igitur prajdeftinatio quam de- mus, debere fufficere , & debere ad utrumque , id
fcndimus. eft, ut & gratiam Dei gratuitam, ficut credenda
atque pi cdicanda cft , per omnia credant & per om-
C A P U T XVHL nia pra?dicent , & eamdcm pra?dicationem pra?dica-
tiom quahortamur pigros, vel corripimusmalos,
jNdealiquandoeadem pra?deftinatio fignifica- non opincnturadverfam: quia & ifti viri cum fic
P sckfli. T tur etiam nomme pra?fcientia? ficut ait pra?dicarent Deigratiam, ut unuseorum diceret,
natio prc. V-^ ,
Y' a
.

Apoftolus, Nonrepuht Deus plebem fuam , quam lnnuUo giortandurn , quando nojirummbtlftt , al- "*j
fcienti* i$
jnterdum pytfavt. Hicquodait, prafcivit , non recte in-
norome
ter autcm , Non eft mpotejlate nqflra cor nojirum Qu,
_ rin.
&
te l|jgi turi nifi pra?Jeftinavit quod circumftantia : noftrte cogttationes , non tamen hortari & corripcre f. 4«

Loqucbarur enim de reli- deftiterunt ut fierent pra?cepta divina Nec timue- Aminof.
tlfr#
ipfius le&ionisoftendit .
, .

Hom,u.i. quiis Juda?orum, qua? falva? facfta? funt, percunti- runt ne diceretur eis, Quidnos hortamini? quid /^//"^*,
gom, 10 busca?tens. Nam fupenusdixerat, ad Ifraeldixif- & corripitis , fi nihilboni ut habeamus cft noftrum
Ji*. .,fe Prophctam > Tota die exnandi manus meas ad & fi non cft in poteftate noftra cornoftrum? Hcec Paucifli-
^ populum non credentem <y contradtcentem: & tam- ne diccrcntur eis» nequaquam illi fandiea mente m 's dona*
m
quam refpondcretur , Ubi funt ergo facta? promif- timere potuerunt, qua intelligebant paucilfimis ef- ^ n ^j ^
fionesDeiadlfrael? continuo fubjunxit, Oico er- fedonatum, utnullo fibi homine pntdicante, pcr n s ullius j

Rom.n.i. mm
gQ ^ , quid repulit Deus plebem fuam} Abfit : ipfum Dommum vel per Angelos ca?Iorum dodri- minilfe-
nam &
ego Ifraettta fum exfemine Abrabam , tribu nam falutisaccipiant ; multisvero id efle donatum , r ot!o ^ r '- '

B>mamm\ tamquam dicerct ? nam & ego ex ipfa ut Deo per homincs credant . Quohbet tamen ti-grcjnjl
plebe fum. Deinde addidit unde nunc agimus, , modo dicatur hommi verbum Dci, procul du- ren t.
j... Nonrepulit Deus plebem fuam , qu.tm prajavtt . bio, quo ficaudiat ut illiobediat, donum Dei eft

Atque ut oftenderet Dei gratia fuifle reli&as reli- z.. Unde fupradidi tradatores excellcntiflimi di-
quias, non meritisoperum corum, fecutus adjun- vinorumeloquiorum, & gratiam Dei vcram , fiait
xit, An.nefcixts mElia qttid dtctt Scnpturai quem- pisedicanda eft , pradicarunt , id eft , quam nulla

Ibfaeni
admodum mterpellat Deum advetfus Ifrael , & ca?- mcnta humana pra?cedunt > & ad facienda divina
j,R»g.i>). tCFa. S.ed quid dtcit refponfum di- illi , inquit , pra;ccpta inftanter hortati funt , ut qui haberent
18. vinum ? Reliqui mibi feptem millta virorttm , qui donum obedientia? , quibus juffis obediendum ef-
non curvaverunt genu ante Baal. Non enim ait , fct, audircnt. Si enim gratiam merita ulla noftra
mihi, aut reliquerunt fe mihi : fcd ,
relifta fiint pra;ccdunt, profeclo autfa&i alicujus, autdifti,
Rom. 11.5 rehqui mibi . Sicergo, inquit, i» hoc tempoie & aut cogitationis eft meritum , ubi & ipfa intelligitur
reliquiaper eleblionemgratta fatla funt » Si autem voluntas bona : fed brcviflime complexus eft omni-
gratta , jam non ex operibus , alioquin gratia jam umgcnerameritorum, quidicit, In nulloglorian-
non cflg ratiaEt conneclens illa qua? jam fupra in-
. dum quando nojirumnibilfit Qui veroait, No.n
,
.

Widtm 7. terpofui Quid ergo ? & huic intcrrogationi re-

: eflinnojira potefiate cor nojirum , & nojirx cogipa-
fpondens , Quod qua-rebat inquit y Ifrael , hoc , ttones , nec ipfefafta &di<5hpra?teriit : non cnitn
non ejt confecutus , elellio autem confccuta efl , c<e te- eft ullum fadumdidumvehominis, quod non ex
river.oexccecati funt . In hac crgo elecl:ione & in cordis cogitationeprocedat. Quid autem amplius
his rcliquiis , quce per eleftionem gratia? facta? funt, de hac re agere Cyprianus martyr gloriofiflimus, &
plebem, quam proptcrca Deusnon
voluitintelligi doc"torlucidiflimuspotuir,quam ubi nosinoratione
repulit, quia pra?fcivit Ha?c eft ilk elecliio qua . Dominicaetiam proinimicisfidei Chriftiana?orare
Ipitfi.*. eosquosvoluit, elegitinChrifto ante conftitutio- oportcre commonuit? ubi de initio fidei , quod
nemmundi, uteftentfandi & immaculati in con- ctiam hoc donum Dei fit , quid fentirct oftendit
fpe&u ejus , incharitate, pra?deftinans eos inado- & pro pcrfcvcrantia ufqucin fincm, quia&ipfam
ptionem filiorum Nullusigitur qui ha?c intelligit
. non nifi Deus eis qui perfeveraverint donat , Eccle-
negare vel dubitare pcrmittitur, ubi ait Apofiolus, fiam Chrifti quotidie orare monftravit . Beatus
Non repulit Deus plebem fuam ,
quam prafupit, quoque Ambrofius cum exponeretquod aitLucas j'l'V
prxdeftmationem , fignificare voluiilc Pra?fcivit . Evangelifta, Vifum efi & mtbi
foer Lu-
: PoteJi t inquit ,

enim reliquias , quas fccundum eledionem gratia? nonjoli vtfum quodji vtfum effe declarat Non cam ; n eX»
effe ,
.

fueratipfe faclurus. Hoc eft crgo prafdcfiinavii; : emm voiuntaXetantum humana vifum eji , fedjicut pofitiont
procemii •
pla-
 D£ DONO PERSEVERANTIiE. 49
placuit ei qtii in tne loquitur Cbrijitts ,
qui ut id quod Dci t non efi tamen po- F n .
pradejiinatione benejiciorum
bonum ejl , nobts qttoqtievideri bonum pojftt , ope- pulis pradicandum Prxdicandum cft prorfus, ut Pro/peri
.

ratur : quem enim mijeratur , & vocat Et . ideo qui habct aurcs audiendi , audiat Quis autem ci/ Hi/a- .

qtu Cbrijlum fequitur potejl interrogatus cur ejfe habet, finonaccepitabillo qui ait, Dabo eis cor r "'

^
,

voluerit Cbrijiianus , rejpondere , Vijum eji & mi- cognofcendi me , & aures audtentes} Ccrtequinon l
9'

hi. Qttod cum dicit , «o» negat Deo vifum ; a Deo accepit, reiiciat; dumtamenqui capit, fumat & ji,
Ptov. 8. enim praparatur voluntas bominum Ut enim Deus . bibat, bibat & enim prxdicanda cft
vivat. Sicut Barucb.j.
juxtaix*. honorificetur "'•
afanilo Itemque in , Dei gratia eji . pictas, utabcoquihabctaurcsaudicndi, Deusrc-
eodcm opere , hoc eft in expofitione ejufdem Evan- c"ie colatur ; prxdicandacftpudicitia, utab coqui

gclii , cum ad illum veniffet locum , ubi Dominum habetaurcsaudicndi, nihilgcnitaJibus mcmbris il-
ad Jcrufalcm pcrgcntcm Samaritani rccipcre noluc- Jicitum pcrpctretur ; prxdicanda cft charitas , ut
Ln-.^.p.
runt . £imu i dijce, inqtiit , quia recipi noluit tt abcoquihabctauresaudicndi, Deus & proximus
iib. n.in
non fi^ipticimente converfis . Namfi voluiffet , ex diligatur : ita prxdicanda cft & ifta prxdcftinatio be-
Lucam indevotis devotos feciffet . Cur autcm non receperint ncficiorum Dei , utquihabetaures audiendi, non
».17. eum , Evangelijia ipje monjlrat , dicens , Qttiafa- in feipfo , fcd in Domino glorietur
ibtdem. cies ejuserateuntis in Jerufalem . Dijcipuli autcm 1. Quod autem dicunt , nonopu, fuiffe bujufce- i„Epiflo-
rccipi intraSamariam gejltebant Sed Deus quos . modt difputationis incerto minus intelligentium tot /aHi/arii,
dignatur vocat , &
quem vult religiofum facit. Quid corda ttirbari : quoniam non minus utiliter fine bac "• 8 *

cvidcntius, quid illuflrius a vcrbi Dci tractatori- dejinitione prtedejimationis pertot annos defenfa cji
bus quxrimus, fi&ab ipfisquodinScripturiscla- catbolica jidcs , tumcontra altos , tummaxime con-
rumcft, audirc dele&at ? Sedhis duobusqui fuf- tra Pelagianos , totcatbolicorum& aliorum no- &
Cregoriut ficere dcbuerunt, fanctum Grcgoriumaddamus& Jiris pracedentibus libris : multummiror eos dice-
Nazianz. tcrtium
, qui &crcdere inDeum, & quod crcdi- re; necattenderc, utdcaliis hic taccam, ipfos li-

'ptnteco"'
"

mus conn tcr » £* e donum cffet tcftatur , diccns :

' '
bros noftros &
ante quam Pelagiani apparcre ccepif-
flcn. Umus deitatis quajo vos , confitemini Trinitatem : fent, confcriptos&editos, & vidcrequam multis
Ji vcro aliter vultis , dicite timus effe ttatura ; & corumlocisfuturamncfcicntcs Pclagianam hsercfim
Deus vocem dari vobis a Janiio Sptritu deprecabi- ca»dcbamus, prxdicandogratiam qua nos Dcusli-
tur idcft rogabitur Dcus, ut permittat vobisda-
: bcrat a malis crroribus & moribus noftris ,non prs-
ri vocem , qua quod creditis , confitcri poifitis . ccdcntibus bonis mcritis noftris , faciens hoc fecun-
Dabit enim certus Jum qui dedit quod primum
, ; dum gratuitam mifcricordiam fuam . Quod plcnius
eji dabit
, &
qttod Jecundum eji ; quidcditcrederc, lapere coepi in ea difputatione , quam fcripfi ad bea-
dabit & confiteri tx mcmoria? Simphcianum , 'cpifcopum Mcdiola-
3. Ifti tales tantique doctores diccntes non effe ncnfisEcdefias, inmeicpifcopatuscxordio, quan-
aliquid, de quotamquam de noftro, qued nobis do&initium fidci donum Dci cflc cognovi & af-
Dcus nondcdcrit, gloricmur; nec ipfiimcor no- fcrui
ftrum & cogitationes noflras in potcftate noftra effe 3. Quidautem meorum opufculorum frequcn-
& totum dantes Deo, atquc ab ipfb nos accipcre tius&dcleclabiliusinnotefccrcpotuit, quam libri
confitentes , ut permanfuri convertamur ad cum Confeffionum mcarum ? Cum & ipfoscdidcrim an-
ut idquod bonumeft, nobis quoque videatur bo- te quam Pelagiana hxrefis extitiflct ; in cis ccrtc ,di-
num, & velimusillud, ut honoremus Deum , & xiDeonoftro, & fepedixi; Da quod jubes , & Lib.io.c.
recipiamus Chriftum, ut ex indevotis efficiamur jubequodvis . Qua» mea vcrba Pelagius Roma? , '?•
devoti & religiofi, ut in ipfamTrinitatem creda- cumaquodamfratrc&coepifcopomco fuiflent eo **•
J'« O*
mus , & confiteamur ctiam voce quod crcdimus : prasfentecommemorata, ferrenonpotuit, & con- '
i7 "

hxcutiquegratixDeitribuunt, Dcimuncraagnof- commotius, pene cum eo qui

tradicens aliquanto
cunt, ab ipfo nobis, non a nobis cfle teftantur illa commemoraverat litigavit Quid vero primitus .

Numquid autem quifquam cos di&urus eft , ita con- &maximeDeus jubet, nifi ut crcdamus in eum ?
feflos iftam Dei gratiam , ut audcrent negare ejus Et hoc ergo ipfc dat, fi benc illidictumeft, Da
prxfcientiam , quam non folum docli , fed indofti quodfubes. Etineifdcmetiamlibris quod dc mea
etiam confitcntur ? Porro fi hxc ita Dcum noverant converfionenarravi, Deo me convcrrcnte ad eam
dare, ut non ignorarent eumdaturum feefleprxf- fidem, quam mifcrrima & furiofilfimi loquacitate L '6'3- Ca l>-

11 "
ciffe, &
quibus daturus effetnon potuiffenefcirej vaftabam, nonneita narratum cfle mcminiftis, ut ^*/^
procul dubio noverant prxdeftinationem , quam oftendercm me fidelibus&quotidianis matris mcx cap. 8.
per Apoftolos prxdicatam contra novos hxreticos lacrymis ne perirem fuifle conceflum Ubi utique "

operofius diligcntiufque dcfendimus nec tamcn .•

prxdicavi , non folum avcrfas a re<fta fide , fed ad-
cis obedientiam prxdicantibus , ad earo ficut & verfas etiam redla» fidei, Dcum fua gratia adcarn.
quifque poterat ferventer hortantibus , ullo modo convertcrc hominum voluntates . De proficiente
recle diceretur , Si non vultis obedientiam ad quam porroperfeverantiaquemadmodum Deum rogave-
nosaccenditis, in noftro corde fiigefcere, nolite rim, & fcitis, & poteftis recenfcre cum vultis .
nobis iftam Dei gratiam prxdicare , qua Dcumda- Omnia itaque Dei dona qua» in codcm opere five
re fatemini , qux & nos ut faciamus hortamini optavi , five laudavi , quis , non dicam negare ,
fed dubitarc faltem audeat Deum daturum fe effe
C A P U T XX. prxfcifle, &quibusdaturusfucrit, numquam po-
tuifle nefcire ? Hxc eft prxdeftinatio manifefta & Hzrefes
1. /""XUamobrem fi & Apoftoli & doctores Ec- certa fanclorum ••
quam poftea diligenuus & opcro- quid boni
V^ clefixquicis fuccefferunt, eofque imita- fius, cum jam contra Pelagianos difputaremus , P e * occa-
0h e ™}
utrumque faciebant, id eft,
tifunt, & defendereneceffitascompulit. Didicimusenim fin- .

Dei gratiam , qux non fecundum merita noftra da- gulas quafque hxrefcs intuliflc Ecclcfix proprias y "
a :ferar| t
tur, veraciter prxdicabant, & piam obedientiam quxftiones, contra quas diligcntius defendcretur
prxceptis falubribus inftruebaut : quid eft quod in- fcriptura divina , quam fi nulia taiis neceffitas coge-
. victa conclufi violentia veritatis refte fe ifti noftri ret. Quid autem coegit loca Scripturarum, qui-
™ '
di£ereexiftimant, Etfiverum efi quod dicititr de bus prxdeftinatio commendata eft , copiofius &
S. Projperi. G enu«
 50 S. Augustini Episcopi
enucleatius ifto noftro labore defendi , nifi quod menon erraffe perfpcxerit. Nam propterea nunc
Pelagiani dicunt, gratiam Dei fecundum merita ficio libros , in quibus opufcula mea retra&anda fu-
noftra dari : quod^quid eftaliud, quam gratia: fcepi , ut nec me ipfum in omnibus me fecutum
omnino negatio. fuifle demonftrem; me exiftimo
fed proficienter
Deomiferantefcripfiflej non tamen a perfeftione
C A P U T XXI. ccepifle : quandoquidem arrogantius loquor quam
verius, fivelnuncdico, rnpad perfectionem fine

i, ergout ingrataDeo fentcntia deftrua-

XjT^Ec ulloerrorefcribendi jam inifta a?tate veniffe. Sed
X~X
tur, gratuitis Dei beneficiis quibus libe- intereftquantum &
in quibus rebus erretur ,•
&
ramur inimica, & initium fidei, & ineaufquein quam facile quifque corrigat, vel quanta pertinacia
finem perfeverantiam fecundum Scripturas , unde. fuum defendere conetur errorem . liona? quippe Bonas fpei

jam multa diximus, dona Dei efle defendimus . ipeiefthomo, fi eum fic proficientem dies ultimus norao '

Qnoniamfianobisefledicimusinitiumfidei, ut eo vitashujus invenerit, ut adjiciantur ei qua? profi-

ca?tera Dei dona mereamuraccipere; concludunt cienti defuerunt , & perficiendus quam puniendus
Pelagiani , gratiam Dei fecundum merita noftra da- potiusjudicetur.
ri. Quoditaexhorruitcatholica fides, ut damna- 3. Quocircafihominibus qui proptcrea mc di-
ritimens, hocPelagius ipfedamnaverit, Itemque lexerunt, quia pervenitadeos, antequam mc di-
fi dicimus a nobis effe
perfeverantiam noftram , non ligerent, aliqua mei laboris utilitas, nolo exiftcrc
a Dominoj refpondent illi , itanosa nobishabere ingratusj quanto magis Dco , quem non diligere- 1. Joan,
initium fidei ficutfinem, ficargumentantes, mul- mus, nifi prius dilexiflet nos , & feciflet dileclo- *< ?
-

to magisnos habereanohis illudmitium, fi a no- resfuos.^ quoniamcharitasexipfo eft : ficut dixe-

bis habemus permanere ufquein finem, cumper- runtquosfecitmagnos, non folum amatores, ve-
ficere quam inchoare fit majus ac fic identidem : rum etiam pra?dicarores fuos. Quid eft autemin-
concludunt, gratiam Dei fecundummerita noftra gratius, quamnegareipfamgratiam Dci , dicendo
dari. Si autem utrumque Deidonum eft, &ha?c eam fecundum merita noftra dari ? Qiiod inPela-
Deus dona fua, (quod negare quis poteft ? ) da- gianis fidcs catholica exhorruit , quod ipfi Pelagio
turum feeffe prefcivit pra?deftinatio predicanda •• capitale crimen objecit, quod jpfe Pelagius, non
eft , ut poflit vera Dei gratia , hoc eft , qua> quidem amore Dei , fed tamen fua? damna-
veritatis

non fecundum merita noftra datur , infuperabifi tionis timore damnavit Quifquis autem dicere.

munitione defendi, gratiam Dei fecundum merita noftra dari , ficut ca-
s. Et ego quidem in illo libro, cujuseft titulus. tholicus fidelis exhorret nec ipfam fidem fub- ,•

* deCorreptione& Gratia, * qui fufficere nonpo- trahat Dei gratia» , qua mifericordiam confecutus
Cap (
*
tuit omnibusdile&oribus noftris, putome itapo- eft ut fidelis eflet : ac per hoc gratia?Dci tribuat

fuilTe donum Deiefleetiam perfevcrareufqueinfi- perfeverantiam quoque ufque in finem , qtia mi/erj-
nem , ut hoc antea fime nonfallitoblivio, tam , cordiam confcquitur , quam pofcit quotidie, ne
expreffe atqueevidenter, velnufquam, ve\ pene. inferatur in tentatjoncm . Inter initium autem fi

nufquamfcripferim. Sed ita hoc nunc dixi , utnon dei& perfefrionem perfevcrainias , media funt il-

ante me nemo dixerit. Bcatus quippc Cyprianus la quibus recte vivimus , qua» ipfi etiam donari
in oratione Dominica , ficut jam oftendimus, pe- nobisaDcofide impetrante confentiunt. Ha?c au-
titiones noftras ita expofuit , ut in ipf*4 prima petitio- temomnia, initium fcdicet fidei , & ca?tcra ufque
ne perfevcrantiam nosdiceret pofcere, id nosora- infinemdonafua, Deus largiturum fe vocatis fuis
re aflerens , dicendo , Santlificetur nomen tuum , effeprasfcivit. Nimiaeigiturcontentioniscft, pras-
M»/M.j. cum am m baptifmatefanftificatifuerimus, ut in dcftinationi contradiccre , vel de prsdeftinatione
j

eoquodefleccepimus, perfevercmus. Videantta- dubitare,

menii, quibus amantibusme ingiatuseflcnon dc-
beo, qui praeter hoc quod in qua?ftionem venit, C A P U T XXII,
omnia mea, ficut fcribitis, fc profitcntur am-
ple&i : videant, inquam , utrum in primi libri I, /^\Uxtamennonitapopulisprsdicandaeft,ut Pr^dcni-
pofterioribus partibus, eorum duorum quos mci V^^apud imperitam, vcl tardioris intelligen- natio
epifcopatus initio antc quam Pelagiana bxrefis ap- tia? multitudinem redargui quodammodo quomodo
ltr ot "
Dl]
.1pareret, ad Simplicianum Mediolanenfem epifco-
• ipfafuaprardicationevideatur: ficut redargui vide-
£
,?

adSimplu pum fcripfi, remanferit aliquid quo vocetur in tur&pra?fcicntiaDei, (quamcertenegarenonpof-

pnedjcjn,
cianum . dubium , gratiam Dei non fecundum merita no- funt, ) fidicaturhominibus, Sive curratis , Jive da.
ftra dari : & utrum ibi non fatis egerim, etiam dormiatis , qmd vos pnefcivit qui falli non potefl
,

initium fideiefledonum Dei: & utrumex iisqua? hoc emu.Dolofi autem vcl imperiti medici eft ctiam
funt, nonconfcquenter eluceat, ctfinon
ibi dic~ta utilemedicamentum fic alligare , ut aut non profit
fit expreffum , etiam ufque in finem perfevcran- autobfit. Seddicendumeft, Sic currite, ut com- 1. Cor. 9.
tiam non nifi ab co donari, qui nos prideftina- prehendatis, atqueut ipfocurfu veftro ita vos effe *
Epiflola
v ' c m ^uum regnum & gloriam. Deinde ipfam prscognitos noveritis , ut legitime curreretis : & fi

ad Pauli- epiftolam quam jam contra Pelagianos ad

, fan- quo alio modo Dci pra?fcientia pra?dicari poteft , uc
num,qua; ftum Paulinum Nolanum cpifcopum ftci , cui hominis fegnitia repellatur.
«ft ordine
epiftola-
*
contradicere modo cceperunt, nonnc an- 2, Quamvisergo ita fe habeat de pra?deftinatione
nunciSj. , . j.it. »- r •

Epifiola
annos plunmos edidi ? Eam quoque inlpiciant, dcfinitafententiavoluntatisDei, utalii ex infideli*
adSixrum quam dedi adSixtum Romana? Ecclefia? presbyte- tate , aceepta voluntatc obediendi , convertanturad
nunc 194. rum , quando adverfus Pelagianos acerrima con- fidem, velpcrfevcrcnt infidei ca?teri vcro qui in
fliftationc certavimus &talem reperient, qualis : peccatorumdamnabilium deleftatione remorantur,
jlla eft ad Paulinum. Unde recolant adverfus ha?- fi &
ipfi pra?deftinati funt, ideo nondum furrexe-
refim Pelagianam jam ante aliquot annos ifta dicla ef- runt, quianondumeosadjutoriumgratia? mifcran-
featqueconfcripta, quaenunc eisdifplicere miran- tis crexit: fi qui cnimnoiulum funt vocati, quos
dum eft . Quamvis ncminem velim fic amplccli gratia fua pra?deftinavit eligendos, accipicnt cam-
omnia mea , ut me fequatur , nifi in iis in quibus dem gratiam , qua eledi efle velint & fint : fi qui au-
tcm
 DE DONO PERiSEVERANi I/E. 5
l

tcm obediunt , fcd in regnum cjus & gloriam pra?dc-
non funt , tcmporales funt , necufquc in fi-
ftinati
ncm in cadem obcdicntia pcrmancbunt : quamvis
ergo hac wr.i lint , non tamen ifto modo diccnda
funt audicntibus multrs, ut fcrmo ad ipfbs etiam
convcrtatur , cifque dicantur
veftrislitterisindidiftis,
.. ,. _ Ita Je babet dt pradejiinatiom definita Jententta vo-
temporales funt
, necufque infinemin cadcmobc-
dientiafKrmanebunt? Nonnc& verius cadcm r^s
&congruentius dicitur, utnon ipfis tantum ma-
lum tamquam optarc vidcamur , fi.d de aliis rcferre
quododcnnt, nccad fcexiftimcnt pcrtmcrc, fpc-
illa iflorum vcrba qua? randoorandoqucmcliora? Illo autcm modo, quo
&qu.T fupcriusintcrpofui: iddicendum putant, eadcm fcntentiaeifdem pcne
verbis etiam dc pra?fcientia Dei quam certe ncgarc
,

vitanda
luntatis Dei , ut alii ex vobis da tnfidelitate , acce. non poflunt, pronuncian potcft, utdicatur, Et
pratdican- fta obediendi voluntate veneritis ad Jidem. Quid fi qui obeditis , // prafciti ejlts rejiciendi , obedi-
<j
: pratdc- opuseftdici, aliiexvobis? Sienim Ecclcfiae Dci re cejfabitis. Nempe hoc veriffimum eft : ita fa-
ltinario
loquimur, ficrcdcntibus loqtiimur, cur alios co- ne, fed improbiffimum , importuniffimum , irt-
nis for
niula. rum ad fidcm vcnilTc dicentes , ca?teris faccrc vidca- congruentiffimum , non falfo cloquio, fed non
mur iniuriam cum poffimus congruentius diccre:
: falubntcr valctudini humana* infirmitatis appo-
Corrigit fta fchabctdc pra?deftinationc dcfinita fcntcntia vo- fito.
fupcrio
rem for-
luntatis Dei , ut ex infidelitatc vcneritis ad fidcm ac- 6. Illum etiam modum , quo utcndum efle in

mulam. cepta voluntatc obcdicndi ,• & acccpta pcrfcvcrantia prardeftinationis diximus, lo-
pra?dicatione nos
pcrmancatis in fide? qtKnti adpopulum nonexiftimodebere fufficere,
3. Ncc
quodfequitur, cft omnino diccn-
illud nifi hoc vel hujufmodi aliquid addat, ut dicat:
dum , Cateri vero qut in peccatorum dele-
id cft : Vos itaque ctiam ipfamobcdicndi pcrfcverantiama Jacob. 1.
diUione remoramini , ideo nondumjurrexijiis quia Patreluminum, aquodcfccndit omne datumopti- '7'
,

necdum vos adjutorium gratix miferantis erexit mum, &

omncdonum perfectum , fperare dcbe-
Cumbenc&convcnientcrdici poffit & debcat, Si tis, & quotidianisorationibus
pofccrc, atquehoc
qui autcm adhuc in pcccatorumdamnabiliumdclc- faciendo confidere non voscfie a pra?deftinationc
,

eftationc remoramini , apprchcndite falubcrrimam populiejusalicnos; quiactiamhoc ut faciatis , ipfe

difciplmam: quod tanun cumkceritis, nolitccx- larcitur. Abfit autem a vobis idco dcfpcrare de
tolli quali de opcribus veftns, aut gloriari quafi vobis , quoniam fpcm veftram in ipfo habcre jube-
^ oc non scccperitis; Deus eft enim qui operatur mini, non in vobis. Maledidus cnim omnis qui
Pbilip 1. Jer. 17.U
1-. ' in vobis & velle &
operari pro bona voluntatc: fpcm habct in homine & bonum eft confidere Pf.i 17.$.
:

/y.36. 15. & a Domino greffus veftri diriguntur, ut ejus in Domino , quam confidcre in homine ; quia Pfai. i.i }.
viam velitis de ipfo autem curfu vcftro bono re-
: bcati omnts qui confidunt in cum . Hanc fj)cm Ibid. u.
De vita
cToque condifcite vos ad praedeftinationem divins ti-nentes, fervite Domino in timorc, & exultarc
ztctna
gratia? pertincre. ei cum tremore. quoniam dc vita a?tcrna, quam nemo fc-

4. Item quod fequitur , &dicitur: Verumtamen filiis promiffionis promifit non mendax Dcus an- curus in
Ji qui ejits nondum vocati ,
quosg ratiajua pr,edejii- te tcmpora xterna , ncmo potcft cflc fccurus , ni- hac vita.
naverit eligendos , acrtpietis eamdem gratiam qua ,
fi cum confummata fucrit ifta vita , qua tcntatio Tta.7,1.
velttis<& HttseleHi; durius dicitur quam dici po- eft fuper terram fed faciet nos pcrfeverare m fc
:

tcft, nos non quibuslibethominibus loqui, fed

fi ufque in cjus vita? fincm, cui quotidie dicimus ,
Chrifti EcclefiaecOgitemus, Curenim non potius Nc nos inferas in tentationcm Hic atque hujuf- Mattb. .
6.

itadicitur: Et fi qui funt nondum vocati, pro modi cum dicuntur fivc paucis Chnflianis five
eis ut vocentur orcmus? Fortaffis enim ficpra?- multitudini Ecclefia? , cur mctuimus fancTorum
deftinati funt, ut noftris orationibus conccdan- pra»deftinationem & vcram Dci graium, id cft ,

tur , & accipiant , qua velint eamdem gratiam qujp non fecundum meritanoftradatur, ficutcam
cfle atquc cfficiantur clecTi. Deus cnim qui omnia fancta fcriptura pndicat, pradicare? An vcroti-
qua? pra?deftinavit implcvit, ideo & pro inimicis mendum cft, ne tuncde fehomodcfperet, quan-
fidei orare nos voluit, uthinc intclligeremus quod do fpes ejus ponenda demonftratur in Deo , non
ipfe etiam infidclibus donet ut credant, & volen- autem defperaret , fi cam in fe ipfo , fuperbiffi-
tes ex nolentibus faciat. mus & infcliciflimus poneret?

5. Jam vero quod illis verbisconnecTitur, mi-

ror fi ullo modo poteftin popuIoChriftianoquif-
quam infirmus patienter audire, cum dicitur eis:
C A P U T XXIII.
Et fi qui obeattis , ft ptadejiinati ejlis rejtciendi,
fubtrahentttr obediendi vires,ut obedtre cejfetts . Hoc 1.
ATque utinam tardi corde & infirmi , Ecclefia?;

enim dicerc, quid videturaliud quam qui non poflunt nondum totiui in

dicere, aut mala

fi &
dicere,
de iis qui non perfcverant,
quodammodo

vel neceffe eft , cur non potius ita fal-

efle,
prophetare? Sed
aliquid placer
male-
Scripturas
r j
earum expofitioncs intelligcre - 'P
, vel
1 n.
lic audirent vcl non audircnt m hac quantione
11
,

tiombus
tcftimo-
difputationes noftras , ut magis intuerentur ora- nium.
vel poflunt
l,usora -

tem dicitur , ut paulo ante a me di&um eft primum : tiones fuas, quas femper habuit habebit Eccle- &
ut non de ipfis, qui in populo audiunt, hoc di- fia ab exordiis fuis, donec fimatur hoc feculum.
catur, fcd dc aliis ad ipfosj id eft, ut non dica- De hac enim re , quam nunc adverfus novos harreti-
tur , Si qut obeditts , fi pradeftinaii ejits rejiciendi cos ,non commemorare tantum , fcd plane tuei & i

fed, Si qui obediunt; & cstera per verbi perfo- defcnfare compcllimur, numquam tacuit in precfbus
nam tertiam, non per fecundam? Res enim non fuis , etfi aliquando in fermonibus exercndam nullo
optabilis, fed abominabilis dicitur, & duriflimc urgenteadverfariononputavit Quandoenim non .

atque odiofiffime quafi in audientium frontem oratum eft in Ecclefia pro infidelibusatque inimi»
compellando colliditur , quando qui eis loqui« cis ejus ut crcderent ? Quando fidelis quifquam ami-

tur, dicit, Et fi qui ejiis qui obeditis , fi pre- cum, proximum, conjugemhabuitinfidelem, &
dejlmati ejiis rejictendi , fubtrahentur obediendi non ci petivit a Domino mentem obedientcm in
vires, ut obcdire ceffetis . Quid enim fententise Chriftianam fidem ? Quis autem fibi nmquam non
deperit, fi ita dicatur : Si qui autemobediunt, oravit , ut in Domino permancret? Aui quis facei do-
fed in regnum ejtis & gloriam pnedcftinati non funt tcm fuper fidcles Dominum invocantem, fi quando
S. Profperi. G a di-
>
52 S A u g u STINI EPISCOPI
dixit, DaillisDomine in te perfeverarc ufque in gratia? minc contra novos haereticos cura di-
,
quae
Benedi-
finem; nonfblum voceaufuseft, fed faftem cogi- ligentioredefenditur: ille, inquam , hoc dicat ,
flio facer .

dotis fu tationereprehenderej acnon potius fuper cjus ta- qui diccre audet aliquando eam non orafle , vel non
per fide- Jem benedictionem , & corde credente & ore con- , veraciter oraffe, five ut crederent infideles , five
les.
fitente refpondit, Amen: cum aliud in ipfa ora- Ut perfcverarcnt fidcles . Qua; bona fi femper ora-
tioneDominicanon orenc fidelcs, dicentes maxi vit, fempereaD^i dona effe utique crediditj nec
meillud, Nenosinferas in tentationem ; nifi ut in abilloeffepr.TCOgnita umquam ei negarc fas fuit .

fanfta obedientia perfeverent ? Sicut ergo in his Ac per hoc prajdeftinationis hujus fidem , quae con-
orationibus, ita& inhacfidenata eft, & crefcit , tra novos haereticos nova fblicitudincnunc defendi-
&crevitEcclefia, quafide cred'tur, gratiam Dei tur , numquam Ecclefia Chrifti non habuit
non fecundum merita accipientium dari Quando .

quidem non oraret Ecclefia ut daretur infidelibus fi- C A P U T XXIV.

dcs, nifiDeum crederet averfas & & adverfas ho
minum ad fe convertere voluntates : nec oraret Ec- %. OEd quid plura? Satis docuifle me exiftimo, Conclu-
clefia, utperfeveraretinfideChrifti, nondecepta »3 vel potius plus quam fatis , dona Dei efle , & fto
vel vifta tentationibus mundi , nificrederet Domi- inciperc in Dominum credere , &
ufque in finem in
ntim fic in poteftate habere cor noftrum , ut bonum Domino permanerc Caetera vero bona ad vitam .

quodnon tenemusnifi propria voJuntate, non ta- piam, qua Deus refte colitur pertinentia , etiamip-
menteneamusnifi ipfeinnobis operetur velle • & fi propter quos haec agimus , Dei dona efle conce-

Nam h*c ab ipfo quidem pofcit Ecclefia , fed a fe

fi dunt. Omniaporrodonafua, & quibus ea fuerat
ipfa fibi dari putat- non vcras, fed pc-rfLus&orias
-

largiturus , Deum praefcifle negare non poflunt SU .

orationes habet ; quod abfit a nobis Quisenimve- . cut ergo caetera prcedicanda funt , ut qui ea praedi-
racitergemat, defideransacciperequod orataDo cat, obedicnteraudiatur: ita praedeftinatio praedi-
mino, fi hoc a fe ipfo fe fumcre exiftimct, non ah candaeft, utquiobedienterhaecaudit, noninho-
jllo, mine , ac per hoc nec in fcipfo , fcd in Domino glo-
Rom.S »6 t 1. Praefertim, cpxonhm quidoremus ficut opor. rietur: quia&hocDei praeceptumeft : &hocprae-
tetnefcimus, fed ipfe Spintus, ait Apoftolus, in- ceptumobedienteraudire, idcft, ut qui gloriatur,
terpellat pro nobts gemitibus inenarrabiiibus . Qui inDominoglorietur, fimiliter ntcsetera, Dei do-
enim fcrutatur corda , fcit quid fapiat Spiritus , numeft. Quoddonumqui non habet, non dubr* i.Cor, 1«
Spiritus quiafecundum Dctim interpellat pro [antlis Quid . todicere, aliaqua?cumque habet, inaniter habet. 31.
fanclus eft, ipfeSpiritus interpellat , nifi interpcllare f?.« Hoc Pelagiani, optamus, ut habeant; ifti autem
quo fenfu noftnut plcniushabeant. Nonitaque fimus in dif-
cit: gemitibus inenarrabthbus
, fed veracibus, quo-
interpel-
letprononiam veritaseftSpiritus? Ipfceftenim dc quo alio purationibus prompti , & in orationibus pigri Or»- .

bis& eh-locodicit} Mfit DeusSpintum Filu Jui in corda mus , dilectillimi , orcmus , ut Deus gratia? det etiam
met , Abnofira , clamantem , Abba , pater . Et hic quid inimicisnoftris, maximequc fratribus & dilecliori-
ba,pater. poft ingentem
eft, clamantem, nificlamarefacientem; tropoil- busnoftris, intelligere& confitcri ,
Gai.4.6.
Rom$J3. lo quo dicimus Ixtum diem , qui lxtos facit ? Quod & ineffabiKmruinam,qua inunoomncscecidimus,
alibi manifeftar , ubi dicit , Non enim accepijiu fpi- neminem Dei liberari ; eamque non fecun-
nifi gratia

ritumjervtutis iterum m timore , fed accepi/iis Jpi- dummeritaaccipientium tamquam dcbitam reddi,
ritum adoptionis fiiiorum , in quo chunamus , Abba, fed tamquam veram gratiam nullis meritis praece-
pater Ibi dixit , clamantem ; hic vero, m quo
. dentiluis gvatis dari
clamamus : aperiens videlicet quomo lo dixerit , Nullum autcm eft illuftrius pra?deftjnationis p ra,j jjj,
i.
clamantem , id eft , ficut jam expo'ui , ctamare excmplumquamipfe Jefus: unde&in primo libro nat jonis
* jamdifputavi, &inhujusfine commcndare dcle- illuflriffi-
facientcm . Ubi intelligimus, &hocipfumefTedo-
numDei, ut vcraci corde & fpiritaliter clamcmus gi ; nullum prxdcftinatio r""'" c_
cft, inquam, illuftrius
1
ad Dcum. Attendant crgo quomodo falluncur , nis cxcmplum quam ipfc Mediator. Qiiifquis fi- l^P,,""
j 1 l 1 111 j /- Cnnltus
qui putant effe a nobis, non darinobis, utpcta- delis vult eam bcnc mtclligcre, attendat ipfum, e fus .
j

mus, qua?ramt:s, pulfemus: & hoc effe dicunt atquc in illo inveniat &
ipfum. Fidelis , in- fe • C^.ij.
quod gratia praeceditur merito noftro , ut fequatur quim, r,ni in eo veram naturam crcdit & con-
illa , cum accipimux perentcs , & invcnimus qune- fitctur humanam, id eft noftram, quamvis fin-
rentes, aperiturque pulfintibus : necvolunt intel- pulantcr fufcipienteDeo Verbo, in unicum Filium
ligereetiamhocdivini muncris
, ut oremus
,
effe Dei fublimaiam , ita ut qui fufcepit & quod fufce-
hoc eft petamus. , quaeramus , arque ptilfc-mus . pit, una cffct in Trinitate pcrfona Neque enim Iiomi- .

Accepimus enim fpiritum adoptionis filiorum , in ne aflumpto quatcrnitas fada tft , fed Trinitas manfit,
ln Com- quocfamamus, Abba, pater. Quod vidit&bea- afTumj>tione illaineffabiliterfacientc perfonaeuniusin
ment. fu-
per \faiani
tus Ambrofius. Ait enim, Et orare Deum gra- . Deo & homine veritatem. Quoniam nonDeum De Chri-
lib. 4. titejpiritalis efi : ficut fcriptum efi , Ngmo dictt , tantum dicimus Chriftum, ficut haeretici Mani- ^i incai-
V. cont. Dommusjefus , tii/i m Sptritufantlo. chaei; nechomincm tantum, ficut haeretici Pho-
natl0nc
duas epift*
Pclag.c.lL
j. HaecigiturquaepofcitaDomino , & femper tiniani; nec ita homincm , ut aliquidminushabeat Mani-
ex quo eflc ccepit , popofcit Ecclefia , ita Deus vo- quod ad bumanam ccrtum eft pcrtinerc naturam, chajorum,
J
catisfuisdaturumfeefTe praefcivit, ut in ipfa pra?- five animam , fivc in ipfa anima mcntcm rationa- °^ l hoti-
niano-
deftinatione jamdedtric: quod Apoftolusfine am- Jem, five carncm, non dc fcminafumptam , fed
rum
biguitate declarat. Scribcnsquippc ad Timotheum .•
factamde Verboin carnemconvcrfoatqucmutato;
i. Tim. 1
Collabora jnquit, Evangelto fecundum virtutem
, quaeomnia tria falfa&vana haereticorum Apollina- Apollina-
*. &c. Deifal-vosnot facientis , vocantis •vocatione fua & nftarum trcspartcsvariasdivcrfafque fccerunt fed :
riftarum

faniia no» fecundum opera

, nofira fed ferundum dicimus Chriftum Deum verum , natum de Deo
tres "y *

,
fuum propo/itum gratiam & ,
qt«e dataefi nobis in Patrefincullo initio temporis eumdcmque homi- ,*

Cbrijiojefu ante ttmpora aterna , manifejiaia au- nemvcrum, natum homincmdematrecerta pleni-
temnuncper adventumSalvatoris nojin Jefu Cbti- tudine temporis; necejus humanitatcm, qua mi-
Jii . Ille itaque dicat Rcclefiam aliquando m fidc fua nor cftPatre, minuere aliquid ejusdivinitati, qua
non h*buiffe veritatcm pr*dcftinationis hujus & arqualis eft Patri. Hocautem utrumque unuseft
Chri-
 Ve Dono Perseveranti^. 53
Chnftus, qui & fecundum Dcum veriffime dixit, voluntate bonam. Et illum ergo & nos pracdefti-

Jo*n. 10. Ego&Pater ummftmus : & fccundum homincm navit; quia &in illout cflctcaput noiTrum, &in
30. veriflimcdixit, P***rma)ormcefl. Quicrgohunc nobisutejuscorpuscflf-rr-us, non pr*ccfiura mcrua
Joan. 14. k cit cxfeminc Davidhominem juftum, quinum- noftra, fcd opcra fua fucuraprsefcivir.
quam cflet injuftus, fine ullo merito prxccdcntis 3. Qui teguht hxc , fi inrclligunt, agant Deo
voluntatisejus; ipfc cxinjuftis facitjuftos, fincul- gratias : qui auremnon intcMjgtmt, ortntut eo-
lo merito prxccdentis volunratis ipforum, ut illc rumille fitdoclor mtcrior, acujusfacic eft lcicntia ?*">> 2.

caput, hi mcmbrafint cjus. Quicrgo fccir illum & intcTlcclus. Qui vero errare me exiftimanr , /* xM "r «

homincm, finc ullis cjus praxcdentibus meritis,
nullumquod cidimittcrctur,
vcl voluntate pcrpetrare peccatum; ipfenulliseo-
rum prscedcntibus mcritis facit credemcs incum,
quibus dimittatomnc peccatum : qui fecit illum
vcl originc trahcrc,
etiamatqueetiamdiligentcr qua? funt dichconfide-
rcnt, ne fortailisipfi crrent. Ego autemcum per
eos quimcos labores legunt , non fblun* doftior,
vcrum etiamemendatior fio, propitium mihi Dc-
umagnofco & hoc per Ecclefiae do&oresmaxime
:

talem, 01 numquam habuerithabiturufque fitvo- cxpeclo; fi &inipforummanus vcnit, dignentur-

Juntatcmmalam; ipfe facit in membris ejus cx mala que nofle quod fcribo.

iA*iAi.iXi AAJ.l7Ci.iAi iAAijLiy^iA^jA^iA^lAi.iAi 1A1 1X1 lAi lAi. lAi 4A1, 1A1 ^JA&iAilAi iAi.^'t lAilAiiAiiAi jAj 1A1 lAi iJ^i iA*.
^^^^^^^^^n^^^T^^ ^ 1 '¥«'»¥'*¥* r
^
y*j(C r *y *v ^f
Tr T
^^
r T r
^ ^ ^ Y V^ ^ ¥
T T rr T *¥TT¥*'
¥

A D M O N I T I O
IN EPISTOLAM S, PROSPERI AQUITANI
ADRUFINUM
De Gratia & libero arbitrio.

DE . Qua
Epijlolaad Rufinum
nufy ad quemdata
occafione iff necejfitate
tria

ifia
invejligari pojjunt. i°.

Epijiola . 2°.

ad id S. Profperum compellente
Quo
Quis
tempore fcripta fucrit
ijle Rufi-
.

3 .

De Rufino amdem quis ille furrit , inter multos hujufce nominiscirca h<ec

tempora notos , non facile eft decernere , nec ab ullo hacltenus pro certo defi-
nitum reperimus . Erat certe hic S, Profpero nojlro amicus ,
(5* ex his qv.os

amicitia charitati fpiritali innixa ,

pro amicorum Jalute follicitos reddit . Un-
de cum ille de motis contra doblrinam S. jfugufiini contentionibus confufos
rumores audiijjet , Profperumque fibi amiciffimum male apud plerofque audire
cognovijjet ,anima fibi cariffima falus periclitaretur , nec etiam
veritus ne
inauditum pracipiti judicio damnare aufus \ fatius dimt ipfum litteris conve-
nire , cum forte ab eo longo locorum intcrvallo diffitus , id verbis prafiare non

pojfet ,
quas quidem communi amico deferendas commendavit . Nifi forte ma-
lueris proficifcenti amico in mandatis datum ut piam quam gerebat pro amico
follicitudinem coram ipfe fine fcripto exponeret . Neutmm enim pro certo elici

videtur, fed alterutrum ccrte contigifje judicatur ex primis Epijlola fanbli

Trofperi verbis : Accepi , inquit ille, pcr communem amicum frater- i„ Epijio-
a "*' n,u
na* erga me follicitumnistUEfigna, & curam finceriflima? charitatis
gratulanter agnovi. Ac ne quid maligni rumores, in quantum
fe auribus tuis fubtrahere nequeunt, formidinis tibi aut anxieta-
tis inferrent : omni fcrupulo , quantum epiflolari
abfolvere te ab
licuit fermone, curavij in tantum fhidens omnia pleniflima vcri-
tate tibi pandere , ut cmia non potuilli in totum , cjua? ab advcr-
fantibus dilTeminantur audire, per me ipfum queas, quidcmid de
nobis ad inanem invidiam fcrtur referturcme cognofcere.
De
y\

54. A D U O N I T I O.
Dc tempore wro [criptionis hujus , boc pro indubitato affieri fias efi , e?#ra

wivente adbuc Augifiino, fed ultimis tanti Magiflri annis exaratam. Quod
inipijio- cexte indubitatum reddunt bac Epifiolce ifiius njerba, Beatiffimus quoque
fc«£«*
j^ U auftinus ,
praecipua utique in hoc tempore portio Domini fa-
cerdotum ; ($ infine Epiflolce , Ut praedicatio fummi hoc tempore
in Ecclefia viri iSfc. ZJltimos <vero jancli Dotloris <vita annos clare de-

ibidtm. monfirant infimulatt Galli operum S. Jlugufiini obtretlatores infamatorefque ,

quos maxime offendit letlio libri de Correptione ($ Gratia pro Monachorum
Jidrumctinorum infiitutione i$ emendatwne , circa annum Cbrifli 4.26. aut
ibiim. 4.27. fcripti . Hos autem ipfos depingit S. Trofiper , cum fubdit , Huic,
id efi, bcatiffimo Augufiino , inter tot certaminum palmas, inter
tot triumphorum coronas , ad illuminationem Ecclefia: & ad glo-
riam Chrifti, qua ipfe illuftratus efl pra?fulgenti , quidam no-
ftrorum, ( quod de ipfls multum dolendum efl , ) occultis, fed
non incognifis fufurrationibus obloquuntur. Et prout fibi obno-
xias aliquorum aures opportunafque repererint, fcripta ejus , qui-
bus error Pelagianorum impugnatur infamant dicentes eum libe- :

rum arbitrium penitus fubmovere, & fub gratia? nomine neceflita-

tem fatalem pra?cHcare : adjicientes etiam , duas illum humani ge-
neris malTas , & duas credi velle naturas 3 ut fcilicet tantae pietatis
viro Paganorum & Manicha?orum adfcribatur impietas. Deinde
wro Caffiani collationem decimam-tertiam ,
quce efi de prote.Siione Dei , tn-

m.n.udigitare njidetur cum ait , Volentes enim in fua juflitia magis quam
in Dei gratia gloriari , molefte ferunt, quod his qua? adverfum ex-
cellentifljma? autroritatis virum , inter multas collationes afTerue-
re, refiftimus . Hcec autem cum Honorato Maffilienft cum alhs
collatio

fex dicata legatur, anteannum ^i6.quo inEpifcopum Majfiilienfem ajfumptus

efi fcripta effe connjincitur .

Hcec autem occafio ( ut jam infinuatum efl ) nata efi S. Profpero ficrtben-
dce bujus Epiflolce , cum R.ufinus rumoribus ab inimicis doflrince fancli ^4u-

guflini contra ipfius Trofperi Jlumfiini difcipuli non occulti famam diffemi-

natis , motum fie fignificafset , ficquc ab boc ficrupulo abfolvi optaret . San-
clus Vrofper juflis amici poflulatis obtcmperare fatagens ,
plenius exponit,
qui rumores ab inimicis doclrince fant\i Auguflini fpargerentur , ($ fub quo
pratextu tanto Doclori obloqui non <vererentur . Inter prceeipuos autem Pela-
MH.n.2.gianomm crrores efse , Gratiam Dei fecundum merita hominum da-
ri : quo incolumi fibi principio , ccetera dogmata fua flacile refufcitabant . Pri-
mum quidem ipfos docuiffe tantam humance naturce effe fanitatem , ut per fo-
lum hberum arbitrium poffiet bonum implere . Qifod cum fance dotlrince ad-
'verfum ommno pateret , ab omnibufque explofum eflfet catbolicis dogmd: gra-
tiam quidem ad incipicndum proflciendum , (^ perfeverandum in bono necef-
,

fiariam profeffos effc ; ficd intcllctlum , boc tantummodo eos de gratia Dei con-
fiteri ,
quod hac njelut qucedam libcro arbitrio magiflra fieque per coborta-
fit ,

ttoneSy per legem,per doElrinam per creaturarum contemplationem , permi-

,
ra-
 A D M O N I T I O. 55
racula , perqui terrores extrinfecus judicio ejus ofiendat ,
quo wtufquifque fe-
cundum njoluntatis fua motum , fi quafierit inveniat , fi peticvit recipiat , f
pulfanjevit introeat . Unde fequatur gratiam fecundum merita hommum dari,
i£> proindc gratiam jam non effe gratiam. Hanc njcro filiorum tencbrarum njcv- lb.demn^

futiam (£> ovientalium Epifcopovum judicio , (ff fedis jtpofiolicce au~~ovitate ,

(f? Jlfricanomm pvccfulum njigilantia fuiffe manifefiatam . S. Augufiinum ,

qucm dicit S. Vrofpcr tunc fuifse pracipuam povtioncm Domini faccrdotum ,

hanc fcriptis libris polcmicis defiruxifsc , talemque hcerefim omni cx parte dc-
bcllafsc: quofdam tamcn inter catlxlicos in Galliis invewri, qui dott/inam
ejus librofque malignis rumoribus infamarcnt , dicentes cwn libcvum arbitrium
penitus fubmonjcre , (f$ fub nomine gratice ncceffitatem pradicare fatalcm ,

duas etiam ab ipfo cvedi njelle uno in lx>minc naturas . Quce fi ita fe habc-

rent , palam obfificvent, (S> noxios errores fcriptis libvis vejellcvent, nonnjc-
ro occultis fufurris nocere tentavent njiro illi , cujus dob~\vina R.omance Eccle-

ftcc (ff jificanovum , immo (ff omnium toto orbe catholicorum doclvmce con-
grucret . Ad quod agre ferrent iis re-
hos aufus impclli hujuftnodi bomines,

fifii
quce in fuis Collationibus jlugufiiniance doElrma adnjevfa attulevant :

nec ignotum ipfis, quod talia in qualibet frequentia facerdotwn monjercnt ,

fi
centenis fibi beatiffimi jiugufiini njolumimbus obviareturj quibus abunde pro-

batum efset , in nullo alio gloriandum, cum boni aliquid operati fumus t quam
in gratia Chrifii Domini, non njero in njiribus liberi avbitvii. Spcrare ta-ibidemn*
men fe de mifericordice Dei dinjitiis
,
quod quos tunc hbero falli avbitvio , (fj

ab humditatis njia enjagari patiebatur , non ufquequaque^ neque in finem cfset

intelligentia fraudatuvus ,
In hoc autem evrabant illi
,
quod virtutum bonovumque operum pvincipia ibidem &
mm*,t** m
in natuvali pofftbilitate fiatuevent j aut hccc a gvatia flueve dicevcnt , hanc
fi
a bono aliquo opeve aut ab aliqua bona njoluntate fuifse pvaventam , (ff ta-

lium mevito concefsam . Hujufmodi errorem J\ Pvofpev fedulo evcvtit , «c Scri-

ptuvarum tefiimoniis homini pofi lapfum nullas ad bonum fupevcf-

pvobans ,

fe njives , nec ad merendum quidem , fine prcenjementis gratice auxilio : (ff a

perditione quam Jldae peccato incuvvevunt , homines folius Dei mifevantis gva-
tia gratuita erui pofse . Quod efficit addutlo infantium fine baptifmo deceden-
tium exemplo , (ff earum gentium ad quas hafienus falutis Evangelium non-
dum nojcitur pernjenifse . Gratia njero non ncgavi liberum avbitvium , fed fia-
tui (ff reformari. Quod fibi velic~lum ad malum (Sf ad lapfum dumtaxat ho-

mini fufficit ,
gratia njero fanandum efi , qua aliter cogitare ($ agerc ipfi

infpiratur ,
fanitatemque fuam , non fibi , fed medico fuo acceptam referre
docetur. Tandem fanc~lus Profper obdub~lam jiugufiini doElrince calumnia- mm.if.
rum nubem difftpat ,
qua fatum aut duplicem naturam inducere fmgcbatur.
TSlihil talibus erroribus pvoximum ab eo umquam fcriptum contendit . Augu-
fiino aut difcipulis ejus nihil quidquam fato contingeve, fcd omnia divince
pvonjidentice ovdinatione dirigi , docet . Nec duas ab illis fiatui naturas , unam
bonam , malam alteram , fed unam omnino j quce cum creata efset rcfla , a
reEiitudine pvimi hominis peccato decidit, mortique ceterna fab~la efi obnoxia:
fed
 56 A D M O N I T I O.
fed nonja in Chriflo creatione reparandam, qui libertatem hominif reparando
num. io.
i$ continuis auxiliis praveniendo falnjat. Qperi finem imponit , Kufinum
amicum exhortando , ut Augufiini difputationibus cognofcendis curam impen-
dat , fi vere de fana circa Dei gratiam doEirina inlirui defideret ,
ficut eum
defiderare convemebat

-r>fi->r-*-}fi-*--x-}fi-K-^-)fi-r-ir)fi^-*^fi^-w-?fi-r-x-)fi-r-K^^
—
« JiJtM.^LiL JtJtx. jjfc.*-.*-*-*. jjjfejfc ^jftx. jjfc^. jtjk^L.
-K->fi-r-K-)fi-s~Tr)fi^- ^fi^'^~)(r^'^^-x-)fi^-!r)fi^--irifi-K'

SANCTI PROSPERI AQUITANI

a
•Scripta AD RUFINUM*EPISTOLA. a

viventc
Augufti-
no,circi-
terannum,
DE GRATIA ET LIBERO ARBITRIO.
Chrifti
Domino h
fratri dile&iflimo in Chrifto &
merito venerabili
, RUFINO,
PROSPER c aeternam falutem dicit.
c

P&OI.OGUS \fi&z Ccepi percommunem a- GRATIAM DEI SECUNDUM ME- Peiagia-

micum fraternas erga me RITA HONINUM DARI Cume-™°' .

d
follicitudinis tuaj figna,& nim primum tantam naturas humanse vel- errorum

curam fincerifiimaz cha- lent adftruere * fanitatem , ut per folum li-

JJjJ"^
ritatis gratulanter agno- berum arbitrium • poflet aflequi Dei re- tiiiflimus

Ac ne quid maiigni
vi. gnum eoquod f tam plene ipib conditio-
: *alia Xn-
rumores, in quantumfe nis fux praefidio juvaretur , ut habens natu- ciuatem.
c
auribus tuis fubtrahere nequeunt , formidi- raliterrationalem intellec"mm , facile bo-
f
nis tibi aut anxietatis inferrent ; abfolvere num eligeret,malumque vitaret & ubi in u-
te ab omni fcrupulo, quantum epiftolari traque parte libera eflent opera voluntatis,
licuit fermone , curavi in tantum ftudens
: non facultatem hisqui mali funt ad bonum
omnia pleniflima veritate tibi pandere, deefle, fed ftudium. Cum ergo , ut dixi , to-
ut quia non potuifti in totum , quae ab tam juftitiam hominis ex naturali vellent
adverfantibusdifleminantur, audire; per reclitudine ac poflibiiitate fubfiftere, atque
me ipfum queas , quidquid de nobis ad ina- hanc 8 definitionem doctrina fana refpue- g
nem invidiam fertur referturque cognofce- ret; damnatum a catholicis fenfum h
, & h
re. Sed infinuanda prius fan6titati tuaeft muhis poftea haireticaz fraudis varietatibus
qualitas quajftianis , de qua ifta nafcun tur coloratum , hoc apud fe ingenio fervave-
quo tibi magis pateat faJfitas obloquenti- runt, utadincipiendum, & ad proficien-
um ; & videas quam lucem quibus tene- dum , & ad perfeverandum in bono necef-
bris conentur obducere fariam homini Dei gratiam profiterentur.
Cusjt 1. 2. Pelagiana igitur hajrefis , quo dog- 3. Sed in hac profeffione , i quo dolo
CaputII.
mate catholicam fidem deftruere adorta vafa irse molirentur irrepere, ipfa Dci GratiaPe-
fit, & quibus impietatum venenisvifcera gratia vafismifericordiazrevelavit. Intel- l nana,
W'
Ecclefias , atque ipfa vitalia corporis Chri- le£tum eft enim, faluberrimeque perfpe-

ftivoluerit occupare, notiora funt , quam clum , hoc tantum eos de gratia confiteri
ut opere narationis indigeant. Exhista- quodquaedam libero arbitrio fitmagiftra,
menuna eft blafphemia, nequiffimumSc feque per cohortationes, perlegem, per
fubtiliflimum germen aliarum , qua dicunt, docfrinam, K percreaturarumcontempla- ^
tio-

a Editiones Lovan. Duac. &

Colon. anni 1630. d M-f. Jol.omittit hanc vocem, primttm. Alii codic«s
legunt hic adRujfinum. &
paulo infrai?«#i»o. Mff Re- non omittunt.
migiano-Remenfis, &
Jolienfis, Capituli Ecclefia; Me- e Mf. Jol. poflit aflequi.
iropolitanse Panfienfis , cum Edit. Lugdun. 1539. Ve- f Editio Vencta. tam plane.
nctiana 1538. & nova editio operum S. Auguftini ter- g Mf. Jol. &
Edir. Vcnet. dijfinitionem
lia parte Appqndicis, ad Rufinrim, &, Rufino. b Mf. Jol. omittit particulam, &.
b Antiquiflimum exemplar Remenfis Abbatiac fanfli i Sic Mf. Jolicnfis. Codex Remig. quod dolo. Editi
Rermgii, de quo fgpra, (ad quod hax Epifiola per vi- autem, quomodo, & pauio pofl idem. Jol. Mf. in va-
ros docliflimos Monachos ordinis fancti Benedicli San- fis ntifericorclia .
germanenfis Ccenobii fuerat jam recognita j hoc loco k Ita Mff. Remig. &
Jol. Editi vero, per creaturam,
prattern, fiatri^ fcd fub finem , tamen cum editiscon- per contemplationem . Et pofl pauca Uterque Mf. ofieit-
fentiens habet, veneratiflime mibi frater. tet , ubi Editi habent, ofiendat.
e Mf. Jol, «termm Jalutem : abfque voce hac , dicit.
 AD RUFINUM EPISTOLA. 57
tioncm , per miracula , perque terrores tx pietatis viro Paganorum & Manichaeo-
extrinfecus judicio ejus oftentet , quo unuf- rum adfcribatur impietas. Qnx fi vera
quifque fecundum voluntatis iuae motum, funt, curipfi tam negligentes, nedicam
• fi quaefierit, inveniat; fi petierit, * ac- tamimpii, funt, uttamabruptamperni-
cipiat; fi pulfavcrit, introeat. Quiafcili- ciem ab Ecclefia non repellant, tam in-
cet gratiae ipfius vocatio,hocprimumcir- fanis praedicationibus non refiftant, nec
canosagat, utnoftraefacultatis arbitrium faltem aliquibus fcriptis eum , a quo talis
admoneat; necaiiudfitgratia, quamlex, emanat doclrina , conveniant? Magna
quam propheta, quam do£lor, cui circa enim gloria fua humano genericonfulue-
omnes homines per univerfum mundum rint, Auguftinum ab errore revocave-
fi

commune & generale fit ftudium, utqui rint. Nifi forte modefti homines, novi-
voluerint credant, & qui crediderint, ju- que cenfores , magnorum prius meritorum
ftificationem merito fidei & bonae volunta- feni honorabiliter ac mifericorditer par-
b tis accipiant/ b
ac fic gratia Dei fecun- cunt, & fecuri quia libros ejus nemo uf-
dum hominum meritum tribuatur: atque quam recipiat , conquiefcunt :
f
atque c
hoc modo gratia non fit gratia : quia fi ignoverint, immo noverint, non folum
meritis redditur, Scnonipfaeft bonorum Romanam Africanamque Ecclefiam, &
creatrix; fruftra gratia nominatur. per omnes mundi partes univerfos pro-
Cap. m.
Pelagia- 4. Has autem verfutias, quibus fefilii miffionis filios cum doclrina hujus viri, 6 g
norum tenebrarum in fimilitudinem fiiiorum lu- ficut in tota fide, ita in gratiae confeffio-
verfutia
deprehen- cis transfigurare voluerunt , cum & Orien- ne congruerc : fed etiam in his ipfis io-
fa i & de- talium Epiicoporum judicia , & Apoftoli- cis, in quibus adverlus eum quenmonia
belJara .
cae fedis aucloritas, & Afncanorum con- concitatur , efTe , proprio Deo pluri- ,

ciliorum vigilantia deprehenderit beatif- :

mos ,
qui ad percepnonem evangelica;
fimus quoque Augultinus, praecipua uti- apoftoiicaeque dorStnnae laluberrimis ejus
quein hoc tempore poruo Domini lacer- diiputationibusimbuuntur, & quotidiein
dotum , « copioie & pulcre , in multis vo- membriscorporis Chrifti, inquantumea
luminum dilputatio. lbus deftruxit .'
ut po- ipfe multiplicat, dilatantur. Si re&ere-
te inter multa Dei dona, quibus illum prendimur , cur non conftanter argui-
abundantiffime Spiritus veritatis imple- mur? Siarguendi nonfumus, curocculta
vit , habens etiam hanc fcientiae & fapien- obtreclatione mordemur.9
h
tiaeex Deicharitate virtutem, ut non fo- Sed quis nclcit, cur ifta privatim
5. h
lum iftam adhuc m fuis detruncationis pal- de ftomacho garriant, & publice de con- Cap# ,v *

pitantem, fcdetiammultas prius haerefes ?

filio conticeicant. Volentes enim in fua
invi&o verbi gladio debeilaret. Cuiinter juftitia magis, quam in Dei gratia glo-

tot certaminum palmas, inter tottrium- riari, molefte ferunt, quod his quae ad- '
i

phorum coronas ad illuminationem Ec- verfum excellentiffimae aucloritatis virum,

clefiae, &
ad gloriam Chnfti, qua ipfe intermultas K collationes afleruere, refi- k
iiluftratus eft , perfulgenti , quidam no- ftimus. Nec
dubitant, fi quam hincmo- CoIla »'o;
n- /. •
1 ,
nes Caf-
Augufti- ftrorum ( quod de ipfis multum dolendum vennt quaeltionem, in quahbet frequen- fiani con-
ni obtre«
eft}occultis, fed non incognitis fufurratio- tia facerdotum , in qualibet congregatio- trarijtAu "
Aatores
8" t,n °*
occulti.
d
nibus obloquuntur ; & prout fibi d obnoxias ne popuiorum , centenis fibi beatiffimi Au-
aliquorum aures opportunafque repere- guftini voluminibus obviandum . Quae
rint , e fcripta ejus ,
quibus error Pela- cum l cordibus audientium manifeftarecoe- [

gianorumimpugnatur, infamant; dicen- perint potentiffimam Chriftianae fidei ve-

tes, eum liberum arbitrium penitus fub- ritatem, &de fontibus divini eioquii prae*
movere, & fub gratiae nomine neceflita- fentium animos inundare; quis fidelium,
tem praedicare fatalem. Adjicientes eti- quis piorum, recognitis & commendatis
am, duas illum humani generis maffas, fibi falutis fuae cauflis , amaritudinem iftam

& duas credi velle naturas : ut fcihcet tan- voiet fumofae recipere vanitatis ? Ego qui-
S. Profperi . H dem
a Sic Mf. Jol. cum Edit. Veneta. Alii codices, re- b Mf, Mf. Remig. qui nefciat.
Jol. quis ntfciat.
cipiat i Mf. Jol. in his qute &c. ,

b Editi Lugd. Lovan. Duac & Colon. ac fi. Editio k Collationes Patrum intelligit , a Joanne CatTiano
Ven. conformiter Mfl. Remig. Jol. ac fic. & Presbycero ediras anno 416. Earum fcilicet ille clalTcm
c Ita editi omnes . At vero Mf. Remig. cepiofa O* fecundam, qua? ab undecima collatione incipit, Hono-
pulcra in multis voluminum difputatione deftruxerit.Mf. rato & Eucherio mfcripfit , nondum Epilcepis: quan*
autcm Jol. copiofa &
pulcra inmultorum votuminum di- do qmdem eos in przfatione frarres appellat : ipfe au-
fputatione dejhuxit. tem Honoratus Arelatenfem epifcopatum difl> anno^ifi*
4 Edit. Lov. Duac.& Colon. fibi noxias: minusbene. obtinuit. Definitionibus porro tcrtiz decima; collationis
e Mf. Jo!. folus. /cripturas ejus Auguftmo contrariis fanclus Profper voce ac ferraone
f Edit. Lugd Lovan. Duac. &
Colon. atque ignove- primum , deinde vero poft Auguftini obitum , fcripto
rint. Immo noverunt Mf. Jol. hanc vocem, con-
poft volumme, quod contra collatorem vocaut , rcfiitendum
quiefcunt. Atqui noverint , immo noverunt , &c cxiftimavit.
g Mf. Jol, ficut tota fide. I Mf. Jol. cordivus ebviantium.
 5
S S. Prosperi A Q. U I T A N I
f
dem etiam hoc de divitiis mifericordia; Dei affe<5mm credendi obediendique ge- f

Dei fpero, quod quosnunclibero falliar- neraverit ? Aiioquin fufficeret moneri ho-

a bitrio fuo , & ab a humiiitatis via patitur minem ; non etiam in ipfo novam fieri

evagari, non ufquequaquenequeinfinem voluntatem : ficut fcriptum eit , Prapara- Prov.s.n

fit intelligentia fraudaturus; ied huncip- tur voluntas a Domino : & ficut ait Apo- ^l^l'
fum in longinquiora progreflum , ideo ab ftolus, Deus enim qui operatur in vobis
efi 15.

eo tardius revocari , ut opus gratia? ejus & velle & perficere, pro bona voluntate.
majore gloria celebretur, cum fibi etiam Pro qua bona voJuntate , nifi quam in ipfis
adverfantinm corda fubdiderit, quibusde operatus eft Deus ; ut quod donaverat vel-
virtutum ftudio exortumeftpericulum, & le, donaret & facere,
de morum probitate difcrimen Non quia . Dicuntetiamad demonftrandam li- Cap. vi.
7.
xen
quifquam carere his debeat; fed quiami- beriarbitriifacuJtatem, masnum
D incen-^ 3:
,., .. plumCor- ,

terrimus eorum ufus eft , cum ex natura- tunone CorneJio extare documentum eo neiii ab .*

'
b
li putantur facultate >> prodiffe ; aut ex lar- quod ante gratis perceptionem time?7s^ nii
gitate quidem velboni gratiaz, fedaliquo atque orans Deum y eleemofynis^ &jejuni- tum .

operis, vel bona; voluntatis merito pra> is

y
& orationi fpontaneo ftudio fuerit in- A ®' l
°'1 '

cedente venifie tentusj atque ob hoc divino teftimonio

v* donum regenerationis accepe-
2*5 6. Afleruntquidemhaecquibufdamfan- laudatus, „ .,
-K.T ii-•
-it * Vtdt Sy-
rares Scri. ftarum fcripturarum teftimoniis, fednon nt . Neque mteliigunt omnem lllam pra- „ dum a>
pturaram, rationabiliter adfumptis . Ad defenfionem parationem Cornelii per Dei gratiam r««fie *r
quibus ,..
c \ . .

abutun- emm ahcujus dehmtionis

,
ea promenda fuiffe collatam Siquidem cum fanclus Pe- "f*™.
.

tur Pda. trus per vifionem s omne genus anima-

fnnt, quae akeri intelleclui, a quo vide- S
giani,
tur dehnmo diiionare, non cedant, & lium, debaptizando CorneJio, ac perin-
eam regulam , cui funt aptata , non defe- dede omnibus gentibus doceretur, atque
rant Diclum ergo ajunt libero arbitrio
. ille immundurrt & indifcretum cibum
Ju-
Matt, ii, utentibus : Venite ad me omnes qui labora- daica obfervantia recufaret , trina ad eum
tis , & ego vos reficiam
& onerati eflis ,
vox h fafta eft dicens, ^uce Deus munda- h
tollitc/ugum meum fuper vos & a , difcite vit , tu ne commune dixeris . Quo fatis aper- AB.io^.
me quoniam mitisfum & humilis corde & j
te oftenditur,omnia bona opera qu^ in
invenietis requiem animabus jugum veflris : Cornelio praeceflerunt , Dei gratia ad ''

enim meum fuave & onus meum leve ejl , emundationem ipfius inchoafle ut cui ;

Quod ad omnes homines volunt pertine- Dominus jam impertierat hoc donum ,
re , iaborantes in incerto iftius vitae onera- non dubitaret ApoftoJus conferre facra-
tofquepeccatis, ut qui voluerintmanfue- mentum: ne novae & necdum revelata?
tudinem & humilitatem Salvatoris imita- vocationis vaciJlaret exordium , nifi per
ri, &jugummandatorum ejusfubire, in- ipfa indicia praxedentium ftudiorum , De-
e veniant requiem « animabus fuis d in fpe um in adfumendis conftaret operatum .
d vitae atternae autemhax facerenolue-
: qui Non enim omnium efi fides j necomnescre- J. T ^/T-5.
rint, fua culpa careant falute; quam fi dunt Evangelio . Sed qui credunt , Dei R
0m , l0m
. „
e
. voluiflent potuerant obtinere. Sed
,
e aguntur Spiritu : qui non credunt, Jibero l6-
tates pro audiant & diclum a Domino Jibero arbi- avertuntur arbitrio . Converfio ergo no-
gratia.
trio utentibus Sine me nibil poteftisface- : ftra ad Deum non ex nobis , fed ex Deo
Ep **>'**
joan.644.re'. &> Nemoventt ad me, ntft Pater qut eft: ficut Apoftolusdicit, Gratia falvifa-
lbid. 66.
mtfip me j attraxerit eum & , Nemo po-
: lii efiis perfidem , &
hoc non cx vobis y fed
tefl venire ad me nifi datum ei fuerit a Pa- Deidonumefi: k
& non ex operibus, ne \.

Joan.-j.xi,
tre meo .
& ?
Sicut Pater vivificat mortuos , quis glorietur.

Luc.io.zx ita & Filius quos vult vivificat: &, Ne- Agnofcat fe humana debilitas,
8.
A p. vu. &c
mo novit Filium Pater neque Pa- , nifi , in primo homjne univerfarum generatio- Juftitia
trem quis novit Filius & cui voluhit nifi , num damnata fucceflio : & cum mortui vi- JSJw».
Filius revelare. Qua* omnia cum fintin- vificantur, cum caeci illuminantur , cum nifi p«
Chnaura -
commutabilia , &nequeant ulla interpre- impii juftificantur , confiteantur vitam
tatione in fenfumalium detorqueri, quis & Jumen , & juftitiam fuam Jefum Chri-
ambigat tunc liberum arbitrium cohorta- ftum: & qui gloriatur y in Domino glorie- uCor,l'* u
-tionivocantis obedire, cum in illogratia tur y non in fe qui cum eflet impius ,
: &
CK-
a Edit. Lugd.& Ven. humanitatis: alii redtius, hu. / Duac. &
Colon. generavit Tum Duac.& CoJon.
'tnilitatis
fujficere. Ven. moveri hominem. Alia; cum Mff. fuffictret
''
b Edir. Ven. fola, pradeffe. moneri,
c Mf. Jol. aritmis fuis
g M Qmnigenum animalium .
f. Jol.
d Editio Augufliniana fola, in fpem. b Ven. Reliqui codices. fatla Jit
Ita. Edir.
e Sic. MflT. Kemig. & Jo!. & edir. operum S. Aug. i Editio. S. Auguflini, Dei gratiam.
At editiones Ven. Lugd, &Lovan. potuermt. Duac. k Editio. S. Aug. omittit particulam, &.
Colon. potuerunt.
 AD RUFINUM EPISTOLA. 59
Caecus, &mortuus, a liberatorc fuo gra- tis fanclorum in lumine ,
qui eripuit nos de
tis accepit & juftitiam, & lumen, & vi- potejiate tenebrarum, & tranjiulit in re-

a
tam. Non enimagebat, & aucla
* jufte gnumFiliidileclionis fux. EtidemadTi-
eft juftitia ejus nec ad Deum gradieba-
; motheum: Collabora , inquit Evangelio i.Tm.i.s
tur, &confirmatuseftcurfusejus; necdi- fecundum virtutem Dei , qui nos liberavit
ligebatDeum, & inflammataeftcharitas & vocavit vocationefantla: nonfecundum
ejus: fed cum eflet fine fide, ac proinde opera nojira, fed fecundum fuum propoji-
impius, accepit ipiritum fidei, & fatlus tum, &
gratiam , qua data cft nobis in
Xom.i.iy.
eftjuftus: Jujius autem ex fide vivit: &, Chrifiojefu antetemporafacularia. Et ad
Heb.u.6. SinefidenemopotefiplacereDeo: &, Om- Titum:£r/»w«5,inquit, nos aliquando & Tit. 3.3.

Rom. x
.ne quod non eji ex fide , peccatum eji: ut infipientes&increduli^errantes^& fervien-
ij. fcilicet b intelligat ,
juftitiam infidelium & voluptatibusvariis inmali-
tes dcjideriis y

Juftitia
noneflejuftitiam; quia fordet naturafine tia& invidia agentes^odibiles ^odientes invi-
iiitiddium gratia cemxum autem benignitas & humanitas ap-
Cap.vih. 9' Amifla quippe naturaliinnocentia, paruitSalvatorisnoJirijion ex operibusjujii-
Charitas homo'
cxul ac perditus , ambulans fine tia; g quefecimus,fedfecundumfuammiferi- g

donaDci.
VI a > p r°fundiores intrabat errores/ fed cordiam falvos nos fecit . Gratia igitur Dei Gratia
quaditus, &invcntus, & reportatus eft, quofcumque juftificat, non ex bonis me-juitifr-

& in via qux veritas & vita eft introdu- liores, fedex malis bonos facit; poftea es^boms
c clus; « acdileclione in Deum, qui ilJum per profeclum, h ex bonis faftura meJio- meliores
d
non diligentem prior diJexit ,
4 ignitus
res; nonadempto liberoarbitrio, fed H- f^ bLn*os
eft: beatus apoftolus Joannes,
ficut dicit berato: quod donec fine Deo
folumfuit, facir.
h
, r „„ Non quafi nos dilexerimus Deum, fedquo- mortuum fuit iuftitia: , vixitque peccato:
10. mam 'ipfe dilexit nos: lterum, Noser- & ubi autem iplum iJJummavit milericordia
godiligamusDeum, quoniam Deus prior di- Chrifti, erutum eft a regno diaboli, &
a Tom a
19. lexit nos: & idemdicit, Carijftmi, dili- faclum eft regnum Dei ; in quoutperma-
yl^fg'
4* gamus invicem y quoniam charitas ex Deo eji nere poflit, ne ea quidem facultate fuffi-
& omnis qui diligit ex Deo natus efi , &co- cit fibi , nifi inde accipiat perfeveranti-
gnofcitDeum. <gui non diligit , nonnovit am, unde accepit * induftriam *Forte]\u
Deum quia Deus ckaritasefi Cui Beatus
: . 1 1. Quoniam & ipfius fan£ti Petri ar- ftitiam.
AP
Gaiat.f.6.
Pauluscongruit,dicens,i>*C^7y?<>/e/K,«e?- dentiflima fides in tentationibus defecif- p e r feV*".
que circumcijio , neque praputiumvaletali- fet , nifi pro eo Dominus fupplicaflet/ rantiado.
'

num Deii
quidy fedfides qua per diletlionem operatur ficutEvangelifta manifeftat, dieens, Di- .

Unde habetur hax fidesconnexacharita- xit autemjefus Petro> Simon^ Simon, ec-Lue.21.31
ti , nifi unde eam iple monftrat acceptam c e fatanas pofiulavit , ut vos cribaret velut
Pbilip. 1. diccns, 6)uia vobis donatum eji pro Chri- triticum: egoautem rogavi pro te, nedefi-
* 9'
fio, non folum ut in eum credatis, fedcti- ciatfidestua: & tu tandem converfus , cou-
am ut pro ipfo patiamini . Quod utique fieri firma fratres tuos & roga, ne
; intretis in

fme magna charitate non poterat . Et ite- tenrationem . Et

ut magis probaretur , li-
Ui^
Row.j.y. xum^C baritas Dei diffufa eji in cordibus no- berum arbitrium nihil pofie fine gratia:
Jiris,
per Spiritum-Janilum , qui datus eji cui diclum fuerat , Confirma fratres tuos ,
nobis . Sine qua charitate Apoftolus quan- & , roga , ne intretis in tuntationem ; qui-
tamfidem, quantamque fcientiam , quas que K refponderat , utique ex libero arbi- fc

virtutes, quaeftudia, quoslabores, nihil trio, Domine, tecum paratus fum& incar- ibid. 34,

c
prodefle teftatur ? Quia fcilicet multa lau- cerem , &
in mortem ire eidem praedici- :

dabilia atque miranda poflunt in homine tur, quod prius quam gallus cantet, ter
reperiri, qujc fine charitatis medullis ha- Dominum negaturus fit. Quod quid eft

bent quidem pietatis fimilitudinem, fed aliud, quam quod in fide defeclurus fit?
non habent veritatem. Certe rogaverat pro eo Dominus , nedefi-
Cap . ix. 10. Hoc ergo tanto&tamineffabilibo- ceretfides ipfius: nec utique fcuftraroga-
no, nemoinventus eft dignus f , fed qui- verat, cujusuna erat cum eoquemroga-
f
Nemo di- cumque eleclus eft a Deo, faclus cft di- verat, operatio. Sed ne libero arbitrio
nUS
: 8 nus: ficut dicit Apoftolus , Gratiasagen- videreturftare, quide fe magna promife-
f ha°
tatis in- tesPatri, quidignos nos fecit in partemfor- rat, permittiturpericlitari; utconturba-
ventus. s. Trofperi.
'* H 1 tum
Cohff.1.3.
a In Mf. Remigiano dceft, jufie dilexit nos Deus.
b Mf. Jol. ut JcUicct intellieas. f Hac vetba, fed quicumque eleBus efl aDeo, faflus
c Editi, introduBus ad dileBionem inDeum.Mft. Re- efi dignus^ non leguntur in Mf. Jol.
mig. &
Jol. introduBus; ac dileBione in Deum, &C. g Mf. Jol. qua fecimus nos
d Sic Mff. Remig. &
Jol. cunt nova edit. Auguft. b Mf. Jol. ex bonts facit meiLres.
Editi noftri omnes, agnitus eft i Edit. Ven. fro ea.

e Mf.Jol. ipfe prhr diiexit not: & poft pauca, pviot k Edjti, re/pondit, Mff. Remig, Si Jol, refpondsrat.
 60 S. Prosper I A q^U I T A N I

tum ac deficientem ille refpiciat & reficiat prjecedens eligitur , nec fecutura de votio
fine quo nemo confiftit, nemo perfiftit. non obedientia , non difcretio , non volun-
_ Ab hac autem
12. confeffione gratiae tas De his enim loquor , qui mox ut nati
.
Cap-
Ofcafio' Dei, ideoquidam refiliunt, ne cumeam funt, renafcuntur, & rapti ab hac vita,
erroris de
ta j em CO nfefTi fuerint, qualis divino elo- a;terna? beatitudini deputantur, Cum ta-
horror' quio praedicatur, & qualis opere fuas po-> men ejufdem
innumerabilis multitudo ,
prsdefti- etiam hoc neceife ha^ natura*, ejufdem conditionis infantium,
nationis
te ftatisasnofcitur,
*• • » J
. .

fixs & beant confiten, quod ex omni numero fine regeneratione decedat; de quadubi-
gra^it^ ,
kominuru per facula cuncla natorum , cer- tari non poteft , quod partem in Dei civi-
tusapud Deum, definitufque fitnumerus tate non habeat.
pradeftinati in vitam ajternam populi , 8c 14.. Et ubi eft illud, quod nobis quafi cap. xttr.

fecundum propofitum Dei vocantis elecli contranum, a non mtelligentibus fem- Quomodo
dicitur
Quod quidem tam impium eft negare, per opponitur ; % quod Deus omnes homines Deus velle
quam ipfi gratia» Neque enim
contraire . 'velitfalvosfieri , & adagnitionem veritatis ornnes
falvos fie-
remotum eft ab infpeclione communi , venire? Numquid non funt de omnibus ri.

quam innumera hominum hominibus, qui a prateritis generationi- x.Tim.t.^

quot faxulis,
S
millia erroribus fuis impietatibufque di- bus, ufquein hoc tempus fineDeicogni-
% miffa , fine ulla veri Dei a
cognitione de- tione perierunt ? Et fi majoribus natu
fecerint. Sicut etiam in Aclibus Apofto- ( quod non recle dicitur )
mala opera , qua:
lorum, Pauli& Barnaba: verbadeclarant, libero arbitno commiferant, obfuerunty
b Licaoniis Virifratres, quid quafiboni, non mali gratia liberentur.-
aB\aia dicentium
:

b hac facitis} Et nosmortales fumus , Jimiles inter faivatos parvulos & non falvatos
vobis homines, adnuncumtes vobis , ut ab- parvulos , quaj meritorum potuit effe dif-
his vanis convcrtaminiad Deum vivum , qui cretio? quid iftos introduxit in regnum
fecit calum & terr-am, nuire y
& omniaqua Dei ? quid iftos exclufit a Dei regno ?
in eisfunt- qui in prateritis generationibus , Equidem h fi meritum confideres , non
dimijit omnes gentes ingredi vias fuas . Et una pars falvari mcruit, fed utraque dam-
.-
quidem nonjine tejiimonio fcmetipfum re-
c nari: quiaommbusin Adx prazvaricatio-
linquensy benefaciens eis , de calodans plu- ne proftratis , njfi quofdam adfumeret mi-
viam , &
tempora fruclifera , implens cibo fencors gratia maneret fuper univerfos,

, &latitia * corda vejira . Cum utique fi eis inculpata juftitia. Qiiaj autem fit difcre-
velnaturalis intelligentia, vel ufus bene- tionis iftius in fecreto confilio. Dei cauffa
ficiorumDei ad capelcendam vitaracEter- velratio, & fupra facultatem humanx co-
namfurfiqerepotuiffet, noftro etiam tem- gnitionis inquiritur, Scfine fidei diminu-
pore rationalis noscontemplatio, &tenw tione nefcitur modo confiteamur nemi- :

periesaeris, &fruc~hii/m copia, ciborum- nem immerito perdi neminem merito ,

que falvaret.- quia fcilicet melius natura liberari, & omnipotentiffimam Domini
utentes, Creatorem noftrum propter quo- bonitatem omnes falvare , & omnes ad*
tidiana ipfius dona coleremus. agnitionem veritatis imbuere, quos vult, Deus om-
Cap.xiu 13. Sed abfit ab animis. piorum , & omnes fieri lalvos , &
ad apnitionem veri- ne$(zlvar \
^vixm nif
Chrifti fanguine redemptorum , ftulta ni- tatis ventre Nifi enim ipio vocante , do- omr)( s
. .

per gra- mium & Naturam

perniciofa perfuafio. cente falvante ; nemo venit ,
, nemo eru- fi
?
lvos fic -

Ul"V humanam non « liberat extra unum media- ditur, nemo falvatur . Quia etfi indif-
Chrilti, . . .

e toremDei & hominum, hominem Chri- ferenter omnibus. hominibus jubentur pra>
ftum Jelum; fine illo nemini falus eft. dicare doclores, & femen verbi ubique
Coloff.1.3. Sicut ipfe fecit nos 9 & non ipji nos: ita differere : tamen neque qui plantat* ?ie-

pr 9 l'\
3 '
ipfe f reficit nos , & non ipfi nos. Acne que qui rtgat ejt aliqutd , Jed qut mcremen-
f fibifacultashominis pretium reparationis tum dat Deus
hujus, velpoftreftitutionemfui, perope- 1 5. Unde cum Apoftoli gentibus Evan- Cap. xiv.
ra videretur juftitias repenfare ; effuderunt gelium praidicare ccepiffent , de parte Evange-

fe divitiaj bonitatis Dei in ipfa qucrumdam quadam eorum qm audierant, Scnptura dicatioms
primordia parvulorum •
in quibus nec commemorat,* dicens , Audientes autemsr*?*
quibuf-
geri' !?

n Mf. Rcmigiano- Remenfis, copitatione. .... ncmini eft falut . Defuntque ibi hax dua; voces ,
b Editi. lcomts. MfT. duo Remig. Jol. Licaoniit. & fine illo: ut &
in Mf. Remig. qui fic locutn huncex-
conformiter facro textui. hlbet , Naturam humanam natura humana non liberat '.

c Remig. codex. Et auidem f,ne teftimonio omiflb , .'

extra un-<m mediatorem Dei Ci>* hominum hominemChri-
r.on. nemini falus
ftuin Jefum, cft,
d Editi, corda eorum. MfT. Remig, & Jol- eorda ve- /Mf. Remig. & Ven.
xcfecit nos . In mf. Jol.
edit.
ftra. dcfunt hsc; ita. ipfe reficit nos, &• non ipfi nos.
e In Mf.Jol. fic locus ifre regitur. Sed abfit ab anU
g Mf. Jol. opponitur de eoquod fcrtptttmeft , Quivult
mis piorum Uulta mmium 0- permciofa perjuafio natu-
.
omnes homtnes , &C.
turam humanam nort liberat. Extra unum mediatotcm. i Mf lol. /»' rtieritorum donum
. tonfijeres
 AD RUFINUM EPISTOLA. 61
damdcne. gentcs gavifa funt y & glorificabant ver- conjpeilu *
omnes patria ejus gentium: di-
£»"• bumDombiiy & crediderunt quotquoterant cente quoque ipfp Domino , Pradicabi- Malt x
.

wfl.tj.48. praordinati ad vitam aternam . Et alibi, tur boc Evangelium in univerjo mundoy M.
Aa.16.14. cum multaj mulieres audirent Paulumdo- in tejiimonium omnibus gennbus^ fytunc
centem : Quadam, inquit, mulier nomi- venietfints. Quscumque ergo gentes non-
b
b ne Lydia ,
purpuraria civitatis Tyatiro- dum audierunt, audient EvangeJium, &
rum y colens Deum, Domi-
audivit, cujus credent quoiquot ex cis praordinati funt Aai^s.
nus aperuit cor ut intenderet bis , qua dicc- in vitam cetern.nm Non tnnn aiii venient
.

bantur a Paulo . Et rurfum eo ipfo tem- in coniortiu •.. ^redu.aisChnlti, quam

pore , quo ad omnes gentes pra>dicatio qui anu- conltnat oiu m n^mdi elc6ti funt
c Evangelii mittebatur , quaedam Joca c Sc pra:dcftinat! .cq.iepj.elJti, fecundum fybef. 1.
l '*
Apoftoli adire prohibentur , ab eo qui popofitum c/us qui omnia oferatur fecun-
vult omnes homines falvos ficri 0* ad agni- dum confthum voluntatis Jua
tionem veritatis venire multis utique in ; 17. Coniiteamur ir.itur opera Domi- Cap
* Forte re- xvi<
tardTtiar- illa * retardatis atque averfis Evangelii ni glonficemus mifericordias ejus ,
, Sc vatientcr'
qucaverii.
mora , fine agnitione vehtatis , & line nec impatientcrfcramus, quodquaj, aut orcuiutio
regenerationis monturis.
confecratione quanta fint non novimus.
eleftionis vafa tanti my-
Dicat ergo Scriptura quod geftum eft/ Quia & in antenonbusia^ujis, quando ftcm "

Uidtm, Tranfeuntcs autem y inquit, Phrygiam & de unius gentispopuio dicebatur, Notus p/.ju 1.

Galatia regionem , vetitifunt a JancloSpi- tn Judaa Dsus, inJjrael magnttm nomen

ritu loqui verbum in Afia . Cum veniffcnt ejus ; futura gentium Jatebateieclio; &
autcm in Myftam, tetnabant ire in Bitby- poftmoduminnotuit, quod reveiatuman-
niam , (? non pcrtniftt illos Spiritus fefu , te non luerat : ficut dicit ApoftoJus ,

Quidautem mirum, fnnter ipla Evan- Quod aliis gcnerationibus non eji agnttum
Ef ^ t r x ,

gelicaj pra;dicationis exordia , non pote- filtis bomtnumy ficut nunc revelatum eji
rant ire Apoftoli, nifi quo eos Spiritus fanilis Apojioiis ejus^ & Propbetis inSpi-
Dei ire voluiffet; cumvideamus pleraf- ritUy ejfe gentes cobercdts & concorpora- ,

que gentes modo primum Chriftiana*. leSj & comparticipes promtfjionis inCbri-
4 gratise d fieri coepiffe participes , alias Jio Jefu. Et in A6tibu^ npoltojorum , -4c7.io.4<.

autem nullum adhuc odorem boni iftius Objiupuerunt , inquit, ex circumcijionefi-

attigiffe ? deles qui vencrant cum Petroy qitia&in
Cap.xv.
1(£ # ^n dicendum eft, voluntati Dei nationes gratia Spiritus-fancli ejfufa eji .

riorum cf- humanas obfiftere voluntates, & tamfe- Si enim hoc confiJium vocationis fua;
fugium
ros tamque intraclabiles horura homi- Dominus, quamdiu voiuit, ablcondit ac
pra:cludi- —* „ .. .,
tur. num efle mores , ut Evangehum ldeo diftulit; & quando voluit ,
f
revelavir; f

non audiant , quia pr«dicationi impia Janctifque ejus ignorantia ifta non no-
e corda non pateant ? e Et quis iftis cor- cuit: cur fpei noftra* obeffe credimus, fi

Fj-i*' »5.
da mutavit , nifi qui finxit ftngillatim in quo numero, quibufve hominibus va-
corda eorum? Quis hujus rigoris duritiem fa mifericordix in gloriampra>parantnr,
ad obediendi mollivit affectum, nifiqui occulitur ? cum tamen conftet regnum
Matt. 5.9. potens eji de lapidibus Abraba filios excitarc ? cadorum omnes ingreffuros bono; , hoc
Et quis dabit prsedicantibus intrepidam eis donante Dei gratia ; & nallos in-
ilJaifamque conftantiam, nifi illequiait greffuros malos , hoc iplorum merente
Aa.18.9. p au lo, Noli timere y fed loquere , & ne nequitia
taceas; propter quod ego fum tecum , & 1 8. Nimium vero inepte , nimiumque Ckp.xvu.
1a c Gb *
nemo apponetur tibtutnoceat te: quoniam inconfiderate ab adverfantibus dzcitur , - !
• •;
JIC 'tur,per
1 1 t-» •
i-i •

populus efl mibi multus in bac civitate ? quod per hanc Uex gratiam libero nihil J.i gr».

Puto autem quod nemoaudeatdicere ul- relinquatur arbitrio. Quamvis enim jn q"J j^;
lam mundi gentem, ullam terrs prater- parvulis baptifmum tranieuntibus, ma- rum arbi-
trium.
mittendam effe regionem , in qua non nifeftiffimenullum opus, nulJufque ap-
fint Ecclefia*. tabernacula dilatanda , di- petitus eorum voluntatis exiftat; &ple-

Pfal.i.2.
cente Deo ad Filium, Poflulaame, & rofque utentes quidem libero arbitrio ,
dabo tibi gentes beredttatcmtuam, &pof- fedaverfos a veroDeo, vitamque in fla-

fejftonem tuam terminos terra : & iterum, gitiis exigentes Jiberatrix regeneratio in
Pf.ii.i8. Reminifcentur y & convertentur ad Domi- ipfo exhaJandi fpiritus fine ia.ictificet."
num univerfi fines terra & adorabunt in
, tamen fi eam filiorumDeipartem, quae
ad
a Editi , verbum Dei , Mflf, Remig. & Jol. verbum d Mf. Joi. fidei Citpiffe,
Domini. e Mf. Remigianus, Et quid
b Mf. Jol. Tiaryrenorum f Mf. Jpf, revelavit jandu : qutc eit ignorantia <fl*
c Editi, Apojloiis adire probibebatur . Mf. duo , ut non nocuit
in textu.
 &Z S. A V G U S T I N 1 E p 1 s c 6 p i
ad pietatis opera refervatur, pio confi- bus maflis, duabufque naturis, ftultifli- Calumnia
Augu-
deremus intuitu, nonne in eis non pe- mo mendacio, € in tanti viri injuriam in
ftinum.
remptum inveniemus liberum arbitrium, ja&itantur , neque ipfum quidem one- g
$ed renatum ? Quod utique cum folum rant, in cujus libris copiofiflime hujuf-
eflet, fibique permiflum , non nifi in fuam modi deftruuntur h errores; nec nos per- h
perniciem movebatur Ipfum enim fe . turbant , qui tales opiniones cum fuis Vide Aag.
lib, 2. con-
exca»caverat, Scipfum fe illuminare non auctoribus execramur. Sed videantquo- tra duas
poterat . Nunc autem idem arbitrium modo fe a dedecore iftius exuant falfi- epift.Pe-
iag.c.6.&
converfum eft , non everfum , dona- & tatis, qui poflunt tam inepta confinge- j,ac iib. 4.

a tum eft ei a aliter velle , aliter fapere, re, fi hi quorum

abutuntur auribus , ' contrafu'
lian.c. 8.
aliter agere , & incolumitatem fuam aliquantulum diligentix ad cognofcenda infra Ap-
fc non in fe , fed >>
in medico collocare : ea qu£e praeftantiflimus K minifter gra- pend.par.2.
i
quia necdum tam perfecta utitur fani- tiaz difputavit , intenderint: licetomnem K
tate, ut ea quz einocuerant, nequeant iftius inquifitionis moram ipfi, qui hax

jam nocere ; aut ab infalubribus poflit loquuntur, prscvenire deberent , profe-

J"am
, viribus fuis , temperare . Proinde rendo atque explicando libros, ullamve
lomo qui in libero arbitrio fuit ma-
, eorum particulam demonftrando, quam
lus, in ipfo libero arbitrio fa£mseftbo- per dubium faltem intelleclum tali in-
nus fed per fe malus , per Deum bo-
: terpretationi obnoxium Vir fanftus edi-
nus; qui eum
illuminitialemho- ita in derit . Sed prorfus nihil tale apud nos
norem alio initio reformavit , ut ei non audierunt, nihil tale legerunt . Quianon
folum culpam mala* voluntatis & aclio- fato quidquam geri, fed omnia Dei ju-
nis remitteret, fed etiam bene velle , dicio novimus ordinari Nec ex duabus .

bene agere, atque in his permanere do- maflis , duabufve naturis ; fed ex una
_ . naret. Omne enim, inquit apoftolus Ja- maffa ,
quaj eft caro primi hominis ,
17, ' cobus , datum optimum , omne donum & unam fcimus omnium hominum crea-
perfeilum de furjum efl , defcendensaPa- tam , crearique naturam , & eamdem
tre luminum. Qui quale fit liberum ar- per ipfius primi hominis liberum arbi-
bitrium quod humano fpirituagitur, & trium , in quo omnes peccaverunt , efle jRow.j.ii.
quale fit quod a Deo regitur , eviden- proftratam: nec ullo modo ab aternaj
5* ter oftw-^ft» dicens, Quod ft ^elum ama- mortis debito liberam , nifi eam ad ima-
uF&
rum habettSy & contentiones in cordibus ginem Dei !
fecundaz creationis Chrifti
•veJlrtS) gloriari adverfum •verita-
nolite gratia reformaverit , liberumque ejusar-
tem y &
mendaces ejfe : non eji ifia fa- bitrium agendo , m adfpirando , auxilian- ii.

pientia de furfum defcendens , fed terre- do , & ufque in finem prajeundo fervaverit.
na y animalis, diabolica . Ubi enim ^elus 17. Unde quia perfpicit San£titas tua Epilocus.

& contentio , ibi inconjiantia & omne 0- ( fi tamen fermonis mei non obfiftit
pus pravum . Qua autem de furfum efi obfcuritas, ) fruftra quofdam de nobis
Japientia^ primum quidem pudicaeji^ de- conqueri, & omnes illas ineptas n
cri-
c
c inde pacifica, modejia, Juadibilis , plena minationes , ad exafperandos averten-
d mifericordia , &' fruilibus bonis, d nondi- dofque animos eorum, quibus aliud vo-
judicans , fine ftmulatione . Quicumque lunt perfuadere, contexi ° confide er- :

ergo his virtutibus ftudent atque inha> go in virtute mifericordia? Dei , quo-
rent, non fua, fed fuperna fapientiail- niam haec contradiftio , ficut in aliis
„ , luftrati funt/ Quoniam Dominus dat fa- mundi partibus, ita & in his regionibus
e ptenttam, O" a facte ejus e jctentta & tn- conquieicet : ut prajdicatio fummi hoc
j telleclus. Et haec eorum veriflima glo- tempore in Ecclefia viri, etiam ab his
ria eft, fi non in fc , fed in Domino a quibus ad prasfens p repellitur , adju-
gloriantur vetur. Tu autem, dileftiflime & vene-
Cap.xvui ip. Ea autem qusdefato, Scdedua- randiflime mihi frater, fi vere de his
quae-

a Mf. vcrba, alitervelle. cumLugd.

Jol. addit hsrc k In Mf. Jol. a primamanu, magijler gratia: apo-
& Ven. &
Mf. Remig. vetcri.
editis. fleriori correclum, mixifler gratia.
b Editio Veneta. in Mediatore I Mf. Jol. fecunda creationis C/niJii gratia reforma-
c Editi. plena mifericordia ret.
d Mf. Jol. non di/udicant fectmdtim fimulationem. m Editi habcbant fperando. Mclius correflum ex fi-
e Mf. Jol. fcientite. de Mf veteris in Augultino , fpirando ; nec minus
f Mf- Jol. veriffime giotia ejl. bene forte quod fubftituimus ex Mf. Jolienfi , adfpi-
g Editi, tntenti viti injurttt jailitant . Mff. duo Ut rando. Antcrioribus tdmonibus in margine appofitum
in textu: nili quod unus ex his, \acitantur haber pro ex conieclura, Forte infphando.
,
/atlitantnr . Editio Veneta , in tanti viri injuri* n Mf. Jol. quicfliunes vel ci iminationes
, for-
te pro, injuriam. Apud Augultinum ego in virtute MI.
, confido .
h Mf. Jo!. doEiores & errores. Jol. confide ergo in virtute. Editi, in virtutem
i Mf. Jol. imbuuntur aures. p Editi reve/iiettr Mf. Remig. & Jol. repeilitur.
 AD R.UFINUM EPISTOLA. 6}
qiKcftionibus inftrui deGderas , ficut de- licae, apoftolicaque do&rina: intelligen-
fiderare te convenit, ipfis beati Augu- tiam confequaris. Gratia Dei , & pax
ftini difputationibus cognofcendisimpen- Domini noftri Jefu Chrifti cuftodiat te
de curam, ut in confitenda Dei gratia in omni tempore, & per viam verita-
defaxatimmam ac faluberrimam evange- tis dirigat in vitam aeternam
jA*. *Zk*. jA* A-fc* iXi .ijfc* aXaaX/ ^70. jXj. aXa jXa jX< aXj.aXaaXj.jXj. aXj iai*Xi aXaaXaaXa aXj aXj aXa aXj aXj aXj aXa aXj aXj aXa aXa aX*

A D M O N I T I O
IN CARMEN SANCTI PROSPERI
DE INGRATIS.
CArmen de Ingratis mille njerfibus conjlans, ab omnibus S. Profpe-
ro Aquitanoy nemine refragante , hatlenus fv.it a/fignatum. No*
bile quidem opus , ex magnis (ententus , magnifque fenfibus , magnificij
denique njerbis iff locutionibus coalefcens , i$ in quo unice collineat Poe-
ta, ut detetlo Pelagianorum errore , Maffilienfibus oftendat , ipfos ejuj*

modi harcticorum njefigia eo ufque premere , ut njix alii ,

quam occulti

Pelagiani cenferi debeant . Hac feint ipftfftma njerba doclifftmi Operum

Leonis iff Projperi Cenforis , in Dijjertatiom nona , de njeris Operi-
busSS. TP. Leonis (f? Trofperi, pag. 417. Qui fubdit Of i/ia Hoc :

„ porro Toema , omnium fplendidius prolixiujcjue qua Trojper edidit ,

pro ejus genuino partu cognitum celebratumque merito fuit
„ femper .

5,
JSlon enim ibi alia , aliifque njerbis (5* elocvtionibus canit ,
quam qv.a

in reliquis ejus dogmaticis traflatibus exaggerantur . Hoc autcm Cramen

pluribus ejus lucubrationibus antenus ex hoc prajudicio cenfuiffe fe de- Um
clarat, quodcumlufus illi poetici jwvenilibus animis longe magis congvuant , 7-

quam atate maturis j Aquitani Dotloris nojlri facultatem tum prolixius ex-
citare ataue exerccre potuerint ante quama noJlratibus( Maffilienfes aliofaue
? ,

Pronjinciales hoc nomine defignare folet , ) laceffttus, cum eifdem nernjofe

i$ aperto marte conflmfjet . Unde aliqua poefeos ejus parte relecla , njel in

memoriam redutla , hos potiffimum cap. 3. de lngratis njcrjus certo rem in-
ducere poffe pene perfuafum habuit , dum njidelicet canit : S. Vrofper
An
alium in finem poffet procedere fan£tum
Concilium , cui dux Aurelius, ingeniumque
Auguftinus erat, cmam ChrifH gratia cornu
Uberiore rigans, noftro lumen dedit asvo,
Accenfum vero de lumine nam cibus illi , :

Et vita, & requies Deus est, omnifque voluptas

Unus amor Christi est, unus Christi est honorilli.
Et dum nulla fibi tribuit bona, Fit Deus illi
Omnia, &
in fan£to regnat fapientia templo.
Ita Profper , in quibus Magifrum optimum , tamquam fuperflitem con-
linenti celebrat elogio: quomodo fane de aliis Epifcopis, aut njiris in hac

caufja pracipuis , iff fato jam funblis ibidem non loquitur .

Qua quidem dobTtiffimi <viri Cenfura facile ad epocham aliquam njevifi*

milemreducit hoc opus: ad id nempe temporis, quo innjimis adhuc agen-

te AuguflinO) fed damnatis jam Telagianis , cceperant oriri Semipelagia*
tiorum
e^ A D M O N I T I O.
nontm Maffdienfmm contra doElrina ipftus partes quafdam murmura non
obfcura: circa annum nempe ^icj. aut 430. Quo autem prajudicio fe in
hanc fententiam afferit inclinatum y quafi opus tanti ponderis annos matu-

riores dedeeeret ,
junjenilibus dumtaxat ignofcendum 3 in hoc plane illi ne

affentiamur plura impeditmt . TSLec enim artem poeticam pro merito ha-
bent fuo, qui hanc foli ingeniorum nondum maturorum exercitationi accom-
modatam ,
fcribendijque fabulis , i!f aliis ludicris aptam judicant . Qui
cnim fic ajfetli funt erga hane artem tam epcimiam , non folum fan-
blum hunc Ecclefia Do&orem damnent neceffe efl 3 fed ante eum If? cum
illo Gregorium Na^ian^enum , Ambrofium, Taulinum, ^ilcimum, ift in-

numeros alios magni nominis njiros ; qui licet Spivitu dinjino pleni , i$
tale fcribendi genus defpicientibus gravitate (^ fublimitate potiores , ca-

flijftma tamen carmina rebus fublimioribus fanb/HoribuJque a fe utiliter

accommodari poffe merito non dubitarunt . Hoc pab~lo etiam ipfe ( abfit
njerbo injuria ) Spiritus-fantlus , njeritatis omnis fons arguitur , qui ma-
xima quaque facramenta , oraculaque fanbliffima in Scripturis facris per
Prophetas fuos njerfibus proferri njoluit .Damnabitur denique fantia Chri-
fli Ecclefa , eodem Spiritu-fanElo animata iSS direbla 3 qua pratev
Pfalmorum njerfus facros ,
quibus dinjini cultus a fe Deo exhtbiti fub-

jlantiamy ut cum fanblo Dionyfto loquamur , confare njoluit \ nullam

earum y
quas fepties in die Deoconfecrat precum horas 7 abjque Hymno-
rum njerfibus celebrari patitur,

Quin immo nec diffcile cfl judicare ,

quod, cum tam fublime ftt poefts fcri-

bendigenus , utpoeta njeteres nihil in rerum natura flili fui majejlati nobilita-
tique par innjenientes , calum ipfum animo petierint , mundum nonjum nonjof-
quc deos fingentcs , infolita quadam iSf prodigiofa adinvenientes , qua njer-

borum fiiorum magnificentia , locutionumque audacium 1$ fguratarum fubli-

mitati aliquatenus refponderent : hoc ipfum fola njere praftet Chriftiana reli-
gio poeft ,
quod frufira apud ethnicos quafierat . In hac enim quafi turmatim
occurrunt enjentus innumeri , imaginationis erratica fb~lionibus longe mirabi*
liores. Ibi in ipfo njcritatis fonte occurrit mundus nonjus, homines nonji , ca-
lum terra conjunSlum , humana dinjinis permixta , Deus homo fab~\us , ho-

mines in deos affumpti y denique miracula innumera , tam infolita , tamque

fupra communem fidem pofita , ut a folo Deo gratice ftngularis omnipotentiffi*

ma njirtute potuerint perfuaderi : ita ut non minimum locum inter Semipela-

gianorum errores teneat
,
qui maxime hoc in Voemate impugnantur 3 Poffe
homines adtalia credenda exfe ipfts praparari , licet eorum njoluntas antea
a pranjeniente Salnjatoris mifericordia , iS) fpeciali fanEli Spiritus motionenon
praveniatur .

Sed forte in hoc nos felici fucceffu fallimur , nec erunt nifi paucijfimi , quos
tam eximii Patris njerfus legere non dcleclet , prafertim cum materiam evhi-
beant tam utilem tantique momenti j aut quos non libeat in hoc carmine fidei
noflra dogmata fanblijfima , ea elegantia eaque magnificentia , grata illaiSt
ingeniofa, qua poeftm naturaliter comitantur , non minima animi cum admi-
ratione , cafiifque deliciis contemplari .

Nee
 Admonitio. 6$
Nt'c enim efi , nifi falhmw , quod fufpicemur ,
fore catbolicos intcr ,

qui Pgregii Poematis fidem clcnjare audcat , ca animi prafumptione iS) teme-
ritate qua hujus tcmporis haretici $ qui quacumque ipfis objiciuntur e Pa~
,

trwn njcrfibus tcflimonia , hoc folo njiribus omnibus carere contcndunt , quod
pro jocis pocticis hqbcri njelint: nec eadem refponfione eos refelli neceffe fit,

quam docliJfimUs Cardinalis Vctronius in Ecclefia hofles ufurpanjit * , nja- * lr> **pi-

nam omnino exceptionem ab iis afferri oftendcns : quia multum interefi profa- A»gi. ni>.

nos paganofquc poctas intcr ,

quibus fola deWtiatio ,
qua fic~itonis corum finis
crat , O 1

qua in hoccc fcnbendi gcnere pra cipue deleciat } ^ poetas facros

Chrifiianofque , quibus fola in njotis crat njeritas (3 adificatio, quorum fcri-

pta tanto apud Ecclefiam in preiio fuerd, ut hac in Officii fui precumque par-

tem affumere non dubitanjerit , m

Qvibus adde , quod , ut reSle obfervat Illufiriffimus Eminentiffimufquc

Traful mox citatus , cum poetarum Chriflianorum defenfionem excquitur ,

cadcm illi fapc alibi orationc foluta tradiderunt , quod alibi firiiia commife-
rant : quod ipfum fanVti Patdini , de quo ibi apud ipfum fermo erat , excm-
plo manifefium cfficit . Qua ratio maxime Profperiano huic Pocmati con-
gruit : cum in eo nihil ille fcripfcrit ,
quod in aliis fv.is operibus profa exara-
tis , i$ prafertim in Epiflola fua ad Kufinum mn docuerit.

Prater hac nos id addendum credimus , quod cum <rx hoc Catmine catholi-

cisfuppetat njalidijfimum certijfimumqve antiquitatis contra HvterodoKos tefi-

monium, affercnda fuprema fanEii Vetri Jv.cccffmum fupra orrmes orbis Eccle-

fias autioritati connjenicntiffimum j non alias Jantia fedis adnjcrfariis fanjeri

magis poffet ,
qvam fi njana huic opinationi lccus daretvr , tcim cximio operi

minorem fidem dcberi eo quod njcrfibus cxaratum legatur . Undc fit ut eodem
in operc difcamus ,
qua renjercntia ,
qvoqvs honorc fufcipienda fit fana doblri-
na circaGratiamJefuChrifli, qua Ecclefia cor merito dici poteft > in quo

docetur ,
qua fufpicienda efi Romana Ecclcfia ,
qva illi effc capv.t a<?nofcitur:

{$ utriufque doRrina ita infeparabilis hoc in ncgotio Jortuna eft , vt nihil con-

tra alteram flatui queat ,

qua alteri fiatim non noceat .

Sed quo majori in pretio habendum hocce opus , iff ommum piorv.m amore nje-
nerationeque dignius , eo aquius fuit illud tam clarurn {$ ommvra intelleRui

accommodatum effici , ut nullus cffct cujus fidei ($ adtficationi non infernjiret

Hinc in quatuor partes dinjifum exhibetur j non folum ut LeEioris commodo con-

fulatur , fed ctiam quia haccc dinjifio naturaliter nafci njifa cfl ex drjerfo qua-
flionum genere de qvibus in co agitur . Singulis partibus argvmentum praire
njoluimus , in qvo fub uno quafi confpefiu ,
qvajufus inca parte traHantv.r
oculis legentium fubjiciantur : iff his omnibus prafigitur Index generalis capi-
tum totius operis. TSLec etiam inutile aut ingratum jore Lec~ioribus putanjimus,

fi
ad pleniorem tam cximii operis intelligentiam procurandam , ($ omnimodam
cum cateris ejufdem fantiiffvmi ^Aubloris nofiri libris concordiam comproban-
dam notas etiam njiri doEiiffimi Martini Stcyacrt , in Lonjanienfi ~4cade- * Pro
^"
mia qvondam DoFtoris ($ Kegii Trofcfforis y
fmgulis njerfibus qui his juva- *««« a"

Idemque :umcetit
rentur fubjiceremus . obfcrnjare nonpiguit ctiam circa tria qua hoc
r
Carmen fequentur Epigrammata, quorum unum Epitaphii nomen obtinuit. demofu
S. Profperi. I sANY
^"
 66

^'

SANCTI PROSPERI AQUITANI

I N GAR M E N
IIEPI AXAPIZTQN,
I D E S T,

»DE INGRATIS;
• ln qua. argumen*
tum & fruBus opt^
rit ptoponitur
*PRjEFATIO.
Nde voluntatis fandhe fubfiftat origo,
Unde animis pietas infit , & unde fides:
Adverfum { ingratos, falfa virtute fuperbos, &
Centenis decies verfibus excolui.
Quos fi tranquilla ftudeas cognofcere cura,
Tutus ab adverfb turbine, Le&or, eris.

Nec libertate arbitrii rapiere rebellis,

Ulla nec audebis dona negare Dei
Sed bona quae tibi funt, * operante fatebere Chrifto,
Non effe ex merito fl fumpta, fed ad meritum.
* Quidam exiftimant nomine Ingratorum intelligi
inimicosgratiajgeneratim, ideft, tam Pelagianos
quam Semipelagianos, adeoque hos& illosuna hoc
opufculoimpeti obfervantque, nomen illudcum
: vocemas
Graece tum Latine pro inimicis gratia; hic poni ,
quafi , fme Gratia . Attamen vir doctiflimus , qui
hocCarmenapaucisannis, annofcilicet 1703. no-
tisilluftratumedicuravitLovanii , ea in Academia
Do&or&ProreflbrRegius, obfervatex ipfo Pra-
dereftante illainter hos qusftione fentiendum fo-
ret, juxta illud jr. 223. feq. &
Hcectantum in medium , qua jam funt gefla
Ut facile ex tllis quale hocf.t , difcuiiatur
Quod difceptantes, dudum in diverfa movemur.
ir. 3. lngratos h\cnom\nzt<\uos pofteritas com-
munius Majfilienfes & Semtpelagiancs appellavit.
1r. 9. Operante Cbriflo . Vcl id refer ad fequentia,

fationisinitio patere, auclorem ufum cfTe vocabulo ut fit conftru&io Fatebere bona q ua tibt funt
:

gencrali , non in tota latitudine fua , fed pro fpecie operante Chriflofumpta effe ad meritum , fed non ex
ignobiliori, &quajnulloadhucfpecialiori nomine merito: velpotius, magifqueegenio Profperi, ad
infignitaeflet» fcilicetproSemipelagianis, quosin- ip/um Fatebere ; ut itamagnificentius gratia com-
ter & orthodoxos proprie vcrtebatur illa qusftio, mendctur , quando & \\\ud fatert ipfamet operatur
De initio bon<e veluntatis & fidei , paraphraftice Jljufdcm acuminis eft quod Sapiens ait Sap. 8. 2 1 Ut .

hic propofita difticho primo . Contra hos crgo folos fcivi quontam aliter twn poffem effe continens , nift
ftilum ftnngit, cumdiftichoalteroait Deus det ; &
hoc ipfum erat faptentia fcire cujus,

Adverfus ingratos , falfa& virtute fuperbos effethoc donum

Uti infra eos folos alloquitur t. 684. fcq. & 1r. 10. Sumpta Pro accepta, ut hic paflim,
.

Vos igitur foli queruli , folique Superbi duriufcule fane nonnumquam ;

tamen , ut ap-
fed
Vos foli Ingrati paret, phrafi iftiuscmtis: cum &
Hilarium illum
Ncque Pelagianorum alitertoto opere meminit, Profpcri lbcium eadem ufum legamus in fua ad Au«
quam ut ex illorum damnatione , a Semipelagianis guftinum Epiftola: Vohmtate , inquit, qutg funu,
perindeacabOrthodoxisadmifla, concludat, quid tur, ideft, qucea Deo accipitur.

AR
 *7

ARGUMENTA CAPITUM
G A R M I N I S

SANCTI PROSPERI
DE INGRATIS
PARS PRIMA.
Prooemium. CAUSSA fcriptionis indicatur, &>
C A p u T PROPONUNTUR'
divinum imp/oratur auxi/ium . PARS SECUNDA.
dogmata Te/agii
I. Moriturtim hominem, etiamfi nonpec- CA PUT H/ERESEOS Te/agiante capjta , qutt,
cajfet. T^ullum effe peccatum origina- IX. ipfis fatentibus Semipelagianis , ab
le. Teccatum .Adami imitatione non , Ecclefiadamnata funt Hominem ab .

propagatione pofieris nocuiffe . Toffebo- omni peccati labc purum nafci. Tofft
minem , fi ve/it , ad vtrtutis culmen unumqutmque , fi ve/it , fine peccato
afcendere Qtiod voluntas fatis ad hoc
. ducere vitam . Ter Legcm Moyfi fa-
virium habeat ; nec ei cognitio ncceffa- lutem obtineri potuiffe . Gratiam fecun-
ria defit , five per rationem , ac Le- dum merita dari.
gem natura/em, five per Legem fcri- Caput SEMIPELAGIAN. DOCTRINA.
ptam. Omnibus promrfcue offerri gra- X. Gratia omnesinvitat , nec ullus eftcui
tiam , modo baptizan ve/int ut d~t- , faltitem adferre non ftudeat : fed pro-
miffts qa<c fpontepeccaverant , recu- prioquifque arbitrio paret vocanti : eof-
peratam primatn innocentiam fpontt que juvatgratia , quijuvari volunt , iy
fervent. Bapttzari parvu/os , ut quos in quibus adjvvante Domino crefcunt
Deus fectt creando bonos , faciat ado- poftmodum virtvtes, ita ut nullis non
ptando me/iores . t^eminem donorum adlit perfeverandt facultas : verum ex
Dei exfortem , quia unufquifque ca- libcro arbitrio evenit , ut alter perfeve-
piat prout quifque fua voluntate mc- ret , a/ter non perfevfret
reatur. Caput CO N U T T F A ILL DOCTRI- AM
C A r V T QU AM fortitcr Ecclefia Te/agii doilri- XI. NAM. Dici non pcffe , quod nemo fit
II. nam Sedes ^ipoftoiica Con-
rejecerit . , cui non detur Chriifti gratia iy quem ,

ciliitm Ta/cftinum anno 41 %. congre- falvare non ve/it Qrtod eorum exem-.

gatum , in quo Telagius ficlo pectore plo probat , qui de fidei myfteriis nibi/
crrores abnegavit . Sub idem tempus acceperunt
S. Hieronymus in Te/agianos Dialogos Caput R ESP ON S. SEMIPEL 0«^«/ fides
fcriplit Telagiani ab J/ttico ^Arcbiep.
. XII. non eft adnuntiata , eos Tumine na-
Conftantinop. repu/fam pafft. EjeHiE- Uirct per vitia oppreffo aptos non fuif- ,

phefo Tulfi e Sici/ia

,
fe quibus dona fa/utis conferrentur .
CA p uT PELAGIANAM hxrefim ^ifricanorum CONFUTAT. Quihocdicunt induas
III. Tnefu/um ope potifftmum fuiffe debel- Te/agii hterefes mcidere. l.t^aturam
/atam . ^Auguftini laus Vni omnium . bumanam noneffe /tefam, ut potequtt
xAuguftino vttloriam de Telagianis pr<e- gratiam appetere , feque ad eam pr<e-
cipue deberi Tneftantia /ibrorum *Au-
. pararc pojfit.
guftini pro Dei gratia jlb humi/ibus . Ca pu t OSTENDIT fecundo non ta/em effc in
folis fa/ubriter leguntur XIII. Deo falvand; omnes voluntatem qua- ,

Caput INCTAM
EXTII in Te/agianis ab Ecc/e- lem illi vo/ebant Eo quod non omnes
.

IV. fia httrefim , in Semipelagianis revivi- re ipfa falventur aut ad fidem ve- ,

fcfre ctepiffe . Error Semipe/ag. *Affe- niant; (sr fi quidquid vult Deus haud
Bum bene volendi bomini natura/em dubte impleatur . RESPOND. SEMI-
effe , ut male volendi PEL. Dev.s omnes vult falvare , ne-
C aput I LL O S a Te/agianis non difcrepare , que tamcn omnes falvantur quiahoc ,

V. adeoque publice cum illis pacem inire libero arbitrio aiii vo/unt no/unt a/ii
debere. CONFUTAT. Indignifftmum eft vo-
C APUT INDUCIT Telagianos verbis querulo- /untatem hominis impedire , ne fiat
VI. fis Semipelagianos interpellantes , ut in quod vult omnipotens
gratiam recipiantur ab eis , cum ipfo- Caput OSTENDIT gratiaisr virtute Deiomni
rum probent fententiam . XIV. tempore converfa effe pefftma corda ,
C A P U T NON poffe qui hcec qu<e Semipe/ag.fen- quibus nihi/ recl.e vo/untatis unquam
VII. tiant Telagianorum focietatem recufa- infederat Gratiam non operari docen-
.

re, nifi fententiam mutent ; neque am- do folum , hortando fuadendo fed ef- ,
:

ple8i , nifi palam ab Ecclefia diffen- ficaciter mentem immutando iy vo- ,

tiant . lentes ex no/entibus faciendo virtutt

Caput TLADEMpoffe queriTe/agianos apudEc- omnipotenti. Qttod prteftare non poteft
VIII. clefite Tnefu/es Telagianorum ora-
. nec lex , nec verbi divini pr&concs ,
tio , qua poftulant fic de fe judicari , nec natura fibi dimiffa . Gratiam effi-
ut vel in Ecc/efiam recipiantur , quod- cere ut fides radicem agat in cordtbus
que docent Semipe/agiani docere permit- hominum , ut germinet , ut crefcat , ut
tantur, vel etiam illiuna fecum foras maturefcat , ut confervetur, ac perfe-
pellantur veretl ufque in finent .

S, Projperi* I a CA-
68
Cap ot SEMIPELAGiANORUM ficla Eccle- Caput SI h<ec dogmata Te/agiana tueri non au-
approbatio. Fatenturho- XXII, deant Semipelagiani, fuos etiam erro-
XV, fi<e dogmatum
minem per Je nec juftitiam nec falu- ,
res abjicere debcre , &> fateri , natu-

tem conjequi pojfe aut perfeverare fcd :

ram ita vulneratam , ut numquamper
contendunt vocantiisn hortanti Deoaf- liberum arbitrium confurgere pofftt ad
fentiri propria arbitrii libertate, cujus faciendamjuftitiam, fed nitendo etiam
ille conatum fequatur i*n perficiat,
bene agere , in novos lapfus femper re-

Caput CONFUTANTUR .Dogmate ifto eyerti volvatur ,

EOS fi b<ec confiteri recufent , Telagia-
XVI. veram Cbrifti gratiam : quia foris ex- CAPvt
XXIII, nis pacem negare non poffe , quibufcum
tra animumhominis conftttuatur, qua-
tantum , tion re vera confentiant , Verbis enim folis
fx cordis januam pulfet
I c ttperiat . Itaque hoc patlo gratiampro-
difcrepare: dum coguntur dicere ; Tec-
Cato J{.d<e corpus noftrum mortiobno-
J frie tton agere fedltberum arbitrium:
,

xium faflum effe , non autem animam

veluti cum quis auditis , vel leclis qu<£
placent aut difplicent , varie commove-
peccato vitiatam Quod eft injuftitiam .

tur, animi affeilus non bis qu<e audit

Deo adfcribere , «b1 bomines prorfus
vel legit adfcribi debet ; fed libero ejus abfolvere
arbitrio quod feipfum profuo nut.u buc
,
C APuT INJUSTUM vcro non effe Deum : quo-
illuc torquet ac flectit , Contra verogra- XXIV, niam ex ^ipqftolo, omnes in unt ceci-
tia fleftit voluntatemquo, vult omnipo-
derunt, nec poftea ullus ad vitam re-

tentiffma virtute : nec ullum eam re- furgere potuit , nifi Chrifli gratia : l^e
moxatur obftaculum . "Npn miniftrum , quidemjufli quifuerunt ante Chriftum
qui prcsdicando extrinfecus p/antataut CA P uT GRATI A omnino gratuita eft , cum ne-
rigat, aliquid effe , fed Deum quidat XXVi mo bene agat , nifi cuidonat beneage-
intus incrementum . jidmirabi/es gra- re: Etne quidem defiderari pofftt, ni-
tits effeHus inmentibus humanis Be- .
f\
cum fe ipfa defiderari facit
ne volendi affeilum quo ad Deum cor
accedit , nec hominem bomini, nec ul- PARS TERTIA,
lum fibi , neque per naturalem fapien-
tiam darepojfe. Optime moratorumin- C a puT f-vBJECTIO Semipe/ag. Hac pr<edi-
ter eos qui naturali demum fapientia, XXVI. X^J catione grati<e libcrum auferri ar-
pollent virtutes falfiS , bitrhm neque pcenas aut pr.-emia ul-
,

Ca put FIDES donum eft prorfus gratuitum , /i debcri

fi natura fibi dimijfa ,
,
non-
XVII. neque ex merito ; cum ex illa Jit omne nifi mala ve/if, bona autem operanon

meritum .
nobis fed grati<e adfcribi debeant
,

Capwt IDEM ex eo confirmat , quod multos an- CAP UT RESP. Eos flc ratiocinari cum Te/agio :
XVIII. tea flagitioftofftmos , etiam inftante obitu XXVII. eo quod pariter cum il/ototius natur<e
fufceptus baptifmus ad cte/um miferit in primo homine cafum re vera non
C A PUT UNUM boc in ejufmodi bominibus me- agnofcant. Egregia illiuscafus defcri-
XIX. rito adfcribipojfe, quod baptifmum de- ptio. Teccatiorigina/is trajeclio. Men-
fiderarint fed hoc defiderium ex fide ,
:
tis c<ecitas Liberum arbitrium nonex
.

fidem vero nonnifi ex gratia ortum du- toto deletum fed lapfum ad/iga-
, &
ccre . Fidem qu<s radix eft omnium me- tum ad ma/um Manet ergo vohintas
ritorum , ex merito effe nonpoffe : quod libera, fed non bona. Quocumque fer^
ab illanon fit , non bene fit . Gratiam tur , ruit isr labitur.

funditus evertit qui exiftimat Vel me- :

Caput ABSURDE facere qui opinantur libc-
ritum ullum ante fidem effe poffe in XXVIII. rum arbitrium tolli, cumper gratiam
falfis virtutibus infidelium : Vel fidem fanatur i^ Uberatur . H<ec cogitatio-
«x libenate volendi ortum ducere , non cx eadem fuprbia nafcitur , qu# jlda-
ex mero Dei dono . mum perdidit , 1>{on liberi arbitrii fa-
Caput ERRORUM iftorum patronos nullum cultate poffe fanari liberum arbttrittm ,
XX. aliud Deo adfignare principium repa- fed gratiaChrifti: qu<e eft arbor vit<e,
rationis buman<e ,
quam quod per Le- languid.xm mentem fola reficere ac re-
gem iy pr<edicatorcs bumanx infinuet novare idonea, propriis viribus be- &
voluntati , qu.e facere eam oporteat ne utendi facultatem ei largiri.
Verum exhac fententia, voluntas gra- Ca PU T GRATIA Cbrifti non perdimus, fed re-
tiampr<ecurrit , eftque gratia inftarfa- XXIX. cipimus natur<e honorem Ea gratia .

mul<e , nec gratia fedLegis vicefun- meritorum in nobis eftprincipium , qu<e

gitur , jubendo tantum , non donando eo magis crefcunt , quo illam bumi-
quod jubet Quantum b<ec doBrina
..
lius accipimus i*r accipiendo augemus.
Telagianam b<ereftm corroboret : docen- C A P U T EX parvulis ftatim poft baptifmum mo-
do initium falutis , feu voluntatem cre- XXX. rientibus clarifftme perfpici , gratiam
dendi effe ex naturali arbitrii liberta- non dari fecundum buman.e voluntatis
te : gratiam vero nibil a/iud effe , quam ftudia , fed fecundum Dei beneplaci-
Legem ly doilrinam. Ex illa fequi/i- tum
berum arbitrium peccato /<efum non CA P UT EORUMDEM falutem non effe paren-
fuiffe j XXXI. tum meritis , nec damnationem deme-
Caput ET quidquid pr<eterea doccbat Te/agius: ritisadfcribendam Quod maxime pa- .

XXI. cujufmodi eft bominem propria jufti-

, tet ingeminis , quorum alier baptiza-
tia falutem confequi , iy c<e/um me- tur interdum , alter ftne baptifmo mo-
reri poffe : Multos propria virtute ab ritur ,fo!a Chrifti mifericordia eos di-
origine mundi Deo placuiffe fine Dei fcernente . Eadem mifericordia aliis
gratia : Datam fuiffe Legem cum cor- tribui fidem , qua bene operentur , ac
ruptiores cffent bominum morcs , ut eos mcritis augeantur ufque in fincm.
folo terrore propofito converteret : Et CA puT OBJECTIO Semipclag. Sigratia ad be-
per eam pr<eftitum , quod pr<eftatur , XXXII. neagendum omnino ncceffari* eft , ea-
per gratiam : Inva/efcentibus vitiis Le- que nono omnibus detur, peccati reos
gi gratiam fuperadditam ; non quafi non fore , quibus bene gerendi data
fine ea fa/utem natura confequi non non fuerit
poffet , fed ut faci/ius poffet : Infantes C APuT RESP. Hoc argumento ncgari peccatum
tnfontes effe , &
corpore , non animo XXXIII. origina/e . \am eo ft/o peccato reos
per baptifmum ab/ui. nafci omncs homines , ac dignos mor-
 69
te, etiam fi nulla propria fctltra ad- pcr baptifmum : {3* parvu/os indigerc
jecerint Injufia ergo adverfus Deum
. ut a peccato folvantur Sed cum Te- .

qucrimonia quod non omncs pcrgra-

, /agio fapiunt , cum ajunt : "tfaturam
tiam libcret a perditianc ita omnibus fuis viribus ad bonum ferri pojfe ,
dcbita , ut jure potuerit neminem /ibe- quemadmodum ante pcccatum ; quafi
rarc .Abborret a ratione , ut qui fo-
. origtna/i peccato /<efa non fnerit : Im-
la Dci bcntgnitate /iberati funt , eum mopojjt fanilos acerrimas dxmonis op-
accufent , quod non omnibus pariter pugnationes propriis viribus frangere
reis eamdem benignitatcm preftiterft . Peo fuos kti/itcr defcrente , fibique ipfis
Conftderattone jujix infidcliuin i*n pec- dimtttente ne nulla fint eorum meri-
;

catorum dereliclionis , pios ac fideles ta , fi nihil boni faciunt , nifi quodgra-

T Dei fervos txcitari ad impetrandam
eis humiii prece liberationem is> mi- Caput FUGIENDOS
tia in i/lis opcrutur
Uhi errores omnibus vc-
t ftricordiam ; cum eam ipfi peccatores XL. re piis quorum Cbrijhus eft tottt JttjH-
,

non querant , is1 miftria fua etiam tia , quique agnofcere debent , primi
dcicclentur . Dei mifericordiam , ntc parentis vulnere ita fauciatam naturam
ab iis quibus ntgata tfl , ntc ab iif pumanam , ut ne quidem oculos mcn-
quibus conceffa rcprehendi: tis fponte pofiit in altutn attollerc , ip
Caput §ED ab iis folis qui gratiam quantum miferiam fuam agnofcere-
XXXIV. /tcet fubruunt, primam difcriminis cauf- CA P UT SI quid homini fuperfit tx priftini ftatut
fam inter bonos i? malos iibero arbi- XLI. rt/iquiis , falfo id putat Janum , atque
trio adfcribentts . 17*» Chriflo nos de- hinc fo/um fuptrbttndi mattriam ar-
bere , fi quid recli fapimus & voiun ripit
ttliiS £* A P
"
T II NEQUE tx illis re/iquris adveram vi-
Caput SCRUTANDUM non ejfe, cur tn to- XLII. tam perduci umquam poteft. Sieadcm
XXXV. togenere humano pars una eligatur , tffct in natura vis qu<e fttit in ^dda-
altera rejcBa ; licct tadem caujfa om- mo feipfum
, quifque rcconci/iare Deo
nes impltcet. Cur id ignorare non ob- pojfet , ac peccatis exfolvere ; ideo^ne
fit : ficut nec oberat o/im nefcire , om- Chriftus gratis mortuus fuijfet
ncs gentes fore ad fidem vocandas : C a p u t EX ineffabi/i Dei bumi/itate , qua bomo
nec nunc quando mundus finietur: ve/ XLIII. i$» mifer fieri dignatus eft , ut h»mi-
qu<e fit tantte in genere humano varic- nem redimeret , agnofcat homo capti-
tatis caujfa ; ut licet eadem fit omnium vus, quo carcere c/aufus, quove mor-
natura , unus tamen regnet , a/terfer- bo obfcffus fuerit : cui tripttndo non-
viat ipc. Cum tot varittatum mani- nifi morte mtdici fuccurri potuit .
feftarum caujfis lateant , nemo tamtrt Quam parvi facienaa qu<e hominipoft
arguit earum auQortm Deum . Meri- cafum fuperfunt . Cum homo ad Deum
(fo Dtum vo/uijfe ut nos latcrtt divi- convertitur , eratia, ut principio, po-
n<e prttdeflinationis arcanum , quam- tius quam /ioero arbitrio hanc adfcri-
diu in bac vita fumus , bendam mutationem. Quod bomo /ibt-
C a put RELICTA Dco arcanorum fuorum con- ro arbitrio nimium tribuat, ex illafu-
XXXVI. fcientia agnofcatur unus cunclorum
, perbia proHctfcitur , qu.un diabolus pri-
auilor bonorum : ufque ad minimum mis parentibus infpiravit.
bon<e voluntatis initium . Defipiunt qui C A P U T PLURIMOS inde errores oriri, quospii
Tau/o ipfi infcrutabi/em, cur hipotms XLIV. omnes adverfaridibent ; qui cttmmem-
qttam illi per gratiam liberentur , qu<e- bra Chrifti fint a capite fuo vimom- ,

jiionem , per /iberi arbttrii velle &> nol- nem bauriunt.

le fe folvere pojfe opinantur . Honpojfe C a puT PROCUL abjiciendi qui exiftimant fan-
Dei judicium non ejfe <equum , quam- XLV. iiis auferrt caujfam obtinend.e coron<e,
vis occultum fit : cum omnibus meri- nifi humana incis merita rcptriantur.
tum admortem fuppetat vtl t»e unoori- Vtrtus piorum non idco mir.oris facien-
ginis peccato ; nullum ad vitam , ntfi da, quodeamtotama Cbrifto accipianf.
quod g? a t'& donarit ficut nec c<e/eftis gloria fanHorum ,
Caput QUANTUM verifide/cs abhoftibusgra- quam totam a Dco habent, qui omnia
XXXVII. ti<efibi cavcre debeant . Quicumque vir- in iilis omnibus eft Mu/to minus gra- .

tutes fuas vel fibi , vclgrati<e quamme- vari oportet agnofcere, nos in hacfte-
ritus fit adfcribit , proficiendo deficit , tus va/ie nihilboni nifi per gratiam pof-
currendo recedit; fe. "Hec ea re toilttur /ibertas , fcdrt-
ftituitv.r ac redimitur ; ut quidquid rt-

PARS QUARTA. tlt agit , non ipfi acceptum refcratur,

fed grati<e Cbrifti. Hon enim tantum
boni operis largitur Dtus ptr
fruBus
CapuT A Semipe/agianis voce tenus damna^ gratiam; fed etiam operandi vo/unta-
XXXVIII. XX riTe/agium, cum fubtilijftmumil- tem if cogitationem , totamque pi<e vi-
/ius httrejeos venenum retineant Et . t<e ftritm . OBJECTIO Semipelag.
quod Telagius innumeros feduxiffet , fi Ter hanc gratia pr.edicationem virtu-
doBrin<e fu<e poculum a/iquo melle pr<e- tis ftudium refo/vi . RESPONDET
/ivijfet . Ham dum trrores fuos initio Contra , fine gratia nullum ejfe virtu-
minus obttxit , plerofque ab iis deter- tis opus ; quod humana voluntas per
ruit ipfa eorum deformitate fe nihil aliud pojfa quam exerrare .
Caput AT Semipe/agiani pericu/ofius fallunt : So/a grati<e vi nos idoneos fieri , iy
XXXIX. quia Te/agium damnare videntur , dunt accendi animos bominum ad reile vi-
fatentur ex Jldamo mortem {9» pecca-
, vendum
tum in omnes transfundi Homincm vi- : CONCLUSIO totius Carminis Ae bi-
tam <etemam conftqui non poffe , nifi gratis

SAN
 7«

«MMMMMMMMMMMMMMMMMMfc
SANCTI PROSPERI
A 0_U I T A N I

nEPI AXAPIZTQN, H O G E S T,
* Scriptum ut
tur ante
vide.
menfem BE INGRATIS*GARMEN.
Auguflumanni^jO.
& cum adhuc in
vivis fuperftes effet
P A R S P R I M A.
S. Auguftinus^

ARGUMENTUM.
RJNCIPIO declarat Santlus

Cap. i.
P Profper fibi in animo ejfe impendens Ecclefia
periculum ah occultis gratia bofiibus, quorum opera Pelagianorum barefis ex-
tinfla revivifceret , boc carmine propulfare . Mox aperit quale fuerit dogma Pelagiiy
Cap. i. & j. (Jj* quanto cum
ab Ecclefia prafulibus improbatum^ Conciliorum
fiudia fedis &
Cap. 4.
Apofiolica auiloritate damnatum> a SS. Docloribus confutatum, potijfimumque a D.
Augufiino. cujus prafiantijfimi viri, &
uberioribus gratia dotibus a Deo cumulati
in hoc certamine indufiria &
lumen pra omnibus enituerit . Verum cum per Semi-
Cap. j. 6. & 7^ pelagianos occultijfimum bujus barefeos venenum rurfum emergat , polfe Pelagianos
ab eis jure fuo pofiulare , ut cum ipforum jententiam probent , in gratiam recipian-
Cap. 8. tur : aut ab Ecclefia flagitare. ut vel quod illi in Ecclefia impune docent , docere
itidem permittantur , vel etiam illi una Jecum foras pellantur.

liiriz™* 9
indkatur.
W^^\°™ G}LmTM Infinuatus
in chrifto
amor, proprias excedere
s entis mihi caftus ab aIto
vires
Me jubet, atque pias accendere carmine mentes.
Ne poft coiyfe&um celebris vi&oria bellum,
Securos animos incauta pace refolvat:
Ceu metus elifo jam nullus ab hofte fuperfit,
Nec caput attriti virofum palpitet anguis.
V plora
wr Sum.
"
Unde igitur commenta mali fopita refurgant,
Quemve ipfo de fine t dolum nova promat origo,
Da fari, Pater omnipotens, artemque malignam
Pandere, proftratus qua rurfum nititur error.
c a »ut i. i Dogma quod antiqui I fatiatum felle draconis,
dog vomuit n
JgTpSS .
'
Peftifero coluber fermone Britannus,

* Congenita in Chriflo gentis . Id eft Ecclefiae, pro initio pofitam etiam fupra vidimus in Pra»-
feu populi Chriftiani , ob communem regeneratio- fat. v. i.
ncm per baptifmum Notandum autem Procemium
. ir. i. Satiatum . Saturum , quafi eo macera-
profe&o Chriftianum , perinde utipfum opus , ubi tum, utGallicetransJatum eft,
facra omnia , nihil autem earum nugarum , fine qui- Detrempe dans lefiel du dragon redoutable
bus in carmine omnia frigere autumant aliqui falfo : Quod quidem de omni dogmate haereticodici po»
quidem , quando aliud h ic nofter Poeta tam magni- tuit ; atfpeciali rationehicdi&um cftdefuperbo il-
fice exemplo oftendit fuo lo Pclagiano , ob magnam ipfius cum antiqui draco~
*ViBoria Nondclngratis , quibufcum etiarr-
. ws , feu dajmonis peccato affinitatcm.
num certabatur ; fedde Pelagianis, jam toto orbe ir. i. Coluber . . . Brttannus. Pelagius hxrefis prin-
damnatis ceps vulgo dicebatur Brito : ut in Profperi noftri
*lpfoJcfine, feuexitucauffe Pelagian.i?: e quo Chronico , Pelagius Brito : ex ca nimirum Britan-
initium lemipelagianifmus ca?pit . Onginem autem nia quamnoshodie magnam, ipfc autem contra
,

Col-
 S. Prosperi Aquit. Carmen de Ingratis. 71
Hac primos homines i cretos ditione ferebat; Moriturum homi-
netn etiam non
Ut feu prafcriptum mandatum tranfgrederentur, peccaffct
li

5 Sive inculpati, fervata lege, manerent,

Mortem iitam prorfus, i qua carnem vita relinquit,
Oppeterent j qua» non peccato parta, fed ipfb
Inftituente Deo, comes effet fixa creatis.
Progenitos igitur nullum traxifle reatum
10 i De patribus, neque diflimiles
nunc nafcier illo Nullum efTe pecca»
tumoriginale.
Ortu primorum, qui libertate male ufi
Peccatum Adami
Peccarunt, i forma nocui, non femine proli. imiutionc,non pro-
pagarione pofteris
Pofle autem i infontes omnes virtutis in arce nocuiffe.
Vitam agere, & menti ingenitum fervare decorem:
15 Arbitrio quoniam fubfiftat recta volentis
PoflTe hominem, fi
Naturalis honos, Lexque infita cordibus intus velit ad virtutis
,

Hoc moneat , quod fcripta foris : cui gratia Chrifti culmenafcendere.

Addita perfugium lapfis generaliter in fe

Quod voluntasfati»
Condiderit, facro vellent i fonte novari:
11 ad hoc virium ha«
beat: necei medici
20 Ut i fponte adtra&um venia folvente reatum,
coenitio neceffaria
Sponte fua in vires proprias natura rediret defit , five per ratio-
nemaclegem natu-
Quoqne per errores eflet fpoliata vigore, ralem, five per Je«
gemfcriptam.
Hunc fervare femel poflet purgata receptum.
Tam dives vero hoc donum baotifmatis i effe,
25 Et tam multa homini conferri focdere in iftoj
Ut parvis etiam, vitioque carentibus omni
Congruat, ut qui funt geniti bene, fint meliores,

Collat. c. 21. fecrctum occani , & Romanam in- ir. IX Formanocui, nonfemine. Id eft, Non
fulamvocat. Quidam illa infula? partc, qua? nunc propagine , fed exemplo , utiidemdoccntapud Au-
Scotia dicitur , onundum faciunt , alii Anglum ma- guft. lib. de nat. & grat. cap. 9. id eji , non quod ex
lunt. Sicautcmdiccbatur utdiftinguerctur ab illo tllo ( Adamo) traxeriut aliquod vttium qut ex illo
ejus xquali, quem PelagiumTarenti appellabant: propagati fitnt ;fed quod eum primum peccantem imi-
ex Auguftino Epilt. 186. cap. 1. Eodem mododefi- tatiftnt omnes qui pojlea peccaverunt
gnatur etiam abOrofio, &
Mercatore, multis in #. ij. Infontes virtutis \n arce . Ideft, fineul-
locis: &abHieronymoquoquedcfignari videtur, lopcccato,atquein fumma adeo pcrfe&ione . Quod
dum dicitur, Scotarum pultibus pragravatus\ & argumentum traclat Auguft. totolibrodePcrfecl
.

Habct progeniem Scoticxgentis de Bri-

alio in loco , juftit. hom. itemtotolib. i.dePeccat. merit. & ali-
tannorum vicima Quibus verbis fignificare videtur
. bi . Hieronymus etiam ab eodem incipit Dialogos
illumgenteScotumfcu Hibcrnum videri; quando fuos contra Pelagianos
&innataipficffentScoticac, id eft, Hibernicx rc- ir. 16. Naturalis bonos , id eft, ingenitus, ut
gionis vitia , & ortum c finitima Britannia duxiffet infra dicitur ir. 880. & fequenti.
Vocaturquea fanclo Profpero, Vigor ille
Coluber, quia mirus erat dilfimulandi artifex; I» quo infons natura fuit
& errorcs fuoscatholicis verbis involverc gnarus Senfuseft, eumquimodo velit, eumdem nunc
Difcipulosfuos, quiapertiusloquerentur fummit- habere arbitrii vigorem ad bonum , ac olim habue-
tebat, utqucmadmodumeorumdiclaexciperentur runtprimi parentesantelapfum. Exquo fenfu pa-
exploians, illadeinde vcl approbaret, vel impro- tet, iftudretfa We«//'.rquodpra»cedit, regi nona
barct, proutfibi magisconduccrc videretur. naturalis honos , fed ab arbitrio , quod ante prxcef-
f. 3. Cretos ditione , ideft, crcatosncceflitate
leu conditionc.
> fit . Porro infra ir.x$o. & feq. idem error fic expri-
mitur.
f. 5. Qua caruem vita relinquit . Periphrafis Et quoniam tales nafcantur nunc quoque, qualis
mortiscorporalis, addiftinftionem a fpiritali qux Illefuit noflrigeneris Pater ante reatum
ntpcr peccatum, dequacum Pebgiocirca primos Poffe bominemfine peccato ducere vitam ,

parcn:csquseftio nulla fuit, tefte Auguftino. lib, St velit

1. de Pcccat. merit.c. 2.etfi aliud putafle videatur 1r. 17. Fonte uovari . ideft, baptifino renova-
Grcgor. lib. 7. Rcgift. epift. 14. adNarfcn comi- ri. Namdelapfisantebaptifmum agitur.
tem, & alibi. ir. 20. Sponteadtraiium, id eft, a&ualem 8c
t. 10. DePatribus, fcu primis parcntibus : ni- perfbnalem : cum Originalem negarent Pelagiani
fi quis malit Profperum,
utfolet, fuo Auguftino ir. Sic legendum & non effet ( ut edi-
24. Effc
.

adhxrentem dubitafle , an non a cseteris eti am paren tiones Lugd. Lov. Duac. &
Colon. ) notarunt viri
tibus mediis culpam pofteri traherent. eruditi , patetque ex verbis qux fequuntur , eonfer.
Hujus interim
dubitationis in Ecclefia hodie nullum veftigium. ri, genitum effe , mercri.
ir. 28.
 72 S. Prosperi Aq^uitani
Naturxque bonum adje£to illuftretur honore.
9
Omnibuspromifcue
offe rri gratiam, mo- Nullum autem ex cun&is exfortem muneris hujus,
do baptizari
30 Judicio genitum efle Dei 5 fed quemque mereri
velint
utdimiflisquefpon-
tepeccaverunt, re« Libertate fua, ut capiat 4 promifla vocantis,
cuperatam primam
innocentiamfponte Qux fint averfis indebita, debita re&is«
fervent
C a p v t II. Talia cum demens late diffunderet error,
Quam fortiter Ec-
Commentifque rudes traheret lethalibus aures}
clefia Pelagi i doclri-
namrejecerit.
Baptizari parvulos,
35 Adfuit, exhortante Deo, provifa per orbem
ut quos Deus fecit San&orum pia cura Patrum, non difpare motu
creando bonos, fa-
ciat adoptando me- Conflciens diros jaculis caeleftibus hoftes.
liores: neminemdo- Iifdem namque fimul decretis Spiritus unus
norum Dei exor*
tem,quajunufquif- Intonuit. Peftem fubeuntem 4 prima recidit
que capiat prouc
quifquefuavolunta-. 40 Sedes Roma Petri 5 quae Paftoralis honoris
temereatur.
Sedes Apoflolica.
Facta caput mundo, 4 quidquid non poflidet armis,
Paleflinum Conci* Relligione tenet. Non fegnior inde 4 Orientis
lium , 'anno 415.
congregatum , in Redorum cura emicuit f captumque nefandi :

quo Pelagius ficlo

pcclorc errores aa^
Dogmatis au&orem conftrinxit lege benigna
negavit
45 Commentum damnare fuum nifi corpore Chrifti -,

Abjungi, &
fan&o. mallet grege diflbciari.

fr. 28. Natura-que bonum , &c. Ideft, ut bono nino fuit Romaj prolatum in cjufmodi crrorem judi-
eorum naturali bonum,fantiificattonis accedat , ut cium; illiigitnr, hisconfideratis, cicunt Pelagia-
fint infantes fantli Deifilii . Ita apud Auguftinum num quidem errorcm in Pelagio & Carlcftio ab Afri-
Julianus Pelagianus. canis primo damnatum , at eumdem in Joviniano,
Hr. Ji. Promiffavocnntis. Nonprsmiaarterna, cujus difcipuli erantPclagiani , » Siricio Papa du-
de quibus hic nullus fermo j fed donum bapttfmatis, dum profcriptum , & hoc pa&o diverfa tam carmi-
cum veniafoiventc teatttm ; id eft , rerniffione pcc- nisiftius, quamaliorum librorum loca, qui pri-
catorum, uti fupra exprimuntur. Eodem modo mointuitu pugnarc videbantur, ad fenfum unani-
intellige infra ir. 166. Dunumque vocamis Hunc . mem redticere conantur. Alii iterum prtorttatem
autem errorem ita exprefium leges . ir. 240. & temporis fic intclligurtt, ut non dividant decreta
fequcnt. Conciliorum Africanorum , Cathaginenfis & Milc-
Qttoti meritis bominum trtbucf.ur gratia Chri- vitani ab Innocentii Epiftolis, fed exiis unam Pe«
m
Quantum quifque Dei doms fe fecerit aptum .
lagii
,

damnationem conflent. Denique non defuc-

runt, qui rcmbrcviter expcdiri autument, diccn-
if. 39. Prima Recidit Roma Scilicct pcr . In- tes, voculisiftis^nma, & qua? poft pauca fequi'
nocentiuml. anno 41 y.quando ( ut ait S. Profper »ur Inde , non aliumordinem quam narrationis dc-
lib.contra Collarorem,) cap. z\.bcat<e memortx ln~ notari ; uti fcrefolent qui phna qua?piam narrant,
no.enttus nefandt errorts capita , Pefat-iurncV Cade- confufionis vitandae gratia has ordinis notulas inter-
ftium, Apofioiicomucrone percufliP. Praeftirit hoc jicere , nulla interim habita prioritatis aut pofterio-
InnocentiusduabusdatisEpiftolisadSynodos Afrr- rititis ratione. Quin horum nullam hic a fe ratio-
canas, Carthaginenfem& Milevitanam , qux Epi- ncm habitam, fatisipfc Auftordcclarat, dum po-
ftolifunt intcr Auguftinianas , nunc 181. 182. & tiusomnia videri vult//w«/, acdtverfis quidcm lo-
& poftmodum Zozimusanno 418. in Epiftola ad cis , fed uno vclut tempore gefta efie .

Africani Concilii Prarfulcs data 1 2. Kal. Aprilis , ab h\clem Simul decretis &c. ,

cifquc 3. Kal. Maii accepta. Haec verovox Prima ctfi t. 41. Qutdquid nou pojftdet &c. Ifalib. 2. de .

quibufdamlocumdcdit afterendi Pelagranam hxre Vocat. gent. c. 16. Per Apolloltci jacerdottt prtnci
firfla fede Apoftolica, drtteullam aliorum Epifco- patum amplior facla e/i arce religionis , quam foltti
forum fententiam , fuifleprofcriptam quiaramen : potejiatis , fcilicet Impcratorix . Similiavide apnd
arc opinio ab eruditis non agrtofcitur fatis con vcni- Leonem PP. fi non & ha?c ipfl illius funt , ut Doclr
recumhiftoria hasrefcos Pelagfan* ; hunc nodum quidam fufpicantur.
aliis placuit divcrfimode folvere Quidam enim pcr . ir. 42. Orientis ReBorum . De Palcftina Svn >•

vocem banc Prima , prioritatem dignitatis , ftudii, do Diofpoli habita loquitttr Auctor noftcr. Huc
follicitudrnfs&auftoritatis debere conten-
irrtelligi perdudus fuerat Pelagius , intcnratain ipfum accir-
dunt. Ariiautem, ultro fatentes Africanortim & fationeabHerotc&Lazaro Epifcopis Gallis, hoc
Orientalium judicia pra?lufifl"e ferrtentiae Innoccntii Aquenfi, illo vcroArelatenfi, licct utroque fedc
mPetagianos: cnmaharmo 4i2.Ca?leftius damna- fuapulfo: quodcontigiflcvideturanno4i5.In hac
tuslcgatur JrtSynodo Carthagirterffi , crrr prifide- Pelagius, abfcntibusobnccciTariascauflas accufato-
bat Aottlfirt, &iterum arrno 416. ibidem: immo ribus, auditus, fingulis oblati ab ipfis libelli ar-
& MiftOjij. Diofpoli Pelagio abfoluto, haerefis, ticulis artificiofe , multa fimulatio-
refpondens
qteam abjurare finxerat confofla legatur :
cum tamcn ne judiccs ita dclufir , ut tamen abjuratis & damnatis
nort ante annum^ly.lnnocentiusl. pluribns Afri- erroribus, iple mnoCcns rccca: fidei &
pronun-
canomm Hrteris folficitatus , refcripferit,Pclagium tiaretur.
cumCajleftio anathcmatrzans qsod primum om* W. ^.CaptumquB&c. Pelagium ad pvoferendam
,

tn
 Carmen d e Ingratis. 11
Lene quidem hoc, nimiumque malos tolerafle videtur
Judicium fed fancra fides examine in ilio
:

Vicit oborturam diro de femine prolem.

50 Profpect.um namque elt, divino & munere cautum 5
Ut Jicet inftantem declinans i beftia pocnam,
Perfidi^ fecum * fenfus tenuiffet eofdemj
Ipfa tamen proprium germen damnando necaret,
Ore malam extinguens fobolem, quam protulit ore.
Subidemtempus S.
55 Tunc etiam t Bethlei praeclari nominis hofpes, Hieronymus ln Pe-
Hebrzeo fimul & Grajo, Latioque venuftus lagianos
fcriplit
Dialogos

Eloquio, morum exemplum, " mundique magifter

Hieronymus, * Jibris valde excellentibus hoftem
i Diflecuit, nofcique dedit, quo turbine veram
60 VeJIent exorta» Jucem obfcurare tenebra.
Quid Joquar, & curam magna quam geffit in urbe
ConitantinopoJi 9 , dodo bonus ore facerdos
Pelagiani ab Attico
Atticus, antiqua Jegatos haereticorum Archiep.Conftanri-

Confutando fide ? t De qua tunc impia corda, nop.rcpulfampa(li.

h forma
65 Quamvis f fe obducla tegerent velamine

,n fe faofque fententiam Paltflinorttm Epifcoporum repulfe. Id cft, inauditi rcpulfi feu expulfi funt.
fynodus coartavit Jib contra ColJat. c. 21.
. Cum cnim Pelagiani poft Zozimi fententiam , Im-
ir. 5t.Be/l1a. Pelagius fcihcet. Patnbus non perialibusquoque DeCretis fede fuaexturbati eflent,
infrequens in hyreticos contumaces appellationi- quofdam fuorum Conftantinopolim miferunt ubi :

tus uti durioribus erroris fui impietatcm diflimulantcs , fe cauflam-

jfr. 52. Senjus tenuiffet eofdem , Quia , inquit que fuam falfa fpecie obduxerunt. Verum in ea
Auguftinus , lib. 1. cont. Julian. c. j. td quod civitate beato Joanni Chryfbftomo Atticus fuc-
ttegavit ore , fervavn
corde ccflerat, illius fidei dignus smulator, qui hoc in
if. 55. Betblei vocem Htbraicam Betbleem ad cafu fcientia fua fimui & Epifcopali virtute adhi-
Latinam terminationem inflexit , fecitque Be- bita , eorum legationem rejecit , antiquam lllis

thleam, undegenit. Bethlei , Ecclefi* fidcm opponens , eofdemque tam acriter

Ibtdem . Pr<eclah nominis . Ob celebrir.nem infechtus eft, ut ne confiftendi quidem in urbe
famae, fortc etiam ob etymonnominis Hieronymi, liccntiam daret. Quinam autem fuerint ha»retico-
quafi Sacri-nomtms rum legati non liquet ; nifi quod Marius 'Merca-
ir. 57. Mundique
magifler. Sic de illoBreviar. tor ducem illorum ponat Cajleftium de quo paulo ,

Rom. ultima Septemb. Tamquam ad oraculum ex poft initium Commonitorii ita fcribit Pofl ali- ••

bmnibus orbis terne partibus adtpfum divina Scri- quautos , inquit, annos (nimirum a condemnatio-
pturce quiejliones expltcandte referebantur . lllum ne fua Carthaginenfi , Paulino Diacono accufante)
Damajus Pontifex , tllum S. Auguflinus de locis fub S. mem. Attico Epijcopo , urbem C. P. petiit ;
Scriptura: difficillimis fitpe confuluit ,
propter ejus ubi in ftmilibus dctcftus , magnoftudio fantliillius
Jingularem docirwam , linguie non folum Lati- & viri a pnediSia alma urbe detrufus efl
na &
grxcte , fed Hebratca etiam Cbaldaica & jr. 65. Lugdun. editio fola :

intelltgentiam Quamvis feobduiio tegerentvelamine forma ,

jr. 5 8. Libris , pra?fertim Pialogorum , & Epi- Judicii & tacitx tulertnt tormenta repulfe
ftola ad Ctefiphontcm Editiones Lovan. Duac. & Colon. & alise pofte-
•&. 59. Dijfecuit : Non adeo ob acrimoniam riores
ftili , dc qua ibidem Brcv. Htereticos acerrimts Quamvisfe obdutla tegerent velamine forma ,
fcriptis exagitavit ; quam quialibris iftisfubtilem Judicii&tacita tulerant tormenta repulfe.
quamdam callidiffima» ha?refeos anatomen fecit Pro quibus noviffimus hujus carminis editor
mfcique dedit (ut in verfu fequitur ) ipfa velut Lovanienfis Doctor &Profcflor Regiuslegi vult,
intima illius vifcera; utpote cum effet ex iis qui Quamvis fe obduBte tegerent velamtne formte
ejus fenfus diligentius tndagare potuerunt tefte : Judicii, tacitte tulerunt tormenta repulfe.
Synodo Milevit. ad Innocent. PP. Epiftola inter Ita jam ex conjecturaemcndanslocum haftenus
Auguftinianas . 176. al. 92. corruptiffimum , cum opportune incidiffc fe nar-
ir. 6i. Doclo bonus ore , id eft, erudite facun- ratin fcriptoreramodernum ficquoque legentem;
dus. Virgiliane fcilicet, uti iEneid. 9. qui quafi nonfatis fifushac ledione, fupradiclam
Hic jaculo bomts , hic longe fallente fagitta ahbi infinuabat cum voce tule runt. Subjungit quo-
Ibid. Sacerdos dicitur Atticus
, quia proprium que difplicere prorfus fibi iftud, e^, quod irre-
tum erat Epifcopis nomen , quod nunc e contra ufu pfiffe putat fupplendas fententia: alioqui mutils,
Ecclefiaftico relictum Presbyteris cum pro Virgiliano, tulerunt , imperita emcnda-
ir. 6q..De qua qua; nempe, urbe , non
y feiia tione legi cceptum eft tulerint, aut tuler^nt.
zutemfide, utputari poffet. Complctur verocon- Jbid. Forma judicii , Spectem Judicit diceret
ftru&io per fequcntia Tacita tulerant tormenta . Tacitus : fed nofter metro fervire debuit . Hanc
S. Trofperi. K au-
 74 S. ProsperiAq^uitAni
Judieit, &
tacitae tulerant tormenta repulfae.

Prartereo quanto fuerit bene mota tumultu

E/efltEphefo.
Clara Ephesos, non pafla fuis confiftere te&is
9
Pulfi e
Sicilia.
Vafa ira?, & morbi fjatus, & femina mortis:
70 Qiiaque fide telius etiam " Trinacria fervens,
Agmen vipereum propriis exegerit oris.
C A P U T
Pelagianarn hzre-
III.
Tu caudam fidei flagrantius 9 Africa, noftras ,
fim Africanorum Exequeris ; tecumque fuum jungente vigorem
Pra:fulum ope potif-
fimum fuiffe «lebel-. Apoftolici folio, tera vifcera belli
Juris
latsai
j$ Conficis, &
lato profternis limite victos.
Convenere tui t de cundtis urbibus almi
Pontifices, 4 geminoque fenum celeberrima ccetu

autem judicii fpeciem forte idem Mcrcator infi- norum colle&a leguntur Afrorum PrasfulumCon-
nuat, cum Csleftium in fynodo Car-
fignificat ciliaduo notant celebriora unum quidem , quod :

thaginenfi ad fedem Apoftolicam provocafle , fed
mutata deinde fententia, Conftantinopolimfpecie
appellationisconfugifle. Hsecfupra citatus Doctor
Lovan.
fr. 6Z.TumultuC\ara Epbefos
rifimilitcrpopularemintelligit, ut erat populusil-
videtur affignandum ineunti Novembri anni 417.
poft acceptas , quas Zozimus miferat in favorem
Cdeftii epiftolas; in quo Zozimum obteftantur,
eo ufque res quo in ftatu erant relinqueret, dum
. Tumultumve- pleniusdc Cadeftii caufla , qui primumapud ipfos
accufatus fucrat , edoceretur quod Concilium fuc-
:

le pro"avita fide ferventiffimus , tefte eorum gau- ceffive ad 214. Epifcoporum numerum pervenit :

dio in protrita Neftorii hserefi ; de quo hiftoria? & hoc ante quam C.tleftius a Zozimo damnarc-
conciliicecumeniciEphefini : nec tamen locus prx- tur habitum fuifle tradit Profper in Chronico ad
fens intelligendus de damnatione Pelagianorum in annum 418. Alterum Conciliumtum habitum vi-
ifto Concilio, ut quod nondum cum fcriberetur detur , cum Concilii Africani litteris , 1 z. Kal. Apri-
hoc carmen, fed mortuo demum Auguftino coa- lis anni fequentis , poft acceptas alteras eorum po-
ctum nofcitur Verum hoc contigifle placetErudi-
. fteriores litteras, unica fatisbrevi refcripfit : quas
tis circa anni 421. finem, quo damnati Pelagiani Epiftola 3. Kal. Maii pervenit in Africam , quo tem-
hanc Ecclefiam in qua Caeleftius ad facerdotium
, porPrjefuIes Carthaginem novum contra Pclagia-
fuerat imprudenter eveclus, & ubi ob diutinam nos Concilium cclebraturi con veniebant : quod qui-
eain urbe commorationem variisncceffitatibusfor- dem in Bafiiica Faufti anno^iS. die 1. Maiihabi-
te gaudebat, infuaspartes attrahercpertentarunt, tum ad 210. Epifcopos, pra?ter Donatianum &
(ed incaflum ; quippe Ephefii legationcm hsrcti- Aurelium primates perveniflc vult Photius Quin
, .

corum refpuerunt, & ipforum legatos urbe fua hoc ipfiim plenarium totiusAfrica? fuerit, inquo
cito exire compulerunt. Auguftinus fe atquc alios Antiftites quidpiam ad-
TJr. 70. Trmacria fervens , agmen viperettm &c. vcrfus Pelagianam hsrefim conftituifle teftatur, nul-
Notum Trinacriam vocari Siciliam ob tria pro- lus cft ambigendi locus In hoc canones conditi .

montoria Oriente pulfi haeretici in Occidentem

. octo, aut novem, quialias Milevitano tnbuifolc-
redeuntes, etiam ad Siciliam appulcrunt, ubivi- bant, quofque Baronius inca urbeanno 415. fan-
rus fux pravitatisaffiare Siculishominibus tentan- citosexiftimavit. Ad hanc opinionem accederevi-
tes, Epifcoporum hujus infulac diligcntia vir- & dcturCarminis hujus editor illuftrator Lovanien- &
tutereje&i, & terrisillis expulfi, ultra mare traji- fis, dum ficlocjuitur. Primumquidem colligimus
cere coa&i iiint hoc ferme temporc. Idipfum
, cxhis qua-nobis prasfenscarmenacfere hocipfum
etiam refcrri poteft ad annum 419. quo Epifcopi caput fuppcditant , Synodos illas Africanas ( de qui-
plures Siculi damnationi Pelagianorum fubfcribere hus Ioquitur S. Profpcr ) fuifle plcnarias , ita tcftan-

recufantes, fedibus fuis pulfi fucrc. tibus verbis $. 76. de cunblis urbibus ; dcindc numc-
ir. 72. In editis Lugd. Lov. & Duac. no/lra: rofas, ut inquibus fentcntiam dixerint tot Antifti-
Aliis placuit dici Africa noftra etiam ab homine
, tes, ut congrue potucrint ab Auctorc f.86. dici
Gallo, uti mox Africa; Epifcopi No/lri id eft, tercentem •
prancrea ambas quodammodo unam &
partium noftrarum , immopartiumdccus. Africa- camdcm fuifle, puta in cadem civitate, iifdem e
ni autcm Epifcopipriorcs errorem lftum damna- Patribus, una in caufla, minimoque temporis in-
runt, ut jam diximus, ab anno 412. & pluribus tervallo coactas ; ut idcirco^. 91. itcm 184. fin-
hanc in rem habitisconvcntibus confcquentibusan- gulari numero Conciltum , & non Concilia nominen-
nis, prius latum judicium tuiti funt. Hi quoque tur. DeniqueutriqueprKWifleCarthnginenfem Au-
plures Epiftolas adlnnocentium Zozimumque fcri- relium, & interfuifle Auguftinum, ut Hr. 91. & 92.
pferunt , quibus fedis Apoftolicae fententiam in pcr- indicatur. Exquibusconcludimus, minimchicagi
duellcs fana: fidei procurarunt de Synodis Carthaginenfi & Milevitana fub Inno-
f-. jy Geminoque fenum celeberrima coetu. De
. centio PP- ut quas, nequcplcnarias fuifie, neque
hoc gemino concilio divcrfe fcntiunt eruditi Vj- . eum habuifleantiftitum numerum, neutri ctiamfi-
fumcrat quibuflam , per hancduplicem Synodum mul Aurclium illum & Auguftinum adfuifle pro-
Carthaginenfcm & iVlilevitanam fub Innocentio ha- bant (quidquid aliqui fcnferint) fubfcriptioneslit-
bitas anno 416'. pcrquas primum jugu-
intelligi, tcrarumutriufqucadlnnocentium. His autcm ex-
lati funt Pelagiani , &
quarumdecreta in primario clufis, quidnififupcrfuntdua»Carthagincnfes, fub
totius Africa? Conciliofub Zozimo rcnovata funt, Zozimo Pontifice , quas omncs admittunt ? Iisnam-
anno 418. Alli intercaetera qux> in caufla Pclagja- quc vjx djci potcft quam apte conveniant omnia
fu-

1
 Carmen de Ingratis. 75
Dccernis I qtiod Roma probet, f quod regna fequantur.
Nec foia eft illic fynodorum exerta poteftasj
80 Ceu quos non poflfent ratione evincere noftri,
Vi premerent rete&um eft : 9 difcuffae artes_> virufque
Haeretici fenfus j nullumque omnino reli&um,
Do&a fides quod non diifolveret argumentum.
Condita funt, & fcripta manent, qua; de catara&is
85 /Eterni fontis fluxere undante meatu,
Et //
procerum funt edita linguis:
ter centenis
Sic moderante fuam legem bonitate fevera.
Ut qui damnato vellent de errore reverti,
Acciperent 9 pacem, pulfis qui prava tenerent.
90 An alium ia finem pofiet procedere fan&um
fupra rccenfira Plenarias fuiflfe ipfe Auguftinus in- de qua mox , dc litteris ad Tnnocentium
intclligit
dicat Epift. 215/. ad Valentinum
numerus ctiam .•
& Zozimum , de octo &
canonibus qui videntur
Antiftitum conftat ; nam 214. feu 217. nonuno a Milcvitana Synodo primum conditi, a Car- &
in loco Profper numerat, quos hic in verfu ter- thagincnfi fub Zozimo renovati ; Unde Concilium
centenos dixit libcrtate poctica . Sed quid pluribus Turonenfe II. anno 570. antiquos canones Mile-
immoror, dumunorem conficio? Putofane, ge- vitanos appellat , qui in codice canonum Ecclefia»
minum illud Concilium quod hic Au&or memo- Africana?, ConcilioCarthaginenfi fub Zozimoad-
rat tum jtr. 77. tribuuntur, inter quosilli oftocanones deGratia
geminoque fenum celeberrima primas tencnt. Lovanienfisvcro illuftrator : Dcca-
catu: tum ir. 90. & 91. nonibus quidcm ( ait, ) nec non de Epiftola ad
Analium in finem poffet procedere fantlum Zozimumetiamipfeconfcntio, fi hic paragraphus
Concilium , cui dux Aureliu* &c. a ir. 79. ufque ad 84. intelligendus veniat de re-
puto, inquam, illud idem eflc cum eo quo infra busSynodicis, dequibus priora & fcquentia : ve-
y. 184.& feq. remictit Pelagianos, jubetque rum quia is potius interjectus videtur, parentefis
... Petri folium Romam & Cartbagtms alta inmodum, eoque Auctor, utapparet, digre-
in
Concilium repetant ditur ad eadem Ecclefia ( ut italoquar )ex-
alia in
nempcubi priusipfos dixeratcondemnatos. Quid trafynodaliter gefta, puta per Auguftinum & fi-
crgo adhuc qusefito opus , ubi gcntium habitum fit miles difputatorcs, crediderim ad privatam ejuf-
illud concilium , dum illud Virgilianum , Cartbagi- modi Afrorumoperam haxrcfcrcnda efle. Saltem
tiis ahtCj plus quam Utinamdigito rem indicat. de litteris ad Innocentium adduci non poffum ut
modo dc illius Decretis feu Canonibus eademlux credam Auctorem agere. Quippcqui Synodorum
& certitudo affulgeret At conditos quidem in eo
! a quibus ha» fcripta» funt, nullam ufquam habuit
aliquos fuadet illud 84. ir. rationcm , feu quod illa» non dedita opera pro cauffa
Condita funt , fcripta tnanent & Pelagiana coadta» eflent , fed ex occafione tantum
perfuadent etiam verba infra ex libro contra Collat. acobiterdeilla cognoverint; feu quod potius eam-
citato ad ir. 78.uttaceaminfuperde Auguft. Epift. dem integram detulcrint ad primam Sedem, cui
217. jamlaudata, fed vel interciderunt , uti&Epi- proinde adfcribendum veniat quidquid hac in
ftola ilJa Zozimi , qua confirmabantur , vel , quod parte peractum fuit
magis reor, funt illiipfi oclo canones de Gratia, jr. 86. Et Tercentenis . Poetice , ut infra *". 1 87.

quosolimConciliumTuroncnfe II. antiquos Mile- Mille fenum , &c. Nam in Profa conftanter vocat
vitanos appellavit, & ideo a nonnullisin Synodo ducentos quatuordecim ( alias 217. ) Sacerdotes
quapiam Milevitana primum conditi , & demum Sedquidni bis centenos potius dixit in verfu , a»que
Carthagine renovati exiftimantur; fed Aug. Epi- nimirum poetice, &
numcro qui a vero propius
ftola illaad Valent. renovationis non meminit, ac abeffct Putem numerum rotundum^oo. velideo
?

potius loquitur, ut illicconditos fignificet.

ita imprimis placuiffc , quod jam pridem in Patribus
ir. 78. Quod Roma probet. Nam Africanorum prima» fynodi Nicena? confecratus effet. Ita D. L.
Conciltorum decretis beata recordationis Papa Zo- Aliis placet,licet unicuique horum conciliorum non
irimus fententice fuie robur adnexuit , & ad impio- interfuerint Epifcopi 220.facile tamen fieri potuiffe,
rum detruncationem ,
gladto Petri dexteras omnium utrique Epifcopos adfuiffe tercentos diverfos
armavit antiftitum. S. Profper lib. contra Collat. ir. ^g.Pacem. DubitaripoflTtanpofitumphrafi

c. alias 41. nunc 21. Patrum, Cypriani prafertim, pro communione

Ibtd. Regna fequantur. Imperator Jiquidem Ho- Ecclefiaftica , cui fupra ir- 45. & feq. opponitur.
nortus ( aitauctor Gallicje translationis Carminis corpore Cbrifti
hujus ) Conciliorum iftorum autloritatem fecutus , Abjungi , & fantlo vellent grege diffociari ;

legem tulit in Pelagianos anno 4 1 8. Verum fe ipfe an vero phrafi Virgilianapro venia, ut Eneid. 5.
cxponit Auctor. libro contra collat. cap. 21. alias ( cui fimilia funt alia loca complura. )
41. dum ait , Santla memorta Papa Bomfacius Sed votis precibufque jubent expofcere Pacem.
piijfimorum Imperatorum catboltca devotione gau- Verum pro communione Ecclefia» pofitum effe fua-
debat , &
contra inimicos gratia Dei non folum det quod per antithefin additur:
Apoftolicis , fed etiam regiis utebatur editlis . p«///x(deEcclefia ) qui prava tenerent .
. .

#. 81. Difcuffa artes . Quodauctor verfionis, if. 90. An alium . Sufpicatur hic erratum ama-
S. Profperi. K i. nuen-
 y6 S. Prosperi Aq^uitAni
. Concilium, cui I dux Aurelius, ingeniumque
august,n, uw, Augustinus erat ? quem Chrifti gratia <f cornu
Uberiore rigans, noftro lumen dedit xvo,
Accenfum vero de lumine nam cibus illi, :

95 Et vita, &
requies Deus eft j omnifque voluptas
Unus amor Chrifti eft, unus Chrifti eft honor illi.
Et dum I nulla fibi tribuit bona, fit Deus illi

Omnia, & templo.

in fan£t.o $ regnat Sapientia
Istius ergo inter cun&os, qui de grege fan&o
uni omnium Au- tQQ Infanas pepulere feras, induftria major,
SU V ori
Majus opus, totum praftantius imbuit orbem>
d e pda°gia nfs rT-
cipuedeberi. Nam
quocumque gradum convertit callidus hoftis,
Quaque per ambages anceps iter egit opertas,
Hujus aS occurfu eft prasventus, mille viarum
105 Infidiis aditum non repperientibus ullum.
Cumque foris rabies avidorum exclufa luporum
Frenderet, inque omnes mendacia verteret artes;
Ne mentes ullarum ovium corrumpere poflet
Neu dubia obliquis turbaret corda querelisj
pnnanria.!ibrorum i jo Iftius ore Viri fecit Deus iftius ore :

S l lproChn '
ftig rat ia" Flumina librorum mundum efrluxere per omnem,
Ab humiiibus foiis Qilas " mites humilefque bibunt, campifque animorum
faiubnterieguntur. Certant vitalis do&rinje immittere rivos
caput iv. Jamque procellofx disjecxo turbine noclis,
giani" T Eccicfia" i^ Heu nova bella, novi partus oriuntur in ipfo
!

L^nTsTev^vEe Secura; i matris gremio quae crefcere natis :

capifle. Vila fibi, difcors horret confurgere germen,

Degeneres pavitans inimico ex femine fcetus,

nuerrfis Lov. editor& illuftrator : nec potuifle ita inun&i leguntur, expendentem vide Gregorium
fcribi ab co qui infra #.484. noninfcius legismc- in 1. Reg. 10.
trica? dixit: 1f. 97. Nulla ftbi tribuit bona . Dotl. Lovan.

Anne ab aquis divina manus &c. , Dictum putaveram ad Ingratorum invidiam , qui

Velergo (fubditidcm )fimiliterlegc Anne aiium , contra multa bonafibifuoquc arbitno tribuebant.
&c. vel, certe meo periculo, Enaitum. Au- Sed penitius conrextuminfpicienti, occurrit hunc
dor tibi erit qui paflim noftro AucTori Virgi- potius fenfum effc: Dum nullum quserit bonum
liusj cujus modo obferva interrogationes fequen- iuum ( Non quxrtt qu<efuajunt ait Scriptura, ) ,

tes Ecclog. |. non fuum «i«m nonwMiu, requiem, volupta.

,

£n umquam patrioslongo pofl tempore fines. tem bonorem , uti verfibusfuperioribus bona illa
,

Deinde in Pharmaccut cnumcrantur ; fit Deus illi omnia ifta , cibus , vita ,
,
En erit timquam. &c. atqueiniplb, tamquam templo fibi unice dcdi-
&c.
lile dies , cato ,
rcgnat Sapienttaincreata.ilh, quae /» male.
Finem veroaccipi procxitu aut fucceflu, non pro volamanimamnonintroibit , nec babnabit in corpo-

caufTafinalifubjungitidcmDoclor . refubditopeccatis. Sap. 1.4.

if. 91. & yx.Dux Aweiius ingeniumque Au- , "f. 98. Regnat . Exquo, aliifquc toto paragra-
guftinus erat Aurclium Carthaginenfcm , & Au-
. pho verbis prjcfentis temporis, colligitur fcriptaef-
guftinumHipponenf.mEpifcopos intclligi, ncmo fc hacc S. Doclore fuperftitc.
cft quidubitet. Non vcro utolim aliquis utroque if- 11 2. Qu<e mitesbumilesque bibunt
Docl.Lo- .

nomineunumEpifcopumHipponenfcmintellexit, vaw. Oblique taxat advcrfarios fuos , c contra fc-

cui prsenomen Aurelto & cognomen Augu/iino , roces &
fuperbos, quibus cadem flumina Augu-
quippe iftius Concilii fimul & Dux & lngenium ftiniana non fapiant. Nam ( ait altcr: ) Mitcm
fucrit. atquc humilem efle oportet qui Auguftini dodtri-
ir. 92. Cornu uberiore . Fabulofi illius Cornu na dc Gratia deleftari ac falubritcr pafci voluerit:
copiae feu Amalthex fortaflls in mcntem vcncrit, adcoque mcns elatior, nec fua; fibi imbecillitatis
prsefertim cum nec ipfum divina? Jitrcrae fpreverint fatis confcia, ab ca refiliat atque ofFcndatur ne-
C aitidem Doft. Lovan. )fcd tamcn fruftra. Ref- : cefle eft.
pexit potius Auclorad Cornu , quo facras olim re- ir. 116. Matris Ecclefise: quae inducitur us
.

gum& facerdotuminuncliones fieri folitas Scriptu- mulicr, cui ftirpisalicna?, ncmpc Pclagiana?, fix-
raememorant. Ejus ubertatem pra? Lcnticulae iftius tusitafintfuppofiti , ut cos diu ob morum fpcciem
inopia, qua Saul &
fimiles mali ominis Principcs pro fuis habuerit. Doti. Lovan.
jr. 120.
 Carmen de Ingratis. 77
Jn quibus ante diu, fpecie fallente, benignus
120 Errarat genitricis amor, cum obdu&a 9 decoris
Moribus, externa ftirpis tegeretur origo.
Sic veris fubeunt falfa, & difcrimine coeco,
Fronte placent, quse iine Jatent fic Jaudis amore :

Virtutum ftudium corrumpitur, atque ab honefto

125 Principio in vitium exitur plerumque tumoris:
Quo quidam inrlantur ntinc turpiter, atque * perempti
Dogmatis extindas tentant animare faviJlaV.
Dum Jibertatem arbitrii, affe&umque volendi Error Semipel.
Affeclum bene vo-
ln 4 naturaJis motus virtute Jocantes, lendihomini natu-
ralem eflc , u: male
130 t Tam bona quemque docent fe&ari pofle fuopte volendi

t Ingenio, quam pofle fubeft cuique in mala ferri.

Quod qui confirmas, * quinam diftabis ab illis, C a p u t V.
IIlos a Pclagianis
Qui dicunt, * nuIJo peccati vulnere lzefum non difcrepare ,

adeoque publice
Naturale bonum, cumque iJIo lumine nafci cumillispacem ini-
icdeberc.
135 Nunc omnes homines, quod primis ingeneratum eft?
An vero excerpis qiuedam, quae 7/ parte recifa
Sufcipias, cordifque finu purgata recondas?
Dic igitur quidnam inde probes, quid vero refutes,
Et de damnatis quid fit quod crimine folvas.
140 An dextram pacis * palam dare te pudet hofti?
Nec tutum eft f' ulla pulfos ex parte tueri
Simpliciter ? Quos non dubitas excludere templo, fl

Pelle animo. Nova te difcordia dividit abs te:

Corde foves, quod in ore premis : i conjungere amicis
^. 120. Decoris moribus . Dcfcribit Au&or Se- ir. 131'. Lugd. editio. qui non diftabis & in
mipelagianos initio libri contra Collat. ut habentes marg. ttt uon diftabis
fpeciem virtutis inftudio , &
in Epift. ad Aug. dicit ir. 133. Nullo peccati . Id dicunt Pelagiani fu«
horum apttd fimpliciores quofquc magnam ejfe de pra ir. 10. & feq.
probitatis contemplatione reverentiam , num. 2. & Nequc diffimiles nunc nafcier illo &c.
fub finem ejufdcm Epiftola» ait , hos mentis atque j^-. 136. Parte reci/a Jufcipias D. L. Hinc Sc-
.

bonoribus claros caligine opinionis fua: obfcurari| mipclagianorumnomenj a dimidiato nimirum Pe-
codemqucalludit, infra #. 774. feq & lagianifmo. Sicantcipfosquidam Scmi-Arriani di-
ir. lz6. Perempti dogmatis , &c. Sic contra Col- <5ti funt , tjuod Arrii infaniam nonnifi pro parte
lat. C. 6. Qnid cineres extintli dogmaits (Pelagiani ) fufciperent, rati fcilicet tam hi quam illi, quam
refovendo , deficientis fumi nidorem in redivivam prudentiffime fecifle , fi inter partes altercantcs me-
Jl.immam conarts accendere ? diamquamdaminiiflent viam: forfitan addufti de>

if. 129. Naturalis motus vtrtute DoB. Lovan.

. cantatis lftis ht medio virtus:

Infra ir. 925. difertius, naturalem mobilttatem . . . Medio tutiffimus ibis ;

vocat Inter utrumque vola:

Ut naturali mens vivida mobilttate . . Medium tenuere Beati , &c.
Vide igitur, num & hic legendum fit Naturali , quafi mcdia interveritatem& errorem via non fit

meo certe fufTragio. ipfa quoque erronea.

ir.xio.Tambona quemque , &c. fimiliterEpift. fr. 140. Pacispalam. DoB.Lovan. Si ita fcri»

ad Auguft. num. 6. Qjiantum quifque ad malum , pfitS. noftcr, boniconfulediaftolcn in palam, eo

tantum babeatfacultatis ad bonitm ; parique momen~ prarfertimaevoquo primarum fyllabarum quantitas
to ammtim fe vel ad vitia vcl ad virtutes con- jamRomanas, nedumGallicas aures fugere ccepe»
vertere rat . Alioqui lege pacemque palam .

Hr. 131. Ingenio. Dotl. Lovan. Non facile dixe- ir. 141. £///<* pulfos ex parte . DoB. Lovan.Com-
risquanotione Profper plerumque hic utatur hoc plano tibi rurfus hanc falcbram , Leftor. Refer
vocabulo: raroquidem vulgari illa, provi intelli- iftud, tdla ex parte , nonad/>»//o.r,fcdad*Men ,fic-

gendi 5 fed nec ea qua

idem paffim cxtat apud bonos que fententiam accipe Nec tutum eft pullbs iftos vel
:

auctores , nimirum pro rei cujufque indole Sufpi- . in ullo faltem dogmatis fui capitc fimpliciter tucri ?
catus fum pro facultate volendi pofitum, neque ir. 142. Excludere templo: uti tunc folebant
maleitaaccepcris faltemhoc loco: fed funtalia lo- non fua; communionis homines, pra?fertim fi ob
caquibus nchoc quidem quadret Putemigitur tam . hirefim ab ea pra:cifi eflent. D08. Lovan.
late' fumi , ut totam mentem , qua intelligit & ir. 144. Conjungere. Imperativus, fed ironi-
qua appetit , fua fignificatione compleftatur At- . cus. Componereumenir. feq. eftlnfinitivus, regi-
que haec femel monuifle fufficiat. turque a cupidis . Docl. Lovan.
ir. 146'.
 78 S. Prosperi Aq^uitani
145 Mentibus, & teeum cupidis componere focdus
n Lege tua > jam parce niinis, & congrue pa£tis,
Caput Vl Ecce pererratis terrarum finibus adfunt,
indudt Peiagianos Implentefque tuas lacrymofis queftubus aures
verbisquerulofisSe-
piipeiagianosinter-
r
Incipiunt
• • T»Pulfi
j
i/r
mundo, nullaque
1 11
recepti
e
Sm7e cVpianS 150 Sede vagi , tandem fama exhortante redimus,
eis Q
Quaeque placent ample&imur edita nobis
L r!t?J&T
yrobentfentenuam. jS^. r A vobis n
r .1.1 C A
nihii lnnciando
.
:

Doctrina^ veitrae eit pietas :

Difcutimus': liceat vobifcum jungere fenfum.

Immortalem hominem fa&um fi creditis, nos &
$55 Credimus, inciderit mortem peccando, fuamque
Progeniem culpa & letho devinxerit omnem*.
Nnllus non egeat facro baptifmate Chrifti,
Infantefque etiam n purgentur fonte lavacri:
n Dum
noftri decus arbitrii, lumenque creatum
160 Principio, quod fponte poteft infiftere rectis,
Manferit illaefum, nec viribus abfit ab illis,
Qiias, condente Deo, generaliter omnis in Adam
Sufcepit natura hominis, nec fuppetat ulli
De non accepta arbitrii virtute querela:
165 Cum fine delectu feu Lex, feu Gratia Chrifti
Omnem hominem falvare velit donumque vocantis :

propofitum, ut nullus non poffit ad illud

Sic fit

Libertate fua, proprioque vigore venire:

Sitque falus dignis falvari ex fonte volendi.
170 Hiec fi veftra fides, veftra eft do&rina, remotis
Qiia* veftro. exemplo rejecimus, addite fanctis
ftos gregibus, tandemque H boni deffendite veftros.
C.4?tiT vii. Talia fubmifiiis fi defleat hoftis apud te,
Qiiid referes ? quo te afteclu comperta movebunt?
Non poffe qui
fentiant ^elagiano-
hsc 1
7 * Confultas, trepidas, nutas, cunctaris
* "*
*-^ *f . . r ,
& »
hseres,
.

rum focietarem re-. Quove anceps ie praecipicet iententia voiuis

tj^muTen^rne- lnjuftum eft aniniis cognatis non dare pacem:

que ampieai, rifr
palam ab Ecclefia
£
T
t q U0S una fides , eadem fapientia ne&it,
t
n r r» 1 r
•
•
J c\
4tfcun*K fiiscommunem auitum /,

ianctorum ad lancta negare.

180 Jungere kd foedus eum talibus, & violare
San&orum decreta " Patrum, Regumque piorum
Scriptas lege Dei Ieges contemnere, multum
Hoftile eft, nimiumque audax & perniciofum.

fr. 14«?. Lege tua. Dotl. Lovan. Hoc eft, iis nis au&oribus familiaris, ut Horatio, lib. ferrn.

eonditionibusquasipfepra:fcripferisi utipfimetPe- fat. 4.

Jagjanicap. feq.exponunt.Vulgaticonjungebanthas • Daveniam, Bonus , oro , Dotl.Lov.
• .

voculas cum fequentibus/awp^Kfe, &c fed fine 1f. 179. Santlorum adfantla Dotl. Lovan. ld .

fenfu . eft, adtempla, (acramenta, &c. allufio adfantla

jr. 158. Purgentur fonte lavacri . Nonidemva- fantlorum templi veteris.
iet ac fimpliciter, Bapti-zentur \ quod Pelagiani ir. 181. DecretaPatrum. Dotl. Lovan.Id eft
numquam rejecerunt : fed fit vis inpurgari leu a pec- Pontificum & Synodorum contra Pelagianos
catismundari Dotl. Lovan. . l'id. Regumque piorum Dotl. Lovan. Impera.
,

Ir.ijy.Dumnoflri. Doti. Lovan. Egregius poe- tmurn, Honorii Theodofii, Conftantii, &c.
,

tanoftertotusineocft,utfruftra videaturcondem- quicontraeofdemedidapublicarunt. Hinc deBo-

natus Pelagius, fi vel unum ejus dogma, quod nifacioPP. AuflorcontraCollat. c. 6. Piiffimorum
ctiam Maffilienfium erat, inregrum maneret. Imperatorum catbolica devotwne gaudebat , con- &
ir. 172. Boni ; nonbonis, aut bonos , ut alii, tra inimicos gratite Dei , nonfolum Apoflolicis fed
,

&Lugd.Lov.Duac. &Colon. Eftenimlocutio bo- etiam Regiis utehatur Editlis.

t. i8y.
 Garmen de Ingratis. 19
Ergo Petri folium
Carthaginis altae Romam, & c ap v t vnr.
Eadem pofle qucri
185 n Concilium repetant humiles, eademque perorent, Pelagianos apud
Eccleliic Piacfulcs
Qua» fruftra hic 4 trepido funt deplorata favori.
Sed cum t mille Senum prudentia pervigil ( olim
Perlpe&um notumque tenens, quod n tota nefandaz
Harefeos fumma exigua fub parte tegatur,
190 De qua plena mali Jabes renovetur, omne &
Commenti corpus per finguia membra refurgatj )
H Antiquas adhibentem artes i rejecerit holtem,
/i Limitibufque fuis fteterit cenfura falubris:
Numquid non juftus poterit dolor abdita cordis
195 Rumpere, & in tales miferos excire querelas,
Pelagianorum ora-
Ut
Qiianam ifla, Patres, in cordibus almis
dicant :
tioqua poitulantfic
'

de judicari ut
Juftitia eft ? H quo flne graves, quo fine feveri,
fe ,

velinEcclefiam re-
CJaudere terrarum nobis perfiftitis orbem ? cipiantur, quodque
docent Seimpela-
Nofne fumus 9 toto mundo, quorum undique vobis giani docerepermit.
tantur , vel etiam
200 Sit fufpe&a fides, quos non tolerare queatis, illiuna fecum foras
H Si noftra a veftro vel fyllaba diifonet ore? pellantur.

Non jam nos argumentifve tuemur:

verbis
11
Judicium exemplo petimus. Quod n pace manente,
Libera n multorum vox adftruit, hoc fine bello
ir. 185. Concilium. VideturS. Profper ex duo- if. 19$. Limitibufque fuis fieterit cenfura , id
busConciliis, altero Novcmb. 4i7.alteroMaii i. cft, fixa manfcrit Romana &
Africana ftnten-
418. unum facere. tia D. L.
ir. 180'. Trepido favori . nempe Maffilienfium "V. 197. Quofine, pro, quoufque* Non au-
erga Pelagianos; quibus favcbant, fed trcpide ob tcm pro eo quod dici folet , qua intentione
lcges D. L.
y. 187. Millcfenum. Pofitumpronumeroma- ir. 199. Toto mundo q. d. folicx cunctis ho-
gno Epifcoporum quibus Pclagiani in hac fua
, a minibus. D. L.
propofitionercpulfampafluri crant, utiantca tulc- ir. 201. Si nofira a veflro &c. Extenuare co-
rant damnationis fentcntiam. nanturfuumabOrthodoxisdiffidium ( cx Hxreti-
ir. 18S. Tota Hefjndte Harefeos fummt , &c. Id corumomniumingenio, )quafiin vcrbis folum &
proprium hxrefis Pclagiana? , ac magnopcrc animad- vocibusfitum. Porrohuncvcrfum vulgati codiccs
vcrtendum : quod varii illius crrorcs naturali qua- cum proximis hunc in modum conjungunt
dam colligatione itainviccminter fc contcxti, at- . .. . Quos non tolerare queatit ?
que alii exaljjsnexi funt, utfi unicum admifcris, Sinofira aveflrovelfyllaba dtffonet ore ,
in ca-teros omnes vel invitus devolvarc Id obfcrva- .
Non verbis jam nof .
tum jamaliasa S. Profpero librocontra Collat. cap. Nos Gallum (id cft virum doctiflimum qui verfi-
ult. Quia notum efi , itafe falfitatts ifiius habere ver- bus&profalingua:Gallicana»reddidithoc poema )
futias , ut /i ei liceat pratterita corretlioms imagine , lecuti fumus. Doti. Lovan.
aliquod ( fibi favetttium ) radtcis fu<e gcrmen ex- ir. 203. Judicium exemplo petimus ; contra
cipere, totamfe pojfit inexigua fui parte reparare . quam dici folet, uon exemplis fed legibus judicari.
,

Ubi notat Dotl. Lovan. vulgatum iftius loci men. Petuntitaquedefeftatui Scmipelagianorum exem*
dum, rcdundantibus vocibus, fibi faventittum , plo, ut fiilliabfolvantur, ipfi quoque habeantur
aut ccrtc aliisquibufJam dcfideratis. Ad remipfam abfoluti. Editiones Lugd. Lovan. Duac. habe- &
quod quoque idem hujus hsrcfis
attinet , notat bant, extemplo fed incongrue . Dotl. Lov.
ingenium Leo. PP. Epift. 86. ad Nicet. Aqui- Ibid. Pacemanente. Idcft, falva communionc
leicn. breviterquc etiamalibinotatum a fanfto no- Ecclefiaftica, ut fupra non femcl. Conformiter in-
ftro, GratiamDci, non
fidem catho-
fi tota juxta Doct Lov.
tellige ir. (eq.fine bello .

licamrcciperetur, totamrejici, nullo proinde re- ir. 204. Multorum. Magno enim numcro jam
licto dimidiandi loco. inde abinitiofuiflcSemipclagianos Au&or quoque
ir. 192. Antiquas artes . Quibus Pelagius & Ca»- teftatur Epift. ad Aug. adeout fub finem ejufdem
leftiusquafi certatim,Epifcopis Orientis, hic illi paucos dicat ( corum comparationc ) perfetla gra-
etiam Romanis obrepere tentaverant. Dotl. Xo- tne intrepidos defenfores : maxime cum fadtio in-
van. genti potentia & gratia niteretur , ut idem often-
Ibid. Re/ecerit , & #. feq. Steterit . fut. tem. dit. DotJ. Lov*
verba neque enim Antiftites jam propofitionem
: iT. 20$. Inventafua, &cir. feq. Prima fiudia ,
rcjccerant, fed predicunturreje&uri. Verum fatis vocantprimadogmatafupracap. 1. cxprefTa: quafl
id monet fententia ipfa , faltem ex quo verfus illos dicant; Non eadem jameft noftra doctrina, quae
pricedentes cum ipfo adv. olim quod hucuf- , primum cum nos damnaftis ccce indc recidimus ea
:

que turbaverat, parenthefi demum inclufimbs. de quibus qua?ftio, ifta nimirum fupra memorata
Dotl. Lovatt. cap. 8. toto paragrapho 2. Dotl. Lov.
f. 208.
 80 S. P R O S P E R I A Q^U I T A N I

205 Cedatiir nobis. Non 9 noftra inventa fovemus,

Nec primis ftudiis infiftimus ecce : recifum eft
Unde olim certamen erat, veftrifque reverfi
Cedimus, & 9 quaxumque illis placuere, probamus.
9 Quid fupereft culpa? ? Quo nos decet ufque repelli?
2.10 Si vero hsc etiam, 9 qua; nos pia ducimus, abfunt
A veris, & bene cura repugnat:
veftra illis

Cur extra invidiam, poenamque erroris habentur

Qui damnata docent, &
/ per clara oppida tuti,
His magnos implent popnlos, quse nos perhibentes
3.15 Ple&imur, &
fmimur confiftere terra?
nulla
Hasc in Pontificum fan&o deprompta fenatu,
Quam curam exigerent, & quas decreta moverent,
Perfpicis. An quoniam culpa fecurus operta
Non premeris Synodo, nec te poenae metus urget,
120 Spernis propofiti fpeciem terroris, iftha;c, &
Plena velut vanis fimulacris fomnia rides?
Ergo gerendorum eventu, & flne remoco,
Haec tantum in medium qua jam funt gefta vocemus:
Ut facile ex illis, quale hoc fit difcutiatur,
225 Qiiod difceptantes dudum in diverfa I movemur,
"ff. 208. Qnacumque illis: nempe Semipelagia- Semipelagianis : agityr namque de dogmatis utrique
nis quos adhuc pro veflris , feu veftra* commu-
, fecr.a? communibus . DM. Lov.
nionis habetis Jamenimcap. 8. paratos fe gerunt
. ~fr. 213. Perclaraopptda&lr. feq. Magnot po-
toti horum doftrinse fubicribere pulos . Videlicet Maflilia , vel alns etiatn locis in
Quatque placent vobts , aiunt, ampleblimur . Gallia, ut ait Hilarius EpiftoJa ad Auguftinum .

% 209. Quidfupereft ? cVc. Vdgati ( Lugd. Lov. Hinc etiam tota faclio Maffdienfium nomen accepit
Duac. & Colon. ) ferebant. Qc Auctor quoddam opufculum contra Capitula
Quidftfperejtculpte, quonos decet &c? Galiorum fcripfit Refponditquidcmhic etiam ad
.

Sic ut quo efletfexti

cams relativum , afficeret- excerpra Genuenfium ; fed hi Semipelagiani non
que, quid culpe Nosautemita reftituimus, uti
. erant , ut excerpta illa indicant : quapropter Ita-
putamus ab Auftore fcriptum ex iEneid. 5. liamab hac labe immunem fuiffe credidero Dotl.
.

Quifinis jtandi ? quo me decet ufque teneri ? Lovan.

ubi perfpicua eft Tmefis in quoufque . Dobl. Lovan. •jr. 125. Movemur. Gallus ( translator ) voca-
Hunc fenfum fecutus eft quoque translator Gal- mur : nec fbrtalfis incongrue : nifi tertius retro ver-
licus. fus eodem iterum verbo claudejretur . Dobl. Lo->

Ir.Zio.Quenos. lumirujaunaciunve/rr/j, feu van.

SAN<
 8j

^ sP"»5 3?"^ S?"3 £"•"=$ tf«$ SP^E S?"1* S?"^ sP^ 3^ 3^ £-~^ *«5 ^"^ "^ &** £"3 3n% 3?

SANCTI PROSPERI
C A R M E N
DEINGRATIS
P A R S S E C U N D A.

ARGUMENTUM.
PRMCIPUA Pelagii dogmata ,vel ipfis fatentibus Semipelagianis , ab Ecclejia Cap. 9.

damnata y percurrit . Tum proponit tllorum doclrinam, cujus dua partes funt . c
£/»/» r/?, univerjis prorfus bominibus offerri Gratiam a Deo ,
^mi iW* omnes bomi-
nes falvos fieri. Altcra liberum arbitrium in cauffa ejfe , cur unus gratiam ample-
flatur, alter refpuat • unus perfeveret^ alter non perfeveret , eo quod gratice opem Cap. 1».

fibi compararc neglexerit , quod omnes pojfunt , cum ex primigenia integritatis reli- c
'

^#//V yjm virium in natura reftduum juerit ad opem Dei deftderandam pojlulan- &
dam Primam partem de Gratia omnibus oblata
. per quam falvi ejfe pojjint refel- ,

lit tum excmplo eorum Infideltum qui de fidei myfieriis nibtl umquam audierunt , Cap. 11: & i*.

quofque adeo certum efl non potutjje r.ec gratice nec falutis ejfe participes Tum c :

hac ratione , Quod Ji Deus omnes penitus homtncs , nemine excepto , falvos fieri vel-

lety omnes falvarentur , cum haud dubie impleatur quidquid vult Omnipotens Ut .

autem alteram partem confutet^ duo jacit ; Primum quidcm, qua rattone in animis Cap. 14; ij. 16.&
10 '
nofiris gratia opcretur explanat^nempe non conjtlio tantum benignoque bortatu do-
cens, fuadenfque y fed mutans intus mentem, facienfque infuperabiliter ut veltt De- . Cap. 16. 17. 18.

inde vero demonfirat ante gratiam. illam, que velle & operari in nobts operatur ,
19 '
**'

nemincm pojfe Jeipfum prceparare ad gratiam ; quoniam fides, quce prima datur per Cap. -19.

quam catera impetrentur , gratuttum Dci donum efi y neque ante illam quidquim agc-
re homo potefi , quo ipjam emereatur , cum omnia etiam probitatis opera nifi exfe-Cp. \6.

mitte verte fidei oriantur^ pcccata fint

Nter multa fuis quas tradidit hsrefiarches, C A P U T IX.

Hasrefeos Pelagianf

( Quod cognofcis, ) ait, naturam quae bona fa&a

11
eft, capita , qua: ipfis fa-
tentibus Semipela-
NuIIis cum vitiis in quoquam omnino creari, gianis ab Ecclefia
damnatafunt.
Nec cuiquam primi culpam nocuiffe parentis, Hominemab omni
230 Et quoniam tales nafcantur nunc quoque, qualis peccarti labe
nafci,
purum

llle fuit noftrigeneris pater ante reatum: Poffe unumquem-

que, fi velit , fine
Pofle hominem fine peccato decurrere vitam, peccato ducere vi-
tam.
Si velit, ut potuit nullo delinquere prinms
Libertate fua. Nempe hax damnata fateris
2-35 11
mundique manu. Conneciit & illud
Conciliis n Per Legem Moyfi
falutemobtineripo-
ldem au&or, quod Lex ita fan&os miferit olim tuifle

Caelorum in regnum, ficut nunc gratia mittit.

if- 217. Quodcognofcis) Turbabant & hx \o rum Africsc conftitutionem contra inimicos gratie
ces; ideoque parenthefi inclufimus. Deitotus mundus amplexns ejl , ut fupra dicentem
1r. 235. V.Jupra) if.^z. & j6. audivimus Amftorem ipfumad 1^.78. Si tamen de
Ibid. Mundique manu . ) De fa?culari Imperato- fubfcriptione intelligendus fit locus, tum audire
rumpoteftateinterpretaturGalltis ( delege fcilicet irulimPelagianos, qui apud Auguft. 1. 4. ad Bonif.
Honoriilmperatoris. ) Non nemo alius intelligit C 8. Epifcopisjine congregatione Synoditn locis fuis
degeneralifubfcriptione, quacujufvis ordinis ho- fedentibus fubfcriptionem queruntur. extortam, de
mines promifcue Pelagianos damnare cogercntur. ca?teris vero ordinibus altum tacent . Doll. Lov.
Simpliciuserataeciperedcconfenfu, quo concilio-
5", Profperi. L t. 138.
 Sz S. PROSPERI Ao^UITANI
Hoc quoque
judicio fancto fcis efle peremptum.
fl

Grauamfecund um
Obje<2um eft aliud ipfum dixiffe magiftrum; 'i

240 Quod meritis homirium tribuatur gratia Ghrifti,

Quantum quifque Dei doriis fe fecerit aptum.
Sed nimis adverfum hoc fidei, nimiumque repugnans
Efte videns, dixit fe non ita credere, illos &
Damnari dignos quorum mens ifta teneret.
245 Quo cernis, cum judicibus damnantibus ifta
Confenfiffe nec quemquam hoc poffe tuerij
reum :

Qua? tamen ipfe fuis rurfum fl excoluiffe libellis

Detegitur, reprobum in fenfum fallendo reverfus.
c A p u T x -
Nunc igitur, quoniam quid noftris difplieuiffet .

semipelacian.00. 250 Oftenfum eft $ quam fana fides fit veftra patefcat.
Gratia qua Chrifti populus fumus, hoc cohibetur
ff

Gratiaomnes invi.
Limite * vobifcum , formam hanc adfcribitis illi, &
tar, nec uiius eft Ut cun&os vocet illa quidem, invitetque ; nec ullum
cui lalutem adferrc -r» n J \r
.
r \
rrsetenens, ltuaeat communem adrerre ialutem
nonftudear.

255 Omnibus, &; totum peccato abfolvere mundum.

^mo^^S^vo! ^ed propriQ quemque arbitrio parere vocanti,
cami. n Judicioque fuo, mota fe extendere mente

Ad lucem oblatam, qua? fe non fubtrahat ulli,

Eofquejuvatgratia Sed cupidos re&i juvet, illuftretque volentes.
U volunt&z6 ° ** inc adjutoris Domini
magiftra, t bonitate
St ran F
!

Crefcere virtutum ftudia, ut quod quifque petendum

inquibusad/uvante Mandatis didicit, jugi fectetur amore.
ref n
?o ftmodum v°r tu .
Efle autem edoctis iftam communiter sequam
tumftudia.
Libertatem animis, ut curfum explere beatum
Itaurnullisnonad-
fu perfeverandifa-
,-r.rnj
265 Perfiftendo queant
H
hnem rC fL
etteCtumque petitum j

Dante Deo, ingeniis qui numquam defit honeftis.

Sed quia non idem eft cun&is vigor, & variarum
verumexiiberoar- Jllecebris rerum trahitur difperfa voluntas;
bitnocvemt, utal- - .. ... /• rC '.
. •

terperieveret, aiter oponte aliquos vitus luccumbere, qiu potuilient

2 ^ Q ^ ty»(u revocare pedem , ftabilefque manere.
nonperfrveret.

Capwt xi -

Jam quia fummatim, ut potuit, fententia veftra

Decurfa eft Dic unde probes quod gratia Chrifti
:

Computat iuum Nullum omnino hominem de cuncl:is qui generantur,

-DOCTRiNAM.
Prartereat, cui non regnum vitamque beatam

ir. 238. In concilio Diofpolitano. ximeProv. Sap. Eccl.&c. perfonaadtribuitursqua--

•jr. 239. Ipfum dixiffe magiflrum) IneademSy- que de illa dicuntur, promifcue de Increata &c
nodo quidem tamfequens, quam precedens arti- creata, prolocorumdiverfitate accipiuntur abln-
culus, tamquamaCacleftio aflertus objicitur: fed terpretibus. Idem hic tantum deGratiamonitum
quoddilcipulusaiTeruerat, meritoPelagioutMagj» velim; caetera relinquens vario Le&orum palato .

jttroadtributumeft. Cajterum ad hunc pofteriorem ir. 252. Vobifcum) Edit. Lugd. nobifcum, &
refpondtt Pelagius Hac utrum Calejlii ftnt , ipfi
: ir. feq. nec illum , ubi caeteri , vobifcum & , nec
viderint ,
qui dicunt ea Caleftii effe ,• ego vero num- ullum .

^
-

quamfictenui ,
fedanatbemati^oquiftctenent . Vi- . 257. Judicioquefuo) Puto , Judiciumvolun-
dcAug. lib.de Geft.Pelag.cap. 14. Quo libro reli- tatis intelligi, utvocat Julianuslib. 4. contra ]n-
,

quaetiam, quaehicdeSynodoifta dicuntur, vide- lian. c. 4. feu liberam electionem DoB. Lov, .

fi pofltint. DoB. Lov. ir. z6o. Bonitate magiflra) Id eft, docent«i

Tfr. 247. Excoluiffe libellis ) Hocilli Augufti- unde mox,
nus multis locis improperat, ac in primis lib. de Mandatis didtcit .... &,
Grat.Chrifti. Item dc Peccat. origin. Porro, ex- Effe autem edoBis &c.
eolwffe Ubellis , dictum eft ut fupra , Verfibus e x- Ad diciionem quod attinet , prsivcrat illi
tolui. Doft. Lov. iEneid. 12.
t. 251. Gratia) Sapientia? in Scripturis, ma- . . . Noh arte magiflra. Do&. Lovan.
*• 175-
 Carmen de Ingratis. «i
275 Impertire vefit ? 9 Nec enim vel tempore noftro Dicinonpoffequod
nenio fit cui non de-
Omnibus jam certum eft infiniiatum
in terris turChriftigratia,&
Chrifti Evangelium ne dicam, exordia 9 doni quem falvare non
:
velit
Non potuifle ilmul toto decurrere mundo. Quod eorum exem-
plo probat, qui de
quidem ad cun&os ferri funt jufla
Illa fed uno : fideimylteriis nihil
acccpcrunt
280 Tempore non agitur, quod tempore dicitur uno. Mattb. *8. 19.
Dumque fuis aditus Domino pandente miniftris,
Crefcunt primitia?, fuerint omnino necefle eft
Quaedam terrarum partes, ubi gratia nondum
Corda hominum tenebris 9 abfolverat 9 impietatis,
285 Et dira innumeri demerfi no&e peribant,
Cum multa? accepto fulgerent lumine mentes.
c a p u t xir.
An bonitas divina quidem non deftitit omnes Resp. Semipel.
Velle vocare homines, 9 fed non fimul apta fuerunt
Corda, quibus poflent conferri dona falutis;
Quibusfidesnoneft
290 Dum morum truculenta " magiftris,
obfiftit feritas annuntiata, coslu-
minenaturaepervi-
Difficilefque aditu 9 tranfcurrit gratia gentes: tia oppreffo, aptos

Ut quoniam lucem offerri voluiflet, & ipfis non fuifTe quibus

donafalutis confer-
Demonftrare Deus ; fua quemque adverfa voluntas,
9 * rentur.
• /. monftrare
Arguat, &
culpa obftringar, quia 9 Jumine primo
295 Per vitia oppreflb, fit facla indigna fecundo?
Qiiod fi firmatur, nequicquam pleclimus illos, CONFUTAT.
Qui hoc dicunt in
Qui nullum 9 innatum vitium nafcentibus ajunt, duas Pelagii hzrefes
incidere. i. Natu-
Incolumique omnes cum Jibertate creari ramhumanam non
Gratia quos Chrifti meritorum examine jufto effe lilam , utpote
quzgrariam appete-
300 Eligat, 6l dignos vita vocet, accipiatque. re , feque ad eam
przparare poffit.
Namque 9 utrumque fimul fapitis, qui dicitis, Omnes 2. Gratiam lecun-
dum mcnra dari

•f. 275. Nec enim &

c )Videfis idem argumentum,
. fapiensProfperifacilitatem. Putem omnino legen-
refponf ad capit. Gall. c. 4. D. L. dum, Se monflrare ; ut periodi fenfus fit, Deum
t- »77- Dont, )Evangelii: ficutinfra ir. 289. omnibuslucemoblatamvoluiffe, acrcipfa obtulif-
Do»a falutit. D. L. fe, quaunumfaltemDeumverumagnofcerentj at-

if.z%at.Abfolverat) Fateor, ineditisantiquio- que illis fufficienter feipfummonftraffc: at etiam

ribus effe Abforpferat : fed repugnat fententia, & oblaturum fuiffe lucem Evangelii, qua ca?tera ad
credendum eft hic fcriptum fuiffe tenebris abfoive- ejus cultum pertinentia nofcerent, nifi prima ifta
rat , llcutinfra^. 881. Pecnaque abfolvere. Dotl. luce per vitia oppreffa , fe altera illa indignos reddi-
Lovan. Idem jam ante ex con jectura certa indicatum diffent. Eftque plane confbrmis locus Auctoris
a traduftore Utriufque judicio fulti ,
. infuper & Epift. ad Aug. poft. medium . Quandoquidem ,
Dofioris exemplo, hanc vocem textui reftituere ajunt , inexciifabilesftnt ,
qut& ad unius veri Dei
non dubitavimus. cultum potuennt inflrui intelligentia naturali , &
Ibid. Impietatis : )pro infidelitate , ut non folum Evangelium ideo non audierint , quia necfuerint re-
Libri facri , fed etiam prophana judicia olim loque- cepturi . Doft. Lovan.
bantur. Hinc Chriftiani Impietatis feu Atbcotetos if. 294. Lumine primo) nempe intelltgentta na-
damnati(apaganiserrantibus. ) Dotl. Lov. turah , ifta de qua loco citato ir. fequ. vero Secun*
.

t. 2$8. Sednonftmul) SicEp» ad Rufin. cap. do , id eft , Evangelio , ut ibidem Dotl. Lov.
1 5. An dicendum efi , inquit , voluntati Dei buma- t. 297. Innatum) potius quam illatum, ut
nas obftflere voluntates , Ctamferos tamque intra- alii : tum quod infra ir. S26. fimiliter legatur
borum bominum mores , ut Evangeiium ideo
ffiabiles Nunc talem Innafci &c.
non audiant , ( hoc eft , ipfis non pra?dicetur , ) tum quod illa hic innatum nafcentibus , fibi con-
quia pradicationi impia corda non pateant ? Quod cinnitatequadamcongruant. Dotl.Lovan. Hoc in
effugium ibidem egregie quoque praecluditur . margine notarant edit. anteriores & emendaverat
Doii. Lovan. jam translator eruditiffimus»
ir. 290. Magiflris) Id eft, Praedicatoribus i ir. 301. Utrumque fimul fapitis ) cum Pelagia-
D. L. nis : videlicet & quod homines cum incolumi & pri-
t. 291 Tranfcurrit;)nonpropercurrit, utin- migeniaiftalibertatenafcantur, & quod gratia vo-
fra.sSi.Sedpro/^rffercMn/r, fcu praterit . Agi- cet eos quos meritorum examine jufto invenit voca-
turenimdegentibus, quas, ut dicitur infra 650. tione dignos . Primum nempe fapiunt afferuntque
Gratia neglexit degentes mortts in umbra D.L. . duobus verfibus proximis , alterum vero caeteris fe-
1r. 293. Demonftrare &c, )Phrafis dura, nec quentibus. Quod ut clarius videatur , juvabit eof-
S,Profperi L 2 dem
 8+ S. P R O S P E R I A Q_U I- T A N I

Omnibus oblatum potuiffe 9 apprendere munus:

Natura; quojiiam non fit detra&a facultas:
Nec fine juftitia pereant, qui mentis honorem
305 Sordibus obruerint vitiorum, ut lumen ab alto
Emiffum, indigna nollet requiefcere fede.
Sic, quod nafcendo eft unum, diftare volendo:
Ut meritum ad paucos, naturaque fpe&et ad omnes.
Caput xnr. Sed tamen hasc aliqna fi vis ratione tueri,
Cn eC Q
n on taiem e(ie in 310 Et credi tam jam pande quid hoc fit,
ftulta cupis :

Deo falvandi omnes

voluntatemqualem Quod bonus omnipotenfque Deus, non omnia fubdit
illi volebant.
PJ'I. 113. 3-
Corda fibi, panterque omnes jubet effe fideles?
Eo quod non omnes
le ipfa faiventur
Nam fi nemo ufquam eft, quem non vel.it effe redemptum:
aut ad fidem yc-
,
Haud dubie impletur quidquid vult fumma poteftas.
niant, cc fi quid.
quid vult Deushaud 315 Non omnes autem falvantur, magnaque pars eft
dubieimpleatur. Quas fedet in tenebris mortis, nec vivificatur.
An varii motus animorum talia gignunt,
Resp. Semip. Libertafque facit cauffam non omnibus unam ?
Deus ojnnfs
falvar« ntque ta
,
vult
Ergo hominis valida arbitrio divina voluntas,
men omneslairan- 320 Aut etiam invalida eft , 9 operis cui finis in illo eft»
IStrK^aiii vobn? Quem fruftra juviffe velit, nifi t praferat ille
aIi n lu n
c o N Vu t.
Affe&um, cujus comitetnr gratia curfum.
in^igniflimum e ft
voluntatem homi-
^t {[ dimota certandi nube, ferenis
r\ r '
t< •
n
nisicnpcdirene fiat v£uae iunt vera oculis mecum mtueare modefte:
1

v tomnjpQ
«ns. *325 Et vetera exemplis manifeftis plena videbis
T V Saecula, & in noftro cognofces tempore multa
orteoSi graS &
virtute
tempore converfa
Dci omni Qua
/5^-
doceant , virtute Dei converia malorum
j o f J
«flepefliroa ccrda
.i
Corda, quious rech -i ••
nihil umquam lnlederat,
•
o
quas
•

&
Soiumansumqutm Nullum juftitiaj fignum fenfumve gerebant.
infederat.
3j Namque ut nunc fasvas gentes barbara regna, &
Ignoti prius aut fpreti nova gratia Chrifti
Adtrahit, terra templum fibi condit in omni: &
Sic prius immites populos, urbefque rebelles,
Vincente obftantes animos pietate, fubegit.
Gratiamnonopera- 335 Non hoc confilio tantum hortatuque benigno
U
horSo,fuad e n™o' Suadens atque docens, quafi normam Legis haberet
mentem immuuS Gratia
Ciratia fed mutans intus mentem, atque
ied ataue reiormans,
reform
:
!

do, & volentes ex Vafque novum ex frado fingens , 9 virtute creandi.

nolentibus faciendo
dem Vcrfiis perfefatis obfcuros, brevi Paraphrafi tivum Auftor phrafi fibi familiari continuo mutct
elucidare. Itaque. in fubjc&ivum , cum poft verfum interpofitum
Ibid. Omnes omnibus oblatum ) Id cft, omties pergit
nationes&hominesfuiarbitrii merito potuiiTe effi- frlec ftne juflitia pereant &c.
cere, utfibi Evangelium annuntiaretur: nimirum pro, perire. Do&. Lov.
non admittcndo obftantem cordis duriticm, mo- Hf. 320. OperisFinis. )Ideft,fucceflus. DoB.
rumque feritatcm ( quando quidcm integram ad id Lovan.
libertatem non amififlent ) Adeo ut qui auditione Ibid. In illo eft ) nempe arbitrio , utprima fron-
Evangelii fruftrati funt , eam pracile ob cauffam illa te apparet Scd qua: fequuntur ir. fequenti Quem
. .
,

funt fruftrati , cjuiadignum Evangelio locum in fe &I//e, indicantomniafimulefle relativa Hominis

fuis propriis meritis non praepararunt Atque ita fie-
. ir. prseced. DoB. Lovan.
ri, utquinativaarbitriilibertatefuntsequales, dif- ir. 321. &c{eq.Pra-ferataffetlumcujus&c. )eo
pari ejufdem ufli ina*quales efficiaRtur ; fitque meri- fenfu quo quis ficem aut fignum prxferre dicitur .
tumpaucorum, licct naturalis mercndi facultas fit Quod notatum oportuit ob vocis & phrafis am-
omnium Doft. Lovan.
. biguitatem. Doil. Lovan.
ir. 302. Jpprendere)^\oaffequi{ ut etiam ir. t. n%.Virtutecreandi. )Id eft,eadcm virtute
845. ) cft inclinantis latinitatis vocabuium, tandem & potcntia nunc reformans, qua olim formavit:
Ctiam vernaculc ufurpari cccptum pro addifcere hinc enim mox illud
Obiterautemnotaripoteft, quomodohunc infini- Ouodfeeit, reficit. DocT:. Lov.
t- 34°-
 Carmen d e Ingratis. 85
Non iftud monitus Legis, non verba Propheta», virtute omnipoten-

340 Non # prxihu fibi procftat natura ; fed unus

ti.
Quod pr«eftare non
Qtiod Percurrat Apoflolus orbem,
fecit, reficit. poteft nec lex
Nec verbi divini
Pradicet, hortetur, plantet, riget, increpet, inftet, prxcones
Nec natura fibi ipti
Quaque viam verbo referatam invenerit, intret: dimifla.

Ut tamen his ftudiis auditor promoveatur,

345 Non do&or, neque difcipulus, fed gratia fola
Efficit, inque graves 9 adolet plantaria frudtus.
Gratiam efficere tit
H^ec femen fidei f radicem adfigere menti, t fidesradicem agat
Eque finu cordis validum jubet edere germen. in cordibus homi-
iium, utgcrminct,
Hac maturandam fegetem fervatque fovetquej utcrefcat, utmatu-
refcat, utconfervc-
350 i Ne Jolium & tribuli, & vana dominentur avens: turac perfeveret uf-
queinrinem.
Ne ventus frangat, torrens trabat, aftus adurat:
Neu cum fe nimium lieta & prsefortis in altum
Extulerit, turpi procumbat ftrata ruina.
Et nos ifla, " inquis, fentimus de bonitate t a p u t XV.

!55 Ac virtute Dei : l quae ni foveatque regatque SEMIPELAGtANO-

rum. Ecdcfia;
Qiios vocat, & tutos peccato prseftet ab omnii
ficta
dogmatum approba»
Non fua fervabit quemquam prudentia, nec fe
tio .
Fatentur hominem
Perficiet folis natura? viribus ullus. perfc nec jufhtiam
nec falutem confe-
Sed quia jam in nobis & velle & nolle creatum eft, qui poffe aut pcrfe»
Verare
360 Arbitriique intendere motus
fui quo vult
Sed contenduntvo»
Libertas f accita potefl, patuitque per aurem canti & hortanti
Judicio cordis, quo mundum propofuiffet Deo aflentiri pro-
pnaarbitrii liberta-
i Confilio fervare Deus mens excita longum : te, cujus llic cona-

ir. 340. Pr,eflata) D.L. lcgi mavult, Proflra- OjficitoculisyquodOvidius 1. Fafl. teflatur:
t<ty et(iEditioncs omnes legant Praflata fibi jj .-
Et careant loliis oculos vitiantibus agri
eft, fibidimilTa, inquiunt; ncc ctiam carerct ele- Tum ita pcrgit de avenis codem vcrfu Avena pri- :

gantia a conjugatis, ut vocant, mum frumenti vttium efl , ait Ptmius l. 18. c. 17.
Non Prtejtatafibt Praflat natura . Sterilis porro dicitur ad differenttam falivg: vana
Tamen legendum proflrata putat, tum quod pro eodem dicitur . Ceorg. 1.
proftratanaturaetiaminfra repetatur ir. 889. Expetlata feges vanis illufit avenis . Doct.
Sed Proflratajemel quanto natura profundo &c. Lovan.
tum quod ir. 398. & feq. in eamdem fcntcn- jT. 354. /M^«'V)potiuS quam, inquit, ut Vul.
tiam legatur: gati : cum aliquot his capitibus perpctua fit homini»
Nemo aliidat, nemo fibi } non Littera Legis Semipclagiani allocutio. Dott. Lov.
Nec naturalisfapientia ( en quod dicit Natura: ir. )Idcm fatetur Collator lib.
355. Qjttni&cc.
ficautcm profcquitur) quefemel atia contra Collatorem cap. 3-& 4. quod quidem fuis
In prteceps &c. quod idem eft fane ac proflrata. mterdum motibus bomo ad virtutum appetitus poffit
if. 34<1^0/ef.]SicetiamadCapit.GaIl. fent. 6. extendi femper vero a Domino indigeat adjuvari ;
,

Arbitnum bominis ( libertatem) gratia Dei non aba- &bonarum voluntatumprincipia, nifi a Deo diri-
let ,
fedadolet. gantur , ad confummattonem virtutum pervenire tton
P. Ramus Pharmaceut.
in illud poffint ; quod poftremum quidem hic ita effertur
Verbenafque adole pingues * Nec fe
Adolc , jnquit, proprie , efl Auge
Cat , eu- & bic Perficiet folis natura viribus ullus . Doct.
phemiafmon pro lncende dicitur
, Nofter igitur . tovan.
inufitatius quidem fortaflis , fed tamen proprie hanc Accita ) Ideft, provocata, improprie
ir. 3CT1.
vocem pofuit. DoB. Lov. proculdubio. Gallusfatis appofite in Profa: L&rf-
ir. 347. Radicem adfigere menti ) Dixerat Vir- qu on luy a proptfe quelque chofe Doct. Lov. .

gilius Georg. 2. ir. 363. Confilio ) Gallusde magno confilio mira-

Radicem adfigere terra? quc aeconomia Redemptionis noftra» intelligere vi-
Quin totus hic pene paragraphuse Georgicis ex- detur. Hincfatisquidemmagnifice:
preffus cft. Dott. Lovan. Lors qu on lut a fatt outr ces moyens ineffables ,
ir. 350. Nelolium &c.) Ramusinfimilem Vir- Dont un Dieu daigne ufer pour fauver les
gilii verfum Eclog. 5. coupables .

Infelix lolium ,
&
dominantur avena
' fleriles .-
Dubitemtamen, annonfenfusgermanus fit: Quo
Lolium , ait , Gracis efl ^i^anion , Francisyuraa: mundum propofwffet &c. id eft, quid ad falutcm
Verfus idem repetitur Gcorg. 1. Deus a nobis Porro propofuiffet phrafi Aufto-
velit .

Lappceque, tribulique , interque nitentia culta. ris pofitum ,

pro propofuertt , ut fupra t. 249.
eft
Infelix lolium &c. Difplicuiffet & ir. 191. Voluiffet, Doct. Lov.
*•. 365.
 U S. Prosperi Aq^uitani
tumfequatur&per- Excutiat fubdat aptet, fomnum } feque illi &
ficiat
365 Qui i cupidam fidam promifla # in gaudia ducat. &
C u t XVI.
a p
Hoc eft nobifcum quod te fentire ferebas?
CoNFUTANTUR.
Dogmate ifto everti
veramChriftigra-
Hax fincera fides ? Hsc tecum
Chrifti gratia eft?
tiam, quiafonsex- Cujus opus * , fixo diftin&um limite, totum
traanimum homj-
nis conftituatur
Extra hominem ftatuis 9 claufa penitus * fore mentisj
quaGcordisianuam ,y Q Vixque Deum n fenfus carnis permittis adire,
puifet tantum, non
speriat.
't» 1
Jrer
r
quos lumpta ions animus dijudicet mtus,
r . . j.. j. . .

* /or? ablativocafU. c> C l'L J

i/aque hoc paao aeque ierat quoquo hbrata examina pondus
Ig^TicdTb™ PrelTerit arbitrii : veluti cum voce loquentis,
arbitrium : veiuti j\ ut: reruin a£tarum 9 fpecie, quas vidimus, aut quas
cumquisauditis vel T
exontur lecreta cordis m aula,
• /• f« • 1
kciis qua; piacent ^75 Legimus :

JLmoveTurVnlm! Nunc amor, aut odium, nunc fpes, metus, ira, dolorque:
qS^audit venegi!
^ec ta men hos motus fcriptor, narrator, & " au&or
adfcnbi debet , fed Infevere animo, ( quamvis
J
forte hoc quoque vellent ; )
hbero ejus arbitr» c J J " r // . . \
quod feipfum pro oeq de perceptis mens judex iponte movetur,

Sv^-^MT 5 8q Et P ro more fu °5 quantuin fe exercuit iftis,

fl

Tranfit in arTe&um quem confirmaverit ex fe,

flea^voknfaTem
quo vuit omnipp. Ula volendo fequens, iftis nolendo refiftens.
tentiffima virtute. » ^ I . i . • /*
Hec uiium eam «, At vero omnipotens hominem cum gratia lalvat,
jnoratut qbitacu-
j^^ fuum CO nfurnmat opus $ cui tempus agendi
385 Semper adeft quae gefta velit " non moribus illi :

Fit mora, non caullis anceps fufpenditur ullis.

Non winiftrumqui
prsaicanao exmn-
pr«edicando extrin-
IvJec quod fola poteft, cura officioque miniftri
Exequitur, famulifve vicem committit agendi.
Qui quamvis multa " admoveant mandata vocantisj
i» ir C • • . -v

fecukpianracaut r{. 390 rullant, non intrant animas. JJeus ergo lepuitos
Sufcitat, & folvit peccati compede vin&os.
gataliqudeffe, fed
Deumqui dat intus
jncrtnicntum.
llle obfcuratis dat cordibus intelle&um:
Admirabiles gratiae
cfledusinmentibus IHe ex injuftis juftos facit, indit amorem
humanis.

if. 365. Cf</?/'^we^/i^m.]Refpicivideturad fcriptor , narrator, &atlor, convenirentcumtri-

'duoilla, qua?Maffilienfes pra?vieadgratiam requi- bus illisfuperioribus, Voce loquentis , rerum acta-
rebant; nempedefiderium fancti:atis& fidem: vel rum fpecie quat vidimus , quas legimus ; cum. &
ad defiderium tantum , fed conftans illud conti- & lucem attulit Saluftii, oftendens Auclorem
locus
nuatum, cui iidem&gratiam& perfeverantiamac- etiam pro atlore ponipofie, adeoque nihil hic in
ceptam referebant Dotl. Lov. . Vulgatis immutandum cflc ; fic enim ille paulo poft
Ibidem. InGaudia) Gallus , prmmia : fed vul- initium Catilin. diftinguitrerum Scriptorem&c Au-
gatam noftramquc lciftionem probat , primo quod tlorem , ut Autlorem dicat qui eas agit. Doft.
?i pramia legendum fbret, tum aptius ad pramia Lovan.
didum fuifict j deinde, & pra?cipue, quod refpici t. 379. Pej"«/>r;V)Doa.Lovan.reftituifre fe di-
videatur ad locum Evangelii , Intra ingaudium Do- citexeditisantiquioribus, Pneceptis , cum recen-
mmi tui : unde etiam quod in textu prscedit , ubi tiores haberent, perceptis , ficautem intelligi vo-
fervus/j</e/«appellatur, putohicexpreffumper il- luit, ut ^Eneid. 6.
lud Fidam . Do&. Lovan. Omnta Pra-cepi atque anime mecum ante
fr. 368. fixo diflinclum limite ) Sic fupra ir. peregi
251. & feq, Nos autem confiiltis antiquioribus editis, LugcJ.
. . . boc cohibetur. Lovan. &Duac.legimusuniformiter perceptis. So-
Limite vobifcum . laeditioneColonicnfi& poftcriori Lugdunenfi ha-
fr. 369. Claufa fore , )feujanua: non claufa?, bertte prteceptis . Ideo non mutavimus.
ut alii. Dotl. Lovan. ir. 380. Pro more fuo ) Id eft, proquibus cft
$. 370. Senfuscarnis) propterillud % 361. moribusacingenio. ItaSaluftiusin Jugurth, Stbi
. . P atuitque per aurem quifque pro moribus onfulunt , aliifugere , alii ar-
i

374. Specie ) alias fpecies ; ut ille fit redus

1l. ma capere . Doft. Lovan.
verbi exontur fcdcum fequauir mox alius, nem-
.-
iT. 385. Non monbus ) contra illud ir.290.
pe, amor , odium , &c. necefie eft uthic fit obli- Dum Morum obfiflit feritas . Docl. Lov.
quus , perinde ut Voce loquentis . Dofl:. Lov. ir. 389. Admoveant) quafiadpulfandumzc in-
377. Au&or) Jam ex conjectura , Gallomeo
ir. trandum, ut fequitur. Non igitur admoneant , ut
conftntiente , fubftitueram Atlor , ut fic tria ha?c , aliqui Docl. Lovan.
t. 401.
 Carmen de Ingratis. 8

Qiio redametur amans ; amor quem conferit, ipfe & eft.

395 Hunc itaque afYectum, quo fumunt mortua vitam,

Quo tenebrz finnt lumen, quo immunda niteicunt,
Quo ftulti fapere incipiunt, agrique valeicunt, Bcnevolendi
clumquo adDeum
affe-

Nemo alii dat, nemo iibi, non littera Legis, coracccdit, necho-
minemhomjni,nec
Nec naturalis iapientia, qiue femel acta ullum fibi , neque
pcr naturalem fa-
400 In prseceps, Iabi novit, confurgere nefcit pientiamdurepoflt.
t Et licet eximias ftudeat pollere per artes,
Ingeniumque bonum generoiis moribus ornetj
Optime moratorum
Coeca tamen finem ad mortis per devia currit, inter eos qui natu-
rali demum fapien-
Nec vitas xtemx veros adquirere fructus tia pollent virtutcs

405 De faiia virtute poteft, vanamque fl

decoris falfz.

Occidui fpeciem, mortali perdit in aevo.

Omne etenim probitatis opus, niii femine vera;
Exoritur fldei, t peccatum eft, 4 inque reatum
Vertitur, <& fterilis cumulat iibi gloria poenam.
Caput XVII.
410 Usque adeo donum eft quod credimus, data & gratis Fides donum eft
prorfusgratuitum
Gratia, non merita ditat mercede vocatos: Neque eft ex meri.
juftorum operum difcernit fa&a 5 fed omnes
Nec to, cum ex llla fit
omnemeritum.
Sola ex immundis mundos facit, utque ^ legentem
Ledus amet, t non hoc ftudio, fed munere fumit.
415 Nam ii fpe&atrix meritorjm eft gratia, illis &
Se tribuit, quorum eft animus purgatior, quos &
Per libertatem arbitrii iibi repperit aptos:
Inibntes tantum, juftofque adiumere folos fl

Debuit, &
veri cupidos, ac re&a volentes.
420 Perverfos autem, &
fcelerum afTuetudine turpes
Deturbare procul, lucemque negare tenebris.
Atqui Salvator mundi non prxmia juftis
Solvere, nec ianis venit conferre medelam:
Sed quod difperfum exciderat, 4 fraCfcum atque jacebat,
425 Quserere, Sc inventum reparare, ac reddere curae.
Denique ne quifquam ex morum fplendore putetur Caput xvnr.
Idem ex eo confir-
Cenferi, aut fidei merito ad bona fumma vocari, mat quod multos
antea flagitiofifii-

t. 401. Et Ucet eximias &c. ) Sic contra CoIIat. faepe fit moraliter ( fic Schola? Ioquuntur) feu ex of-
C 10. Etiamji excellentifllmis arttbus , cttnBis & ficio bonum demum
; accedere , ubi de
fed reatum
mortalium polleat difciplinis , juflificari ex fe tton illo homo alitcr quam in Domino
glonatur uti fa- :

potefl : qttia bonis fuis male utitur , in quibus fine cile Infidelesdebonis gloriantur fuis. Saltem non
cultu veri Dei , impietatis immunditiaque convinci- fenfitProfper, nequefentirepotuit, Omniaopera
tur , &unde fe defendi exiflimat , accufatur Infidelium, in rigore quo hodie Theologia loqui-
Docr. Lovan. tur, efle peccata. Dotl.Lov. Legi poteft S. Au«
if. 405. Decoris occidui ) eadem phrafi qua Epift. guftinus lib. 4. contra Julian. cap. 3. Append.
ad Demetriadcm c. 4. dicitur , boaores occiduos : id part. 2.
eft, qui cito tranfeunt occiduntque. In pluribus ir. 413. Legentem letlus ) pro, eligentemele-
Editis ( Lugd. Lov. Duac. &
Colon. ) pro vanam- ctus ; ld eft , Deum homo Dotl. Lov.
que decoris , legitur tmamqtte , fed vitio fortafle Ty- i/. 414. Nonbocfludto )Id eft, non labore &
pographi( quod ante emendaverat gallicus transla- merito, feddonogratuitoaccipit. Dotl. Lov.
Saltem lectio noftra dubia efle non poteft
tor. ) , ita 1r. 418. Solos)Ga\lusfolum ( Editt omnesfo*

prorfus pofcente fententia Docl. Lov.

. los ) & in Bnefolum
verum in medio verfus tantum ,
t. 408. Peccatume/i) Locutio eft Apoftolica. difplicet. Dott. Lovau.
Rom. 1 4. 2 3. Omne autem quod nort efl ex fide , pec- if. 424. Traflum atque jacebat) Quidni, in»
catttmeft. De qua confule Interpretes Eam inte- . quiesicripfit. fraclumque? Sedhbuit fortafiis imi-
rim cmollire videtur hic nofter , cuin addit tan Horatium lib. i.Epift. ad Quincl.
Ibtd.btque reatum Vertttur , &Jiertlis &c.}Per .. Renuit, negat atque Sabellus,
.

quod fortaffis infinuat , non ipfum per fe opus quoj Docl:. Lovan.
non ex fidefit, peccatumefle oportere, ut quod
1r. 434-
 .88 S. P R O S P £ R I A O^U I T A N I

mos, etiaminfian- Ceu non divino fit munere mentibus ipfa

f
blpSus Jd SC Infpirata- fides : recole innumerabile vulgus
nuferk.
R etra fenum & juvenum, qui
^ Q Libertate coeca turpiter. ufi
animi, per cultus daemoniorum,
Per magicas artes, per amorem rapta tenendi,
Per ftupra, per cscdes vitam duxere nefandam:
Et tamen incumbente obitu, jam ^ limite in ipfb
425 Extremi flatus, o miferantem no£r.e remota
Cognovere Deum j purgatorifque lavacri
Munere, nulla mali linquentis figna prioris,
Exempti mundo mutarunt tartara caslo.
Qua> merita bic numeras ? Si prascedentia f cernas,
Caput xix. 440 Impia 5 fi quasris poft addita, nulla fuerunt.
B f"
£? iS,/n ibt Si vero merito adtcribis, voluiffe renafci:
meritoadfcribi pof.
fe,quodbaptifmum
Nempe utero fidei parta eft tam re&a voluntas.
-r» r j -r i r • • -. L
Porro ndem quis dat, nili gratia ? iic
11
defiderarinr, bene velle
Gratia dat tribuendo fidem quas credita pofcat,
cdcC<,etium
«fide ,
445 Qiiaeque voluntatis meritum creet, ipfaque folo
Deo,
•/•• mentemque
Fidem'v«ro nonnifi Nafcatur fpirante reformans,
excratiaortum du- XT *
r r t • •

cere. Ne cmere algenti iopitum lulcitet lgnem.

omn^mcfito^ Ergo operumque creatrix
* voluntatis genitrix,
rum, exmeritoece
]$ on t {\ ex mer ito quoniam quod non fit ab illa»* [
nonpolle: quod arj -«» r *
A < \
iiianonfitnonbene
450 Non bene nt quem non # recto via limite ducitj :

Gr*atiam funditus Qiianto plus graditur, tanto longinquius errat,

everut qut exifh-
^ ive jgj tur m
eritum , credens exiftere pofle
veimeritumuiium
antetideroefie pofle
Ante fidem,7 donas # virtutibus impietatisj
,. r J •
n faiiis virtutibus Sive illam vis tuam, non munere dantis
elie
U
veinde m'exiiber- 455 Sumptam , fed genitam de libertate volendi:
TV^tZZ^
noncxme-
ducere,
Nnllam habet ia vobis falvatrix gratia
O fedem,>
roUeidono. Infiato excluia arbitrio, quod fronte luperba
Erigicis, fpatio ut gravius majore ruatis.
c a p u t xx. Divinorum operum quod ponitis in redimendis
/J

Errorum iftorum
pstrottos nullum 4^
T p r jncipium
_ r ? Mandata Dei facere ante lavacrum, »

aiiud Deo addgnare Nolle & amare Deum, prommis credere Chniti,
'i

uoTS^huinaST Qiiaerere, pulfare, & petere, H proprium omnibus efTe

r

2r4«d£ «JS Afferitis, qui fe ftudeant aptare vocanti.

t. 454, Limiteinipfo) Conjiciunt aliqui Iegen- fr. 4J0. Refto via limite)Lcgent Georg. 2.
dum, Ltmine in ipfo ; feu quod fic legatur infra ?/. . . SeSio via limite.
.

&iz. feuquodtumVirgiliusinPharmac. ^neid. & Adagiiformam habet fententia; quamideo fuo ca-
10. tum Lucretiiis lib. 6. fichabeant. Cenfeotamen ractere diftinximus. Dotl. Lovan,
retinendam hanc le&ionem , cui correfpondet illud ir. 453. Vtrtutibus tmptetatis )Id eft, infideli-

inEpift. ad Rufin. cap. 17. Intpfo exbalandi fpiri- ratis ( ut fupra Hr. 284. >feu paratisante ipfam fi-

tus fine . Doct. Lovan. dem . Dott. Lovan.

ir. 43 5. & feq. Miferantem cognovere) q.d. Ideo ^. 459. Divinorum &c. )Exabruptoaliudarri-
cognovere, quia miferanrem. D.L. pitmedium, quod illi non infblens D. L. .

ir. 439. Cer»d.r ) Ita editi omnes . AtDoft.Lov. ^.461. PromiffiscredereChriJH) ^roSperare;
fubftituit Cer/iis , dicens magis rythmice kgi , Cer- ficut JSoJfe Deum pro Credere : nam hoc verfu trcs
nas, fed ideo malc. virtutesTheologica»exprimuntur. D.L.
1r.qq.8.Vo!untattsgenitrix t
operumque creatrix) ir. 462. Proprium ommbus effe) itautillaper fe

Tamctfi Epiftola ad Rufinumc. 1. Bonorvm crea- poffint.VolebantnamqueMaflilienfes, Adconditio-

trtx vocetur gratia , tamen quod hic dicitur , ad fi- nem uniufcujufque bomitus pertinere, ut per difcretio-
^eweftrefercndum, dequamoxantc: nemboni&maliadcognittonemDei, &adobedien~
Quteque voluntatis metitum creet tiam mandatorum ejus,poffitfuam dirigere voluntctem
Itemlib. i.dc Vocat. gent. c. 23. Fidcs , qu<e bonce atque adbanc gratiam quainCbriJlorenafcimur,per-'
voluntatis &
jujlie aBionts efi genitrix , quo ipfa venire,per naturalem fcilicet facultatem petendo,qu<e-
fontc najcatur . &c. Doft. Lovan. rendo,pulfattdo.EpAu€t.zd Aug.paul. poftmed.D.I.
t. 4<*4-
 G A R' M £ N D E I N G' R- A T. I S. y
Anne ab ^ squis divina manus renovare receptos Iwmanz. infjnuet

465 Incipit, & vita: cauffa eft fua cuique voluntasj

voluntati , qua; fa-
cere eam opoiteat

Ut merces operum fit gratia, judiciumque

H
De donum p^rhibetur, ematur?
pretio, quo quod i

vero auxilium verbo Deus inchoat, & fe

An A
Voce miniftrornm mundo declarat in omni: Verum cx hac fen-

470 Ut pulfante aures fermone ille&a voluntas, tentia ,

gratiam praecurrit,
voluntas

* Judicio przcurrat opem, nec gratia jam fit 7/ eflque gratia inftar
famula:, necgratia;
Gratia j qua: legis fungens vice,.jure monentis a fedlegis vice fimgi-
tur jubcndo tan-
Solum agat, atquc agro cum plantatore miniftret, ,

tnm, non donando

Terraque feminibus det, non Deus, incrementum: ?o:
quodjubct.

475 Ubere ceu gleba fubfifbit, & arte colentis

Exoritura feges ; neque quidquam cordis in arvo
Prxfulcet divina manus, quo t temperet sequor
Edomitum, faciatque " fatis gaudere novales?
Talibus affumptis inimico ex dogmate, nonne Quantum ha:c do-
ttrina Pelagianam
480 Perfpicuum eft quantum damnatos confoveatis? Iisrefim corroboret.

Dum cuique ad vera capienda exordia vitae, Docendo initjum fa.

lutisfeu voluntatem
Naturam afTe&um fidei conferre docetis: credendi elle cx na.
turali arbitrii hbcr.
Dumque aliud non e(t vobifcum gratia j quam Iex, tate.

Quamque Propheta monens, & quam dodtrina miniftri.

Gratiam vero nihil
aliudeffe, quamle-

485 Scilicet ut tale arbitrium generaliter infit fem & doclrinam.

Ix illa fequi Iibe*
Semine damnato genitis in f> corpore mortis, rumarbitrium pec-
cato la»fum non
Quale habuit nondum peccati lege fuba<£tus fuiflc.

Primns homo ; & nullura in prolem de vulnere vulnus

Tranfierit, nifl corpoream per conditionem:
49° Qtia; fic exterius » refpondeat, ut nihil intus
Imminuat, teneatque fuum fubftantia mentis
Splendorem 5 & nulla pocnali nocle prematur.
Addite quod fupereft tumidi, ruituraque vani Caput XXI.
Et quidquid prste-
Congerite, & A cauflis cauffas aptate fequentes. rca docebat Pela-

f. 464. ^qms )Baptifmi. Tuncautemdemum Ibicl. T emperet tequor ) Sumptum ex ^ncid. 1.

inciperegratiam, indicant Mafiilicnfcs verbis jam translatumque a remarina ad rufticam , ipfo pra?-
citatis : Gratiam qua in Ghrtfto renafcimur . Dotl. eunte Vjrgilio, cui&campi planities nondum ara-
Lovan. trofubacti JEquor dicitur, rccens autem fubatfli
tf. 467. Donum perbibetur ) ncmpein Scrjptu- Novalis , aut Novale. Dotl. Lov.
ris, prxfutiminEpiftolis Apoftoltcis Rom. 5. & jf. 478. I«m)UtVirg.EcIog. 3.
Ephef 3. &c, Doti. Lov. Dulce Satis bumor. DoB. Lov.
t. 47i. Jttdiao ) En manifefto Judicium vo- jr. 486". Corpore mortis ) Phrafis Apoftolica.
luntatts Dotl. Lovan.
.
Rom. ^.24. pro corporc morti obnoxio, nec
7.
Ibid. Nec gratta jam fit gratia ) Non ea ratio- tam morti corporali , quam morti concupifcentis
ne, quia non lit gratuita, ut Rom. 11. item & legismcmbrorum. Dott. Loyan.
Epift. A11&. ad Rufin. c. 2.: fed quia ( ut fe- y. 490. Refpandeat) Id cft , apparcat feu conf
quitur ) picua fit: ut infra Hr. 6iz.
Jure moncntis Nulla tibi arbitrti refpondent /igna.
folum agat Virgilius etiam refpondere pro provenire pofuit
quod non eft Gratia;, fed Legis. Georg. 2.
t. 475. Ubere glebce ) Eft Virgilii , verfu illo Sed truncis ole<e melius ,
propagitte vites
iterum repetito j£neid. 1. & 3. Refpondent
Terra antiqua ,
potens armis , atque Ubere Quod an huic loco lucem afferre poflit Leclor difpt»
glebx ctat . Dotl. Lovan.
Ut mireretiamGallumcumvulgatis legifTe Gleba. iT. ^^.Gauffxs cauffas aptate &c. )Siita lcripfit
Columella tamen etiam Ubevigleba dixit Doti. Lo- . Nofter , & non potius , ac anfts anfis ( quod obiter
VWi Edit. Lugd. habet Uberejeug/ebte. Colon. Ube- indicaffe fufKciat; ) tum fatis appoiite reddidit
refeugleba Lov. & Duac. Uberc ceugleba
.
Galltts.
f* 477- PrrtJukeONotumeftfulcareproarare Joigue^ a ces erreurs /' erreur qui les produit ,
a poetisponi: tunc collige qixid pnefulcare . Docl. La caufe a ces effets , &
le tronc a fon fi uit
Lovan. DocV Lovan.
S. Profperi.
M '

t- 49 8 -
 . .

5>o S. Prosperi Aq^uitani

gius, cuiuftr.odieft.
495 Et quia nil prim& periit virtutis apud vosj
StewLvffi Dicite ab ilfefis animis procedere veram
Cdu,nme *
U1
Si oft Juftitiam, regno dignam, caeloque Jocandam:
g*luu. Ut ftuftfa Chriftus fit mortuus. Edite multos
/i

U a V
Arte & fponte fua Sanftos ab origine mundi,
S
P
tu e ib o ngfne m un"

tL?g^?
b
^ 500 Abfque Deo placuiffe Deo decretaque Legis
ifficfi
1

Data m fuiOe jegem

cum corruptiores
Tunc data , cum pejor
r ' mos
corruptior
r &£tas
cfTent hom.num
°
I errore lnitanti
/\
& tormiciine mortis egeret.
"uo" '
Jiopdito Dicite 1 ple&entes apices, mortifque miniflros
ETpaeTm^r^iH- Hoc expleffe operis, quod gratia vivificatrix
tum, qubd pr^fta-
turpergranam.
505
T
Nunc
«i
agite,
r
& •
quoniam
• •!
fuerit fine lege voluntas
•
i-
invaiefcentibus vi- Ejbera, quam fcripti munibat pagina cordis$
fuperadcfitamTn^ * Sic vitam aternam adquiri potuiiTe, " vacante

TuraSqtno" H^ °P e <I U * le § e fupereminet , ut fme lege m

poffet, fed ut faci. Ex naturali potuit virtute capeffi:
510 Nunc autem ftudiis vergentibus in mala multa,
CreviiTe auXilium 3 non quo cetTante, falutem
Non caperet per difficiles natura laboresj
Sed quo conatus operum afFedtufque juvante,
Propofitam citius ferret mens palmam.libera

eLc?Stof^tt35*5 Dicite, cum infantes renovantur, non renovari

animo per babtif- Infontes animas, fbla carne renafci &
non exiltentibus * llhs
Extenus lotos,
Interius maculis quoniam licet edere re&a» :

Signa voluntatis nequeant, tamen hoc magis omni

5Z0 Sorde vacent, # fuper au&oris quod conditionem
De proprio nihil addiderint quod fons aboleret.
su&*«4»"*' H/ec fi non veftris fpirant de cordibus, & vos
non
hgiana tuer.
audeant iemvpelag.
]\j on cum damnatls eadem ratis extulit alto
fuos e -lam enores MergendosA pelago, iubmittite Vela tumoris, v

tttelrtt/iiiftrf* 5*5 Nobifcumque humiles placido confiftite portu.

numquam pet libe- Edite 'i co~nftanter natune vulnera vi&ae,
rumarbnnumcon-
furgere poiTit ad ta-
Exutam virtute animam, crxcataque cordis
T « r
Euimna , & lfi pctnam propnam jacuhs fi luperatis
. • . \- j
ciendam juftuia.ru

if. 498. Ut fruflra) Concinnior Ierftio, quam in vcrfione nobis& Vulsjatis confonet . Doil. Lov.
qua?habet, Etfruflra : dequa Dotf. Lov. Sic malo De vcrfione utraquc concedimus . Vulgati vcroco-
eumVulgatis, quamcumGallo, Utfrujira. Nec dicesquosanreoculoshabuimus,Lugd.Lov. Duac.
eumeriam fequar , in verfione foluta htfc conjtm- & Colon. habent illis: nec antiquiores his legi
gentemcttm fequentibus, quafi legiffct; credimus.
Ut frujira Cbrijhs fit mortuus , edite &c. ir> 5 ao. AuBorisconditionem)\t\ cft, Dei crea-

Doft. Lovar), tionem Dotl. Lovan.

Attathcn cx interpun&ione patet , ipfum ad an- ir. 514. Fe/tfgo)Simulalluditurad.Pe/<*£>/ no-
teriora rcruliffc in verfibus tim Latinis quam Galli- men quo lufu nec Aueuftinum quidem indeleifta-
(

cis; exceptoquod proparticula, Et pofuerit Ut in tumvidcmus, )acinfiftitur eleganti metaphora; a

Latinis. navigantibus fiimpta;.
fr. 503. PleBentes apices Mortrfque &c.)S\cvo- t- 526. ConJianter)c\.6. Infatendis natura? vul-
cat littCramLegisexz.Cor. 3. 6. ubi eadcm occtdere neribusvobisipfisconftatc; neccum peecitumori-
dicitur, &
mmijiratio murtis appellatur. Dott. ginaleadmittitis, inficiari velitis vulnera difficuha.
Lovan. tis & ignoranitx ut Aug. vocat, qua;
, iftud necef-
[

ir- joj. Rcpetendum hic fucrat , Dicite ; aut, fario confcquuntur. Dotl. Lovan.
Edttr : f.d EHipfis convcniebat impetui quo hjec ir. 52S. J<iculisfuperatis)Qui verfibus& profa
expofVulatio fcrcbatur Dobl. Lov.
. carmenhocreddiditfcripfcrat/at«//j/«/»ertff/x, ex
Ibid. Vacante hac ope tji«e &c. ) Id eft , finc au- conjeftura ad mareinem edit. Lugd. Lov. Duac. &
xiliogratia?. Efldoclirina Pelagianorum apud Aug. Colon. appofita. DocT:. Lov. probelcgi dcfendit/«-
lib. 6. conr. Juliatt. c. 14. & al.is locts peratis neque opus ftiiffe qua?rere fttperantis , ni-
:

f. 517. Ilhs) Docl. Lov. fcribit Ullis. Gallus mirnmdiaboli , ut quidam e vulgatis, ipflqueadeo
{i\t)lllis; fcdvitio, puto, operariorum : cum Gallus. Maliominisolim habebatur armis jam fc-
mel
 . , ,
, . .

Carmen de Ingratis. 9i
Armatum confurgere pofTej
arbitrium, numquam
Sed nitendo etiam
530 lnque novos Japfus femper nitendo revolvi: beneagere, in no-
vos lapfus femper
Cui fua fit Jaqueus fapientia, morfque fubaclum revolvatur.
Detineat, nifi vera falus ex munere Chrifti
&
oppreffam dignetur gratia mentem.
Adfit,
Caput XXIII.
An veftrum fubJimem animum pudet ifla fateri,
525 Ne fub tam muJtis morbis fit viJior asger? Eos,fi hicconfite-
ri recufent , Pcla-
Cum nihil ex omni majorum dote fuperfit, gianispacem nega*
non pofle, qui-
Qiio medici mereatur opem, 9 mercede vaJefcat. & re
bufcumrevcracon-
Ergo gradum revocate
in caflra hoftilia, & illis
fentiant.

Addite vos, quorum ingenio & fallacibus armis

540 Luditis, ejufdera vibrantes fpicula lingua».
Exultate bonis naturse, mentis honoretn &
Verbis enim
Omnibus a faxulis 9 illajfum ftare docete. difcrepare , dum
folis
co-
Neu vos in totum retegatis dogmate nudo, gunturdicere, pec-
cato Ada; corpus no-
Corporeo tantum decurrere tramite 9 pocnam ftrum morti obno-
xium faclum efle ,
545 Peccati perhibete, animi nihil imminuentem. nonautem animam
Vulnere transfixos abfolvite crimine, ipfam & peccato vitiatam
Quodcft injuftitiam
Dei, tranfire finentis
Juftitiam accufate Deo adfcribere , &
homines protfus ab-
Supplicium, quo non vultis tranfire reatum. folvere

Sed non injuftus Deus eft manifeftaque Pauli :

Caput XXIV.
Ror/i. \. II.

550 Vox docet, uno omnes homines cecidiffe ruentej Injuftum vero non
efle Deum , quo-
In quo tota fimul feries proftrata nepotum niam ex Apoitolo
omnesin uno ceci-
Deperiit, nec habet quifquam quo furgere poffit derunt.
Ad
vitam, facro nifi rurfum nalcitur ortu. Nec polka ullus ad
vitam refurgere po-
Qiiotquot enim fummo juftos 9 numeratis ab sevo, tuit , nifi Chnlti
gratia.
555 Hac ope non dubium eft falvatos, quam modo toto
Latius omnipotens exercet gratia mundo.
H^ec, 9 ficut di&um eft, non judex eft meritorum, Caput XXV.
Mequidemjufti qui
Quas nifi plena malis non invenit nifi donet : & fuerunt ante Chri-
ttum.

mel devictis pugnare hinc apud Tacitum hiftor.

: qti£ animis nibil imminuat ; adeoquc de vulneribus
lib.j.Cscinailletemeritatem Vttla arma tratlan. anima?, qua» juxta auctorcm neceffario confequun-
tium incufans Quid ergo fi Nofter ex hoc \oco]a-
. turpcccatumoriginale, noneftfermo. Hanc fen-
cula fuperata petierit? Certe ex eodcm hiftorico- tcntiam a nemine revera traditam fuiffe, fed Mafli-
rum principe plura alia petiit , atque illud imprimis, lienfibus folum proponi ut infulfum quoddam para-
quod fupra ad initium operis citavimus , ubi Britan- doxum ,'ad quod iis deveniendum fit, nifiaut integre
niam Secretum Oceani appellavit . Qaod autem »» cum Orthodoxis , aut aperte cum Pelagianis confen-
panam propriam zrhitrium jaculis iftis fuperatis ar- tiant , oftendit Auctor cont.Collat.c.9. Nijiforte di-
matum dicatur, fortafiis lumen accipiet e Rami catur , inquit ,'/» Ad<e pofleros pcenam iranftjfe , non
apophtegmate ad illud Virg. Eccloga 9. culpam quod omni modo falfo dicitur ,
: ob boc &
Nunc vitli trifles . . forte Non dicitur Nimis enim impium efl , boc de
.

Sic , ait, Bremius Sulpitio aurum appendenti Deifentire juflitia quod a pievartcatione liberos
,
& roganti , curenfemunacumbaltbeo exutum lau- cum damnatos : quibus verbis finis
reis voluerit ejfe

; Qiiid enim aliud ( inquit )niji do-

apponeret hujuscapitisabunde illuftratur. Dotl. Lov.
cibtis

ior viclis? lnpxnamigitur: ideft, dolorem pro- fr. 5 f 4. Numeratis ) al. numeravit , nempe Pau>
prium ; dum arma fua victis nonnifi dolori funt , ubi lus. Utrumque bono fenfu. Nam Apoftolus &
confpectuiofferuntur. Dotl. Lov. Heb. 1 1. veterum juftorum luculentam feriem texiti
ir. 537. Mercede valefcat) Ideft, pretiocure- & Maflilienfes in iilHem enumerandis toti erant , ut
tur ; non gratis , ut folent , qui quod folvant non quos pranenderent fine gratia jufte vixiffe. Sic au-
habent. Dotl. Lovan. ctor Carminis de PrOvid. Dei inter opera Profperi
ir. 542. IlUfum ) Ita fsepius lego hoc ipfo in ope- fic Fauftus Regienfis , & alii : quo etiam alludere
re : at tllapfum
, U t alii ( Lugd. Lov. Duac. & Co- videtur Nofter fupra 498. feq. ir. &
lonj quafi non lapfum nefcio ubi legatur ufpiam. D. . Editemultos
. .

Lov. llltefum jam notarunt in margine vctereseditio- Arte &

fponte fuafantlos ab origine mundt
nes, textui inferuit translator Gallicus Docr. & Doct. Lovan.
Lovan. 557. Sicut diciume/i )Videlicet fupra cap.
ir.
t. 544. Pcenam peccati
) puta corporalem, ut 11. 22. &
alibi. Docl. Lov.
funtmorbi, ipfaqueadeomors. Agitur de pcena,
S, Profperi M t. J<?3.
 . .

92 S. Prosperi Aq^uitani
tuSXcumnfmo Qux
bona funt, nihil efficiet bene caxa voluntas.
ne n c ui
So a atfe„'ca g . l 56o H*c ut cujufquam ftudio afTe&uque petatur,
Et nc quidem defi- p-it, & cun&is dux eft venientibus ad fe:
j p fa a &
derari poffir , nifi ±r r ./* • j r . •

cum fe ipfa defide- Perque lplam nih curratur, non ltur ad iplam.
mfacu *
Ergo ad iter per iter ferimur fine lumine lumen
fi :

Nemo videt vitam five vita inquirere mors eft.

:

tr. 563. Ergo ad iter per iter ) alias editi pariter effe. Viam, veritatem , &vitam. Catferum Er~

fed inepte: ( quodjamab cruditiflimo translatore go, novenefcioanantique, certeaiiterhic&dein-

fueratobfervatumOTriaautemhaecadqusnifiper ceps plerumque ponitur, quam ex ufu commu"
ipfamet haud perveniri hic dicitur» eadem illa effe ni. Dotl. lovan.
videntur, quxdefeSalvatorprsedicat, cum fe ait

SANCTI PROSPERI r y

C A R M E N
DE INGRAJIS
P A R S T E R T I A.

ARGUMENTUM.
ARGUMENTA Semipelaglanorum & querela propulfantur . Duo prafertim ep~
Cap. x6. ponebant . Primum quidem. tolli liberum arbitrium. nec vitiis pcenam debe-
ri aut pramia virtutifi vel natura peccato ,
cormpta nonniji malum velit , vel
Gratia opus Jit in Jbomine quidquid bene agat , qtiidem e/us gratia qua velle &
Cap.
det &
currere . Refpondet fantlus Profpev , Objeilione illa peccati originalis fidem
everti. per quod libertas nobis in Adam conceffa deleta eji , nofque concupifcentia
dominantis jugo fubditi , a qua femper in malum rapimur , licet idem volentes facia-
mus. Voluntatem noflram ab illa fervitute liberari non pojfe , nifi quantum Chri-

fti falvatrice gratia liberatur , per quam libertas priflina non tollitur , fed reparatur
Chriflum hanc gratiam nemini debere , fed gratis quibus vult largiri : ut apparet in
parvulis a baptifmo mox hinc migrantibus , cum tot alii non pereepto baptifmate pe-
reant^ neque hujus difcriminis ulla ratio affcrri pojjit , prater infcrutabile Dei judi-
cium. Ob/iciebant praterea Pelagianorum reliquia : Nifi Gratia omnibus detur, pec-
cati reos non fore quos gratia neglexerit , utpote quibus reila gerendi non data fue-
rit virtus . Refpondet , Eorum ejfe fic argumentari , qui peccatum originale non

agnofcunt . Cum enim, auilore Apoflolo y per unius deliclum in condemnationem ju-
flijflmam univerfa hominum majfa defluxerit , neminem queri pojfle fe Dei gratia
non liberari ; quandoquidem omnes a Deo deferi meruerint. neque ipfius juflitia re-
prehendi pojflet. fi neminem ab illa perditione liberajflet . Non effle perfcrutandum ,
ap 3 *'
'
cur de toto hominum genere pars una eligatur. altera rejeila. cum eadem caujfla om-
nes implicet eo quod Deus arcanum illud noflra cognitioni fubduxerit , ut tot alia
:

Cap. 37. & 38. multo leviora \ fatifque fit eum cunilorum bonorum auilorem cognofcere , /udiciorum-
que ipfius altitudinem fubmiffe venerari y qua ita ignota funt hominibus infcruta- &
bilia, ut iniqua ejfle non pojflnt

a UT
i? o b jecYio!' 565 (pHRI Ic vanam infano profertis corde querelam:
^TotS^t SHfri
°mne ° pUS arbkrii fubIatum vociferantes,
rum aufem
tnum.
arbi- UJ^M ft Currere currentum fi non, & velle volentum
f,
eft:

fr. 567. Currere currentum &c. ) Ergone aufi giftros fuos fecuti funt , utdiviniffimarnarBrmatio-

funt illi obftrepcrefacerrimoPaulidi&o, Non efi nem cum impia intcrrogatione commutarcnt? De
volentis, Hequecurrentisl Aut fortc &inhocMa- Pelagianis quidem teftatur id Auguftinus : vcrum
dc
 . ; . . , . . : .: .

CARMEN D£ Ingratis. 91
Necprxnam deberi, aut prasmia 9 laudi,
vitiis Neque pcenas aut
przmiaullideberi ,
Si vel naturam obftri&am mala velle necefTe eft # 11 natura fibi dimilTa

57° Vel noftro adfcribi nequeunt bene gefta t labori.

nonnilimala velit,
bona autem opera
Numqltid non eadem fapiunt, eademque perorant nonnobis, fedgra-
tiz adfcribi de-
Veftri illi, quorum ru&atis verba, magiftri? beant

Sed quia confimili cognata fuperbia qua;ftu

Caput XXVII.
Resp. Eosficratio*
Profilit, & vobis nunc refpondetur & illis. cinaricumPelagio,
eo quod pariter cum
575 Inviolata Dei quondam & fublimis imago illo totiusnaturzin
primo homine ca-
In primo cuncli fuimus patre, dum 4 nemore almo fum revera non
Degit, &
ediclo parens cavet arbore ab una. agnofcant.
Egregiaillius cafus
At poft quam rupta mandati lege, fuperbum defcriptio.
Peccati originalis
Confilium mixtum invidia» de fonte recepit, trajectio.

580 Corruit, & cun&i fimul in genitore cadente Mentisczcitu.

Corruimus : tranfcurrit enim 9 virofa per omnes

Peccati ebrietas, corrupti cordis in alvo &
Perfiftit, cruda fervet 9 carbunculus efca.
Hinc animi
vigor obtufus, caligine tetra
585 Induitur, nec fert divina» fulgura lucis
Lumen iners hinc arbitrium per devia lapfum :

Liberum arbitrium
Claudicat, &
inque ligatis ca»cis conatibus 9.
non ex toto dele-
tum fed lapfum &
Motus ineft, non error abeft. Manet ergo voluntas ,

adligatum ad ma-
Semper amans aliquid quo fe ferat, labyrintho & lum.
Manet ergo volun-
590 Fallitur, ambages dubiarum ingreffa viarum: tas hbera, fed non

Vana cupit, vanis tumet timet j 9 omnimodaque & bona.

Quocumquefertur,
ruit&labitur.

deMaullienfibusnondumlcgiiTememini. Erit igi- tninis intemperantia fua ebrietate madefecit: inde

tur Poets noftri artificium , fuam Orthodoxamque prius quatn edendo carnem Filii hominis , bibendo &
fententiam his vcrbisApoftoIicis invidiofe exprimen* fanguinem ejus , lethalem digerat cruditatem ; labi-
tis, quoeatantomagisnefarie fugillari ab adverfa- tur tnemoria , errat judicio , nutat incejfu &c nem-
:

riis videatur . Doil. Lovan. pc ut folent temulenti . Dotl. Lov.

t> 568. i««<//)provirtutei exjfcneid. i. t. 583. Carbunculus ) Alludi ad carbunculum
. . . Sunt bic etiamfua pramia laudi peftiferorum bcne notat Gallus in utraque verfione
t. 570. Nojii labori )Id eft, nobis proprio fed quid fibi velit ibidcm cruda efca , non vidit > quia
& quo gratiam pra*veniamus Doii. Lov.
. ad fupra citata verba e lib. cont. Collat. non reflexit
t. 176. Nemore ) Ramus in illud Virg. Eclog, 6. Doii. Lovan.
Te nemus omne camt t. $87. Inqucligatis)Tmefa, pto&inliga-
notat , Nemus proprie dici Sdvam voluptatis cauf
,
tis, (euMigatis : id eft, impeditis. Eftcnimimi-
fa comparatamQuapropter apte hoc nomine S. no-
. tatioiftiusVirgilianijEneid. io.deMezentio vulne-
fterParadifum voluptatisappellavit. Alcimus Avi- rato , & pugna» lubducente fe
tusetiam lucum dixk, credoob lignorum amceni- IllepedemreferenSy inutilis & , inqueligatus
tatem, quam in illo facrs littera? celebrant . Dotl. Cedebat
Lovan. t. J91. Omnimodaquemobilitateruens)ltzpo-
Nemore almo ) Gallus ediderat , alto quod
Ibid. : tiusegocumGallo, (addimus Lugd. Lov. Duac.
ut vidi, fane placuit, nimirum cogitanti , quam & Colon. ) quamcumplerifquealiis Vigens. Nifi
foleatNofter affectare phrafim Virgilii , apud quem enim ruina fcu cafus mentio fiat in hoc hemiftichio ,
nemora atta non femel legas Sed mox oflfendi idem
. ? Et quia diftin-
quis locusfurgendi verbo in altero
Alto inter errores ab ipfo Editore relatum , repofi- ftionisnotamcumquibufdamponcndo poft ruens.
tumque Almo quod fatis probum eft D. L.
,
. vix fenfum ullum fanum patitur illud fequens , In
#.581. Virofa )ut fupra in Pocem. Virofum caput. vulnera vulnere ; hinc eos potius fequor qui ita ut
Virgilianc ex Georg. 1. nos diftinxerunt Porro quid fignificetur illa Omni~
.

. . . Virofaque pontus. moda mobilitate , jam intclligi poteft ex dictis fupra

Cajiorea ad#. 129. Quodcnimibi dicitur, Naturali motus
ubiminime audio Interprctes vocem illam in bonam virtute , jd alibi naturali mobtlitate , & hic omni,
partemaccipientes, quafide Caftoreis, non de & tnoda mobilitate fignificari ipfum, putandum eft:
PontoipfaduSafit, reclamante Pharmaceutria inquam, quodrurfus. t. 4J9.&feq.difertius In«
. . . Hac Ponto mibi letla venena , grati exponunt:
Ipfededit Macris: nafcuntur plurima Ponto. Ih nobis , inquiunt , & velle & nolle treatum
Porro qua? hic ponunturde virofa ebrietate & efl,
cruditate
, difertius repetuntur contra Collat. c. 9. Arbitriique fui , quo vult , intendere motus
Bibit nimirumarbitriuminprimatranfgreflione )
( Libertas accita poteft
omnium vitiorum venenum , totam naturam bo- & Denique Polyptoto illo, In vulnera vulnere,
etiam
 , . . .

9* S. P R O S P E R I A CLU I T A N I

Mobilitate ruens in vulnera vulnere furgit.

Caput xxviii. Hoe itaque arbitrium cum fanat gratia, tolli
Abforde facerc qui
opinanrur Iiberum
Dicitis,
/-* j
perimi vita afpirante putatis.
11/* '
& i 1
arbitriumtoiii,cum
a
jgj Quid mirum rabido 11 corde phreneticus aeger
SiiSrat*™
'

Morbum amat, pellit medicum ? Cognofcite tandein &

cldem
c §
fu p'erbia n" Antiqui commenta doli, i & defuefcite captas
f/

ua:Adanium
fC i
e rdkHt
Aures vipereo rurfum praebere fufurro
Non liberi arbimi Parcite de fra&is * pra;cerpere noxia poma
facultatepoffefana- , k •• \ • C P .
1
ri liberum arbi- ooo Arbitrn ramis non ha?c vos eica rerormat, :

sedjatia chridi Nec fpeciem angelici nutrit cibus ille decoris

qiwcft arbe» vi»
Janguidammentem
, Std vetitorum avidos,
r ,,, ..
'
tetra bile tumentes,
t t
&
i . . .

foiareficereacreno- i JJe raitiaitas procul abnpit arbore vita?.

JrS' virfbus
P
b en e* Hujus ope & fru&u vefcendum eft, ut revalefcens
d acu,tatcinci
?argi ri! 6<>5 Languida mens, etiam propriis bene viribus uti
PofTit, &c in Chrifto inveniat quod perdidit in fe.
caput xxix. Non
igitur, quifquis terreni vefte parentis
Gratia Chnfti non T? «..,„-:„ ~~;C~.,~* \. i« 1
pcrdimusied redpi. .tLxuens, prilcum naturse perdis honorem,

^^ P
onoremTca
Se<* re c P is ^lc adquirens quibus ante carebas,
j -

gratiameritorumin 6io Ut tua , 11 coltatis utare modefte, fint

pium.qua-comagis Et quod habes, hoc te acceptum fatearis habere.
hul S
c

ftaccipiendo augq.
axcV'm™ Fons igitnr meriti eft lucis Pater inde quod in nos :

Fluxerit, hoc nobis majorum eft caufla bonorum,

Dum
reddimus, t eque relatis, largitori fua
615 Augemur, & noftrumque bonum nt gloria dantis.
E^pa^isYaL S £ D qui * judicium arbitrii, meritumque tueris,
poft baptifmum
monentibus clanf-
Quique
.Xy. *
hominum
..,.
ftudiis adfcribis dona vocantis:
\.rC . 1
fime perfpki gra. Intantum diicerne animos, &, dniere quales
cun^m^humana^ ArTe&us, qualefque habeant ha>c pedora motus.
U ta d
fed fe undum Dci
^ ZQ a teneris niores, & libertate volendi ^
bea^Diacitum. Inftrue, vix aura tenuis Ia&ifque capaces.
NuIIa tibi arbitrii refpondent hgna, nec ullis
Diffociare pares meritis potes omnibus una eft :

Natura, & pariter nequeunt bona vel mala velle.

625 Et tamen ex iftis miferatrix gratia quofdam
Eligit, rurfum genitos baptifmate transfert &
etiam alibi dele&atum videmus Profperum , nem- t- 599. Pracerpere ) Nontemereita dixit ,
.

pe fupra jr. 488. potiusquam, decerpere Sic enim melius indicatur

.

. . De vulnere vttlnus , Pelagianorumac Semipclagianorum error, primo

Obfcureautemmemini, idem aut fimile legere requirentiumfru&umarbitrii,quemdeindefruc~tus
apud Virgilium , aut certe alium quempiam ejufdem gratia* exciperet Doii. Lov.
.

claflis poetam. Doil. Lovan. #. 603. Defaftidita . . vitte. ) forte&hic

.

fr. 597. Jntiqui commenta Je/j :) nempe quem praepoftera rythmi affectatione turbatum eft , fcrip-
ferpensinParadifoftruxit hinc iilud mox , Vipe- : feritquc Au&or, De fajlidita Saltem illius jevo .

reo fufurro Eftque continua hic allufio ad gefta in

. verfus, utvocant, Leoninus adhuc in vitio erat ,
deceptione primorum parentum, cui comparatur mediaeque demum setati debebatur ha?c barbara &
deceptio Pelagiana ; comparationequidemfatis ap- Gothica elegantia . D.L.
pofita, qua &
lasfum arbitrium arbori vetita*, & jr. 614. Eque relatis augemur ) Deohancrc- :

gratiaarbori vitseconfertur ; acproinde opera gra- iationem novis donis munerante, ut re&e Gallus
tise & arbitrii , utriufque iftius arboris fruftibus ; exponit. Hinc collige quid fit ••

denique reformatio interior, quam Pelagianus ex ir. 61 5. Nojirumque bonum fit gloria dantis : )
viribus arbitrii promittebat , transfbrmationi in feupotiusecontra(ficenim invertenda eft fenten-
Deosfeu Angelos, quamex arbore vetita promit- tia) gloria dantis , Deifcilicet, fit bonum noflrum
tebatfcrpens. D. L. D. L.
lbid. Defuefcite captas
, &c. ) Notafis fibilum ir. 616. Judicium arbitrii ) Jamfupra. Judi- .

littera ferpentina? , cum Jufurr us vipereus expri- cium voluntatis , vocavimus,&expofuimus. DoB.
mendusvenit. D. L. Lovan.
f. <?3»-
 : . .

Carmen de Ingratis. 95
In regnum arternum, multis in morte reliftis,
Quorum cauffa fuit fimilis de vulnere eodem.
Ntc meritis ifrud poteris aptare parentum: Caput XXXI.
Eotumdcm falutem
630 Ceu pia profuerit redimendis cura bonorum, non efTe parentum
miritis, tiecdamna-
Abftuleritque aliis aliena ignavia vitam: tionem demcritis

Cum videas multos fan&is genitoribus ortos, adfcnbendam.

Nullo falvari fludio potuiffe fuorum:

Expofitifque aliis ob turpia crimina matrum,
635 Miffam externorum curam, qua» ftercore raptos
Per fontem vitaj caslefti traderet aulaj.
Quid fi diverfum hunc finem, quo gratia Chrifti Quod maximepatet
ingeminis.quorum
Unum alio pereunte f legit, donatque falute, alter baptizatur in*
terduni , alter fine
In geminis etiam videas ? quod dividis uno bapti'mo montur ,
fola Chrilh miferi-
640 Tempore conceptos atque uno tempore natos, cordia eoj difcer.
Non ullos potes arbitrii prajtendere motus. ncnte.

Ceffat opus, ceifat meritum, nihil editur impar.

Eudem mifericordia
Sed Deus & tales difcernit, quo mage Chrifli aliis tnbui fidem ,

Excellat bonitas, qua» fola eft caifTa vocatis quabene opcrentur,

ac mctitis augan-
645 Et fidei meriti &
quoniam " Sapientia dives ;
turufqueinfinem.

Hoc etiam tribuit multis, ut fan&a operatis,

In finem vitse, fieret de munere merces.
Non autem recte, nec vere dicitur, illos Caput XXXII.
II Objecti o
Qtii funt exortes divini muneris, & quos Scmipclag. Si gra-
tia ad bcne agen*
650 Gratia neglexit degentes mortis in umbra, dumommno necef-
eaquenon
Peccati non effe reos, quia redta gerendi fariaelt,
omnibjsdetur, pec-
Non data fit virtus. Naturae compede vin&os cati reos non fore ,

quibus bcne gerendi

Procubuiffe 9 negant, nee ab uno germine credunt nondatafuerit
R esp. Hoc argu-
Omnigenam prolem cum pocna & crimine nafci. mento rutfus negari

655 Quod qui non renuit, videt hujus pondera culpaj pcccatumorigmale.
Nameo folo pecca-
Tam valida pariter miferis incumbere mole, toteos nafci omnes
homines ac dignos
Ut fi nulla etiam cumulent mala, fit tamen unum hoc mortcct lanili nulia
proptiafceleraeiad*
Sufriciens icelus, ad mortem 1 nafcendo luendam. jecennt.
Hanc igit r legem quam per fe nemo refolvit,
660 Si merito & jufte ? politam, impofitamque fatemur:
Cur querimur quod non omnes falvantur ab illa? '1
Caput XXXIII.
Iniufla ergo adver-
Cum fi progeniem fuper omnem irrupta maneret, fus Deumquenmo-
nia, quod non om-
De cunci:is jufte damnatis non quereremur. nes per gratiam li-
beret a perditionc
An quod de toto ferretur, non toleratur itaomnibusdebita,

665 De parte ? & melius foret omnia debita cogi, ut jure potuent ne-
mmemhberare.

638. Legit, ut
ir. alibi fepiffime , pro eligit . llfuffit d etre ni pour meriter la mort . D. L.
Dcti. lov. 660. Pofiiaminpofitamqut : ) patijufie po-
ir.

645. Sapientiadives, &c. ) Editi plerique

ir. fitam, &
meritoimpofitam; quippe fmpqfitam ma-
'

in margine indicant refpici ad locum Sap.4. de Jufto gis pcenamfonat, &meruum feu culpam refpicit.
qui raptus ejl ne malitia mutaret intetletlum ejus . Doci. Lov.
Ut ut fit, Sapientia hic intelligitur increata, ipfa •fr. 661. Salvantur abilla. Vixdubitoquin le-
videlicetProvidentiaDei, vel ( ut Gallo placuifle gendum fit , fotvantur : tum ob majorem fermonis
vidctur)Chriftus. D.L. proprietatem , tum quia prscedit
t. 653. Negant ; ) qui nempe ita ratiocinen- . . . Quam per je nemorefolvit .
tur. D.L. tum denique quia fequitur
t- 658. Nafcendo luendam .
] Turbatafenten- .Progeniemfuper omnem irrupta maneret ;
. .

tia quam fic ordina Sit tamen unum boc jcelus

,
••
nimirum, utceuvinculumquoddam , rumpi cen-
najcendo contra&um fufficiens ad mortem , nempe featur in iis , qui e contra .

anernam , luendam . Gallus breviter seque ac .... Solvantur ab illa . D. L.

pulcre:
t. 66tj.
 . : . .

96 S, P R O S P £ R I A Q^ U l T A N I

Quam fumma ex folida clementer multa remkti?

Abhorret a ratione
utqui folaDei Ijcni-
Quis vero exemptus fquallenti carcere, pulfet
gpitateliberatifunf,
Jnvidia miferantis opem, quia non fimul omnes
eumaccufent ,quod
npn omnibus pari- In lucem veram tenebris * eduxerit iifdem?
terreis e.imdcm be-' ,
pighitatem prafU- OjO 6 Cum poenam qua merfus erat, non experiatur
'

terir .

Conlideratione ju-
Quam mifere ferat addiclus, nifi liber ab illa .

llae infidelium & Denique tunc illum focialem mente benigna

pcccatorum dcreli-
clionis, pios ac fu Concipit aflfe&um, 'quo " fubmifla prece Chriftum
delesDei fervos ex-
citari ad impetran-
Conciliet miferis, fueta qui no&e gravati
dameishumili fint? Nulla gerunt vota efTugii. t Tantum nocet error,
pre-
cq liherationcm & * J
n^ifericordiam, cum Ut juvet errare 5 veteris contagia morbi &
eam ipfi peccatores
nonquxrant,&mi- Tam blande obrepunt , ut quo languetur ametur.
feriafua etiamdele-
ftentur.
ergo hsec oritur querimonia ?- Non movet
/1 Unde illos
Dei mifericordiam Talis curay quibus necdum efr. fua poena dolori,
nec ab i is quibus rie-
gataeft, nec ab iis OoO Et qui fe nulla credunt a luce relicTos.
quibusconccfla, re-
prehcudi Qiii vero' tenebris exempti in lumine vivunt,
Gaudent, & quantum fibi fit bonitate vocantis
Dimiffum, ex illis difcunt qui debita folvunt,
CAPUT XXXIV. Vos igitur foli queruli, folique fuperbi:
Sed ab iij folis qui sq _
gratiam T^uantum °°5 Vos foli f> ingrati, quos urit gratia, cujus
licet
mam
fubruunt ,

diforimii;:s.
pri-
Omne opus arbitrio vultis fi fubfiftere veilro:
cauflam inter bonos Et quod non euncri mortales atria vitae
& malos libero ar-
bitrio adfcribentes. Ingrediuntur, ita ex ipfis pendere putatis,
Ut tam ex t judicio conftet cujufque quod intrat,
690 Quam quod non intrat & ceu par in utrumque facukas :

Suppetat : &
tam fit proprium bona quam mala velle
I procul infana impietas, artefque malignas
Aufer, &
au&orem comitare exclufa t Britannum:

f. 669. Eduxeritiifdem. ) Vulgatis ( non ta- jfr. 678. UndeergoSic )Hicadco nihil fani dU
men Lugd. Lovan. Duac. & Colon. ) eft eduxit ut ftinftioVulgata habebat, ut etiam ha?c irvtcrroga-
ita ufdem fit trifyllabum . Verum numquam hac vo- tio abefiet quam primum quidem duce fenfu refti-
:

ceuttrifyllabaufuscftNofter , autVirgilius ejus . tui , fed deinde etiam Gallo probatam inveni ,

Doll. Lov. Dotl. Lov.

1f. 670. Ctjmpacnapi Scc. )Hosduos vcrfuscum Hr. 685. Ingrati . )Nomen hoc juxta ac cjus ra-
fupcrioribus conjunxerunt haftenus omnes, quos tiocx Aug. defumptavidcntur lib. de donoperfcv.
viderim; etiamGallus, qui idcircomire hic fudat c.S.Etgratis , inquit, a Deo datur gratia , ju- &
ut idoncum aliquesm fenfum cxculpat An nobis . Jio ejus tn aliisjudtcio demonjlratur , qtiid iis quibiis
contigerit rem acu tetigiffe Leclor judicet. Ita Doct. datur, conferat gratia . Non itaque Jimus ingrati ,

Lovan. qui locum fenfui meliori a fc rcftitutum pu- quod Jecundum beneplacitum volttntatis fua , tn lau-
tat mutata intcrpunctione , hunc in morcm dem glorta gratia fua , tam muitos liberat mifericors
Cum pccnam qua nterfus erat , non experiatitr , Deus detamdebka perditione , ut fi inde neminem
Quam niifere ferat addttlus , nift liber ab illa ? liberaret
, non ejfet iujuflus Docl. Lov. .

*. 673. Submtffa. ) Edit. Lug. Lov. Duac & ir. 686. Subftflcre . ) Doct. Lov. margini ap-
Colon. cumrecentioribuslegebant, quo cumfum- pofuit conjijlere •
quod in vulgatis( forte rcccntio-
maprece. Atvcromuraveratqui verfibus & fbluta ribus, nam non habeturinantiquioribus quos pr.u
orationc hoc poema eft interpretatus co modo quo , manibus habemus ) legerat
legiturhicin textu. Cui adftipulatur. Doct. Lov. f. 689. Judtcio, )pro eleclione, ut fupia ,

hocmodo: Sicfupra^. 173. Talia Jubmiffus &c D.L.

eftque di<5tio fatis Virgiliana* Alii tamcn legunt , i/. 690. Ceu par . &c)Videad finem cap. 6.

cumfumma ; fcd huic nihil fimile alibi apud Aucto- idcft, t. 130. & 1 3 i.

remlegiturj ncfcioan velapud alium qucmpiam .

t. ^93. Britannum. ) Id cft, Pelagium ( ut
Unde ne vel dignum quidem credidi quod in margi- fupra^. 2.)qui tunc cum ha?c Auclor fcriberct ,
nemreiiccrctur. exclufus ; ideft, ab Ecclcfia cjeclus ; ( ut ruifus
tr. 675. Ta»tum'nocet &c. ) Datur ratio, cur ir- ioc^Jnefcioubi vagus extorris errabat Hinc & .

hinullagcrant vota effugii : idemquc repctitur ad illudetiam'^'. 149.

6. capit. Gall. Amatergo arbitrtum languores fuos ; ...... Pulfi mundo , nullaque recepti
& profanitate habet quod agrotare fe ncfcit , donec Scde vagi \
prima bxc medcta confcratur agroto &c. Dotl.Lov. . & alibi fimilia . Dotl. Lov.
1r. 694.
 .

C A R M E N D E I N G Rr A T I S."
97
Nos humiles
tenuefque fumus * grex parvus, altis & x. Cor. >.
UniChnllonosde.
f.

695 Jnniti metuens ouia fufricientia noftra :

bere, fi quid refti
Ex Chrifto eft n quid i redti fapimus, volumufque, :
faptmus&volumus.

Illi debemus qui vincula noftra refolvit,

Proque malis bona reftituit, non inveniendo

Quod merito legeret, fed donans 9 quo legeretur,
700 Ut de perceptis prodiret cauffa merendij
Deque datis in danda, gradus induftria crefcens
Scanderet, atque bonum fieret Deus omnibus unum.
Cur vero humani generis de germine toto Caput XXXV.
Scrurandumnonef-
Pars qusedam in Chrifto rurfum generanda " legattir, fecurextotogentre
humano pars una
705 Pars pereat, cum cauffa eadem fimul implicet omnes, eligatur , altera re-

fi Nec difcernantur jecta, licet eadem

merito, qui * munere diftantj caulTa omnes im-
Non fatis audemus fcrutari, nec per opertas plicet

Jre vias, callefque gradu pulfare remotos.

Cur id ignorare non
Multa etenim bene tedla latent, nefcitaque profunt: obfit.

710 Dum manfueta fldes quxdam dilata modefte

Suftinet, & nullo ignorat i non edita damno.
t Sic quando ele&um ex cun&is populum Deus unum Sicut nec oberat
olimnefcire onincs
Lege, facris, templo, unguento, fignifque fovebat; gentcs fore ad fidem

Quod fuit occultum, 4 mundique in fine retecl:um eft, vocandai.

715 Non oberat nefcire, Omnes quandoque vocandas

In regnum aeternum gentes, totumque per orbem
Donandum quod fpes parvas tunc plebis habebat.
Sic poftrema dies qua mundi clauditur aetas, Nec nunc quando
mundusfinietur.
Notitia: noftrs non eft data j nec tamen hujus Mattb. 14. 36.

720 Secreti impatiens fan&orum turba laborat.

Velqusfit tanraim
Ipfa quoque humani generis carnalis origo, genere humano va-
Qtiam multas vario circumtegit ordine cauffas? rietatis cauffa , ut
licet eadem fit om-
Cumque omnes de fermento producat eodem nium narura, unus
tamenregnet,alrer,
Una manus, nec diverfis elementa parentum fcrviat &c.
Rom. <j. ii.
ir.694. Grexparvus . )T_uc. 2. Puftllus grex: gatur. Dodt. Lov.
parvus, inquam, ac idco timidus, fibique diffi- ir. 706. Nec difcernantur merito[, ) Videlicet
dens. D.L. ante fidem &gratiam Dotl. Lov.
ir. 696. Reili. )Gallus recle , quod non pro- Ibid. Munere ) perpetuo hic pro dono , non
:

boj nonenimfoletNofter fic loqui, retle velie ; officio fed nufquam ferme tam ambigue quam hoc
:

fedpotius, retia , ut fupra aliquoties, ReEia vo- loco.

lendi , retia ioquendi &c. Recta fapere autem ctiam if. 711. Nonedita. ) Sic rurfus ir. 746.
Ecclefia dicit in Collefta de Spiritu-fancto . Maneat .... Tamen(EditanonfttSic)
jgitur ut eft E contra fupra ir. 86. Edita iinguis & fr.
, 1 5 1. Edi-
...Siquidretlifapimus, voiumufque , D. L. ta nobis &c. nempe Edita pro declarata feu manife*
Confentiunt obfervationi Lugdun. Lov. Duac. & ftata; Nonedtta veroproocculta. DoEl.Lov.
Colon. ir. 712. Sic quando&c. )Epitt. ad Ruf c.
16'.

V. 699. Quo legeretur; ) Nempe Deus a no- Quia &in anterioribus facults , quando de unius
bis , ut Gallus intellexit . Sed contra eft ill ud Evan- gentis populo dicebatur , Notus in Judaa Deus in
gelicum, Non vos me elegtjhs , fed ego eiegivos : Ijrael magnum nomen ejus ; futura Gcnttum latebat
propter quod etiam Auctor, cum frequenter;ele- eletlio; &
poftmodum innotuit quod revelatum an-
ctionismeminerit, numquam tamen nifi ejus qua a tenonfuerat, ftcut dixit Apofioius : Quod altis ge-
Deoipfieligimur . Itaque Quo legeretur , id eft ,
nerattontbusnon efl agnitum &c. Quod
tamen ita
quo mertto a fe eligi pofiet . Nam rc vera Deus in no- dumtaxat accipiendum videtur , ut non paffjm olim
bismeritumeligit, acnos ad mcritum, led quod homines fcirent , vocandasaliquandoGentes: nam
ipfemct donat Uno verbo ( quo totum verficulum
. alioquiProphetasidfciviffe & prajdicafle, ex pro-
expono: )Deusmeritumquonoseligat non inve- fefloprobaturlibrodeVocat.Jgent. cap. 18. Do3.
nitinnobis, fedipfemetfacit, & faciendoeligit Lovan.
Deeledioneago, quaefitin temporc, non autem if.714. Mundiqueinfine: ) non pro poftrema
qua eledi fumus ante conftitutioncm mundi Dott. . die, dequamox^.
718. Scd pro tempore Novae
Lov, Legis, quseultimaeftmundia^as. Doff.Lov.
t. 7°4- Leg<*">r: )rurfu$_ut paflim, pro eii-

J". Trofperi. N t. 725-

 . :

$8 S. Prosperi A q^u i t a n i

715 Principiis coeantlimo * procedit ab uno :

Difpar opus, mutat numeros per vafcula fidtor,

Materiamque unam difcernit jure creantis.
Ergo eadem natura animae, naturaque carnis
Diverfis mundum fub conditionibus intrat.
750 His regnare f datum eft, illos fervire necefle eft:
Hos decor, &
vires valida?, viridifque fenectus
Sufcipit, hos fpecies inhonora, debile corpus: &
His viget ingenium prasclaris artibus aptum,
A»g .cont.j»
ub. Horum tarda premit f gelidus praecordia fanguis:
tiAH.ci.
y^ Quofdam nec licitus calor incitat ad generandum,
Aft alii infanum nequeunt frenare 9 furorem:
Hunc mitem & placidum tranquilla modeftia comit,
** Supple hic Afperitas iftum gcnii intra&abilis urget.

fu
u
m mnifc£rum His & mi * ,e mo ^ is femen variantibus unnm,
cauaa: kteant, ne- Impariles fubeunt di(lin£ta exordia formas.
mo tamen arguit ^T * « ./•
earum auAorem 740 Nec tamen hac mter tam compugnantia, quiiquam
Deum '
Arguit au&orem, qui # fecum continet hujus
Legem operis, dum I judicio placita explicat xquo,
Et rerum cauilas obfcurat jufta poteftas.
Si tarrenum igitur figmentum, addi&aque morti
745 Progenies, ita diftimili producitur ortu,
Ut cum opcris fpecies pateat, tamen edita non fit
Norma voluntatis de qua venit hic modus impar:
Merit» Deum to- Quid mirum fi confilii fuper omnia magni
a^BC
tionis arcanum
7
r
Arcanum latet, & placito fubducitur
Quod dum vana fluunt mundi, dum
alto?
in 9 corpore mortis
quam<jiuinhac vita ,J 7**-
r • •

fusw. Vivitur, & poiiti expletur

i
certamen agonis,
Non cognofcendum texit Deus, utiliufque
XXXV1,
£!« u
r»
ReJi<JtaUeoarcano»
Duxit,* t ad examen qusedam velare piorum.
r «
n.m fuorum con Non
ergo
C7
initamus claulis, nec operta procaci
n
\

fcientia agnofcatur TT f .; s\ •

unuscun«orumau- 755 Urgemus cura , iatis eit opera Ommpotentis

flor bonorum. Uf-

t. 715. Procedit, ) non proc edat , utalii, ita dumduximus: anrecte, tu Le&or, videris. Af-
pofcente fententia cum verbis qu# fequuntur D.L. peritatem littera» caninaa affe&avimus, uti Auftor
Procedit notarunt in margine Lov. Duac. & Colon. leniumliquidarumquemollitiem in ir. prapcedenti,
inferuerattextuiinterpres, ac rurfus znte m frenare furorem eamdem alperita-
jfr. 730. Datumejt, <7/oj)Dod. Lov. legi ma- tem affc&at. Doil. Lovau.
yuhdatum; ajlillos . Alii cumGallo, Datumeft, t. 741. i"w«w «>«f/Her)Intelligehanc phrafim
( inquit) tllos &c. Sed mihi placere non poteft im- ex^. 52. fupra, ubi fimiliter, fecum tenuijfet &c.
portuna illa repetitio vcrbi fubftantivi in medio & Dotl. Lovan.
fineverfus: cuiaddequodconjunftione^r eodem ir. 742. Judicio placita explicat &c. ) Sicpau-
modo u^atur Auftor mox infra . ir. 736". lo poft dicit
•p. 734. Getidus pracordiafanguis &c. ) Virgi* Utcumoperisfpeciespateat ,tameneditanonfit
liana phrafis, qua hebes ingeniumdenotatur. Sic Norma voluntatis , de qua &c.
Georg. 2. Item lib. i.deVoc.gent.c. 16". Opusexferit ( fic
Fngidus obftiterit cireum pracordia fanguis reftituo pro erexit ) pietas , cauffam obfcurat pote-
Ubi allufum putant ad fententiam Empedoclis , ani« ftas . Horum cnim trium locorum una eft fententia:
mum, cordi fuitufum fanguinem exiftimantis, ut Deum opere atque executione ipia, qua? quidem
Cic Tulbul. 1. Dobl. Lov. femper juftiflima fit, oftendere quid fibi fit placi-
ir. 736. FMrorew^nempelibidinis: hienim de tum» (ed projurepoteftatisfuprenuenoscelarepla-
quibus prsfenti verfu , opponuntur illis , de qui- citi fui rationes Doii. Lov.
.

bus praeced. t. 750. Corpore mortis) Videfis fupra ad t.

Quofdam nec licitus calor &c. Doc"h Lov. 486'.
. Hic defiderabatur quinta? antithefis complc- ir. 7J3- M
examen . piorum ) non ut illi ea
. .
.

mentum, utietiamdoftilfimamanusadmeumGal- examinent, iedperilla potius a Deo cxaminentur

liexemplaradnotaverat. Gallusipleinutraquever- & probentur, quam nimirum fint humilcs fide- &
fione fupplcverat, nosioLatinis quoque fupplen* ks. DotJ. Lovan.
t. 757-
 . : . , ..

CARMEN D E INGRATIS. i))

Cernere, & amflorem cun&orum nolTc bonorum; que ad minimum

bonat volunutis
n Qiio fine nil re&um mens inchoat. Audeac amens initium
Defipiunt qui Paulo
Impietas tumido ' arbitrio fubne&ere cauffas ipfi infcrutabilem ,

Divinorum operum nos cum manifefk videmus :

cur hi potius quam
illipergrauamhbe-
760 Dona Dei, quorum eft fons unus, fumma voluntasj renturquaslhonem,
per arbitrii
Cum Paulo tremuiiTe juvat, ftupidumque modefte velle
liberi
& nolle fe fol-
opinan-
Inviftum ad folium Chrifti fufpendere nutum: vere
tur.
pofle

Cujus judicium fic infcrutabile altum & Rom- 11. Jj.

Pbilip. 1. 13.
Dicimus, ut verax prorfus fateamur aequum. & Non pofle Dei judi-
non cffe a>
765 Nam meritum ad mortem fubeundam fumcit unumj
citun
quum, quamvisoc-
Ad vitam, nift quod donarit gratia, nullum. cultunafit,
nibus
cumom<
meritum ad
Tu vero, o nova gens, veteris quae ftirpe oleaftri
fl mortem fuppetat
vei ex unooriginis
H Velleris, & facrs ramis inolefcis olivae, peccato
Nullum ad vitam
Quarere 9 formata; fentis te frondis honorem nifiquodgratia do>
770 Non ftudio coepifle tuo, fed jure potentis nan.
Rom. %. 19.
Agricolas infertam foecundo vivere ligno: Caput XXXVII.
Quanrum viri fide-
Vince ' fuperborum flatus, & vana furentum ab holhbus gra-
ias
fibi cavere de-
Turbinibus ftabili fortis pietate reiifte: tiar
beant.
Nec tibi fallacis fubrepat imago decoris, 7/
Joan. ij. 1.

775 Nullum ex his errare putes. * Licet in cruce vitam

Ducant, & jugi afficiant fua corpora morte,
Abftineant opibus, fint cafti , fintque benigni,
Terrenifque ferant animum fuper aftra relictis: Quicumque] virtu-
tes (uas vel fibi , vel
Si tamen hax propria virtute capefcere quemquam gratia: quam meri-
tus adicnbit,pro-
780 Pofle putant, fitve ut dignus labor ifte juvari, fit

ficiendodeficit, cur-
Ingenium meruifle ajunt bona vera petentis rendorccedit.

#• 757- Quoftne &c. ) Magnifice abutitur pu- ir. 774. & feq. Decoris , ttullum &c. ) Ha&enus
tido illo Virgilii hemeftichio ad Mceccnatem . le&um fuit:
Georg. $. Subrepat imago decoris
Te fnie nil altum mens incboat Nullum ex bis errare putes ?
Excjuoetiam patet legendum Retlum , uti Virgi- NecinterrogationmmabruptajdiUimiliseftilla fu-
liusdixit; Altumnon autem , Reih ut habebant , pra ir. 459.
plurcs Editiones Doii. Lov.
. Divmorum operum quod ponitis &c. ?
ir. 758. Arbitrio fubneiiere cauffas &c. Dictio Tamen locum corruptum efic, cum Gallo fentio,
cftjuvenalisinfineSat. 3. ubi legis, fubneiiere cauf- quihochemiftichiumcumfuperiori verfu fbrte de-
jas , tametfilongealiofenfufutfoictNoftera vete- bereconjungiautumat. Optaremque ("pergitDocl:.
ribusnonperindefenfusac phrafes mutuari. ) Ad Lov. cum eodem MfT. opem fed qua: mihi ne Roma» :

fenfum autem quod attinet, peti is poteft ex fimili quidemomnesBibliothecas celebriores, ipfamque
locoad capit. 8. Gallor. Caujfas vero operum ju- & etiam Vaticanam , perluftranti obtingere potuit Igi- .

diciorum Dei qut ex toto ad bumanas voluntates & turmeoMarte, noninvito Gallo, ita reftitui, ut
aihones refert ....& difpenfationes Dei ex liberi ar* duo hi verfus fibi cohareant , fubaudita tamen inter
bitrii vult mutabilitate variari &c. Dodt. Lov. utrumque conjunftione Ut Dubitavi etiam, num .

ir. 76-]. Novagens ) Non alloquiturlngratos ( ut forte integer verfus defideraretur v. g.

quidam exiftimarunt, forte decepti voce, nova , Ut quia confpicuis funt moribus , atque pro'
qua? in malam partem frequenter accipitur ; ) fed batis ;
Orthodoxum Ecclefia? populum; novum utique finequoprofedto, autfimili> non fatis indicatur,
comparatione Judaici, cui hoc loco opponitur. qua? fit illa
Doii. Lovan. Fallacis imago decoris .

ir. 768. Velleris ) Verb. pro avelleris . Virgilia- 775. Licet in cruce &c. Igitur ubi illud, in-
ir.
ne. AlludituradRom. ii.fr. i7.ubi de gente Ju- quies, Evangelicum, Ex fruiiibus eorum cognofcc-
&
dxorum ut oltva , de Gcntili ut olcaftro difleritur. tiseos} Sinedubioenim nonnulla doftrinae proba-
Vide ejus loci expofitionem luculentam apud Aug. tio mores funt fed nec id negat hic Nofter , immo
:

in Pfalmum 72. Doii. Lov. potius probat , cumdetradturusSemipelagianishanc

ir. 769. Formatafrondis) nempe olcaginas ; ut larvam , non eam init viam , ut dicat mores nihil
diftinguitur contra frondem olcaftri , velut infor- conferre ad doiftrina? judicium , fed aliam potius;
mem & imperfcchm. Doil. Lov, nempe ut oftendateorum folidas non efTe
, virtutes
ir. 772. ^pei^o»-a»»)Mairxlienfiumepitheton, vitiante illas fuperbia, & propria? laudis amore,
&quidemeduobusprimariisunum. Alterumnem- quem quidem ipfb fuo dogmate profiteantur Dotl. .

pc eft Ingratorum ambo autem conjun&im habes

.•
Lovan.
fupra in Prjefat. & ir. 684. Doil. Lov.
StProfperi. .N a ir* 784.
 , ;

100 S. Prosperi Aq.ui t an 1

Crefcere quo cupiunt, minuuntur 5 proficiendo

Deficiunt 5 furgendo cadunt 3 currendo recedunt
Unde etenim | vani fruftra fplendefcere qusrunt,
785 Inde obfcurantur quoniam fua, laudis amore, :

PJnlip.. I. il. Non quae funt Chrifti quajrunt, nec fit Deus illis
i. Got. 3- il«
Principium, &
capiti non dant in corpore regnum-
11 Non horum templo eft Ghriftus petra fundamentum
Sed fuper inftabilem arbjtrii nutantis arenam
11

790 Adfurgunt, fceda lapfuri mole tumoris.

AB. 4. 11. Ifti qnem quidam reprobarunt a;dificantes
Pf«l-
E/>^
U7-
*.
ii»
14,
Nunc reprobant lapideni,
etiam pariefque fine ipfo
I 7/

Tertius efle volunt, quem nullo foedere nedat

Angulus, &
quem nulla habeat compago Iigatum:
795 n Hi thalamum ad fponfi non perducuntur, intrant &
Libertate fua ( quas Chrjfti gratia confert, :

Joen. 6. 44, Non acceperunt, habent H non attrahit illos & :

Vis Patris ad Verhum, ied fponte & prspete curfu

Prsveniunt cefTantis opem nec ad omne gerendum :

800 Ejus egent, i fws quo fibi plurima poffe videntur,

t. 784. Vani ) Aliud Ing^tofiinp Epithcton , t- 791. Refpiciturad illud Pfalm. 1 17. 22. quod
quo eos iterumornat fupra, f. 493. Alii interim pro etiam in Ev^ngejio fajpius rcpctitur Lapidem quem :

illalegunt, Varii. (Lugd.Lov.Duac. 8f Colon. ) reprobaverunt adificantes , hic faiius ejl in caput
utfit a particulari de Maffilicnfibus fermone tranfi- anguli. Doft. Lov.
tus ad fententiam genena^m. Verum quia & illa qua;
. ir. 792. &
feqq. primo refpicitur ad loca in qui-
mox fequtintur folos intcrim Maflilicnfes tangunt,
, hus Chnftus dichun lapis angnlaris: utlfai. 28. 16.
putem in Varit mendum efie Doti. Lov. quod cum
. Ephcf. 2. zo.8i 1. Pet. 2. 6. deinde iterum ad Ep-
animadvertiflet interpres Gallicus, corrcxit. hef. 2. 14. Ipfe cmm pax tiojlra
eji qut fecit,

ir. 788. Non hoYum )Juvat intcgra adducere ea utraque umsm , & medium parietem folvens &c.
Scripturx loca , quibus Auclor hoc paragrapho tam Docl. Lovan.
graviter fimcteque ludit prxfcrtim quod illorura
; if. 795.Mifccri videntur verba Pfal. 18.^. Tanu

adnotatio marginalis deniior &

confufior forer,quam quam Jponfus procedens detbalamo Juo fcnfus , &
quxfacilecaperetur. Itaqtie hoc ipfo if. 788. ref- Cantic. 1.3. lntroduxit me Rex in ceilaria fua , vel
picitur tum ad 1. Cor. 3. n. Fundamentum eiutn ut v.ulgo Ecclcfia , In cubiculumfuum . Doct. Lo-
aliud nemo potefi ponere ,
prater id quodpofitum eftx van.
quod eft Cbrijlus Jejus : tum ad Ephef. 2. 2 1. 1» quo ir. 796. & init. feq. refpiciturad 1. Cor. 4.7,
amnis adificatio conjlrutla ctefcit tu templum j<an- Qiudhabes quodnon r-ccepijhi Doct Lov.
Ehtm in Domino : tumdcniquead 1. Gor. 10. 4. Pe- ir. 797. & feq.alluditur ad Joan. 6. 44 Nemo
tra autem erat Gbrijlus Do&. Lov, . poteji vemre a/i w£ xiiji Pater , qui mifit me , tra-
,

t, 789. & leq. alluditur ad Viruxn Jiultum , fic xer.it ewn Do6i. Lovan.
.

loquitur Salvator, Matth. 7. 26. qui cedificavit do. ir. 800. Dcniquead Joan. 15. 5. Siue me nibi!
mumfuamfuper arenam &c. Dotl. Lov. potejlis facere. Doct. Lovan.

SAN-
 — .

101

SANCTI PROSPERI
C A R M E N
DE INGHATIS
P A R S Jp U A R T A.
— _ . — -—

AHGUMENTUM.
SEmipelagianprum doftrinam cum hcerefi Pelttgiana comparat , ofiendens Pelagia- cap. 58. & 3?.

num dogma pcriculofius ab iis Jiatui ,

quia. occultius (T fpec'tofius quam ab ipfo
Pclagio, quem damnare videbantur . Potijftmum illorum fundamentum defiruit de
primce integritatis reliquiis , quas in homints natura fupereffe opinabantur docetque, : -,

quod ad veri botii appetitionem fpeclajt , nihil in natura fanum remanfijfe primi :

enim parentis vulncre- ita mentem ejje perculjam , ne quidcm oculos in altum
ui
pojjit extollere, nec fuam agnojccrc calqmitatem :
fi quid vero donorum naturalium Cap. 41. 4».

fuperejl, ad tcmporalem demum vifam ( qu<s tota

illi ejl damnatioms pcence ) &
excolendam pcrvinere ; nor\ aj atcruatn adquirendam , tiec ad virtutis adjumentum y
fed ad majorem fuperbiam . Alioquin fi vigor prijiinus antiquce libertatis vis in Cap & *
42#

nobis remaneat) Cbrifium gratis mortuum ejfe> cum unumquemque fua vcluntas re-
conciliare Deo poffit . Caterum ex inejfabilt Dei humilitate , qua tam indigna pati _.
dignatus eji y agnofcere debere- hominem eaptivum, quo carcere claufv-s^ quove morbo
Cap 44 '
objejjus fit^ cui eripiendo nonnifi mors medici fuccuni potuerit y dum fcilicet fe imis *

mijcuit ut nos Jummis \vfoveret , &

Jic per illum pojfemus quidquid pojfumus . Po- Cap. 4$.

Jiremo illorum infaniam, d&ejlatus Janihs obt\vcnda corona caujfam auferri caw
qi*t

fabantur^ ntfi in. eis reperiantur bona qu,t proprio ipforum arbitrto accepta referri Cap. 4$.

pojftnt , pia ad Deum invocatione x uf ad unicum bonorum nojirorum omnium fon-

tem , Carmen concludit ,

f^S^lJiD prodefl: verbis commentum Pelagianum Caput xxxviii.

A
Cw 1
! R e fp iiere 3 & damnatos ple&ere voce?
fola
Scmipelagianis
vocetenus damnari
*_£_&§} 4 Cum paucis fqualida fublatis de cute nervis,
Pelagium,cum
tiliffimum illius
fub-
h_«
Intima viperei foveantur vifcera fenfus? refeos venenum re-
tineant.
805 Q bene quod diri erroris malus ille magifter
Et quod Pelagius
Nullo pr-xlevit lethalia pocula melle:
'i
innumeros feduxif-
Sed non ambigua infe£tum feritate venenum fet, fidoclrin- !u_

il. 80.5. Cnm paucis &c.)Totushic mihi Vcr- quidemeft, improprielocutumNoftrum: fedtan-
fus prima fiontc difplicuit. Quidcnim, aiebam, ti erat imitari Ovidii locum Metam. 6. in Fab. de

illi ? An tbrfitan lcgendum ,

jubhiti de cute nervi Marfya excoriato , ubi perindc ut hic , & Cntis & ,

Deindequi potuitaudor labi in fquajida ur.

atcevi? Nervorum , & Vtfcerum eft mentio ;

primam corriperet 5 qui jam fupratamdifertc eam- .... Cutis ) efl , inquit , fummos Jirepta
dem {nfqualeH\i produxerat ? Cuminterim fubiit, per artus ,
tanto procliviorcm fuide S. noftro hanc fyftolen, DeteStiquepatent(Nervi) ....
quo.d fbrtc putarit primam in fqualeo natura fua bre- Saltenfia { vifcera )pojfes ,

vem, demumapudauftoresproduci, ubilittera/, Et pellucentes numerare in peUore fibras

inme^ioduplicatur. Ad nervos autem quod atti- Doct. Lovan.
net, jam cepj, quiilli decu^tetolU dicq,ntur ; nimi- •fr. 806. Nullo pralevit &c. ) En iterum mellis
riimficutcmacccpcrisproomniino tegumcnto ex- mollitiemexpreffammultiplicatis//.- utecontfa ir.

teriori,quo vifceraoccultantur, quodque & ner- pra?ced. diri erroris magifter afperius exprimi haud
vos, &mufculos, venas., &c. denique ipfanj cu- potuit, quam concurrentibus tot litteris caninis
tcm proprie diftam compleditur Nam fatendum . rr. Doft. Lov.
ir. 808.
 1 : . . : .

IOZ S. Prosperi Aq^uitani

foculum aliquo
melle pradiviffet.
Protulit, & guftu virus detexit amaro!
£

Nam dum errores Nam ft argumenti primordia non oneralTet

fuos iniiio minus
obrexir , plerofque 8<o His quas " dempierunt cajlidiores,
difcipuli
abiisdeterruit, jp-
fa eorum deformira-
Innumeras dttbio cepiflet plafmate mentes$
te. Qua* dum multa vident informia limine in ipfo 5
Horrida terrificas declinant atria mortis.
Nec jam illis polTunt adtriti illudere fures,
//

815 Quorum quo rendant artes, atque unde oriantur,

Non dubiis promptum
cognofcere fignis. eft cuivis *

Caput XXXIX. Non igitur cum damnatis fentire videntur,

At Semipelagiani
pericuiofiusfallunr,
Cum dicunt mortem in cundtos tranfiffe per unum
quiaPelagiumdam-
nare videntur,dum
Primum hominem, cujus crimen refperferit omnes:
fatentur', Ex Ada- 8i< Nec quemquam in vitam aeternam nifi fonte renatum
mo mortem & peo
catum in omnes Ventnrum infantefque reos hoc munere folvi,
:

transfundi:
Neminem vitam ae-
Quos t prima ad mortem generaliter edat origo.
ternam confequi Sed cum damnatis fapiunt, damnataque promunt,
poffe nifi per ba-
ptifmum.
,

Cum
dicunt, i nihil effe animis per vulnus avitum
Etparvulos itlo in-
digere ut a peccato 8*5 Detra&um decoris, fplendoremque omnibus illum
folvantur.
Nunc talem innafci, qualis fuit ante ruinam.
Hinc libertatem arbitrii difcernere fano
Sedcum Pelagiofa- Poffe oculo cordis, quidquid lit rite gerendum,
piunt, cumajunt t
naturam fuis viri-
Nec folum ad vita» prazfentis commoda folers
busad bonum
poffe ,
quemadmo-
fcrri
8}0
* SuflEcere ingenium, quo fe tueatur & ornetj
dum ante pecca- Sed fummis etiam mentem aptam percipiendis
tum, quafi origina-
li peccato lasfa notj ^Eternifque bonis, fponte ad caJeftia ferri:
fuerit
Immopoffe
.

fanclos
Perque viam ad Chriftum, quam fecerit ipfa, venire.
acerrimas da?monis
oppugnationes pro-
Hinc hominem multa redti afluetudine firmum
prns viribus fran- 835 Poffe repugnare adverfis, nec cedere poenis, "
gere.
Deofuos utiliterde- Qtias fuperandas a.nimic per carnem admoverit hoftis,
ferente, iibique ip-
dimittente, ne
Auxilio abfcedente Dei qui deferat apte :

iis
nuilafinteorumme. Utiliterque fuos, ut de certamine agonis
rita,
Sinihilhonjfaciunt. Qua*fitas referant palmas t ne nulla piorum :

ir. 808. Guftuamaro ) Legit. Georg. 2, Quodjam non dubiis poteris cognofcere Jignis
Atjaporindictumfacietmanifeftus, ora & Ex qtto etiam forrafle defumtum eft illud Jam de ,

Trtftia tentantum fenfu torquebit amaro quo Nota prarcedenti Doii. Lov. .

Sicipfiusaevolegebantplures: unde veniam mere- ir. 822. Prima ongo ) Id eft , prima nativitas fe-
turfermonistam improprii, quo hic utitur: nam cundum carnem , ut diftinguitur contra Jecundam
procul dubio fatis vernacule Guftu pofuit pro fa- per baptifmum , dequa mox ante
pore . Ca?terum hodie poft Agellium- lib. J. cap. NiJi Fonte renatum.
12. pafiim Grammatici ita legunt hunc Virgilii Nifi tamen fimplicius, primaorigo fit, quam tra-
locum: hunt infantcs a primo parente; ut propterea ctiam
Senfu torqucbit amaxo . mox fequatur;
ir. Sio. Dijcipuli ) Maffilienfes, quibus paf- ..... Per vutnus Avitum Doc"L Lov, .

fim Pelagium , ac Pelagianos Magiftros attribuit ir. 824. Ntbil effe &c. ) Vide idem dogma fupra

ir. 814. Jam ) Videlicetpoft tot condcmnatio- cap. 1. & alibi. Dotl. Lov.
nes&profcriptionesfolennes, vel cercc jam , cum ir. 835. Nec cedere Pocnis8cc.)Quip]pecumt.iit.
tot confpiciuntur tajit virium naturse integritas , ut contra ipfum dia-
Informia limine itt ipfo . bolum , favitiamque ejus , ujque ad extrema fuppli-
Saltemfignailla, decjuibustertiopoft verfu, non cta Jine auxilio Dei valeat dimicare Ita ex ip(b- .

aliaputarim, <\mm\l\zinformia y quae ha;refis Pe- rum fentcntia lib. con. Collat. cap, 20. DotJ.
lagiana quafi ipfa fronte prsfcrebat . Intcrim pro Lovan.
Jam , Vulgati hic legunt Tam , ut conjungatur ( pu- ir. 839. NenullaSic. )Doc~t. Lov. fcribit Ne:t
to ) cum Adtriti . Docl. Lov. nulla, &c.Hancreipfa(addit) fuilTe Scmipelagia-
ir. 8 6. Cognofcere ) Ita legendum , & non Agno- norum fentcntiam , patet tum ex pluribus aliis , tum
fcere, utalii ( quamquam rcvcra in tenuilabor cft ) ex verbisCollatoriscod. lib. c. 19. fub finem, ubi
demonftrat Vcrfus Maronis Gcorg. 4. unde hic de fide Centurionis aChriftolaudata ait: Nttllius
exprcffus, cft enim laudis effet ac meriti , fi id in eo ( Ccnturionc )
Do-
 : . ,
. : : .

Carmen de Ingratis. i°5

840 Sint merita, &
ver* privcntur laudis honorej nifi quoi gratia ia
lllisoperatur.
9 Si quod naturae fenfu noluntque, voluntque^
Praeceptifque tcnent legalibus infinuatum,
Divini auxihi manus hoc operetur in illis:
9 Ceu folis Chrifti famulis virtute carere

845 Sit dignum, &

non pofle probos apprendere mores,
Quos plerumque habeant etiam fimulacra cclentes.
Talia lingua procax cum verbis fundit ineptis, tiKT
Fugiendos
XL.
illos er>
EfFuge tu 9 nova gens, hoftiles efFuge fenfus, roret omnibus vere
piis.
Et procul a laqueis fapiens abjungere mortis. |

Quorum Chriftus
850 Chriftus enim tua juftitia eft, quo te duce o^ortet elktotajulhtu .

Currere, ne curfus, Chrifto fine, fit vagus error.

Nemo etenim, nemo eft, qui non cum vulnere primi Quique agnofcere
debent primi paren-
Sit patris genitus quo vulnere mens prius intus : tisvuinere ita Uu-

Percuffa eft, quam membra foris, cum mente receptum qQ ciatam naturam hu-
manam
$55 Quod 9 regione poli disje&a fuperbia fuafit.
Sic animus, cui lumen erat de iumine fummo,
Arbitrium involvit tenebris $ & luce reli&a,
ConfiJio legit tetras nigrefcere no&is.
Ut ne quidem ocu*
Nec jam captivos oculos 9 extollere in altum los mentis fponte
pofTit in altum at>
860 Sponte poteft : quoniam hoc etiam fpoliante tyranno toilere& mifenam
,

fuam agnofcere
Perdidit, ut quanto jaceat fub vulnere norit.
S\quid enim de principiis felicibus illi, C a p U t XLI.
Siquid homini fu-
9 Et vita exilii fupereft prudenter agenda, Krrfit ex priftini

fanum, & quo nil fuerit fublimius in fe

Hoc atusreliquiis,falfo
idputatfanum, at-
865 Credit, amatque 9 fuum mundi fapientia fenfum, que hinc folum fu*

Dominus quod ipfe Jonaverat , pratuliffet , id eft,
prs aliis laudaflet Qyod autem hic cum vulgatis le-
. fa?piusdignalaude agunt. Doil. Lovan.
gimus Neu nulla , ( non tamcn legcrat in anriquiori-
bus Lugd. Lov. Duac. & Colon. ) & Gallus legit
Ne :male , ac contra Profperi Virgilii phrallm &
qui ubi Ut aut Ne praxeffit , non jam amplius Ne,
fed Neu fubjungunt, quafiivVue; ficut feu , pro
five , quafi feve
t. 841. Si quod natura fenfu &c.) Hancleftio-
nem vulgati fcrebant pro con je&ura marginali Gal-
pado infcriores erunt paganis ipfis , qui juxta vos
&. 848. Novagens ) Vide fupra ad #. 767.
fr. 8 j j. Regtone poli difietta) Indiabolo. D.L.
•f. 8 «9. Extollere in altum )adpetendum auxi*
lium aut medicinam > quod nempe vulnus ignoree
fuum , ac , ut alibi dicitur , profanitate babeat quod
agrotare Jenejcit , donec prima h«cc medela confera-
tur agroto &c. Doct. Lovan.
: gr. 8*3. Etvitaagenda)Gall\islegit vita agen-

lus recte textui invexit, pro eo quod alias lege- da inflxtocafu, utfitfenfus: fi quid homini hodie
batur fupereftde principiis felicibm primiftatus, &de vi-
Sicut natur/t fenfum , &c. tahujusexilii prudenter agenda. adco mihi Quod
Senfum autem naturse refte itidem intellexit de non probatur , ut retinere maluerim le&ionem Vul-
lumineacdidaminenaturali, quod paffim Pelagia- gatam in rcclo cafu Quamquam nec illa quidem
.

nicumfuisillisDifcipulis fufficere di&itabant, fal- fuisincommodiscaret: quienim iftud quod fequi*

tem cum Lege fcripta ( de qua hic ^. feq. ) ut quis tur, Hocfauum, &c.qui, inquam, iftudad plu-
vellet nolletque quod oportet . Sic fupra docent raillaqua?pra?cedunt, acintereaad vitam pruden-
cap. 1. §. 3. ficiterumcap. 19.$. 2. & 3.ficetiam ter agendam , referetur ? Certe nitidius fuiflet
alibi. Dofi. Lovan. Ad vitam exilii fupereft prudenter agendam :
f. 844. Ceufolis Cbrifli &c. ) Ita contra Collat. ut fupra ir. 819.
C. 6. Si ideo voluntas non putanda eft noftra , quia . . . Ad vit<e prafentis eommoda , &c.
formatur y regitur , imbuitur\ fpolian.
otdinatur , Pro lcclione interim noftra & Vulgata tuenda fa-
tur libertatefiln Dei , qui aguntur Spintu Dei ; per- cerepoteft, quodfoleatetiam alibi Au&or nofter
dunt vigorem rationalis animi , omnis voluntarite & ponere con jundim plura , atque ad unum dumtaxat
devotionis laude privantur ,
quibus datur Spiritus ex iis , idque ut plurimum quod eft primum , refcr-
fapientia & intelleilus , &c. Ha&enus Au<5tor. re fequentia. Dobl. Lovan.
Cbrifti famulos ergo intelligir , qui juxta Scripturam fr. 865. Suumfenfum ) amare dicitur mundi fa-
aguntur Spiritu Dei, & quibus datur Spiritus fapien- pientia , non uti vulgariter quifque dicitur amare
tia» &
intelleftus&c.quafidicat: Sivera eft veftra fenfum fuum , id eft , fententiam : fed amat mira-
do&rina|, nempe virtutis laude carere quidquid turque fenfumfuum, hoceft fuum fcire, ut tutn
Deus in nobisoperatur; igiturvirtutis laude care- ex fequentibus , tum ex didis mox fupra ad ir. 841.
bit , quidquid egerint illi , qui aguntur Spiritu Dei, colligi poteft Porro Mundi fapientia diftio eft
.

quitamenpropriefuntChrifti famuli.* hique hoc Apoftolica non uno in loco . Doft. Lov.
t. 872.
 . . : . . : :,

104 S* t R O S P E R I A Q^ U I T A N I

perbiendimateriatn Innnmeras claram mirata per artes:

fefe
arripit ..

Quod conje&uris fublimibus abdita quasrit,

Qiiod meminit re&e, fapit acriter, seftimat apte:
Quod fludium fandi excoluit, quod legibus urbes
870 Inftituit, morefque feros ratione recidit,
Ut poence metus officio certarit amoris. ... .>

Jam cnm t exercetur numeris, ad fidera caeli

Per curfus nofcenda fuos, & fcire videtur
9 Defectus folis t varios, Lun«Eque labores,

875 Quam fpeciofa fibi eft, & quam vanefcit in ipfis?

Gaput XLII.
Quje
ex primo naturae habeantur honore$
licet
Nequeex illis reli-
quiis ad
tam perduci
vcram vi-
ud-
Non tamen ad veram poffunt perducere vitam.
quam poteft ( Denique 9 ab his prasceps in multas religiones
Decidit, &
fa&is haefit factore reli&o. )
SieademefFetinna-
tura visqu£ fuir ii>
880 Nam fi nunc etiam t illsfis vigor ille maneret,
Adamo , feipfum
quifquereconciliare
In quo infons natura fuit > fua quemque voluntas
Deo pofTer, acpec- Deo, poenaque abfolvere pofTet:
Conciliare
cato exfolvere.Ideo-
que Chtiflus gratis, Nequicquam Chriltus i mortem moriendo piaret,
tr.ortuusfuifler
t. 871. Exercetur numeris 8cc.)\nMatherazticis y nis ejus & fpecies & cauffas. Dotl. Lovan.
in quibus prse casteris fibi humanum placet inge- ir. 878. Denique ab bis
, &c. ) Periodum nimis:
nium . DoSi. Lovan. abruptam parenthefi includendam duximus Spe 5 .

t. 874. Defeclus folis &c. ) Verfus integer cialiterautem illa refertur ad dida m fine cap. prac
e Georg. 2. ac fere e Lucret. lib. 5. .que-m non adeo de aftrorum fcientia : qua> adeo non valet pofleflores
Nofterhuiclocoinferuit, ututrumque hunc Poe- fuos ad veram vitam perducere , ut etiam quofdam
tam philofophum imiraretur , quam ut eos pie deri- ad ldololatriam , puta ad tpfum illorum aftrorum
deret uti nimis fibi placcntcs in hac fcientia Quippe . cultum pertraxerit ( de quibus magna quereJa Sap. .

Lucretium videas ubique pene pueriliter ea exultan- 13.) Ubiadmirari licet humani ingenii pravitatem
tem ; Virgilium quoque paulo poft di&um verfum, optimis quibufque rebus tam perverfe abutentis , ut
tnirum quanto affectu exclamantem audias pulcherrimam fcientiam , Phyficendico, quaexiis
pelix, qut potuit rerum cognojcere cauffas. D.L. quae facta funt , factorem Opt. Max. analogicos ih-
Ibid. Vartos ) Quia quidam putarunt , facilius af- venire tam facile eftj fibicontra ipfummet Deum
fitmari varios folis effecius , quam vanos defeiius : faciat infervire exeaquedecidat noninmultastan
,

(quisenimalius, dixerunt , Solis dcfe&us , quam tum religiones , ut hic Nofter notat iedvel in ip- :

isqui perLunaeinterpofitionemcaufatus, Ecclypfis fum irreligiofitatis atque atheifmi barathrum Sic .

dicitur?)necinfuperfamiliaremhabuere Virgilium/ quippeimpiusillecumfuo Epicuro Lucretius, fic

quodutiTheologo vitio verti nondebet ; ita nec e Plinius, fic alii natura? myfta? auxerunt infelicem
contraimprobaneafamiliaritas, quam nec SS. qui- atheorumnumerum: fichodiequelnoftri aevi Saty-
demPatrcspaffimdedignatifunt j ) conjecerunt illi ricus cjufdem impietatis infamiam adfpergere audet
legendum effetius folis vartos . Sed praeter quam Phyficorum , feu ut ipfe vocat , Medicorum , pro-
quod defectus ipfeordinarius fua varietate uon ca- feffioni: &quidcm illud fortaffis injuria , fedtamen

reat; alius enim totalis, alius partialis, alius uni- pudet, pigct, ta?det generis humani , quod faltem
verfalis, alius particularis&c. notandum prstcrea , fufpicioillanoninaliospotius omnes cadat, quam
Soli non prorfus infolitos efle quofdam defedus ex- in cos quiabhocmalo longiffime abeffe deberent.
traordinarios , quos Ecdypfis nominc non vocamus. Atque ha?c ad prudentiffima? veriffimaeque htijus
Sic famofus Philofophus ex hodiernis narrat , Solem Profperiana?parenthcfisconfirmationem difta fint;
aliquandoper plures dics, atque adeo menfes, & &quidemabeo(nePhyficesodiumputetur)qui&
annum integrum, obtufo lumine luxiffe ad inftar ipfealiquandohancGalateamamavit, immo depe-
Lunae: quodipfecopiae&magnitudini attribuitea- riit. Doli. Lovan.

rum macularum , quas ope telefcopii in ^olis corpo- ir. 880. Doa.Lov.Iegit/V/d?/«f. Sicfu-
Illafis.

re, noneodemperpetuonumero, magnitudine & pra ir. 541. legimus, Mentis bonorem illafum
forma obfervamus: quibus etiam ficri putat, ut Gallus tamen vitium typorum eftj iilafis Nos
( nifi .

ftella?aliquaefixse, quas totidem Soles cenfet, om- tamcnnonmutavimusantiquamleclionemquiaEdi-

ninodifpareant: uti fcptima Pleiadum faclum effe tionum antiquiorum Lugd. Lov. Duac. & Colon.
Ovidius in Fabulisnon fabulofe memorat , etfi ra- auctoritate fulcitur , & fenfum reclum exhibere no-

tionem ipfe pro inftituto fuo reddat fabulofam Et .

bis vifa eft

quia dc Ovidio fac~h mentio cft , quo nemoinpenio- ir. 883. Mortem moriendo piaret . Non opus erat
fius Phamomena naturalia Fabulis fuis immifcuit : is (quamtamen pra?ferunt Lugd.
conjeckuva ligaret:
idem eft , qui ad defettus noftros Solis varios allu- Lov.Duac.&Colon.jcftenimimitatio iftius Me-
dens, alicubi in Metamorphofi ( loct in prajfen- tam. 8. in Meleagri fabula
tiarum non memini ) inducit Phxbum nefcio . . . Mors morte pianda efl

quo pallore marceffentcm t difcrteque addit , autfinonnifi Virgifiana dictio in pretio eftj refpe»
non talem hunc tamen fuifTe , qui fororis inter- xit ad illud iEneid. 2.
je&u caufaretur ; infinuans fcilicet alias defeftio . . . Culpam hanc miferorum morte piabmt .
ir* 890.
 . . , :

CARMEN DE INGRATIS. 105

Pcccatum & mundi fanguis non tolleret agni,
885 Nec genus humanum generari rurfus egeret
Conditione nova quoniam fapientia fana
:

Sana fides, fanum arbitrium, mens libera morbo,

Vitam agerent dignam fummorum participatu.
Caput xliii.
Sed proftrata femel, quanto natnra profundo Ex Dei
inefTabili

890 Immerfa, & quanta: mole opprefla ^ ruina»$

iit
humilitate qua ho-
mo&miferneri di-

Verbum homo fit, rerumque fator fub conditione gnatus eft, ut ho-
minem redimeret ,
Servilis form«e dignatur virgine nafci, agnofcat homo ca-
ptivus quo carcere
Inque infirmorum cunclos defcendere fenfus. claufus , quo morbo
Vexatur virtus, fapientia ludificatur: obfeflusfuerit.

895 Juftitia injuftos tolerat, clementia faevos:

Gloria contemptum fubit, & tormenta poteftas:
Inque crucis poenam fl nulli violabilis ufquam
Vita agitur : cujus perimatur morte I peremptor:
Jufto ut pro injuftis efTufo fanguine, fit mors
900 Unius infontis multorum
reorum. vita
Hoc igitur pretio captivi cum redimuntur,
Agnofcant quali conclufi carcere, quove
Obfefli fuerint morbo ; quibus eripiendis Cui eripiendo non-
nifi morte medici
haud aliter potuit, quam morte medentis,
Succurri fuccurripotuit.

905 Et quia de magnis opibus nonnulla fuperfunt,

Qua: decorent nudos, & qua; folentur egenos: Quam parvi facien-
daquznomini poft
Nun ita pro fummis oble&ent ultima lapfos, cafumfuperfunt.

Ut de * fupplicio tumeant, atque ordine verfo,

Qtio funt efTe&i miferi, fint inde fuperbi.
910 * Aut cum hebetes vifus, longa ex caligine tandem,
Deejibicaliquid. in buncfenfum. \ n C a:lum attollunt,& vera luce fruuntur
y Cum homo ad
Natura» hoc potius, libertatique volendi, Deum convertitur,
Deigratiz ut prin-
Quam Chrifto tribuant ne fcilicet evacnetur :
cipio, potiusquam
libero arbitrio hanc

ir. 890. Rum.e ) Hucufque intcrrogative quorum dumtaxat exigua funt particula, caeteris
legit
Gallus CcumEditionibusLov. Duac. Colon. & ) miferc deperditis . Hoc fenfupars exigua magnarum
Confentirem Docc. Lovan. ) fi foret hoc Vcrfu ,
( ait opum quibus quis ob crimen a Principe mulftatus
Mole efl opprejfa &c. pro /it mole , nifi quod tunc eft, fupplicium ejusdici poffet, cum ipfe eam ad-
adhuc potius per exclamationem legcrem Nunc .
fpiciens confiderat , quantillum fibi de tantis bonis

autem aio Ellipfin cfle, nec eam quidem adeo incom- fuperfit: maximefi parsiftaexiguofit ipfi ufui, &
modam. QuivoJet, interim fuppleat ex ejufdem ferme nonnifi ad damnum conducat ; uti reliquia? ll-
argumenti loco contra Collat. c. 9. Nonne ex tp/ius lae hominem fine Dei auxilio^«ew a d mortis ( ut fu- ,

vemedti Jingularitate apeniffxme patet , in quam pro- pradicitur^. ^ojOnonautemut^. 877. additur:
fundum malum totius humani generis natura demer- . . Ad veram poffunt perducere vitam.
.

fa fit illius pravaricattwie , tn quo omnes peccave- 910. *Manifeftum hiatumaGallo hic nota«
ir.
tavtl Do&. Lovan. tum monet. Do&. Lovan. quem ille obftruxerat
ir. 897. Nulli violabilis ufquam hoc vcrfu,
) .

Doft. Lov. legit umquam . Gallus ufquam ( ita etiam ln ctelum attollunt , &
vera luce fruuntur .
Lugd. Lov. Duac. &
Colon. ) Putat autem hoc di • Satis concinne enim vero fed hicalium a fe quoque
:

6tum, quiaSalvatorinviolabiliserat, nifiipfe vo- confictumexipfisverbisProfpericolligit, eo nimi-

luiffet rum loco , ubi eamdem fere fententiam traftat ( fi

898. Peremptor ) non tam ipfius Chrifti

ir.
, quam tamen ipfe eft) Epift. ad Demetriadem c. 14. Sicut ,
generishumani; nempe diabolus qui Joan. 8. inquit , arte medicafit in oculis ( caitgantibus ) , ut
44.
Homicida dicitur ab . Perimendus autem dici-
initio poffmt videre quod non vident .... ita in cordibus
turmetaphorice, quia(ut item in Evangelio ) eji- tardis &
(Hebetibus) per Spiritum.fantlum acies ob-
ciendus foras, ac deftruendum regnum ejus, adi- dutla tergitur , & ( de vero lumine ) tenebrofa jam
mendumque illi mortis imperium. Ita Gallus in & deficientis lucerna ( lumen accipiunt . ) Unde lo-
Profa: meliusquamin verfu, ubidemorteintelli- cum iftum idem Doft. Lov. fic exhibet
git. Dotl. Lovan. Aut cum hebetes vifus , longa ex caligine tan*
ir. 908. Supplicio ) & quidem t. feq. quo funt dem
acciphtnt vero de lumine lumen
-
effetli miferi : de reliquiis prima? integritatis dicitur: Erepti , y

nempe cum refpeftu ad bona ipfa primas integritatis,

S. Profpert O ir. 914.
 . . ; : .

io6 S. 'Prosperi Aq^uitani

adfcribendam- mu. Arbitrii virtus, fr'. defit redt.a legendi
tio ne m
^
Quod ,u
J u
homo hbero
'
01«;
ylJ
Hoc
"V,
fl patribus primis mortis fator infinuatus
m n
arbitrionimiumtri.
at f er
Confilio elt hac arte omnes proitravit : uno,
i
m
bia proVdfci mr
,"
Dum fuadet multo praeftantius effe, quod ipfis
rrpStibus^: ( Non tribuente licet Domino ) fponderet habendum
$S*S> Prudens Iibertas, vetitoque inftru£ta cupido
920 4 Qua nunc per veteris ferpens veftigia fraudis,
Deceptos fimili ftudet infiammare furore:
Ut quoniam pulcrum efl veris impendere curam,
Juftitisque avidos bona noffe & velle falubre eft:
Suadeat ingenio cujufque hoc lucis inelTe,
925 Ut naturali mens vivida i mobilitate,
Non fpirante Deo, Chrifti exardelcat amore,
Utque ita falvatrix nil gratia conferat iftis,

pretioque bonos, non munere ditet.

Sed referat ; 1

Caput xliv. His de feminibus multo jam plura oriuntur,

5 indeerro
U
I

r e s or?ri !
,

'9^ Et frumenta inter primo turgentia Ia&e,

Spinis fulta fubit feges horrida z-izaniorum.
Quos P omnes.
ii Sed nos qui Domini femen fumus, agricolsque
Tclll^V' Stamus ope, fupera perflati vivimus aura, &
t Viperei calicis guftum procul excutiamus

935 Divinique operis conftanter confiteamur

Ephf. *. ie. Figmentum nos effe novum, quod prorfus ab iila
Stirpe vetuftatis difcretum eft, atque recifum,
fi Et jam fit penitus carnalis originis exors,

Q U cum membra
i Qui membrum eft Chrifti, capkifque in corpore vivit:
r~ r
Chriflifint, acapi-
tcfuo vim
b n
omnem 940 A I • r»
quo iiiDjectos vjgor omms manat ln artusj
• • t
•

Eplef. l: 16.
3£t tk quseque fuo vegetantur in ordine partes,
/»»• '*• 4- Ut quod agunt, & diipofitis quod motibus explent,
co/cff.j.i. Ex illo pofiint, qui fumma atque ultima pacans,
Ut nos inlereret 9 fummis, fe mifcuit imis.
Caput xlv. «.
Conticeant igitur, qui dicunt effe cavendum,
£4
Procui abjiciendi
qui exiflimant fan.
Ne defit fan&is fumendse caufta coronas,
ctis auferri caufsam Si non 4 iplorum bona repperiantur in illis.
obtinendae coror.a:.

•fr. 914. Deftt retialegendi )l&ch t virtusrc&a. ir. 928. Pretio, nonmunere )Id eft, mcrccdc

digendi. Sic fupra ir. <Jf i. fcq. & debita, nondonogratuito. Dotl. Lov.
. . . -Quia retla gerendi i/. 934. Viperetcalicis )Ideft, a Scrpentc pro-

Non data Jit virtus. Doft. Lov. pinati . Refpicitur enim ad dicta cap. fupcriorc.
^r. 915. Patribuspnmis . )Dubitanterfupra ad DoB. Lovan,
jtr. lo.iftud, De /'.^^«fexpofuimusdeprimopa- #.938. Etjamfit , &c.) Gallus impcrativum crc-
tre&matre: nimisenimnovc, acfineullo idoneo didit, conjungendofcilicetcumillo fupra. ir. 934,
veterumcxemploiddictum vidcbatur. Dubitatio- & fcq. Excutiamus & confiteamur
, Mihi verofub-
.

nem vcroomncmexcmit hiclocus: dephrafi inte-
rim grammatici vidcrint. Dofl. Lo-v.
ir. 920. Quie nunc8cc. ) Verfum hunc ambiguum
& obfcurum reddunt Qt*<e , Serpens: nam hoc
quifpiam facile fubftantivcacciperetjillud vcroquo
refcrcndumfit, nonftatim apparet. Acmihi qui-
junctivus videtur, cohxrenscum infinitivo immc-
diate prseeedentiearatione, quapaifimhic Nofter
hos duos modos connectit: adeout Jamftt, ftct
& projam ejje ; nifi tamcn legendum , Ut jam Jit
Doct. Lovan.
ir. 944. Summis , Je mifcuit imis ) Elegansabu-
.

dcmprimafronterefcrendum videbaturad Cupido. fusiftiustritiapudaucloresbonos, Summaimismi.

Atqui utnunc vidco, rcfcrendurn ad Vejiigia Jer- : Jcere: pro furfumdcorfum omnia vertere, D. L.
pettjaurcmparticipaliteraccipe, &fic ordina con- ir. 946'. Sumend<ccauffacoron<£ )Ideft, ratio .

ftructionem Per quic vejiigiaveteris fraudis nunc

: meriti & mcrccdis. Videfupra ad^. 859. &feq.
ircrum Jerpens \\letnortit fator diabolus , deceptos Dotl. Lovan.
ftmilifludet mflammare fnrore . Doft. Lov. ir. 947. Jpjorum bona ) ideft, ipfispropria,ac
.

y. 925. Mobilitate ) Ut fupra . ir. 592. Non finegratiaeauxiliofafta: ficutfupra^. 570.

igitur nobilitate f utquibufdam vifum fuit. D. L. Vel noftro adfcrtbi nequeunt bene gejialabori ,
> Eodcm
 . , . ; , ) : .

C A R M- E N DE iNGRATI S, 107
Hoc
etenim tumida nimis impietate docentes, nifi humana in e»
Quid nifi juftitia nos virtute, Deoque & racritareperiantur.

950 Difpoliare volunt ne lux in no£te corufcet, :

Languida ne in vires redeant, ne mortua vivant.

Sed nobis fummo verorum a fonte bonorutn
Haurire hac, fupero & femper fplendore nitere,
Gloria fit j non fpes in fceni flore caduco.
955 Sicut enim palmes nullos valet edere fruftus Joan. ij. 4.

Non in vite manens, qua* de radice miniftra

Succum agat in frondes, & mufto compleat uvas:
Sic infoecundi virtutum, & fruge carentes
Perpetui cibus ignis erunt : qui vite reli&a
960 Audent efFufa de libertate comarum
Fidere
ne Chrifti fint ubertate feraces
,
Virtus piorum non
Et mage fe credunt propriis excellere pofTe, idcominoris.facien-
Qiiam fi virtutum l placitarum fit Deus au&or. da.quodcamtotam
a Chrilto accipiant
Viles ergo putent fe deformefque futuros, Sicut nec czleftis
fandorum
965 Cum transformatis fiet Deus unica fan&is
gloria ,

quam totam a Deo

I corporei nec jam preffura laboris habent, qui omnia
Gloria :
inillisomnibuseft.
Conteret incertos, (td in omnibus omnia femper
Chriftus erit. Quod fi pulcrum, fuper omnia magnum & eft,
Cur pudet hac etiam fletus in valle potentes
970 Effe Deo, minimumque I operis mortalis habere,
Quod non peccatum quo difcrucietur
eft nifi
Libertas ad quam $ folam male gefta recurrunt ?
:

Et tamen in fan&os animum cum intendimus a£tus, Multominusgrava»

rioportet agnofcere
Cum defideriis carnis mens cafta repugnat nosinhacfletusval-
lenihilboninifiper
975 Cum tentatori non cedimus, & per acerbas gratiam pofsc.
Nec ea re tollitur li«
Vexati poenas, illslo corde manemusj bertas, fed reftitui-
1 Libertate agimus 5 fed libertate redempta, turacredimitur.

Eodcm modointelligemoxinfra, 9<Si. iftud Pro- libus fervare malo in appendiculam Theologicam,
prns , nempe virtutibus. Doft. Lovan. quam cum Deo mcditor in hoc Proiperi Carmen
963. Placitarum. ) Atqua: virtutesillxpla-
ir. dum hic interim pergo in lufibus Philologicis .
Dobl.
cita; ut propriis opponumur? Si Virgilii dictio Lovan. Sola editio Lugdun. aliter habet hunc lo-
confulatur, longe is recedit a fcopo noftro, ubi cum:
hanc voccm ufurpat init. 4. jtneid. Curpudet hac etiamfietus in valle potentes
Placitone etiam pugnabis amori ? Deo ? nimiumque operis mortalis babere ?
Efle
Pnterquam quod etiam credendum non fit, Quod non efi &c.
Profperum tam fandaad ^Eneidos potius quam
in rc iF. 972. Solam) cumfolaeft. Dotl.Lov.

Scripturcelocumaliquem rcfpexifle. Putem igitur Jbid. Recurrunt) fic tamquam ad nativam fcatu-
has virtutesplacitaseafdemeilecum Operibus bonis rigincm fuam: ut apud Horat.
(Ephef 1. 10. ) qute pneparavit Deus ut in illis am- Naturam expellas furca t
tamen ttfque recur»
bulemus: qua* proindep/rfwtodicantur , quiadivi- ret
no beneplacito ordinata» & prseparata? , ut in illis jr. 977. Libertate redempta . )AnergoIibertas
ambulemus. Doti. Lovan. redimi ,. aut umquam non libera fuifle poteft ? Sic
if. 966, Corporei laboris . ) Id eft , qualis in cor- nimirum diferte docet infra ir. 995.
pore hoc ajrumnofo geritur , cumtanta cadendi ac Tuncfiet (cum gratia curjus velox .
delinqucndi incertitudine ac metu. Videbantur enim Libera libertas &c. )
Maflilienfes precipuam operum excellentiam petere Unde duo notanda : cVquodinfenfu Profperi fi«

ex hac arbitrii fibi relifti vacillanti incertitudine ne gratia fit libertas , & quod per gratiam ipfa liber-
quam per operationem gratia? tollendam metue- tas infuper liberetur , nempe ad volendum & perfi-
bant. Doil. Lovan. ciendum bonum , Deo id operante Phil. *. ij.de
ir. 970. Mitiimumque operis mortalis . )Id eft, qua libertatis ( utitadicam ) hbertate intelligendi
peccati, inquietaliquis, prafertim mortiferi .Bel- funt etiam SS. Patres Profpero coaetanei , ubi durius
le fane , fi tamen fine nugatione cvidenti tunc fe- nonnumquam ita loqui videntur , ut libertas per pri-
quatur: mum peccatum amifla , per Chrifti gratiam recupe-
Quod non efi nifi peccatum retur. Reveraenimha?ceftlibertas, qua libertate
Quidergo? Difficilis locus > quem cum fui fimi- Chriftus nos liberavit . Gal. 4. 3 1. Dott. Lov.
S.Profperi. Q »; t. 97%*
 , . : . ,:
.

10$ S. PROSPERI AQ.UITANI

Vt <juf*}tfW tcfa n Cui Deus eft re&or, fummoque ex lumine lumen,
agity ffortipftaeee-
ptumreferatur, fed Vita, falus, virtus, fapientia gratia Chrifli eft, :

gratia;Chrifti
Non enim tantum 980
Qua currit, gaudet, tolerat, cavet, eligit, inftat,
boni operis fruelus Credit, {perst^ arnat, mundatur, juftifkatur,
targitur Deus per
gratiam fedetiam,
Si quid enim re&i gerimus, Domine, auxiliantc
operandt volunta"
tem & cogitationem
Te gerimus tu corda moves tu ( vota petentis ; :

totamqae pia vita;

feriem
Qus dare vis, tribuis, fervans largita, creanfque
obTectio. fcnitj*- 985 De meritis merita,
lag. Perhancgratiaj
cumulans tua dona coronis. &
pra:dicationem vir Non autem hoc curam minuij ftudiumque refolvi
tutisftudium refol
vi.
Virtutum, aut opus ingenii torpere putandum eft)
Quod bona fandiorum tua funt, quidquid in illis &
Aut fanum, atft validum eft,, de te viget ut videatur :

990 Nil a£hira hominis, te cun&a gerente, voluntas

Quas line te f quid agit, nifi quo procul exulet a te?

RtSfONDEt
Praxipites femper calles, devia motu &
Confra gratia
flrts Ingreffura ftto nifi feffam, tu bone, ajgram : &
riillltittl efse Viftutis' fi
dpilS, quo-d Voltiff-
Sufcipias referas, foveas, tuearis, " honeftes,
tas huflftanl ptt (i
riihl! alttfi pdffit
QQ*
:77J Tunc velox, oculique videntes^
fiet curftts
qUarrUxerfafe. Libera libertas, fapiens fapientia, juftum
Judicium, & fortis virtus, cfc fana facultas.

Sola gratia; vi nos

<« Hujus opis fempef , Pater, indigeamus : ab ipia
idoneos fieri ac- & Prodeat arbitrium noftrum, nihil hac fine fenfos
ti

cendi animoshomi
adSviveli» loooCorporei il pofTirtt, t opus ut fervile quiefcat.
dum.
Et tua dum
nobis agitur, non noftra voluntas*
irt

Legitima in fandtis ducamus t fabbata feftis,

ir. 978. C»i DnHi&cc. )H*cirttefpuri<5tid Galli aliaiftjj feddcrtda fdiciof, ita refte in Pfofa: Si

interpretis, confentientibus Lugd. Lov. Duac. & vous /'

m
orne^ de vos dons <& de vos graCes ; ubi
'

Colon. Doct. Lov. non probatur omfiino « Pro qua, etiamphrafimScriptura;fecutus eft, qua bonejlare
fic pronuntiari optat idem elt SC difare. Doft, Lonart.
Sed libertate vederApta : ff. 999. Prodeat arbitrittm . )Ideft, Libertas

Cui Deus eft reSior;Jummoquc ex lumine lumen t nam arbitrium pro ipfi libertate pofitum etiam fu-
Vita,Jalus, virtus , Japientiagtatia Cbrijli eji ; pra videas. 1r. 611:
Qja cttrrit ,
gaudet &c. Nulla tibi arbitrii refpondet Jigna
Priori interpiittgerfdi ffiado Vlridfl dieft fenteft- Optat fcilicet libertatem illam , quam dat gratia
tiarrt: ubi ill* dfftnia, Relior , lumn, i<iia t fa- & quam jam fupra ex Profperi fentcntia libtrtatem
Itis, fapientid, deDeodicUnffuY! q"Uod rttihi (Sit) ipfius libertatisvocavimUs. Doft.Lov.
rrtihuSdifpficeret j riifi quod dicittlf t fuirimoque ex 1000. Poffim. ) Quod plane ample&or cx
STi

lumme de luminccreatoaccipiendum videtur,idco-

, Gillo, pro eo qnod caeteri habebsnt , Pojfunt. Li-
que (k illud , & qui fequuntur ad gratiam potius , bcns etiam adfcf ibo ejufdem expofitionem in Profa
referertda effefit ubi illud t Nibtl bacjintfenfus corporei pojfint , ita
fr. 98 3. Tuvotapetentis,8cc.)SkontEcckCia. reddity Q_u eileconduifetous les mouvemens de no-
Dom. t). poft Pent. ut petentibus deftderatdCbiicetias, trecorps: q. d. Nulkm fcnfus noftri corporei ope-
fac eot efUie tibi Junt placita poftulare . D. L. rationcm edant, quarn illa non producat. vo- O
f. Wl.Qyidagit^&Do&.Lov.fCtlbhy Quid tum Sed votumtantum, nificummortalehocHv
!

agat? Galltis( inquit ille in nota ) itefum aliter. duerit immortalitatem Dotl. Lovart. .

Nam primo legit , Agit , deinde inrerrogitionis no- Jbid. Opusfervile ) Ita vocat , dum noftra in
.

fam iri fnem Vef fus differt : neutrum ( fafeor ) adeo nobis agitur» non Dei volurtfas; dum, inquam,
rjerpefarft , dut ullo notabili fententi* damno . Edit. vel malum agimus, vel de bonis aclibus noftris,
Lugd Lov. Duac.
. & Colori. juid agit ? quafi de propriisglorjamur . Sic colligo ex antithcfi
fr. )Plusdicithocvefbumquam
994. Referds . Profperi Hr. fcq. &Auguftini verbis jamcitandis,
Gallusintellcxit, quiillud reddiditperfuum, Ra- Dofi. Lova».
Ateher. Sic enim eadem fentcrttiarepeiiturhb. 1. de t. laoi.Sabbata. ) Cum levi allufioncadSab*
Vocat. gent. c. 8 Nee dedignitur ttgram diuin itt* , batifmum seternum, agitur deSabbato in hac ipfi
•Viofatigatat»! bumetisfuis ferte , & non revocan- vitaagcndo: quod itaNofter Auguftini fui verbis
doidntUm fed etim potlando fdlvatt . D; L. exhibet Sent. 278. Is emm obfervaiione Sabbati ,
Ibid. Hoaefits ) Sicut in vcrbo illo ftipefiofe, Re-
. qua vacattone unius diei figurabatur ,
perpetttum
ferds, rnanifcftoaHttditadPafabolam EVftngclicam Sabbatum obfervat ,
qut Jpe futurt quietis fanitis
de Paftorc ovcm
perditam humeris fttis rcfercnte. efi operibus intentus , nec ipjis bonis atlibus fuis ,
Llic\ ifitahicrefpicereexiftirrtoad illam ibid. de quafi de propriis & de bis quce non acceperitglo
patrCj filitim prodigumadfc tzvttWtttS jiola ptima riatur ; illum in fe opetari cognofcent ,
qui fimul
honeftarite. Galhisfalttm, irivoce hac, qnam & in operatut quietus efi.
FINIS CARMINIS DE INGRATIS.
 Admonitio. 109

IN
ADMONITIO
DUO OPUSCULA Q^U JE SE^UUNTUR.
SUBJECTA duo Epigrammata in ObtrcElatorem fanSli Auguflini ,
finje idem fit, five dinjerfi agmfcantur aque pranja fentientes ,
(5*

codicum tam Mff. quam editorum aubloritate , i!f omnium atatum fuf-
fragio S. Frofpero affignantur. Qticm njcro mtcr multos do&rina Au-
gujvimana adnjerfarios impetat aublor , non pari facilitate decernitur j cum
hablenus tacitum ipfius nomen dubitationi locum prcebucrit . Hunc autem
ejfe Vmcentium Lirinenfem Monachum Commonitorii auSlorem pluribus
probatum legcre liccbit apud jcepc laudatam diffcrtationem 9. Anthclmii.
Hic enim in opere illo alias njere aureo , id prcecipue intendiffe puta-
tur , ut Jiugufini doblrinam in nonjitatis (ufpicionem traheret . Rcm
antca animadnjertcnmt probaruntque pofl Voffium njiri dobliffimi Hlen.
Norifius Hiflor. Velag. cap. 11, lib. 2. nec non Nat. jttev.ander flifl. Ecclef

tom. 10, cap. 3. art. 7. 0. 7, Quorum momcntis ifS ijlud fpicilegii inflar

fubjicit , fcilicet : Cum ex jlugufino in lib. de Trcedefl. SS. c. 3. i!f

4. notum fit , S. ^4ntif\item initio connjerfionis Maffilienfmm fententiam

circa fdei i$ bonce njoluntatis initia difcrte tradidiffe j Semipelagiani
Maffilienfes his antrrioribus libris njeluti clypeo utebantur , i£) qualibct

occafione Augufini difcipulis reponebant, fe in ifiis fuis fcnfibus Augu-

jlini njerba feSiari : cum nxro ^4ugufliniana dothrince defenforum njali-

da effct cxceptio , S. Dotloris fcicntiam incrementorum profeblibus eo per-

njcniffe , ut agnofccret cafligaretque fenex, quce junjcnis ignorarverat , ac
minus peritc fcrripferat : illi reclamabant , anteriora jfugufini fcripta
ideo magis aliis quibufque probanda ,
quod illis fuffragaretur antiquitas ,

pofieriora njero nonnifi nonjitate niti pojfent . JU njehementius infrabat ,

omnium fanfclorum (5* eruditorum fratrum nomine y Profpcr in refponfis

ad Gcnuenfium dubta fuper his maxime propofita , ajens : Quia nec
jufta nec rationabilis intelligitur corum effe perfuafio, cmi hu-
jus viri fcientiam, tot incrementorum profe£\ibus a*dificatam ,

ad adolefcentia? rudimenta revocabant , ut magis fuffragaretur

hxreficis, quod inter initia converfionis (ux imperite fenferat,
quam prodeffet Catholicis , cmod Pontificali diligentiac veritas
revelarat : hoc prarjudicio utentes , & in his qua:
merito illos
dudum abdicata fuerant, immorantes pii Do£loris gravitas 110-
tat, quod qui curaverunt omnes fenfus ipfius indagare , nolue-
runt cum ejus eruditione proficere . Quibus ille quaft reponere fa-

tagens in Commonitorio , cum auream illam fententiam fub fmem pofuif-

fet , Eadem tamen qux didicifti doce, ut cum dicas nove, non
dicas nova .*
fic tandem Augufini difcipulorum objecltonem ingeniofe

„ proponit ac rcfolnjit : Sed forfitan dicet aliquis , Nullus nc ergo in

 ,

lio A D M O N I T I O-
„ Ecclefa Chrijli frofeclus habetur religionis ? Habeatur plane i$ ma-
„ ximus '
( nam quis ille eft tam invidus hominibus ? tam exofus Deo,
„ aui id prohibere conetur ?
) fed
tamen ut rvere profeblus fit ille
f-
„ deiy non permutatio . Si quidem ad profeblum pertinet , ut in femetip-

5, fam unaquceqw res amplifcetur , ad permutationem wero , ut aliquid

yy
ex alio in aliud tranfvertatur . Crefcat igitur oportet , iff multum
„ njehementerque proficiat
y
tam fingulorum^ quam omnium , tam unius
„ hominisy quam totius Ecrfefce cetatum ac fceculorum gradibus , inteU

„ ligentia^ fcientia, fapientia $ fed in fuo dumtaxat genere , in eodem

3,
fcilicet dogmate , eodem fenfu , eademque fententia . H<ec Vincentius ,

wjus (3* alia priora i$ pofleriora fi in pofremos Auguftini libros tor-

ta funt ijla fimiliter in illos (9" illorum defenfores retorta nemo nega-
,

ve poterit : quceque deinceps ille auftor eo artificio profert , ut tanto

magis njideatur in fantli Hipponenfis Prcefulis placita latenter innjehi ,

quanto in alias omnes hcerefes fludiofius infurgere prima fmnte perfpici-.

tur. llla tamen cum immerito Augufmum ferirent r hcerefes omnes, tam
prceteritas quam fecuturas uno iclu confoderunt . Reliqua in dobliffimo
Cenfore leget cui njacat : nos amplioribu,s fuperjedemus , hcec fatis fore

axbitrant.es ,

*? -^ j*?^g gn% $??% s?-*s $?-?% sr*% jp-cg #>-*$ s?"m &M W% W^ &"*& s? -ng $? *$ #^ §?~^ 3?*%
SANCTI PROSPERI
A Q U I T A N I

IN OBTRECTATOREM SANCTI AUGUSTINI

» a Seriptum forte
adhuc S.
ftiperftite
£ p J Q R A M M A . * *

Auguflinocirca an.
»um 4jo.
b
«»
y^vUiDAM dicftiloqui Iibros Senis Augustini
Novum sc°riptorem V /
Carpere, adverfum condere fertnr opus» &
hcmemXerfurs" Ufque adeone bonum ingenium, & facundia dives,
Auguftmumpropo-
lmpietate
Oftentare artem non aliter potuit;
fua rei
.r 11 i •

pefnmoque fuccef. e
| n nova proitratas acies niii bella cieret,
<r*
menSr / Impiaque extindTtis hoftibus arma daret.
c
a ExvariisS. Profperi Epigrammatis jampridem fuitopinio, quamnonparumconfirmant pluralo-
hxc tria feleclia funt , & jun&aCarmini de Ingratis- ca huic Epigrammati cum libro contra Collatorem
Haud dubie ob argumenti affinitatem quippe duo- : communia Nec equidem illi aufim contradicere
.
••

bus prioribus Joannes Caffianus Ingratorum primi- eft tamcn quod Lcctori hac in re expendendum pro-

pilus exagitari videtur tertium vero eodem perti-

: ponam. Vero-ne fimile videtur, Profperum, fo-
net, earationequaminargumentomarginalifatis , litum alioqui quam mitiflime de hoc Presbytero &
acCutputo)primusoftendi. Inverti autem confue- totaMaffilientiumfaftione Ioqui vocarc , hic eum
tumeorumordinem. Ita quippe poftulare videba- Lnpum, viperam, miferum denique anguiculum ?
tur ordo temporis , quo priora illa vel fcripta funt Siccine etiam fua fcripfit edidit celebris ille Colkr &
veldecorigratiafcriptafinguntur: nempcprimum, tor, utdici potuerit^erjpere, ac mutato feu difli-
cumfcriptorillenonnifiadhuc ferretur carpere Au- mulatowew/wetegivelle? Scddchisfatis. D. L.
guftini libros , & adverfus eofdem Opus aliquod con- c I» «ova projiratas &c. ) Ita Iib. cont. Collator.
dere; alterum vero, cum jam Opus iftud ferpere mox poft initium : Ineumfiatum deducere cauffam
caepiflet. D. L. Eccleftamoliumur , utdum noflros (puta. Augufti-
b Quidam Atquisille? Caflianus, inquies,
. ) num&c. ) affirmant non veraciter pro Gratia locu-
qui fub Collatoris nomine etiam alio Traftatu a tos, immicosGratia perfuadeant injufte damnatos
Profpero vapulat . Atque haec multorum haftenus effe . T>. t.
Sti-
 . .

iix
Ha:c pugna jncentor, mors eft tua, tc •
, ftilus ifte
Conficit, &
vcrbis pcrdcris ipfc tuis.
Dumquc doces, quantum valeat mcns iibera j monftraS)
Velle tuum tibimet fufficere ut pcreas.
Vertc gradum, fuge perniciem ftratofque rebelles •,

Oris Apoftolici fulmine ubique vide.

Nec te b mutato defendi nomine crcdas b
Si paftorem ovium lasdere vis, c lupus es. e

a Stiltts ifte conficit . )Acutc ludit in rcquivoco crunt Epigrammata ifta ,& jam tunc Profpcrum con»
,
quod Stilus tk fcribcndi , & fericndi inftrumcntum agnofcendum.D. L.
tra ipfos dcccrrarc cccpifle crit
fit. D. L. c Lupus es hac cautk latct proculdubio
. ) In
b Mtit.no nomine.
) Qui ita contra Auguftinum totius Epigrammatis, aliundc acutiffimi , aculcus
prolngratis, ncmobccurrit pra:tcr Vin-
fcripfcrit prccipuus: quiutiquctantocritacutior, fiAuctor
ccntium Lirincnlem ( virum alioqui fancTilfimum & pcrfufpicioncmnotatum volttcritaliquemcui Lup*
doctiffimumqucm nOdie plurcs ccnfcnt aureum il-
) nomcn qualcs iftis remporibus habemus Galloj
,-

ludCommonitorium fuum itadircxifTeadvcrfush.v- complurcs , ur ftnftos illos Trecenfcm , Sueffio»

refum novitatcs ; ut fub hoc nominc Auguftini do- nenfem , Lugduncnfcm Epifcopos ; item poftca
ctrirum hotatam volucrit Cctcrumconfta: tnutato
. Fcrrarienfem &C Ni hocfit, faltemdicere voluit:
Hom/jieillini cdidiflc, fequc vocafTc Peregrinum : Uttuum nomencclare ftudcas; nos qui te vocare
Scd cum ipfc fcripfciic poft
Auguftinl cxccfTum, im- oportcat fatis fcimus; nempe Lupum y cum opcre
mopoftRcfcriptumC.tleftiniPP. ad Gallia? Epi- ipfo tc talcm prxbcas, qui Paftorem oppugnes .

fcopos ; Jioc autcm Epigramma conditum lit Augu- Vcrum quis illc Paftor qucm hic Ltfum cupiat ?

ftinojam.S>we quidcm, at tamcn vivo; cvanefcit Pontifcx, inquics, illiusfedis, dequa difticho fu«
omnisde Vinccntii Peregrmo fufpicio quxrcnduf- :
fieriore. Nempcidctiam putavi , doncc incidi in
qucalius, cuiiltaconvcniant. D.L. Nifi fortcdi- lunc locum contra Collat. c: ; 1. Prsapuum ttoftro
cas , quem fanclus Profper impuqnat hoc Epigram- tempore 1» dothina Eccleftaflica virum ( Aucufti-
matc, aliquot annis , juxta aucToris noftri confi- num ) rabido ore difcerpunt ; creduntque fe omnia
lium, filuifTc aut fi opus illud quo Auguftinum
: auttovitatum mummma pojfe convellere y fi banc
J
fcrircminabantur Semipelagiani , 1 $. Caitiani Col- (Paftoralis) fpeculs validiffimam turrim crebra
lationemefTc volueris, tunc anno 416. afcnbenda Pelagiani arietis illifione pulfaverint . D. L.

~*~>fi-*~*-)fi^- -rzfi-^

SANCTI PROSPERl
A Q U T A N
IN EUMDEM
I I

Aut Alium quempiam fancli Auguftini obtrectatorem

EPIGRAMMA.* •Scriptumfortecir»
caidem tempus.
Hunc cum jam fcri-

COntra Augustinum narratur ferpere quidam ptum ejus ferpere

diceretur, fufpicio-
Scriptor, quem dudum livor aduflit edax: nibus oncrat, ipfi-
a
Qui caput contectum utcumque cavernis
obfcuris que e^regiamafan-
Qo DotHore refuta-
Tollere humo miferum perpulit anguiculum. tioncm promittit.
a
Aut hunc fruge fua ajquorei pavere b Britanni, b

a Qjii caput Scc.) Sic crgo primo intuitu acccpc- nem meam , videlicet Profperum fic ambigue verba
ram hoc diftichon Quidam : fcriptor fuo illo fcripto- librafTe fua, ut intelligi pofTet feu quifpiam Pelagii
miferum anguiculum Pclagium itcrum fufcitavit , & difcipulus, fcu ipfePelagius. Videtur namque du-
caput fuuni attollere perpuht ; fub fpe , fore ut bitafle , ac alios dubitare voluifTe , an non fortc ip-
fuum dogma rurfus reflorefcat Movebat pra?cipue, . fe Pelagius, aut faltem Pelagii gcrmanus compar
quod ctiamfupraaliquotiesille haercfiarcha anguis , Ca:lcftius hujus novi fcripti auclor fbret Sed de
, .

coluber , fimilibtifque nominibus appclletur. Sed hoc plura nota fcq. Doti. Lovati.
dccepit merelativumSi'/, quodtunc non vidi ad b Britanni , ) Pelagii populares qui rurfus Mqwt. :

Livorem referendum efTe adeo ut anguiculus fit ip-: reivocantur, utpateat qua Britannia ha?refiarcha
fe/«7p*orinquemagitur, ncmpe anguis illius ma- oriundus fuerit ; nimirum infula , non autem ea qua»
joris pullus . Dilfimulare interim nequeo fufpicio- incontinente eft, &
AfrWhodiedicitur de quo :

plu-
 112
Aut huic » Campano gramine
corda tument.
Qux concepta fovet promat, quas parturit edat$
Seu vetere armatur dogmate, five novo.
In quofcumque finus fpirarum torqueat orbes,
Et fallax multa contegat arte caputj
Currentem attritos fuper afpidas & bafilifcos
b
b Declinare fenem vipera non poterit.
3
plura fupraadcap. i. Carm. de Ingrat. Sed quid Bri- quem cufum eft utrumque Epigramma ? Tempus
tannis iftis cum Fruge i An fortc ea tunc celebres convenit, csetera non abludunt Sed tamen nonnifi .

fuerunt , Certe
ut nunc ipforum Lana in pretio eft ? fufpicioeft, Graminis mttmCampam fit mentio,
aliquid, nifallor, ejufmodi obfervat jllorum Mo- velquod ea regio, utceteris e terra nafcentibus,
rus Utop. lib. i. Doil. Lovan. ita itrtprimis feliciffimo gramine abundaret; vel quod
a Campano gramine . ) Ob Julianum Eclanen- Campana fuperbia ex Agellio videatur in prover-
/em Epifcopum Campanum , ut notant csteri jn bium abiiflej vel denique ut alludatur ad Gramen
margine hujus loci Verumfuntquimalint dictum
,
Anthedonis, quo guftato Glaucus Metamorph. 13,
potius ob Cadeftium , qui a?quo , immo meliori ac fubito ,

certiori ratione Campanus fuit ; & tamquam Pelagii . . , Trepidare intus pracordia fenfit
,

cohajrefiarcha ( a quo etiam hsrefis ifta per Orien- feque in Pelagum pra?cipitem dedit Dod. Lov. ,

temcommuniter Calejliana , uti per Occidentem b Senem. ) En rurfus .SVwe* vocatur Auguftinus
Pelagiana audivit ) aptius multo cum ipfo ponitur (nomine, utputo, anatis, nondignitatis; )qua-
inparallelo, quam Julianus, utriufque folum dif- lis fuit cum contraipfum Julianum audacem cala-

cipulus , tunc temporis fortafiis nondum adrrtodum mum ftrinxit D08. Lovan. .

notus. Immo quid fi Julianus is ipfe fit fcriptor , in

A D M O N I T I O
1 N EPITAPHIUM
NESTORIANjE ET PELAGIAN.E H^RESEON.
UT hoc

refi
Rpitaphium plane
TSleftoriana attendenda funt
intelligatur

. Unum
, duo veluti capita
circa unionem
in hce-

naturce
bumance cum divina in Chrifio ,
quam Nejiorius per folam Hnhabitatio-

nem, non vero in unitatem perfonce fac~\am fuiffe prcedicabat , ita ut

duce effent in Chrijlo perfona ceque ac duce natwce , nec idem effet Fi-
lius Dei, qui filius Marice , Jllterum caput rationem fpeblat, quaje^
fus ad eam y qualifcumque fit, unioncm pernjenerit . ISlon enim eam fia-
tim in ipfo conceptu obtinuiffc , fed fuis pojimodum meritis confecutum
fuifje affirmabat . Quare *vetus Chronologus apud Liberatum , hcec ha-
bet de hcevefi Nejioriana : Felice & Tauro Coff. Neftorius Con-
ftantinopolitanus Epifcopus novum Ecclefiis molitur erroremin-
ducere, praedicans Chrifrum hominem tantum, non etiam Deum
natum, eique divinitatem collatam efle pro merito dicit. Hv.nc
pofieriorem errorem potiffimum fpec~lat jantlus Vrofper , 1$ in eo JNfc-

Jiorianam hcerefim cum Velagiana comparat. lllam njero ait Velagiance

Genitricem fimul i£> Natam effe : Genitricem, quia error illius
'

qui in capite gratiam dejiruit ,

iff qui Jefum dignitatem Chrifii pro-
priis meritis affecutum fuiffe contendit, ( quce efi hcerefis Nejiorii j )
fons ^ principium eji erroris illius , qui gratiam in membris evcrtit y
quique homines Chrijiianorum dignitatem propriis meritis fibi comparare
poffe
 A D M O N I T I O. 113
pofje ajfirmat-y (
qua efi harefis Pelagii : ) Natam njero ,
quia Ne-
jlortus fuam non njulgavit harefrm , nifi poji damnatos Pelagianos .

Atqv.e adeo cv.m m ifiius Epitaphii limine Nefiorianam harefim Pela-

giana jucccffifje dixiflet , quafi pofimodum ortam, quod njerum efl , fi
illius per Nejiormm dinjulgationem confidcres, poflca tamen utramque fl-
mvl ortam effe ait , tum ob affmitatem ($ cognationem ,
qua inter

utriufque crrorcs ukcrcedit, tum ctiam quia ante Nejiorium Nejioriana

harcfis in Telagiana continebatur : ut patet ex Leporio Gallicano Mo-
nacho ,
qui cum cffet Pelagiani dogmatis acerrimus defenfor , illam etiam
ob quam pojiea Ncjiorius damnatus efl harefim docuit > fed Augujiini
opcra ad janam mcntem rediit . Ncfiorius fuam dinjtdganjit harefim pau-
lo pojl damnatos Pelagianos circa annum 42^.
Hoc idem Epitaphium a Profpero nojiro v.triufquc harefis tumulo ap-
penfum negarat Garnerius Soc. Jefu in cap. 7. differt. 7. ad Marii
fo.
Mercatoris opera j fimile quiddam anigmati profcrri contendens , cum
dicitur , altcram harefim altcrius fuiffe matrem fimul ($ filiam : qua
ingeniofe quidem dic~la fatetur , fed njere fuiffe negat : hincque probare
nititur quod a tertio faculo per deliria Samofatcni Nejioriano errori pra-
ludi caperit ,
Jubiicitque dandam eo faciliorcm njeniam PoCta nojiro ,

quod ipfe quoque Cajfianus in eodem peccanjerit^ ($ fuam in fententiam

traxerit amicum Leonem Magnum , aliofque pojimodum plures eorum au-

Eloritatem fecutos .

Quibus non obfiantibus tale opufculum Profpero abjudicandum negat

\Anthelmius dijjert. 9. in Opera SS. Leonis (ff Profperi , tum propter au-
bloritatem Cafpani (S> Leonis Magni, quibus fi hoc licuit ferio difse-
rentibus , mvlto indulgentius Voeta condonandum , non tam ad Hifioria
normam loquenti ,
quam confepultis erroribus laxatis habenis inflatijque ,

ut ajunt, tibiis njolenti illudere . Maximc cum hac utriufque harefeos

comparatio non femel ab eo ufurpata deprehendatur , fed i$ in Chronico
ipfo narret quod apud Ephcfum Neftorius cum hxrefi nominis
fui, & cum multis Pelagianis, qui cognatum errori fuo juva-
bant dogma, fuerit damnatus, & hanc ipfam utriufque crroris con-
tefserationem Caffiano exprobret libri adnjerfus eum fcripti cap. 21. Per
hunc virum ( Calejiinum ) etiam Orientales Ecclefia? gemina pe-
fte quando Cyrillo Alexandrina? urbis Antiftiti
purgatae funt ,

ad execrandam Neftorianam impietatem , Apoftolico auxiliatus

eft gladio, cjuo etiam Pelagiani dum cognatis confcederantur
erroribus, iterum profternerentur . Quo autem fenfu hac inter utram-
que affinitas intelligenda njeniat jam fupra fufe fatis explicatum habes.

S. Profperi. R SAN-
 . .

114

mtimunnnnnnmmmmnmmm
SANCTI PROSPERI
AQUITANI
• Scriptum
damnatam
Ncflorii in Conci-
lioEphefino anno
poft
hairefim 1 EPITAPHIUM*
NESTORIAK^ ET PEXAGIANjE H #RESEON.
4ji.Auguftinojam
mortuo.

Neftoriana Harefis loquitur.

Ad
b
a

MaflilienGum

SSr toSb n"." IWhW

ftoriana depiorans
N Estoriana

^ifera»
Quae tameft

Pr^divi ex ipfa germine quod peperi.

d
genitrix
lues
b

eft
&
fuccefli
c

filia
Pelagianze,
utero pra»generata
natz,
meo

^""«efmfmum : Nam fundare arcem meritis prior orfa fuperbis,

gScauS qua"
e E>e capite ad corpus ducere opus volui
ron (atis immunes <j &
e mea dum f proles in fumma armatur ab imis,
efsent Semipelagia- >-» 1 n j. 1,1 .

Congrua bellartdi tempora non habui.

4

ni.
c 8
d JE!c fednfanguinex poft friftia vulnera fraudis,
e pari.
f
Afpera conferui pratlia fine
Mfc *afflen
h
urt& d€dit vi&am fententia letho:
Ula volehs ! iterum furgere, k
bis cecidit.
Mecum oritur,
l
mecum moritur, mecumque fepulcrum
Intrat, & inferni carceris ima fubit.

a Nefioriana lues , &c. ) Neftorius Epifcopus Id cft, ab electisincipit, ut ftabilita illorum elc*
GonftaMinopolrtanils fHarh df VlilgavU hasrcfim pau- cliohe ex arbitrii meritis, idem dc Chriftocon-
lopoft damnatos Pelagianos , circaahnum 429. De cludat . Doil. Lovan.
fcufu totiusdyftichii VlcJreAdmonitionem prscviam: g Vulhera fraudis . ) Id eft, poft Pelagianif
cui in omnibus aflTentitur D0&. Lovatr. & ex inter. mtirh jamprofcriptuma fede Apoftolica, Synodis
pfeteGallotrahfcribit: quem tamen ipfius Epita- Africanis» acPaleftina, deniqueuniverfe ab Epif-
phii fcopum non vidiffe fufpicatur. copis qui horum fententia? in fua quifque Ecclefia
b Succeffi :
) nernpe terrtporis ordine D. L.
. Aibfcripferant, etiam ante Synodum Ephefinajrn*
c Utero pritgenefata . ) Sic cditi omnes Lugd, puta fub Zozimo PP. DoB % Lovan.
Ltiv. IJiiic. ft Cbldfl. D6&. LGv. legit prvgenerata , h Urta fententia . ) InconciliogeneraliEphefino
nec lectionem noftram rejicit : notatque agi de ordi- in quo damnatus Neftorius, fimulque Pelagiani,
neferum&natUrse. Gallifslegit ( aitillc ) Prtge. q"ui cum eo conjunxerant.
ab Ecclefia jam damnati fe
nerata:, quod qurdem haud ablu/fit ab Audoris Ex quo patet ( ait DocL Lov. ) hac Epigramma pbft
phrafi , cui familiaris efl hjec in verbbfum compofi- aliaduoconditum efle, ut pote jam e vivis erepto
tione prspbfitib: fcd Vulgatum eft Latihius , rrfi- Aoguftino, qui hanc fynodum non vidit.
njifquc infolens. Iterumfurgere . ) Sufcitante potiifimum Julia*
i

d. Cenitrix '& fiVta : ) ea rationc qua: hucuf- noillo Eclanenfi, acmanum porrigente Neftorio
qlife ihdlcat* eft Dbtt. LHvtii.
. C. P. Dotl. Lovah.
e Dexrapite ad corpas . ) U eft, cum juftitiarri k Biscecidit: ) femel per fcntentiam fedis Apo-
qliin^h^fatuUurhDeiclohufh eftet, fcd humahfs ftolicxcum ^ynodis Epifcopis fupra & di<ftis , ac
rncritrscompararttur ftabibre vellem, a Ghrifto, itcrum pef Ephefinarti qua cum Neftoriana denuo
qui Ecclefia* caput eft , initium ducere voluij &ab profcripta eft. Doft. Lovan.
e-oaVJMes, ^uiC^riftitorpifslfurit, gHrctem ft- 1 Metfuni montur
) Ha&enus Pelagiana quam-
.

cere: pfimumnempeadftrueHdo^deChriftoj quod dam adhuc vitam fcrvaverat , damnata jam quidem,
ejusele&ioexpraviisarbitrii mcritis cflctj ac nam at tiondum damnationi adquicfcens , femperque
idem inferendo de Chriftianis. Revera namque aliudadhucjudiciumEclefiafticum, puta in Syno-
Chrifti eledtio exemplar eft illius , qua elegit nos in doOecumenicaexpoftulans. Verumhac Ephefina
ipfo ante conjlitutionem mundi Ephef. I. 4. Unde . illiosocclufumcft, fraclaque audacia ; ac tandem
&eoargumentandiordinc Auguftinusa Chrifto ad ferio Fcclefia exceflit. Unde hadenus Auguftinus
csterosele&osinextremisfuis opufculis Pelagianif- dixerat, Cauffafinitaefl , fed error utinam aliquan*
mum, ceuultimoclavseictuconfecit, ac fimul in dofiniatur . Serm. 2. dc Verb. Evang. pag. 640. ia
antcceffumNeftorianifmumdamnavit. D. L. fine fermonis. Dotl. Lovan.
(Proles.) Hsrefis Pelagiana , In fumma ab imis
\ Vo-
 .

A D M O N . I T I O. 115
Q110 nos praecipites infana fuperbia merfit,
Exutas donis, tumidas meritis? & a
Nam mercede
Chriftum pietate operum, volentes &
Effe Deum, in capitis fcedere non ftetimus.
Sperantefque animi de libertate coronam,
Perdidimus quam dat gratia juftitiam.
Quique igitur geminaj miferaris bufla ruina»,
Ne nofr.ro exitio confociare cave.
Nam fi quas Domini data munera fero fatemur,
b
Haec homini credis debita, nofter eris:

a Volentes: ) amba» fcilicet. Nam in illo de torianis junguntur, ob communionemdogmatisdq

Chrifto dogmate etiam Pelagiani Neftorio confenfif- Gratia & ele&ione ex meritis Sumptum autem vi- .

fe fcribuntur. DoB. Lovan. deturiftud, Nojlereris, ex yEneid. 1. ubi his ver-

b No/lereris. ) Sive Jefumexiftimansfuis meri- bis Sinonem Priamus incivitatcm recipit Sumpfit .

tis Filium Dsi fa&um fuiffe , utNcftorius; five ut veroipfcPoeta, utnotantlnterpretes, exformula
Pclagius , gratiam nobis fecundum merita noftra da- Imperatoris Romani , transfugam in fuam fidem rcr
ri. Iteiumincaudaaculeus(obfervat Doct. Lov. ) cipientis,
quoMaflilienfesnon folumPelagianis, fed & Nef-

mmmmmmmmmnmmmmmm
.
ADMONITIO
.

PROSPERI PRO AUGUSTINO

IN
Refponfiones ad Capitula calumniantium Gallorum. .

DOCTRlNAM quam S. Auguflinus -

contra Pelagianos , inimi-

cos gratia Chrifli, per annos njiginti iff amplius ,

%elo <vere

*Apoflolico accenfus , nec ab Apoflolica Vauli dofirina principiis <vel

tranfverfum unguem ( ut ajunt ) declinando , defenderat ,

quam fedis

Apoflolicee Vontiflces , tamquam Jlpoflolicam iff catholicam, fua auclo-

ritate roboranjerant , Galli quidam presbyteri, nec tam eximiis S. Vrof-
pcri njerflbits connjitli
, fed propriis prajudiciis plus aquo fernjientes ,

partim ex ignorantia partim e% ingenii fui confldentia majore , repro-

,

bare non funt njeriti . Unde ut tam fublimis doHrina praconem cum
doHrina in odium plurium adducerent , in mentem ipfls njemt loca qu<e-

dam, e fcriptis maximc paulo ante mortem ab eo in lucem emiffis , ma-

la arte cx operum contextu enjellere , iff fub <verbis ad innjidiam ei

comparandam compofitis in indiculum redatla , paffim apud indotiam

plebem diffeminare . Quorum iniquis conatibus oblutlari fatagens flrenuus

fanEli DoEloris difcipulus iff affertor j quce illi ex perverfo intelleBu dam-
nabant, re£lam explicationem , iff Augufiini libris omnino conformem ,

fufflciendo defendere non diflulit : hoc intendens , ut flmplicium fldes

falnja maneret contra fubreptiones iniqua loquentium , iff tota eaimii in

Ecclefla Magiflri auEloritas debita njeneratione non fraudaretur flcque :

( Deo opcrante, ) ($ infefli illi Auguflinianorum operum cenfores ad

faniorem mentem renjerfl, in nullo amplius a tramite reftce iff falubris

doc\\rince denjiarent.

Qui fuerint illi deflgnare aut non potuit aut noluit : cum illi forte
Sj Profperi. P 2 »0-
 Ii6 A D M O N I T I O.
nomina fua prodere erubeferent , magis auam perwerfos fenfus evulgare,
Erant certe ex Maffilienfibus , Caffxani difcipulis forte aut fec~iatori-

bus, qui talis Affli gloriam ultra modum cemulabantur , aui agre fere-
bant non frobari Trofpero fui magifiri ingenio conficlum fyjiema, Cui
quidem ut obfequium aliqupd pro viribus prxftarent , Augufimum ipfum
rati funt impeti a fe debere, (5* ab adepta auc~\oritate fideque effe fub-
movendum. Quod non multo pofi fan~ii Auguflini obitum, id efi , an«
no circiter 431. contigiffe facile crediderimus .
ObjeElionibus ergo quindecim do~~rinam ^Augufiini traducere molientes,

feptem priores contra Pr<sdefiinationem gratuitam hominum quorumdam

pra aliis dirigunt o~\avam de voluntate Dei erga falutem hominum:
:

nonam circa extenfionem redemptionis Cbrifii : decimam de difyenfatione

Evangelii : undecimam. (5* duadecimam ,
quod Deus aulior ejje pecca-
torum diceretur : decimam-tertiam de fine creationis hominum : decimam*
quartam, quod incredulitas Deo adfcribatur : decimam-quintam , de prce-

fiietttiti cum pr#dejiinatiom confufione , Singulis S. Profper quantum fa-

tis eji refpondens , totidem fententiis pojiea fubjeclis
, fenfus fuos in an-
te dib~\is fufius expreffos fub fimplici expofitione oculis legentium fubii-

,?
cit : ut inje manifejlnm fiat omnibus , ea qua de fupra fcriptis ca-

„ pitulis intelligebat , nulla eum circumloquendi arte pratexere , fed ab-

5, folute ac libere l& prava refpuere , i$ confenfum probabilibus non ne*

PRiE
 . . . .

**7

PR/EFATIO SANCTI PROSPERI

in respqnsione;s ad capitula gallorum.
DOctrinam, quam fan&a: memoriaj ergo hanc perfuafionem temere quis re-
Auguftinus Epifcopus cpptra Pe- cjpjat, 8c talem putet. ienfum ipriptis
lagianos inimicos gratiaj Chrifti, & li- catholici ineife Do&oris, qualem eum,
beri arbjtrii » decpmptores ,
pe^r raultos qui fruftra cajummantur, c oftentant;
f
annosapoTroliceafleriut, litteriique man- iingulis capitulis, quse damnationis ti-

davit, quibuidam vifum eft, ^ aut nen tulo prasnotarunt, brevi & abioluta pFo*
intelligendo , aut intelligi eam nolendo; ieiUone refpondeq ; in nullo recedens a
reprehendere : & hoc quafi compendium tramite earumdefinitionum, quaein fan-
cognitionis his, qui judicio eorum du- cli viri 4ifputa{ionil?u$ continen,tur : ut
cebantur, afferre;" ut quse in ]ibrispra> facile vel tenuis diligentix advertat inf-
damnabilia fe reperiffe ja£ta-
di6li viri pe£tor, quam injuftis opprobrirs catholi-
bant, breviumcapitulorumindiculis e pu- ci praedicatoris raemoria carpatur; & in
commento d & dere-
bliearent,' talique quod peccatum cadant, qui aliena infti-

ftationem ejus quem impeterent, obti- gatione commoti, fcriptorem celeberri-

nerent; & ab his qus infamaiTent, cu- mi nominis * prornpuus habeant culpa-
ram exterriti Le£toris averterent. Ne. re, quam nofle.

a Ita Editiones oranes Qu« vor

detomptores fignt-
. c Colon. cum hac recent. prttdicarent
ficatcvidetur, eas quibus refponfutus totos effe ut
ett d Mf. Ra
R»g. & deteftatione e}us auam impeterent ,

libetum arbitrium ornent &

praedicent ultra quam de- dctintrent•. Mf. Jol. lubet etiam detinerent. Reliquauc
beanr. Vetus codex Remigianus a prima manu hobuit in textu.
deteptores 9 fecunda vero dcfenjores . Quod ultinmmle- e M(f. Reg. & Jol. oftendunt .

gimus in M(T. Regio Jolienfi, & in capite librorum& f Ita codex Remigianus. MiT". Reg.& Jol. qutt dam-
3e Vocatione gentium infra. ntttionis cajttulo. Editi qutc rattonts titulo.
b Sola edit. Colon. aut mtelltgendo . fyatim M(T. & g Mf. Reg. fetius habent cujpare. jol.provtptius bft;
Reg. & Jol. aut eam intelligere nolendo . Jol. aljas btnt.
aut etiam,

CAPITULA OBJECTIONUM GALLORUM

OBJECT.
I.
OVod ex predeftinatione Dei
fatali bomines ad pec-
neccjjitate ,
, *uelut OBJECT. Quod
VIII.
non omnts bomines velitDtus fal-
vos fieri , ftd ctrtum numstum prg-
'

cata compulfi , cogantur in mortem defiinatarum .

OBJECT. Quod ab eis ,

qui non funt pr<edeftinati OBJECT. Quod non pro totius mundi redemptio-
II. ad vitam , mn
auftrat perccpta ba- IX. ne Salvator fit crucifixus
ptifmi gratia originale peccatum. OBIECT. Quod quibufdam Evange/ii pnedicatio
OBJECT. Quod non pnedeftinati ad vitam, etiam a Domino fubtrahatur , ne pene-
III. fi fuerint in Chrifto per baptifmum pta Evangelii pnedicatione fa/ven-
regenerati, isr> pie jufieque vixerint , tur,
nibil eis profit i fed tamdiu referven- OBJECT. Quod "per potentiam Deus bomines a4
tur, donec ruant &> pereant; necan- XI. peccata compel/at.
te eos ex hac vita , quam boc eis con- OBJECT. Quod. quibufdam vocatis , ip pit juflt-
tingat, auferri. XII. que viventibus okedientia fubtrahatur,
OBJECT. Quod non omnes bomines vocentur ad ut obedire definant „
IV. gratiam. OBJECT. Quod quidam bamines non ad hoc a
OBJECT, Quod vocati funt , non <equa/iter
qui XIII. Deo creati funt , ut vttam adipifce-
V. fint vocati ; fed alii ut crederent , alii rentur tfternam , fed ut babitum tan-
ut non crederent. tummodo fecu/i pr<efentis ornarent (j* ,

OBJECT, Quod liberum arbitrium in bomine nihil ad uti/itatem nafcerentur aliorum.

VI. fit : fed five ad bonum , five ad ma- OBJECT. Quod qui Evange/ica: predicationi non,
lum , prcedefiinatio Dei in hominibus XIV. credunt , ex Dei prtedeftinatione 'non
operetur. credant , is» quod Deus ita definierit,
OBJECT. Quod Deus quibufdam filiis fuis , quos ut quicumque non credunt ex ipfius
VII. regeneravit in Chrifio, quibus fidem , conftitutione non credant.
fpem , dileilionem dedit , ob hoc non OBTECT. Quod idem fit prtefcicntia , qued pr<e-
det perfeverantiam , quia non funt a XV. deftinatio
majfa perditionis pnefcientia Dei & SINGULIS Objeclionum capUulis fingu-
las cpponit fententias.
prtsdefiin atione difcreti.

SAN-
 ' . «

n8

SANCTI PROSPERI
AQUITANI
PRO AUGUSTINO RESPONSIONES
Ad Capitula obje&ionum Gallorum Calumniantium .

L 1 B E R U N U S.

CAPITULUM I. C. APITULUM II.

O B J B G O. Objegtio.
Quod ex pnedeflinatione Dei , velut fatali Quod ab eis ,
qui non funt pradeflinati cd
neceffitate , hamines ad peccata compulji , •uitam y
twtt auferat percepta baptifmi gratia
cogantur in mortem. origtnale peccatum ,

Responsio. R E P O N I o.

Rsdeftinationem Dei nullus OMnis homo, credens in Pa-

qui
catholicus b
Chriftianus ne- trem, & Filium, &
Spiritum-fan-
gat/ fatalem autem necefli- £rum regeneratur in baptifmo, & tama
tatem multi etiam non Chri- propriis peccatis, quaj mala voluntate
ftiani refutant Peccatum . & quam ab origina-
aftione contraxit:
mortem trahity fed ad peccan-
ergo ad li, quo a parentibus traxit, abfoJvitur.
,"'' IJ
'dum neminem Deuscogit. Nemini enim Sed b relapfum poft baptifmam ad in-
Pf*L j. 7 , mandavit impie agere : c & , Odijli , Do- fidelitatem & impios mores, qui negat
mine ; omnes qui operantur iniquitatem t originali peccato fuiffe purgatum, tam
perdes eos qui loquuntur mendacium Pro- . falia opinatur , quam qui eumdem afle-

inde qui prsedeftinationis nomine. fatum nt, non ajterna morteefle damnandum.
prsedicat, tam noneft probandus , quam Qui enim recedit a Chrifto, & ' alie-
qui fati nomine veritatem pradeftina- nus a gratia hanc vitam, cmid ni^
finit

tionis infamat Fati enim opinio vana

. fi in perditionem cadit? Sed non inid
eft, & de falfitate concepta/ prajdefti- quodremiflum eft, recidit, K nec in or^-
nationis autem multa fanftarum fides, ginali peccato damnabitur: qui tamen
d au&oritate fcripturarum d munita eft: propter poftrema cnmina, ea morte af-
cui nullo modo fas eft ea qux ab ho- ficietur, quae ei propter illa quae remif-
e minibus male aguntur, adfcribi ; qui e fa funt , debebatur . Quod quia Dei prsef-
in proclivitatem cadendi non ex condi- cientiam nec latuit, nec fefellit; fine
tione Dei, fed ex primi patris praeva- dubio talemnumquam elegit, numquam
f ricatione venerunt. f De cujus poena prsdeftmavit, & periturum numquam, \
nemo liberatur, nifi per gratiam Domi- ab asterna perditione difcrevit.
ni noftri Jefu Chnfti, prajparatam &
prasdeftinatam in sterno confilio Dei
ante conftitutionem mundi.

a Titulusiflius libri in Mf.Jolicnfitaliseft:7»c»/>i#*V^r f Mf. Jof. D* hujus pcena.

Refponfivnum Projperi contra capitula Gaiiorum: qu<t contra g MfT Reg. & Jol. ordine inverfo Jegunt fic : tam
libras beati Augu/lin; ohpofuerunt De Rradeflinattoni . ab origmalibus , quam a propriis peccatis , qua mala
b Vox hxQ Qb'ifiianus additur ex Mfl". Reg. & Jol. Votuntate & acliont contraxtt , abjolvitur
aberat ab Ed ns .Sed conefpondet ei , mutti ettam h Mf. Reg fed relapjuris .... oviginale peccatum
non Qbrifliani . Mf. Reg. legit , etiam Cbriftiani , fed fuiffe purgatum, &c.
minus appolite, ut videtur. 1 In codice Reniig. antiqua manu correclum , alit*
c Mf. Rcg. <& odit Dominus omnes qui operantur matus: quod etiam a prima manu fcriptum habet Mf.
iniquitatem, & perdet &c. Mf Jol. & odit Dominut Jol.
omnes & qui abfque
eos : vocc perdet . Editi k Mf. Rcg. Nec jam originaii peccato . Paulo ante
omnes cum Remig. ut in textu. habet, in id quod repromiffum eft recedit. Sed vitiofc ,
d Mf. )o\.fulta, abfque eft. ut videtur.
e M(. Reg. in improbitattm cadcndi , Mf. Reg. im- JMfT. Reg. &
Jol. ab aterna damnatione difcrtvit.
probitatt eadtndi. Reg. difcernit.

\2 CA-
 . . . . ., . , .

S, P&OSP. AQUIT. ReSP. AD CAPIT. GALLOR. 1151

ut relinquerent Deum: fed reliquerunt,

CAPITULUM III.
& relicli funt,
propria voluntate mutati funt
& ex bono in xnalum
atque ab :

o J E I o
hoc licet fuerint renati, fuerint juftifi-
Qv.od * non pradejlmati ad vitam , etiam ft fue- cati; ab eo tamen qui iJlos tales prasf-
rint in Qbrijio per baptifmum regenerati , & civit, non funt prjedeftinati
pie jufteque vixerint , nibil eis projtt j fed
tamdiu referventur, donec ruant , pereant; &
nec antt eos ex hac vita , quam hoc eis con- CAPITULUM IV.
tingatf auferri.

S P O N O.
O8/BCTJO.
Quod non omnes homines vocentur «d gratiam
Afanclitate ad immunditiam, a ju-
R E P O N S O.
ftitia ad iniquitatem, a fide ad
impietatem plerofque b tranfire non du- "^TON omnes
vocari ad gratiameos,
bium eft & ad tales prjedeftinationem
: _LA1 quibusrooniniLusEvan^eJium pra>- m
c filiorum Dei , c & coheredum Chrifti, dicatur, non recte dicitur ; etiamfi fint
non pertinere certiflimum d
i eft. Quod qui Evangelio non obediunt nifi ad :
n
ergo hujufmodi in haec prolapfi mala , fi- eos refpiciatur , quibus nondum facrar
ne correclione paenitentiac defecerunt , mentumcrucisChnfti, & redemptio fan-
non ex eo neceflitatem pereundi habue- guinis ejus innotuit . ° Quia etiamfi con-
c f
runt, c quia pradeftinati non funt/ f ftaret, quod jamin univcrfis nationibus,
fed ideo praedeftinati non funt, quia ta- & ommbus linibus terrse totus mundus
les futuri ex voluntaria praevaricatione Evangelium , ( quod
recepiflet
utique
prajfciti funt Quod autem illos non eo
. futurum verifliine pramuntiatum eft
; )
tempore, quo in fide re£ta & bonis mo- non eflet tamen dubium, a tempore re-
ribus erant, ab hac vita g Deus abftulit: iurreftionis Dominiuique ad praiientera
ad occulta ejus judicia, qua; tamen num- aetatem fuifle homines, qui ab hac vi-
quam funt injufta , referendum eft . Quis ta Evangelii cognitione * tranfie-
fine p
enim nefciat intra unam conditionem runt, q de quibus dici poflit, quod vo- q
mortalitatis humanaj , ab unius hora: in- cati non fint, quia nec lpem vocatio-
h
fantia ad annofiflimam fene-
, ufque nis audierint. Quod
quifquam hanc vo- (i

itutem, exitus morientium , impari 2ta- cationis plenariamgeneralitatem itaiem-

tis fine variari; neque cujufquam ani- per afierit celebratam , ut ab aicenfione
mam, vel citius veltardius, quara Deus Domini ' in caeJum, ne unus quideman- '

voluerit , a corpore ' quod vivificat nus effluxerit, intra quem non adomnes
abfcedere? Si ergo aJiquis in vitae fuae praedicatio miflapervenerit: videatquo- f f

longitudine deferuit Deum ; bono, quod modo tunc Afianos vocatosprobet, quan-
erat ex Deo , male ufus eft . Nam K do Apoftoli , ficut icriptum eft, vetiti Aa
l6
longamtas noneftnifi ex Deo. Et quod funt a Spiritu-fan£k> , Joqui verbum \ t
ex Deo eft , non nifi bonum eft & : Dei in Afia ; aut Bithynios , ad quos
quod bonum eft , mali caufla non eft iidem Apoftoli tentabant ire , & non
u
Non itaque refte opinatur ,
qui putat permifit eos Videat etiam
Spiritus Jefu. u

1
prorogatorem vitse , lapfuris auclo- quomodo tueatur denuntiationem ipfius
rem efle non pec-
peccati : cum utique Veritatis dicentis , Prccdic^bitur hoc Ma "> 2+
'4-
catum fit dm vivere , fed male vive- Evangelium * regni in nniverfo orbe, in
re quod etiam in paucorum anno-
: tejiimonium omnibus gentibus , fjF tunc iie-

rum aetate fieri poteft. Igitur ficut bo- niet finis. Nutat namque (
quod y dici
na opera ad infpiratorem eorum Deum, nefas eft ) fides verbi, fi ante quadrin-
ita mala ad eos funt referenda quipec- gentosannosEvangelioimpletuseft mun-
cant . Noh enim relicli funt a Deo, dus, & adhuc Domini differtur adven-
tus.
a Mff. Reg. &
pradeflinatis
Jol. Quod non . . . nibil n Sic Mff. Reg. & Jol. Cajteri, obaudiant.
pto/it, ffed &
Mf. Jol. rejervantur O Mf. Reg. Quibus etiamji conflaret.
b. Mf. Reg. transferre, forte, transferri p Ita Mfl. Reg. & )c\. Alii, tran/krint.
c Uterque Mf. Reg. & Jol. addjt particulara, &. q Mff. Reg. & Jol. Ex quibus dict pcffet
d Mf. Jol. Qui trgo
rpi . T Mfl, Reg. & Joi. lu caios.
e Mfl". Reg.
.eg. &
Jof. quod pradeflinati. f Mff. Reg, &
Jol. videat etiarn quomodc,
f Hsec verba, fed ideo prideflinatinon funt, abfunta t Mf. Reg. non babet vocem hanc, Dti.
Mf. Reg. U Mff. Reg. & Jol. Spititus-janclus.
g Mfl. Reg. &
ad attnofifflmam
Jol. x H*c vox regni aberat ab editis, aec habetur 'm
h Mfl. Reg. &
quod vivificabat.
Jol. Mff. R«g. &
Jol- Addrta tamen efl ab Edit r. Oper.
i In Mf. Remigiano, prarogtitorem S. Aug. ex Mi. Remigiano) otjuxtatexUini wramijue
« Mf. Reg. tongavi atas. Gtzcum & Lahnum.
1 In Mff. Reg. &
Jol. deefl vox ha:c homines, y Mft Jol. diHu nefas tjl.
'
m MfT. Reg. &
Jol. carent voce, omnibus.
 . . .

Uo Sancti Prosperi Aquitani Responsiones

a
tus Poftremo refpiciantur etiam inter
.

Chriftianos populos tot millia parvulo-

rum , qui ab hac vita fine baptifmo tran-
CAPITULUM VI.

b fierunt; •» & aliquo modoprobentur vo- O E 3 E C T I

cati, quibus nec plantator prasdicare,

« Quod liberum arbitrium in bomine nihil Jit : fed
nec rigator potuit fubvenire. Jive ad bonum , five
ad malum , K pradeflt-
natio Dei in bominibus operetur.

CAPITULUM V. R E s f o N i o

O B 3 E o.
Llberumarbitriumnihileffe, velnon
Quod qui vocati funt , non aqualiter Jint vecati , effe, perperam dicitur: fed ante
fed alii ut crederent , alii ut non crederent illuminationem fidei in tenebris illud&

R N o
in umbra mortis agere , non refte nega-
P O
tur. Quoniam priusquam
a dominatio-
I vocatio in Evangelii tantum pra> ne diaboli per Dei gratiam liberetur ,

S
1

dicatione inteliigatur , non veraci- in illo profundo jacet , in quod fe fua

ter dicitur, quod aliis atque aliis, ali- libertate demerfit . Amatergo languores
ter atque aliter praedicetur : cum unus fit fuos, & pro fanitate habet , quod azgro-
Deus, una fides, una regeneratio, una tare fe nefcit, donec prima hajc mede-
promiftio . Si autem ad effe&um plan- <* la conferatur asgroto, ut incipiat noffe
tationis & rigationis adfpicitur , aliud quod langueat , & poffit > opem medici
a£tum eft cum eis ,
quorum exteriores defiderare, quafurgat. Juftificatus itaque
aures corporali voce pulfataj funt ; c aliud homo, ideft, eximpio pius fa6ms, nul-
in eis, quorum interiorem fenfum Deus lo praecedente bono merito, accipit do-
aperuit, & in quorum corde pofuit fi- num, m qUO d ono adquirat & meritum: m
dei fundamentum , * dile£tionifque fer- ut quod in illo inchoatum eft per gra-
vorem Quofdam autem ideo vocatos di-
. tiam Ghrifti, etiam per induftriam li-
cere, ut non crederent , nimis abfurdum beri augeatur arbitrii ; numquam remo-
P eft : quafi vocatio eis cauffa infidelitatis to adjutorio Dei, fine quo nec profice-
cx titerit , & prsdicatio fidei fecerit in- ce , nec permanere in bono quifquam po-
fideles . Quamvis enim difpenfatores ver- teft . Praedeftinationem autem Dei five
bi Dei quibuldam
fint , ficut fcriptum ad bonum, five ad malum, in homini-
B
eft , odor vitse ad vitam ,
quibufdam au- bus operari ineptiffime dicitur, ut ad

8 tem, ? odor mortisad mortem.* Deo ta- utrumque homines quaedam neceffitas vi-
men bonus Chrifti funtodor, qui pra> deatur impellere : cum in bonis volun-
dicant Chriftum crucifixum , Judaeis qui- tas fit intelligenda de gratia , ° in ma-
dem fcandalum, Gentibus autem ftulti- lis autem voluntas intelligenda fme gra-
i.Coiv. s. tiam, ipfisautem vocatis Judasis Gra> & tia.
i6
cis, Chriftum Dei virtutem Dei fa- &
h
Quod ergo prasdicatus Ghri-
pientiam
ftus crucifixus
.

Judacis erat fcandalum,

CAPITULUM VII.

& Gentibus
,

ftultitia, humana; volunta- Qbjectio.

tis faciebat averfio :
'
quod vero ipfis
Quod Deus quibujdam filiis fuis quos regeneva-
vocatis Judads & Graecis Ghriftus erat vit in Cbrijio, quibus
fidem, Jpem, dile- ,
,

Dei virtus & Deifapientia, divinaj gra- Stionem dedity ob bocnan det perfeverantiam,
tix praeftabat operatio» quia non funt a maffa perditionis P prafcien-
tia Dei & pradejiinatione difcreti.

R S P . O N I O

E X
dam
regeneratis in Ghrifto Jefu , quof-
relicta fide & piis moribus,
apo-
a MfT. Reg. & Jol. refpiciat etiam. i Hzc verba. Quod veto, &c. exciderantaMff.Reg.
b MflT. Rcg« &
Tales quomodo probentur, &c.
Jol. & Jol.
C Mf. utcrque Reg.& Jol. quibus nec plantatorpotuitfub- K Mf. Jol. prtedeflinatio in hominibus. Mf. Reg.^f*-
venire. Nscpluraaddunt, forteexlapfuamanucnfis. deflinatio in omnibus : uterquc abfque hac voce, Dei
d MfT. Reg. & Jol. Si autem effebtus. 1 Mf. Regius folus, opem medicina.

e Mff, Reg. & Jol. aliud cum eis. m Sic Mff. Remig. Reg. Jol. At editi, quomedi*. &
f Mf. Jol. dile&ionis fervorem. n Mf. Jolienfis, impiiffmie dicitur
g Mff. Reg. &
Jol. addunt haec, odor vita ad vi' o In Mf. Reg. folo haic defidcranuir, in malis au-
tam, auibufdam autem. Lcguntur etiamab antiquama- tem &c. ex mcra, ut videtur, omiffione amanuenfis.
nu adjeita in Mf. Remigiano. Abfunt vero ab editis p Mf. Jol. ptr fcientiam Dei &per priedeflinationim
omnibus. dijcreti ,

Ii Mff. Reg. & Jol. Qued autem.

 . . , . . .

AD Capitula Gallorum. 121

npoftatare a Deo, & impiam vitam in aliquando non populus, nuncautempo*
iua averfione finirc, multis
(
quod do- pulus Dei quorumaliquando non fit; &
l

t lendum probatur exemplis. Sed *

eft ) mifertus eft, nunc autem milereatur; {

horum lapfum Deoadfcribere, immodi- & ubi dictum eft, Non plebs meavos,
b cx pravitatis eft/ b quafi ideo ruinae ip- ibi vocentur filii Dei vivi & quare ;

iorum impulibr atqueauclor fit, quiail- quod quaerebat Ifrael non fit confecutus,
los ruituros propria ipforum voluntate efeclio autem coniecuta eft; caeteri ve-
prxfcivit, & ob hoc a filiis perditionis ro excecati funt: impoffibile eft com-
nulla prxdeftinatione difcrevit . Nam prehendere, & periculoiaecuriofitatis eft
c quomodo eos haberet c
praeordinata in quaerere cum tamen , quod nulla fit apud *. Par. 1 9.
:

Chrifto eleftio, quos difcedentes aChri- Deum iniquitas, nemini liceat ignora- 7'
fro habitura erat jufta damnatio. Cum re: nec alia gratia, aut alia fide quem-
d autem dubiumnonfit, d donumDeieffe quam hominum, five ante legem, five
perfeverantiam inbonoufque ad finem, legis tempore juftificatum efie creden-

t
« quam iftos, ex eoipfo quod non per- dum fit, quam hac eadem, per quam
feveraverunt, non habuiffe manifeftum Dominus nofter Jefus Chriftus fecundum
eft: non eft calumniandum Deo, qua- confilium voluntatis .fuse, in fine faecu-
re iftis non dederit , quod aliis dedit; lorum venit quaerere & falvare quod pe-
fed confitendum eft , & mifericorditer rierat. Cauffas vero operum & judicio-
eum quod dedit , & jufte non de-
dediffe rum Dei, qui ex toto ad humanas vo-
diffe quod nondedit: nequemadmodum luntates & acliones refert, quas tamen
ex libero arbitrio oritur caufla labendi, k
in parvulorum adoptione aut abdica- k

f itaex ipfo oriri videatur & ftandi;

f tionenon invenit, & difpenfatic^ries Dei
cum illud humanofiat opere, hoc divi- ex liberi arbitrii vult mutabilitate va-
no impleatur ex munere. riari, profitetur fibi fcrutabilia judicia
Dei, & veftigabiles vias ejus: & quod
doftor gentium Paulus non audebat at-
CAPITULUM VIII. tingere, hic fe
1

exiftimat reieratum poi- ,.

l

'

Objectio. fe vulgare quodque non minoris impie-

:

Quod non omnes homines velit Deus falvosfieri,

tatis eft, lpfam gratiam, qua ialvamur,
ftd certum numerttm pradejlinatorum aut bonis meritisdocetrependi, autma-
R N
lis afiirmat arceri. Remoto ergo obfcu-
E $ P O s i o.
rarum turbine quaeftionum, m ad reve- m
'I circa univerfitatem generis huma- lat£B nos gratiae latitudinemconferamus;

S
1 .

ni faivandam & inagnitionem ve- dicamufque n cum Apoftolo , ° Quoniam * °

g ritatis vocandam, ita indifferens e per Deus vult omnes bomines falvos fieri ^ ""' 4
& '
'

omnia faecula afferenda eft voiuntas Dei in agnitionemveritatisvenire , Et iterum

h ut ufquequaque h
neminem hominum dicamus cum Apoftolo , £)ui ejl falva- f Tim ,
prastermififfe monftretur ; impenetrabilis tor omnium , maxime fdelium . Et audia- i°«
judiciorum Dei altitudo pulfatur. Qua- mus Dominum dicentem Apoftolis fuis, ^*"' * 8 '

aci . . re enim in prajteritis faeculis dimiferit Euntes ergo docete omnes gentes , bapti-
P/.134.4. Deus omnes gentes mgredi vias iuas, •%antes eos innomine Patrisy Filii, & &
ff.i 47-10
i.Prt.1.10 q
t.
Uan(l T aC ob eleeit fibi Dominus ;
J .0
&
* ... .
Spiritfts fantti , doccntes eos p fervare om- p
o/m».»4. non iecit tahter omni nationi, & judi- nia queecumquemandavivobis. Audiamus GrtillilS
Rom. 9 ,if.
Rom.11.7.
c j a fua norl manifeftavit eis : & cur qui
*
quoque ad Abraham promifhonem Dei
c D r
S. Projpert,
.

di-
Q.
a Mfl". Reg. & Jol, hotum lapfus. h Mf. Reg. & edit Colon. neminem hominem.
b Mff. Reg. & Jo!. quafi Deus. i Mf. Remig. & hic ubi. Mf. Jol. id ubi. &
C Editi. prtedeflinata in Chriflo etcRio; cum dubium k Mf. Reg. in parvulorum adoptionem aut abdica»
non ftt omifTis verbis, quos difcedentes Locusredinte- . tionem
gratur ex fide Mf.Remigiani , ubitamcn codex illeca. 1 Mff. Reg. & Jol. non audet, Mf. Remig. non aw
ruit primum voce
jufla: qu<e poftea recognitoris anti- dett
qui Itilo adjecla, reftituta eft opera virorum doclifli- m Mf. Reg. ad revelationem nos gratitc latitudine .
morum Ordinis S. Benedicli e Congregatione S. Mau- Mf. habet etiam ad revelationem
Jol.
ti in Auguft. Afferitur etiam ex Mf. Jo-
appenda S. n Mff. Reg. & Jol. cum Paulo. Idem exhibet etiam
lienfi, cui non illa vox jufla. Editio Cblonien-
deerat paulo infra Mf. Reg. cum editi utrobique habeant cunt
iis prxter omilTionem aliis edit. communem , habet cui Apoflolo .
dubium non Jit. o Editi ,
Quomodo Deus vult . Mf. Jol. Cum vult
d Mf. Reg. dono Dei effe perjeverantiam in bono uf omnes. Emendatum in Append. Oper. S. Aug. ex Mf.
que in finem. Mf. Jol. dgno Dei perfeverantiam ejje in Remigiano.
iono ufaue in finem p Addimus hic , Jervare omnia , qua; in Rcmigiano
e Mff. Reg. &
Jol. quam ipfos. Mf. addita a fecunda manu notarunt S. Aug. Ediro»
f Haic vox , oriri, qua: exciderat abEditis, refiitui- xes nofque in MfT. Regio & Jolienfi a prima manu
.•

tur ex Mff. Remig. &

Jol. in quorum ultimo non Jc- feripta legimus. Aberant ab Editis omnibus: nec ab>
gitur particula &
ante vocem flandi. funt a textu utroque Evangelii, Gaco & Latino.
g Mfr,Reg.&Jol./>«r omnia ifta Jtetula difponenda eji.
 . . . . .

121 S. Prosperi Aquitani Responsiones

ciicentis, ln femine tuo benedicentur om- tis quatuordecim facerdotibus , quorum VideAu-.
Kom.4.iQ. „gs PrWus tevYCB & fi : filii promiflionis conftitutionemcontrainimicosgratia: Dei e P >M *' cx

fumus, non haefitemus diffidentia , fed totus mundus amplexus eft, veraci pro- ?«* ul%\
curn patre noftro Abraham demus glo- „ feffione , quemadmodum ipforum ha- immo
riam Deo, &pleniffime credamus, quo- „ bet fermo , dicamus Gratia Dei per r^nodos ,.
'

Ibid.v.u.
niam * quod promiftt , potens eji fa- & „ Jefum Chriftum Dominum , non fo- "*. Africa
e "

Pf.zi, z8. eere Audiamus David prophetantem,

.
„ lum ad cognofcendam, verum etiam bratL!
Commemorabuntur & convertentur adDo- „ ad faciendam juftitiam nos per a$us Videe- .

minum univerfi fines terra ,

0" adorabunt „ fingulos adjuvari/ ita ut fine illa ni- ta s7ncap"
in co?tfpeclu ejus omnes patris gentium. „ hil verae fanclsque pietatis K coeita- s- Carm '

,•
tvt de Ingra-
6
Pf. 7 , t , 7#
Et alibi, Et benedicentur in ipfo oxnnes re » dicere , agere valeamus l
. Neque t is

tribus terra. omnes gentes magnificabunt haec dona ita ex Deo efle opinemur,
J
i

k
Pf-i.9'
eum,
Etalibi, Omnesgentes quafcumque ut quia ipfe naturae noftrae auclor eftj per 1

venient s adorabant coram te Do-

fecijii, & conditionem jam haec contulifie videa-
mine, &
glorificabuntnomen tuum . Quae tur Quia dedit quidem ab initio hanc
.

promifliones quia veriflima; funt , nec homini facultatem : omnes eam in

fed
b poflunt ex ulia parte b nutare, in his ilio amifimus , in quo omnes peccavi-
implentur qui falvi fiunt per univerfos mus. Undealia creatione, alioque prin-
Rom.n.n
c fines terrae; quoniam 1 quodpromifit Deus, egemus in Chrifto in quo
cipio renovari :

potens e/i faere . Hax ergo eft illa & fumus novacreatura, novumque figmen-
totius rjumani generis aflumptio , hax tum; & per quem nobis, nullis bonis,
nliorum Dei adoptio , haec gentium & multis malis meritis prscedentibus,
plenitudo ,
pradcita & pradeftinata in donatur ut fimus ex vafis irae vafa mi*
d d
Chrifto ante mundi conftitutionem . fericordiae.
I.Pwr.i.j
Haec eft Jerufalem , quae ab initio
ufque in fmem lapidibus vivis & ele-
£tis aedificaturfundata in , ut civitas
C A P I T U L U M IX.

ipfoa ngulari lapide Ghrifto Jefu , in O B , B C T I O,

Tpbef. l. quo omnis aedificatio conftru£ta , crefcit
Quod non pro totius mundi redemptione Salvatar
«o. XI. in templum ian<Stum in Domino . De fit crucifixus
his lapidibus nihil ejicitur, nihilminui-
tur, nihil rapitur. Veritas enim dicit,
R N

e
joa».6.yj,
»"** 1Q ciamforas'
Omne quod dat mihi Pater, «
me y &
eum qv.i venit ad me
. Etiterum, Noncreditis, quia
veniet ad
non ejt- N
fto
Ullus

Domino
omnino
ex omnibus ho-
minibus, cujus natura m in Chri-
noftro iufcepta
eft

non fuefit:^ ow ' 8 -.>'

f
non eflis de ovibusmeis. Oves meavo- quamvis ilie natusfitin fimilitudine car-
cem meam audiunt. & ego novi illas, & nis peccati, omnis autem homo nafca-
fequuntur me, & ego vitam sternam do tur in carne peccati Deus ergo Dei .

illis,, .
8
» &
y^ non perwunt m
aternum , nec Filius , humanae particeps
mortalitatis
quifquam rapiet eas Om- dc manu mea. fairus abfque peccato, hoc peccatoribus
nium ergo hominum cura eft Deo: 8z & mortalibus contulit, ut qui nativita-
nemo eft quem nonaut Evangelica prav tis vinculum pec
ejus confortesfuiffent,
dicatio, aut legisteftificatio, h
aut ipfa cati&mortis evaderent. Sicutitaquenon
etiam natura conveniat. Sed infidelita- fuflicit hommum renovationi,natum effe
tem hominum ipfis adfcribamus homi- hominem n JefumChriftum, nifi in ipfo n
Idem fidem autem hominum donum
nibws eodem, dequoipfe Spiritu °
di- o
: ortus eft ,
citc.j.lib.
contr. Dei efle fateamur, fine cujus gratia ne- renafcantur: ficnonfufficithominum re-
CoHato. mo curnt ad gratiam
gratiam. Et cum ducen- demptioni,crucifixum efle Dominum Chri-
rem.
ftum,
a Mf. Reg. guod promifit Deur. g Mf. Reg. caret his, &
non fetibunt in aternum ;
.
b M
Reg. fl". & Jol. & cdit. Colon. mutari. Reliqui & habet rapit eas.
codices mutare. h M(T. Reg. &
Jol. aut ipfa etiam ratio namrtt.
c Aug. omittit vocem Deut. Alia: ne-
Edit. op. S. i Antehac editi fic habent , Gratiam Dei . . , not
quaquam . Nec Mf. Reg. aut Mf. JoJ. babent , qua per Jingulos aSlus adjuvare . Leciionem noftram pro-
promifit Deut. bant tum editio op. S. Aug, ad Remig. cod. exafta ,
d Ml. Reg. Hec J trufalem ut ejut funda- tum Mf. Jol. tum denique locus ipfe ut prafertur lib.
mtata pio eo quod ln aliis habetur, ut iivita) fun-
: contra Collat. cap. j. alibi. &
aata k Sic in Edit. oper. S. Aug. locus ipfe alibi ci- &
( ? ^[ #
f°'* venit
"d ms: &pau!o poft, pro eo quod tatur. In editis vero noftris additirr hic haber* ; tom
aln habent, &
eum qut venit ad me , Edit. S. Aug. poftea MfT. Reg. &
Jol. habere forte pro «gere, dkere
& Colon. qui venerit ad me vet cogitare valeamut.
f Mf. Rcg. & Jol. ex (jvibut mtis
. paulo poft & ! M(T. Reg. &
Jol. opinamtet.
Reg. vocem meam audient , eR o a^nofco litas ,
vitam mmnmm d» th. Mf. Jol. & ipfe habct do eit
& & m Mf. Jol- In Domino nojlrv Jtfn Chrifio.
. n Mff. Reg. & Jol. aMtmt hic, Dmtinmi.
rcliqua ut in textu & cditis. * o Mf. Reg, folus, xifi *t ttnafcerenm
 . . m . . . , . .

AD CAPITULA GALLORUM. 11}

itum, nifi commoriantur ei , & coniepe- cnim omncs qui ex Ifracl , bi funt Ifrae-
liantur in baptiimo. Alioquin nato Sal- lita y neque qui Jemen junt Abrahce , om Rom.o.6.
vatore carne lubitantia; noitra: , &
in nes filii , fed in Ifaac vocabitur tibi fe-
<y 7.

crucifixo pro omnibusnobis, non fuerat men: id cji , non qui filii carnis , bi filii

a neceflarium ut renalceremur, & * iimili- Junt Dei fed qui filii funt promijjtonis
•

Rom.6.^. tudini mortis ejus complantaremur. Sed afiimantur infemine. K lniftis ergo lunt On.2i.ii
cum fine hociacramentonemohominum illi, de quibus diclum fupra memoravi-
k

coniequatur vitam ajternam, non eit ial- mus: Quia Jefus moriturus erat progen- Joan. 1 1.
b c
vatus ^ cruce Chriiti, qui c non eltcruci- te y
&
non tantum pro gente, fed etiam
r
Jl-

d fixus inChriito. Non eit autem cruci- <*

ut filtos Dei dij perfos congregaret inunum.
fixus in Chrifto , qui non eft membrum Qiiia non folum ex Judaeis, fed 'enam 1

Row.4-.t7.
corporis Chriiti , nec eft membrum cor- ex gentibus, pereum^»/ vocat qua non FJ. 1*6.1.
pori Chrifti, qui non peraquam &Spin- junt, tamquam quce Junt , & qui dilperios
tum-ianitum induit Chriftum Quiidco . Ifracl congregat, filu Dei, filiipromiflio-
in infirmitate noitra communionem lubiit nisin unam Ecclefiam congregantur: ut
mortis, ut nos in virtute ejus haberemus impleaturquodpromiiTumeit Abrah£E,cut Cen. 12.J.
confortium refurrectionis. Cumitaquere- m bene- m
diclum eft, quod in iemine ejus
ctiffimedicaturSalvator pro totius mundi dicenda; eflent omnes tnbus terra;
redemptione crucifixus ,
propter veram
humans naturaj fulceptionem & propter
communem in primo homine omnium
,
CAPITULUM X.

perditionem : poteft tamen dici pro his Objectio.

tantum crucifixus ,
quibus mors ipfius
Quoti quibitjdara Evangelii pradicatio a Domi-
Joati.ll.fi profuit. Dicit enim Evangeiilta, OJuia no Juvt>abatur , ne percepta Evatigelti
Jefus moriturus erat progente y nontan- & prxdicattone ,
Jalvemur
tum pro gente , fed etiam ut filtos Dei
R N
Joan.l.n, difperfos congregaret in unum In fua e n . i

venit, &
Jui eumnon receperunt Quot- . probari poteft
SI geliumpra:dicatur, ,
quodexquo Evan-
quot autem receperunt eum y dcdit eis po- nemoproiiuifue-
tejiatcm filios Dei fieri qui non ex fan- : rit, cuiChriitianagratia annuhtiata non
guintbus , neque * rx voluntate carnis , n<- fuerit non re£te dicitur tacitum , quod
;

que ex voluntate viri n

, Jed ex Deo nati oftenditur prajdicatum. Si autem ali-

funt . Diverfa ergo ab lltis fors eorum quo modo mveniuntur homines, quibus
eft qui inter illos cenientur, de quibus Evangeliumnonfuerit prazdicatu.n ; non
f
dicitur; Mundus eum non cognovit^ s
f
poteft dici fine judicioDeifaclum/ quod
g
Joan.l. 10, Ut poflit iccundum hoc dici Redcm- : nefas eft ideo reprehendi , quia non po-
ptor mundi dcdit pro mundo ianguinem tcit comprehendi.
iuum , & mundus redimi noluit ; quia
h

Ibid. j.
h lucem tenebrae
nebras receperunt, quibus dicit Apofto-
non receperunt: &te- CAPITULUM XI.

FpheJ.-s.S.
lus , Fuijiis aliquando tenebra , nunc au- Objectio.
Luc.iC.io tem lux in Domino . Ipfe vero Dominus Quod per potcntiam Deus bomiues ° ad
Jefus ,
qui dixit ie venifle qusrere & peccata compellat

Matt. if. falvare quod perierat : Nonveni^ inquit, R N

"4-
nifi ad oves quce perierant domus Ijrael.
i
1
Sed quaj fint iftac oves domus Ifrael, NUllus catholicorum dixit aut dicit,
apoftolus Paulus exponit dicens : Non quod Deus homines pie recteque
S. Profperi.
a Ita edit. Auguit. Cet ri codices fimilitudine. tes quo in textu pofuimus
Q . In
2
Edirion. antericnbus
vi-

b Mff. Reg. &

Jol. per crucem Chrtjl:. aberant ha:c S'ed cjute fint ift* nvcs
, hi Junt
c Particulam, autem, addit Mf. jolienfis lfraelita. In Mf. Remig. paulo aliter locus Kg batur,
d Remigiani codicis auftoritate additum , nec ejl icilicet, Paulus afoftolus exponat dicens , Non omnes
membrum corporis Chrifti. q:t: ex IJrael , hi Junt ljruei ; neaue aui /unt femen A'

•Mf. Reg. folus, ex voluftate carnis.

e btaha Sed qui f.lti fromijjuinis
f In MfT. Remig. Reg. Jol. loco , Mundus eum& k Mf. Reg in iftis ergo illud eft , de quibus diclum
non cognovit : verba ha?c leguntur, Lux lucet tn tene- fupra commemoiavtmus. Mf. Jol. Jupra diBum effe me.
bris &
tenebrie eam non comfrehenderunt
, moravimus
g Sufpicamur non incommode legi in edit. Colon. 1 Mii. Rcg. & Jol. Sed etiam ex gentibus vocantur,
Ut pojft Jecundum hoc dici redemftjr mundi dedit pro per eum . . . in una Ecctefia congregamur . Edlt. Lov.

mundo fanguinem &c. cui intelledui non nocebit , fi Duac. &

Colon. congregentur
pofl hoc dici, notentur puncta duo. m MlT. Reg. Sc Jol. bened centur.
h Mff. Rcg. & Joi. tenebra Juditi non receperunt n Remigianus ftlf. ab annqua manu correflus, prse-
i Locus hic alias mutilus rcftitutus fuerat inappcnd. ferebat , atiquanclo : ldem habet Mf. Rcg. a prima
S. Auguflini ex Mf. Remi^iano . Tam neceffar s refli- manu.
tutioni confentiunt Mfi. Regius & Jolienfis, poflea a o Mf.JoI. hominem ad peccata. Sic & in Refp. pau.
nobis confuiti, & ambo codem modo locum exhiben- , ubi concinit Mf. Reg.
lo poft initium
 . . . . . . .

124 s - jProsperi Aquitani Responsiones

viventes, perpotentiamin peccatacom- eum non praedeftinavit ; fed ideo eum
pellat , & innocentia; humanae poteftas non pradeftinavit, '
quia receffurumab
divina vim faciat , ut eam a propofito ipfa obedientia effe praevidit.
bonae converfationis excutiat. Non funt
Dei opera ifta, fed diaboli , cujus gau-
P/'44'4 dium eft ruina fanctorum : fed allevat CAPITULUM XIII.
l.Tlt&.
25.
1.
&z6. Dominus omnes qui corruunt > & erigtt O v, I o
omnes elifos: quibus dat pcenitentiam , ut K a Deocrea-
Quod qnidam homines nonad boc
rejipifcant a diaboli laqueis^ a quo capti- funt ut vitam adipifcerentur eternam
ti , : fed
a vi *tenebantur adipjtus vcluntatcm . Cum ut habitum tantummodo fceculi preefentis ortia»
Rom.i.z*.
verQ a i]q UOS a j) eo aut traditos defide- rent , & ad utilitatem nafcerentur aliorum
riis fuis, aut obduratos Iegimus, aut re- R
Jiffos; magnis peccatisfuishocipfos me-
ruiffe
mina
profitemur: quia talia eorum cri-
praxefferunt,
fieridebuerint, quaeisetiam fupplicium
fa
. ut ipfi fibi pcena u Niverfos homines non ignoramus

hac univerfitate
Deo fingillatim creari « & de
alios
1

damnandos cum
l

verteret in reatum . Atque ita nec de diabolo, alios regnaturos effecum Chri-
judicio Dei querimur, ^quo deferit me- fto. Quod ergo etiam hi creantur, qui
ritos deferi; & mifericordiaeejus gratias aeternae vitae participes non erunt, nul-
agimus ,
qua Jiberat non meritos libe- la eft culpa Creatoris , qui naturae au-
rari. c~tor non vitii quod natura contra-
eft,

«, .
xit. Ornari autem etiam talium condi-
tione mundi hujus venetatem quis non
CAPITULUM XII.
intelligat, m qui videat itudiis & operi- m
O B J E C T I bus quorumda,m impiorumtot commoda
in inventioneinftru&a
Quod quibufdam voeatis, & pie jufltque vi-
vitaz praefentis
artium, in exftruclione urbium, incon-
ventibus obedientia fubtrabjtttr , ut
obedtre defiflant ftitutione legurn , n in confcederatione

Responsio. populorum ? Quod fi quazritur an de iftis,

quos a vera religione impius error aver-
Cenfer.
Deus hominemobedientem a fibi tit, aliquid bom profeclibus fanctorum,
cum ii. e.
Sl pietate deturbat,
bene curren- & <* &incrementis Ecclefia? providentia divi-
>>o^perj f v,
tem cac ere faat; er g p ro bonis mala
| .•
na contulerit: ° infpiciatur primum ipfa o

d retribuit, & injufte pumt, quod ut fiat
impellit. Quid tam perverium , quidtam
infanum dici aut cogitari poteft? Sedin
e talem fenfum e trahuntur , qui putant
in omnibus hoc effe praeicientiam Dei,
quod & voluntatem cum voluntas ejus
numquam velit nifi bona , prsfcientia
f autem & bona f noverit & mala : fed
crux Chrifti , in qua p magno fcelere Ju- p
darorum mifericors voluntas Dei, ut pro
redemptione noftra unicus Filius ejusoc-
cideretur, impleta eft. Infpiciatur Apo-
ftolorura gloriofa tolerantia , inter perfe-
: quentium fremitus 1 unanimi voce ad q
Deum clamantium/ r Qonvenerunt enim
vere in civitate ifia , adverfus fantlum pue- as.^.^ 7 ,

bona quae aut ipfe faciat, aut etiamut rum tuum Jefum, quem unxi/ii, Herodes
I nos faciamus, s impertit: mala autem, & Pontius Ptlatus, cum gentibus popu- &
h
quae h omnino ipfenon fecit, nequefie- lis Ifrael , ut facerent qua manus tua &
ri fuafit, autimpulit. Vires itaque obe- conjilium pradeflinavit fieri . Inlpiciantur
dientis nonideocuiquamfubtraxit, quia denique innumerabiiium Martyrumpal-
ms,
a MfT. Rcg. &
Jol. captivi tenentur bis , cum s. 5.
fi conferas &
j, Refpotf. fupra. S. Au-
b Sic pneferebat codcx Remig. corre<£lus ita etiam .•
guft. oper. Editorcs ex Ml. Remigiano addiderant tex-
Regius &
Jolienfis a prjma matvj . Editi omnes , ut tui, abfque nota dubitationis. Horum corredio firma-
ip/i fibi pccnas debuerint , qu<s eis etiam fupplicium ver- tur auctontate Mf. Jolienfis, in quo legimus , etficum
terent in reatum . Reg. Mf. in reSum , erroremanifeflo aliquantula differcntia Sed ideo non piiedefitnavit ,
:

fcribie, pro, in reatum. quia receffurum a fe ipfa inobedientia effe prtejcivit •

c Mf. Reg. qui ita deferit &c. Mf. Jol. quia ita k \n Mf. Reg. deelt, a Deo.
de/erit J Mf. Jol. creatos
d Mf. Jol. bene viventem. m Mf. Regius. cum videat
C Mf.Jol. trahunt n Mf. Jol. in ordinatione populorum . Mf. Reg. ia
f Edlti C> bona nofcit . Mf. Jol. noverit conformiter confideratione. forte pro, conjosderattone.
Correclioni append. Aui;. ex M. Remig. O Mfl. Re^. &
Jol. ad/piciatur prinmm,
g Editi , imperat, CaOigantur ad Mf. Remig. p Mf. Regius a magno Jcelere.
h Mf. Jol. Mala autem omnino ip/e non faciat , & q Editi, bac animi Melius ut in Jol. unanimi ; aut
paulo po\x,Juaaet aut impe/lit. ut in Remig. unianimi,
i Editio Lugd. non babet, /ei ideo eum non prade- r Editi , Convenerunt ergo, Mil. Rcmi?. Jol. cum &
Jlmavit : quod texiui addi debere ex conjectura pro- Edit. Auguft. Convenerunt enttn, juxta textum facrum
nuntiarant Lovanienfes , &
qui pofteriores editiones Gra:cum & Latinum.
curaverant, cum hac adjcftione Quad non tmproba. ••
 . . . .

ad Capitula Gallorum. * 25

ma?, quibus decrudeliffima infideliumfiK- mini per Dei gratiam confemntur, re-
vuia ielix cft collata vicloria. Audiatur £te & ipfa , & quaj eis retribuenda f

etiam Apoftolus Ecclefiam Dei ad perie- iunt ,

pra-deftinata dicuntur, ex auclori-
a verantiam pictatis " inftituens: ln nullo, tate Apoftoli, qui ait, Gratia Dei falvi Epbef.t.8.
Phitip, 1
inquit, terreamini ab adverfariis , quce ejt Dci fatii efiis per fidem: & boc non ex
iliis cau/Ja pcrditionis , vobis aittem Jalutis y vobis , fed Dei donum efl non ex operi- :

& hoc a Deo Vobis entm donatum eji pro

. bus , nc forte quis extollatur Ipftus enim .

Cbrijioy non /olumut incum credatisy Jed fumus figmentum , creati in operibusbonis,
b
ttiam ut pro illo patiamini DeiJlisquo- . s in Cbrijio Jeju y qua prceparavit Deus f g
que erronbus confulcnsnobis Dei bonitas ut in illis ambulemus. Tam ergo in er-
lentiatur, quos Deus in Eccleiia contra rore eft, qui infidelitatem impiorumad
Ecclefiam permifit exfurgere: non uti- Dei conititutionem refert, quam quifi-
que eos creans aut fovensy fed per ipfos dei ianclorum , non Deum
juftitisque
cliligentiam filiorum iuorum ad inquiii- profitetur auftorem. Quienim quod ac-
tionem & cuftodiam veritatis exercens: ceperat perdidit, nonmdeid recipitun-
l.Cor.ii.p dicente Apoftolo , Oportet barejes ejje , de perdidit ; fed ab illo recipit quod h
h
ut probati manifejii fiant in vobis . Qiiis habeat, a quo quod amifit acceperat.
autem reipiciens ad tenebras impiorum, .

& ad illuminationem fidelium, non ad

c
CAPITULUM XV.
gratias agendas Deo , ex ipia fiat colla-
tione ferventior, & cx ruina pereun- <*
O B 3 E C T I o.

tium diicat, in qua; malaper liberumar- Quod idem ftt prajcientia ,

quod pradeftinatio
bitriumrueret, per
ftrum Jeium Chriftum Dei gratia
nifi ei Dominumno-
fub-
Responsio.
veniret- QUipraifcientiam Dei innulloabip-
iius quod
praxleftinatione diicernit,
""tribuendum eftDeode bonis, hoc
CAPITULUM XIV.
ei etiam de malis conatur adfcribere .
O B J E C T I Sed cum bona ad largitorem coope- j

Qpod qui Evangelh*

prtdicationi non credunt
ratoremque eorum Deum ,
mala autem
,
ex Da
pradeJUnatione non credam quod .-
& ad voluntanam rationaliscreaturaj nequi-
Deus tta dejinierit , ut quicumque non credunt, tiam referendaiint dubium non eft, fi- :

ex ipftus conftituttoue non credant .

ne uH a temporaJi differentia Deum &
Responsio: prsefciffe
ipfoerantauclore facienda, vel
fimul, & praedeftinaffe ,

qus ma-
K quaj

INfidelitas non credentinm Evangelio, lis meritis jufto erant judicio retribuen-
nequaquam ex Dei prsedeftinatione da; pradciffe autem tantummodo , non
e
e generatur. Bonorum enim Deusauclor etiam prxdeftinaffe , quje non ex ipfo
eft, non malorum Praxieftinatio irjtur . erant cauffam operationis habitura. Po-
Dei femper in bono eft, aut ad retribu- teft itaque fineprasdeftinatione effeprse-
tionem juftitiae, aut ad donationem per- fcientia; prazdeftinatio autem fine prasi-
pf.zn.io. tinens gratia?. Un iverfie enim via Domi- cientia effe non poteft.
ni mifcricordia& veritas
litasnon credendum ,
. Proinde infide-
non ad conftitu-
^^^^^^^^M^
^ ^ ^ ^ ^ *>„ ^, ^y. *u «. ^t.

tionem Dei, fed ad pradcientiam refe DE SINGULIS CAPITULIS

renda eft Quae non ideo neceflitatem
.

non credendi de ea,

intulit quia falJi
S I N O U L /B SBNTENTI.fi.
,

quse futura erat , infidelitate, nonpotuit. QUamvis ergo ad omnes objectiones Singul»
1
Fides autem&charitatis opera, atque in ieu querulse imperitia; ieu falla- cnguias
,

eis uiqueinfinemperieverantia, quiaho- '

cis invidiaj , planiflime ac plenif- opponit
x *-
lentcBtia»
r
hme,
a Mff. Reg. & Jol. invitans : tum Mf.JoI. ln nul» fiolo, Oportet herefes effe & fchifmata &C.
lo autem . . . donatum efla Cbriflo . In Mf. Reg. hic c Ita MfT. Reg. Jol. & At vero editi , ad illumina.

defunt, In r.ullo ufque ad , vobis autem , datnm eft a tionem filiorum .

Cbrijla non folum <&c. d Edui, *'• ruina. MfT. Reg. & Jol. exruina: tum,
b Mf. Jolienlis fic habet fiunc Iocum De his quo~ .'
Jiberum arbit/ium veniret
que erroribus confutens nobis Dei pietas [entiatur quos , e Mf. Jol. gcritur.
Deus in Eccle/ia pugnaturos contra Ecc/e/iam permiftt f Editi &
ifia MfT. Remig. Jol. iffa. & &
exfurgere Non utique c/eans eos fed per ipfos dtligen-
.
, g Ha:c verba, in Cbrifto fefu , aberant ab Editis :
tiam fitiorum fuorum inquifttione cufiodia veritatis & reltituuntur auclontate Mf. Jolienfis tcxtus facri. &
cxercens , diceme Apoftolo, Oportet hgrtfes effe fchif- C h Mf. Jol. ab illo illud recipit qui habet
mata &c. Mf. Regius veto quod Deus in Ecclefta : i MfT. Reg. &
Jol. cooperatoremque omnium , mala
rmpugnatores contra Ecclefiam permifit exfurgere .... autem.
tnquifitione &
cuftodia veritatis exercens , dicente Apo- k Mf. Reg. qun in ipfo erant auciore finienda
 . . .

m6 S. Prosperi Aquitani Responsiones

fime quar.tum Dominus dedit, exifti
,
nec poffumus dicere quod ibi fit gratise
mem efie reiponfum profeffionem tamen : vocatio, ubi matris Ecclefiaz adhuc nul-
fenfus noftri etiam in brevia coartemus; la eft regeneratio.

ut fub paucorum verborum fimplicitate

magis magifque appareat , nosquod * de
Sententia Super V.

fupra fcriptis capitulis intelligimus , nul- JTem qui dicit, quod qui vocatifunt,
b
la circumloquendi arte prastexere, fed **-
non aqualiter vocati fint, fed alii ut
abfolute ac libere Scprava refpuere, & crederent, alii utnon crederent, quafi
confenfum probabilibus non negare cuiquam vocatio cauffa fuerit non cre-
dendi; non recledicit. Quamvis enim
Sententia Super I.
fides non fit nifi ex Dei dono, & ho-
QUifquis igitur ex prasdeftinatione Dei, minis voluntate/ infidelitas tamen non
i
velut fatali neceffitate homines in eft nifi ex fola hominis voluntate.

peccata compulioscogidicit in mortem,

non Nullo enim modo
eft catholicus .
Sententia Super VI.

pradeftinatio Dei iniquos facit , neque [Tem quidicit, quodliberumarbitrium

cujufquam omnino eft cauifa peccati. in homine nihil fit, fed five ad bo-

Sententia Super II.

num five ad malum prsdeftinatio Dei
in hominibus operetur; non eft catho-
cTTem quodad hisqui non
qui dicit, licus Arbitrium enim hominis gratia Dei
.

X funt pradeftinatiad vitam, nonau- non abolet, fed adolet, & ab errorein
ferat percepta baptifmi gratia originale viam revocat ac reducit ut quod fua li- :

peccatum , non eit catholicus Sacramen- . bertate eratpravum, SpirituDei agen-

tum enim baptifmatis, quo omnia pror- te fitre6tum. f Pra»deftinatio quoque Dei
f
fus peccata delentur,etiamineis verum femper in bono eft qua; peccatum ? fo- :

eft, qui non funt in veriiate manfuri, la hominis voluntate commiffum , aut
& obhocadvitam veram non funt pra> remittendum novitcum laude mifericor-
deftinati. diae , aut pleftendum cum laude juftitize

Sententia Super III. Sententia Super VII.

"ITem qui dicit, quod non prasdeftina- ITEM qui dicit quod Deus ,
quibuf-
•* ti ad vitam, etiamfifuerintin Chri- * dam fiiiis fuis quos regeneravit in

fto d per baptifmum regenerati, & pie Chrifto, quibusfidem, fpem, &dile6tio-
jufteque vixerint, nihil eis profit , fed nem dedit , ob hoc non dederit perfe-
tam diu reierventur, donecruant; nec verantiam, quia non funt a maffa per-
ante eos exhacvita, quam hoceis con- ditioms praicientia Dei, & prsdeftina-
tingat, auferri, tamquamad conftitutio- tione diicreti : fi hoc vult firmare , quod
nem Dei talium hominum ruina refe- Deus hujufmodi homines in bonis quse
renda fit : non eft catholicus . Quia non donaverat noluerit permanere , & ipfe
ideo Deus tempus ajtatis cuiquam pro- eis cauffa averfionis extiterit ; contra ju-
longavit, ut diu vivendo corrueret , & ftitiam Dei fentit Quamvis enim ora. .

a re&a in fua longa?vitate defice-

fide nipotentia Dei potuerit vires ftandi praz-
ret cum inter beneficia Dei numeran-
: bere lapfuris gratia tamen ejus non
:

da fit ipfa longavitas , qua homo me- prius eos deieruit, quam ab eis defere-
lior debuit effe, non pejor. retur . Et quia hoc ipfos voluntaria fa-
£turos defeftione prasvidit, ideo in prae-
Sententia Super IV.
deftinationis electione illos non habuit.
iTem qui dicit, quod non omnes vo-
Sententia Super VIII.
centur ad gratiam de his loqut- , fi

tur quibus Chriftusannunciatus non eft, ¥TEM qui dicit, quod non omnes ho-
e non poteft reprehendi Quia fcimus .
-*-
minesvelitDeus falvos fieri, fed cer-
quidem in omnes fines terra Evange- tum numerum praideftinatorum , durius
lium deftinatum, fed non putamus jam quam loquendum eft de
loquitur altitu-
in omnibus terraj finibus prsdicatum: dine inicrutabilis gratiajDei." qui & om-i.T:m.i.4
nes

a Mf. Jol. de fupra di&is. Augufl. per baptifmum

b M(T. Rcg. &
Jo!. Jed abfolute adbibere. e Sie MfT. Remi^. & Jol. cum Edit. Aug. Editi , ve.
& In hac (cntcr.iia &
fcquentibus otnnibus vox bxc prehsndi non debtt,
Item abefl a Mf. Rcgio. f Mf. Reg. Pxiedeftinatio quoque Dei .... qui pec-
d Editi, baftifmate . MfT. &
Retnig. cum Edit. S. eatum i
 1 . . , . . .

AD CAPITULA GALLORUM. 127

nes vult falvos fieti , atque in agnitio- dam ; nec ante efle hoc faxulum finien-
nem veritatis venire; *&voluntatis fuae dum, quam in univerfos fines terrae E-
propofitum io eis implet, quos praefci- vangelium dirigatur , omnis lingua pbnip. & t.

tos praedeftinavit ,
prsedeftinatos vocavit, d
confteatur ^quontam Dominus J efus bri- "• C
vocatos juitificavit, juftificatos glorifica- Jius in gloria Dei Patris eji .

vit: nihil amittens de plenitudine gen-

tium, &de omni feminelfrael, cui pra>
Sententia S u p e r XI.

paratum eft inChrifto regnum aeternum ITEMqui dicit, quod per potentiam
ante mundi
conftitutionem Ex toto . Deushomines in peccata compellat,
enim mundo totus mundus eligitur , & merito reprehenditur. Nec enini Deus,
ex omnibus hominibus, omnes homincs qui juftitiae & bonitatis auftor eft , &
adoptantur . Nec poteft ulio modo per cujus omnia ftatuta & mandata contra
mhdelitatem atque inobedientiam multo- peccatum funt peccan-
,
quemquam ad
rum, £)ei promiflio vacillare , dicentis dum cogere, &
ab innocentia in faci-
Gen. 11.il
ad Abraham, In jemine tuo benediceii' nora praxipitare credendus eft . Si qui
Rom.4.11 tur omnes gentes . (duod autem promifit autem tam profundae impietatis funt ,
b
c
bDeus, potens eji^ & facere: ut & qui ut extra remedium correclionis habean-
falvantur, «ideo falvi fint, quia illos vo- tur; non a Deo incrementa iniquitans
Iuit Deus falvos fieri ; & qui pereunt accipiunt , ied per femetipfos deteriores
ideo pereant, quia perire mcruerunt. fiunt : quia relinqui a Deo , ac fibi ac

deceptoribus fuis tradi propter praxe-

Sententia Super IX. dentia peccata, meruerunt, ut eis pec-
,

ITEM qui dicit, quod non pro totius catum fit ipfa etiam poena peccati.
* mundi redemptione Salvator fit cru-
cifixus; non adfacramentivirtutem, fed
Sententia Super XII.

ad infidelium refpicit partem : cum fan-

ITEM quidicit,
&
quod quibuidam vo-
guis Domini noftri Jefu Chrifti pretium catis , pie jufteque viventibus ,
totius mundi a quo pretio extranei
fit : obedientia fubtrahatur, ut obedire defi-
funt , qui aut dele&ati captivitate , re« ftant ; de bonitate Dei
male opinatur c
e
dimi noluerunt, aut poft redemptionem, atque juftitia , ut videatur ad impieta-
ad eamdem funt fervitutem reverfi . tem pios cogere, & innocentiam bonis
Non enim cecidit verbum Domini , ne- adimere cum ipfe fit pietatis atque in-
:

que evacuata eft mundi redemptio Quia . nocentia f & largitor & cuftos Qui er- . f

etfi non cognovit mundusDeum in-va- go Deo adhaeret , Spiritu Dei agitur:
fis irae, cognovit tamen mundus Deum qui autem a Deo recedit ,
propria vo-
in vafis mifericordiae quae Deus , nullis : luntate obedire defiftit.
eorumbonismeritis praecedentibus, eruit
Sbntentia Super XIII.
de poteftate tenebrarum, &tranftuiit in
regnum Filii dile6lionis iux. ITEMqui dicit, quod quidam homi-
nesnon ad hoc a Deo creati funt,
Sententia Super X. ut vitam adipifcerentur anernam , fed
ut habitum tantummodo priefenris fa>
ITEM qui dicit, quod quibufdam E-
vangelii prasdicatio a Domino fubtra- culi ornarent, & ad utilitatem nafceren-
hatur, ne percepta Evangelii pradica- tur aliorum ; melius loqueretur dicens,
tione falventur; poteft objeftionis invi- quod Deus qui creator eft omnium ,
\iatt. 1
diam declinare patrocinio ipfius Salva- non fruftra etiam eos condat ,
g quos g
toris, qui apud quofdam, quos ait fuif- non fu-
praevidit vitae aeternae participes
fe credituros, fi mirabilium ejus figna turos: quia etiam in malis hominibus
vidiflent, noluit operari, & quibufdam bonum Dei opus eft ipfa natura , b & h

populis vetuit Apoftolos evangelizare ,

laudabilis eft in impiorum damnationc
& nunc aliquas adhuc gentes patilur ex- juftitia. Non poteft autem merito re-

tra gratiam fuam degere cum tamen : prehendi qui dicit , quod etiam talium
conftantiflima fide perceptum habeamus, conditione mundus ornetur; & quod hi,
in omnes mundi partes Ecclefiam dilatan- qui fibi fua iniquitate nocituri funt, ad
uti-

I MT. Reg. Jtd volttatstis fue propofitum e Mf. Reg. De bonitate atque juflitia Dei .

b In Mf. Jol. abcft hic vox, Deus f In Mf. Reg. nou habetur particula, &, nec in Mf.
C Mf. Reg. itt Deo falvi fint , auia illos veluit Deus Jol. qu£ in Editis legitur
falvos facere. g Mf. Reg. quos prarvidet
d Euiti-, queniam fefus Chriflus Mf. Jol. Dominus. h M(. Reg. hxc verba prscedentibus jungit , f> lau-
Jefyt Qhriflus ut in Apoftoli textu legitur. dabilis ; <& impiorum damnatto jufla
 .

jz8 S. Prosp. Aquit. Resp. ad Capit. Gallor.

b
"utilitatemnafcantur aliorum . Neque novit ordinare, non crimina: nec con-
enim quamlibet innumerabilis multitu- fequens eft ut quod non remiferit , ipfe
do impiorum indecora eft mundo , aut commiferit . Praedeftinatus itaque vivit
inutilis Dei regno/ cum etiam per ip- ex fide fibi donata , non prajdeftinatus
forum veniat propaginem regeneranda perit m infidelitate voluntaria , non
generatio; in eis & tolerandis ac dili- coa&a.
a gendis populus Dei fiat illuftrior ; * di-
S E N T E N T l A S u P H R XV '

fcens bonitatem & patientiam ab »11«,

M**m<4! qui pluit fuper jujios & injuflos^ & fe- ITEM qui dicit, quod idem fit pra>
lem fuum oriri facit fuper bonos & * fcientia quod praedeftinatio, in bonis
males . fine dubio operibus noftris duo ifta per-
mifcet. Quae enim ex Dei munere ha-
Sententia Super „,„ XIV.
c
,
bemus, c ^& quaj r
praucita dicuntur, non
j-

ITEM qui dicit, quod qui Evangeli- poflunt non efle prasdeftinata : & qnx
"*•
ca; non credunt, exDei
prajdicationi prazdeftinata appellantur , non pofliint
prazdeftinatione non credant , & quod non efle prasfcita. In malis autem ope-
Deus ita definierit , ut quicumque non ribus noftris, fola prasfcientia Dei in-
credunt, ex ipfius conftitutione non cre- telligenda eft . Quia ficut prasfcivit &
dant; non eft catholicus. Sicut enim fi- prsedeftinavit quae ipfe facit, & ut fa-
des, quae per dileclionem operatur, Dei ceremus dedit ita prajfcivit tantum ,
:

donumeft: ita infidelitas conftitutio Dei non etjam praedeftinavit , quae nec ipfe
non eft. Quia Deus pcenas criminum fecit, nec ut faceremus exegit.

a Sic MfT. Remig. & Jol. cum Edit. Duac. & Colon. reat in infidelitate votuntaria , nec coaija . Mf. Jol. ut
& recentioribtis . Edu. Lugdun. antiquior & Lovan. editi nec coafequens eft Cauera ut inMl. Reg. Mf. Re-
.

ducens . mig. ut edlti , neC conjequens &C. Editi infidelitat? ,

•b Mf. Reg. Kan conjequens eft , quibus addit , ittquod ablquewj, quod Mf. tresaddunt.
non ipfe commjjerit prtedeftinatus puriiatur qui yivit ex , c Mf, Reg.. ex fitefciegtia dicimtur..
fide Jibi donata; &
non, pradeftindtus juftum ejl ut pf

jij*t^ JtJ<tjt ^J*C^ j_^L»^ jiJ^tJt jt^fe^ J-I*t^ jO*^

ADMONITIO
INSANCTI PROSPERl
A Q U I T A N I
Pro. Auguftini do£trina Refponfiones ad Capitula
objectionum Vincentianarum

M ati. I Q.

24- SAELpe japius impletur in fervis Chrifii quod ipfe 'in Evangelio pro-
mmcian)it : Non
eft difcipulus fuper magiftrum . Cum igi-
tur Galli reprebenfoves doclrina fanbli Auguftini , magni illius if? in-
comparabilis Ecclefiarum Dei JMagifiri , in ipfum magna contentione in-
furrexijjent , au.o fanos ejus fenfus ad injanos intelleElus apud imperitam
prebeculam detbrqucrent , calumniofifque eorum objefiionibus refponfiones-

vationabiles objeciffet fancius Auguftini difcipulus iff wndex Aquitanus

nofter : jam n)ero ipfum nominatim impetere , i$ in impietatis 3 immo
etiam in infania famam deducere ftatuentes , nomas confinxcre objeHio-
ncs y tam Augufim pronunciatis , quam fan&i Profperi ad priores eo~
vum calumnias refponfs , fi ipfis fides haberetur, confeblarias : qua qui-
dem magnam partem cum prioribus coincidunt , (ff quorum aliquas bis

y. Profp.
terc ue
l > fa^ ^erbis vix diffimilibus , exaggerare non junt writi, nume-
oi]lt
9' rum criminationum augere volentes ,
quia fenfum variare non
po-
 Admonitio. 129
potuerant . Quarum confccutionum tanta per fe primo adfpeliu patet

abfurditas , ut , codcm Profpcro tefic , fraternas charitatis obliti , cxi-id<m .

ftimationem ejus quoquo modo laxlere fhidentes, fuam fe ever-

tere nocendi cupiditate non viderent.
Tam infanas criminationes , iff tam prodigiofa blafphemiamm men- **>*—•

dacia ,
quce fidem omnem apud prudentcs quofque judices fatis abroga-
rent ,
facile i$ fufficientcr, fola unius fubfcriptionc anathematis, faljo ,
iff ad eacitandam dumtaxat in fe invidiam jaEiata probaffet, nifi ve-

ritus effet, nc profeffwnis finceriffimcc brevitatem malignitas eorum fufpe-

c~iam cffet habitura , i$ fimpliciores plcrofque , diabolici ( ut ait ) indi~

culi confitiione turbatos, infirui , malignantiumque adverfariorum animos

diffufwri refponfwne fatius fuijfct mitigari . Ouod quidem fanclus Do- ad

clor non ex proprio ingenio privataque aubloritate fufcipere feObjea.%.
nofier, ,

protefiatur j fed ea confidcntia fcribit , ut fcnfum fuum fidemquc ,

quam
contra Velagianos dcfcnderat hablenus , defendebatque quotiefcumque fe
daret occafio , ex jipofioliccc jcdis aubloritate fe prcemoneat effe defenfu-

rum . Ex quibus vcrbis , nonnullis vifum efi , refponfiones ifias , Ccele-

ftiniVapce Epifiola pro Vrofpero iff Hilario , iS) maxime pro afferen-
da S. Jlugufiini doclrina ad Galliarum Epifcopos direbla , effe pofie-
riores. Quce tamen confecutio ab aliis viris eruditis infirma omnino ju-
dicatur .Quando quidem dum adhuc in vivis fuperfies cffet jiugufiinus,
iSt ante quam fcnpfiffet ad Gallos Ccelefiinus , fedis ^Apofioltccc Koma-

nceque Ecclefice fententiam in medium adduxit Profper, tum in Epifiola E d

^f-'
fua ad Rufinum, tum in Carminc de Ingratis Unde verifimile efi '&™%/l .

quod fi tanti ponderis tefiimonium , adeoque cauffcc fuce favens ,

quod ex JJj"*£V
illa Epifiola Cceleflini duci potcfi , afferre voluiffet , id ccrtc apertius
,f^;/*
iSS validius prcefiitiffet . Hinc quod quidam opinantur , ex his qucc Vro-

fper dicit hoc in opcre de autioritate fcdis Apofiolicce , erui , Profpcro

a Summo Pontifice in mandatis datum , ut gratice Chrifii doblrinam
adverfus Pelagianos defendendam fufciperet } hoc ccrte tam inviblis ra-
tionibus, quam eruditorum virorum, quibus hcec placuit opinio , aublori-
tati inniti optaremus . Cum ergo ,
quo tempore objeblioncs ifias pofieriorcs

Augufiini fimul iSf Vrofperi adverfarii in vulgus fparferint , non om~

nino confiet apud eruditos j ncc proinde quando his a "Profpero nofiro
iterum fuerit refponfum 5 probabile tantum judicamus , illos homines pau-
lo pofi leEiam fuperiorum objeblionum confutationem , tumultuario jiilo

fcriptas objeEiiones in vulgus quanto citius potuerunt fparfiffc J quibus

fiatim S. Profpcr, refponfionibus quce fubjiciuntur fatisfacere non difiulit.

Etfi non ignoremus has objccliones quibufdam eruditis videri prius a

nobis editas tempore p'^ceffiffe, de quo judicet lefior . Nec mirum ve-
ro quod in fubjeblo opere paulo durius refpondere agnofcitur adverjariis
fantius nofier ,
quam in priori refponderat . Cum enim illi presbyteri ,

ut poliea Cceleftinus agnovit in Epiftola, conniventibus etiam Epifco- ufiM *d

pis Jms , aijjenjtoni Jbcclejiarum Jwdentes , indijciplinatas quccjiiones in i}*rc*p.i,

S. Profperi. R me-
 130 Admonitio.
medium njocarenty pertinaciterque dicerent , ylugujlini difcipulof pradica-

re adnjerfantia njeritati : prioribuf fanBi Trofperi refponfif furdi , longc

pejora, i$ rationi charitaticjue magis contraria fuerant commenti ,

Ouis njero fit ille Vincentiuf, qui peffvmce cauffce patronum fe pra-

flitit prce caterif y apud eruditos non omnino conftat . Erat tunc tempo-
ris in Monafierio Lirinenft Vincentius ,
qui quodam libro contra omnes
hcerefes, cui Commonitorio titulum fecit, circa annum 434« fcripto de-

W.plug. iitcepf celeber in Ecclefia cffebluf efi. Hwc quidam fcriptor, fparfarum
'' l,c 9 '

'in Profperum calumniarum autlorem njoluit, quia eumdem fanfli Augu-

flini dotirina adnjcrfum fuiffe contendit '
: in hanc opinionem ea ratione
motuf defcendenf qua Vincentiuf Epifiola Caleflini Tapce manifefle (5*
,

Nor. uifl.njoluntarie abufuf judicaretur . Huic opinioni accedunt etiam alii

,
qui

c. n.
"
Vincentium ifium Semipelagiani dogmatif feb~\atoribuf accenfent . De hoc

LeZ' ,, Gcnnadiuf in fuo llluflrium njirorum Catalogo fic loquitur : Vincen-

catlZjZ » ^All yiatione Galluf , apud Monafierium in Lirinenfi infula prefby-
5

„ ter, njir in fcripturif fanblif dobluf , 15 notitia Ecclefiafiicorum dog-

„ matum fujficienter infirutluf , compofuit ad enjertenda hcereticorum col-

„ legia nitido {$ aperto fermone njalidiffimam difputationem ( Commo-

„ nitorium adnjerfuf hcerefef nuncupatur j ) quam abfconfo nomine fuo
„ adtitulanjit , Teregrini adnjerfum hcereticof ; cujuf operif quia fecundi

„ libri maximam in fchedulif partem, a quibufdam furatam perdidit ,

„ recapitulato ejuf paucif fermonibuf fenfu primo, compegit, (S> m unum

„ librum edidit* Moritur Theodofio (5* Valentiniano regnantibuf , idefl

anno 44.8. aut fequenti. Hunc multi fantii Profperi refponfionibuf ad-
quienjiffe , i$ Augufiini doblrinam, quce erat Eccleficc dob~irina , ample-
vum juiffe hinc colligunt
,
quia jantlitatif fama ex tunc non exciderit «

Obfernjat quoque aub~\or Difjertationif Criticce de njerif operibuf SS*

PJ\ Leonif magni iS) Trofperi Aquitqni 3 Opuf ifiud ( Commonito-
rium fcilicet ) aureum licet , i$ numquam fatif pro dignitate commen-
bjijpehg. dandum , eo tamen fine fufceptum, v.t Augufiini dotirinam in fufpicio-

"7'bifk" nem traheret ,

jam maxime penef 'eruditof innjaluiffe fibi perfuafum .

?.u?N*t.' Quam fententiam ipfe fufiuf nonja indublione firmat pag. 4.11. iff 412.
Hfi^cc). Quibuf fubjungit ,
quod licet ille Vmcentiuf Commonitorii fui fententias

"Tm.^. ingeniofiuf quandoque in ipjam jiugufiini doblrinam ,

quam in haretico-
§ 7 '
'
„ rum artef atque njerfutiaf njibrajfe njideatur : quanto minuf tamen in

„ ipfam pranjaluemnt , tanta efficaciora in aliaf finje exortaf , finje

„ exorituraf in juturum harefef aut feb~laf quadibct , jtttiffvmi pradi-

„ canda connjcrfione , arma fab~la funt y ut inter pracipua, qua adnjer-

„ fuf erroref ac fchifmata penef Ecclefiam depofuerunt antiqui Patres

„ documenta , nullum illa prce Commonitorio frequentiuf adhibuerit^ quod

„ fcmper experta fit , eo njalidiuf impugnari rebellef, ac feliciuf njinci,

Qiii njero de Vincentii Lirinenfif Monachi , njiri fanb~litatif (5* eru-

ditionif fama notijfimi, dob~lrina meliora fentiunt y in hoc connjeniunt ,

ut alium ejufdcm nominif quccrant cui ejufmodi objeb~lionef afftgnent .

 . . . . , .

A D M O N I T I O. 131
Baronius cum aliis ejus fequacibus Vincentii alterius opus dici poffe opi- c^w.,»

„ natur , de quo Gennadius in Catalogo , cap. 8p. Vincentius presby- \"»^

5

„ ter, 15 ipfe natione Gallus, in divinis fcripturis exercitatus, linguam

„ habens vfu loquendi, iSf majorum leblione politam : commentatus ejl

„ in pfalmos : cujus operis legit aliqua fanclo bomini Dei Cannati me

„ audicnte i promittens fimul, fi Dominus vitam ($ vircs daret, fe in

„ toto pfalterio, eodcm Jhidio laboraturum . Nec aliquid obfiat ,

quin idemconc.to.i.
agnofcatur effe Vincentius , qui anno 4jp. interfuit Concilio Kbegienfi , ciriji'.to.z

Confiantini feu Conjiantiani Epifcopi Jortc Dienfis nomine . Etfi enim dp. <*'.<?

Gclafto ( anno 49 6. demortuo ) fupcrftes fuerit

Gennadius : nibilominus
tamen coataneus efse potuit homini anno 430. libros in lucem emittenti

Quae opinio inde etiam vircs aceipit, quod Mos maxime laudare afsueve-
rit Gcnnadius ,
quos Augufino minime faventes novcrat . Vincentium ve-
ro hunc impcnfe laudaverit in fupra citatis .

"^ &"$ #*3g $>Ysg &*% *rq[ &% STO S? ^ $"* &• "^ s?"«fc *•*%&•!% 3?** *?"*$ d? ^ afc
1
^ §P "^t 3?'

PRiEFATIO SANCTI PROSPERI

In Refponfiones ad Capitula Objectionum Vincentianarum

QUidam Chriftianaj ac
a
fraterna: cha- veniretur occafio , necefiarium conve-
b
tantum exiftima-
..ritatis obliti , in nienique credidimus, ut five ad calum- b
tionem noftram quoquo modo ftu- nianrium animos mitigandos, five adeos
dent lajdere, ut fuam fe evertere , no- quorum auribus tale aliquid infonuit in-
cendi cupiditate non videant Conte- . itruendos ,
quantum adjuvante Domino
xunt emm , & quaJibus poflunt ienten- fieri potuerit, plene lucideque pandamus,
tiis, comprehendunt ineptiflimarum qua- quid de perverfis definitionibus judice-
rumdam blafphemiarum prodigiofa men- mus . Propofitis igitur fingillatim fede-
dacia ; eaque oitendenda & ingerenda cim capitulis , fub unoquoque eorum,
multis pubiice privatimque circumferunt; fenfus noltri, & fidei quam contra Pe-
afferentes talia in noltro fenfu efle , qua- lagianos ex Apoftolica? fedis auctoritate
c
lia diabolico continentur indiculo. Quae defendimus , verba c ponemus ut qui .'

falfo in nos, ad excitandam mvidiam ja- pauiulum ad legenda haic dignati fue-
ie
£titari, facile & iufficienter fnbfcriptio- rint occupare, evidenter agnofcant, im-
ne unius probaremus anathematis; nifi piarum profanarumque opinionum nul-
malignitas eorum, quifegravari putant, lum cordibus noftris inhamfle veftigium;
fi de nobis benefentiatur, ipfam fubfcri- & blafphemias quas perfpexerint noftra
ptionis nodrz brevitatem iulpe£tam ef- profeflione damnari , in earumdem reper-
fet habitura. Unde ne hujus quereia? in- toribus cenfeant debere puniri.

a Mf. Jolienfis. Fraterna veritatis. c Mf. Remig. ponimus.

b Mf. Remig. credimus.

ARGUMENTA CAPITULORUM
OBJEGTIONUM VINCENTIANARUM.
OBJECT. /**\U<wf Dominus nofter Jefus-Cbriftus OBJECT. Qiiod major pars generis bumani ad boc
I.
\J non pro omnium bominum falute IV. creatur a Deo, ut mn Dei, fed dia-.
^S* redemptione fit paffus boli faciat voluntatem
OBJECT. Qttod Deus no/it omnes falvare, etiam OBJECT. Quod peccatorum noftrorum auclor fit
II.
fi omnes falvari velint V. Deus , eo quod malam faciat vo/un-
OBJECT. Quod Deus majorem partem generis bu- tatem bominum , p/afmet fubftantiam
III. mani ad boe creat, ut illam perdat in qu<g natura/i motu nibil pojfit nifi
aternum. peccare.
S. Profperi. R 2 OB-
 , . . . . . .

i2i
OJ3J£CT. Quod Deus tale in hominibus plafmet quando ad vomitum fuum relabuntur,
VI. arbitrium, quale efl d<emonum, quod vitio quidem fuo boc facere videntur,
proprio motu ntbil aliud pojjit velle , fed ipfiuf vitii caujfa eft divina pr<e-
nifi malum deftinatio^ qu<e
illis latenter fubtrd-
OBJECT. Ouod Dei
b<ec fit voluntas , ut magnn bonas voluntates.
hit

VII. pars Cbrtftianorum falva efle nec velit, OBJECT. Quod magna pars illa Cbriftianorum
nec pojjit XIV. catbolicorum fidelium atque fanilo-
OBJECT. Quod nolit Deus ut omnes catbolici in rum, qu<e ad ruinam perditionem &
VIII. fide catbolica perfeverent , fed velitut pr<edeftinata eft, etiam fi petat a Deo
magna exinde pars apoftatet fanSitatis perfeverantiam , non im-
OBJECT. Quod velit Deus ut magna pars fan- ,
petrabit : eo quod mutari non poteft
IX. tlorum a fanSitatis propofito ruat divina pr<edeftinatio , qu<s illos pr<e-
OBIECT. Quod adulteria isr corruptel<e virginum ordinavit, pr<eparavit , pr<eaptavit ut
X. facrarum ideo contingant quia illas ,
caderent.
Deus ad hoc pr<edeftinavit ut cade- OBJECT, Quod omnes illi fideles is* fancli , qui
rent XV. ad <eternam mortem pr<edeftinati funt,
OBJECT. Quod quando inceftant patres filias , is* poftea quam ceciderint, fic aDeo dif-
XX ,
matres filios , vel quando fervi domi- penfentur , ne pojfmt , vel velint per
nos occidunt , ideo fiat , quia ita Deus p<enitentiam liberari
pritdeftinavit ut fieret OBJECT. Quod magna pars illa fidelium atque
OBJECT. Quod Dei de
pr<edeftinatione ejficiantur XVI. fanilorum , ad <eternam mortem
qu<e
XII. filiis Dei filii diaboli , i? de templo pr<edeftinata eft, quando dicit Deo it%
fancli Spiritus templa d<emoniorum , oratione Dominica , Fiat voluntas
is* de membris Cbrifti membra mere- tua, nibil aliud quam contra fe pe^
tricis . tat, ideft, ut cadant is> ruant ; quia
OBJECT.
XIII.
Quod omnes illi fideles fanBi qui & , voluntas Dei h<ec eft , ut <eterna mor-
ad ttternam mortem pnedeftinati funt, te pereant.

$?• 1 #?"^6 *? % $?t% g?"^ S?^g g?f% ^5t 3?"Cg 5? ^ gn% 3?"?% §?"*% §?-% sr^ s?-^ %?-*% §r^ §?"*%

SANCTI PROSPERI
A Q U I T A N I
PRO AUGUSTINI DOCTRINA
*
Refponfiones ad Capitula ObjecrJonum Vincentianarum.

* Scriptus
forte pau-
L I B E R U N U S.
lopoft fu-
periores CAPITULUM I. nem & potentiam pretii , Sc quod ad
refponfio-
nes. Objectio. unam pertinet cauftam generis humani,
fanguis Chrifti redemptio eft totiusmun-
b Quod Domimts nofler Jefus Qbrijlus tion pro,
di. Sed qui hocfaxulum fine fideChri-
omnium bominum falute & redemptto-
rte ftt paffus^
& ftne regenerationis facramento per-
fti ,

tranfeunt, redemptionis alieni funt Cum .

R E 8 I
itaque propter unam omnium naturam,
Ontra vulnus originalis pec- & unamomniumcaulTam a Domino no-
cati,quoinAdam omnium ftro in veritate fufceptam , recle omnes
hominum corrupta & mor- dicanturredempti, &tamen non omnes
natura eft , & unde
tificata a captivitate fint eruti ; redemptionis pro-
omnium
concupifcentiarum prietas haud dubie penes illos eft , de
morbus inolevit, verum & potensacfin- quibus princeps mundi miffus eft foras,
gulare remedium eft mors Filii Dei c
8c jam non vafa diaboli , fed membra
Domini noftrj Jefu Chrifti.- qui liber a funt Chrifti. Cujusmorsnonita impen-
mortis debito & folus abfque peccato, fa eft humano generi, utadredemptio-

pro peccatoribus debitoribus mortis & "* nem ejus , etiam qui regenerandi non
eft mortuus. Quod ergo ad magnitudi- erant pertinerent e
fed ita , ut quod per
:

uni-
a Remigianui codcx ante annos pius minus oclin-
, a celebrato contra Neftorium concilio Ephefino.
gcntos fcnptus, habuit a prima manu yincentinum : b Mff. Remig. & Jolienfis hic & m capite reliqua-
? feeuada vcro jarq olim cortcftus pr*fcrt ( ut in fine rum objeclionum. Quia, ubi editi Quod habent.
Ubri abfque correflione legiruc ) ViHCcntianarum : Lo- c Editi, Domini fe/u Qbrifli , omifTa voce ngflri, ,

viDieofes obfervanr, e(Te qui aibitrentur, obieclionum quam habent MfT. Remig. Jol. &
Edir. Aug. &
•icriptorcm Vinccntium Linnenfem illum fuifle , cujus d Hic mortis addimus cx Mff. Remigiano Jolien- &
extat adverfus profanas ha;refum novitates Commoni- fi, nec non cx cdir. Auguft. oper.
torium, fcriptum circiter annum Chrifti 454. fcu , ut e Mf. Jol. fed ut omifTo, ita.
jpfe «uclor m
cap. 42. teflatur, poft triennium ferme
 ,

S. Prosp. Aqu it. Resp. ad C apit.Obj ect. VlNCENT. 33 i

unicum exemplum geftum eit pro uni- quippe, in quo omnium hominumprae-
verfis, per iingulare iacramentum cele- iormata naturaeft, omnes peccaverunt:
braretur infinguiis. Poculum quippe lm- eademque fententia, quam ilie excepit,
mortalitatis, quod confeclum eft de in- obftricli iunt Neque ab hoc vinculo ,
.

firmitate noftra &virtutedivina, habet etiamii propriis peccatis careant, reiol-

quidem in fe ut omnibus profit; ied fi vuntur, nifi in iacramento mortis&re-
non bibitur, non medetur. iurreclionis Chrifti per Spiritum-fanclura
»- , .1 .,!» , 1 —!- I — l.l I | I III renafcantur, Nimis ergo impius & in-

CAPITULUM II.
do&us eft, qui vitiura natura non dif-
cernit ab auclore naturae a quo pror-
Objectio. ius alienum eft, quidquid in unoquoque
:

Quod Deus nolit omnes falvare , etiamft omnes

£
damnandum Creat enim homi-
eft .
c

falvari velint nes, ut fint homines: nec multiplican-

Responsio. dis generationumiucceflionibusopificium
fuum iubtrahit, fecundum confiiiumho-
Matt,
XI,
7 CUM mali,
Veritas dicat
nojiis bonadata dare filiisve-
; Si vos cumfuis nx voluntatis fuas reparaturus in multis
quod ipie fecit ,
puniturus in multis quod
Jiris,
quanto magis Pater vejier calejiis ipie non fecit . Sicut d enim per inobe- K»»M.f*.
dabit bona petentibus fe? qui fieri poteft dientiam unius hominis peccatores conjiitu-
ut Deus, qui etiamillos falvat, dequi- ti funt multi , ita & per unius hominis
bus dici non potefl quodfaJvari velint, obedientiam jujii conjiituuntur multi.
nolit aliquos ialvareetiam fi falvarive-
lint; nift aliqua cauiTaj exiftant, dequi-
bus, quamvis fint nobis incognofcibiles,
CAPITULUM IV.

* a
ille tamen bene judicat, de quo dici Objectio.
non poteft, aliter eum quidquam face- Quod major pars generis humani ad hoc creatur
rc debuifle quam fecerit r Remota ergo a Deo , ut non Dei fed diaboli faciat ,
,
voluntatem
hac difcretione, quamdivinafcientiain- .

tra fecretum juftitiaj fuae continet , fin- Responsio.

ceriflime credendum atque profitendum
eft, Deum velle ut omnes homines fal- INfanum omnino & contra rationem
i.T/ot. i. Vl fiant. Siquidem Apoftolus, cujusifta * eft dicere, voluntatem Dei ex Dei
4. fententiaeft, follicitiffime praecipit , quod voluntate non fieri, &damnatorem dia-
in omnibus Ecclefiis piiflime cuftoditur, boli ejuique famulorum , velle ut diabo-
ut Deo pro omnibus hominibus fuppii- lo ierviatur. Sed hoc catholicis Pelagia-
cetur : ex quibus quod multi pereunt , ni confequenter fe objicere exiftimant,
pereuntium eft meritum ; quod multi fal- qui Adaj peccatum tranfiifle in omnes
vantur, falvantis eft donum. Ut enim diffitentur quoniam fi primam nativi-
:

reus damnetur, inculpabilis Dei juftitia tatem originaiis culpanon obliget, non
efty ut autem reus juftificetur, ineftabi- fint obnoxii diabolo parvuli , c nec in- •

Jis Dei gratia eft. digeant erui de poteftate tenebrarum,

qui numquam a iuoau£tore diiceflerint.

CAPITULUM III.
Nos autem qui omnes in Adam periif-
fe profitemur , Venit enim Filius homi-
Objbctio. nis quarere & falvare
(
quod perierat , ) l uc ^ 9Ao
Quod Deus majorem partem generis humani ad nec dicimus ideo creari quemquam ho-
hoc creet , ut illam perdat in eeternum . minem, ut diaboli faciat voluntatem ; &
Rhsponsio. agnofcimus om nem hominem non redem-
ptum, diabolo efle captivum . Prsevarica-

o ,Mnium quidem hominum

eft Deus , fed nemo ab
creatus eft, utperiret: quia aliaeftcauf-
creator
eo ideo
tio enim hominum, difpofitx a faxulis
ordinem turbare non potuit,
creationis
& merito creatura peccatrix poenalem
f
f

b fa nafcendi, & b
alia eft caufla pereun- dominationem illius patitur , cui , reli-
di , Ut enim nafcantur homines , con- fto vero Domino , fponte fe vendidit.
ditoris eftbeneficium; ut autem pereant, Haic quippe fervitus non inftitutio eft
Rom.5.1!.
pravaricatoris eft meritum . In Adam Dei, ied judicium; quofraus deceptoris
dia-
a Editi , ita tamen . Mf. Jolienfis ille tamen : mc- d Additur enim in Mf. Remig. & Edit. oper. Aug.
lius, ut videtur. aberat a ceteris.
b Mfl". Remig. & Jol. addunt hic, caufla: quae vox e Mf. Jolienfis, ne indigtant.
deflderatur in Editis. f Mf. Remig. non habet hanc vocem, merito.
c Mf. Jolienfis, damnatum efl.
 . . , .

134 s - Prosperi Aquitani Responsiones

diaboli facla eft decepto male credu- & -moriatur peccato & vivat Deo .* quod
lo homini pcena peccati De qua nemo . fine gratia Dei facere non poteft; quia
ernitur, nifi per mediatorem Dei &ho- libertatem quam libertate perdidit, nifi

minum hominem Chriftum Jefum: cu- Chrifto liberante non recipit . Non eft AH.$> u.
jus gratuita gratia, & multorum malis enim aliud nomen fub calo datum bomi-
meritis non tribuitur, & nullorum bo- nibus , in quo oporteat falvos fieri .

nis meritis prasvenitur,

CAPITULUM VI.
CAPITULOM ;
V.
Objectio.
Q b j T I o,
Quod Deus hominibus plafmet arbitrium ,
tale in

Qjiod peccatorum noflrorum autlor ftt Deus : eo quale efl damonum , quod proprio motu nibil
quod malam faciat voluntatem hominum , plafl aliud ? pojfit •velle , nifi malum
met fubflantiam quce naturali raotu * nihil pof
R B N I O.
. fit nifi peccare .

R N S TOtus quidemwttWa*, ficut ait Joan-

nes apoftolus , in maligno pojitus i.Joan.1

H
1? "
Ujus quoque obje&ionis vanitasde eji: & multorum hominum talis eftma-
illa procedit fchola, in qua natu- litia, qualis & dasmonum. Qualibus di-
ra humana immunis apeccato Adas, & cebat Dominus , Progenies viperarum , Matti 12.
illaefa defenditur; ut quia omnes homi- quomodo potefiis bonaloqui , cum Jitis ma- 34-

nes prajvaricationis reos & b damnatia- & •'*"*' '

44,
i> li ? , Vos de diabolo patre nati ejiis ,

ni obnoxie-s nafci >

periturofque nifi in & concupifcentias patris veftri facere vul-
Chriftorenafcantur, afferimus, eumdem tis. Sed hoc inter maloshomines diftat
videamur dicere auclorem culpx , quem & da?mones, quod hominibus etiam val-
profitemur conditorem effe natura Quod . de malis fupereft , fi Deus mifereatur,
nos a fenfu noftro penitus abdicamus, reconciliatio ; dasmonibus autem nulla eft ibidem.

qui Deum juftum & bonum,fichumanaj in asternum fervata converfio . Sicut er-
c
e iubftantias , 8c intsriorum exteriorum- go prasvaricatoribus Angelis non Deus
que fenfuum novimus creatorem, ut pror- indidit illam, non fte- qu» in veritate
fus ab illo fit quidquid pertinet ad na- tit, vohintarem: itanechominibus hunc
d turam, & prorlus * abillonon ftt quid- affeclum, quo diabolumimitarentur, in-
quid contra naturam eft Peccatum au- . feruit. Mendax enim de proprio loqui- Wdem.
tem contra naturarneft, dequo mors& tur; & liber a mendacio non erit, ni-
omnia quas funt mortis oriuntur . Qui- fi eum veritas liberaverit.
bus malis tunc fehomo induit, quando - -
I l . . III I MM T |
1
—
illum fide obedientiaque privatum , in
fuas promifhones diabolus a Dei lege
CAPITULUM VIL
traduxit, omniaque pofteritatis ejus ger- Objectio.
mina , fibi per conditionem depravatse
Quod bac fii voluntas Dei , ut magna pars Chri-
ftirpis obftrinxit. Unde fi qua in Chri- flianorum falva effe nec velit , nee pojfit
c
i.GDr.17. fto nova creatura eft, libera fit diabo-
lo, & fubjicitur Deo, reformata adefor- K N O .

mitate fua, ad imaginemejus qui crea- de his hoc dicitur qui pietatem
eam. Quod nifi fiat, remanet inil-
SI Chriftianx converfationis &
,

fidei
Coiofe.io Vit
lo inquo omnesmoriuntur, non habens deferentes, in prophanos errores , autin
fortem in eo inquoomnes vivificantur. damnabiles mores irrevocabiliter tranfie.
f
r Non igitur cujuiquam peccati auftor runt ; non dubium eft quod talem vo-
Deus, fed naturaecreator eft . Quazcum luntatem habentes falvi effe nolunt; &
poteftatem habuerit non delinquendi ,
quamdiu falvieffenolunt, non falvi efie
iponte deliquit, & deceptori fuo propria poffunt. Sed nullo modocredendum eft,
voluntate Necnaturali, fed
fe fubdidit. hujufmodi homines in hanc defperatio-
captivo motu verfatur in vitio , donec nem ex Dei voluntate eecidiffe • cum
po-

a Editi, non pojftt nifi. MfC Remig. & Jol. *ibil 5. Aug. ubi additur prarpofitio a diaboJa . Editi , /ibe-
pojjxt nift ra fa diabolo &
Jubiiciatur . Libera diabolo ; Ut Rom.
b-Mf. Jolienfis. damnationis obnoxios 6. 20. Itberi juflitits. Dativo cafu.
c In Mf. Jol. abeft particul.i«*>-, legiturque fic, kw f Vox ifta Deus aberat ab edins.Reftituitur ex Mff.
manie fubftantia interiorum exteriorumaue &-c. Remig. &
Jolienfi ac edit. oper. S Auguft.
d Editi, non ab illo f::. Corngim.us ex edif. oper. g Sic Mff, Remig. & Jol. cum edit. Aug. At cditi
Aug. a-J Mf. Rcmig. exaila. antea , pojjit vel velit .
c Ita Mf. Jolicnfis, cum Mf. Remig. & edit. oper.
 , .

AD CAPITULA OBJECTIONUM VlNCENTIANARUM. 135

pr, potius allevet Dominus omnes qui cor- mala homines cumadmittunt, fuis con-
ruunt , ck erigat omnes eliibs . Nemo cupifcentiis & cupiditatibus ferviunt , quas
enim nifi illiusgratiaerigitur, nemo ni- ab prima voluntaria: pra;varicationis
illa

fi illius Dei ergo volun-

gratia ftabilirur labe traxerunt cum autem declinant a :

tas eft, ut inbonavoluntate maneatur: malo & faciunt bonum, a Domino pref- J*'JL 3 *'
qui & prius quam deferatur, neminem Jus homtnts amguntur^ viam ejus vo- t.Cor.ij.7 &
deferit/ tk multos delertores fajpe con- let . Propter quod dicit Apoftolus , Ora-
vertit. mus autem c ad Deum, ut nihil malifa- c

ciatis; non ut nos probati appareamus , fed

ut vos quod bonum efl faciatis. Non er-
CAPITULUM VIII.
go cafus ruentiura , nec malignitatem
Objectio. miquorum , neque cupiditates peccan-
* ' Qi*od nolit Deus ut omnes catholici in fide c.t-
tium prxdeftinatio Dei , aut excitavit,
,

tholica perfeverent velit ut magna exinde aut fuafit aut impulit fed pJane pra> :
, fed

pars apojlatet. deftinavit judicium fuum , quo unicuique

R retributurus eft proutgeifit, five bonum,

E I o
five malum . Qiiod judicium futurum
NON eft
jusimpietas, apraxedente fenten-
diflimilis blafphemiaj hu- omnino non
luntate peccarent
eflet,
.
fihomines Dei vo-
Erit autem manife-
tia quod ergo ad illam, hoc etiam ad
: ftiflime : tk omnis homo quem difcretio
iftam , quaz in nullo eft diverfa , reipon-. divinx fcientiae in finiftra conftituerit
fum fit. parte, damnabitur; quia non Dei, fed
iuam executus eft voluntatem.

CAPITULUM IX.
CAPITULUM
Objectio. Objectio.
XI.

Quod velit Deus , ut magna pars fanttorum a

fanHitatis propoftto ruat . Quod quanda inceflant patres filias , & matres fi-
lios , vel quando fervi dominos occidunt , ideo
R E S P O N S I O.
fiat ,
quia ita Deus pradejlinavit ut fieret .

NEC hujus definitionis infania aliud Responsio.

fonat, quam geminaobjectio prav
locuta eft. Unde mirandumeitobjicien- diabolo objiceretur quod taliumfa-
tem tertio repetifle, quod ftmel dixifle
SI cinorum ipfe auclor, ipfe eflet in-
fuflecerat: fed, utreseft, numerum cri- centor puto quod aliqua ratione exo-
;

minationis augere voluit ,

quia fenfum nerare fe hac poflet invidia, & talium
d
variare non potuit. fcelerum d patratoresde ipforum volun-
tate convinceret/ quiaetii dele£tatus eft
furore peccantum probaret tamen fe
CAPITULUM X. non vim criminum. Qua ergo
intulifle
,

Objectio. infipientia,
quave dementia definitur ,
Quod adu'teri.1 & corr:*ptel.e vrginum facrarum ad Dei referendum efle confilium, quod
tdeo contiitqant ,
qui* tiias Dtus ad hoc prg> nec diabolo in totum adfcribi poteft, qui
dejtinav.t ut tadetent. in peccantum flagitiis illecebrarum ad-
jutor, non voluntatumcredendus eft efle
R e- S P N S I O."
generator? Nihilergotalium negotiorum

D ^Eteftanda
quaz Deum cujufquam mala: vo-
lunutis, aut maias aclionis creditau6k>-
& abominanda opinio, Deus prxdeftinavit ut fieret; e nec ul-
lam animam nequiter turpiterque vi£tu-
ram, ad hoc ut taliter viveret, praepa-
e

rem : cujus praedeltinatio numquam ex- ravit ; fed talem futuram non ignoravit,
tra bonitatem, numquamextrajuftitiam & de tali judicaturum efle pra>
jufte fe
Py.x4.i0, e [\.
Univerfce enim vice Domini miferi- fcivit . Atque ita ad prsedeftinationem
b cordia &
veritas. Adulteria enim b ma- ejus nihil aliud referri poteft, nifiquod
ritatarum, & corruptelas virginum non aut ad debitam juftitiae retributionem,
inftituere novit fanfta divinitas , fed dam- aut ad indebitam pertinet gratiae largi-
nare; nec difponere, fed punire. Qus tatem
CA-
a Mf. Jolienfis , Quia noluh d Correclus locus ex Manufcripto Remigiano & Jo-
b Remigianus Mf. mamorum. lienfi & Auguftini. Alias editi, talium
edit. fancli cri-
c Editi, ad Dominum Mf. Remig. & edit. AHgufr. minum patratorem , de ipforum voluntate vinceret .
*d Deum ut apud Apoitolum. e Ita Mf. Remig. Alias editi nec iJ/am animim.
 . . , , .

iz6 S. Prosperi Aquitani Responsiones

elanter fana do£trina condemnat. Quia
CAPITULUM XII.
omnibus quidem a fide ad infidelitatem,
ObjecTIO. a fanclitate ad turpitudinem relapfis , &
ante finem vitx nulla emendatione pur-
Qttod Dei pradeflinatione efficiantur de filiis Dei
filii diaboli , &
de templo fantli Spiritus tem- gatis , nihil aliud quam mors azterna de-
pla dicmonum , & de membris Qhrifli. membra betur : fed nefas eft Deo adfcribere cauf-
meretricis fas talium ruinarum qui etfi ex seterna
;

R s p •N fcientiapraxognitum habet, quid uniuf-

cujufque meritis retributurus fit ; nemini
PRgdeftinatio Dei etfi apud nos, dum tamen per hoc quod fallinon poteft, aut
in prazfentis vita; periculis verfa- neceffitatem , aut voluntatem intulit de-
mur, incertaeft; apud illum tamen ,
qui linquendi . Si ergo a juftitia & pietate
fecit qua? futura funt , incommutabilis quis deficit, fuo in prsceps fertur arbi-
permanet. Nec quae illuminavit, obcae- trio, fuaconcupifcentiatrahitur, fuaper-

JRoml ii. cat nec qua? axhficavit , deftruit ; nec

;
fuafione decipitur. Nihil ibi Pater, ni-
29. quas plantavit , evellit . Siue panitentia hilFilius, nihilagitSpiritus-fanclus/ nec
t.Tim.
»9.
2.
enim funt dona vocatio Dei : & fir-& tali negotio quidquam divina; voluntatis

mum fundamentum Deifiat ^ habensfigna- intervenit : cujus opere multos fcimus ,

culum hoc j cognovit Dominus qui funt ne laberentur , retentos; nullos autem,
ejus. Nullo igitur modo * Dei prajdefti- ut laberentur, impulfos.
natio facit ut aliqui ex filiis Dei filii fint
b
diaboli, aut ex templo fan£ti Spiritus
templa fint daemonum, autex membris
CAPITULUM XIV.

Chrifti fiant membrameretricis: fedpo-

Objectio.
tius prsedeftniatio facit,, ut ex filiis dia- Quod magna pars illa Chriflianorum catholicorum
boli fiant filii Dei , & ex templo da> fidelium atque fantlorum qu<e ad rutnam
, &
perditionem pradeflinata efl ; etiam Ji petat a>
monum, c
templum fint Spiritus-fancli,
Deo fan&itatis perfeverantiam , non impetra-
8c ex merabris meretricis membra fint
bit ; eo quod mutari non potefl divina pradeflt-
t/laxc. J. Ghrifti. Quia ipfe alligat fonem, & va- ttatio ,
qua illos praordmavit , praparavit ,

CoJof l.lj fa ejus rapit, eruens ea de poteftatete- prceaptavit ut caderent

nebrarum , & transferens de contumelia
R E N
in gloriam . Hi autem de quibus dici-
i.Joan^i,
1*
tur,
ex nob.is ;
Ex
fi enimjuijfent ex
non fuerunt
nobis exierunt^ fed
nohis y man- AD praevaricationem legis , adnegle-
£tum religionis , ad corruptelam di-
fijje?it utique nohifcum ; voluntate exie- fciplina» ad defertionem fidei , ad perpe-
,

runt , voluntate ceciderunt . Et quia prae- trationem qualifcumque peccati , nulla

fciti funt cafuri, non funt praedeftinati. omnino eft przedeftinatio Dei: nec fieri
Eftent autem praedeftinati , fi eflent re- poteft , ut per quem a talibus malis fur-
verfuri, &
in fanclitateac veritateman- gitur, per eum in talia decidatur. Sier-
furi . Ac per hoc praedeftinatio Dei go in fanclitate vivitur, d fi in virtute
multis eft caufla ftandi , nemini eft caui- proficitur, fi in bonisftudiis permanetur;
fa labendi. manifeftum munus eft Dei , fine quo nul-
lus boni operis fruclus adquiritur ; fi au-

CAPITULUM XIII.
tem ab his receditur , & ad vitia ac pec-
cata tranfitur ; nihil ibi Deus
malae ten-
O B I E T I
tationis immittit, & receflurum non de-
Qutd omnes illi ftdeles fanfti , qui ad ater» & ferit, ante quam deferatur; & facit ple-
nam mortem pradeflmati funt , quando ad vo- rumque, ne deferat, aut etiam, fi dif-
mitnm fuitm relabuntur , vitio quidem fuo hoc
ceflit, ut redeat. Gur autem illum reti-
facere videntur , fed ipflus vitit caujfa efl di.
vina pradeflinatio , que illis latenter fubtrahit ncat, illum non retineat ; nec poflibile
c
bonas voluntates . eft comprehendere , nec Jicitum vefti-

gare; cum fcire fufficiat, & ab illo ef-

R E N I o,
quod ftatur, & non ab illo eflequod
fe

IDEM blafphemiarum fpiritus perfe- ruitur

verat , & a praxedentibus mendaciis
fubfequens impietas non recedit: quam
prorfus vera ratio reprobat , incun- &
CA-
a'In Mf. Remig. omittitur hic vojc , Dti. d Prius editi.fi in virtutem . MfT. Remig. & Jol.
b Mf. Jolicnfis, timpiumfint, cum edir. oper S. Aug. in virtute.
« Antehac cditi , templum fit e Mf, Jolienfis invefiigare .
 . . . . .

AD CaPITULA OiJJECTlONUM ViNCENTlANARUM. 137

cTi a fideatque innocentia ruant, & pe-
C A P I T l' I. H M XV. feant in ajternum fed Veritas dicit , :

Objectio. Hcec efi voluntas ejus qui me mifit Pa-

j oa „j. }9 ,

Q>od omnes illi fidcles & tris, omne quod dedit mthi, non per-
ut
fancli , qui ad ttter.
nam mortem pravicjlntati ftint pojica quam ce- ,
dam ex co quidquam , fed refufcitem il-
ciderint, ftc a Deo difpenfentur * ut tiec poj-
,
lud in novijftmo die . Quod ergo Pater
c
ftnt nec velint per panitentiam liberari Filio dedit , Filius omnino non per- «

K P O N dit . Idem enim dicit : Omne quod dat

j oan6
,
7,
mihi Pater y d
ad me veniet, eum qui & d

NON dicitur
veraciter
. Qui enim
, nec fapienter hoc
3 fide & lancli-
venit ad me^ non ejiciam foras . Quodfi
per generalitatem vocationis, & perab-
tate exciderunt , ficut voluntate prolapfi undantiambonitatisDei, etiamnon per-
lunt, ita voluntate non furgunt, & do- feveraturi perfeveraturis admixti funty
minatum concupilcentiarum, quibusfuc- hi cum a pietatedeficiunt, non ex Dei
cubuerunt, fponte patiuntur. Si quj au- opere, fed ex fua voluntate deficiunt ;
tem captivitatem fuam gemunt, & judi- nec impelluntur ut cadant, nec ejiciun-
cantes femetipfos, ad milericordiam Dei tur ut deferant : cafuri tamen & recef-
mutato corde confugiunt, non fine fpiri- iuri ab eo qui falii non poteft prsefciun-
b tu divins vifitationis haic faciunt. Hcec^ tur. Quamdiu itaqueinoratione Domi-
jy.76.II. enim mutatio •
dexterce Excelji qui innu- nica dicunt, Fiatvoluntas tua; nonhoc
1. Tim. %,
7.6. meris lapfis dat pamitentiam, ut refipi- contra petunt, quod Deus nullomo-
fe
fcant a diaboli laqueis , a quo captivi tene- do uila ratione faclurus eft, id eft, ut
bantur ad ipftus voluntatem Nemini au- . cadant Scruant: c iplorum enim hoc ne- e

tem Deus correclionis adimit viam , nec quitia, ipforum eftconfummatura liber-
quemquam boni poffibilitate difpoliat . tas Sed pfane illud contra fe petunt,
.

Quia qui fe a Deo avertit, ipfe & velie quod divinai voluntatiseffe non dubium
quod bonum eft , & pofTe fibi fuftulit . eft: ut fcilicet, cum venerit filius homi-
JSJon eft ergo confequens, ficut putant nis in majeftate fua , & federit fuper
<qui taliaobjiciunt, ut Deus, quibus pa> thronum gloriae fu<e , congregentur ante
nitentiam non dederit , refipifcentiam eum omnes gentes, f & ieparet eos ab r

abftuierit; & quos nonlevarit, alliferit/ invicem aliosad dextram, alios ftatuens
cum infontem in crimen egif-
aliud fit ad finiftram , & audiant eum dextri di-
fe , quod alienum eft a Deo ; aliud cri- centem , Venite benedicli Patris mei , Matt. ij.
minofo veniamnondediffe, quod depec- pofhdete prseparatum vobis 8 regnum a 54#

catoris eft merito. conftitutione mundi : audiant & finiftri,

Difcedite amemaledifti ignem xter- in lbid^

CAPITULUM XVI.
num, quem paravit Pater meus diabo-
lo & angelisejus. Igiturqui facluri non
Objectio. funt voluntatem Dei, & petunt ut fiat
Quod magna pars illa fidelium atque fanclorum , voluntas Dei in eo quod Dei volunta-
,

qua ad aternam mortem pradefiinata efl , te faciendum eft ,

h
audiuntur , ut imi- h
quando dicit Deo in oratione Dominica , Fiat
tatores diaboli cum diabolo judicentur.
voluntas tua ; nihil aliud quam contra Je pe.
tat id ut cadant & ruant Qui enim voluntatem Dei fpreveruntin-
, efl , : quia volun-
ttts Dei htsc efi , ut aterna morte pereant vitantem, voluntatem Dei fentientvin-
dicantem
R B K

N ON
fit
hoc Veritas
voluntas Dei , ut fideles

a Ica Mf.JoIienfu. Alii omnes ne po/Jint vel velint.

dicit ,
quod hsc
& fan-

e Sic legitur in Mff. Remig. Jolienfi . & In prius

b Verbum fubftantivum efl> hic addit Mf. Jolienfis. editis vero, hoc enim ipforum nequitia , &c
c Mf. Jolienfis , non perdet . f Mf. Jolienfis , ut feparet.
d Hax ad me veniet,
verba , eum qui , quas abe- & g Sic Mf. Jol- Mf. Remig. edit. S. Aug. para> &
rant ad editis omnibus reftituimus auclotitate Mfl".
,
tum vobis regnum : editi anteriores , regnum paratum
Remig. & Jolienfis. Antea editi. Omne quod dat mihi vobis.
Pater , venit ad me, Gr non ejiciam forat h Mf. Jolienfis, audiunt

S* Profperii AD-
 mm%mmmmmmmmmm%mmmm
ADMONITIO
IN SANCTI PROSPERI
AQ_UITANI
Rcfponfiones ad Excerpta Genuenfium-

N
mus
nofirum
'

OlSl ex eadem intcntione

aut infamandi
inferius pofita

eo
?
ex
,

Genuenfium Vrcsbyterorwn Exccrpta

tantum fine diretia, ut quas
JLuguftini
qua antcriora prodierant

illi
doElrinam

ex
, nata
fcilicet

Iibrorum fanc~ii Jlugu-

ad Vrofperum
elenjandi

etiam credi-

f\ini de Vradefiinattone fanclorum (_)' de Dono perfeverantice leb~iione

dubitationes patiebantur j in quibus fe infolita nonnulla (5> minus clara

dsprehendifse fgnificabant ,
fantius Auguflini Difcipulus , tamquam do-
tlrina illius fublimioris ,
i$ a communis intelligentice finibus remotioris
particeps ,
pro fua erga omnes humanitate , difjolveret : cum hoc folum
rogarent ?
v.t quo intelleSlu <vel quo judicio ifta accepiffet eis aperire di-
i* pr*f. gmretur . Qua quidem agendi ratione mirorum illorum modeflia in eo

rit. elucet 3 quod cum effent facerdotes in urbe non ignobili forte ex prima-
riis , mirv.m ( ut n)erifimilius <videtur ) taicum de tantis rebus confulere
non reformident. Quo fit ut fanEius Frofper humilitati adec laudandce
njicem rependens , hoc rcfpondcat j id quod a fe pofulabant debuiffe il-

jac.x,\-.los fbi pvceflare ,

feduU locorum jiugufini meditatione , (£? confidenti

fv.fa oratione ad Patmn luminum , a quo defcendit ornne datum optimum

i!S Qiime donum perfe&um 1$ a quo datur Spiritus fapientice (S> intel-

leclus. Hinc non quafi Magifier difcipulos inflitUens , fed ut njeritatis

difcipv.lus , hv.militiHifque iSf vbvdieniia fefiator fuperioris fibi ordinis

,

viris obtemperare fufcipit , ejus aimlio confifus qui fapientiam praflat

p/.is.s. par-vulis j & Excerpta ah ipfis ,cx duobvs fupraditiis fanSli Jlugufii-
ni libris loca fufiori oratione exportcre , atque ad reSios fenfus, ex colla-
tione, quam urget uoique, cum anteccdentibus l^ fubfequentibus locorum
unde ducebantur reducere, iff a pra<vo in mnilms inteiWtiu fdrta iff

tebla ofendere aggreditur ; humilitcr petchs %

ne ubi erat in iffo ftmpli-
citas obcdientice , ibi prafumptionem putarcnt effe dofchince . Qtiod qut-

dem egregie conficit tum Scriptitra facra aucioritate in medium addu-

cia, tum maxime aiiorum fan$i Augufini operum kcis f
cum his qui

fcrupidum fecerant comparatis j codem jempcr, ut alias , tenore doSirina

prccdicans, (Sf gratuit am omnimodis gratiam Dei , (ff fidem ipfam ab

eadem Dei gratia 1$ mifericordia fumcre principium : nec tantum boni

omnibus promifcue conferri, nec ullum omnino opus bonum fi di<vinum

,

non adfuerit au^ilium, poffe a quoquam praftari.

Civitatem autem, ex qua illi libellum hunc fuum ad Profperum di-
* .'
-texe-
 . . . . .

A D M O N I T I O. 139
rexerant Vir entditus njult efje non Genuam, urbem Italia primariam ,

qua ab elegantioribus adifciis fuperba cognomen accepit s fd Gene^am^

qua if? Gebenna i$ Jlurelia Allobrogum nominatur . Cui eo difficilius

ejl hac in re ajjentiri, quod ubiaue Vresbyteri illi non Genevenfes fed
Genuenfes legantur appellati
De tempore denique quo hac contigerunt fi quaratur, Coniicimus fcri-
ptum homm y hujufque refcriptum paulo pojl fuperiora , certe autem pojl
dbitum fanbli Augufini , in lucem prodiijje.

MkW&WtkWtkkkM^
mm mmmmmmmmmmmmmrmmmmmm,
SANCTI PROSPERI
A Q U I T A N I

PRO AUGUSTINO RESPONSIONES

Ad Excerpta qua? de Genucnfl Civitate funt mifla

•Scriptus
codem
L I B E R U N U S.
forte tem-
pore cum cum fan£tis & eruditis fratribus fentiam,
lupcrion-
fuperiori- CAMILLO » & THEODORO venerabilibus
breviter indicabo petens ne ubi eft
bus , poft Fresbyteris, PROSPER. ;
mortem fimplicitas obedientiae praefumptionem
,
Augufti-
ni.
N libris beatae memoriae Au- putetis effe doclrinae. De excerptis ita-
a. guftini Epifcopi ,
quorum que haec prima propoiuiftis , in qui-
titulus eft , De prcedejiina- bus verba funt fancli Auguftini epi-
tione fanclorum , quaedam fcopi
fanclitatem veftram vel in-
folita aut minus clara moverunt , quae EXCERPTUM PRIMUM.
ad humilitatem meam , de contextu di-
JAcob autem odio habui . Adhoc
dilexi E/au e
ut quo
, e
fputationis excerpta , mififtis :
perduxi ratiocinationem , ut dicerem: Non er- Aug.lib.i.
h intelleclu, b quove judicio ea acciperem, go eltgit Deus opera cujufquam qua ipfe datu- de p**d.
nofceretis*. quafi plus in me ,
quam in rus Jit, fed fidem elegit in prafcientia ; ut quem'i '
e'*'

vobis ad hax introfpicienda effet inge- fibi crediturum effe prafciret ,

{
ipfum elegerit , f

niiy ac non magis in hoc examine ve- cui fantlum Spiritum daret ,- ut bona operando

ftrae facultatis
c
debueritis exercere men-
etiam vitam aternam confequeretur . Nondum di-
c
ligentius quajieram nec adhuc inveneram qu<t*
furam , & fi aliqua vos morabatur ob-
,
,
jacob.1.17
lis effet eletlio gratia .

fcuritas, decurrere ad Patrem luminum,

a quo defcendit omne datum optimum,
E x r t M II.
& omne donum perfe£tum , & a quo
datur Spiritus fapientiae & intelle- S Item verba ejufdem. g. .

clus.
fequium
Verumtamen
meum non
praeceptis veftris ob-
fubtraham , & AC deinde fubjunxi
dimus, nojirum eji y quod autem
: Ouod
-
ergo cre-
Aug. ibid.

d
d
adjuvante Domino ,
fapientiam
qui bona operamur, illius eji, qui credentibus
Pf. 18. 8. prajftat parvulis , de capitulis iftis , quid dat Spiritnm-fanclum , h Quod profeclo
i.Cor.1 1-6
S. Profperi. S 2 non
a Remenfis codexRemigianus, Theudulo. Mf.Ec- Pra»deft. fandl. habetur. Editi non habebant hanc par«
clefix Parifienfis JolienGs , Camyllo et Theodulo . ticulam
Editio opufculorum S. Profperi de gratia libero ar- & f Mf. Jolienfis, ipfum eligeret.
bitrio Venetiis procurata anno 1538, Gmillo et g In Mf. Jolienfi in titulis Excerptorum ", feu ut
Theodolo. alias prsferebant , Dubiorum hic
editi deinceps , &
b Ita Mff. Remig. & Jolienfis cum edit. oper. S. ltem verba ejufdem. Editi , ln verbis ejufdem . Editio
Auguft. Editi , aut auo judicio ea acceperim . append. oper. S. Aug. hjec prauermifit
C Mf. Jol. folus, debueratis. h Mf. Jolienfis cum Lugd. Lovan. Vcnet. omif» &
d Mf. JoL adjuvante Deo. fo quod, profetlo non dicerem.
e Ml. Jolienfis addit , autem , ut ia loco libti de

V
 , . .

140 S. Prosperi Aqxjitani Responsiones.

non dicerem, ft jam fcirem etiam ipfam' vifle ,
quod ele£tionem gratiaj nulla me-
fidem inter Dei munera reperiri ,
a
qua rita humana prazcedant,
quod fides, &
dantur in eodem Spiritu Utrumque ergo . unde incipiunt omnia merita , donum
noflrum ejl, propter arhitrium vo!untatis'y fit Dei; ne gratia non fit gratia , (i Rom.1.6.
Mtrumque tamen datum eji , propter fpi- aliquid eam propter quod tribuatur, an-
ritum fidei cbaritatis & tevenit, Itaque in eo quid di£tum eft,
Jacob dilexi-, oftenfum efle quid homini
U M donaretur: & in eo quod diclum eft ;
E X C E III.

Efau autem odio babui , oftenfum efle Rom.9.13.

ltem verba ejufdem .
quid homini deberetur . Hoc autem fe Retraa. i.
l.cap.i.
Aug.ibid, Ac per hoc quod etiam poflea dixi
,
,• Quia neque in Retra&ationum Mecundo fuo
libro
velle poffumus , nifi vocemur , & cum poft vo- opere ftudiofe recoluifle & cum omnes :

cationem voluerimus non voluntas

fufficit no-
,
opiniones fuas cenforia gravitate difcu-
flra & curfus nofler , nift Deus & vires cre-
teret , iftam , qua"m obtreclatores ejus
dentibus prtebeat , pcrducat quo vocat ; ac & eligunt improbafle quam
deinde fubjtmxi ; Manifefium efi ergo non vo~ , ,
ante Pela-
lentis
, neque eurrentis , fed miferentis Dei effe gianaj hsrefis ortum.-futuro errori ami-
quod bene operamur : omnino veriffimum efi ,-
cam efle 'prsevidit, & :

-revelata fibi gra-

fed parum de ipfa vocatione differui , qu<e fit tiae veritate rejecit .. Qux igitur ratio
fecundum propofitum Dei non enim omnium :

eft, uthanc viri hujus profeflionem non

qui vocantur talis efl , fcd tantum eleBorum
~~ approbemus , qua "hos ad caftigandas
Jt f*\
Kv. SPONSIO AD HJBC TRIA. opiniones noftras, fi quas forte impru-
1N his tribus capitulis , licet divifa denter incidimus , exemplo fua: corre-
fint b a difputationis corpore , & ftionis inftituit ;
t & qua docet a Deo
eo ipfo obfcuriora fint fa£ta , quod & nos accipere, quod ut accipiamus jube-
pra:cedentibus, & mediis, & fubiequen- miir orare?
tibus non cohairent intelligendo tamen : enim confideremus Pelagians ar.-
Si
c quod unam c atque eamdem cauffam gumenta perfidia? , quid magis nititur
icriptor exequitur, de eis loquens ,
qui obtinere, quam ut videatur gratia Dei
dicebant eum primo converfionis fuse fecundum merita noftra u.^
dari, ut in eo Fidem ia
tempore meliora ienfiiTe , quando ajfti- ipfo, in quo gratiam neceflariam con- Adamo
perditam
mabat , quod fides qua Chriftiani. iu- fitetur, meritis eam humanaj voluntatis non rccu-
mus, non eifet ex gratia, nec ex dono enervet-
? Quam
perverfitatem omnino perariniff'
per gra-
haberetur Dei , fed eflet ex ipib homi- incurrit, qui fidem ad Dei munera non tiamDei,
ne, & ex arbitrii libertatc modo au- putat pertinerc aut ideo eam fe ja-
:

tem errare eum, d quia aflereretipfam £titat ad Deum referre ,

quia ab ipio
etiamfidem Dei efle donum, &ad hanc fit creata natura , cui rationabilem in-
KCof.4.7. quoque pertinere quod di£mm eft , Quid feruit libertatem , per quam unufquif-
autem babes quod non accepifli ? nequc que &
credere &
non credere in fua
re£te eum nunc eleclionem Jacob ad habeat poteftate & de hoc naturali
propofitum Dei referre, quam prius ad bono, g quod nuliis praxedentibus me-
praefcientiam retuliflet Ad hanc ergo . ritis, cum crearetur accepit, casterado-
,

obje&ionem refpondet , fe ante quam na mereatur. Hoc autem qui aflerit ,

cognofceret gratize veritatem , ante- & fatetur, credo, nobifcum, quod in pri-
quam regendae prarponeretur Ecclefia: , mo Adam omnium hominum natura vi-
in hac opinione ignoranter errafle : fed tiata fit: nec negat eam in iilo lapfu
e e
in ipfo epifcopatus fui exordio, a fan- fuas amififle virtutes, quas nifi per gra-
£ta2 memorise Simpliciano Mediolanenfi tiam recipiat, habere non poflit. Quid
antiftite, de Jacob ele£tione & de Efau eft autem, quod eidem naturaz folam fi-
rejectione confultum, totamqua:ftionem dem non vult efle prasreptam , quam
ad hos geminos pertinentem, iagaciore nifi primamamififlet, cseteris bonis om-

diligentia ventilafle ; & omnibus ratio- nibusnoncareret? Credendoenim Adam

cinandi viribus hoc indubitanter agno- diabolo , non credidit Deo : & cum fpi-
ritu
a Mf. Jol. qua dantur , ut in Iibro Auguftini.- editi confulto.CorreAum ex Mf. Remig. in edit. append.
omnes cum Remig. qu<e datur . & paulo poft idem . Aug. & a nobis ex Mf. Jolienfi. Quia ccitum cft non
*Mf. Jo!. addit ergo. Simplicianum ab Auguftino , lcd Auguftinum a Sim-
b Editi omnes a di/putatione cerpora . Emendamus pliciano confultum, duas qusftiones cx Epiitola Pauli
.
ex Mf. Jolicnfi, cui fuffragitur. Mf. Remenf. cdit. & ad Romanos traclandas fufcepifle : quarum pofterior
append. Auguft. cft de Jacob cleclione, &
Efau rcjeclione . Patet ex
c Mf. Jol. unam e-imdemque Epiftola J7. tom. z. nov. edit. 0|ier. Aug.
d Editio appcnd. Augult. ex Mf. Remig. qui affe- f Mf. Jolicnfis , & qitam docet . Sed minus reflc ,
reret . ut videtur.
e Antehac editi lcgebant, omifla pia*pofitione ; fan- g Editi, qui nul/is
: rnclius Mf. Jol. & ex Mf.Rc
Bte memorite Stmplictano Midiotanenfi Antiflite , . . . . mig. append. Aug. quod nullit.
 . . : .

AD EXCERPTA Genuensium. 141

ritu fnperbiiE incbriatus eflet , difceflit

a Domino cor ejus ; & faclus eft ier-

Sed jam confideremus qualc fit , quod dc fub-
vus apoihts, dum liber vult efle jufti- fequentibus adnotaftis.
Cum
Sap.s.iS. tlx ,

nentiam,
ltaque
niii
non haberemus conti-
Deus daret: nec habere-
Excer?tum IV.

mus diiectionem iancram , nifi charitas Non quia credere vel non credere , non efl in ar- £* Ub.
biirio voluntatis bumante fed in elettis fra- &\
Rom. 5.5, Dei diffunderetur in cordibus noftris per ,

paratur voluntas a Domino.

Spiritum ianclum, qui datus eft nobis; »• 10.

jfii.it.*, cum poftremo nemo haberet iapientiam Rbsponsio.

& intellectum , confilium & fortitudi-
nem, icientiam & pietatem , ac timo- JUngamusquodfequitur,
pofitumeft, de connexo fermone fit
ut quod pro- 7 ^& Cap
rem Domini, nifi has virtutes Spiritus- 5. 6.

quomodo fides in Adam l'

^" 7'
'

iarius. Ideo ad ipfam quoque fidem

,
ian£tus daret; quce <*

perdita, in quoquam filiorum ejus inve- in voluntate eji pertinet ,

Quis enim te

t.Cor.xi.6 niretur, nifi eam idem Spiritus , qui difcernit? GJuid autem habesquod non ac-
omnia in omnibus operatur, infunderet? cepifii? MuTti audiunt verbum veritatis:
Unde fi quod Adam perdidit , pofteri- fed aliicredunt, aliicontradicunt . Volunt
tas non amifit; ipium folum Ixlit pec- ergo ifii crcderc , nolunt autem illi . (f)uis
catum ejus, & non genus humanum . hoc ignoret } quis hoc neget ? Sed cum aliis
Rom.uxi- Sed omnes in uno peccaverunt, &pra> prceparetur , aliis non prceparetur voluntas
c
varicationis merito , tota ejus propago a Domi/iOy difcutiendum efl utique quid
damnata eft. Omnes igitur quodAdam veniat de mifericordia , quid de judicio,
perdidit , perdiderunt . Perdidit autem 6)uod quarebat Ifrael , hoc non efi con-
^ 0W#IK7
primitus fidem ; quam omnes , quia pri- Jecutus, eletlio autem confccuta eji , ccetc-
„ mam potuimus amittere, primam a ege- ri vero cxcacati funt^ ftcut fcriptum cjiyjra -,
t 6
mus accipere. Placeat ergo nobis hax Dedit illis Jpiritum compunftionis , oculos
gratix prsedicatio, qua fidesdonumDei
b
ut non videant , & aures ut non audiant
k efle defenditur; & in nullo nobis po- ujque in hodiernum diem . Et David di-
terit Pelagianus error illudere, qui, ut city Fiat menfa eorumin laqueum, &in pf.68.i].
gratiam perfuadeat debitam, fidem non venationem, &
in fcandalum^ in »v- &
^ vult efle donatam . Qiiia ergo c nec ju- tributionem illis obfcurentur oculi eorum ,:

fta, nec rationabijis intelligitur eorum ne videant.y & dorfum

eorum fempcr in-
fuifle periuafio, qu hujus viri icientiam curva . f Ecce mijericordia judicium & : {

tot incrementorum profectibus xdifici- mifericordia in eleclionem^ quce confecuta

tam, tot annorum itudiis expolitam , eji jujlitiam De'fy judicium vcro in cccte-
ad adolefcentiaj rudimenta revocabant ros^ qui excacati funt &tamen illiquia :

ut magis fuffragaretur ha:reticis , quod voluerunt crediderunt ; illiquia noluerunt,

inter initia converfionis iux imperite non crcdiderunt . Mifericordia igitur& ju- Rom.u.%.
fenferat, quam prodefiet catholicis, quod dicium, in ipjis voluntatibus facla funt.
pontificali diligentise veritas revelarat : 8 Eletlio quippe ijia gratice eji^ non uti- S
merito illos hoc prajjudicio utentes , & que meritorum Superius enim dixerat , Sic
.

in his quaj dudum abdicata fuerant , enim in hoc tempore reliquice per eletlio-
immorantes, pii do&oris gravitas notat; nem gratice Jalva fatlce funt . Si autem
quod qui curaverunt omnes ienfus ipfius gratia^ jam non exoperibus: alioqum gra-
indagare, noluerint cum ejus eruditione tia jam non eji gratia. h Gratis ergocon- h
proficere fecuta efi quod confecuta eji eletlio Non .

prcecejjtt eorum aliquid quod priores da-

rent , C^* retribucretur illis pro nihilo :
»

falvos fecit eos Cceteris autem qui excce- Pj.^.s.

.

cati funt , Jicut ibi non tacitum eji , in re-

tributione fatlum ejl Univerfce vice Do- P/.24. . j .

mini mifericordia & veritas . Invejiigabi-

les

a Editi, primam babemus accipere Mf. Jol. egemus

• rius etiam Jegitur in eumdem fenfum.
accipere, cum edit. append. Aug. ex Mf. Remig. f Editi , Ecce mifericordiam judicium : mifericm- &
b Editiones omnes, potueut . Mf. Jol. poterit & ex dia in eleSlone . Emendamus ex libro Auguflini per
Remig. edit, Auguft. append. vocem enim eleclionis, eleSos intelligit , non aftum
Duac.
c Edit. &
Colon. omiferunt hzc . nec jufia. quo elegit Deus
Reliqui Codices non omiferunt. g Ita Mif. JolienfisRemig. cum Edif. & Auguft.
d Mf. Jol non habet , qua in voluntate efl ubi caneri codices EteBio quippe iflts.
,

e Sic Editi omnes & MtT Remig. & Joi. ApudAu- h Sola edit. append. Aug. Gratia ergo.
guflinum vero legitur, difcernendum : quod pro con- i Hic additur enim in edit. Lovan. Duac. & CoIotj.
jefturainmargine notarant omnes Editiones , & infc-
 , '

IA* S. Prgsperi Aquitani Responsiones

a
a les funt autem via ipjius Inveftigabi- .

R<*". lujjs igitur mifericordia qua gratis liberat,

0' veritas qua jufte judicat .
Poft haec pofijiftis quod infra di&um eft.

Hazc omnia apud pium cathojicumque ie- EXCERPTUM V.

florem , quid offenfionis pariunt ? quid Fides igitur & incbeata &perfcfta, , donum Dei e x iiiro
contradictionis incurrunt? Numquidfal- efi: & hoc donum quibufdam dari , quibufdamH.Aug.de
PT* ei
b fum eft, b quod prajparatur voluntas a non dari non dubitet qui non vult manifeftiffi-
-

Janel. c. 8.
Prev. 8. repugnare
tnis facris litteris
Domino? Numquid non quotquot Spiri- ». 4.

/?WB.8.J4. tu Dei aguntur, hifiliifunt Dei? Num- 11 E S N 1 o:

quid hominem ab homine natura difcer-
nit, ac non potius gratia ab infideli fi-
delem ? Numquid poteft ullus dicere ha-
HOc eife
qui non
fententiaj
recipit, cujus videtur
, nifi dicentis :
H
Fi- 4 ."
,

bere fe, quodnon accepit? aut quafi de des perquam juftificor, ex me eft ; &
non accepto , fed proprio gloriari j quod hoc bonum , ex quo juftus vivit , non
fi non accepiffet, utique non haberet-3 accepi per gratiam, fed habeo per na-
Numquid dubium eft, cum verbum ve- turam ? Si ergo fides donum Dei non
ritatis prasdicatur, alios voluntate crede- eft, fruftra Ecclefiapro non credentibus
re , alios voluntate non credere ? Sed cum orat, ut credant , fufficit impiis ma-&
illorum cor Deus aperuerit, illorumau- gifterium Jegis adhiberi , de qua diclum
temnonaperuerit, diicernendumeft quid eft, Si ex lege eft juftitia, ergo Chriftus Gal.i.u.
veniat de mifericordia, quid de judicio. gratis mortuus eft: quod fimiliter dicipo-
Rew.u.7. Poft commemorationem autem apoftoli- teft etiam de natura. Fruftra etiam A- ».r^r.i.
ca; iententia:, quam propheticis teftimo- Deo pro his qui 2*
poftoJus gratias agit
niis adftruit, quod juftitiam Dei , quam Evangeliumreceperunt/ cumhoc fecun-
Ifrael quarensconfecutusnoneft, electio dum Peiagianos non Dei fit prsftitum.
fit confecuta per gratiam , cazteris ex re-
munere, ied ex folahabeatur hominum
tributione ca»catis, numquid non verif- yoluntate : & fruftra quibufdam precatur
E
, . ,
6
fime diflum eft.* Ecce mifericordia & ju-. idem Apoftolus, ut fit eis pax & cha-jj/'
dicium : mifericordia in eieclionem , qua ritas cum fide, a Deo Patre & Domi-
confecuta eft juftitiam Dei •
judicium vero no Jefu Chrifto, ut jam non folum de
in caterosy qui excacati funt? Et pauio fide, fed etiam pace & charitate , fuper-
poft Gratis ergo confecuta eft, quod con-
: bia harcticorum convincatur dicere , de
jecuta eft eleclio . Non praccjjit aliquid proprio fe has habere virtutes . Quod ii
eorum quod priores darent^ retribuere- & hxc ex homine funt; quid obeft ut non
tur illis : pro nihilo falvos fecit eos . Ca- ex femetipfo habeat &cajtera bonaqua;
teris autem qui excacati funt , ftcut ibi non inferiora lunt; cum audeat fibi deputa-
tacitum eft^in retributione fafium eft . Quis re quaj fumma funt, &fine quibus alia,
hic locus querimoniaj, nifi apud inimi- quamvis multa & cJara , non profunt ?
cos gratia;; quinifiad retributionem re- Non poteft itaque merito refutari quod
feratur quod gratis datur, ad iniquita- diclum eft , Fides igitur & incboata , &
tem volunt pertinere quod redditur ? De- perfecla^donum Dei eft: quia eadem &
inde quod de propheticis intulit verbis, ApoftoJi vox eft dicentis , Gratia falvi F/>&/.».8.
Ff.x4.j0. Univerfa via Domini mifericordia ve- & fatli eftis per fidem •
& hoc non ex vo-
ritas, quis negavit ? Aut quod de apo- bis, Dei enim donum eft ; non ex ope-

Romr ji. ftolico adnexuit fenfu, Inveftigabilesfunt ribus* ne forte quis extollatur & , Vo- : „,.,.

3 >• autem via ipjius ? Inveftigabiles igitur funt7 bts donatum eft pro Chrtfto , non foium z9 .

&
miferieordia qua gratis liberat y ve- & ut in cum
credatis , fed etiam ut patia-
ritas qua jufte judicat . Non eft ergofa- mini pro eo: &
iterum, Per patientiam Hebr.iz.t
narum mentium ifta reprehendere y & curramus ad propofttum nobis certamen ,
inveftigabiles viasDomini, hoc eft, do- adfpicientes in auclorem fidei , &' confum-
na miiericordias & judicia veritatis Pe- matorem fefum Quibus & pJurimis aJiis.

lagianorum elationi penetrabilia deputa- teftimoniis divinarum fcripturarum , in-

re. Quia fecundum ipfos non Jatetcon- dubitanter agnofcitur ; quoniam , ficut
filium Dei , nec in occulto eft divinas ab hoc viro definitum eft, Fides in- &
ratio voluntatis, fi erga omnem homi- choata, & perfefta, donum eft Dei ; &
c nem tam gratia Deij c
quam & irade hoc donum y inquit, quibufdam dari , qui-
d
merito eft. bufdam non dari y omnino non dubitat, d
qui
a In libro ipfo Aug. Jnvefiigabi/et igitur funt&mi' c Editi, quam &
ira mento eji. Mf.JoI.& Remig,-
fericordia , &c. Favet Mf. Remig. ubi habetur vox ex quo corredum in Aug. ut in textu pofuimus,
haec, lnvefligabiles & locus ipfe, ur rcpetitur infra. d Edit. Venet* non dubitet.
b Mf. Remig. Quod praparatum ejl ita ti Domino.
 . , . .

AD EXCERPTA Genuensiu ;..

M3
qu'% non vult manifefiijfimis facris litte- dum opera noftra, fed fecundum fuum
ris repugndre. Non putemus hoc vera- propofitum, & gratiam quse dataeft no-
citer diitum, fi omnes homines hdeles bis in Chrifto Jefu , ante tempora
funt led cum alii credant , alii vero
: arterna

i.Tiejf. n°n credant, dicatque Apoftolus , Noy , i Um . 1 r wji-ii

enim omnium eji fides- quis non videat

f Subnexuiftis ctiatn quod poft multa difle-
fidem, quam habent acceperunt qui , rens ait.
non accepifTe qui non habent?
c E T U M VII.

EJi ergo in malorum poteflate peccare : ut autem Auglib.t.

T U M VI.
peccando boc vel boc illa malitia faciant , non depredefl.

Ibidem. DEINDE ait Cur autem non omnibus detur ,

: efi in eorum poteflate , fed Dei dividentis te-cle^nT'

Rom.s.it, fidelem movere non debet , qui credit ex u,io nebras , &
ordinantis eas ut binc etiam quod :

omnes iffe in condemnationem Jine dubitatione faciunt contra voluntatem Dei , 00» impteatnr
jufli(f\mam ; tta ut nulla effet Dei jufia repre- pifi voluntas Dei
benfto
confiat
, eti.imji nullus
magnam effe
inde liberaretur
gratiam quod plurimi
. Unde
libe.
Responsio.
rantur, & quid Jibi deberetur, in eis qui uon
QUod cum fit apertifhmae veritatis,
ltber.tnx.ur , agnofcunt ; ut * qui glonatur ,
miror inter obfcura decerptum :

Rom.it. no " '" fuls mer' ( ' s > qute paria videt dam-
effe
natis fed in Domino glorietur Cur autem quafi non ex cohaerentibus pofue*-
33. , .

iflum potius quam illum liberet , infcrutabilia rit omnis haefitatio lectoris abfolvi . In- ibidem.

funt judtcia ejus , &

invefiigabiles vite ipfius. ipicite ergo quod iequitur
Legimus, in- gfv* '** .

b Melius enim &

hic b audimus aut dicimus , O quit, in Aclibus Apojlolorum , quod cum
Rtm.y.io, homo, tu quis es qui refpondcas Deo? quam dimijfi a Judais Apofioli "oenijfent ad fuos^
dicere audeamus , quaji noverimus quodoccul-
tum effe voluit ,
qui tamen aliqtiid injufium
, e
&indicajfent quanta eis Jacerdotes c &
velle non potuit ,
feniores fecerunt , levaverunt illi vocem

R N O.
unanimes omnes ad Dominum , dixerunt) &
Domirte , t u es qui Jfecifii
J
calum teY- ar & ,

H
* Pfal.i.z.
'JEc omnia fi non refte di&a funt, ram^
.J
& .
r
omnta qua tn ets Junt^ qut pcr
. . .

fcrutabilia funt judicia Dei , & os patris noflri David Janili pucri tuidi-
veftigabiles viae ejus; nec occultum eft, xijli^ Quare frcmuerunt genteS) & popu-
quare ille potius quam ifte falvetur; & li meditati funt inania^ adjiiterunt reges
in fe non in Domino gloriabitur , qui terra 9 & principes convcnerunt in unumy
aliis vitio fuo pereuntibus, ele£tione di- adverfus Dominum & aaverfus. Cbrtjlum
gnus inventus eft. Ac fic juftitia qui- ejus ? Convenerunt enim in iferitate , in
dem erit quod plurimi damnantar fed : civitate ifiaadverjusjantlum fucrum tuum
non erit gratia quod plurimi liberan- Jefum quem unxijli, HcrodcsO' PHafus,
, tur. c Abiint hsc a catholicis cordibus, & populus Jjrael , faccre qnanta manustua
abfit talis impietas, ut quemquam pu- & confilium pradejlitiavit fieri. Si ergo
temus meritis fuis erui de poteftate te- quaj per os patris noftri David Spiri-
nebrarum, & in regnum Filii Dei de- tus-fanclus prophetavit , aliter intclligi
bita, non gratuita adoptione transferri. ullo modo, quam ab Anoftolij funt in-
Magno peccato periit Adam, & m il- tellecla, non poiTunt, & Hcrodes acJ^i-

d lo omnes perierunt d
Quia omni ho- . latus &
populus Ifrael feccrunt , quan-
mini damnata nativitate genito , hoc ta manus Dei Sc confilium pra.'deiti-na-
in Adam debetur ut pereat Et iicut » vit fieri; quid inconveniens ait adrnira-
non poifumus conqueri de eo quod in bilisdifputator? EJi , inquiehs , i?i ma-
praeteritis iaeculis dimifit omnes gentes lorum potefiate pcccarc ut antem pcccan- :

ingredi vias iuas : ita juftam non ha- do boc vel boc illa malitia faciant , non
beremus querelam , fi cum eis , cum efl in corum pbtejiate, fed Dcidivttitnm
quibus nobis fuit cauiTa communis, cef- tenebras & ordinantis eas : ut hinc cH*fh
iante adhuc gratia^ periremus. Qux ta- quod faciunt contra 'voluntatem Dei y non
men ficut tunc de omni mundo eruit *Male enim
impleatur nifivolibitasDei-. f

paucos ; ita nunc de univerfo genere velle facillimum8c eorum eft malis :

z.T7»j.2.2 hominum falvat innumeros; lion fecun- damnabilem voiuntatem non duibium cft
a Dei

a Editi Lovan. Duac. C> Colon. hzc habent inphj- c Sic Mfi Jolierffis. Alii, Abfit h*c, &c.
rali , qui
glariantur non in fuis merttis , qu-e paria vi. d Mf.Joliefifis, Qttia bmr.t homim damkata n,?tivi-
dcnt efft damnatis , fed in Domino g/oriehtur. MfT. Jol. tate in genitore , f)6c ofl , in Adjm , debetur
& Remig. cum Edit. Auguft. Lugd. Venet. in fin- & t Mf. Jolieniis indicaffent ect quanta illit . In-ep.
gulari exhibent. dem defunt ha'C, in ver:t.ite, iejituruiii; iVjfrd , Pontiut
b In MiT. Remig. &
Jolienft tudiemus, nec addunt* Pilatus .
aot dicimus. f Mff. Remig. & Jol. M«l* enim velle.
 . , . . ,

144 s - Prosperi Aquit ANI RESPONSIONES.

a Dei poteftate concludi , ut effe£tum tur; & quod gratia Dei fecundum merita
cupiditatis fus, nifi ille permiferit, ha- noftra detur , Nam fi aliquid conferri
bere non poffint Uti autem fapientiam
.
homini per gratiam confitentur , & id
& juftitiam Dei etiam malorum operi- non accipit nifi fides, quaj accepta non
bus, qux ex ipforum prodeunt appeti- eft; in ipfa eft meritum , cui non donum

tu, ad implenda confilia & judicia fua, datur, fed debitumredditur. Inhacfen-
nullus vel tenuiter fecundum pietatem tentia pofiti, coniequenter fapiunt, eos
do&us, ignorat; quividetDei Patrisop- effe przedeftinatos in vitam aeternam
timam voluntatem non parcentis Filio , quos per liberae voluntatis arbitrium fi-

fuo , fed pro nobis omnibus tradentis deles futuros prafcjeritDeus ; ut ipfa

a eum peffima * traditoris Jud^ & Judaeo-

,
eleftorum prsdeftinatio non fit nifi re-
rum voluntate completam & qui in e van- ."'
tributio atque ita, in hisqui prsedefti-
:

gelicis paginis legit , dicente Pilato ad nati funt fecundum propofitum ejus qui
Jefum, Mibinonloqueris? Nefcis quiapo- univerfa operatur , non operetur Deus
J0an.j9.1o
te ftatem habeo cructfigerete^ potefiatem & fidem; nec ulia fint hominis merita, fi
habeo dimittendi te ? refpondifTe Domi- Deus operatur uuiverfa. f Vefe quiifta f

num, Non haberes in me potejlatem ul- fentiunt , fidem non acceperunt , aut quam
b
fc lam , nifi ejfet tibi data defuper . "Qi- acceperant ,
perdiderunt , fequendo vanif-
vidit itaque Deus inter lucem & tene- fimam Pelagianorum fuperbiam , & in
bras: nec ideoinculpabilesfunt tenebrae, fe, s non in Domino gloriando, quiope- S
quia eis beneutitur Deus, qui etiam de ratur omnia momnibus, bona profecto,
c opere • ipfarum , quod filiis lucis in bo- non mala: 8c fi omnia bona, utique &
num procederet, ordinavit: tantumpro- fidem, fine qua nemo poteft placere, & Hebr.n.6
gredi finens malitiam nocere cupientium, qus eft virtutumomniumfundamenturn.
quantum eam fanclis fuis vel caftigan- Quale eft autem, ut cum Dei fit «di-pp^.i,
dis novit utilem, vel probandis : ut hinc ficatio, & nifi Dominus a>dificaveritdo-
etiam quod faciunt contra voluntatem mum, in vanum Jaborent qui ajdificant
Dei , non impleatur nifi voluntas Dei. eam ; aut nolint ifti fundamentum ad
sedificiumpertinere, autfe veJint inchoa-
re, quod Dominuspoffitexftruere? Non
Sequitur deinceps quod in libro invenittjr
fecundo erit ergo iJJis principium Fiiins Dei ,
non fundabuntur ip ipfo anguJari lapi-
e r p v M VIIL
de Chrifto Jefu, nec de eis diclum eft,
An quifquam dicere audebit , Deum nsn pr<e- Firmum autemfundamentum Deijiat : quia l - Tim. ?,
AngJii.de h 3p *
j cijj-e q l1t fr us gjj-^ (J aturus v.t crederent , aut totam eleftionem fuam foJubiJi arenas h
auos daturus effet Filio fuo , ut ex eis non
(e-ver.ciA
num. 3J. perderet quemquam? Qu<e utique fi prafcivit,
& fucciduo cineri fuperponunt
Jaan.iS.p. profello beneficia fua quibus tios dignatur li-
Agnofcamus itaque iapienter, pieque fa-
,

berare ,
prafcivit .
d Hisc efl prtedefltnatio fan-
teamur , praefciffe incommutabiliter Deum
Borum , nibil aliud : prafcientia fcilicet , & quibus effet daturus ut crederent , aut
prceparatio beneficiorum Dei , quibus certiffime quos daturus effet Filio luo ut ex eis
,
liberantur quicumque liberantur Cteteri autem
.
non perderet quemquam : &fi hxc pras-
ubi , maffa perditionis jufto divino
nifi in /"«-

dicto relinquuntur , ubt Tyrii reticli funt & fcivit, beneficiafuaiJJum, qujbus nosdi-

Sidenii ,
qui ettam credere potuerunt , ft mi-
gnatur Jiberare, prjefcifle: & hanc efle
Matt. 11. ra ilJa Chrifli ftgna vidiffent : e
fed quoniam praedeftinationem fanftorum ;
l
pratfcien- i

**•
ut crederent non eis erat datum . etiam unde tiam fciJicet & pra:parationem gratia: Dei,
crederent efi negatum
qua certiflime Jiberantur. k Caeteros au- k

Rhsponsio. tem quicumque non Jiberantur, quos a

generali perditione humani generis'gra-
QUi hoc fentire aper-
iftis refiftunt, tia non exemit, jufto noverimus judicio
tiflime probantur, quod fides non non exemptos: & quid nobis remiflum
Titdonum Dei; ckquod gratia non fit , in eis difcamus , de quorum queri
praeveniat liberum arbitrium, fedfequa- damnatione non poflumus . Non eft enim *.P«rjp.r

ini-
a Editi, traditorum, MeliusRcmigianus codex, tra- e Edit. Ven. & Lugd. Jed quomodo.
ditoris . i Mf. Jotienfis omittit fianc vocetn , vere,
b In Edit. Auguft. cx Mf. Remenfi datum defuper. g Editi haclenus, in fi & &
in Domino , manife-
c Editi , ipjotum Melius MfT. Jol. .& Remig. rx & flo errore, quem corrigunt MfT. Jolienfis & Rem/g.ex
hoc Aug. editio , ipfarum , fcilicet tenebrarum qua : quo edir. Auguft.
uoce quidem malos intelligit ; fed cumallufione ad te- h Mff. Jolienfis &
Rcmigianus , totam elationem
rsebras ipfasquarum filii dici poffunt. fuam Edit. Col. ejetlionem Juam : fed malc.
.

d In edit. Ven. &"Lngd. Hiec eft pradeflinatio fan- i MfT. Remig- &
Jol. pradeflinationem fcilicct
Borum , nibil aliud prtejcientia fcilicef
, Idem pnfert . k Forte hic addendum , cjuicumque liberantur : quas
Mf. Jolienfis. Alia; editiones H<cc pradeflinatio fan- .•
v?rba nec in Mff. nec in Editis haflenus reperiuntur,
Borum nibil aliud efl , quam frafcientia Jcilicet. nili in Lugd. recentiori.
 M .. . .

AD EXCERPTA GENUENSIUM. 1
45
iniquitas apud Detim, neque quifquam Filius revelare: &, Sicut Pater vivificat
iub innocens perit
judicio ejus Stcut . mortuoSy ita & Filius quos vult vivifi-
enim hic ipfe irifignis gratia? prsdicator cat: &, Nemo poteji dicere s Dominum g
Aug.
denrat.ejy
lib. alibi ait , * Reddit omnino Deus ma- & JTefum.
J ' J in
nifi Spiritu-fanilo
f J
. His divi-
i.Cor.u.3
Itb.arb, la pro malis, quoniam jujlus eji ; bo- & narum vocum auctontatibus erudtti gra-
. ..

c*p. %J, na pro malis, b ejlquoniam bonus & ; tias agamus Deo, qui deditnobis fpiri-
quoniam jujius & bonus
a
bona pro riobis^ tumfidei & virtutis, continentia; & cha-
eji tantummodo mala pro nobis non rcd-
: ritatis, fapientix & intelle£tus, confilii
dit^ quoniam injujius non eji Reddit cr- . & fortitudinis, fcientiae & pietatis, ac
go mala pro malis , pcenam pro injujiitia; timoris iui.Qua: bona fi non dediflet
& rcddit bonaprobontSy gratiam pro gra- nobis, qui omnra operatur m omnibus,
tia.Cumaliqui pereunt, non dubitemus prorfus non haberemusin nobis: &cum
iplbrum meritis deputari quod pereunt; his, qui non cognoverunt Dominum yRom.i.xu
quos utique poflet Deus mifericorditer aut cum cognoviflent, non ficut Deum
liberare , ii veilet . e Et cum aliqui li- glorificaverunt, aut gratias egerunt, ied
berantur, non audeamus definire, quod hoc ipfum fusefapientiaideputantes, ftul-
digni fuerint liberari; quos utique pof- h
ti fa£ti, &obicuratocorde evanuerunc h
fet Deus jufte damnare , fi veliet Qua- . in cogitationibusfuis: cum his, inquam,
re autem non omnes, aut quare lilos iederemus in tenebris & in umbra mor-
potius a quam iilos liberet, nec necef- tis, nec querelam habentes de pcena,
farium eft quserere, nec poflibiie repe- nec excufationem de ignorantia , nec
rire : cum omiflis difcretionisiftius cauf- prxfidium de natura.
fis, fcire iufficiat, quod nec mifericordia
juftitiam, nec juftitia auferat miiericor- ' Nunc jam quod fequitur quale fc vidcamus.
diam apud eum , a quo nemo niii
natur, nemo nifi mifericorditer
jufte
liberatur.
dam-
Excerptu.m IX.

Matt. '!.
Luc.io.i;
De Tyriis vero & Sidoniisquidaiiud Sed ajunt , ut Jcribitis , neminem pc c\e correptio-
ttis flimulis excitaxi Ji dicatur in conventu
pofliimus dicere, quam non efle eis da- ,

Ecclefite aitdientibus babct de

multis : Ita fe
tum ut crcderent, quos etiam credituros
pradejlinatione defimta k fententia voluntatis *?&'! '^'
fuifle ipfa Veritas dicit, fi talia, qualia '

Dei , ut alii ex vobis ' de infidelitate , dccp- ."r r„

v er
apud non credentesfa£tafunt, virtutum pta obediendi voluutate , v?neritis ad fidern , C ap.\6.'
figna vidiifent ? Quare autem hoc eis ne- vel accepta perjeverantia permaneatis in fidt : k
ceteri vero qui in peccatorum deleilationeremo- '
gatum fuerit, dicarit, fipoflunt, qui ca-
ramtni , ideo nondum furrexijiis , quia necdum
lumniantur: & oftendant, cur apud eos
vos adjutorium grati^ miferantis erexit . Ve*
Dominusmirabilia, quibusprofutura non rumtamen Ji qui ejlis nondtim vocati , qv.os
erant, fecerit, ? & apud eos quibus erant gratia fua pr<edeflinaverit e/igendos , accipietis
profutura, non fecerit. Nos etiamfira- eamdetn gratiam qua velitis , fitis eleSii & ;'

tionem fa£ti, & profunditatem judicii & Ji qui obeditis , Ji pradejluiati efiis rejicien-
di , fubtrabentur m obedtendi vires , ut obedire
ejus penetrare non poflumus, manifefti- m
ceffetis
flime tamen fcimus, & verumefle quod
dixit, & juftum efle quod fecit: & non
Responsio.
folum Tyrios&Sidonios, fed etiam Co- STupeo fan£titatem veftram, obje£tio-
rozain & Bethfaida potuifle converti, & nem calumnianrium, a perfonade-
fideles ex mfidelibus fieri, fi hoc in eis fenforis gratix non potuifle difcernere,
Dominus voluiflet operari. Nequeenim & verba obtre&antium ei ipfi, qui ob-
ulli falfum quod Veritas
videri poteft tre£tatoribus fuis refpondet , aptafle . Hajc
J™"' 6
ait , Nemo poteji venire ad me, nijijue-
' enim de doclrina cathoiici viri quidam
10. u*.
}
rit ei datum a Patre meo: &, Vobis da- nequiter & nugatorie jactitabant, quod
f
tum eji nojfe myjierium f regniccelorum, qui talem Dei gratiam prasdicaret , ut
Joan.s.iuitti* autem non eji datum: &, Nemo no- fides & obedientia, ceterazque virtutes,
vit Filium, niji Pater y neque Patrem & in eis ufque in finem perfeverantia,
quis no-vity niji Filius^ & cui voluerit non nifi ex dono Dei haberi pofle cre-
S. Profperi. T dan-
a Edir. Lov. Duac. &
Colon. Reddet omnino f Mf. Jolienfis, regni Dei
b Edjti hic &
ter in fequentibus quomodo ubi in .-
g Mf. Jolienfis v Dominus Jefus ,

MiT. Jolienfi &

apud Auguft. quoniam juflus ejl , & h Mf. Jolienfis, & obfcurati corde.
fic de ceteris partibus hujus fcntentis. i Mf. Jol. Nunc etiam.

c Mf. Jolienlis cum Edit. Lugd. cum alit & k Editi, jchntia MflT. Jol. & Remig. cum Aug. li-

d Mf. Jolienfis , quam iflos. Reliqui, quam illos. bro, fententia.

c H«C verba , &
apud eos quibus erant profutura non 1 Ha;c vcrba. de infidelitate abfunr a M(T. Jol. &
fecerit , qua: omittebantur in Editis omnibus , reititura Remig. Ieguntur in Editis omnibus, in libro S. Au- &
habes ex Mf. Jolienfi, &
antea ex Mf. Remigiano in guft. de Dono perfever.
append. Auguft, m Edit. Venet, & Lugdun, obedietiti* vires.
 , , . f

}^6 S. Prosperi Aqvi TANI RESPONSIONES

dantur; confequerts effe , ut talihus ver- mine quoniam heati omnes qui confi-
;

bis uteretur ad populum, & Iiujufmodi dunt in eum , K Hanc fpem tenentes , Jer- K

denunciationibus omnem liberi arbitrii vtte uomtno tn ttmore*, CT exultate et

evitaret induftriam, Quodquia piiffimus cum tvemore Quoniam de vita aterna ,
.

Doftor litteris eorum, ad quos fcribit, quam filiis promijfionispromiftt non men-
a agnoverat, a ideo dicit, Sed, aiunt y
ut dax Deus ante tempora <£terna y nemopa-
fcribith: & poftea, IJia cum dicunt Ex . teji ejfe fecurus, nifi conjummata fuerit

hoc potuiftis advertere, non ipfum hax ifia vita ,

qua; tentatio eji fuper terram :

dicere, fed eosdequibusdixit; Sed aiunt fed faciet nos perfeverare in fe ufque 1

ttt fcribitis j &, JJia cum dicunt Quod . ad bujus vit<efinem y cuiquotidie dicimus y
Rom.f,*.
fim i|it er Sc Apoftoiusait, Skut a\unt nos Ne nos inferas in tentationem. Matt.c.ij

quidam dicere , F aciamus jvala y

ut veniant Videtifne , obfecro ,
quantum diftet
bona, Inferiusautem, ubiplenius, ad ifta hic fermo ab eo quem compofuit mali-
b
b refpondet , muito manifeftius patet, quam gnitas obloquentium ;
qui ftuduerunt etiam
haec ab ipfo numquam taliter difla fint, ea qux re6te dicit, exquifitaverborum
m m
& quantum ei hujufmodi pradicatioms fraude corrumpere ? De quo idem Do-
forma difpliceat j quam corrigens & mun- c~tar re6tiffime ait/ Doloji autem "vel im- g ' '

e jQn
dans atqueemendans, tolerabiliorem au- periti medici cji , etiam utile medicamen- perjeve,.
dientibus facit; qu& vera funt tempe- tum Jic aUtgare , ut aut non projtt , aut jfi^
r ans, quarfaifafuntrefecans, Scpoftmul- obftt, Et iterumdefimiJi ineptia: Nem-
ta adjiciens Jam vero quod illis verbis
: pe y inquit, boc verijftmum eji fane y ; ita
c comie^litur , miror Jiullo modo potejl in fed improbijfimum , importunijftmum , in-
Idem itb
4e dono populo C hrijiiano qutfquam infirmus pa- congruentijjimum j ^nonfalfo eloquio , fed n

r «».**»?
tte}Jfer ttudire , cum dicitur eis y
Et ftqui non falubriter valetudini bumance infirmi-
d dbeditis ,
d
ft prtcdefiinati ejlis rejiciendi , tatis appoftto . Non igitur neceffe eiide
e fubtrahentur obedientia vires y ut obedi- his rationem reddere , qua & ab^ aliis
Hoc enim dicere quid vide-
re ceffetis. y
dicla , & ab ipfo oftendimus improba-
quam maledicere y aut ma-
tur aliud ejfe y ta ;tamen ut nihii ftbi per falio-
ita ,

la quodam modo propbetare? Et pofthsec rum admixtionem prsripi pateretur ex

cum diceret, qualiter de his loquendum veris Qiiamvis enim numquam tam
.

effet populo , proprii fenfus verba

iri infipienter Jocutus ftt ad populum Gliri-
Uidem, connexuit dicens: Illum etiam modum y ftianum, & id quod mendax obtrecla-
quo f utendum ejfe in prcedefiinationis prce- tio ineptiflime finxit ° horruerit a pia Q
dtcatione nos diximits, loqucnti ad popu- tamen conftantique doclrina abundan-
lum non exifimo debere fufficere , niJiboc y ter probavit ,
praedicandam effe Eccle-
vel aliquid bujufmodi addat , ut dicat , Vos fia; & praedeftinationem, in qua eft gra-
itaque ipjam obediendi perjeveran-
etiam tiie przparatio ; & gratiam in qua eft
Jacob.i.\? tiam a Patre luminum , a quo defcendit prxdeftinationis effeftus ; 8c prsefcien-
omne datum optimum y & omne donum tiam Dei, qua ante ia^ula Kterna qui-
perfeclum y
fperare debetis, & quotidianis bus effet coJJaturus fua dona prajfcivir,,
orationtbus pojcere: atque hoc faciendo con- Cujus prxdicationis quifquis eft lmpu-
fidere y non vos ejfe a prcedejiinatione po- gnator, apertiflimus eft PeJagiana; ela-
puli ejus alienos; 8 quia etiam hoc , ut tionis adjutor.
faciatts y Abftt autem avo-
ipfe largitur . Hoc autem quod in ? fine pofuiftisj P-

bis ideo defperare de vobis , quoniam fpem fuperiori capitulo , ubi Tyriorum & Si-

vefiram in ipfo habere jubemini y non in doniorum mentio facla eft , debuit co-
{erem.n.i vobis Maleditlus enim omnis qui jpem
. pulari: quia etiam in libri corpore, ei-
r
/7.117.8. bahet in homine: y
Bonum eji confide- & dem cauffa, fine cujufquam divericedif-
h re in Domino y h quam confidere in ho- putationis interjectione , connexum eft.
Unde

a Sic Mf. Jol. Alias cditi, ideo ait. k Edit. Lov. Duac. &Colon,Ff hanc tpcm,
-
b Mf. Jolienfis, qttod hiet ab ipfo.
*3 I MfT. Jol. hWvmig.faciet nos perft-verarc . Abcfl VOX
C Mf. Jol. adnetiitur, ha;c, nos ab Editis
d Edit. Lov. Duac. &
Colon. babebant", fi pr<tfciti mMf.Jolienfis, idem auElor.
eftis. Mff. Jol. &
Remig. cum Lugd. Venct. Edit, & n Ita Mfl'.JoI.& Rcmi^.cumEdit;oper. S. Aug. Editi
Allg. pradejlirieti ejlis vero noflri omnes, nun fulfum eloquio, fcd non Jalubri-
e Mlf. Jol. & Remig. cum Lugd. Jubtrabttntur , & ter valetud'ni bumana injiimitat/s appofitum.
antea Jol. codcx obediflis. o Mf.Jolienfis, inbortuerit.
f Mf. Jol. utendum eftet loquendo ad populum , Aug. p Editores Lovanienfes, &
qui hos funt fecuti, hic
lib. de Dono perfev.apud pofulnm. in margine obfervant quod, quibus refpondet hoc libro
2 Mf. Jol. qui etiarr. boc . S. Profper aliquid pofuerant qttod hic non. ponitur , ex
n In Mf. Jol. deiuht hxc, quam confidere in homine. cap. 14. libri de dono perjeverantia Aueujiini, O* hoc fic
i Editi , tjuia bcati. M(I. Jol. & Remig. cum Vc incipiebat , Ex quo appatet habcre quofdam in ipjo inge-
net. qnuniam beati. Lugd, auam bcati nio, &c.
 A D M O N I T I O. 147
Unde & refponfio, quam prscedentibus qua eft omnium bonorum origo, perfe-
t fubdidi, poteft etiam ad iftafufficere: * verantiaque meritorum, hoc tcneatur,
in quibus nulla eft obfcuritas, fi dc fi- quod habet veritas.
de praxleftinationis & gratias Dei, ex

a Editi habebant ad iftas , errore manifefto , qui emendatur ex MfT. Jolienfi , & ex Remig. emendatus fue-
rat in Edit. Aug.

~~n6~r~~~~^'~r~^-~~-^'~-~^~"~i^-^

ADMONITIO
IN EPISTOLAM C^ELESTINI PAP^E
PRO PROSPERO ET HILARIO
Ad quofdam Galliarum Epifcopos.

CUM Presbyteri quidam Maffilia

morantes, tradita ab
,

AumiJMno in libris de Vradeflinatione fan-

aliique in locis finitimis com-

£lorum dotlrina , cum primum libvi illi in lucem emijft funt, perturba-
ti y
in hanc ejufque auc~lorem infurrexiffent , ipfo fanElo Hipponenfi An*
tifiite adbuc in wivis agente $ multo magis in illam pofl obitum ipfius

debacchari ccsperunt \ novitati tribuentes ea librorum fupradi&orum ca-

pita qua minus intellexerant . Nec hoc folo contenti ,
quocumque fas erat9
fcripta calumniis plena fpargere non funt <ueriti, in quibus iflud perpe-
tuo infinuare conabantur, Augufiini fcripta pofleriora a prioribus ejuf~
dem libris diffidere j hunc antiquiomm Patrum in explicandis Pauli lo-

cis viam deferuiffe j ad folam fe denique fummorum Pontificum auklori-

tatem pro<vocare. Quorum iniquis conatibus ut occurreret S. Profpw ,
cum Hilarw amico R.omam profetius anno 431. rem totam fanblo Ca-
leflino , tum Jlpofiolicam fedem tenenti fideliffime epcpofuit . Horum fan-

Uiiffimus Pontifex circa Deum follicitudine laudata, hacce Epifiola mu-

nitos in Gallias remifit : qua quidem Venerium , Marinum , Leontium ,

i£> ceteros Gallia Epifcopos horum conterraneos ferio arguit ,

quod pa-
terentur a quibufdam Vresbyteris diffentionibus turbari Ecclefias ,
quce-

flionefque indijciplinatas in medium 'vocari : quod quidem Epifcopis im-

putandum dicebat ,
quibus tacentibus hcec agebantur . Monet ergo ut ni-
mice (ff noxice talium loquendi libertati frena imponere non tardent ,

quofdam harum regionum Prafules notans , qui cum citius e fiatu laico-
mm ad Epifcopale fafiigium fuiffent fublimati ,
quid fibi juris munerif-
que competeret fortaffe ignorabant . jinteriorem ad Tuentium Epifcopum
datam Epiflolam citat , in qua fuper his multa a fe jam ditla fuerant:
id maxime commendans, quod (f? hic repetit , ut njitentur hujufcemodi
homines, qui laborant per terras aliud quam ille nofler juffit agricola

( Chriflus ) Jeminare. ISlec mirum tamen quod a talibus impeterentur

5

njiwntes dijcipuli, qui 15 quiefcentium magiflrorum, quos fratres , id efl

EpifcopoSy <vocat, memoriam nitebantur dijftpare . Quis pracipue a fe
intelligeretur flatim fubdit : cum Auguflinum miris laudibus effert , &
S. Profperi. T 2 ab
 14-8 A D M O N I T I O.
ab omni wvitatis errorifve fufpicione alienum fuiffe pronuntiat ',
immo
tamwam contmune Ecclefice Oraadum a prcedecefforibus fuis femper ha-
bitum affirmat : his fe compati Jubjiciens ,
quibus fance dotlrince defen-

fio adverfariorum perfecutionem concilia<verat . Denique hortatur Gallos

Epijcopos , ut eos fibi confentientes fentiat : cum impofito ab illis im-
probis fdcntio 5 de tali re omnis in pofierum querela ceffaverit .

Quce Epifola pojl Jtugufini obitum Jcripta inde probatur maxime ,

quod cegre ferre fe fignifat fanclijfimus Pontifex , non nji^ventes folum

dijcipulos , fed etiam quiejcentium magijlrorum memoriam injujlis obtre-

bfationibus impeti . Unde anno 43 r. aut initio 432. merito affignatur .«

cum pojlerioris anni menje, ut njidetur ,

Julio , decejfijje probetur Cce-
in coiiut. Uftinus . Hcec porro Epifola ab omni retro antiquitate fuit celeberrima.
Ab anno fiquidem 433. <vel 434. citatur non folum a fanblo Trofpero%
Vmc. h*r. fed etiam a Vincentio Lirinenfi . Hanc quoque Dionyfms cognomento exi-
«/>4j
guus Canonum Codici a fe Jcripto inferuit . Narratque Photius a Cce-
lejlino litteras datas ad Epijcopos pro Augujlini defenfione , iff adnjer-

Jus illos qui Pelagianorum hcerefim refufcitare conabantur .

Huic Epiflolce fubjici folent fedis Apofolicce Epijcoporum aublorita-

tes de gmtia Dei . Sed de his in Admonitione ipfis prcefigenda erit /0-
cus differendi .

«.',.

S. GJE-
 '

.<*
14P

^ 5?"^ vt^
fc S?^ S?^ |R| *"? JPTJ ST^ JF^ g?T| $«5 X«3E gr ig jjrqg j?-^ sr-s^fcj

S CiELESTINI PAPiE
PRO PROSPERO ET HILARIO,
SEU PRO IPSO AUGUSTINO DE GRATIA DEI
* Scripta
poft Au-
*EPISTOLA*
gultini
obitum
forteanno
A D GALLIARUM EPISCOPOS.
4jl- c d
a Dile&iflimis fratribus b Venerio, Marino , Leontio ,
«
Adxo-
Filtanio , & csteris Galliarum
b c c f
f nio , Arcadio ,

Epifcopis CLelestinus Epifcopus.

Poftoliciverbo pracepti in Evangelio fermo teftatur. Ait enirh

Prjefa.
TIO. funt, apud judxos atque ipfe SaJvator, quod expediat fcandali-
i.Cor. io. gentiles fine offenfione nos zanti unum de pufillis, in maris profun- Matt.ii.6
r-
efle debere: hoc quifquis da demergi. Et ideo quse fit ejus jam
Chriftianus eft, tota ani- poena qua:ramus, cuitale fupplicium le-
mi virtute cuftodit. Quod cum ita fit, gimus expedire .

non parum periculi illum manere pote- 2. Filii noftri prsefentes Profper &caput i.

rit ante Deum ,

qui hoc detre&at etiam Hilarius, quorum circa Deum noftrum De Pr °-

fidelibus exhibere. Nam qualiter nos, follicitudo laudanda eft, tantum nefcio HHario.
<nu neminem perire volumus, ifta con- quibus prefbyteris iilic licere, qui dif-
tiftent, quje au&oribus Chriftianis per- fenfioni Ecclefiarumftudeant, funt apud
celiunt animos Chriftianos, Dominicus nos perfecuti, ut indiiciplinatasquaftio-
nes
a Recognita /am per viros religiofiffinios fimul & batur, adeo ut ei obvius fieri non erubuiflet qui fan-
eruditiflimos fan-Germanenfes Monachos ordinis S. Be- guinis recens erVufi reus revertebarur . Quid hxc fint
nedicli , ad Corbejenfes duos vcteres ccdices canonum non elucefcir. Patroclum quidem fcimus occifum , fed
colledioms a Dionyfio exiguo concinnata: : qui colle- jam ab anno 416. Venerius vero rertius legitur mter
clor ex ipfa Epittola &
connexis de gratia conftitutio- Epifcopos Galliarum, qsi anno 451. ad Lconem Epi-
nibus fecit priora tredecim Caeleftini Papa? decreta . ftolam dirigunt, &quibus refpondit Leo anno a^i. die
Primo decreto titulum infcriplit, De Profptro Htla- & prima Fcbruani. Hortatu denique fanili Venerii Epi«
tio , qui quofdam Caliite presbyterot accufant Pelagii fcopi Mufaus MaJJiiienfis Eccle/ite presbyter , vir in df
(*8ato>et . Secundo De JanSo epijcopo Auguftino tntra
.• vinis Scripturis dotlus , &
in earum jenfibus fubtiliffi-
iaudis ad/ertio . Tertio Praterttorum jedis ApoJiottCtt
.• tna exercitatione limatus ttngua quoque /choiaJ}tcus(ut
,

Epifcoporum auclaritatet de gratia Dei . Quarto : Quod refert Cennadius cap. 79. ) excerpfit ex fanBts Scripturit
Adam omnes hominet lafertt ; nec quemquam nifiChri- LeEltonet totius anni fejiiiiii aptas diebus ; refponjoria,
fii gratiapojfe faivari &c. Eamdem epiftolam
citans etiam pjaimoium capitula tempori &
leBionibut con-
Petrus diaconus in libro de Incarnationc gratia , & gtuentia . Qjtod oput tam neceffartunt a letloributin Ec-
quas nova; Editionis Epjftolam 36 conftituit , cap. 8, ctefia probatur , ut expetitum , &
follicitudtnem tollttt
dicit terminari ad illa verba : quod apparuerit prafixit & moram , plebique ingerat jciemtam , cetebrttatem &
fententiit effe contrarium , Nos tamen in hac Operum decorem. Quo opere videtur originem dedifle Ecclefia-
S. Profpen Editionc, Capitula hasc ab ipfa Cadeftini ftico precum curfui , cui poftea fireviarii nomen eft
Epiftola feiungi, etfi ftatim eidem fubjici maluimus , inditura Huic Venerio fucceflbr darus legitur Eufta-
.

ob rationes in Admonitione eifdem prafigenda fufius fius, ibidem.

exponendas . c Editi , Mario . At MfT. Corbeienfes Marino : Is
b Hic Veneriut non quidem [ ut quibufdam placuit)
Mediolanenfis Epifcopos erat.- cum tunc temponsEpi-
lcopus Mediolanenfis Galliarum Epifcopis non accen-
feretur ."
& in Cathedra Mediolanenii federet anno
4$w Martinianus, qui Marolio Venerii altenus dece-
ifori fucceflbr fuerat fubrogatus . Sed , ut verifimilius
eft, Maflilienfi Ecclefi^ pra>fidebat : de quo Genna-
dius in Catalogo virorum illuftrium cap. 79. Si qui.
dem Maihlise praefertira degebant Semipelagiani , duce
Gi(Iiano . Ex quadam infcnptione patet Venerium
iftum Monalterium incoluifle cum Ruftico , qui anno
430. in Epifcopum Narbonenfemevecluseft , &utrum-
que Maflihenfmm presbyrerorum numero limul fuifle
aggregatos. Succeflbr creditur datus Proculo , qui an-
no 4*8.- fiipcrftes probatur . Nam Paulus ille , quem
utrique inrevfcrit Guefnasus, &
de quo mira narrat ,
omnino tacetur in Pfeudo-Dextro , unde a Dodtiflimis
Sammartkanis omittitur Gileftinus porro in Epifto-
. tus S. Caftori ante annum 416. Eorumbem Corb. co-
la 25. Julii anni 418. fcripta, Epifcopotum Viennen-
fis& Narbonenfis judicio diraittit cauflam Epifcopi
Maflilieniis, qui ob fratris fui aecem gavifus ciTe ferc
forre ad quero fcripferat Bomfacius anno 419. Cujus
non defignatur. Exeoveroquod
Ecciefia: praiful fuerit
Venenum fequitur, inferri poteft, hunc faltem ab an-
no 419. Epifcopali dignitate fuifle decoratum.
d Leontius llle certo certius erat celebris Forojulient»
fium Antiltes, anno demum 4js. aut 4^5. demortuus.
e Inter Epifcopos civitatis Nicsae numeratur aSam.
marthanis Auxentius quidam : at Valeriano pofterior
notatur, qui anno 445. adhuc vivebat . Auxoniut quo-
que fcribitur ab iifdem inter Epifcopos Vivarienfes ,
3ui fedem Epifcopalem ab urbe Aipia a Croco Van.
alo, ut ferunt, dirura, Vivarium rranftulit. At vera
Crocus Gallias vaftabat tempore G«l!ieni Imperatoris
Romani , ex Gregorio Turonenfi , Vandali vero 111
Galliis ignoti erant anre annum Chrifti 407.
f Arcadiut ille Epifcopus fuifle creditur Vincienfis ;
& Fitianiut fcu Philtattut. Aptojulienfis, fucceflbrda-
dicum aufloritate, pro Philtatio, reititutum jam alias
in append, oper. S, Aug. Filtanh,
 . , . . . .

15° S - C^ELEST. PAPiE EPIST. PRO PROSPERO &G

nes vocantes in medium, pertinaciter ligitur, ut aliqui e fratrumnumero, nu-
«os dicant prasdicare adverfantia verita- per de laicorum confortio in collegium
ti. Sed veftrae dile&ioni juftius imputa- noftrum fortaffis admifli, nefciant qnid
mus, quando ilii fupra vos habent co- fibi debeant vindicare. Super his mul-

piam difputandi. Legimus fupra magi- ta jam dicla funt eo tempore, quo ad
upl none ^e difcipulum, hoc eft, non fratris Tuentii dedimus fcripta e refpon-
E*?fco-to-
rum ofti.iibi debere quemquam in injuriam do- fum. Nunc tamen repetentes fspius ad-
docere
6'1
^orum vindicare doftrinam. & hos Nam monemus, ut vitentur hujufmodi, qui
f
j.Cor.ia, ipfos a Deo noftro pofitos novimus ad laborant per terras aliud quam ille
* 8, docendum; cum fit, dicente Apoftolo, nofter agricola feminare. Nec ta-
juffit

eis tertius locus intra Ecclefiam

depu- men mirari poiTumus , fihax ergaviven-
tandus. Quid ubi magi-
illic fpei eft, tes hi nunc tentare audent, qui nitun-
ftris tacentihus , hi loquuntur, qui, fi ita tur etiam 8 quiefcentium fratrum memo-
8 a
eft , difcipuli eorum non fuerunt ? Ti- riam diflipare
meo ne connivere fit hoc tacere timeo : 4. Auguftinum recordationis Auouftmi
fanclse
ne magisjpfi loquantur, qui permittunt virum , pro vita fua atque meritis , in ac doftri.
n£ ejus
illis taliter loqui. In talibus cauflis non noftra communione femper habuimus, commen-
caret fufpicione taciturnitas : quiaoccur- nec umquam hunc finiftraz fufpicionis dauo.
reret veritas, fi falfitas difpliceret. Me- faltem rumor adfperfit quem tantas fcien :

rito namque caufla nos refpicit, fi cum tia? olim fuifle meminimus, utinterma-
h
filentio faveamus errori. giftros optimos etiam a meis femper
3. Ergp corripiantur hujufmodi: non deceflbribus haberetur. Bene ergo deeo
fit his liberum habere pro voluntate fer- omnes in commune fenferunt, ut pote
monem. qui ubique cunftis & amori fuerit, 8c
Definat, fi ita res funt, incefiereno-
•> honori. Unde refiftendum talibus, quos
;

vitas vetuftatem ; definat Ecclefiarum male crefcere videmus. Nefas eft haec
quietem inquietudo turbare. Gonantur pati religiofas animas; quarum afflictio-
iajpe naufragio mergere, quosintrapor- ne, quia membra noftra funt, nos quo-
tum ftantes ftatio facit fida fecuros . Fi- que convenit macerari quamvis ma> m««,j.u .'

<3a quippe eft omnium ftatio, quorum neat hos beatitudo , quicum-
promifta
perfe&is greflibus veftigia non moven- que probantur perfecutionem propter ju
tur. Recurrerunt ad Apoftolicam pra> ftitiam fuftinere ; quibus quid promit-
di&i fedem, hasc ipfa nobis quae ten- tat Dominus in futurum , % fequens fer-
tat perturbatio, conquerentes Habeto- . mo declarat . * Non eft agentium cauf-
te, fratres cariflimi, pro catholica ple- fa folorum univerfalis Ecclefia , qua-
:

bis pace traclatum, Sciant fe, c fi ta- cumque novitate pulfatur Intelligamus .

4 men cenfentur presbyteri , dignitate vo- hax ipfa vobis, quae nobis non placent,
bis efle fubje&os. d Sciant omnes qui diipficere . Quod ita demum probare
male docent quod fibi magis difcere com- poterimus, fi impofito improbis filentio,
petat , quam docere . Nam quid in Ec- de tali re in pofterum querela m cefla- m
clefiis vosagitis, fi illi fummam teneant verit. Deus vos incolumes cuftodiat , fra-
pnedicandi:* Nifi forte iJlud obfiftat , quod tres cariffimi.
non aucloritate 5
non adhuc ratione coi-

a Sic ex MfT. Cotbejenfibus edit. append. Augufh At de re etiam hic conqueritur Caiteflimis.
in editis omnibus Profperi omittitur harc vox, eorum. f MfT. Corb. &
Auguft. append. per terram.
b Hunc locum Vinccntius Lirinenfis, fub Commo- g In edir. Moguntina anni 1524. in margine obfer-
nitorii finem , fic a vero fenfu contra Profperum & vatum lcgimus, Divum Augufltnum fignificat , cuimor-
Hilarium detorquet , ut ipfe haud inruria in erroris tuo Pelagii fe&atores obflrepebant
Semipelagiani fufpicionero veniat Seqmtur enim, ait, : h Veteres quidam libri non habent optimos . Editi
Definat , fi ita res efl , id efl , fi ita efl , ut apud me omnes noftri &
MfT. Cotb. habent Poft pauca edit. .

ftudam urbes &

provincias veflras sriminantur . Edit. Lov. Duac. &
Colon. pracefforibus ubi Mogunt. . &
)uac. &Colon. omiferunt particulam, fi, legebantque. edit. append. Aug. ex MfT. Corb. decefforibns
Definat , ita res funt i Mff. Corb. &
cum his cdit. append. Augufl. refi-
c Ita edit. append. Auguft. ex MfT.Corb. Editi om- flatut .

ses noftri»^/ tamtn cenferitur presbyterii dignitate , vo- k Ha:c verba, fequens fcrmo declarat , indicare vi-
bis effe fubjeQos dentur , aliquid hic in Epiflola Cxleftini oniiflum .
d Apud Auguft. append. ex MfT. Corb. Jciant quod Mili forte ad illud referri credantur quod in Evange-
jfibi , omnes qui male docent , difcere magis ac magis lio S. Matthaei fequitur : Quoniam ipforum efl regnum.
(ompetat, auam docere. Cielorum
e Hatc Epiflola ad Tuentiurn non extat amplius
,
1 Hic locus in edit. Mogunt. Lov. Duac. Colon. &
nec aliud aliquid de ea conjicere licet, quam quod ex fic diftinguitur: Non efl agentittm cauffa folorum uni-
fequentibus infertur, in ea potius atfum fuifTedequi- ver/aiis Ecclefia, quacumque novitate puifatur , inteUi',
(lionibus qua; gratiam Chrifli fpeitarent, quam contra gamus &c.
Ulos , qui viros Iaicos in Epifcopos fublimarent ; qua m In append, Aug, ex Mfl". Corb. ctjfabi/.

AD-
 151

mmmmmmmmmmmmmmm
A D M O N I T I O
I N LIBR.UM C U I T I T U L U S,

PRjETERITORUM sedis apostolicA

Epifcoporum au&oritates de Gratia Sc Libero
voluntatis arbitrio-

EPiflola Papa, ad Epifcopos Galliarum per Trofp^rnm

Caleflini
(ff Hdarium tranfmijja , fubfci fokt collc: lio quadam anttrio- ,

rum Sedis ^ApoJlohca Pontijicum aucloritates cle gratia. i$ Lib:ro ar*

bitno . complcxa : cui interjeruntur ctiam nonmdla cx Ajricaais concilns

hac de re fatuta , a Romanis Pontificibus approbat.a . Qiia quidem m

hunc ufum deflinata non dubitatur , ut Semipclagwms ,
qui folis fcdis
Apojlolica decretis Je manus daturos erant projejji , cjjet rcfponjum .

Huic vero coileflioni hunc titulum impofneruut , Prapteritorum iedis

Apoftolica: Epifcoporum au£toritates ( feu fententia? , ) de gra*
tia Dei & libero -voluntatis arbitrio. Jib aliis quoque <vocatur hoc
opufculum : Regula; Apoftp(ic£ fedis : quoniodq. -^efignatur in ultirm

capitulo : denique CornpetUiiolus indiculus dtatur in prafatiuncula :

citaturqus ab aliis fub nomine pecretorum j W Epiftola: Carlcitini.

Papa: ad Gallos : ab.alus. Gapitqla generaliori 'vocabulo appellatur .

Quod quidem opufculum fub Calejlini nomine citatum legitur ineunte

fcxto faculo . Nam Voitfifiqi ijhus Decretis annewm efl a Dionyfio

Exiguo, i$ circa idcn tempus a petro Diacona-, aliifque qui in caujfa

fidei cfi Orientc Romam. mijfi funt , libro de lncamatione (5* gratia
£)• Jefu Chrijh , ad Fulgcntium capite oblanjo , i$ nono , tam-
-N.
quam Calcjhana Epijiola ad Gallos pars quadam citatum reperitur .
Exm a Crefconio Epifcopo Ajricano m fine fua colletlionis canonum
ciua annum Chrifli 690. emijja, eidem Tontifici adfcriptum legitur .

Tum denique pofierioribus faculis a Floro magiflro , Ecclefia Lugdu-

nenfis nomine fcribcntc advcrfus Scotum Eagenam . Ab Fjincmaro Re-
menfiy lib. de Pradcflin- cap. 22. Lupo Ferrarienfi Abbate in collebla-

neis quafi. Remigio Lugdunenfi , in Ubro de tribus Epifiolis cap.

2.

23. Tvone Carnot. i3 alus plurimis hac capitula Caleflino Tapa in+
wniuntur fuifje adjudicata .
His omnibus teflimoniis abunde probatum <videbatur hocce opufculum
Calejlini effe agnofcendum. Qiia tamen opimo tot conjetluris obvianti*
bus impugnatur , ut ab omnibus fere Criticis jam ab ea difcefjum efje

agnofgamus. Etprimo quidem ex Jlili eorum. difparitate , ab eo qui in

Epijhla Calejlim elucet , cjufdem effe negatur . 2 . Judices ad^ocantvx
Joannes Vuendelfliws 9 qui. codicem Canonum i$ Decretorum Pontificio*
rum
 .

1 5 & Admonitio.
mm edidit Moguntia anno 1525. Crabius. qui anno 1538. prioris cen-

furam aUauo modo temperatam in Conciliorum ColleElionibus trdrifcripfit,

item alii qui idem prceflarunt , Surius anno 15 51. iff Nicolinus anno
158 1. Cceleftino pariter abjudicant Eminentifftmi doEliJfimique Cardina-
les Antonius Carafa^ i£) Ccefar Baronius : quibus adde Francifcum
Suarezvjm in Trolegom. 6. de gratia, cap. 1. num. Jacobum Sir-
11.

rnondum in notis ad tom. 1. Concil. Gallice , isS Gerardum Vojfium

lib. 1. Hifl. Pelag. cap.
. 3. qui tamen ultimus partim Caleftini ,
par-
tim Gallorum S. Auguflirii difcipulorum effe putat Capitula : quia ixi-

delicet ab his collebla oblataque Ccelej}ino, hujus nomine i$ aubloritate

poftea publicata fint .

3
. Si Ccelefiini effent , iff ab eodem epiftolce fuce

ad Gallos fuiffent fubjetla, quomodo ciroumferebantur hab~ienus , aliquam

procul dubio eorum mentionem ipfe habuiffet , cum tamen illorum nulla-
tenus ibi meminerit. Non etiam hanc epijlolce appofuiJfet claufulam ;
Deus vos incolumes cuflodiat fratres cariffimi : quce finem epi-

Ccelejliana demonftrat *»
ftolce . •

•
4 . Cum S. Profper Collatorem exagitans omnia adverfus eum, tum
Conciliorum tum Pontifcum \omanorum fuffragia aggerat , eumdemque
mgeat aubloritate non folum Innocentii^ Zo%jmi , Bomfacii y fed 1$ ip-
ftus Ccelefiini s nefas efi fufpieari quidquam ab eo aublore omtttendum

fuiffe e decretis a fedt Apofolica contra ad<verfarws gratice promulgatis.

Caleftini porro unicam commemorat ,
qucc eft ad Gallos Epifolam :
9

quce ut aittloritatem doblrinamque JLugufini de gratia Chrifli mirum

quantum efferat , de doblrince tameri ipflus articulis- probationibufque pror-

fus fdet.
5. Vincentius Lirinenfis Vrcsbytcr i$ Monachiti plurimum laudans
eamdem Ccelcflini Epiftolam , Commonitorii fui adverjus hcerefes cap.

ult. fed i£> Photms Patriarcha Conflantinob. longe poflerior eam in Bi-
Miotheca recenfens , pari uterque filentio prccierit dib~la Capitula . Qttod
argumsnto- efl
neutri fuiffe cdmperta, faltem ut Cceleflini Papce opus .

IsLum credibile quoque eadem Epiflola ufum fore Vincentium , ad tuen-

das Semipelagianorum partes , fi tam e*uidentcr damnatos in Capitulis

annexis agnoviffet. \
6. Non eum loquendi moditm hujus compilationis auMor ^ nec eam
aubloritatem ufurpat, quce fummum Tontifcem prce fe ferant . Pluries
mim allegans T^omance Kcclefice prafules , Innocentium puta i$ Zozj-
rnum y
nufquam eos prcedeceffores fuos appellat . Deinde ita paffim /0-

quitur , ut Vontifcum l^omanorum , (f? fcriptorum etiam aliorum fe pro-

dat nedum Pontifcem Komanum Exempli gratia
difcipulum , Nos . :

piiffimi patres docuerunt Apoftolica? fedis nos fcripta docue- :

runt Magiftris noftris oblocmuntur . Et alibi

: Sacratiffima :

beati Apoftoli fedes, per minifrerium prxfulum fuorunt &c. R.c-

£k>res Ecclefix Romana? : Apoflolici Antiftites

7. Erroris occafionem dedit Dionyfius Exiguus , cum Epiflolce Cce-
le-
 ,

A D M O N I T I O. 153
lefiini amexuit Capitula. Ex ipfo cnim Crcfconius , Vetrus Diaconus ,

omnefjue noni faculi fcviptoves aui pvo Cbrijli gratia decevtavunt . jit

fi
infpiciatuv curiofius Codcx Dionyfii , nihil deprebendetur ex quo Jla-
tucve liceat , Capitula ifia partcm ejfe epijiola S. Calefiini : e contra
njevo hoc fuiffe Dionyfii confdium, ut unum ab altero difcevneret , cla-

mant ipfius codicis feries , (£> ajfeblata difcviminis notcc

,
qua in eo

confpiciuntur . Ouoties enim unius Pontificis fcripta ab altenus fcriptis

fccevneve njult , hunc fempev titulum initio primi decreti feu epifiola pva-
ponit . Incipiunt Decreta N. Papa? ,
quem non repetit initio fubfc-
quentium ejufdem Pontificis decretorum , feu epiflolarum. Hanc povvo di-
jlinHionis notam legere efi in fronte aubioritatum de gratia : Incipiunt
Prajteritorum Sedis Apoftolica: Epifcoporum auc-toritates de gra-
tia Dei . 2. Initio cujufque ejujdem Tontificis epifiola aublovis nomen
numquam omittituv : Caleflini autem nomen in capite Sententiarum de
gratia non apparet : ex quo conjicituv aufloris nomen njel ignorafje Dio-
nyfium , njel ex confilio omifijfe . 3. Majorem etiam difcrtminis notam
huic fcripto appofuit, quam aliis dinjerforum Pontificum epiftolis . Le-
gimus enim in fine capitulorum hanc claufulam : Expliciunt au£\ori-
tates (5V. omifjo ubique Calejlini nomine . Qua claujula fimilifnje ,

nec in fine totius Codicis reperitur : ut njideatur omnem ervovis njiam

circa fententias illas pracludere njoluijfe : nec aliarn ob cauffam com-
monitovium iflud epijhla Caleftini annexuijje ,
quam quia nonjcrat occa-

fione hujus epijiola fuifje exavatum ,

fimulque Pvofpcvo traditum . A
8. Codex ILomanus antiquus , cum omnes feu dogmaticas feu decre-
tales Pontifiatm Komanovum Epifiolas , iff inter alias qua Calefiini
Papa funt , collegerit , Epifiolam ad Gallos omijit , non alia certe ra-

tione j nifi quia nihil dogmatis continebat : continuijfet autem pluvt-

mum y ft pavs epijiola efjent Capitula. Non igitur pro Calejiini de-
creto agnita eft hac collcclio Leonis tempore , a quo pvadccejjorum fuo*
vum decreta codici infevta probabde .

Hac autem momenta antea allatorum pro Calefiini partibus effca-

ciam in dubium adducunt . Unde faflum efi, ut alium ab illo Pontifice
auc~iovem innjefiigave nifi fuevint quidam Cvitici \ cumque nemini pvoba-
bilius tvibui pojfe hoc opus judicavent, quam S. Pvofpevo , ei affignave
mn dubitanjevint , deficientibus licet cum antiquovum juffvagiis y tum Ma-
nufrviptovum teflimoniis . In hanc njevo opinionem addutii njidentw . 1.

Ex quafiionum qua a Pvofpevo y

(5> ab auclove Capitulovum njcntilan-

tuv, affinitate, atque ex ipjo etiam tvaElandi modo : 2. Adducitur in

tejlem Hincmavus ,
qui in libvo quem fcvipfit, de non Trina Deita-
Decreta Ca?leftini Papae, ex cujus delegatione beatus
te, allegat
Profper hinc exortam haerefim per auctaritatem Scripturarum
& do8xinam beati Auguftini revicit & comprefiit in Galliis .

Unde hujus fufpicionis autkov difcvimen excogitanjit , intev opera qua pri«

njato %elo ipfemet Profpev aggvejfus ejt , (ff qua ea delegatione fummi
Tontificis exavanjit . . In illis njidelicet abflvufiores quafiiones fufius ex-
S. Profperi. V pen-
 .

15«*. . A D M O. N I T I G.
pendiffe , in hi$ ferpattca, eaque omnibus obvia w attigiffe , ne ab ea
brevitats ,
qua fidei projeffionem decet maxime : longius difcederet

Vcrwn etfi in confeffo effet ( ut opinanfur nonnulli, ) Trofpemm a

fede Apofioliea dehgatum effe ad propugnandam Ecclefia Catbolica de
gratia Cbrifii dobtrinam j nimis tamen confiringetur ifta delegatio , fi
ad pauca hac breviffimaque capitula fuerit coarffiata f ita ut in ea opi-
nione pene certum fit ,
quidauid jcriptomm de gratia evulgavit fanclus
Profper ,
faltem pojl Romanam profetiionem , id omne cx Romanorum
Pontificum prafcripto ab ipfo editum effe , ifS quafi fidei portionem affer-
Us ab eo effe propofitiones illas ,
quas libris fuis adverfus Semipela-
gianos defendit : ad quod pwbandum adducitur locus Profperi in ref
pr at
ponfionibus ad objeSiiones Vincentianas , ubi fic ait: Propofitis figilla-
f
-

obfek
Vmctmiif
tim fedecim capitulis, fub unoquoque eorum fenfus noftri ,
t\
&
»*s> FIDEI QUAM CONTRA PELAGIANOS EX ApOSTOLICM SEDTS AUCTO-
ritate defendimus, Ex quibus evanefcit difcrimcn fupra inveElum,
Qua de re confuli poteft Admonitio pravia fupradiclis objetlionum Vin-
centianarum refponfionibus «
Deinde ad Hincmarum quod attinet , nec in eo quidem loco ,
qui

profertur %
delegationem Profperi ad Capitula ifta Vel fcribenda vel pro*
mulganda refert , fed ad ea potius omnia qua reverfus in Galliam vel
fcripfit vel dijjemit . De his cnim loquitur Hincmarus , in quibus Vro-
fper ha,Tefim per auctoritatem Scripturarum & docrrinam beati
Auguftinj revicit & compreflit in Galliis. At nullo e Scripturis ,

mllo ex ~drguftini dotlrina fumpto argumento pugnat auEior capitulo-

rum de gratta, fcd ex fola EccUfta Komana aucloritate ,

partim in

Pontificum dec/ctis ,
partim in JLfncanis dccretis ,
qua fua approbando
fecerat ,
pcr/tim dcnique in folemnibus ejufdem precibus carimoniifque con*

tenta . E cdntra vero plunbus aliis locis de Profperi delegatione ita fer-
monem fucit , ut numquam eum non legati perfona indutum , numquam
non legationis jure iff aufloritate jcribentcm inducat .. Denique nec ifio

loco , nec ullo alio Hincmarus adfcribit Profpero Capitula : qua fexcen-
tis loas inter dccreta Calcfiini ab eo numerantur , eoque nomine laudantur.
Quod vero priori loco de fiili, conccptuum, doftrina , vocumque ip-
farum cum Profpcrianis opcdbus conformitate objicitur , longiufque dedit-
cl/V Tabulis ab Antelmio ob oculos jlatui intenditur: cum ab aliis , ut
a Qitcfnellio , eadem de Leonini fiili cum Capitulorum genio affinitatey
etiam allatis locorum plurium c&mparationibus , fiatuanturj idque ab utro-
que prafitum fit j pofi mature perpenfa utriufquc opera : verius forte
cenfebit, qui in opere tam brevi , cujus partes omnes tam parum alia
aliis annexa videntur , nihil certi ex fola fiili comparatione fiattti pofse

(
pronuntiabit .

Hw.c eamdem coHeElionem dcnique Quefneilius f quam nec Calefiino

mc Profpero convenire contcndcrat , fuo tandem Leoni adfignavit, quem
jam duorum de Vocatione gentium librorum parentem afsemerat: ab illo

autem compachtm cfsc compendtofum hunc indiculum mfitmat > non ix

quo
 A D M O N I T I O. 155
quo ilU Pontificatum geffit , fed dum Diaconi fungens munerc , Calc-
Jiino Papcc mbiififaret : in utroque cnim opere idem ingehium confilium-
que , fiilum eumdem depubendifsc fe profitctur . 1. Quia utriufque fcripti
idem fcopus 3 ut quid pracife ab bomine catbolico credi oporteat , circa

pradefiinationis graticcque divina myfierium , fepofitis abfirufioribus qua-

fiionibus fixum babeatur , 2. In utroque opcre Semipelagiani magis quam
,

Pelagiani nnpugnantur, Jed eadem fobrietate eademque modejlia , j.Uter-

que Jancli Angujinu nomen auHoritatemque reticet J idque ex confilio ,

eo quod Semipelagiani Augufiinuvn [uggillarent , tamquam qui necefsa-

rium modum de gratia difputans cxceffifset , 4. Idcm argumentum ab
non iifdem terminis eodem tamen ingcnio (5"
Ecclefiafiicis precibus, fi ,

contextura fermonis afsumitur . Catera legi pofsunt in eodem S, Leonis

operum Editore ($ a pagina j^p. ad 405.
illufiratorc ,

Jam njero quo tempore i$ qua occafione confcripta fuerint bac Capi-
tula, unde Calcfiino tributa ejufque annexa epifiola , fic conjeblare fas

cfi . Cum pofl JT. Angufiini mortem ,

qucc anno Chrifii 430. menfe Au-
gufio contigit , Gallicanorum Presbyterorum nonnulli , Epifcopis fuis con-
niventibus , adverfus fancltffimi gratia dotloris fcripta vehemcntius in-

furrcxijfcnt 5 Profper ($ Hdarius Romam fe contulerunt fedis Apo- ,

ftolicce opem auHoritatemjue imploraturi Roma fedebat Calefiinus cui

, ,

Leo Arcbidiaconus cgregiam in adminifirandis rebus Ecclefiafiicis nava-

bat operam, Expojita Profper profeclionis fuce caujja, litteras accepit a
Calefiinoad Epifcopos Gallicanos deferendas, quibus mirum in modum
commendantur S, ^Augufiini memoria i$ doftrina, atque ab advcrfario-
rum calumniis vindicantur , Porro Gallicani illi Prcsbyteri ex eo maxi-
me S- Augufiini dotirinam impetebant ,
quod Romana Jedis doblrina
adverfaretur , Hac caufja Profpero fuerat Romam peiendi, ut fatis ip-

fa Pontificis littera innuunt , Ille autem boc unum agit in Epifiola ,

ut Gallos doceat , mhil cffe in Augufiini fcriptis ,

quod ab Apofiolica
fedis doblrina difcyepet s immo eum a Romana fedis Epijcopis femper
inter optimos Ecclefia dofiores habitum , Quin (9* fcrinia fedis Apofio-
lica diligcnter inveJMgari juffit Calefiinus , ut inde quidquid ad repcl-

lendam Gallorum proterviam poterat infervire depromeretur , traderetwr-

que Profpero Romam ea de cauffa profetlo , Leoni forte tum Diacono,
hanc provinciam ceffiffe ex multis probatur , Ex his memorialcm indicu-
lum contexuit Leo , auem Iff Profpero ? cum aliis ejufmodi fcriptis tra-
didit , ut illi ad refellendas JMaffdienfium objec~liones ufui effet •

Ex his omnibus verofimilius nobis videtur hoc commonitorium cx Ca-

lefiini imperio a Leone forte concinnatum , (f? Profperi ufibus contradi-
tum ; codem ergo tempore cum Epifiola fuperiori id efi anno Chrifii
4.31.

S. Projperi, V 2 TI-
 . . . ; . . .

j 5 ^

TITULI CAPITULORUM
SIVE SENTENTIARUM.
I f\U<>4 *Adam omnes bomines Uferit , nec praftat ut lex impleatur, non ficutaifPe-
V^f quemquam nifi CbriHi gratia pojfe falvari lagius, faci/e, quafi fine gratia Dei
diffi-
II. Quod ncmo fit bonus Juts viribus , nifi par~ cilius pojfit impleri.
ticipatione ejus qui folus bonus efl
, VIII. Quod pr<eter ftatuta fedis ^ipoftolica , omnes
III. Quod nifi Dei continua juvemur, infi-
gratia orationes Ecc/efia Cbrifii gratiam refonant,
dias diaboli fuperare non poffitmus . qua genus bumanum ab aterna damnatio-
IV. Quod per Cbriflum libero bene utamur arbi- ne reparatur.
trio. IX Quod gratiam Dei etiam baptizandorum te-
V. Quod omnia fanBorum merita dona fint Dei. ftetur inftituta purgatio , cum exorcifmis
VI. Quod omnis fancla cogitatio, i?motuspi<£vo- &r exfuffiationibus (piritus ab eis abigun-
luntatis ex Deo fit tur immundi.
VII. Quod gratia Dei non folum peccata dimittit, X, Quod profundiores quaftiones nec contemnen-.
fed etiam adjuvat ne ctmmittantur , i?> dfi fint, nec penitus adferenda

PRiETERITORUM S.EDIS APOSTQLICjE

EPISCOPORUM AUCTORITATES DE GRATIA DEI ,
,
•Collefl*
circa an«
& Libero voluntatis arbitrio. *
numChri^
fli 431, omnium difputationum connexionem ex
PRIFATIO. hac fubditarum aucloritatum brevitate
pendere, nullamque fibi contradiclionis
Alias CAPUT III.
lupereffe rationem, fi cum catholicis cre-
Uia nonnulli qui catholico 4at & dicat:
nominegloriantur, in dam^
natis autem hsreticorum
CAPITULUM I. a/tas CAPUT IV.
ienfibus, feu pravitate, fi-

ve imperitia demorantesjpiif- Quod Adam omnes homines laferit , nec quem-

fimis difputatoribus obviare praefumunt
& cum Pelagium atque Cxleftium ana-
thematizare non dubitent, magiftris ta-
men noftris., tamquam. neceffarium mo-
dumexcefferint, obloquuntur, eaquetan-
fummodo fequi & probare profitentur,
Petn fe-
quse facratiffima beati apoftoli
Dei, per mi-
des contra inimicosgraticB
nifterium prazfulum fuorum fanxit, &
docuit: neceffarium fuit diligenter inqui-
rere, quid reflores
quam , rti/i Cbrijli gratia poffe falvari
INnes praivaricatione Adaj omnes homi-
naturafem poflibilitatem & in-
nocentiam perdidiffe , Scneminemde pro-
fundo illius ruinaj per liberum arbitrium
poffe confurgere, nifi eum gratia Dei
milerantis erexerit/ pronunciante beataj
memoriaj Papalnnocentio, atque dicen-
te in Epiftola ad Carthaginenfe Con-
cilium: b Liberum enim arbitrium ille per- b
l " mcent "
Romana? Ecclefiai, pejfus^ dum fuis, inconfultius utitur bonis ^

de hjBrefi, quas eorum temporibus exor- cadens in pravaricationis profunda demer- i% uafui
ta fuerat, contra nocen-
judicarint, fus eft ;
rr
&
nihil- quemadmodum exinde AH uft-
r num.7. .
& • • •

tiffimos liberi arbitrii defenfores, quid /-urgere pojjet tnventt: Juaque maternum
de gratia Dei fentiendum effe cenfue- libertate deceptus , c hujus ruina latuijjet t
rint : Africanorum concilio-
ita ut etiam opprejfusy nifi eum
pojl Chrijii pro ftta
rum quafdam fententias jungeremus , quas gratia relevajfet advsntus^ qui per novce
utique fuas fecerunt Apoftolici Antifti- regenerationis purifcationem , d omne pra- d
tes, * cum probarunt. Utergo plenius, teritum vitium fui baptifmatislavacro pur-
qui inaliquodubitant, inftruantur, con- gavit
ititutiones fanclorum Patrum compendio-
fo manifeftamus indiculo, quo fi quis
non nimium eft contentiofus, agnofcat

CA-
a Editi Mogunt Lovan. Duac. Colon. dum illas & c Sic Mff. & cditio anni 1524. Mogunt. & apud
eomprobarent . Edit. append. Aug. ex Mfll Corb. & Auguft. tomo 2. &
append torai 10. In Lcone novo,
Leonis operum editio Quefnelli, ut in textu. hujus ruina (ubjacuijfet opprejjus Alia: Profperi cditio-
.

b Editio L^^nis novifTiroa, Libero enim arbitrio ille nes, ruina facuijfer opprejjus.
perverfus. Noftram lcftionem margini infctipfit , qua: d In MfT, Corb. prtteriti vitium •

cft etiain editionum Profperi & Auguftini.

 . . .. . , . . , .

SEDIS ApOST.AUCTORIT.DE GRATIA ET LIB.ARBITR. 157

indulgentius franis ejus utitur, in prava-
ricationem prafumptione g concideret, nec
CAPITULUM II. aliat CAP. V. g
ex bac potuit erui } niji ei providentiare-
Quod nemo fit boms fuis viribus , nifi participa.
generationis ftatum pnftina libertatis Chri-
tione ejus qui folus efl bonus ,
Jii Domini rejormaffet adventus

N Eminem
num,
per femetipfum bo-
nifi
efle
participationem fuiille
donet, qui folus eft bonus: quodin cil- CAPITULUM V. alias CAP. VIII.

dem fcriptis ejufdem Pontificis fententia Quod omnia fanilorum mertta dona fint Dei
a
proteftatur dicens, Nam quid nos de
ntm^f'
€0Ttim P°ftbac b re ^ um menttbus aftime- QUod omnia ftudia, & omnia opera
b' mus, qui fibi fe putant debere quod boni ac merita fan&orum ad Dei glo-
Junt, nec illum conJ$derant y cujus quoti- riam laudemque referenda fint ;
quia
c die gratiam conjcquuntur , c qui ftne illo nemo aliundceiplaceat, nifiex eo quod
tantum fe affequi pojfe confidunt? ipfe donaverit. In quam nos fententiam
dirigit beatae recordationis papx Zofimi zovmus
regularis auftoritas, cum fcrioens adto- PaPaad
CAPITULUM III. alias CAP. VI.
tius orbis Epilcopos ait, Nos autem in- bisEpifco-
Quoi nifi gratia Dei continua juvemur , infidias ( omnia enim bona ad autto-P
Dei 05 * l ed
Jftinitu
diaboli fuperare non pojfumus r r r r \ non extat i >
rem Juum rejerendajunt , unde najcuntur) ep,p ia .

^
N Eminem etiam baptifmatis gratia
renovatum, idoneum efle ad fu-
perandas diaboliinfidias, ad vincen- & d
ad Jfratrum (? coepi/coporum no/lrorum
, . .
f f\L ,
Jctenttam untverja retultmus .
J
rf
con- babetur
locus ifle
unc au- „w p ro .
tem fermonem finceriflimae veritatis \u-/Pf um
, • » r •
t
H
•
i lib.contrd
das carnis concupifcentias, nifi per quo- ce radiantem tanto Airi epilcopi hono- co uat.c.%.

tidianum adjutorium Dei perfeverantiam re venerati funt, ut ita ad eumdem vi- Ne<jueb*c

bona; converfationisacceperit: quodejul- rum fcnberent : Jllud vero quod in lit- Z'ta rJ0C us
dem antiftitis in iifdem paginis do6tri- teris, quas in univerfas provincias curafti 1?"*"* '/-
rr •
r -n' j- »t iertur ibi.
ttidem.
num.7.
na confirmat dicens, Nam quamvis ho-
• . . . f .,,
ejje mtttendaSf pojutjtt dtcens
i
, Nostamen dt1H ^
c
mtnem - reaemertt a praterttts tlle pecca- inftinclu Dei y &c. fic accepimus diiium ^fuperior.
tis; tamen fciens illum iterum pojje pec- Ut illosy qui contra Deiadjutorium extol-
care x ad reparationem ftbi quemadmodum lunt humani arbitrii libertatem^ diftritto
,
pojjet illum
f
& poftmulta ifta corrigere, gladio veritaitSy h
velut curftm tranfiens ^
f fervavit: quotidiana praftat ille reme- amputares . Quid enim tam libero Jecifti
Deoauxi- <//'* quibus nifi freti. confifique nitamur. arbitrhy quam quod univerfa in noftra
liante
vincimus;
i/ 1
nullatcmus i
bumanos vtncere potertmus er-
• •

humilitatis confcientiam retultfti : & tamen

iine illo rores Necefje
.
JJ efi
J enim '. ut quo auxilian- inftinclu Dei Jailum ejfe fideliter fapien-
vinciniur. f.
.

te vtnctmus , eo tterum non adjuvante vtn- terque vidiftiy veraciten fidenterque dixi-
camur fti? Ideo utique quia prceparatur volun- prov$,,
tas a Dominoy ut boni aliquid agantyfa- "x. &
fuorum ipfe tangit
paternis infpirationibus
CAPITULUM IV. alias CAP. VII.
corda filiorum. Ghwtquot enim Jpiritu
'
j

Quod per Chriflum libero bene utamur arbitrio Dei aguntur, hi filti Dei funt: ut nec R<m i ' - 1 ^
noftrum deejfe fentiamus arbitrium y
& in
Innocen-
tius
QUod nemo,
nifi per Chriftum, li- bonis quibujque voluntatis humana fmgu-
epift.
iSi. mter
bene utatur arbitrio, idem
bero lis motibusy tnagis illius valere non dubi-
" magifter in epiftola ad
Auguftm. Milevita- temus auxilium.
num.l,
Libertas
num concilium data praedicat, dicens,
arbitrii Adverte tandem, o pravijjimarum men-
primum
iiominem.
tium perverja dotlrina, quod primum ho-
dccepit minem ita libertas ipja decepit , ut dum.
CA-
a Editio Mogunt. Numquid nos. Apud Aug. tom 2., tom. i.oper. Auguft. in append &
tom. to. ejufdem. (

de his poflbac teclurn mentibus Ceteri eodices Profperiani addunt particnlam atque .
b Editi Profperiani omnes , deberi. Leo novus, omifla hac particuja , quotidiana prteftam
c Locus hic plenius legitur in Epiftola inter Augu- ille remedia
ftinianas iBi. fk : Sed jtm ifti , qui tales funt , »«/-. g In epiftola Innocentii tom. 2. Auguft. locus inci.
lam Dei gratiam confequunttir , qui fine illo tantum Je pit ab his vetbis O pravijflmarum mentium perverfa
-•

affequi poffe confidunt, quanttim vix illi , qui ab illo dotlrina Advertat id tandem , quod trimum bominem
.'

poflulant, accipere promsrentur &c. tum conciderit ubi alii concuhrct. Ieem cdir. L*o-
,

d Ita MIT* Corb. &

editio hujus epift. in append. nis , qui poftea habet potuerit , pro vocc , potuit : &
tomi io. Auguft. At Editi omnes Profperiani, Leo & in fine, adventu.
novus, ad evmcendas. h Edit. Mogunt. velut cmfum tranficns.
e Apud Auguft. tom. z. &
Lconem, redemiffet. Editi , tangat corda fidelium. Aptius ex Mfl*. edit.
i
f Ita legitur in edit. Mogunt/in epiftola Innoc. append. tomi io. Anguft. tangit ccrda fiiiorum.
 . . . .

15« Sedis Apostolice AUCTORITATES

muSy non autem per illam nobis praejiari , quidfacia-
ut quod faciendum cognovimus^ etiam fa- mus , fed
CAPITULUM VI. elias CAP. IX. etiam ut
cere diligamuSj atque •ualeamus^ anathe- id facere
Quod omnis fanBa eogitatio , & motus pi<s vo- majit. Cumenimdicat ApoJioluSy Scien- diligamus.
luntatts ex Deo/it, l.Cer.8.1.
tia injlat) charitas vero adtficat^ valde
|Uod Deusincordibushominum, impium credamus, ad eam quce in-

Q
filium,
l ita
atque in ipfo libero operetur arbi-
trio, utfanclaeogitatio, piumcon-
omnifque motus bona: volunta-
eji ut

flat noshabere gratiam Chrijii,

quce adtficat , non habere ; cum Jit
que donum Dei, &
Jcire quid facere de-
& ad eam
utrum-

tisex Deo fit: quia per illum aliquid beamus , &

diligere ut faciamus , ut adi-
boni poffumus, fine quo nihil pofTumus ficante charitate, Jcientia nonpojfit injia-
Ad hanc enim nos profeffionem idem re . Sicut autem de Deo Jcriptum eji ,
^ui P/. 95.10.
l.Joan.w
do£tor inftituit, qui cumad totius orbis docet hominem fcientiam ; ita etiam fcri-
Epifcopos de divina; gratise opitulatione ptum eji , Charitas ex Deo efi c Item quin- .

Zozimus loqueretur." Ghtod ergo^ tempus in-

ait, to capitulo* Ut quijquis dixerit^ ideono-
*™
tervenit, quo ejus non egeamus auxilio? bis gratiam jujiificationis dari y utquodja-
\lt a )ia
a d
epijlda Jn omnibus igitur atlibus , caujjifque , co- cere per liberum jubemur arbitrium^ fa-
txtar"
"
gttattont bus , motibus, adfutor & protetlor cilius pojjimus implere per gratiam'y tam-
a orandus eji . Superbum ejl enim , ut quid- quam Ji gratia non daretur , non quidem Sine gra»
quam Jibi humana natura prcefumat: cla- facile , fed tamen poffimus etiam Jine illa tia nihil
pofTumws,
Iphef.6.12 mante Apojiolo , Non eji nobis collutlat- implere divina mandata, anathema Jit nedum fa- .

tto adverjus camem & Janguinem , Jed con- De fruilibus enim mandatorum Dominus cilius fa-
cere.
tra principes & potejiates aeris hufus^ con- loquebatur^ ubi non ait y Sine me diffici-
»-.-,., fra fpiritalia nequitice in calefiibus. Et lius potejiis facerej fed ait , Sine me ni-

Jtcut tpje tterum dtctt , lnfeltx ego homo, hil potejiis facere*
quis me liberabit de corpore mortishufus? .1 _____
Gratia Dei perJeJumChri/ium Dominum CAPITULUM VIII. alias CAP. XI.
t Cor 1*
nojirum. Et iterum^ Gratia Dei fum id
10. quod Jum , & gratia ejusinme vacuanon Quod prxter flatuta fedis ^ApofloIicie , omncs ora-
tiones Ecclefia; Chrifli gratiam rcfonant , qua
fuit^ fed plus tllis omnibus laboravi' no?i
genus humanum ab artcrna damnatione repa-
ego autem , fed gratia Dei mecum . ratur

.CAPITULUM VII. atias CAP. PRiEter beatiffima; & Apoftolicx fe-

Catholic»
X.
dis inviolabiles fan&iones, quibus EcclefiE
c
Quod gratia Dei uon folum peccata dimittat i fed nos piimmi patres, peftifera; novitatis orationes
ettam adjwuet ne committantur , prteflet ut & ad Dcum
elatione dejecla, &bonaj voluntatis exor- gratiam
lex impleatur y non ficut ait Pelagius , facile ,
quaft fine gratia Dei difficilius poffit impleri
dia, & incrementa probabilium ftudio- ChrilUrc-
fonant.
rum, & in eis ufque in finem perieve- e

Carthagi- ILlud etiam quod intra Carthaginen- rantiam ad Chrifti gratiam referre do-
fis fynodi decreta conftitutum eft, cuerunt; obfecrationum quoque facerdo-
^oncmum
yide- »p-
„
quau propnum
t
aai- r J-
Apoltohcaj iedis ampie-
i
talium iacramenta refpiciamus, quaj ab
/*"^ £timur, quod fcilicet tertio capitulo de- Apoftolis tradita , in toto mundo , atque
Gratia finitum eft.* Ut quicumque dixerit gra- in omni catholica Ecclefia uniformiter
'

Dei valet t tam Dei

,
quajujiificamur perJefumChri- celebrantur; ut legem credendi lex fta-
miflicnemJium Dominum nojirum, ad Jolam remif- tuat fupplicandi. enim fan&arum Cum
prztenta-
flone m peccatorum valere , quce iam com-
ium pec--' ff. /
plebium przfules mandata fibimet lega-
j j- Publica;
tione fungantur apud divinam clemen-
.

catorum , miJJ a Junt^ non ettam aa aajutortum , ut preces fe-

& ad au. non committantur . anathema Jfit. Et ite- tiam, humani generisagunt cauffam, & ria fexta
xilium ne T7 r . , . . ,.

tota fecum Ecclefia congemifcente, po- hebdoma-

commit rum quarto capitulo Utqutjquts dtxertt, :
dae fanfla;
tar.tur m &
precantur, ut infidelibus do-
g ratiam De'% per Jefum Chrijium propter ftulant fieri foli-
ix, pcr
hoc tantum nos adjwvare ad non peccan- netur fides, ut idololatraj ab impietatis
totum or-
dum, quia b per ipfum nobis revefatur & fuaj liberentur erroribus, utjudazis abla- betn ex
traditione
Non fo- aperitur intelligentiamandatorum, ut fcia- to cordis velamine lux veritatis appa-
Apofloli-
Jum ut mus quid appetere , & quid vitare debea- reatj ut hxretici catholicas fidei
f
per- ca.
ce- i

a In Leone, cauffit, cogitationibus : nec ma!e. ro, iubeamur : & poft aliquct lineas , fine me nihil
b Concilium Canhagin. & editio Leonis operum ,
Sed rriinus rede, cxcepto quod prioris loco
dijficilius.
per ipfam etiarn in Leone habetur, juhemur , non jubeamur.
c Sic edit. append. tom. io. op. Auguft. ex Mff. c Edit, Duac. &
Colon. cum Leonis oper. ptfiifera
Corb. & Leonis cd;:, Ceteri omiffo , Itcm : ln quinto novitatis elatione.
cepitulo. f In Mfl. perfetlione.
d Ita ex Mff. Corb. edir. Aug, operum . Ceteri ve-
 . . . ,
. . ,

DE GRATIA ET L IBERO ARBITRIO. 159

ceprione refipifcant, ut fchifmatici fpi- omniumque virtutum. quibus ab initio
ntnm rediviva; charitatis accipiant, ut fidei » ad Deum tenditnr, Deum profi-
lapfis remedia conferantur,
pffnitentiap teamur auclorem, 8c non dubitemus ab
Ut denique catechumenisad regeneratio- ipfius gratia drfinia hominis meritaprse-
nis facramenta peidu6tis cxleftis miferi- veniri, per quem fit ut aliquid boni &
tordiffi aula referetur. Hax autem non velie incipiAmus & faceri. Q110 utiquc
Gratia
perfunclorie neque inaniter a Domino auxilio & muncre Dei non aufertur li- je i

peti, rerurri ipfirum monftrat effeclus: berum arbitrium, ied i/beiatur, ut de «me« s
omnja
quandoquidem ex omni errorum gene- tenebroio lucidum, de pravo rectum , de mcrita no.
CVofi.rj re plurimos Deus dienatur attrahere iansuido ianurh* de imprudentJ flt Bfo- " ra > no '»

quos erutos de poteltate tenebrarum trans- vidum. Lanta enim eit ergaomncsno- 0(:rtaren ,

refat in regnum Filii charitatis fua*, h mines bdnltas Dei, nt noflra velit eife ^ la » :» ! -

" lu
ex Vafis irs, faciat vafa miferieordifc rnerita, qiue furtt ipfiusdona, &pro his noltr
Qiiod adeo totum divini operis effoien- qua; largitus efl, aterna pra:mia fit dd> (unt Dci-

titur, ut hsec efficienti Deo gratiarum naturus. Agit quippein nobis, ut quod
p °Qh'ste .
femper a6tio, laudifqueconfeffio, proil- vult, Sc veiimus, & agamus: nbc otld- cipimus
* '"™
lUminatione talium, vel correeTione re- ia efie in no&.s patitur, <\i\x ixercenda^ r a#
ferantur nort negligenda donavit; ut& nos coo^ Deus bo-
,

" —- peratores iimus gratijc Dei; ac fi quiq

&o pe7ar
'

' --- | u I I
» W
j

nobis ex noitra Viderimusremiffione' lart- opetatur

CAPITULUM IX. alias CAP. XII.
ln " obls
guefcere, ad iilum iollieite recurramUsi coope-
'

Qttod gratiam Dei etiam bapti^andorum tejleiur

inflituta purgatio , cum exorctfmis t¥ eXjtiffta-
r / n.
qut fanat omnes languores nojiros , re- & ratores li-

mus gra "

tionibus fpintus ab eis abtguntur tmmundi
dimit de interitu vitam ?ioflram
... ... J
_
:
'
&,
cui
. tta» eius .

quotidie dicimus, Ne ihducds nos m tcti- pf 1 *.j.

M.ut.6.\}
Exorcifmi ILlud etiam quod circa baptizandos in tattonem, fed libera nos a malo.
& exfuf-
univerfo mundo fancla Eccleiia uni- . ^_ __
fiariones
in baptif- formiter agit, non otiofo contempiemur
CAPITULUM X. aliss CAP. XIII.
fcio.
intuitu. Cum five parvuli, five juvenes
ad regenerationis veniiint facramentum, Quod profundiores quafliohes nec contemnendie
fitit tiec penitus adferendte
non prius fontem vits adeunt, quam ,

b
exorciimis, &exlufflationibus clericorum Vy Rofundiores vero difficiliorefque
fpiritus immundus abigatur; ut
ab eis i partes incurrentiiim qUaftioniim,
tunc vere appareat, quomodo prineeps quas latius pertraclarunt qui hKNticii
Joan.li.31
mundi hujus mittatur foras, & quomo- reftiterunt, ficut non audemus contem-
Matt. 1 1. do prius alligetur fortis, &deinceps va- nere, ita non necefTe habemus adilrue-
*9.
M-trc.
fa ejusdiripiantur, in poiTeffionem trans- re. Quia ad confitendam gratiam Dei,
j.
»7- ldta vi&oris, qui captivam ducit capti- cujus operi ac dignationi nihii penitus
jy.67.19.
vitatem, & dat dona hominibus. fubtrahendum eft, iatis lufficere credi-
IpbeJ.+ S.
His ergo Ecclefiafticis regulis, & ex mus, quidquid fecundum pr^diclas regu-
divina fumptis aucToritate documentis, las Apoflolicae fedis nos fcripta
docue-
* f. con- ita Domino, * conformatifu-
adjuvante runt, ut prorfus non opinemur catholi-
firmati.
mus, ut omnium bonorura affecluum, cum , quod apparuerit prasfixis fententiis
atque operum, & omnium ftudiorum, effe contrarium.

a Sic edit. append. to^ 10. oper. Aug. ex MfT.Corb. Ieclionis hulus ferie , aut in ipfa Csleflini Epiflofa
& edit. op. Leonis . Editi Profperiam minus bene . ftabilitur, nec etiam quod cum his conneclionem ne-
attenditur , fine his, ad Deum ceffariam habere probetur. Non etiam eA quod fufpi-
Hsc
b poftremi Capituli verba multam difputationis cari pofTit aliquis, hoc loco agi deimtiofidei, aut fan-
matenem eruditis przbuerunt , ut ftatuarur quid intel- clorum prasdeftinatione . Si quidem de hoc ipfo Profpo
ligi debeat per Profundiores illas difficiliorefque partes rum inter &
Semipelagianos totaerat difputatio; &ma-
incurrentium quxftionum , quas nec audet coitemntre , nifeftiffime apparer a Caleftino ita probari docT:rinaro
nec neceffe putat adjerere , collettionis hnjus auiftor . Profperi, ficut reprobantur placita Semipelagianoiurn .
Nec forte valde neceffarium duci debet magna conten- Et fi vero circa przfentem articulum alfquis fupereffet
tiorte inveftigare» quid fignificare intenderit qui aper- fcrupulus; hoc folo difcutirur, quod declarat Horfmida*
te. foqoendUm fibi non credidit , nec ex toco obfcuro Pontifex irf Epiltola ad Poffefforem , quam citanr Epi-
ullam difficultafem elucidari poffe eft cenfendum . Un- fcopi Africani in Sardinia exules. Epift. inter Fulgen-
de hotat vir eruditus in omoibus difputationibus, quaj tianas if. De arbitrio & gratia Dei , quidRomana, boc
nono (aiculo extiterunt , de gratia Chniti , neminem efl catbolica fequatur & Jervet Ecclefia * iu variis libris
H6'e loco ad ullam optnionem refutandam effe ufum ; Auguftini, & maximc ad Psofperum& Rilarium ,abun-
cum nec ipfi Semipelagiani Hlum in fuas partes tra- de poflfe cognofci : qut funt ipfifliini ejus fibri de Prxdc-
bete umquam tehtaffe Icganmr. Hoc folum pro certo ftinatione fanclorum . Sed de hac re fufius diflerentcs
rpfc articulus operis hujus convincir « nihil inde erui confulere licet tum Editorem &
illuftratorem operum S.
pofle, irf operiquidquamfubtrahatur. Necetiam
gr*t'i* Leonis tom. i. &
tum auclorem Bibliotb.
pag.407. (eq.
hoc loco mipugnari valet eorum aliquid quod tota coi- novx Ecclefialticorum auclorum to.^.p. 50. &9J.

AD-
 A D M O N I T I O
IN LIBRUM SANCTI PROSPERI
CONTRA COLLATOREM.
INTEjR. reprehenfores doHrina a fanHo Auguflino in libris contra
Velagianos , ($ prcecipue in poflremis propugnatce , celeberrimus do-
Bijfimujque erat Joannes Cafflanus, Presbyter & Abbas Majfdia in
Galliarum cinjitate non ignobili . Is , ut njeriflmilius apparet , e minori
Scythia. quce una erat cx Thracice pronjinciis^ oriundus , circa annurn
forte 350. aut 360. (5" in urio pc Monafleriis qm prcefepi Bethleemi-
tance erant proxima educatus , (S> in humanioribus litteris non mediocri-
ter eruditusy quem Vrofper noflcr difputandi ufu inter eos quibufcum de-
gebat Maffllice , excelluijfe agnofcit y pofl perdgratam ALgyptum , au-
ditofqu? prceflantes ALgypti jolitudinum incolas , cum ipfe quoque aliquam-
diu anachoreticam njitam duxijjet , Conflantinopolim profeblus, a S. Jo-
anne Chryfoflomo in Diaconum affumptus , tum ab ipjo ad presbyterii
Jmwem fublimatus , adita H(pma , anno Chrifti 405. deinde circa annum
faltcm 415. Mafftliam fe recepit. Qua in urbe duo Monafleria , njiro-

rum unum, muherum alterum cediflcans , in priori fantli Vifioris nomine

ex tunc ad hcec tempora inflgnito , monachis prcefuit . Quo in loco degens

rogante Caflore Epifcopo Aptenfls Eccleflce in fecunda Narbonenfl, In«

fliiutiones confcripflt regcndis Ccenobitis a Caflore inflitutis accommoda-

tas . Has autem tum tcmporis fcriptas patet , cum Jernjerent adhuc cir-

ca gratiam difputationes , quandoquidcm jam tum Auguflini doElrince mi-

nus omnino quam par effet fanjere animadnjertatur , erroneo hoc principio

prccnjcntus ,
falutis noflrce opus a nobis fumere initium, per bonce njolun-
tatis mcritum j quod fubinde a Dco ad confummationem perducatur :

hoc efl difcerni nos a nobis ipfls, habere aliquid quod non acceperimus ,

i$ proinde poffe non in Domino fcd in nobis ipfls gloriari . Sed hcec

ab eo ante Innocentii aut Zo^imi in Velagianos latas fententias prolata

mcrito conjicias, poft quorum damnationem , non aufus fuiffet cum hu-
jufmodi hcereticis af^rmare^ nihil aliucl quam legem gratice dinjince auxi-

lium dici poffe.

Eodem autiore ifS oratore, ctiam Collationwn fpiritualium ,
quas cum
Oricntalibus Monachis habuerat y fcriem flilo committere fufcepit . Harum
deccm primas , defunc^lo citius Caflore amico fuo , Leontio Epifcopo Fo-
ro~julienfl, ($ Hdladio nondum Epifcopo nuncupanjit . Septem fequentes
prccibus fanblorum Honorati Arelatenfls iS) Eucherii Lugduncnps po-

flea Epifcoporum njitlus compofuit , anno. ferius 426. Ouibus in Colla-

tionibus , inter multa cedificationi Lirinenflum Monachorum ,
quorum ufi-

bus deflinabantur , utiliffxma , (Sf iis laudibus y quibus a multis njiris do~

(tis
-CIA
 . .

A D M O N I T I O. 161
blis i$ fanblis dccoratus efi Caffianus, digniffima plura ctiam fpar-
,

Jim, iff maxime tota fere Collatione decima terrtia fanbli Augufiini

circa gratiam doEirina ad<verfa leguntur

Qua in re Cajfianus periculofius errabat auam in cetcris ,
tum pro-

pter materia dignitatcm, tum proptcr tcmporum circumfiantias . Pelagia-

norum enim errata Roma primumanno 418. damnata fuerant , tum

fiatim a multis Oricntalmm partium Conciliis , cum ille anno fcrius $26.
Collationem hanc decimam-tcrtiam luci commifit : in qua quidem idem
error fpecialius continetur , cujus jam in tertia Collatione jatis cvidens

njeftigium deprehendebatur . Viro crgo tanta aucioritatis quanta Caffia-

nus habebatur , in ipfo difputationum fervore wvum dogma inferente

quod quidcm , obfervante Profpcro , nec damnata ab Ecclefia harefi uf-

quequaque conforme, ncc doblrina S. Jlugufini ,

qui Pelagianorum dam-
nationis pars maxima juerat , omni ex parte confcntiens foret ,
fieri om-
nino non poterat, quin inde turbatio non modica enafccretur . Nec emm
erat quod crrores in Collatiom infrtos in Charemoncm Abbatem ,
quem
loqucntem ind.uv.crat , rejiceret ,
quos ipfe totis ulnis amplebli fe ac pro-

bare tcfiabatur . Id autem ei in <votis crat cum collationes cvulgaret ,

ut proprios fenfus fuis depromeret , cum corum quibus docendi munus

commiffiffe fimulabat dobTrinam magis praconus extolleret . Aiiis quoque
ex locis fatis manifefie deprehendebatur ,
probata ab eo omnia Charremo-
nis Abbatis pronuntiata : quod quidem fatis prafiaffe fe ofiendit , cum
hanc dobTrinam nec improbarit , ncc objccTione <vcl minima in dubium
rcvocari poffe demonflrarit
Hinc contigit ut multi in GalUis noflris, maxime inter fervos Dci,
quo noimne folent defignari Monachi, qui Maffilia degebant , in Jlu-
gufiini dobTrmam infurgercnt } nec dubtum ifios Caffiani aubToritate in

errores , cum aliis fuis fequacibus indubTos. Erant autem ifii Mafflicn-
fes Monachi njiri clari , iff in omnium <virtutum fiudio egregii ,
quo-

vum apud plerofque tanta erat de probitatis contemplatione rcverentia ,

ut hoc tutiffimum fibi afiimarent ,

quod audircnt eos
,
quorum aubTori-

tatem fne judicio jequebantur, affcrerc. Hos inter eruditiffmius habeba-

tur Caffianus ,
qui etiam folus cogitata fua fcriptis publicare non ti-

muerat .

Hi autem in principio cautius agentes , tarditatcm fuam culparc ma-

luerunt ,
quam non intellebTa iu Augufiini elucubrationibus reprehendere >

quidamque eorum lucidiorem fuper hoc atque apertiorem ejus expofitionem

'voluerunt pofiulare . Patuit tamen pofiea non minus ex fuperbia , cm ,

omnium maxime patent quorum virtutes apud homines in pretio habcn-

tur quam ex naturali ignorantia aut infrmitatcs natas horum tencbras .

Cum enim fortuito allatus effet in Gallias liber de Correptionc ifS gra-
tia, quem infruendis Adrumetinis Monachis anno 427. Augufiinus de-
Jiina<verat ,
quo in libro omnibus Maffilienfmm objeclionibus quafi e*
,

indufiria refpondebatur , cum ergo illi lucem hoc in libro affulgentem ad

S. Profperi. X pro-
 . .

lCz A D M O N I T I O.
profeclum fuum converterc debuiffent , i$. omnium dubitationum fuarum
nebulas disjicere j majori in njeritatem , quam antea exarferunt odio ,

hoc inter cetera objicientcs, a nemine Ecclefiajlicorum Trahlatorum ante

jiugufiinum Pauli loca ad fenfum Prcedeflinationis applicata : quod
nulli ffiugis competit quam Caffiano Gracorum libris innutrito , ex qui-
bus potior objeblionis hujus nafci poterat occafio

Qv.a de re Profper (£f Hdarius cum ad S. Auguflinum litteras de-

diffent circa annum 4,28. aut 429. ille refpondit libris de Pradeflina-
tione fanffiorum iff de dono perfeverantice . Quo animo libri illiaGal-
lis fufcepti fucrint non patct : patet njero his non flatim fopitas talium
diffldiorum turbas

Superflite adhuc ^Auguflino^ Rufina Epiflolam fcripfit S. Profper ,

in qua teflatur , fe hoc de divitiis mifericordice Dei fperare ,

quod quos
tunc libero falli arbitrio fuo^ (S> ab humilkatis <via patiebatur enjaga*.

ri , non ufqitequaque , neque in finem effet intelligentia fraudaturus , fed

hunc ipfum in longinquiora progreffum ideo ab eb tardius renjocari^ ut
opus gratice cjus majore gloria celebraretur , cum fibi etiam adnjerfan-
tium corda fubdidijfet ,
quibits de <virtutum ftudio exortum erat pcricu-

lum , i$ de morum probitate difcrimen . Quod quidem poflremum , an

de Caffwno intelligi non debuerit merito dubitatur, quem ceteris longius
a nxro aberrare , fi non dogmatibus, faltem tuendorum dogmatum fuo-
rum modo , conflabat ,

Aiguflino autem inter beatos affumpto , Profper } 1$ Hdarius Ccele-

flinum Pontificem adierunt , delaturi querelas fuas contra quofdam Pres-
byteros qui diffentiones movcrant in Galliis adverfus doElrinam S> Jlu-
guflini , nec ejus etiam jamce parcentes . Unde in celebri illa refponfio-
ne fua^ quce fupra edita legi potcft , arguit Calefiinus ,
quod qui folo

presbyteratus gradu eminebant , dodrinam Ecclefice pro libito dijudicare

non verercntur j 4S> id fibi aubloritatis ,

qv.od jolis Epifcopis compete-
ret arrogarent . Qitibus forte njerbis notabatur fpeciatim Qaffianus : quod eo
magis pronum efl conjicere, qttod primus inter Epifcopos ad quos dirige*
batur hcec Epiflola lcgatur Venerius Majfilicnfium Epifcopus ex Gennadio .

~N.ec tamen Cceleflini litteris fcdata turbce ,

paxque reddita Ecclcfiis
Trovincialium . Cum ergo Cceleftino fucceffor datus fuiffet Xiflus feu
Sixtus 11L quod contigit 26. Aprilis 432. ex Baronio , aut paucis pofl
menfibus, necefse fuit 5. Vrofperum iterum flilo defenfwnem Auguflini
docl:rin<e ,
qu<e in odium adduci calumniofis fcriptis non definebat ,
ju-
fcipere . Et ut omnibus pateret ,
quos in errores laberentur qui tanto do-

bl.ori ad<verfabantur , decimam-tcrtiam Caffiani Collationem cverterc fu-

fcepit : qui quidem omnes ^Auguflini ad<verfarios dotirina fuperabat ,

nec firipta a fe publicata diffiteri poterat . Hunc tamen e* nornine pro-

frio mdigit&e mhit , fed libro titulum fccit Contra collatorem , id

efl contra auclorem collaUomm. In njinjis tunc fuperflitem fuifse Caf

fianum conflat.
 . . ,

A D M O N I T I O. 16$
Hcec vcro maxinic docuerat Caffianus , initium bonce voluntatis fidei-

que aliqiumdo ex Deo y aliquando vcro ex homine ortum habere : agno-

fccnda in mbis virtutum femina : libcrum arbitrium naturaliter pojfe ad

bonum inclinari : hoc quidcm aliquando a gratia praveniri, ab ejus au-

tem fape motibus gratia dona antccedi . Qua omnia fantius Vrojper Ve-
lagianorum dogmatum confcquia cfse probat . Inde enim fequi gratiam fe-
cundum mcrita hominum dari : nec*Ada hominum natu~
lcefam peccato

ram : tales crrorcs dudum cum Vclagianis dogmatibus in variis Epi-

fcoporum Sjynodis , iff fummorum Pontificum Epifiolis decretifque in eos

latis cjse profcriptos : a fanflio deniquc *Au%uflino in fcriptis plurimis

a fundamentis evulfos ($ dijfipatos . Undc Caffiani fcripta apocryphis

acccnfuit Gelafius Vapa circa annum 494. in Concilio Epifcoporum R.o-

ma habito .

Ut ergo tanta /mx concilietur tam egregio Profperi noflri operi , quan-
ta omnino poteft i utilc fore letioribus vifum efi , ipfam Caffiani
fi
Collationem dccimam-tcrtiam Vrofpevi Refponfioni totam praire curare-

mus. Sine periculo enim , immo etiam non fine aliquo emolumento lege*

tur opus fe folo alias periadofum , fi

cum tam invitla eximii Dob~ioris

refponfione conferatur

444 4 4 44 4 4 4 4444 4444 44 444 444 444 4444 4 44 444 4 1 4 4 A 4444444444444 4444 44*

JOANNIS CASSIANI
PRESBYTERI
COLLATIO TERTIA DECIMA,
QU/C TERTIA EST ABBATIS ;CH£REMONIS
cum Germano colloquentis

DE PROTECTIONE DEI.
CAPUT PRIMUM. compotem effe non pojfe^ niji id divini
tantum muneris largitate y non operis fui
Qua occafione praecedenti collationi ha;c de
Protectione Dei fubjungatur Jiudio percepiffet . Hancigitur qucejiionem
attonite votventibus nobis, progrejfus cel-
UM ad fynaxim matutinam, lula bcatus Chceremon^ cum qutddam nos
percepto paululum fopore re- invicem mujjitare fenji/fet, folito brevius
meantes, fenem reperiremus j orationum atque pfalmorum folemnitatc
ingenti dbbas Germanus fcru- tranfcurfa , quid moverit inquirit.
pulo movebatur , quodin pra-
terita difputatione , cujus virtus fummum
dejiderium incognita nobis cajiitatis infu-
C A U T II.

deraty unius adjetlione fententia beatusfe- Interrogatio . Quare merita virtutum laborantis
nex meritum humattce caffajfet indujirice, induft r jx non deputentur.p
adjlruens , hominem quamvis fummis ad bo- TUnc Germanus. Quantum excellen-
nam frugem viribus enitatur^ tamen boni tiJJimX) inquity Jublimitate virtutis,
S. Profperi, X 2 quce
 . . .

JOANNIS CASSIANI CoLLATlO XIII.

qu# noiiurna difputatione patefatla efi, mino Juerit condonata , orandum efi nc D eut , 2s

pene y ( ut ita dixerim } ) a fide pojfibi- fiat ci^ Jicut fcriptum efi , ccelum csreum -3-
litatis excludimur, tantum nobis^ pacetua & terra ferrea • &
ne rejiduum tocufice''^"^'
Jiflum Jit ) vtdetur abjnrdum , fi laborum comedat bruchus , &refiduum bruchi eru-
fiipendium y
idcji , perficiio cafiitatis ,
qu<£ ca devorer , & refitduum erucce rubigo
infiftntia proprii fudoris adquiritur, non confumat . Nec in hoc tantum eget dtvi-
fpecialite? laborantis deputetur indujirice nitatis auxilio agricola laborantis indufiriay
In&ptum cfienhnutji, verbi gratia^ agri- niji etiam infperatos avertat cafus ,
qui-
calam erga culturam terrce irremijfum fiu- bus etiam fi defiderata fruciuum fecundi-
dium viderimus impendere^ non illius ef- tate ager fuerit opimatus^ non folum fpei
ficacia adfcribamus & fruclum. Juce vana expeflatione frufirabitur , verum
£j etiam pcrceptarum & reconditarum jam ,

ve^ tn area ve^ tn horreo frugum uberta-

r A T> TT T TtT
te fraudebitur
UefportGo. Quod fine adjutorio Dei , non fo- Quibus manifefie colligitur , non folum
lum perRctio caftitatis , (c,\ omnino
nihil bofii nerhci poflic
^ mm
rum ex peo
ef ;m} co „ itationum bona.
r^
ejje
rr
pnnctptum, qui nobtsG?
. :,. -^.

CHaremon : Hoc ipjo quod propofuifiis initia fnnttce voluntatis infpirat , & vir-
exemplo , evidentius approbatur , tii- tutern atque opportunitatem eorum quce
bii pojfe proficere fine edjutorio Dei la- recle cupimus, tribuit peragendi Omne./"^'^
.

borantit indujiriam. Necenimagricolacum e nim datum bonum , & omnc donum

omnet conatus fuos in excolendis expcnde- perfeclum de furfum eft , defcendens a
derit terris, cffttfifiim ctiam provennm fe- p at re luminum ; qui & incipit quce bo-
gctum 6' ubertatem frugum fuce potetit m funt & , exequitur, & confummat m
indufiria deputare, quam irritam ejfefre- nobis , dicente Apofiolo^ Qui autem dat z.Cor.9.10
quenter expertus efi, niji eam & p/uvia- femen feminanti, & panem ad macdu-
tum opportunttas , & hitmis tranquitlaje- candum praeftabit , & mukiplicabit fe-
renitas fubfequatur .• ita ut adultosjamfru- men veftrum, & crefcere faciet fruftus
clus ac
pcrfe&a maturitate folidatos, quo- veftrx Nofirum vero ut A a.
jurtitis . efi ,
7. u .

dammoda de mann tensntium videriffius quotidic attrahctitem nos gr*tiam/~T7>ii tm*

plerumque pr<creptos y nihtlquelaborantibus miiiter fubfequa?ntir , W certe dura cet-
illant jugem Judoris irtjiantiam contulijfe, vice y
& incircumtifis\ ut Jcriptilrtf efi\
quia non fuit Domini opitttlationedireHa. auribus cidem refificntes per Jeremiam
,
Sicut igitur intrtit
nibus agricolis , quifuafre- mereamur audire ; Numquid qui cadit /«-«».8.4«
<j? $•
quentervomerearvanonjubigunt^hancuber- no n relur^et , aut qui -averfus eft ,non
tatem figetum pietas dtvina nan conjert , revertetur? Quare ergo averfus eft po-
ita laborantibus pernox follicitudo nonpro- n Jerufalem averfione con-
p U l us ift e i

tkrit, tiifi mtjerkotdia Dorrtinifuerit profi tentiofa ? Induraverunt cerviccs fuas ,

perata. In quotamen humana fuperbia nui- noluerunt reverti.

iatenus Je grat(cc Dei vel exccquate., vel
admifcere contendat , participemque Je in
muneribus Dei per hoc conctur injerere ,
Ut laborem fuum auciorem ejfe divincc exi- Objcdio. Qucmadmodum gentiles abfque gratia
Dci «ftimoniam habuiffe dicantur.
fitmet iargitatis, ac proventum copiofijfi-
marum frugum indufirice fuce meritis ref- /^ Ermanus : Huic fenfui , cujus pietas
pondijfe gforietur « >JC abruptc a nobis non potefi impro-
C onftderet namqus ac veridica exami- bart , illud vidctur obfifiere , quod ad de-
natione perpendat ,
quod nO ipfos quidem firuclionem liberi arbitrii tendit . Nam
conatus , quos pro defiderio opulentice in- cum multos gentilium , qui utique divini
tentus exercuit , fuis viribusimpendcre po- adjutorii gratiam non mcrentur , non jb-
tuijfet , eum adcxercendumomne opus
niji lumjrugatitatis atque patientice , Jed y quod
ruris ,
proteclio Domini ac mijericordia ro- magis mirum cfi , ctiam cafiitatis vidca-
boraffet : & inefficax cjus voluntas fuiffet mus fulgere ,
quomodo captiva-
virtutibus
ac virtus , etiam pcragendi copiam ,
nifi to libere voluntatis arbitrio , Dei munere
quce nonnumquam vel ficcitatis vel im- collatce illis crcdcndcc funt ? cum utique
hrium nhmetate fraudatur , divina ciemen- mundana fapicntice feclatores , non folum
* al.boum tia
prcefiitijfet . Nam cum &
bonum vir- * Dei gratiam , fed vcrum
ipfum etiam
tutisy &
Janitas corporis, omnium ef- & Deum penitus ignorantcs
,
quantum vct
feUus operum aftuumque profperitas a Do- Jerice lettionis y vet quorumdam traditionc
cogno-
 . . .

De Protectione Dei. 165

cognovimus y fantmam cafitmonia purita- niendo(utferu»t)ait ; ro fcoptxif TrdXupivcr
tan proprii laboris indufiria pojjedtjfc di- Qx»ara> fx» dyooa^i : id ejl , QuoA gratis
cantur •venditur y morte non emas . Canfittt crgo
Mos vera cafiitatis y qua a nobis expeti-

C A P U T V.
tur '
nec a iWVtJ]e virttotem .
^ Er ideo fa-
tis certum eji circumcifionem nofiram ,
RefponGo .- De Philofophoram imaginaria qt<(£ tn fpiritu cfl , non poffe nifi Dci
c iutc '

tantum muncrc pojjidcri , his incjfs &

CHaremon : Gratum mihi cfl ,
quod folummodo, qui Dco tota fpiritus fui con-
dum fummo agnofccnda veritatis tritionc deferviunt
amore flsmmamini , quadam etiam inepta _____
proponitis quorum ob/ettione probatior _.
, ,
v
atque , ( ut ita dixerim , ) explonuior ca-
tholica fidei virtus apparcat . Quis cnhn Quoci finc gratia D^r' nullos indufti ios conatus

fapiens tam contrariis propojhiontbus ute- cxeqni valeamus,

retur, ut calejlcm cafitmonia puritatem,

| ^T*
idcirco licet in multis , immo in
quam hejierna die nec pcr Dci gratiam l^j omnibus pojjit oficrdi , femper au-
mortaitum cuidam ajferebatis pojje con- xilio Dei bomines indigere , nec aliquid
fcrri , nunc eamdem etiam a gcntilibus humanam fragilitatem quod ad falutcm
crederetis virtute propria juijfe pojjejfam? pcrtinet , pcr fe folam , id eji , Jinc ad-
Sed quia hac cxploranda proculdttbio
(
ut jutorio Dei pojfe perficere , iu nullo ta-
diclum cfljfludio veritatis opponitis^ quid men evidentius quam in edquifitione at-
de his tcneamus advertite que cufiodia cafiitatis'pficnditur . Utenim
Primum Philofophos ncquaqucnn creden- tantifpcr de intcgritatis cjus dijficultate
dum eji talem animi cafiitatem , qualis a difputatio differatur de infirumentis cjus
;

T}h*jft,l. nobis exigitur affecutos ,

quibus in/ungi- breviter interim dijputemus . Quis pra-
tur , ut non folum fornicatio , fed ne
im- valeat , quajo ,
quamvis fervens fpiritu ,
mundttia quidem nominetur in nobis . Ha- vel fqualorem folitudinis , vel Jkci panisy
buerunt autem illi quamdam fttp/S* , id- non dicam quotidianam efuricm , Jed ip~
cft, portiunculam cafiitatis , idefi , abfii- fam faturitatem , nulla hominum laude
nentiam carnit a coitu libi-
, ut tantum fuffultus , fuis viribus fufiinere ? Quh
dinem ooercerent banc autem internam : aqua pcrpetuam Jitim Jine Domini con-
mentis perfeclam^ ac perpetuam corporis folationc tolerare? illumqtic dulcem ac de-
puritatcniy non dicam opcre ajjcqui , fed letlabilem matutinum jbporem humanis
nec cogi/are potucrunt . Denique famofif- fraudari oculis^ &intra terminos horarum
fimus ille ipforum Socrates, boc y ut ipfi quatuor omnem quietis rcfeclionem jugi
concelebrant , de fc non erubuit profitcri. pojjit lcgc concludere? Ghtis indefinentem
Nam cum intuens eum quidam phyfiogno- leclionis infiantiam? quis irrcmijfam ope-
mon dixiffet, ap.yLxttt 7raiStfst70v y
id efi , ris fcdulitatem , nullum prafentis lucri
Oculi corruptorts puerorum , & irrucntes commodum captans , abfque Dei gratia cx-
in eum difcipuli ejus^ ulcifci illatum ma- plere fufficiat? Qua omnia ficut defide-
gijiro vcllent Convicium , indignationem rari a nobis jugitcr abfque diiina infpi-
eorum hac dicitur comprejfijfe fententia ,
ratione non pojfunt , ita ne pcrfici quidem
7ia.uo~a&t ita7pot , ttfxi ydp , ah\' tt7ri%a> : fine ejus auxilio ullatenus queunt .

id efi> Quiefcite , o fodales^ etenim fum y Et ut hac eadcm non jfolum probata
fed contineo me . Apcrtijfime igitur non nobis experientia dijciplina y fed etiam cer-
folum fed etiam ipfo-
affertionc nofira , tisindiciis& argumentis manijefiiora rcd-
rum profejfionc monfiratur , confummatio- damus y nonne in multis qua utiliter op-
'

nem tantummodo impudicitia , idefly com- tamus implere y cum defiderii plenus ar-
mixtionis turpitudinem , violenta ab illis dor ac voluntas perfetJa non defit^ inter-
comprejfam , non tamen defi-
necejjitate pellans quacumque fragilitas caffat vota
derium de cordihus eorum , obleclatio- & concepta nec propofito nofiro adfifiit ef-
,
*Diogcms ncm illius paffionis exclufam . Cum quo fefius, nifi virtus perficiendi Domini fue-
lententia. r JJ j n 11 r er • ?
r i- n
autem oorrore> projerenaa ejt tlla jenten- rtt mtjeratione donata r tta ut cum fit

tia Diogenis ? Faclum cnim quod Philo- innumera multitudo illorum qui fideliter
fophos mundi hujus , velut quiddam me- virtutum fiudiis defiderent inharere , fum-
morabde proferrc non puduit, neque dici mam tamen eorum qui bac perficerc vel
a nobis Jine verecundia^ neque audiri po- tolerarepravaleant invcnias rcritatem :
tefi . Nam cuidam in adulterii crimine pu- ut pratermittam , quod ne tum quidem ,
cum
 U . ,

\66 JoANNlS CASSIANI CoLLATIO XIII.

cum omnino nulla nos arcet infirmitas ,
facultas univerfa qua volumus peragendi
nofira fubjacct potejiati. Nam neque re-
fnotionis Jilentium , nec difiriiliones je-
juniorum , nec leilionis infiantiam
lx> etiam tempore quo poffumus y pro no-
Jiro arbitrio retentamus ; fed quibufdam
occurrentibus caujfis , etiam invitijfimijre-
quente retrahimur a falutaribus injiitutis*,
ita ut , vel loci , vel temporis copiam in
qm hac exercere pojfimus
nos a Domino deprecari y nec fufficere no-
pujillis non habet voluntatem , quomodo
Jine ingenti facrilegio putandus eji , non
univerfaliter omnes y fed quofdam falvos
fieri velle pro omnibus ? Ergo quicum-
, il- que pereunt , contra illius pereunt volun-
tatem y ita eo contra unumquemque eorum
quotidie proclamante : Convertimini a ibldem.
viis veftris peflimis, & quare moriemi-
ni, domus Ifrael ? &
iterum , Quoties Matt. 13.
volui congregare filios fuos , ficut galli- *?•
, necejfe Jit na congregat pullos fuos fub alas fuas,
& noluiftis-3 &
Quare, inquit , averfus/^" 8^. 1-

his id quod pojfumus certum efi , niji eft populus ifte in Jerufalem , averfio-
etiam opportunitas peragendi ea qua no- ne contentiofa ? Induraverunt * facies *.*'• cer -

bis utique pojfibilia funt , a Domino tri- luas, noluerunt reverti.

uT&etf.L
yuatur .
.fo quibus & Apofiolus •
Qiio- Prafio efi ergo quotidie Chrifii gra-
niam voluimus, inquit, venire ad vos, tia qua dum vult omnes homines falvos
,

& femel & iterum , &

impedivit nos fieri, rJF ad apmtionem veritatis venire }
fatanas : ita ut nonnumquam nos etiam cuntlos abfque ulla exceptwjc convocat ,
tttilitcr ab ifiis fpiritalibus fentiamus fiu- dicensy Venite ad me omnes qui labo-^"' ir >

diis avocari y ut dum nolentibus nobis in- ratis & onerati eftis , & ego reficiam
terrumpitur nofiri curfus intentio , in- & vos Si autem non omnes univerfaliter ,
*

firmitati carnis aliquid relaxamus , etiam fed quofdam advocat , fequitur ut nec om-
inviti ad falutarem perfeverantiam rcfer- nes Jint onerati vel originali vel aclua-
vemur . De
qua difpenjatione Dei Jimile li peccatOy nec vera jit illa fententia y

8. &V.' "hquid beatus Jlpojiolus , Propter quod Omnes enim peccaverunt , ck egent R<"»-3-z3-

inquit y ter Dominum rogavi, ut difce- gloria Dei ; nec per omnes homines mors
deret a me ; & mihi, Sufficit ti- dixit pertranjijfe credatur. Et in tantum om-
bi gratia mea nam virtus in infirmi-
: nes qui pereunt contra Dei pereunt vo-
*
tate perficitur : & iterum ;
Quid enim luntatem , ut nec ipfam mortem Deus fe-
oremus fecundum quod oportet nefci- ciffe dkatur y ita Scriptura tefiante ,
Quia Sap.i.ij..

mus. Deus mortem non fecit, nec gaudetin

perditione vivorum . Et inde efi quod
plerumque , dum pro nobis contraria po-
C A P U T VII. fiulamus , vel tardius vel nequaquam no-

De principali propofito Dei , & providentia

fira exaudkur oratio vurfus [ea qua : &
quotidiana credimus effe contraria y utiliter , ut beni-
gnijfimus medkus y etiam invitijfimis Do-
Ropojitum namque Dei y quo non ob nonnumquam
P hoc hominem
fed ut in perpetuum viveret , manet im-
fecerat , ut psriret ,
minus i^Jerre dignatur
pernkiofas difpojitiones nojiras lethalefque
conatus , ab ejfetlu detefiabili retardat ac
, ac

mobtle Cujus benignitas , cum bona vo-

. revocat , ac properantes ad mortem , retra-
tuntatis in nobis quantulamcumque fcin- hit ad falutem y & de inferni faucibus ex-
tillam emkv.iffe perfpexerit , vel quam trahit ignorantes .

ipfe y
tamquam de dura Jilice nofiri cor-
j.T/w.1.4 dis excujferit , confovet eam& exfufcitat ,
C A P U T VIII.
fuaque tnfpiratione confortat , volens om-
Matt. j3. n es homines falvos fieri , ad agnitio- & De gratia Dei & arbitrii libcrtatc.

3jT 7/£m veritatis venirc Quia non eft, in- . Uam curam atque providentiam cir-

n> quit y voluntas apud Patrem meum qui o: ,ca nos fuam , fub figura meretrkis
in cadis eft, ut pereat unus ex pufillis Jerufalem , & pernkiofa ad idolo-
iftis . Et iterum Non vult , inquit , : rum cultum alacritate tendentis ,
per 0-
• ai. re- Deus perire animam , fed * retractat feam prophetam fermo divinus eleganter
tncliins • •

cogitat. cogirans, nepenitus pereat qui abjeftus exprejfit Dkente namque ca , Vadam
. o[e* 2. ?.

eft. Verax namque eji y

& non mentitur poft amatores meos , qui dant panes

Ezfch. 33. eus > cum obtejiatione definiens ; Vivo mihi, & aquas meas, lanam meam, &
M. ego, dicit Dominus, quia nolo mortem linum meum, oleum meum , & potum
impii , fed ut convertatur a via fua, meum j refpondit , faluti ejus , non vo-
& vivat. Qui enim ut pereat unus ex luntati confulens divina dignatio Ecce :
l^t^-
ego
 ' . .

De Protegtione Dei. 167

ego fepiam viam ejus fpinis, & fcpiam petentibus tribuat, a qumrentibus invenia- i/ai.6j.i.
cam maceria, & lcmitas luas non in- «rr, aperiatque puljantibus rurjus in- ibidtm *. : &
veniet & fequetur amatores iuos , &
•• veniatur a non quarentibus , palam appa-
non apprehendet , Sc quxret eos , nec reat inter illos quieum non interrogabant,
inveniet illos , & dicet , Revertar ad 0' tota die expandat manus fuas ad po-
virum meum priorem , quia bene mihi pulum non credentem Jibi contradicen- &
crat tunc magis quam nunceft. Acrur- tcm, reftftentes ac longe pojitos vocet ,
fus contumacias noftras atque contemptus, invitos adtrahat ad Jalutem , peccare cu-
quibus eum ad Jalutans invitantem rever- pientibus explendas copiam Jubtrahat vo-
fus , rebelli fpiritu dedignamur , tali com- luntatis , ad nequitiam properantibus beni-

Jtrtm. i.parationc dejcribit? Et dixi, inquit , l\i- gnus objiftat

29. & 7. trem vocabis me , ck poft me ingredi Cui autcm facile pateat, quomodo fa-
non ceffabis Sed quomodo . (i contem- lutis fumma noftro tribuatur arbitrio , de
nat mulier amatorem fuum , fic contem- quo dtcitur , Si volueritis , & audieritis jf,i.i,i 9.

fit me domus Ifrael, ait Dominus . Sa- me, quae bona lunt
manducabi- terras
//'; congrue, quvpi/tm Jerujalem adultera tis -'
&
quomodo^ Non volentis , neque r oi».o.i6.
comparaverat a fuo conjuge dijccdenti , currenris, fed miierentis fit Dei. Quid
smorem qaoque ac perjeverantiam beni- etiam ftt illud quod Deus reddet unicui- R om ,. s. .

gmtatis Ju*j viro qtti a Jemina dejcritur que fecundunt opera ejus ; , Deus &
comparavit Pietas enim ac dileclio Dei,
. eft operatur tn vobis &
qui vellc Sc 13 .
qn<t circa humanum genus Jempcr impen- perficere pro bona voluntate; &, Hoc tyW- x-

ditur, vo quod nullis ita vincatur inju- non ex vobis , ied Dei ? donum eft ;

rm, ut a cura noftra Jalutis abfcedat , & non ex optribus, ut ne quis glorietur?
quodammodo Juperata iniquitatibus noflris, (guid ftt etiam iilud quod dicitur^ Ap-j tff0 £. 4 .8,
a principali juo propoftto revocetur, ma- propinquate Deo , & appropinquabit
gis propric exprimi alia comparatione non vobis: &
quod alibi dicit, Nemo venit j oan .6.^.
potuit quam exemplo viri ardentiJJimo
,
ad me, nifi Pater qui mifit me adrra-
amore feminam dUigentis^ quiquanto ma- xerit eum ? (jJuid ftt quod dicitur ^ Re- p r o.,^.z6
gis negligi fe eb ea fenferit, tanto vehe- £tos curius fac pedibus tuis, &vias tuas
rnentioris circa eam -zeli ardore ftamma- dirige .'
& quid ftt quod dicimus oran-
tur. tesy Dirigeinconipecmtuo viam meanv. p/i/.j*.
Adeft igitur injeparabiiirer nobis Jem- &? Perfice greffus meos in femitis tuis, Pfai l6-l' -

per divina proteclio , tantaque eft erga ut non moveantur veftigia mea £)u'td .

creaturam Juam pietas creatoris , ut non etiam ftt quod iterum commonemur : Fa- E^eci '*• -

Jolum comitetur eam , Jed etiam pracedat cite vobis cornovum , fpiritum no- &
jugi providentia . (jJuam expertus prophe- vum : &
quid fit illud quod repromitti-
ta Domino apertifjime confitetur, dicens, tur : Dabo eis cor novum, fpiritum & Eztcb. 11.

PJ. 58.U. Deus meus, milericordia ejus prjcveniet novum tribuam in viiceribus eorum ;
»*•

me. ^iti cum in nobis ortum quemdam & auferam cor lapideum de carne eo-
bonce voluntatis injpexerit , illuminateam rum, & dabo eis cor carneum ; ut in
confeftim atque confortat , & incitat ad przeceptis meis ambulent , & judicia mea
falutem y ei , quam
incrementum tribuens cuftodiant. Quid Jit qttod prcecepit Do-
vel ipje plantavit., vel noftro conatu vi- minus dicens , Lava a malitia cor tuum jertm. 4.

lfai.6%.^ derit emerftjfe . Nam ante quam cla- Jerufalem , ut faJva fias quid ftt : & **•

ment, inquit, ego exaudiam, adhuc lo- quod * ipjum propheta a Domino poftu- * ai.ipio.

quentibus eis, ego audiam iterum^ : & lat, dicens^ Cor mundum crea in me, p/'5 0,1! '

if*i.}o.\9 Ad vocem clamoris tui , ftatim ut au- Deus : &

iterum^ Lavabis me , & fu- ibid.ir-9.
dierit, refpondebit tibi . Et non Jolum per nivem dealbabor ? Quid Jit quod
fantla deftderia benignus infpirat , Jed ad nos dicitur , Illuminate vobis lumen ofeeio.u.
* al. prae- uiam occaftones * prceftruit & opportu- fcientix : &
quid ftt quod de Dco di-fec LXX -
-

nitatem boni ejfecJus, ac falutaris vice di- citur , Qui docet hominem fcientiam
;
reilionem demonftrat errantibus &> Dominus illuminat cjbcos; vel cer- pf-9i' la '

,
te quod orantes dicimus cum propbeta
,

CAPUTIX.v
_ , n TT _ , Illumina oculos meos, ne
j
dormiam
.

* in morte : ntji
•
umquam
r j
quod tn
ob-^/-"^'
i-
hts *a l.motte.
8-

De virtute boax voluntatis noftra» dc gratia omnibus & gratia Dei^ & libertas noflri pf* l' li *'
^ ,

declaratur arbitrit j & quia etiam Juis in-

Mutt.y.T. "f "T Nde non facile humana di- ratione terdum motibus homo ad virtutum appeti-
%__) fcernitur^ quemadmodum Dominus tus pojftt extendi, Jemper vero indigeat
ad-
 1 68 JOANNIS CASSIA NI COLLATIO XIII.
adjuvari. Nec enim cum voluerit quis fa- nifi fuerit ei datum de cajlo . Jubemm
nitate perfruitur^ aut de ccgritudinis mor- animas nojiras follicite cujiodire , [dicente
bo pro arbitrii fui defiderio liberatur . propheta y Nifi Dominus cuftodierit ci-
pf. 12 6.j.
6)uid autem prodefi Janitatis gratiam vitatem, in vanum vigilat qui cuftodit
concupijfe , nifi Dominus, qui vitce ipfius eam . Apojiolus Philippenfibus fcribens y
ttfum tribuit , etiam vigorem incolumitatis ut liberum eorum defignet arbitrium ,
impartiatur ? „ Ut autem evidentius cla- Cum metu &
tremore , inquit, veftram Phiip. a.
reat, etiam per naturce bonum^ quod be- falutem operamini fed ut infirmitatem lu :

neficio Creatoris indultum eft , nonnum- ejus ofiendat ad/ungit , dicens Deus eft ibid.f.j;.
,
quam bonarum voluntatum prodire prin- enim, inquit . qui operatur in vobis &
cipia^ quce tamen nifi a Domino dirigan- velle & perficere, pro bona voluntate.
tur , ad conjummationem virtutum perve-
nire non poffunt , Apojiolus tcfiis efi di-
cem > Veile adjacet mihi' , C A P U T XI.
Rom,T.\%.
perficere au-
tem bonum non invenio. Utrum bonam voluntatem noftram fequatur an
pra?cedat gratia Dei.

De
C A
liberi
P U T
arbkrii infirmitate'.
X. ET funt hcec quodammodo indi-
ita

fcrete permixta atque confufa , ut

quid ex quo pendeat , inter multos ma-

NAm libertatem fcriptura drvina

firi confirmat arbitrii , dicens , Om-
no- gna qucefiione volvatur
quia initium bonce voluntatis prccbuerimusy
: id efi , utrum

ni cuftodia ferva cor tuum : fed infir-

mijereatur nofiri Deus , an quia Deus mi-
mitatem ejus Apojiolus manifejiat , di- Jeretur y confequamur bonce voluntatis ini-
?bUip.w cens^ Dominus cuftodiat corda veftra & tium P Multi enim fingula hcec quceren-
intelligentias veftras in Chrifto Jefu . amplius adjerentes , variis fi-
tes , ac jufio
Virtntem liberi arbitrii David enuntiat bique contrariis
funt erroribus involuti .
,
Pfai.us. dicens, Inclinavi cor meum ad facien- Si enim dixerimus nojirum ejfe bonce prin-
das juftificationes tuas: fed infirmitatem cipium voluntatis ,
quid fuit in perfecu-
Uid-f-36 ejus idem orans fimiliter docet, Inclina, torePaulo , quid in Publicano Matthceo y
inquiens , cor meum in teftimonia tua & , quorum unus cruori ac fuppliciis innocen-
i.Rtg. 8. nonin avaritiam Salomonquoque ait, In- tum , alius violentiis ac rapinis publicis
clinet corda noftra ad fe , ut ambulemus in incubans adtrahitur ad falutem? Sin ve-
viisejus, &cuftodiamus mandataejus, & ro gratia Dei femper infpirari bona \vo-
caeremonias ejus, & judicia ejus. Pote- luntatis principia dixerimus^ quid de Zac- \

fiatem defignat a/bitrii nojiri Pfalmogra- chcei fide ,

quid de illius in cruce latra-

pf.S3.n.p6
us dicens^ Cohibe linguam tuam a ma- nis pietate dicimus ,
qui defidcrio fuo vim
lo, & labia tua ne loquantur doluni: quamdam regnis ccclejiibus inferentes , fpe-
infirmitatcm ejus nofira protejiatur ora- cialia monita prcevenerunt ?
vocationis

0:>
tio , dicentibus nobis , Pone , Domine ,
C onfunvv.ationem vero virtutum exe- &
'euftodiam ori meo , & oftium circum- cutionem mandatorum Dei , nojiro de-
fi
ftantia; labiis meis . Arbitrii nojiri fa- putaverimus arbitrio
quomodo oramus , ,

cultas a Domino declaratur^ cum dicitur, Confirma Deus hoc quod operatus es p 6
^
ijai.^.z. Solve vincula captiva filia Sion:
colli tui in nobis : &, Opera manuum noftra- J
i j.x<>. 17.

* al. dc-fr agilitatem ejus propbeta * decantat di- rum dirige fuper nos? Scimus ad male- Nww>c . 2
nur.tiat.
cens ^ Dominus folvit compeditos ; & ,
dicendum ffraeli Balaam fuijfe conduilum^
Pf.iiV.il'. Dirupifti vincula mea , tibi facrificabo fed videmus malcdicere cupicnti non fuif-
hoftiam laudis. fe pc-imiffum Cufioditur Abimelech , ne Gen zo ^
.

Audivimus in Evanpelio Dominum Rebeccam tangens peccet in Deum Jo- Gea.i,^, .

convocantem ut ad eum properemus per Jeph fratrum livore dijirahitur , ut defccn-

Matt. ii.liberum arbitrium ; Venite ad me om- fio filiorum Jfrael in Mgyptum fieret , (y
*' nes qui laboratis&onerati eftis , & ego illis de germani necc trailantibus , futurce

renciam vos fed infirmitatem ejus idem

: famis remedia pararentur .
Joan-c.M Dominus protejiatur dicens, Nemo poteft (f)uod idem Jofepb a fratribus agnitus
venire ad me , nifi Paier qui mifit me manifejiat dicens , Nolite pavere , nec lbidem.
adtraxerit eum. Apofiolus liberum arbi- durum vobis vidcatur, quod vendidiftis
i.Cor.t).2^frium nofirum incitat dicens, Sic currite me in his regionibus. Pro falute enim
ut comprehendatis : fcd infirmitatem ejus veftra mifit me Dominus ante vos. Et
Joan.^.%j.J oatines Baptijia teftatur , cum ait , Non infra^ Prajmifit enim me Dominus, ut ibid.t-i-
poteft homo accipere a fe quidquam , refervemini fuper terram, & efcas ad vi-
ven-
 .

De ProtectioneDei. 169
vendum poflitis habere . Non veftro con- nem re£tum, tantummodo boni
ideft , ut
iilio, Dei huc miifus lum,
fed voluntate fcientia jugiter fueretur , ied ipfi qus-
qui fecit me quafi. Patrem Pharaonis , iierunt cogitatione muitas Fatti enim .

& dominum totius domus ejus, ckprin- funt , ut ditium eft , fcientes bonum &
cipem in omni terra JEgypti. Et cum malum. Concepit ergo Adam pofi pra-
poft obitum patrisy formidantibus fratri- varicationem quam non babuerat fcien-
bus fufpictonem timoris auferret , Nolite, tiam mali , boni vero quam acceperat
c
O:o. inquit, timere . Numquid Dei poflumus fcientiam non amijit
renuere voluntatem? Vos cogitaitis ad- Denique non amifijfe /jumanum genus
verium me in malum , & Deus vertit poft pravaricationcm fcientiam boni ,
in bonum , ut exaltaret me , iicut im- etiam ApoftolifententiaevindentiJJime de-
pra:ientiarum cernitis, & ialvos faceret claratur, qua dicit , Cum enim gentes, iWi.u.
15,J>>1<5 '
p/10 16
P°pulos multos. Quod etiam beatusDa- qu_ legem non habent, naturaliter ea
cs-17. vid asconomice tunc fattum in pfalmo qua: iegis funt faciunt , hi legem non
centejimoquarto ftmiliter declarat dtcens, habentes, ipfi fibi funt lex, qui often-
Et vocavit iamem iuper terram , & dunt opus legis fcriptum in cordibus
omne firmamentumpaniscontrivit . Mi- fuis, teftimonium reddente iilis confcien-
iit ante eos virum, in iervum venum- tia, & inter ie cogitationibus accuian-
datus Joieph. Hac duo, id eft, vel
eft tibus, aut etiam defendentibus , in die
gratia Det y vel liberum arbitrium, ftbi qua judicabit Deus occulta hominum.
quidem videntur adverfa ; fed utraqus Quo fenfu etiam Dominus per propbe-
co/icordant, & utraque nospariter debere tam increpat Judaorum non naturalem y
fufcipere y pictatis ratione colligimus: ne fed voluntariam cacitatem , quam ipft
unum borum bomini jubtrabentes, eccle- ftbi contumaciter inferebant. Surdi , in- lfai.41.it.
ip>
Jiaftica fidei regulam excejtfje videamur. quit , audite, & caxi intuemini ad vi-
Nam cum viderit nos Deus ad bonum, dendum. Quis furdus, nifi lervus meus,
velle deflettere , occurrtt , dirtgit atque & caecus , nifi ad quem nuntios meos
lfai.io.19 atque confortat. Ad vocem enim clamo- mifi? Et
ne forte banc eorum cacitatem
Ff.49. ij. ris tui ftatiniU t audient, reipondit ti- aliquis natura , non voluntati pojjit ad-
bi: & y
Invoca me, inquit, in die tri- fcribere y alibi aitEduc foras popuiiun.,
l/ai. 45.8.

buiationis tuas, & eruam te , glorifica- ca;cum , & oculos habentem , iiirdum,
bis me. Et rurfus, Ji nos nolle, vel in- & aures ei funt itcrum , Qui ha-
: & Eznb. 12.

bentes, inquit , oculos non videtis , &

""
tepuifje perfpexerity adbortationes faluti-
feras admovet cordibus noftris , quibus vo- aures , & non auditis Dominus etiam .

luntas bona y vel reparetur vel formetur in Evangelio, Quia videntes inquit , y Malt , t
,

in nobis. non vident, & audientes non audiunt, 15. 14.&

neque intelligunt, & adimpietur in eis
15>

prophetia lfaiae dicens Auditu audie- c$.

r A p Ti T ytt ,
2/-»»*

tis, &non intelligetis, & videntes vi-

Quod voluntas bona, nec femper grati„ , ncc debltis & non videbitis Incraffatum tft .

femper homini tribuenda.

fit
enim cor popuJi hu j US) & auribus gra.
'Ec enim talem Deus hominem fccif- viter audierunt , & oculos iuos conclu-
N: fe credendus eft, qui nec velit um- ferunt ; ne quando videant oculis y
&
quam y nec pojftt bonum . Alioquin nec auribus audiant , & corde intelligant ,
liberum ei permijit arbitrium , fi ei tan- & convertantur , dc fanem illos . Dcni-
tummodo malum ut velit & pojftt , bo- que ut pojftbilitatem boni iis inejfe de-
num vero a femetipfo nec velle nec pof- ftgnaret^ increpans Pbarijccos , Quid au- LwI2
fe conccjftt . Et quomodo ftabit illa Do- tem, inquit , etiam ex vobis ipfis non
mini poft pravaricationem primi bominis judicatisquod bonum eft ? Quod uti-
Gtn.s.zi. lata fententia ; Ecce Adam facms eft fi- que non dixijfet , niji eos judicio
eis
cut unus ex nobis, fciens bonum&ma- naturali id quod aquum eft fcijjet pof-
lum? Non enim talis ante fuijfe putan- fe difcemere.
dus efty qui boni ejfet prorfus ignarus : Unde cavendum eft nobis , ne ita ad
alioquin velut quoddam irrationale atque Dominum omnia fantlorum merita refe-
infenfatum animale eumfatendum eft fuif- ramus y ut nibil niji quod malum atque
fe formatum . Jguod fatis abfurdum , at- perverfum eft humance adfcribamus na-
que a catbolica fide omnimodis alienum turce . Jn quo quidem fapientijfimi Sa-

eft . Quinimmo fecundum fapientijjtmi lomonis, immo Domini , cujus hcec ver-
Iedl.7.30 Salomonisjententiamy Fecit Deus homi- ba funt , teftimonio confutamur . Ita
S. Profperi. y enm
 .

ijo Joannis Cassiani Collatio XIII

enhn cvm ConfuY,mata templi exJirliBio- non profuit ei perceptio gratice falutaris.
z.Paral.6, ne oraret , ejfdtus efi Voluitque Da- : Non enim prccceptis bcati Petri maluit
8
' 9 & '
vid meus xdificare domum no-
pater -obedire dicentis, Pamitentiam age ab hac Aa.s.n.
rmrii Domini Dci Ifrael & ait Do- : nequitia tua, & ora Deum, fi forte re- & z s-

minus Deus ad David patrem meum , mittatur tibi hac cogitatio cordis tui:
Qiiod cogitafti in corde tuo aidificare in feile enim amaritudinis , & obliga-
domum nomini meo , bene fecifti hoc tione iniquitatis video te effe.
ipfum mente traclans verumtamen , Pravenit ergo bominis voluntatem mi-
non tu sedificabis domum nomjni meo. fericoraiaDomini, de qua dicitur, Deus pp^. u#
Qiac ergo cogitatio atquc ijle tracla- meus, mjfericordia ejus prajveniet me.
tus regis Davtd
utrumne bouus , & ex Et rurfus , Dominum remorantem utque
D'eo, an malus ab bomine fuijfe & di- utiliter quodammodo fubjijtentem , ut no-
cendtts ejl ? Si enim bona atque ex jirum experiatur arbitrium^ voluntas prce-
Deo futt illa cogitatio, cur ab eo a quo venit nojira^ cum dicitur , Et mane ora- pf- s 7.>*.
infpirata efl, eidem nega-tur ejfetlus ? Si tio mea prseveniet te ; & iterum, Pra> /y„/. x , g,

autem mala & cx bomine fuit, cur lau- veni in maturitate&clamavi ; &, Prae- M7-
datur a Domino? Rejiat ergo ut & bo- venerunt oculi mei ad te diluculo Ad- .

ha , & ex bomine fuijfe iredatur . In vocat etlam nos &

invitat cum dicit ^To- lf*Mu\
quem mvdum noflras quotidie cogitationes ta die expandi manus -meas ad populum
pojfumus judkaYe . Neque enim aut foli non credentem mihi , & contradicen-
Davfid bonum ex femetipfo cogitare con- tem : &
invitatur a nobis^ cum dicimus
cejfum ejl , aut nobis ne quid boni um- <?/, Tota die expandi manus meas ad Pf.87.10.

quam fapere aut cogitare pojfimus , r.atu- te Expeclat nos^ cum dicitur per propbe-
.

raliter cknegatur tam^ Propterea expe£lat Dominus , ut ifii-io.iK

Dtibitari ergo non poteji inejfe qui- mifereatur veftri : & expeclatur a nobis
dem om-ni aninia naturalitcr virtutwn cumdicimus, Expe&ans expechivi Do- fM3?.'.
Jemrna , beneficio Creatoris inferta , fed minum, Sc refpexit rnc &, Expeclavi /y„/. n8, :

l66 '
nift bcec opitulatione Dei fuerint excitata^ falutaretuum Doraifie £V vonf&rtat .

ad incrementum non poterimt

perfeclio?2is Dominus cum <dicit , Et ego erudivi & 0/^7.15,
pervcnire : qv.ia fecundum beatum Jlpo- coniortavi brachia eorum , & in me co.

I# C»r?.?, flolu™) neque qui plantat eft aliquid , gitaverunt mal-itiam ut nofmetipfos ••
&
neque qui rigat, fed qui incrementum confortcmus hortatw , cum dtcit , Confor- //«Mf-s*
dat Deus . Adjacere autem bomini in tate manus diffoluras, & genua debiilia
quamlibct partefn crbitrii libsrtaterh , etiam roborate Clamat Jefus , Si quis fitit , Joan.T.n.
.

i\ox\$.
Mer ille, qui dicitur Pnjioris , apertijji- veniat ad me', & bibat clamat etiam .'

me docet^ in quo duo angeli unicuique r.o^ ad eum propbeta , Laboravi clamans > Pf. 68.4.
Jirum adbccrere dicuntur , id ejl , bonus raucs faclae iunt fauces me«, defecerunr
ac malus bommts vero optione con
; in 1-
oculi mei 'd"um fpero in Deum meum.
Jificre , qucm Jequattir Et id*
ut eligat . Ghtarit Dominus dicens , Quadivi , & non
jfa it66 >4>
circo manet in bomine femper liberum af- erar Vif ; Vocavi , Bc non erat qui re-
Vttrium ,
quod gratiam Dei pbjfit vel no iponderet : ipfe a fponfa
quceritur &
gligcre vel amare . Non erthn ptccceptffef In
fiebilitcr conqlterente
, cubili ttieo iji Cant.3.1.

PhUip. i.
Apojlolus dicens, Cum metu & trerrtore noclibns (jUxfiviquemdiiexitanima meij
veftram falutem operamini, nifi fctfftt qtia;fivi eum & non inveni ; vocavi ,
cam vel excoli a nobis pojjc , vel negligi. 8c non reipondit mihi-.
Sed ne crederent Je ad opus falutis divi-
""""*" ~~~
lbid, ?2o auxilio non egere^ fub/ungit^ Deus eft
!

13-

enim qui operatur in vobis & veiie & c A P U T Xlir

j Tim.a,. perficere pro bona voluntate. Bt idcirco
?4 '

<2.uod gratiam Dci hunww conatus componfare

Timotbeummonms, Noli, inquit, ncgli-
non P9&&
gere gratiam Dei qtue eft in te. Et ite-

i.Tim.i.6rum^ Ob quam cauffam moneo te , ut lf T ita fcmper gratia Dci noflro itt

Tefufcites gratiam Dei 'qn^ eft in te . ji bonam partem operatv.r arbitrio ,

at-

Jnde efl quodetiamCorintbiis fcribenshor- que in omnibus illnd adjavat ,

protegit
latur & commonct , nc indigncrs Je gratia ac defendit , ut nonmimquam ab eo quof
^eiinfrucfuojisoperibusexhiberent^ dicens, dam conatus bonce voluntatis vel exigat^
j.Cor,6.i.
Adjuvames autem &obiecramus, ne m vel expetlet ; ne penitus -dormienti , aut
vacuvrm gratiam Dei recipiatis <>)uam . inerti otio diffoluto , fua dona <onferre
Jine dubio qttia rit vacuum recepvrat Stmon, videatur , vccaftones quodammodo -quitrens^
*
• '
•
'qui-
 .

D E P R O T E C T I O N E D E I. 171
quibus humana fcgnitici torpore difcuffo , cum, non ncque fecuro , fed labo-
otiofo
non irrdtionabilts munificentia fua largi- ranti ac dcfudanti eam cooperatam fuijfe
tas videatur, dum eam fub colorc cujuf- dcclarat .

dam dcftderii ac laboris impartit ;

0"
nibilominus gratia Dei femper gratuita
C A P U T XIV.
pcrfcvcret , dum exiguis quibufdam par-
vifque conatibus tantam immortalitatis glo- Quod tcntationibus fuis Deus virtutem humani
riam^ tanta perennis beatitudints dona , experiatur arbitrii.
Iaf.15.40 '

tn<efi'im abil't tribuit largitate . Ncc enim QUod etiam in Job probatifftmo atble-
quia illius in crucc Jatronis pracejfcrat ,ta fuo, cum eum diabolus expetijfet
pronuntiandum efi , noa ei
fidesj idcirco ad fingulare certamen, divinam le-
beatam commorationcm paradiji gratuito gimus providijfc jufiitiam Si enim con- .

cjfe promijfam , aut panitcntiam David tra inimtcum non fua virtutc , fcd Det
i.Reg. ia. rcgis illam unius verbi, qua dixit , Pec- folius fuijfet gratia protcgcnte congreffus ,
*'*
cavi Domine, duo tam gravia cjus cri- & abfque ulla virtute paticntia Jua ,
-
mina, &
non potius clcmentiam Dei ab~ divina tantum opitulationc fujfultus ,

crcdcndum ejl , ut pcr Natban

JiuliJJc multipliccs illasy ac tota "tnimict crudcli-
Ibid.lr.i) propbctam mcrcrctur audire , Et Domi- tate quafitas tcntationum molcs & exitia
nus tranftulit iniquitatem tuam , non pertulijjct ,
quomodo non illam calumnio-
morieris . (^uod igitur bomicidium adul- fam quam prius emiferat vo-
diabolus ,

terio addidit , libcri utiquc arbitrii fuit : ccm* adverjus eum juflius itcrajfct , Num-/ ^- 1 9- 10 -

quod autcm arguitur per propbetam , di-
vina dignattonis efi gratia Rurjum quod
peccatum fuum bumiliatus agnofcit , pro-
pric libcrtatis ejl opus : quod vero fub
brcvijjtmo tcmporis punclo indulgcntiam
tantorum crtminum promeretur , Domini
quid gratis colit Job Deum r Nonne tu
. vallafti eum ac domum ejus, &univer*
fam fubftantiam ejus par circuitum ?
fed aufer manum tuam ; id efi , Jinc
cum fuis mccum virtbus decertarc , nifi in
faciem tuam benedixerit tibi Sed cum .

miferentis ejl donum . Et quid de bac nullam hujufcemodi quertmoniam calumnio-

tam brevi confcjfione , & incomparabili Jus hojiis poji confiiclum audcat iterare ;
divina retributionis immenjitatc dicamus? non Dei , Jed iflius fe viftum virtbus
cum bcatus Apojlolus ad illam magnitu- confitetur licet etiam gratia Dei non ia
:

dtnem futura remunerationis adfptciens , totum illi defuiffe credcnda ftt ; qua tan-
quid de illis tam innumeris pcrfccutioni- tam tentatori tentandi tribuit poteflatcm,
bus fuis pronuntiavcrit conftdcrare pcrfa- quantam & illum reftjiendi noverat ha-
*.Cor.4.i7 cile
ftt . Nam
Momentaneum hoc , in- bcre virtutem : non eum ab illius impu-
quit, &leve tribulationis noftrs , lupra gnatione ftc protegens y ut nullum virtu-
modum ultra comparationem, jeternum ti humana relinqueret locum , fed hoc
pondus gloria; operatur in nobis . De tantum procurans, ne violentiffimus ini-
quo & alibi conjlantcr enuntiat dicens ,
micus animam ejus amcntem faciens , &
Kow.8.18. . Quia non funt condignas paffiones hu- impotem fenfu* impari cum atque intquo
jus temporis ad futuram gloriam ,
qua: ccrtaminis pondere pragravarct
revelabitur in nobis. Jguod ergo Jolcat interdum tcntarc Do-
Quantumlibet ergo enifa fuerit huma- minus fidem nojiram , ut fortior vcl glo-
na Jragiliias , futura retributioni par ejfe rtoftor fiat , evangelici illius centurionis
non poterit , nec ita laboribus fuis divi- edocemur cxemplo, cujus puerum cum fci-
nam imminutt gratiam , ut non fempcr ret utique potsjiate Jermonis fui fe Do-
gratuita pcrfeveret : & idcirco pradiclus minus curaturum, offcrrc maluit prafen-
magifier Gentium y licet gratia Dei apo- tiam corporalem, dicens, Ego veniam & Matt.8, 7 .
fiolatus gradum Jortitum fc fuijjc tejie- curabo eum. Scd illo banc ejus oblatio-
i.Cor.it.fuy^ dicens, Gratia Dei fum quod ium; nem fervantioris fidei Jiagrantia Jupergrc-
tamen fe quoque gratia divina refpondif- diente, atquedicente , Domine, non ium n .^
ttid.f.s.
Ibidem,
f e pronuntiat , dicens^ Et gratia ejus in dignus ut intres fub teclum meum , fed
me vacua non fuit, fed abundantius il- dic rantum verbo , & fanabitur puer
lis omnibus laboravi & obtinui non ; meus ; miratur eum Dominus atque col-
autem ego , fed gratia Dei mecum . laudat , cunclijque illis , qui ex Ifraelis
Nam cum dicit , laboravi , conatum pro- populo crediderant prafert, dicens, Amen Uid.f.n
P rtt fi& nat ar hitrii cum dicit, non au-• dico vobis, non inveni tantam fidem in
tem ego , fed gratia Dei , virtutem di- Ifrael. Nullius enim laudis efjet ac me-
vina proteclionis ojiendit ; cum dicit me- riti,
fi id in eo Chrijius quod ipfc do-
S. Profperi» Y 2 na-
 . .

l~z JOANNIS CASSIANI COLLATIO XIII

naverat pratuUffet Alioquin dixijfet ,
,
. dum robufice mentis exprobrat qua adhiit
,

Non dedi tantam fidem in Ifrael . ^Miam fpirhualium nequhiarum turbinibus non
explorationem fidei , etiam in illo ma^ni- poterant impugnari^ adverfum quos femet-
fiuutijfimo patriarcha. divinam Lcgimus ipfum^ vel illos perfetlos noverat quoti-
Cemf.xz.i difpenjaffe jufihism^ cum dicitm , Et fa- die dimicare^ de quibus ad Epbejios di-

£tum eft poft h#c verba, tentavit Deus cit : Jam non eft nobis colluftatio ad- fyW> 6*
Abraham. Non enim illam fidem, quam verfus carnem&languinem , fed adver-
ei Dominus infpirabat , fed illam quam ius principatus , adverfus poteftates ,

vocatus femel atque Uluminatus a Dom\- adverfusmundi re&ores, tenebrarum ha-

no per arbitrii libertatem poterat exbibe- rum , contra fpiritalia nequitiat in ca>
7T, experiri voluh divtna jufiitia. Unde leftibus . Cum vero fubjungit , Fidelis uc„, m.
non immerito fidei cjus conflantia com- autem Deus ,
qui non permittit vos tj-

probatm , atque ad eum fuperveniente tentari fupra id quod poteftis;, non uti-.
gratia Dei , quce cmn panlifpcr fubreli- que optat , ne eos tentari pcVmhteret ,

Uid.f.iz querat , ut probaret , ita dicitur: Ne in- fed ne fupra id quod fufiinere poterant,
feras rnanum tuam in puerum , neque tentarentur . lllud bumani emm indicat
facias ei quidquam : nunc enim fcio , arbitrii facultatem^ boc vero Domini gra-
quia times Dominum tu, Scnon peper- tiam tentaticnum luttamina moderantis
cifti filio tuo dilefto propter me, ojiendit In bis ighttr omnibus approba-
.

Qttod tentationis gentts nobis quoque tur y ita femper divrnam gratiam arbhrhtm
ad probationis meritum pojfe contingere hominis inchare^ ut illud nen in omnibtts
in Deuteronomio fatis evidenter a legis- taiiter protegat ac defendat , uf non etiam
$e»H' 'latore prtedicatur
l
Si furrexerit, inquit,
: pro-priis eum conatibus congredi adverfum
s vei
inter vos propheta , aut qui fomnium
'
fpiritales faciat inimicos , in quibus
fe vidiffe dicat , & prxdixerit fignum gratiam Dei vittor , vel infirmitatem
atque portentum, & evenerit quod lo- fuam fuperatus intelligat ,
& ita difcat
cutus eft, & dixerit tibi, Eamus & fer- non de fua forthudine , fed de dtvino
viamus diis' alienis quos ignoratis , ne femper fperare fitffragh , ad fitum
atqtte
audias verba prophetx illius aut fom- jugiter recttrrere proteiiorcm
niatoris : quia tentans tentat teDomi- Et ut hoc non nojfra conje&ura , fed
nus, utrum diligas eum in toto corde evidenttoribus adhuc Scripturcc teftimoniis
tuo, & cuftodias mandata iJlius, an non. approbetur, illud quod in Jeju Navc /c-
Quid ergo ? Cnm ifium prophetam aut gitur retratlermts . Has , inquit ,
gentes/a^Vs.u
2
fomniatorem fitrgere permiferit Detts , ita- dimifit Dominus, ac difperdere noluit,
ne eos^ quorum fidem probare difpofutt, ut in eis experiretur Ifraelem , utrum
protetturus ejfe credendtts efi , ut nullum cuftodiret mandata Domini Dei fui, &
penittts locum^ quo fuis viribus cum ten- haberent confuetudinem cum hoftibus
tatore confiignnt , libcro eonim refervet praeliandi, Et ut incomparabili Crcatorh
arbitrio ? Et quid cor necefife efi vel ten- nofiri clcmentice mortale aliquid , non pro
tari, quvs ita infirmos novtt ac fragiles, aqttalitate pietafis , fed ex aliqua indi-
ut nequaquam virtute fua valeant refifie- genticefimditudine comparemus Si nutrix .

re tentatori ? Sed atique nec tentari eos pia atque follicita ditt Jinu parvulum ge-
/ufiitia Domini permififfet , niji parcm ffat , ut quandoque ingredi doceat j &
in eis refificndi fiiffiet ineffe vtrtuXem ,
primum qrtidem ettm reptare permittit ,

qtta pojfent cequitatis /udicio in tttroque dehinc erettum ut alternis pajfibus inni-
merito , vel rei vel laudabiles judicari tatur , dextrce fux virtute Jufientat , mox
Tale eft d? quod ab Apoftoh
illud paululv.m derclitlum^ fi titubantem vide-
j.Cb.-. io.
dicitur: Tentatio vos non apprehendit, r/>, protinus apprehendit , nutantem fu-
»J« frffi huinana. Fidelis autem Deus, qui fcipit^ lapfum erigh^ vcl arcet a ca- &
non permittet vos quod *
tentari fupra id fu , vel etiam decidere leviter Jinens , * ai
£
poteftis, fed faciet cum tentatiane & clcvat poft ruinam ; cttm autem eum ^niter.
exitum , ut fuftinere pofitrs. Cttm enim puerhiam, vel adohfcentia ac juventutis
dicit)Qui ftat rrdeat ne cadat , Jolli- perduxerit robur^ quxdam ctiam pondera
ll>;d.fji cttam ^cddit arbhriilibertatem^ quamuti- vel laborcs y quibns non opprimatur , fed
qae noverat penepta gratia , vel Jfare exerceatur injnngh , & cum amulis de-
per indttjtriam , vel cadere per ncgligen* certare permhtit : quanto magis caleftis
tiam pojfe. Cnm autem infert , Tenta- ille omnittnt pater novit ,
quem ftntt gra-
tio vos non apprehendat nifi humana; tice fua gcfiet ,
quem liberce voluntatis
infirmitatem eorum & inconfiantiam nec* erbitrio in confpetlu fuo cxcrceat ad vir-
tu-
 De Protectione Dei. 17^
tutcm &
tamen ad/trvat laborantem ,
, Aliorum morbis medelam rogarus indul-
exaudit vocantem non reltnquit quaren- , Jit aliis fpontaneam praJHtit mcdictnam.
,

tem , cripit dc periculo interdum etiam Alios bortatus ejl ut /perarent , diccns ,
ncfcicntem? Vis ianus ficri ? aliis non fperantibus T *» 1-6.

, . ultro ingejjit auxilium . Aliorttm dejide-

C A P U T XV r%a > VriUS qntm voluntati eorum Jatis-

facerct cxploravit , diccns ,
Quid vultis ^^ ,
0#
Dc multiplici vocationum genere. ut faciam Vobis ?
/?//'/' ignora-nti vi*m,i*.
Rom, 11. ~T)^' r ? w<p ^ / ''7,w evidenter cjrenditur ,
</«/* /'</ quod concupierat obtineret , beni-

5i« JL injcrutabilia effe judicia i in- D & gnus oftendit , Si credideris , inquiens ,1o*n. n.
^ '
veftigabiles vias ejus, quibus ad falutem videbis gloriam Dei //*/«• ///«> * tf /* .

bvmanttm adtrabit gcnus . Quod etiam tirtutem curationum affluenter cffudit,

evangelicarttm vocatiomtm exemplii pof- ut de eis Evangelifla commemovct , Et Mat( _
.

Jumus approbare . Andream namque /rc omnes languidos eorum

at 4' inter
*Z J' r curavit : 14.

Petrum, cetcrojque Apojlolos , nibil de

'
alios vero immenfatlla beneficiorumCbri-
falutis fua rcmedio cogitantes, fponta- Jii abyjfus obturata ejl , ttt dicaPur, Et Matt.t',
nea gratia fua dignatione praelegit : s8 '
non poterat inter illos Jeiits facere vir-
Luc.i9s-Zaccbicum ad cvnfpetlum fe Domini fi- tutes, propter incredulitatem illorum .

r*' deliter extendentem, cxiguitatem Jia- & Et ita largit/ts Dei fecundum capacita-
tura fu& fycomori celjitudine Jublevan- tem bumana fidei etiam ipfa formatur,
tem non folum fufcipit , verum etiam ut buic quidcm dicat , Secundum fidem Ma(i
beneditlione cobabitationis illujirat . Ja- tuam fiat tibi illi vero, Vade, & fi-
.' 19-
'^;' !t 8*
vitum ac repugnatem adtrabit Paulttm: cut credidifti fiattibi/ alii autem, Fiat '

A8.
JMitt,
9. alium pracepit Jibi iufeparabiliter
it.i tibi ficnt vis : & rurfum alter-i , F ides M»tt. 1 5.

tua te falvum fecit.

'
adbivrere , ut ei pofiulanti brcvijftmas
pro jepuhura patris non concedat tndu-
M Jit j.

. x».

A8.10.1.
** M * Cornclio prccibus &" eleemofynis
C A P U T XVI
Ksr f<q. fuis jugiter injtjienti , vclut remuner*-
itonis vice , via falutis ofienditur , eisfue ~^~ g ratia Dci >
e0 <l
uo<- tu msnx fidei tr»n-
fccndat anguftus.
angeli •vijttatione pracipitnr , ut accer-
Jiens Petrttm , verba falutis abeo, qui- Vj£»;o autem tcfHmet bac a ntbis
kus una cum mnnibus fuis falvaretur , .U\ ideo fuijfe prolata, ut nitarnur ad~
agnofcat . firuere^ Jummam falutis iu nofirx fldci
Et it/t multiformis illa fapientia Dei ditione conjtjiere,
fecttndum quorumdam
falutem boninttm multiplici atque in- profanam opinionem ,
qui tatttm libero
fcrutabili pietatc difpenfat , ac fccundum arbitrio deputantes y gratiam Dc difpeu-
capacitatem ttniufcujufque gratiam futc fari fecundttm meritum uniufcttjufque de-
largitatis impertit , ut ipfas quoque cu- finiunt . Sed abfoluta fane prommtiamus
rationes, non fecundum uniformem maje- fententia, etiam exuberare gratiam Dei,
fua potentitm^ fed Jecundum men-
fiatis & transgredi interdttm bumana infideli-
fnrcm fidei in qua unumquemquc repe- tatis anguftiss. S^uod in illo evangeli-
vel Jicut ttnicuiquc ipfe partitus eji r
rit, co fatlum fuijfe regulo reminifcimur ,
Matt %,malu.erit exercere . Credentem namque qui dum facilitts credit agrotantem filium
quod ad emundationem lepra fua volun- ftmm poffe curari^ qttant mortuum fufci-
tas Cbrijii fola fufficeret , folo volunta- tari yprafentiam Domini feftinr.s implo-
Matt, 9. tis fua curavit affenfu, dicens ; Volo, rat , dicens^ Domine , defcende , prius j a».^ 7
mundare . Alteri deprecanti , ut advc- quam moriatur filius meus Cujus infi- MM-f-w .

uicns per impojittonem manus fua defun- delitatem licet bis fermonibus Cbriftus
£iam filiam Jufcitaret , ingrejfus dtmum arguerit y Nifi figna & prodigia videri-
ejusy eodem modo quo ille fperaverat , tis, non creditis •
tamen fecundum in-
id qttod rogabatur induljit . Alii creden- firmitatem fidei ejtts, gratiam fus <kvi-
ti fummam falutis in verbi ejus pradi- nitatis exercuit ; nec praftntia corpor*-
Matt&.%.
catione confiftere , ac refpondenti, Dic //', quemadmodttm ille crediderat, lctba-
tantum verbo, & fanabitur puer meus, les febrium morbos, fed verbo fua pote-
psr fermonis imperium refoiutos artus ftatis exclujit diccns , Vade , fiJius tuus l^d.t.to
Wdemi* priftinv Tobore foiidavit dicens , Vade vivit.
,
a
" 9 & ficut credidifti fiat tibi. Aliis de ta-
'
'
Qttamfuperabundantiamgratia , etiam
io
£lufimbria ejus fperantibus medicinam, in illitts parAytki curatione Dominum
ubertim fanitatis dona largitus efi . legimus cjfudijfc , cttm ei laxgttvrii Jui
tan-
 . ^

174 JOANNIS CASSIANI COLLATIO XIII

tantum , quo corpus fuerat refolutum , re- dem ut impleantur ea qua utiliter a no-

mcdia pofcenti , anima prius ingerit Jofpi- bis defiderata perfpexertt adjwvare , nunc
Matt.9.i.t atem dicensy Conftans efto, fili, dimit- vcro ipfius fanili deftderii infpirare prin-
tuntur tibi peccata tua. Pofi quod non cipia , & vel initium boni operis , vel
credentibus Jcribis pojfe cum remittcre bu- perjeverantiam condonare . Inde eji quod
mana peccata y ad confundendam incxedu- orantes, non folum protetlorem ac falva-
litatem eorum etiam membra ejus para-
, torem fed etiam adjutorem ac fufcepto-
y

lyfeos valetudine refoluta y potejiatis fua rem Dominum proclamamus In eo enim .

Uidtmf. fermone rejirinxit , dicens , Quid cogita- quod prior advocat , ignorantes atque &
4'&fy* tis mala in. cordibus veftris ,; Quid eft invitas adtrahit ad Jalutem^ protetlor at-
facilius dicere, Remittuntur tibi pecca- que falvator efi : in eo autem quod ad-
ta ; an dicere, Surge, & ambula? Ut nitentibus nobis opem ferre , refugientef-
iciatis autem quia Filius hominis habet que fufcipere ac munire conjuevit , fufce-
poteftatem in terra dimittendi peccata, ptor ac rejugium nominatur Denique .

tunc ait paralytico, Surge, & tolle Je- hanc dijpenjationis Dei multiplicem lar-
6ram tuum, & vade in domum tuam . gitatem beatus Apofloius mcnte pertra-
Similiter autem in Hlo , qui triginta clans , & in quofdam immenjum atque
& oilo annos juxta natatoria crepidinem interminabile pietatis Dei pelagus Je in-

fruflra decumbens , de aqua illius motu ctdiffe conjpiciens y exclamavit , O altitu- 9 „2> It ,

fperaverat medicinam , munificentiam ul- do divitiarum iapientia: & icientia: Dei/ 3h&3**
tronea largitatis oflendit Nnm cum vo- . Quam jnicrutabilia iunt judicia ejus ,

lens cum ad Jalutis remedia provocare di- & inveftigabiles viae ejus / Qiiis enim
Jaa».<i.6<
xijfet ci , Vis faiius fieri ? cumque ille cognovit lenium Domini?
de humani adjutorit inopia quereretur , ac Hujusergo Jcientia admirationem y quam
Ibid. f, 7 t dice ret , Hominem non habeo , ut cum ille talis ac tantus gcntium magijier ex-

turbata fuerit aqua , mittat me in pi- pavit , evacuare conabitur quijquis credi-
fcinam incredulitati ejus
• ignorantia & derit inaflimabilis abyfft profundi-
illius

veniam tribuens, prifiina eum Janitati , tatem humana ratione fe pojfe metiri .
non illa qua fperaverat via y Jed qua Do- Nam qut ad plenum difpenfationcs Dei y
minus voluit mijeratione reflituit , dicensy quibus Jalutem in hominibus operatur T

l&id.f.s. Surge, tolie leclum tuum , & vade in vel mente concipere vel differere fe pof-
,

domum tuam Et quid mirum , ft hac.

Je confidit ,
proculdubio impugnans Apo-
Domini poteflate gefia narrr.ntur , cum fi- floltca Jententiae veritatem, Jcrutabtlia ef"
milia ctiam per jervos Juos di.vma gratia Je Dei judicia , &
vefligabilcs vias ejus ,

AB 2. i
faerit operata t Ingredientibus namque profana pronuntiabit audacia , ipjo quoque
e> Jeq. templum Petro & foanne. cum ille clau- Domino Ijac ad eos ita tefiante , Non -?/«'-55- 8 >

dus ex utero matris , qui grejfum penitus enim cogitationes mex cogitationes ve-
ignorabat eleemojynam pofiuiaret ; illi
, fttai, neque vix veftrx vix meae. Quia
non ara quce pojcebat infiitmus, Jed
vilia ficut cseli a terra , fic exal-
exaltantur
grejfus ojjicia largiuntur y parvijjima & tatac lunt via; raes a viis veftris, & co-

flipis Jperantem Jolatia, injperata Jalutts gitationes mea? a cogitationibus veftris.

pramiis locupletant , dicente Petro , Ar- Hanc igitur dijpenjationcm atque amorem
' " " gentum & aurum non eft mihi quocl : Juum y qucm nobis tribuere Dominus inde-
autem habeo, hoc tibi do , In nomi- fejfa pietatc dignatur , volens humana
ne Jeiu Chrifti Nazareni furge , &am- ajfeiiionts motu exprimere, nec inveniens
bula, in hac crcatura talcm charitatis ajfetlum^

:
cui eum comparare dignius pojfet , tener-
_ vimis pia matris vifcertbus comparavit
r .
T yvtt ,

& utitur quidem hoc exemplo ,

quia ca-
De infcrutabili difpcnfationc Dei. Y iu$ altud hominum non potefl
in natura
~\Er hac exempla, quadeevan-
igitut inveniri, diccns, Nunquid oblivifci po-. lfai.^.^.
gciicis protulimus monumentis, evi- teft mulier infantem fuum, ut non mi-
denti
dentijfime poterimus advertere , diverfis fereatur filio Sed non con-
uteri fui ?
atque innumeris modis & infcrutabiltbus tentus hac comparatione, tranfcendit. eam
viis, Deum
Jalutem humani generis pro- confeflim y
atque fubjungit dicens , Et fi Uidem..
curare : &
quorumdam quidem volentium illa oblita fuerit, ego tamen non obli-
(? fitientium curjum ad majorem invita- vifcar tui
te flagrantiam , quojdam 'vero etiam no-
lcntes invitojque compellere y & nunc qui-
CA-
 . . . .

De Protec T I O N E D E I. 175
omnibus malitiis veftris quas feciftis, &
fcictis quia ego Dominus cum berie fe- ,
C A P U T XVIII.
cero vobis propter nomen meum, non
Dcfinitio patrum , co quod liberum arbitrium iecundum vias veftras malas> neque fe-
ad falvandum non fit idoneum. cundum fcelera veftra peflima, domus
-

T}£*" quod evidenti ratione colligitur, Ifrael. Et idcirco hoc ab omnibus catho-

l ab his qui non loquacibus vcrbis , fed licis qui pcrfeHionem

Patribus definitur,
experientia duce y vel magnitudinem gra- cordis non inani difputatione verborum ,
tice, vel modulum humani metiuntur ar- jed re atque opere, didiccrunt divmi ej-
ffc!e.9.n bitrii • quia non levibus curfus, nec for- Jc muneris. Primum ut accendatur unuf-
tibus nec fapientibus panis,
pra:lium, quijque ad defiderandum omne quod bo-
nec prudentibus- divitia*, nec fcientibus num eft, fed ita ut in aherutram par-
j.cv.12, g™tia, fed operatur haxomnia unusat- tem plenum fit libcra voluntatis arbu
*>• que idem fpiritus dividens fingulis pro- trium Jtemque etiam fecundum , divina
.

ut vult. Et idcirco fide non dubia, &', cjfc gratice , ut cffici valeant exercitia
ut ita dicam, palpabili experientia com- pradiila virtutum, fcd ita ut pojftbilitas
probatur, univcrfttatis Dcum, velut piij- non extinguatur arbitrii , Tertium quo-
ftmum patrem , benignijftmumque medicum, quc, ad Dei munera pertinere , ut ad-
fecundum Apoftolum, indifferenter omnia quifttcc virtutis pcrfevcrantia teneatur ,

in omnibus operari, & nunc quidem falu- Jed ita ut captivitatem iibertas additla

Divim fh infpirare principia , infcrere unicui- & non Jcntiat Sic ettim univcrfttatis Deus
.

gratia,- be-
que bona voluntatis ardorem, nunc vcro omnia in omnibus credendus eft operari ,
Ve CU
*Pjtus operationis effeclum, confumma- & ut incitct, protegat atque confirmet , non
tionem donare virtutum: nunc a rui- & vt aufcrat quam femel ipfe concefftt ar-

va jam proxima lapfuque pracipiti etiam bitrii Si quod fatie verfutius

libertatem .

invitos &
infcios revocare ntinc autem : humana argumcntatione ac ratione colle-
occaftones & opportunitates falutis ingcrc- Eum , huic fenfui videtur obftftere , vi-

re, ac prcecipttes violentofque conapns a tandum magis eft quam ad deftrutlioncm

lethalibus difpofttionibus inhtbere } & alios fidei provocandum Non cnim fidem ex . Ifai.
ec' "
7.9.
x#
quidcm volcntes currentefque fufcipcrc ,
intellcclu fcd "tntcllcElum ex fide mere-'
,

ztlios vero nolentes renitentefque pcrtrabe- mur, ftcut fcriptum eft, Si non credide-
re, & ad bonam cogere volnntatem ritis, non intelligetis Quia qucmadmo- .

Totum vero non femper reftflentibus , dum & Dcus omnia operctur in nobis ,
nec pcrfcveranter invitis uobis a divinita- & totum libero adjcribatur arbitrio , cui

te concidi, & fv.mmam Jalutis noftra , non dicitur , Si volueritis & aiidieritis me , ifai. 1 . 1 p.

operum noftrorum vierito y fed ccclcfti gra- quje bona funt terrs manducabitis , ad
tice dcputandum , ita Domini ipjius voci- plcnum humano Jenfu ac ratione non pt-
Eztcb.io.bus cdoccmus: Et recordabimini viarum teft, ut arbitror , comprehcndi Hoc nos .

«3- 0-44- veftrarum , & omnium icelerum veitro- beatus Chceremon confirmatos cibo , labo-

rum, quibus polluti eftis in eis, 5c dif- rem fccit tam invii itineris ?ion fen-
plicebitis vobis in confpe&u. veftro, m tire. '.„'
'

ARGUMENTA
CAPITUM LIBRI SANCTI PROSPERI
CONTRA COLLATOREM.
CAPUT f*iAlum»iatores doBrin<e fancli Jlugu- afferit , a/ios per gratiam , a/ios per le-
I. \^_j ftini eo ducunt , ut inimici grati<e gem iy naturam juftificari . Dcfinitio
credantur ab Lcckfia injufte damnati tcrtia Cajftani: ^Appetitum virtutum ba-
Vnde oriatur major necejjitas eos refel- bere hominem a fc ipfo Refe/Htur ex
.

lendi . .Auguftini dutlu catbo/ica acies antea confejfts ab ipfo prima definitio-
Telagianos vicit Epifcopi Velagiani
. ne.
depulfi epifcopatu iy excommunkati CAPUT Contra Cajfianumprobatur nec defideriujn ,

CAPUT Cur aggrediatur unius Cajftani potiftimum IV. fankatis baberi jine gratia , Quarta De-
II. prima definitio ca-
deftmtione s . Caftiani finitio Cajftani:Ter natura bonum a/i-
tbo/ica. ^i quo poflca fecunda definitio- quando bonarum voluntatum prodire prin-
ne incipit introduci definitio , qua doce- cipia. KefeUitur tam ex prima fua de-
tur mu/tos ad gratiam venire fine gratia. finitione , qua>n ex ^Apoftolo, cujus /ocus
CAPUT Cafftanus nec cum Te/agianis nec cum ca- ifte, Velle adjacet mihi , a prava m-
III. tbolicis p/enc concordat : duin errando. terpretatione vindicatur
CA-.
 . . . . . ,, ,

l-Jb
CAPUT Dejinitio 5. Cojftani : Simu/ fufcipkndas Taftoris libro apocripbo probar; voluera f
V- tfft fcntentias contrarias ; <Jy> illam qu<s Co/lator , bominem , etiam ante gratiam ,
bonam voluntattm nafci ex gratia , iy> ad bonum & malum ctqualiter je babere.
i/lam qu<e tx bona vo/untate gratiam CAPUT Cajftanus /iberi arbitrii vigorem demonftra-
pendert dicit . Opinio Cajfiani Catbo/icis XIV. re aggreffus Definitio 10. Cajfani : Jobfuis .

perinde atque Telagianis (rrorem affin- viribus vicijfe diabolum , non auxi/iogra-
git. Refil/itur ex definitionibus fummo- tict quatenus Deusnon majoremten-
, nifi
rum Tontificum &> Conci/iorum. tatori dedit poteftatem,
quam il/i noverat
CAPUT Ctnn ea quceftio , qu<s eft de fanBarum ineffevirtutem. Cafftanifraus: catbo/icam
VI. origine vo/untatum , contra Te/agianqs fententiam de gratia in difputationis prin-
clart definita fit ; male Caff.anus erran- cipio pr<sdicat , i& eamdem poftea impu-
tium arma colligens , con tendit , liberum gnat . ^Ad prctcipitia Te/agiana grada-
arbitrium auferri per gratiam : cum per tim decurrit ,
tam potius formttur , rtgatur is> ordi- CAPUT Libero arbitrio quantas vires tribuat Cajfta-
netur . XV. nus Job in confiilu cum diabolofua ipfius
.

CAPUT Caffianus contrarias definitiones confun- virtute viciffe putat. Contri probatur
VII. dens exemp/is co/oyart nititurquod in-
, Job viciffe auxi/io Dei . To/erantict forti-
tendit boc pofft quofdam per liberum
, tudo noh nifi ex gratia Dei Cafftani er- .

arbitrium , fine adjutorio Dei , qnod qui- ror , virtutem refiftendi babuiffejob ex /i-
dam, nifi Deo cooperante non pojftnt . bero arbitrio non exgratia , ,

Refe//itur ex Scripturis , <& probatur ut CAPUT Ouod fupra docuerat Cajfianus , Centurionis
Mattbcti & Tau/i fic Zaccbcei &> la- XVI. evange/ici exemp/o confirmare nititur cu- ,

tronis in cruce converfionem effe pariter )us Definitio ir. eft: 7>{ullius laudis ac
ex gratia. meriti effe , fi id in eo Cbriftus , quod ip-
CAPUT Definitio 6. Cajftani
: Libtrum arbitrium fe donaverat prcetitliffet Contra probat .

VIII. gratiam parittr fufcipi debere , id-

i3T S. Trofper quod laus iy* meritum per ,

tft ita ut pari modo conferre cd [alu-

, gratiam non auferatur : fidei quoque is»
ttm crtdanticr. Divinct auiloritates dt bonis operibus laudem ac meritum tribui ,
gratia afferuniur : daturqut ratio quare ftne prajudicio gratict
vo/untas non auferatur per gratiam . CAPUT Quantum Cafftanus in fupra ab eo diilis aB-
CAPUT Contra Cajftanum probatur ex Scripturis XVII. juvet Te/agianos dicentes Gratiam Dei ,

IX. & Ecclefict definitionibtis , initium bonct fecundum merita noftra dari , quos ta-
vohtntatis tffe ex gratia Trimus bomo . men profance opinionis arguit : in quo fi-
creatus abfque vitto {5- potens in bono , bimetipfi contrarius effe convincitur . Sa-
perfeverare fi vellet ., Itbero arbitrio di- lus omni modo nifi ex fide effe non por
fcejftt a boio : in quo poft peccatum ni- teft.
hi/ remanfit ad temporalem , nijt quod CAPUT Cajftanus inconvenientia mifcere conatur
pertinet vitam. In quam profundum ma- XVIII. iyfide/es in duo genera dividit , quibus
lumtota bumana natura demerfa fit il- contraria accommodet . Definitio 1 2. Caf-
/ius prctvaricatione . Definitio 7. Cajfta- ftani : Deum in fa/utis negatio a/iis ejfe
tti : ^idamum poft prctvaricationem ac- falvatorem, a/iis fufceptorem tantum .
cepiffe fcientiam ma/i , non amifijfe fcien- Contra probat S. Profper , Cbriftum om-
tiam boni. Rcfc/ljtur. ninm qui falvantur ejfefa/vatorem Tla- .

CAPUT Exponitur &

vindicatur locus ^4.poftoh cita Cafftani de gratia is libero arbitria 1

X. Rom. 2. 14. de Gentibus fine lege fa- htrrefcunt Evange/icce apoftolicctquce do-
citntibtis qu<e lcgis funt Sapientia qui- . ttriuce difcipu/i .

dem in infideltbus tx natara a Deo con- CAPUT Recapitu/at S. Trofper duodecim Cajfani
ditct reliquus: nul/us vero bon<e volun- XIX- definitiones : ut pateat faci/ius , quid de
tatis motus , nifi ex Spiritu-fanBo. gratia fentirtnt , qui gratict defenjoribus
CAPUT Liberum arbitrium nec voluntatem boni ckloquebantur , i^npacem Ecclefice , refum-
XI. nec pojftbilitatem babcre ntfi per gri- , ptis de Telagianorum fcbola quceftionibus
tiam. Cur bomini imperentur ea quorum inqttietabant
facultatem non invtnit in fua natura . CAPUT Errores Caffiani definitionibus contenti fum-
Definitio §. Haturce bumanct Cafftani : XX. matim col/iguntur
non id folum adfcribendum quod malum CAPUT Reddit ad fufceptam initio defenftonem<Au-
eli Merita bominum nulla fine gratia
. XXI. gufiini quem prctcipue Semipe/agianiim-
,

C APUT Demonftratur uberius , fentcntiam Cafftani petebant eadem in i/lum jailitantes qu<e
,

XII. effe cogitationes pias iy> fanBa confi/ia

, a/ias Te/agiani, •&* Ju/ianus maxime II- '.

abjque infpiratione Dei. concepta , de na- tos ergo ttfdem armis impugnandos qui- ,

tura/i pojfe prodire fapientia Jldverfus .

bus, Ttlagiani viili fuitt ; auBoritate Jci-
quem quo abutebatur txpofitiont
loci, , licet Ecc/efict: cum ^Auguftini adverfarits
& aliorum adjeBione oftenditur , cogita-
,
damnatione Telagianorum proftraverit ln-
tiones pias ex /tbero arbitrio fine Dei in- nocentius ; eofdemque damnarint Talefti-
fpiratione non oriri . Bona voluntas bomi- na Synodus , jlfricana Conci/ia Zozimus, ,

nis fic cjus propria eli , ut non nifi Dco Bonifacius, & Cct/eftinus. Ouotumdam
infpirante concipiatur : converfioque bo- adverfus Cctleftini teftimonium ovi/latio
minis , licet non fine ipfo , non tamen ab refellitur Auguftini doilrina ejufdem ubi-
.

ipfo incipit que tenoris demonjiratur Votum S. Trof- .

CAPUT Definitio p. Cajfiani : Omni animct ineffe peri, ut Xiftus Tontifex occultosEcclefice
XIIL naturaliter virtutum femina a creatore inimicos repellat.
inferta Refcllitur , quia peccatum origi-
. CAPUT Conc/ufio operis. Etfi ^iuguftini reprebenfo-
nale evertit Virtutes in impiis veras
. XXII. res fatis fint cooviBi, tamen tolerandi
non fed omnia opera eorum immun-
e(fe , funt , nec de correBione eorum defperan-
da virtutum five meritorum principia
: dum eft Interim amandi quidem femper
.

nulla in nobis ante gratiam In ingeniis . fed vitandi Deufque orandus , ut in ont-
,

impiorum licet mu/ta laudabi/ia , tamen nibus noftris primas teneat.

non vera virtutes Confutat id quod ex .

SAN-
 .

i77

SANCTI PROSPERI
A O. U I T A N I
DE GRATIA DE I , ET LIBERO ARBITRIO. '

•Scriptus
circirer
annum
LIBER * CONTRA COLLATOREM,
Chrifti Id eft ,
4P.

PRO DEFENSIONE SANCTI AURELII AUGUSTINI ,

Hipponenfis Epifcopi, contra Cafliani Presbyteri librum

qui titulo, De prote&ione Dei, praznotatur.

Excutit duodecim definitiones Joannis CaJJiani^ de gratia & libero arbitrio , con-

tentas collatione ipfius tertia-decima , eafque , una excepta prima , omnino a Catboli-
ca veritate dijjidere docet demonftrans Augufiini reprehenfores ,
: &vana objicere ,
& recla impugnare , &prava defendere , ipjifque Pelagianorum jam peremptorum
armis intefiinum bellum moventcs Scripturis divinis Jimul ,
, &Ecclejiafiicis Impe-
ratoriifque confiitutionibus rebellare
 . t . . . . . . . . .

1/8 S. P R O S P £ R I A (^ U I T A N I

runt , ab indoctis & parum cautis ex- tur de felicitate noftrae victoria, & ar- Epifcopi
cellentioris fcientise judicantur, & mife- ment in nos linguas fuas , qui exulare Pclagiani
a depulfi
a -ro perverfoque fiicceflii faciiem men- a veritate ,
quam cives efle Ecclefiaj epifcopatu
dacio confenfum eliciunt, quia reveren- maluerunt; noftri autem concorporales, & excom-
tiam fibi prsefuinptione pepererunt . Nec «n &
comparticipes gratia; Chrifti , cur
municati.
m
enim, cum fint bona? opinionis viri ,
de his armis quibus communis fides eft V. Confli-
tutionem
creduntur ullo modo tarditate krtelli- defenfa, caufantur ? Cur bellum confe-
Valenti-
b gentia?, aut temeritate judicii, b
in fu- £tum fetraftant , & munitiones fecura? niani in-

conclamationem potuif-
perfluaz querelaj dudum pacis infirmant 2 An victares fra appen.

fe prorumpere ; ac non potius magno difplicent , & vifti placent •

tantaque
c ingenio & vehementi c ftudio laborafle, infolentia damnati foventur errores, ut
trt fubtiiimrfti traclatoris difputationibus pravitatis invidia , & n au&ores noftri n
d comprehenfis, cenfura d
nunc diftrictior pulientur & judices ? An vero ita fe °
o
& infpeftio fagacior inveniret ,
quod novorum cenforum norma exaftior tem-
antea fecurus favor , & benignitas in- peravit, p ut & nulla eorum qux exci-
P
curiofa non viderat. ' aflerat , & qusdam
ia funt ,ex his
« 2. Unde
ergo « hsec diligentia tam quai defenfa funt , refpuat ? Ecce falva
feveri emerfit examinis? Unde in hanc catholicae pace viclorias , falva indiflblu-
{ aufteritatem f fupercilium fe tetrica: bilium reverentia decretorum, parati fu-
frontis armavit, ut menfuras fenfuum, mus patronos doctrina; emendatioris au-
pondera locutionum , numeros fyllaba- dire , & circumcifas ab omni errore li-

rum infidiofus ferutator eventiiet , ma- neas * fubtiliflimae difcretionis agnofce-

g gnumque fe aliquid s conficere prafu- re . Conftituatur f in medium ,
quod
mat, fi catholico pr£edicatori notam er-
1
de novis emerfit ingeniis
roris affigat?Quafi incognitum aliquod
h opus, & quod haftenus latuerit , im-
»>
C A P U T II.
petatur : ac non il-la his morfibus do-
ctrina lanietur, qua; novorum hairetico- Cur aggrediatur unius Caffiani potiffimum defini-
rum eommenta disjecit & diabolicum
tiones Cajfiani prima definitio catholica
. A .
,
qtto poflea incipit introduct definitio ,
qua doce-
i tumorem Pelagianx elationis elifit .
'
tur , multos ad gratiam venire ftne gratia
d^clu^ca-
Viginti & eo amplius anni funt, quod
iholica
acies Pe-
lagianos
contra mimicos
acies, hujus viri duitu
gratia; Dei
pugnat
catholica
& vin-
ET ne ad obfcurandam fcientiam
doctiorum , ea exagitare videa-
vicit. cit. k Et vincit, dico, quia non pati- mur, qua; vulgus ignobiJe , & procax
x
tur refpirare quos vicit , & inquorum ineptorum loquacitas intemperanter ef-
excidium, unam cunclorum facerdotum fundit unius potiflimum definitiones,
_,•

manu fententiam fcripfit. Pulfi pontifi- quem non dubium eft illis omnibus in
cio, & communione privati , ian&arijm fcripturarum ftudio praeftare,
l
queran-
re-

a Mf. Remig. ac Edir. Mog. Ven. facili mendm- & ro Mogunr. fequentem fententiam cum pracedente ,
tio. Mf. Jol. faci/e pro facilem , aut facili ceu duo unius lenrtntia; membra, conneilit , loco &
b Edir. Mog. &
Ven. injuper futt querel/e cniclama- querantur , arment ; habet, queruntur , armant - Idem
iionem. Nec bene, ut viderur Lugd. omifio iv , /u-
.
txhiber &
Veneta edirio at fenfum hujus loci a prae-
.-

fefftuie quere/a conclufione cedentibus diAinguit com..rc , majori littera initio &
c Lngd. omirrit vocem hanc, fludio appofita.
d Edit. Mogunt. &
Ven. cenfura tunc diflriSior CS*. rh Luj^d. Lovan. Duac- & Colon. ac partitipes . . .

Ha>c omnia non leguntur in Lugd. edit. defsnjata. Mf. Jol. &
Corb. Aug. edit. Edit. Mogunt.
e Lugdun. editio, h/ee Jententia. & Ven. ut ih textu
f Sic. Auguft. append. cum Mf. Corb. ac Mogunt. n Sola Lugd editio, AuBores dijplicent: ceterisprz-
& Ven. Lugd. Juperci/ittm tam tttrica fiontts armavit) termiffiSi tanta injolentia
Lovan. Duac. & Colon. fupera/ium tam tttriae fron- o Lugd. cdir. novorum fenfuum
tit fe armavit , Mf. J ol fupercilio fe tetricte frontii ar- p Mogtinr. Ven. edit. quod& nulla, &
mavit q Mf. Jolienfis afferant .... rtjpuant,
g Mf. Joiienfis, facere prafumat. r Mogunt.Ven. fubtiliffxmas& .

h Edit. Vcn, quo bailenus . f Mf. medium. Mogunt. & Ven. Conflituant
Jol. in

i Ita Mf. Jol. Item. Mf. Corb. Mogunr.edir.& Ven. in medium tum pergunr untus tenore fententi» , uf-
:

exceptis his, &

eo. At pofteriores editiones habenr .• que ad ha?c, loquacitas intemperanter effudit . Unius ,
Viginti annis amplius; &
omittunr, funt quod. Augu- &c. Eodem modo diftinflum legitur in Lovan. edir.
ftinus porro contra Pelagianam harefim pugnare anno t Manufcriptus Remigianus , quod de novis Jemptr

Chrifti 4ir. ccepit, fcriptis ad Marcellinum libris de emerfit. Jam tum cmerferant alia: contra Auguttinum
peccarorum mcritis ac de baptifmo parvulorum . Ilte qua:ftiones, quibus refponderat in opufculis fupra edi-
ergo 5. Profperi liber viginti & amplius ab hincannis tiscontra Gallos ac Vincentium , ad exccrpta Ge- &
iditus, meriro referrur in annum circittr 432. nuenfium. Cum vero Caffiani , Auguttini jemulorum
k Sic. Mogunr. Ven. & append. Aug. ex Mf. Corb. antefignani , liber forte nondum ipfi innotuiffet , aut
Lugd. omifio , E , ut poftenores quoque omitrunr ,
meliora de ingenio alias oprimo fperaffet ; nunc tan-
Vincit dico , quia non patitur refpirare quod vincit : & dem refellendas fufcipir Caffiani potiffimum definirio-
tn quorum excidium mnum cuniiorum facerditum manu
, nes , quar ftilo edita; in vulgus circumferri jam coepe-
fententiam fcripfit rant , &
in quibus nova arte oppugnari vidcbatur do-
1 Lugd. Lovan. Duac. &
Cblon, quafi de.ftlicitate clrina S. Auguitinit
noflrit vitloriit. Mf. JoJicnlis omittit
i
quafi, Editio ve«
. -
,
 . . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 1 79

rcfercmus. *
Quas etiam ob hoc folum Patre luminum qui & ineipit qux bo- :

mterim in diiceptationem oportet ad- na funt & exjequitur & confummat b

, ,

lumere , quia utrum lta fe habeant ,

in nobisy
l
dicente Apoflolo ,
Qui dat fe- 1

non poteit dubitari .

£
Scripta: enim men feminanti , & panem ad manducan-
i « Cor .9-'°

lunt, & au£toris fui editione publicataj: dum praflabit. & crefcere faciet frutlus
nec jam, an fint, quxrendum eft; fed juflitia veflrce Hic ne quis putaret ni- .

quid doceant , demonftrandum . Igitur hil iuperefle quod per liberum ageretur
in Jibro cujus pramotatio eft, PRO- DE arbitnum , non irrationabiliter adjecit
« Caflia
nus pres ;
TECTIONE DEI ,
* vir quidam la- quo probaret, non auferri illud his do-
byterCoI cerdotalis
.
a
, qui difputandi uiu inter nis, ied potius roborari , nifi m revolu- m
ht. i?.
eos, quibufcuin degit , exeeliit , Ab-
e tum ad iniquitates fuas, ab auxilio Dei
d
baietn * querndam introducit de gratia fe n mallet avertere . Nojlrum vero eji*. n
• Ch*re-
monem.
Dei & libero arbitrio diflerentem , cu- inquit ,
quotidie adtrahentem nos gratiam
jus fe per omnia probafle ac iuicepifle Dci ut humiliter fubfequamur , ° vel cer- o

oftendit fententiam ut jam : non cum tc dura cervice & incircumcijis , ut fcri-
•7 , > 1'

illo nobis fit negotium, qui ibrte tales ptum cjt , auribus eidem refijlejites ,
per
opiniones iuas aut negando reiutaret , Jcremiam mereamur audire , Numquid qui r er ^A .

aut corrigendo dilueret ; ied cum ifto, cadit non rcfurget ? aut qui averfus efl-,

qui ad inftrumentuminimicorumgratia: non revertetur ? Ghtare ergo averfus eji

r

Dei, talem ftuduit proferre doclrinam. populus ijle in J erufalem , averfione con-
f
Caffiani
2. » Qux tamen inter initia difpu- tentiofa : induraverunt cervices fuas , &
definitio tatioms a veritatis pietate non diflbnat, noluerunt revcrti Item infra , cum • p p
pnma ca
& jufto honorari praconio mereretur , omnia virtutum ftudia Dei gratia indi-
tholtca.
nifi praecipiti s hevoque progreflu , ab gere docuiflet ,
probabiliter addidit, di-
inchoata reclitudine devjaret . Nam poft cens : Quoe omnia- Jicut dcftderari a no- ColJat.13.

h
comparationem agricolse, cui formam bis jugiter abjque divina infpiratione non
fub gratia ac fide viventis aptavit , & pojjunt , nec perfici quidcm fine ejus
1 ita
q
cujus infrucluoium efle dixit laborem ,
auxilio ullatenus queunt
nifi per omnia Dei auxilio juvaretur, In feptimo * autem capitulo, ge- *Nunc?i
3.
intulit definitionem '
catholiciflimam ,
neralem volens oftendere gratiamChri- caP- *»•
Caffiani
dicens ^Juibus manifejie colligitur^ non fti, qua; nullum ufquequaque hominum
r
: .
verbacol-
lationis jolum ailuum , verum etiam cogitationum praetermittat , & rebelies quoque r ad- f
i^.cap.j.
bonaxum ex Deo cjfe k principium qui veriofque non deferat Adefi igitur Vefa^°
: : ,
Jacob. 1.17
K nobis & Janiia voluntatis injpirat-
initia inquit, infeparabiliter nobis f divina pro- t

& virtutem atquc opportunitatcm corum tetiio , tantaque eji erpa

ergt creaturam
qu<e recle cupimus , tribuit peragendi . Om- fuam pietas Creatoris , ut non folum
u
ne enim datum bonum cT omne donum comitetur jed etiam pracedat
eam /«-,

perfetlum de Jurfum efl , defcendcns a giter providcntia . In quo poteft videri,

S. Profperi. Z 2 ob

a In ed:t. Mogunt. Veneta, poft refetemus . Cu.& flat , & fruBus juflitia noftra
crefcere facit In edit. .

jus decreta ob hoc folum inttrim oportet in medium ad- Lugd. Lovan. Duac. &
Colon paulo aliterdiftinguitur
duci , quia utrum tyc. Hoc ipfum eft etiam in Mf. ha;c fententia/ fcilicet, Qui dat femen Jeminanti , &
Corb. Icd mfcrtum polt , opportet adfumi : in eoque panem ad manducandum: praflabit , ©* crefcere faciet
codice antc, Quas etiam ob hoc folas , prasfixa eft par- JruBus juflttie veftra.
ticula , alibi qua indicatur alterum ex illis duobus
: m Sic Mf. Jolienfis, cum Edit. Lovan. Duac. &Co-
diclis aliunde adicnum efle. In Mf. Remigiano. Qua- Ion. & Aug. editio. At vero Mf. Remig. cum Mogunt.
rum alibi , quas etiam ob hoc jolas interim in difcepta- Ven. & Lugd. revolutus. Quod in margtnem rejedum
tionem opportet affumi , decreta ob hoc folum interim in pofterius ediiis, cum hac annotatione, vel Ji legas
oportet in medium adduci . Mf. Jolienfis Quarum Je~ . in mafculino gencre, adde , homo.
creta ob hoc Jolum interim oportet in mcdium adduci n Sic Mf. Jol. cum Mog. Ven. Auguft. edit. eic &
b Apud Ang. ex Mf. Corb. adfumi. Mf. Corb. Alii codices, fe malit.
c MlT. Corb. Remig. ]a\.purgat*. EditionesMo- & o Sic legitur in Mf. Jolienfi, in edir. Mogont. & &
gunt. &
Ven. fcripta enim Ju»t , aSioris fui editio* & Veti. nec non in append. to. 10. Aug. ex Mf. Corb.
ne purgata referentes ad decreta
.• excepto quod in Mog. & Ven. legitur, cerv/V*rabfqiie
d Lugd. Lov. Duac. Colon. addunt , ordinis . & voce hac, fuas In aliis vero edit. omiflb, vel certe:
.

Aberat a Corb. Mogunt. Ven. & ne dura cervice &

in circumcifis auribus etdem rejiflen~
e Mf. Jol. Mogunt.& Ven.cum quibus. Lugd. edit. tes, &c.
quibufcum cgit : alia; omnes , quibufcum degit p Sic Mf. Jol. cum Mog. Ven. edit. app. Aug. &
f Edit. append. Aug. to. lo.ex Mf. Corb. Qui tamen, ex Mf. Corb. Reliqui, Et infra.,
id eft . Gaffianus. Aliaj omnes editiones, cum Jol. & q Ita M(. Jol. &
edit, Mog. ac Ven. Ceteri, itane
Remig. Qua tamen: fubaudi, doBrina. perfici. In eod. Mf. Jol. fupra omittitur, dicens.
g Edit. Lugd. leniqueprogrejfu, minus bene, ut videtur. r Quidam codices , hominem .
fl Mf. Jol. cujus formam .. .. viventis , forte, viventi. f Mf. Corb. averjofque. Edit. Mog. Ven. pervtr- &
i Mf. Jol. definitionem catholicam fofque .
k Mf. Jol principia. t Hic Lovan. Duac. & Colon. addunt, fcmper: qua

1 Mf. Jol. etiam apoflolo Paulo , quia quidat.

dicente vox abeft a Mff. Jol. Corb. Remig. ac. edit, Mog. &
Hxc verba, dicente Apoflolo. abfunt ab edir. Mogunt. Ven. & Lugd.
&
Ven. in quibus continua oratione habetur poft, & u Mf. Jol. carct hac voce, jugiter.
confummat in nobis ~ panem ad mnnducandum pra- &
 ,
. . . . , . .

lSo S. Prosper I A Ctu I T A N I

ob hoc comitem dixifle providentiam per vim trahentis invita ducatur. Qua-
n
» quia etiam deferentes fe plerumque fi non toto multiformis gratia: opere
non deferat; vel quia omnes quos pras- hoc in omnium agatur animis , ut ex
b
venit, eofdem fubiequatur Sequitur . nolentibus fiant volentes; aut quifquam
autem dicens Qui cum in nobis ortym : ex his qui jam judicio rationis utuntur,
quemdam bana voluntatis infpexerit , /7- fidem fufcipere. Q •
poffit nifi voluntate
iuminat eam c , atque confortat , atque Unde tam ineptum eft dicere ,
quod
dirigit ad falutem , incrementum tribuens quifquam ad participationem gratiae ten-
d
ei ,
quam vel ipje plantavit , vel no- dat invitus ,
quam afferere quod ullus

Jiro conatu viderit emerfijfe . Et hic po- ad eam non Spiritu Dei veniat inci-
teft adhuc dicere, iJJius fe ortum bona? tatus.
e
« voiuntatisfignificafie, cujusaDeo, fint 5. Cito ergo hic difputator prajmif-
plantata veJ infpirata principia : quia fac definitionis oblitus efl: , cito a fen-
f
f ab ijluminatis jam cordibus poffint fa- tentia fua ? inltabili levitate diffenfit . P

iubres prodire conatus , qui ideo ipfius Dixerat enim regulariter , Non folum y,d efupt*
acluum verum etiam cogitationum bona- 2 - »• l -
liominis proprii effe dicantur, quia jam e>

bonorum conatuum acceperit facultatem, rum ex Deo effe principium Et ne hoc .

eorumque femma ad fuum referantur de do&riua extrinfecus adhibita debe-

auclorem ret intelligi , vigilamar addiderat * : * a \\ at
• alias
Qap.
* 4. Sed & in capitulo nono fubdi- Qui &
fantla voluntatis in-
nobis initia C«p. 4-
J.
dit ,
8
djxit& Unde non facile huma- : jptrat, &
virtutem atque opportunitatem
Incipit 3 na tatione difcernitur , quemadmodum Do- eorum qua reile cupimus , tribuit peragen-
Caffiano
inrroduci tninks petentibus tribuat , a quarentibus di. 1 Omne enim datum bonum, & orrt- q
definitio, inveniatur , aperiatque pulfantibus :&rur- ne donum perfetlum de furfum efi defcen-
qua doce-
tur, mul- f*s inveniatur a non quarentibus fe , h derts4 Patre luminum , qui & incipit
tos ad gra- p*lam appareat inter
tiarn ve-
illos qui illum non qua bona funt , exequitar & & conjum-
nire fine
interrogabant
J
tota die expandat frtanus mat innobis. Doclor catholice) cur pro-
gratia.
h
ad populum non credentem Jibi
I con- & feflionem tuam deferis Cur ad r fu- •
J>
t

//«/'.
6 J.I,
tradicentcm , reftjientes ac longe pojitos mofam falfitatis caliginem, relifla Jere--
i vocet, invitos adtrahat ad falutem , pec- niflimaj Veritatis luce devolueris? Quod
care cupientibus , explenda copiam fubtra- in petentibus, quserentibus ,
pullantibuf-
bat k voluntatis, ad nequitiam properan- que miraris , cur non eidem gratise ,

tibus benignus obfiftat . Jam hic quafi quaj deiideratur , adfcribis ? Vides bo*
per infcrutabiltm diverfitatem introciu- nos conatus, pia ftudia , & dubitas ef-
f
titur dcfinuio , qua docetur muJtos ad ' le Dei dona?
Latuerit opus gratis», f
f t

gratiam venire fine gratia , & hunc af- donec fides infita cogitationis claudeba-
m ieclum petendi quserendi , m pullandi, ,
tur arcano: at ubi fupplex oratio, ubi
habere quofdam de vigiJantia liberas diligens inquifitio, ubi apparet crebra «*
u
voluntatis : quse tamen in aliis tanta pullatio ,
quare non ex qualitate operis
averfione obcazcata perhibetur , ut nul- iubminiitrationern intelligis incitantis?
lis cohortationibus fit revocabijis , nifi

CA-
a Edit. Logd. Lov. Duac, & Colon. addunt , etUm? vtluptatis.
Mf. Jol. Renug. & Corb. non addunt, nec edit. Mog. Mf. Remigianus, qua doccatur
1

& Ven. mIta Mtr, Corb. &

Jol. cum Mog. Ven,& append.
b EJitioncs Mogunt. &Ven. Sequitut enim. Aliico- to. 10. Aug. Alii addunt atque' ,

dices, autem n Edit. Lu°d. fola, in toto. Scd male, ut patet ex

c Sic legitur in MfT. Corb»Remig. & Jol. ac in Edit. aliis codicibus, & fenfu loci totius.
Mog. Ven & Lttgd. At edit. Lngd. Duac. & Colon. o Editiones Mogunr. & Ven. Sed quid tam ineptum
addunt hic, confejlim: deinde habent, atque confortat, efl, quatn
dicere, quod quifquam ad partiiipationem jtra-
<Sr incitat ad jiilutsm. Idem habetur ttiam in append» titt ttndat invitus . Ceteris pr*termi(fis , uique ad , C*'«
Auguft. non omillo, confeflim. to ergo.
d Editione Mogunt. &
Ven. vel qute noflro conatu p Ita Mf. Jol. &
ex Mf. Corb. Aug. edit. cum Mo-
viletur emerftffe gunt & Ven. Pofteriores eduiones, inflabilitate & le-
e Mf. Jolienfis, funt plnntata. vitate difceffxt
f Sic. MlT. Corb. Renng. & Jolienf. cum cdit. Lng- q Edit. Lugd. Omnt enimdatum optimnm . Lov. Duac.
dun. &
append Auguft. At vero Mog. Ven. Lov. Duac. & Colon. omifTo , enim: Omne datum optimum&do-
& Colon. poffunt . . . effe dicuntur . edit. Aug. di*
. num. Mff, Jol. & Corb. & Edit. Mogunt. Ven. ut &
tantut . in textu.
g Sic MiT. Jol. Corb. &
Remig, atque edit. Mogunt. r Sic Mff. Corb, & Jol. At editiones omnes, famo-
& Ven. excepto quod Mngunt. habet, dicit Edi- & . fam quarum . plures in rnargine ex Conjecluta notant,
none. Lugdun. Lovan. Duac. Colon. Sed capitulo. & fumofam ,.

nono fubdit , dicit & f Lugd. editio fola , Dti bona,

h Edit. Mogunt. &
Ven. ut palam appareat inler t Editiones Mogunt.
Ven. Latuerat. &
illos , qui ilJum non toqabanl u Mf. Jolienfis omittit verbum, appatet: deirtde poft
i Edit. Lugd. non cedentem, (edcontradicentcm abf- pauca, quart non tx ttqualitatt opens. Meliusalii utia
que voce, ftbi : refiflentet m longt pafitos vccct. textu.
k Mff. Corb. &
Remig. ac Edit. Mogunt. Vcn. &
 . . . . ™

LlBER CONTRA COLLATOREM. 181

quibuslibet modis infidelitatem refiften-
tis inclina,t; ut cor audientis, obedien-
» Mli»S C A P U T III. h
di in fe dele£htione generata , ibi fur- 1»
t»p. J.
Caffianus nec cum Pelagianis , mc cum Catholicis gat, ubi premebatur ; ibi difcat, '
ubi j

plene concordat : dum errando ajfertt alios per

ignorabat inde fidat unde diffidebat
gratiam f
alios per legem & naturam jujltfica-
inde velit, unde nolebat.
; ,

Etenim Do-
>

W Definitio Cajfumi jippetitum vtrtu-

& terra
:
. 3.
k *
tmn babere bdmtncm a Je ipfo . Refellitur ex minus dabit fuavitatem , nofira
antea confe/fis in prtrna defimtiont dabit frutlum Sed videamusqua- fuum , * * a ua
)
lia iubfequantur/ Cui autem
l
facile pa> cap.y.

, > I ^T fatis te contra Pelagianorum teat , quomodo filutis fumma nofiro tri-
li calumnias prsecavere exiftimas, buatur arbitrio? de quo uicitur ,
5"* volue- Collat.ii.
c
(i quod in univeriitate vocatorum ien- ritis C^ audieritis me ,
qua bona funtter- f,^' xx
tiendum eft, id nobis b in portionecon- r<s manducabitis . Et qttomodo non •volen- Rim.g.u.
? Matt. lt>.

CafTianus cedas Sed nec cum hasreticis tibi, nec

. tisneque currentis , fcd miftrc;;tiseJlDei- «7-
nec cum cu m catholicis
c
plena concordia eft. 11- Quid etiam Jit illud^ quod Deus nddet PbUip. ».
1 *'
Uncc" h >n omnibus juftis hominnm operibus, untcuique fecundum opera ejus ; &, Devs
cum ca- liberse voluntatis tuentur exordia*. nos eji qui operatur in 'vobis & velle , &
pienecon* bonarum cogitationum ex Deo femper perficere^ pro bona voluntate: & bocnon
cordat. credimus prodire principia: tu informe ex vobis , fid Dci donumefl ; nonexope-
nefcio quid tertium, Sc utrique parti in- ribusy ne quis glorietur? » Et cetera
ttt
m
conveniens reperifti , quo nec inimico- qux collecla de Scripturis, quafialterno Error
T an
rum conienfum adquireres, nec in no-
ftrorum intelligentiapermaneres. *Quo-
iibi feniu adverfa collegit, ut donis gra-

tiae ftudium humanjE committat induftrix; grauam

^ s
'

p er
* aitas
cap. 6. modo autem non advertis, d te in lliud & omniumhominumdivifione facla, tiH ^"'p^,
d damnatum incidere, quod, velis nolis, fint quos gratia Deilalvet, alii quos lex kgem &
convinceris dicere, Gtatiam Det Jecun- & natura juftificet . Sed lex poteft , ne JjJJffi
dum merita nojlra dari ; cumaliquid pra> quid mali malo autem Legis &
fiat ,
jubere ; a
non poteit liberare. Notum facit rnan-8^ *^
1

cedere boni opefis ex ipfis hominibus,

propter quod gratiam confequantur, af- datum , ied obediendi non prseftat affe- tia.
hrmas? Non enim nullius meriti habe- ftum: nifi quod eft occidens per im-
«>
rf

xi poteft petentis fides, quarentis pie- perium litrera, fiat vivificans per ipiri-
tas, pullantis inftantia: prajcipue cum tum grati*.
e
omnes ejufmodi, & accipere e & inve- * 2. Poft haecconcludit, dicens : Niji * aliat

Meritis n ire , & intrare dicantur. In quo fuper- quod in bts omnibus & gratia Dei , & Jgjj^
"us ante fluum , immo impium eft, ficvelle me- libertas nojiri deci'aratur arbitrii ,
° & quia Definmo
gramm. ritis ante gratiam exiftentibus locum fa- etiam intcrdum motibus bomo ad vir-
fuis
Jo"» -44-
cere j ut non ex toro verum t\ t q U od
m j- r• 3> Cadia-
tutum appetttus pojftt extcnat , Jempet m Appe- ,

*
ait Dominus, Nemo venit ad w<r, niji vero a Domino indigeat adjuvari Et ubi tltum vir .

*
c Pater, qui mijit me, adtraxerit eum : eft, quod regulari definitione pramilTum bere ho-*
eft." Non folum afluum. verum etiant co-
]nem a
quod nullatenus diceretur, fi cujufquam
DlO lt".

fine Dei illuminationeefletcredendacon- gitationum bonarum ex Deo ejfe princi^ yidefupra

verfio ; aut ullo modo fe voluntas homi- pium, qui &
hicipit qux bona funt, op.unA. &
nis ad Deum fine Deo poffet extende- exfequitur^ &
confummat in nobis'. Ec-
re: qui eum vocatum ad Filium * tra- ce hic etiam fibonis cceptis neceffarium
Gratia hit ; non refiftentem invitumque com- Dei fateris auxilium: ipfos tamen lau-

tnvitof* pellit, fed ex invito volentem facit , &. dabiles motus appetitufque virtutum , re-
lcnteni

a Sic Mf. Remigiano-Remenfis, cumedit. Lugd. Lo- h Mf. Jolienfis, genita.

van. Duac. &
Colon. At Mf. Corb. ex eoedit. Au- & i Edit Mog. & Ven. uliignorat, omitruntque bxc,
guit. append. item Mf. Jolienfis cum edit. Mogunt. & inde fidat unde diffidebat ; inde veUt unde nolebat .
,

Ven. Et fatis te armas contra Peiagianoium Catumnias.. k Mf. Remigianus, benignitatem

l> Mf. Julienfis, importune 1Mf. Jolienfis, non facile pateat- melius abfque ne-
c Editio Lugdun. plena difcordia eft. gatione. Editiones Mogunt. Ven. Cum autem faci» &
d Mf. Jo.lienfis, damnatitium teinilludincidere , quo, le pateat, &C. . Deus efi qui operatur in nobit
. . &
velis nolis ,,
vetle &
perficere pro bona voluntate nofira, hoc non &
e Edit. Lovan. Duac. Colon. &
venire. Melius & ex nobis In edit. append. Auguft. ex Mf. Corb. legi-
.

MIT. Corb. Remig. Jol. cum Mogunt. &

Ven. & & tur, pro bona voiuntate vefira. & fupra Edit. Lugd.
invenne . Lovan. Duac & Colon. reddit unicuique.
i Hic verba, quod nullatenus dicerelur , qua* aberant m Editio Lovan. Ecte tamquam coltetla deScripturis,
ab editis onmibus, reflituenda credid:mus (o!ius etiam qua/i alterno fibi Jrnju adverja collidit.
auclontafe Mf. Jolienfis, loci fenfu id exigc-nte. n MiT. Remig. &
JoIi«nfis , cum Edit. Mogunt. &
g Editiones Mogunt., & Ven. poll vcicem trahit, O- Ven. qui eft occidens.
miflb, »o», refiHentem invitumque compeliit , ex in- & o Abeft 6- a MIi: Corb.& Jol. Edit. Lugd. Mog. h
tiito volentem facit Mf. Jolienfis, vocatum ad Filium
. & Ven. quat dua; poderiores fic hab^nt, quia etiam
non refijientem trabit , invitumque campetlit , fi ex in- fuis .... poteft extendi , femper vero a Domtno iadiget
vitt. «djuvati. Sufliagatur Mf. Jolieniis,
 . . . . . . . . ,, .

182 S. Prosper I A Q_U I T A N I

mota gratia Dei, nudae liberati adfcri- tius clareat natura bonum ,
, etiam per 4 , Defini-
bis arbitrii : ut boni falubrefque cona- quod beneficio Creatorisindultumefi , non- tioCaffh.
1 J
tus nequeantquidemproficere, nifi Deus
,
f prin-
numquam bonarumvotuntatum prodtrc
, ni:Perna-
tura b - .

adjuvet; a poffint tamen, etiam fi non cipia, qucetamcn nift a Deo dirigantur , nura ali -

a Deo infpirentur , incipere ad confummationem h vittutum provenire bonaruni

non pojfunt^ Apoflolus teflis cfl, dicens voiunta- l

Velle enim adjacet mihi, perficere autem d"™ ^[°^

C A P U T IV.
bonum non invenio Falfo ergo fecundum cipia .

Contra Caffianum probatur , nec defiderium fani-

hanc definitionem ante dixifti, Non fo- j
tatis baberi fine gratta . Quarta Caffiani defi.
lum acluum, verum etiam cogitationum bo- Rom.-.i8.
nitio Per bonum aliquando bonarum
t natiirce
voluntatum prodire principia Refellitur , tam .
narum ex Deo effe principium ; qui &
ex prima fua definitione , quam ex Jlpejlolo , incipit quce bona Junt , & •exequitur , &
eujus locus ifie
, Velle enim adjacet mihi , a conjummat in nobis Sed hoc nuilo mo- .

prava interprctatione vindicatur do ex aiiqua parte poteft effe faifum :

DEinde, utevidentius definias, quid cui nequaquam inferri contraria debue-

homo ex libero arbitrio habeat , runt; ut quod refte profeffus es exgra-
b quid fumat b
ex gratia, addis, & dicis/ tia incipere, id poftea k confirmares per fc

Collat.il
c.g.
Nec enim cum voluerit quis, Janitate per- natura: bonum &
per liberum arbitrium
1

fruitur, aut de <sgritudinismorbo ,

pro ar- nos habere . Dixit quidem beatus Apo-
bitrii fui defiderio liberatur Doces ergo, . ftolus, Velle enim adjacet mibi^ perficere Rom .^
non poffe quidem hominem per feme- autem bo?ium non invenio m Sed idem di- m .

n 1 "

tipfum. apprehendere fanitatem, fedha- xit, Non quia idonei fimus cogitareali- '

n''
5*5

Q
bere eum a femetipfo defiderium fani- quid a nobis quaji ex nobis ipfis , Jed p
tatis ; &
tantum fponte venire ad
fua Jufficientia nojira ex Dco eji . p Et idem , 7>
' '^' *.*

medicum , non etiam hoc ipfum medi- dixit , Deus eji enim qui operatur in p

Contra ci effe, quod veniat. Quafi veroanima vobis & velle q & operari pro bona
Caflla- ipfa non langueat, & corpori fuo reme- voluntate. Non ergo Apoftolus fibicon-
num, nec
dcfide-
dium fana profpiciat. Atqui totus homo trarius eft Sed cum donatum nobis fue-
.

rium fan- ex ipfa & cum ipfa in profundum mi- rit bonum velle , non ftatim invenimus
ctitatis
haberifine
ferix c fuaj decidit ,
d ubi eam ,
prius & facere , quarentibus
nifi petentibus ,

gratia. quam a medico notitiam k\x calamita- atque pulfantibus, qui dedit defiderium
Ibidem
c d
.
tis accipiat, jacere ddeclat, amantem c pr»ftet effeclum
:
Vox namque iftadi- .
r
e- femper errores fuos , & ample&entem centis, Velle enim adjacet mihi , perfice- Rom.7.18*

Vicie re*
faifa pro veris . Gujus prima faius eft ,
cere autem bonum non invenio , vocati eft
fponf. ad ut fibi incipiat difplicere, &vetuftatem f & jam fub gratia conftituti qui conde- : f
6. objibi. z

Qallorum.
fuae vero eft,
debilitatis odiffe: fequens quidem iegi Dei fecundum interio-
leftatur ^^)
ut & fanari defideret , & a quo fanan- rem hominem fed videt aliam legem in
da fit, noverit. f Quae curationem ip- membris fuis, repugnantem legi mentis
fius fic prascedunt , ut ei ab illo , qui fuaz , & captivantem fe in lege peccati & :

aegram lanaturus eft , inferantur ne , .' quamvis acceperit fcientiam recle volen-
cum g ei nullo modo hax fruftra ineffe cii, virtutemtameninfe non invenit«ea t

poflint , merito videatur falvata , non quje optat operandi; donecpro bonavo-
gratia luntatequam fumpfit, mereatur « virtu- u

Ibidem .
2. Deinde adjicis: Ut autem evidcn- tum facultatem invenire quam quarit.
CA-
a Editi plerique, poffunt tamen. Ven. pojfint tamen fed idim d.cit.
effe 1 etiam fi non a Deo incipiente injpirentur n Editi. Mogunt. & Ven. Quia non idonei Jumus .

b Ita M(f. Corb. Jol. & Rerr>i£. cum edit. Mogunr. Edit. Lugd. Lovan. Duac. Colon. rton quod &
& Ven. Lugd. Lov. Duac. Co!on , ex gratia Dei. & o Mf. Jol. ex nohis quafi ex nobis Mf. Rcmig ex .

Mf. Jo!. omittit hanc vocem,fu<e.

C nobis , quafi a nobis ip/is . Iu Lugd. Lov. Duac. &
d Mogunr.oc Ven.ubi eum: ceteri, ubi eam, refercntcs Colon. aliquid ex nobis ipfis.
fLdanimam, nonadhominem, dequo'proximefermoerar. p Mf. Jolienfis, Et iterum.
e Edit. Lugd. fola omittit vocem hanc , fempe r q Pofteriores editiones Lugd. Lovan. Duac. & Co-
f Mf. Jol. curationem ejus Mf. Remig. curationem . lon. & perficere habent, loco, C^* operari quod legi- ,

illius, & paulo po(t Edit. Mog. quia xgram Janaturus tur in Mf. Corb. edit. append. Aug. Mogunt. Ven. &
eji: ubi Mf. Jol. qui eum gratia . Quae dua; fcribunt nobis, pro vobis
g Ita Mff. Corb. Remig. & Jolienfis, cumeditMo- r Hasc vox namque abeft a Mff.Corb. Remig. Jol. &
gunt. &
Ven. At pofleriores cditiones, cumeiulio mo- nccnon a Mogunt. Ven. &
do hicc ineffe poffint : &
fratim Mf. Jol. merito videa- f Ha;c vcrba , &
jam defidcrantur in Lugd. Lov.
tur falvatus , fcilicer, homo. Duac. & Colon. lcguntur in Mff. Corb. Remig. Jol. &
h Mf. Johcnfis omittit hanc vocem, virtutum, ha- nec non in Edit Mogunt. & Ven.
bctque, non pojjint t Ita emendamus ex Mf. Jolienfi . Reliqui omnes ,

i Sic MfT. Corb. Remig.& Jol. cum edir. append.Aug. eotum quas oftat operandi : niinus congrue, ut videtur.
Mogunr.& Ven. Ar Lugd.Lov.Dunc.&Colon. tejlatur. u Sic Iegimus in Mff. Corb. Remig. Jolienfi , &
K Edit. Mogunt. Ven. fimiares. & nec non in edit. Mogunt. &
Ven. Pofteriores autem
1 Mf. Jol. Mog. &
Ven Dicit quidem Apojlolus. editiones poft, quamjumpfit, ferebant, mereatur inve*
m
Mf. Jo!. fed itidem dixit , Edir. Mog.
w
Ven. & nire qui faciat.
 . . . . . . . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 18$

luntas a Domino
quo dirigendi fu- ,
h

U T mus, ut utrumque vitemus?

C A P V.
i.Si utrumque, inquis , fequamur , nos
Dcfinitio quinta Caffxani : Simul fufcipiendas ejfe nulli errori l
adquiejcimus . Tu nos fub-
fementias contrarias j & illam qua bonam vo.
dis duobus, & geminas, ficut intelligis,
luntatem nafci ex gratia & illam
, qu<e ex bo-
pravitates: dividendodamnas, mifcendo
na voluntate gratiam pendere dicit . Opinio
k
k
Cajfiani catbolicis periude atque Pelagianis er- juftificas. Hac
hac regula pote- lege,
1
Refcllitur ex definitionibusjum. ris prardicare, quod tamerrent qui di- x
rorem affingit .

morum Pontificum & conciliorum .

cunt , * femper efle fallendum, quam Notatur
hxc ponis plurima teftimo- qui definiunt, numquamefle fallendum; ^*^'*
Cap.y.
P >Oft
nia, quibus nunc validum, nunc
infirmum liberum arbitrium demonftre-
ied ut in neutro peccetur, utrumquefe- inquado-
ctandum m quia nec femper declinan- "' J""T
:

tur.' quafi quidam fint, qui propriis vi- da falfitas , nec femper negligenda fit Uctsum
mentm
ribus impleant, quod alii facere, * nifi veritas . FaJlit te prorius opinio tua
m
Deo adjuvante non poflunt; autob aliud De duobus malis unum fieribonum non
homo accipiat praeceptum, nifi ut divi- poteft unam virtutem duo vitia non
:

num quxrat auxilium. Concludis ergo^ "i"nunt: unum verum duofalfa non fa-'
b & dicis: Et ita funt bac quodammodo b ciunt. n Quse enim merito paria iunt, n
Collat.13.
cap. II.
indifcrcte permijia atque confufa, ut quid non minuuntur coeundo , fed crefcunt
Definitio ex quo pendeat , inter multos magna quce- Non itaque oportuit eos, qui bonarum
j. Catfia-
Simul
Jiione volvatur: id eji^ utrum, quia ini- voluntatum ex Dei aflerunt inf- initia
ni:
fulcipien- tium bonce voluntatis prabuerimus , mife- piratione generari
, ea fentuntia repre-
das effe
reatur nojiri Deus ; an quia Deus mtfe- hendi, qua arguuntur, qui adhazc libe-
lcntenrias
eontra- reatur , confequamur bonce voluntatis ini- rum arbitrium putant fibi fine opegra-
rias,&il-
]am qux
tium. Multi enim ftngula bcec credentes, tisE pofle iufficere . Harum enim defim-
bonam ac jujio amplius ajferentes , variis ftbique tionum una ab Ecclefia expugnata eft,
volunta-
tem nafci
contrariis funt erroribus involuti . Ecce ,
alia defenfa: nec eis ullo modo hujus
c
ex gratia ut tibi videtur , quae erant permiita ,
novi fcederis congruit paclxim ,
quo ca-
& illam
difcreta funt; & quas explicari non po- tholica fit corruptior , ? quam Pelagia-
quas ex bo- p
d
na volun. terant, abfoluta. Duos enim efle fibi na correctior.
tate gra- *
contrarios definis errores, quibus quiin- 3.M«///, inquis, ftngulabcec creden- * a lias
tiam pen.
ter liberum arbitrium gratiam quid & tes ac jujio ampltus ajferentes i variis CaP- 10 '
deredicit. ,

c
tenendum fit nefciunt, implicentur. Et fibique contrariis funt erroribus involuti .
d
t in uno e conftituis eos qui dicunt, ideo Placet igitur tibi, cum hajreticis catho- „ O pimo
noftri miiereri Deum ,
quia ex nobis licos , cum viftis damnare viclores : & cathobcis
prajbita fint bona eos erroris nota adurere qui errorem perindeac
initia voluntatis ; fi- ,

gnificans fine dubio Pelagiani dogmatis ab Ecclefia depuleruntr Secundum quip- nis „ r0.
iectatores ,
f
qui dicunt ,
gratiam Dei pe tuam ceniuram, qua ianclarum &fi.femaffin-
slt *
fecundum merita noftra dari : in alio au- delium voluntatum r non in omnibus r

tem illos s ex miie-

ponis, qui dicunt, hominibus ex Deo vis efle principium,
ricordia Dei bonarum voluntatum pro- ( quafi multum gratiaz tribuas , ii hoc
dire principia; eos intelligi volens, qui eam in quorumdam operari mentibus
inimicos gratia: debellarunt. Si ergoer- adquiefcas, ) erravitPapalNNOCEN-
ror eft, initia bonaj voluntatis non ad- TIUS f
, & Petri fede digniffimus, qui f
juto divinitus homini adfcribere, & er- „ cum de lltis loqueretur ,
qui in Iibe- ,„ ler ept
ror eft confiteri quoniam prajparatur vo- „ roarbitrio gloriantur; Nam quid, in- Aug.n. 7 .

„ quit
a Sic M(T. Corb. Remig. & Jol. cum edit. Mog. & iEdit. Lov. Duac. Colon. acquiejcemus &
Ven. Editiones Lugd. Lov. Duac. & Colon. Deo no>i k Sic Mff. Corb Remig. Jol. ac Editi Mog. & &
adjuvame non poffunt Ven. Alii, ac regula .

b Editiones Mog. & Ven. indijcreta , permifta , at- 1 Mf. Jolienfis, qui dicunt numquam effe fallendum,
que confufa, & pou aliquot lineas iidem codices, Mul- quam qut definiunt Jemper effe fa/lendum
ti enim hec credentes fingula m Editio Lugd. fola , quia nec femper declinandafit
C Sola Lugd. editio, qutc confufa erant feveritas Cetens omiffis.
.

d Mf. Jol. &

Lugd. Duos enttn fibi contrarios
edit. n Editio Lugd. Qu* enim paria funt , mcrito non
definis errorti tum fola Lugd. editio quibus inter /i-
: minuuntur, &c. Alisedltiones, paria Junt merito. Mog.
berum arbitrium& gratiam contentioje dijputantes, quid & Ven. nierito par'm funt.
tenendum fit , implicentur O Mf. Jol. altera defenfa.
e Editio Lugd. qui dicunt gratiam dari fecundum p Mf. Jolicnfis omittit particulam, quam
tnerita nojira : omiflis ceteris omnibus qua: interjacent q Editio Lugdun. variis fibi contrariis , omiflb que
in aliis codicibus. r Ita MIT. Corb. Remig. & Jol. cum Edit. Mog.ot
f Mf. Jolienfis, conjiituijii eos &c. Mf» Remig. poft Ven. Lov. Duac & Colon. afferis non in omnibus bo-
pauca, proculdubio. minibus ex Deo effe principium. Lugdun. vero, ex Dto
tEdit. Lugd. fola, ex mifericordia a Deo habuiffe principium
Mf. Jol. quo dirigendi Jumus ? Utrumque vitemus. f Edit. Mogunt. & Ven. beatiffimi Petri.
 , . . .. . ,

184. S. Prosper I Af^UITANI

„ quit , nos de eorum pofthac re£mm
„ cogitare, dicere, agere valeamus Er- .

* „ mentibus xftimemus, qui fibi fe pu- „ ravit facrofan£ta beati Petri fedes ,
*

„ tant debere, quod boni funt? Etite- ,,

quae ad univerfum orbem Papse ZO-
„ rum cum de primi hominis fcriberet „ ZIMI ore fic loquitur Nos tamen .•

„ lapfu: Liberum enim , inquit , arbi- „ inftin&u Dei, (omnia enim bona ad
„ trium olim ille perpeflus , dum fuis „ auftorem iuum referenda funt, unde
„ inconfultius utitur bonis , cadens in „ nafcuntur, ) ad fratrum & coepifco-
„ prsvaricationis profunda demerius eft, „ porum noftrorum confcientiam uni-
b „ *>& nihil quemadmodum exinde fur- „ verfa retulimus . Erraverunt k AFRI k
de
*J? e ih » 8
ere ?°fi-et i iwvenit; fuaque in aster- „ EPISCOPI ad eumdem Papam Zo-
Pe/agi; c. „ num libertate deceptus , c
hujus rui- „ fimum refcribentes , eumque in fen-
**;i3'il-
5>
nx jacuifTet oppreffu , nifi eum poft „ tentia? fuje hujus falubritate laudan-
l
1

'V „ Chrifti pro fua gratia d relevaflet ad-

„ tes, cum ajunt Illud vero quod in .*

m
c-«£,-- » ventus Erraverunt ORIENTALES „ litteris tuis, quas
- ad univerias pro- m
g
nenfec an. » EPISCOPI , in quorum judicio Pela- „ vincias curafti efle mittendas, poiui-
4.es-y.,^
w gius, eos qui dicunt gratiam Dei fe- „ fti, dicens, Nos tamen inftin£iu Dei,
„ cundum merita noftra dari, utcatho- „ (omnia enim bona ad au&orem fuum
* „ licuspoffet videri,anathematizarecom- „ referenda funt, unde nafcuntur, ) ad
.,, pulfus eft Erraverunt * AFRICA- „ fratrum & coepiicoporum noftrorum
.

„ NA EpifcoporumCONClLIA, quaj „ confcientiam umveria retulimus fic :

„ decretis fuis conftituerunt , utrumque „ accepimus diclum, ut illos qui contra

„ Dei donum efle, & fcire quid facere „ Dei adjutorium extollunt humani ar-
„ debeamus, & diligere utfaciamus: ut „ bitrii hbertatem, diftinfto gladio ve-
„ sedificante caritate , fcientia non pof- „ ritatis, velut curfim tranfiens, ampu.
„ fit inflare quia ficut de Deo fcriptum eft, „ tares. Quid enim tam libero fecifti
:

Ql" docet hominem fcientiam; ita „ arbitrio, quam quod univerfa in no-
f
o 'V)

i.jo4»°4 fcriptum eft, Caritas ex Deo eft Er- Rrx humilitatis confcientiam retuli-
.

7. 'raverunt DUCENTI QUATUOR- fti

?
Et tamen inftinclu Dei faclum -

q DECIM SACERDOTES qui in epi- „ efle , fideliter fapienterque vidifti , ve-

g ftola quam fuis conftitutionibus s pra:- „ raciter fidenterque dixifti Ideo uti- .

j tulerunt, •« ita ad ApoftoJicae fedis an- „ que, quoniam praiparatur voluntas a

tiftitem beatum Zofimum funt locuti: „ Domino, & ut boni aliquid agant , p, v. 8.
Lxx
„ Conftituimus, in Pelagium atque Ca> „ paternis infpirationibus fuorum ipfe-^
ff> *

„ leftium per venerabilem epiicopum „ tangit " corda filiorum Quotquot n .

Ror"-*M'
„ Innocentium de beatiflimi Apoftoli „ enim Spiritu Dei aguntur , hi filii

„ Petri fede prolatam manere fenten- „ funt Dei Ut nec noftrum fentiamus
.

„ tiam , donec apertiflima confeflione „ deefle arbitrium, & in bonis quibuf-

„ fateantur, gratia Dei perjefum Chri- „ que ° voluntatis humanas fingulis mo- o
„ ftum Dominum noftrum, non folum „ tibus, magis iilius valere non dubite-
„ ad cognofcendam , verum etiam ad „ mus auxilium. Videfne regulas tuas
„ faciendam juftitiam , nos per a£ms „ inviclarum conftitutionum foliditate
t „ fingulos adjuvari ; ita ut fine illa
'

„ confraclas , & p in fidei ftructura pra- p

„ nihil veraz fancla:que pietatis habere> vas q rimofafque juncluras , velut Jeri-
Jofuo6.i&.

a Edit. Mogunt. &

. . . Ven. Numquid
qui jV>i . h Ita M. Jol. Corb. & Remig. Ccteri codices , ita
putant debcre . Ven. qui
putant debeti Lugd. (ibi . & apofiolice fedts .... funt allocuti . Mog. funt locuti.
potteriores, Nam quid inquit , nos de eorum pojl btec
, l M(T. Jol. & Remig. nihit verte jufiaque pietatis .

tetlum mentibus exifitmemus , qui fibt teputant deberi Edit. Mogunt. & Ven. nihil vera , jufla , fanBmque
b Has voculas , efi <& ex Jnnoc, Epiftola tom. i. pietatis
cperum Aiiguft. add.irmre. Aberant a codicibus Prqfpe- k Edit. Mog. & Ven. Afriae epifcopi . Lugd. Lov.
uanis, excepta edit.Ven.qua; habet, furgere pojjit Duac. & Colon. Africant Mf. Cotb. Remig. & Jo-
.

C Mfl. Cofb. &

Jol. hujus ruina latuiffet opprtffu . licnfis, Afri epifcopi.
Sic etiam Lugd. edjt. Mogunt. hujus injuria latuiffet 1 ex Mf. Corb. append. tom. 10. Aug.
Ita edit. &
cppreffv- Lugd. Duac. &
Colon. hujus ruina jacutffet Mog. &
Ven. Mff. Jol. in fententix fua Pofteriores .

oppreffus. editiones, in fentent.ia hujus . Edit. Ven. in fententi*

d Editi Mogunt. Ven. & Coton. revelaffet minuj : fuie hujus , falubritate iaudantes, dicunt.
commode • Lugd. editio Nifi eum pofi fua gratia te-
, m Sic Mff. Corb. Remig. Jol. cum edit.Mogunt. &
levaffet divinus adventus & Vcn. excepto quod illa; editiones habent , pramJt-
e Mf. Jolienfis, Africanorum epifcoporum concilia tendas. Ceteri codices, aduniverfot.
f Ita Mf. Remig. conformiter textui Concilii . In n Mf. Johenfis, corda fidelium.
M. Jolienfi omittuotur hax , ille efl qui docet homi- o Editiones plures . ac voluntatis . Particulam , ac
nem fcientiam , ita de eo fcriptum efl Item in editio- . non habent Mff. Corbejenfes, Remig.& Johenfis, nec
nibus Mogunt, &
Ven. In Lugdun. vero habetur , cditiones Lugd.
42«.''» /ict*t de Deo fcriptum efl , II le efl qui docet ho- p Edit. Lugd. & in fide inflruBore.
minem fcientiam: ceteris prajtermiffis. In Lovan. Duac. q Ita M. Corb. Remig. Jol. cum edit. Mogunt. &
& Colon. eadem leguntur: cetcra ut in textu» & Ven. At cditiones Lugd. Lovan. Duac. 6c Cotb*
g Mf. Corb. &
Lugd. editio, protuJcrurjt xuinofafqut /unfturMf
 . . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 8:

& voluntariae devotionis la u

"
chuntinos muros , ad facerdotalium tu- mi, omni
barum ruifie concentum? de privantur ,
quibus datur Spiritus fa"
pientia: & intelleclus, confilii& fortitu"
yai , I2

C A P U T VI.
dinis , fcientia: ac pietatis , & timoris i.Cor.n.8

Domini . Prorfus qui his reformationi-

Cum ea quteflio
,
qute efl de
ftntlarum origine vo. bus non putant indigere; de veteris
ie
luntatum, contra Pelagunos clare defintta fit ,•
morbi confuetudine in phrenefim 8 tran-
male Caffianus , errantium arma colligeni ,
liberum arbitrium auferri
fierunt refpuunt remedium , clamant ,
:
contencltt per gra-
tiam : cum per eam potius formetur , regatur inianiunt, reluc~tantur; fed fi promiffio-
,

& ordimtur nis iunt filii, quiefcent, & fanabuntur.

* alias
Qap.U.
CUm enim de fanclarum orisine
voluntatum, & fidei charitatil-
C A P U T VII.

Caffianus contrarias defin.ttones confundens exem-

que principiis, inter noftros & Pelagia- ,

plts colorare nititur quod intendit boc poffe

,
nos qu&ftio verfaretur, non ancipiti vi-
quofdam per liberum arbitrium , ftne adjutorio
a itoria , ncc dubio a diremtum eit fine Dti quod qutdam nift Deo cooperante non
, ,

certamen; ut adhucnobisde iniquiffima poffi.it. Refelfitur ex Scrtpturis , & probatur ,

b
b
hujus fcederis tui pace traclandum fit.
ut Mattbat &
Pauli, ftc Zaccbxt , latro- &
nis tn cruce converfionem effe pariter exgratia.
c Proftrata eit inimLa acies, bellum e
con-
_ i feclum eft, viftores fu nus per lllumqui * OEd jam videamus quid inferat fo- » a uat

c/ 5 j. fecit potentiam rn bruchio luo, qui dii- i3 brietas difputantis: quiut vitium Cap.13.

fipavit fuperbos mente cordis ipiorum: vitio pelleret, h

errorem errorecutfa- & h
depoluit potentes de lede, & exaitavit ret, contrarias fibi definitiones novaar-
humiles eiunentes implcvit bonis
, , & te confudit; utquehoccompofitionis fuae
Ibid. 7>- divites dimifit inzncs per lllum , : qui poculum lecuris auditoribus propinaret,
<&c.
faciens miiencoidiam cum patribus no- exemplis voluit colorare quod mifcuit .
ftris, memor fuit tcltamenti iancli fui, Ait enim/5"/ enim dixerimus, nojlrumef- Coflat.i^.

d
d
& quod juravit ad Abra-
jurisjurandi fe boncc principium voluntatis ;
quid fuit '"P' 11 '

ham patrem noltrum, daturumfe nobis, in perjecutore Paulo ? quid in publicano

ut iine timore de manu inimicorum no- Matthceo? quorum unus cruori ac fuppli-
ftrorum hberati , ferviamus lpii in ian- cits innocentum , alius 'violentiis ac ra- '
j

clitate & juititia in conipeclu ejus om- pirtit publtcis incubans, adtrahitur ad fa-
z.Cor. ij. nibus diebus noitris: per illum, qui de- lutem . Sin vero gratia Dci jemper injpi-
57, dixerimusj
dit nobis victoriam per Jelum-Chriftum rari bonce "voluntatis principia
j.Cor.x.iz Dominum noltrum : per iilum quo
, a quid de Zacchcei fide ? quid de illius in
Libcrum k
non ipiritrum hujus mundi accepimus ,
cruce latronis pietate dtcimus ; qui de- \.

nonaufer- lect Spmtum qui ex Deo eit , ut icia- ftderio juo vim quamdam regnis cceleftibus
tur per
gratam
mus q UiEa ]) eo donata iunt nobis . Quid
^-
inferentes , fpecialia vocationismonita pra~
. ,? , .

fedforma-de elilarum argumentationum ratiuncu- venerunt}

tur, regi-
jjs fra $ a ftudes arma colligere ? Qiiid 2. Per iftam ergo {
bonorum princi- j

dmarur. cineres exltinclidogmatisrefovendo, de- piorum diffimilitudinem probare nititur,

ficientis fumi nidoreminredivivam flam- hoc poffe quofdam perliberumarbitrium,
* «/«j mam conaris accendere? * Non eft pe- fine adjutorio Dei , quod quidam , nifi
Cap. 12.
r i cu l U m « liberi arbitrii ex gratia Dei, Deo cooperante , non poffint / & hoc
nec voluntas aufertur, cum in ipfa be- vult de quorumdam tardioreobedientia,
ne velle generatur Nam fi ideo non . & quorumdam fequaciore confenfu in-
putanda eft noitra , quia formatur , re- intelligi.Quafi ubi dura infidelitas Deo
gitur , ordinatur , imbuitur fpoliantur : fubditur, & Evangelio, quoddiu impu-
f
f iibertate filii Dei, qui aguntur Spiri- gnavit, repente fuccumbit, ibimutatio-
j?ow.8.i 4 .
ritu IDei
;
perdunt vigoremrationalis ani« nem hominis dextera operetur Excelfi.- pf, 7 t,u.
5". Profperi. Aa ubi
a M. Remig. & Jolienfis, direptum. & fanabtmtur .

b f-ditioLugd. fola, bujus febris ftte ii Hct-c verba , & errcrem errore euraret, non legun-
c Editiones Lugdun. Lovan. Duac. & Colon. con- tur in MfT. Remig. & Jol. nec in edir. Moguut. &
fraEIum efl Ven.
d M. Remig. cum edit. Mogunt. & Ven. & jusjw i Edit. Mogunr. & Ven. alter
randum k Lugd & bac pofferiores , dicemus . cum MflT. Re«
e Edir. Duac. &
Colon. in margine notabant pro mig. & Jolienfi.
leclione diverfa, ex libero arbitno. Mll. Remig. Jo- & Loco bonorum, qnod legitur in Mfl". Corb. Rcmig,
1

lieniis cum edit. Lugd. iegunt

,
gratia Dei, abfque ex. & nec non in edit. Mogunt. & Ven. Lovan. &
Jol.
f Edir. Lugdun. quia qui aguntur. pofteriores habent , quoiumdam . Lugd. vero tditio .*

g Edir. Lugd. tranfemt .... fed fi refromijjlonis borum principiorum , omittitque ha;c, quorumdam tardia.
funt fiiti, quiefcunt &
fanantur Lovan. Duac.
, Co- . & re ol/edientia, &c.
lon. tranfeunt , fed fi repromiffxanis funt filii quiefcent ,
 . . . . . . . . .

1 86 S. P R O S P E R 1 A CLU 1 T A n 1

a ubi autem ! tranquillam cohortationem aperta ;

quaj onerofa, fint levia ;
quze
folumve rumorem, fine haifitatione dif- amara , fint dulcia ;
qua; obfcura , fint
fidentiaj , docilis auditor ample£titur ,
lucida ? Hac autem omnia operatur unus i.Cor.it.
bonum talis converfionis humana: fit atque tdemSpiritus^ dividens Jingulis pro- J 4-

Omnes tantummodo Quafi vero po voluntatis . ut vult. Quoniam Deus qui dixit de te- 2 .cv.4.<s.
k
qui ad tentia Dei eos tantum ad Filium ad-
'
nebris lumen fplendefcere , ipfe illuxit K
Chriitum
veniunt trflliat
,

quos aut voce increpaverit , m cordibus twjiris , ad illuminationem

trahiara- aU t poena obtriverit , aut terrore tre- fcientia claritatis Dei in facieCbrifli Je- UtMat-
'

b mefecerit ; illorum autem mentibus ni- y«, id eft, in manifeftatione Filii fui, p au ii n c ,

l
hil fuse virtutis admoveat, qui ad pro- qui eft in gloria Patris. Zacchau

miifiones Redemptoris fui, lpe alacri ,

3. Qui ergo illuxit in corde Matthazi in
^™™
joan.c^. & a vido defiderio cucurrerunt . Sed Ve- publicani , & Pauli tunc Ecclefiam per- converiic.
Variastra- v j •
-r
& & ^" er es
ntas dicit , Nemo vemt ad
•
-*.t •

hendi ra- me , nih lequentis, ipfe in corde Zacchasi, ia.

nones. Pater qui mifit me , traxerit eum Si . in corde crucifixi cum Domino latronis
ergo nemo venit, nifi adtractus j om- illuxit : nifi forte otiofa Dominis vox
c nes c qui quocumque modo veniunt , fuit, cum Zacchamm ,
qui qusrebat m m
* Miias
adtrahuntur *Trahit d itaque
^ ad Deum . videre Jefum quis effet, compellare di-
Cap. 14.
n
contemplatio elementorum, omniumque
,

Rom.i.io. gnatus eft dicens ; 7*accbcec fejlina , n

d qux in eis funt ordinatiffima pulcritu- defcende quoniam bodie in domo tua
uc,1 ^^ %

do . Invifibilia enim ejus , a creatura oportet me manere ; & non ° fibi pra> o

mundi, per ea quaj fa£ta funt intelle£U paravit ejus animum , cujus elegit hof-
e
e confpiciuntur . Trahunt rerum gefta» pitium. Denique cum murmurarentom-
rum relatores ; animum audientis in^ nes, p cur ad virum peccatorem introif- t
/y^/77.4. flammant narrantes laudes Domini 8z fet hofpitari, 8c i Zaccha^us jam pjeni- 9
virtutes ejus, & mirabilia ejus qua; fe^ tentiam agens, dimidiobonorumfuorum
Piov. Trahit timor: Principium enim fa-
1.7. cit. in pauperes erogato , redditurum fe in
p/.i 10.10.
plentitf timor Domini Trahit lamtia : . quadruplum fraudata promitteret , Do-
pf.izs.i.r r .. .
,

quoniam , Latatus Jum tn hts qua dttta minus ait , Hodie falus buic domui fatla
quia bic ejl filius Abrahee Et ne
r
Junt miht , in domum Domini ibimus . efiy . r

PfaJ.83.3, Trahit defiderium quoniam, Concupi- : lateret cauffa hujus falutis , adjecit , Ve-
fcit
f
deficit anima &
f mea in atria Do- nit autcm filius hominis quarere fal- l

& f

mini. Trahunt deledationes

s £)uam . vum facere quod perierat : ut quem agno»
.1 '
Pfal.nS. rf u l c ta enim faucibus meis eloquia tua fcebamus falvum faclum , fciremus a x
t
,

fuper mel favum ori mso &

Et quis .

h
quajrente prseventum . In latronis quo-
.
perfpicere aut enarrare poflit , per que juftificatione , etiam fi nulla ope-
u
quos affe£tus vifitatio Dei animum du- rantis gratia intelligerentur indicia , u
cat humanum, ut quaj fugiebat, fequa- nonne cum omnibus credentibus etiam
tur; qua? oderat, diiigat ;
quae faftidie- ipfum acciperemus adtraclum ? dicente
bat, efuriat ; ac fubito commutatione Domino, Omnia mibi tradita funt a Pa- Luc.io.zt.
ll" iZ
i mirabili, quze claufa ei fuerant, '
liant tre meo ; &:, cum exaltatus fuero a ter-J'""''
ra y

a Sic MfT. Corb. Remig.& Jolienfis, cum edit. Mo- h Mf. Corb. Rcmig. & Jol. per quos affetlus Mo>
gunt. &
Ven. At pafteriores Lugd. Lovan. Duac. & ^unt. & Veo. quo affeElu vifttatio Det dttcat hominem:
Colon. &
aliae , pojl tranquillam cohortationerr. folum, ceteri codiccs cxcufi, per qttot affeHus &c. ut in textu,
veros morcs , ftn; ulla htefitatione . Lugd. tamen fupra, i Edit. Lugd. & recentiores , Jint aperta MfT. tres
pro , Quaft . . . operetur , habet Quod .... operatur cum Mog. & Ven. fiant aperta-
b Sic MflT. Corb. Remig. Jol. cum Mogunt. & & k Edit. Mog. & Ven. lucem fplcndejcere , ipfe illu-
Ven. At his pofteriores editiones , potentia gratite D?i xit .... in faciem , Mlf. Corb. Remig. habcnt &
tat tantum ad Filium adtrahat , Mf. Jol. tamen poten- etiam hoc, in faciem.
tia Dei Patris . . . tremere fecerit 1 Sic MtT. Corb. & Remig. cum edit. Mogunt. &
c Lugd. Lovan. Duac. & Colon, omnes quocumqtte Ven. At Mf. Jo!. & Edit. Lugd. Lovan. Duac. & Co.
mo.io veniant , adttahuntur lon. in Jinu Patris .

d Edit. Lugd, L"van. Duac. &

Colon. igitur Edit. . m Sic MfT.Corb. Remig. Jol. cum edit. Mog. & &
Mogunt. & Ven. itaqtte ad Domtnum. Mf.Jol. Tr.thit Ven. AJli codices, videre eum.
namqtte . a Mf. Jolienfis, fefitnans , defcendt
e Sic Mf. Corb. & cdif. Mog. & Ven. nifi quod o Mf. Jolienfis, fibi pr.tparaverit : ut fupra dixerat,
relationes habcnt , non relatores . Mf.Jol. fic diftinguit. otiofavox Domini fuerit.
Trahunt rerum geflarnm relatores animum audientis ln- . p Ita Mlf. Corb. Remig. Jol. nec non Mog. & &
flammant narrantes. Mf. Remigiano Remenlis Trahunt Ven. Alia: editiones, quod ad virum . In Mf. Jolienfi
rerum gefiatum cognitio , divinorum operum rtlato- & abeft vox ha;c hojpitari ,

res . At editiLugJ. & eo recentiores, Trahit rerum ge- q Editiones Lugd. Lovan. Duac. & Colon.|omi(ToC>
flarum cognitio, &
divinorttm cferum relatune animum ante Zachaus .... cum fraudata promitteret
Lugd. quia ecce hic filius Abrahte
audtentis inflammant . r Edir.
f Voccm lftam, mea t habent Mfl*. Remig. Jol. & f Mf. Jol. conformiter textui facro, Ventt enim qutc*
cum Mog. & Ven. rere , & falvum facerc . Alii omnes , Ventt autem fal-

g Sic Mf. Corb, ex quo edit. append. tom. 10. Aug. vum facere& quterere, ordine inverfo.
ac Mogunt. cum Ven. & Mf. Remis-iano At Mf. Jo- t Editio Lugd. omittit hjec ,
fciremus a quarente
lienfis. Trahunt divin* letlionet. E.diti Lngd. Lovan. praventum
& Colon. Trahit dclechtto httionis. u Edit. Mog. & Ven. cum Mf.Rcmig. melliguntm
 . . . . — . "

LlBER CONTRA CoLLATOREM. 187

r-*, omnia traham ad me ? » Inter om- mationemque virtutum divinae gratix de-
nia autem, hunc vel traciitum efTe, vel putandam quod & nos promptiffime .•

tractum, etiam ipfius confeffio docet : confitemur. Et commemoratis exemplis uumm ,,

b
qui cum aliquamdiu blafphemaffet in de Balaam , quem volentem IfraeJi » i

Jelum Chriftum ; repente eft mutatus, maledicere, Deus in benediclionis ver-

Luc.23.4z
c & Domine , memor ejlo mei ,
dixit , ba tranftulerit & de Abimelech , qui Gen *<*. -

cum veneris in regnum tuum Sed unde . peccare non permiflus fit k in Rebec-
K
in uno homine tanta compu^nantium cam & de Jofeph a fratribus vendito, C«.
; j 7.

vocum fit orta diverfitas , inftruat nos quorum malam voluntatem in bonum
d
l.Ccr.lz.j
J beatus Aportolus , & dicat , Nemo in Deus verterit recurrit ad confirma-
'
: 1

SpirituDei loqucns, dicit anatbcma /V- tionem definitionis iux, ut liberum ar- 2*cSJSS-
ftt j &
nemo potcfl dicerc Dominum Je- bitriuni , quod
jungere, n Libc-
"" ai
gratiae fe dicit ' =

fum^ niji in Spiritu-fanilo Ut non du . a parte quadam humani generis , quan- j

m & r

bitemus in ejufdem hominis voluntate, tum in iplo eft , auferat, <k in quadam grauam
& de propno c fuiffe quod blafphema- parte conftituat, dicens: Hac entm duo , £'""'££
vit, & de Spiritu-fanfto fuiffe quod cre-
in
idefl y velgratia, vel liberum arbitrium, rc , ideft,
" a tparl
didit.Fruftra igitur difputator ifte , f ftbi quidem invicem videntur advcrfa : J'
° l J modocon-
, . ., ,-
,
ad inlcrutuDilem unius grana; vaneta-
. • /•

Jea
j
utraque concordant^
»
& utraque nos ferreadfa-

tem, argumentum definitionis iua? vo- pariter dcbcre °fufcipere pietatis ^a *ione^^
luit aptare ; ut portio juftificatorum fo- colligimus: ne unumhorum homini fubtra- m
n
lius voluntatis fua? motibus ad Chriftum hentes^ ecclefiafiicce fidei regulam excejfitf- o
venire credatur, portio autem reluclans fe videamur Divinse
g
l.Cor.lx.6
8 trahi, & invita compelli : cum Deus 2. p Ecclefiafticaj fidei regula eft ,
pra>
a ll
es
^°
nta *

Nemo ad fit qui operatur omnia in omnibus, fi- dicante Apoftolo: Nemopotejl dicere Do- tia.
Chriftum minum Jcjum,
ve alios autem fic attrahere
"
alios fic, <\
nifi in Spimu-fanclo . ''

niiiadtra- r
hatur vc- velit, ad quem nemo nifi aJiquo modo Ecclefiafhca regula eft: QutJ autem ha- i.c u) -.iz.$
nit. Cor -4-7-
adtrahatur, venit. bes quod non accepifii? St autem accepi- 1 «

fii , quid gloriaris , quaji non acceperis ?

— Ecclefiaftica regula
., b eft
ta quoa Jum , (? gratta ejus
Gratia Dei Jfum
me va-
. ...m
: „
t.Cor.Ty.
10.
C A P U T VIII. cua non fuit, fed gratia Dei mecum : &, ,

Mifericordiam conjecutus fum , ut fidelis z.Cor.^.y.

Definitio fexta Caffiam Liberum arbitrntm : & ejjem. Ecclefiaftica regllla eft: Habemus
gratiam partter Jufapi debere , i eji ita ut r
: ,
aufem fhejaurum' ifium in vafis fiftili-
pari modo conferre ad falutem credantur Di-
vina autloritates de gratia afferuntur datur- :
.

busy ut fubltmitas virtutisfit Dei, & non

que ratio , quare voluntas non auferatttr per ex nobts .
' Ecclefiaftica resuJa eft : G ra-
gratiam tia falvati efiis per fidem , & hoc non ^pbef.zS.

ex vobis , Dei enim donum efl t non ex

* alias h operibus, ne forte quis extollatur
Caq. 15.
POft hsc fubjicit teftimonia fa- Eccle- .

h craj hiftoria; ,
quibusoftendit, ob- fiaftica regula eft: In nullo terreamini ab Phdip. 1.

Col/at.i}. l8 '
fervantiam mandatorum Dei , confum- adverfariis ,
quce efi illis caujfia perditio-
c.11.
5". Profperi. Aa 2 . nts

a Edit. Mog. & Ven.hter omnes autem . Edit.Lugd. cap. 20. &
erga Rebeccam cap. 16.
in fine, doceant I Mf.) Jolienfis cum edir. Mogunt. & Ven. vertit.
b Mf. Joh omittit hic vocem , Cbrijlum . Lugd. po- m Edit. Mog.& Ven. id
Itberum arbi- ejl gratia &
Jle.t e[i imitatus. trium. Lugd. caret voce, td e(l, lubetqLie cum ceteris,
c Edit. Mog. & Ven. & dicit . Mf. Jol. dum ve- vel gratta, vel liberum arbitrium .
neris . n Mf. Jolienfis, utvumaue concordat, utrumque. &
dHa; voces, beatus Apofiolus , legunturin MiT.Corb. o Edit. Duac. &
Colon. Jufpicere .... colL-gtmus:
Remig. &
Jol. nec non in edit. Mog. Ven. & hoc ultimum cum Lugd. Lov. commune habcntes. &
e Ita M(T. Corb. &
Remig. cum M03. ck Ven. In p Sic M(T. Corb. Remig. Jol. cum Mog. Ven. & &
Lugd. utrobique omittitut vox hxcfuiffe, in recentio- At Lugd. Lovan. Dcac. Colon. hic etiam , ut in &
ribus pofteriori loco. ferie, Eccle/iafitca regula eft.
f Sic Mff. Corb. &
Remig. ac edir. Mog. Ven. & q MiT. Corb. & Remig. cum Mog. Ven. addunt &
qui tamen duo pro varietatem habent , veritatem . hic vocem , C briftum qux abed a cercns & textu
;

Lugd. editio cum recentioribus, omiffo ad, injcrutabi- Apolroh Gra;co Latino. &
tem unius gratia varietatem ad argumentum definitio- r Tota hxc fententia Ecc/e/iaflica regula efl ; Qttid :

nis fua voluit aptare . Editio quaedam ex recenriori- autem , &c.u(que ad , quafi non acceperis, cxcideratab
bus, &
augmentum definitionis fua , quod fimilirer le- editione Lngd. legitur in aliis ommbus.
gere eft in Colonienfi . Mf. Jol. augmentum fu<e vo- f MtT. Remig. & Jol. cum Mog. Ven. addunt , &
luerit definitianis aptare autem, quod a ceteris aberat . Iidem codices & Mf.
g Sic M(T. Corb. Remia. Jol. cum Mog. Ven. & & Corb ut jublimitas virtutis fit Dei , quod legitur in
Reliqui, trabatur, invita compellatur& textu pro quo Lugdun. & eo rccentiores , tits Jubii-
."

h Edif Lugd. Lovan.^ Duac. oc Colon. fubficit. mitatis Jit vtrtutis Dei . Pnonbus concinit textusGra:-
i Edit. Lugd. Lovan. Duac. & Colon. Ifraelitis. cus Apolroli .
k Ita M(T. Corb.Remig.& Mog. Jolienfis, cum edit. t Hasc iterum fententia omnis abeft a Lugd. InLov.

& Ven. Lugd. & hac pofteriores in Saram. Idem - Duac. &
Colon. adefl vox forte . Mff. Remig. Jol. &
contigiiTe narratur Abimelecho erga Saram Genefeos pro falvati eftis , habent, Jalvi Ja8i eftts .
 . . .

188 S. ProSPER I A Q^ U I T A N I

»w, autem falutis\

* vobishoc a Deo: & nitatem eontm ,
qux retle cupimus , tri-

b b
quia vobis donatum eftpro Chrifto , non buit peragendi datum bo- Jacob.i.xj
, Qmne enim '

folum ut fed etiam ut vi eum credatis ,

num , &
omne donum perfeHum de fur-
patiamini pro eo Ecclefiaftica regula eft: . fum eft , defcendens a Patre luminum :

c
< Cum timore tremore veftram ipjorum & qui &
inciptt qua bona funt , exequi- &
Pbilip. 2. falutem operamini. Deusenim eft qui ope- tur^ &
confummat in nobis Inqua fen- .

lz '
d ratur 4 in nobis &' velle & operari pro tentia fi auclor ipfius permaneret , Ec-
bona voluntate. Ecclefiaftica regula eft." clefiafticam regulam nonexcederet; ne-
Non quia idonei fumus cogitare aliquid * que fimul & libero arbitrio m infenfus, m '

e a nobis , quaft ex nobis , Jed fnfficientia & gratix Dei efiet ingratus.- quorum "

nofira ex Deo eft. Hanc regulam firmat duorum dum unum inPaulo& MatthaEO,
f f Dominus dicens , Nemo poteft venire aliud in Zacghaeo & latrone indicat ope-

'iTidffj.' a(l *W > nift datum fuerit ei a Patre meo : ratum, non intelligit in illisfe liberum
g & Omne qv.od dat mihi Pater 1 venh
,
arbitrium, in iftis gratiam fuftuliffe.
,,
$d me: &, Sine me nihil poteftis facere:
5 '

{£"',6.
Lw.10.2t &• , Non vos me elegiftis fed ego elegi ,
C A P U T IX.
M*irK u.
wjt .
^
Nemo wvit Filium, niftPater y
&
J»an.$.u. neque Patrem quisnovit, nift Filius , & Caatra Caffiannm probatur ex Scripturis Ec.
clejia definitiombus , initium bone volunta-
cui voluerit Fiiius revelare : & , Sicut Pa-
ejfe ex gratia Primtts bomo creatus abf-
h
l6 >
ter k vivificat mortuos , ita. & Filius quos tis
qne vitio, &
.

potens i# bono perfeve.ra.raji vei-

Mf"- v»t( , vivificat: &, Beatus esSimanBar- let , libero arhitrio Hifceff\t a bono : in qno

jona: quoniam caro & fanguis nan reve- pofi peccatum nibil remanfit , uiji av.od a.d tem-

iavit tibi , fed Pater meus qui m cielis poralem pertintt vitam . In quam profundum
malum tota humana natura demerfa fit illtus
eft. pr&varicatione . Definitio feptima Cafpant :
Voiumas nu H» hominum aufer-
?• ** ac re g l, l a Adamum pofb pvtxvaricationem atcepjjfe fccatt-
aonaufcr. tur voluntas quia virtus gratiae non hoc : tiarn mali , nou amifijfe fciettiam bojii . Re~

gutum. m voluntatibus operatur ut non fint , fellitur

fed ut ex malis bonse, 8c ex infidelibus

j fint fideles ; « & quse ex femetipfis erant * T\E;W? adjecit : Nam
cum viderit * " l!at

tenebr», luxefficianturinDomino: quod \_J nos ° Deus ad bonum velle de~

atqve confortat j/<Mo.i 9 .
k mortuum erat, vivificatur. fcHocinom- fletterC) occurit, dirigit, .

J '* 9,1
nibus prorfus hominibus ,
qui eruuntur Ad vocem enim clamoris tui , fiatim ut

de poteftate tenebrarum, & transfe-run- audierit, refpo>ndebit tibi.' & , Invocame^

tur in regnum fiiii dileftionis Dei, fine inquit , in die tribul atianis tua? , & esri-

cujufquam exceptione peribna? , agere piam te y

& 2 glonficabis me
Qtiis non
, P

credimus gratiam Salvatoris. Quia , fi- videat quod hajc doclrina meritum libe-
cut hic idem probabiliter, fed non fta- ro affignat arbitrio ,
i quo praveniatur q
biliter definivit, dicimus atque defendi- gratia, quG2 ei famuletur reddens debi-
mus , Non folum acluum , verum etiam tum, non conferens donum? Quat d^efi-
r
cogitati&num bonarum ex Dea ejfe princt' nitio in Epifcoporum Paleftinx fynodo, Ia itiu m
pium : qui nobis & fancla volun~
initia ctiam i Pqlaaio anathematizante dam- borue vo-
v
luntatts
tatis infpirat , & virtutem atque opportu- nata eft .
f
In eo enim qui honnm in- cx gr.itia.
ci-

a Edit. Lugd. nobis autem. nitur prorfut bominibut , qui eruntur .... diletlionit

bIta Mfl. Corb. cuui edit. Mogunt. Ven.Mf.Jo- & Dei. &c.
tioc: Jine cujujquam exC/iptione pcrfontt

]ienfis, Vobis enim dortaium e(i pro-CArtfto. Mf. Reinig, 1 Mfl". Corb. Remig. & Jo!. d*tunt bonwn . Ita &

Vobit enim donatum efl a Chrifio . Lugd. Vobit datum fupra cap. *• ceteri, datum o^inmrm.
efl per Cbriflum. Lovan. Diuc. Colon. Quia vobit & m Editiones Lugdun. & eapoftenores, offenfus Me- .

ctutum ejl per Cbriftum, lius MIJ. Ci>tb. Rcroig. & Jol. cum. Mogunt. Sc Ven.
C Edit. Mogunt. & Ven. Cum- metu tremo*e . & infenfut. qui videlicet lilwtrum arbitriom , quantum in
i*iurcs codices, cum trenme- & timore. Mfl. Corb. Re- ipfo elt, auferre videatur.
inig. & }ol. ut in textu, n In edjt. Lujjd. non legiturvox duorum. In eo &
d Editi Mogunt. Ven. in vobis , ut apud Apo> & Lov. Duac. &
Colon. pro^dicit operatum , legitur /'«-
ilolum. A!ii codices, in nobis. dicat operamm. Io eodem Lu^d^ in UU Je. liberunxar-
e Mff. Jol. &
Remig. a nobit , quafi ex nobifm?tip- iutrttim, ip iflo gratiam, JufbtiJjJe •
fit .Lugd. Lovan. Duac. Colon. ex nabit , auafi qx & o Mff. Corb. B.ej»jg.. Joi? omittunt & , Deut : po-
nobit ipfis. flea habeot , velle. fiebtere , Ira etum edjt. Mog.& Vep.
f Edit. Mogunt. & Ven, cnnfirmat Dominus : Sciar p Mir. Coib. Remig. JoJi, magnjficabis & me . Edit.
fra , datum ftierit ,' abfque \oct , ei Mogunt,. 6V Ven. hon.or.ificabis- nie,
g Mf. Joi. cum edit. Mogunt. &Ven.^»j* veniet, q £ditio,nes Mogunt. & Ven fc qitud prieveniat gra.
h Mf. Joiienfis addit hic , Jufcitat mortuos & . Ce- tiam : unicuique famuletur, pro, cuique famutetur , ut
teti codice» nori addnint. M(f. Reawg. & Joi. & edic Vcn.
1

Lugd . vero ,
auod
i Sic MfT. Cotb. Retnig. & Jol. cuin cdit. Mogunf. praveniatur gratia , eique famulet.ur ,
ftr Ven. At Lugd. Lovan. Duac. Coion. aui ex & & t Ita MiT. Corb. Rcmig, Jol. cum Mogiuif. & &
femenpfit erant tenebra, lux efficiantur $m Domina.- auod Ven. Lugd. vero &
recentiores illa», a Pelagio anathe-
rnottuum erat vivificetitr , quod ; icebat erigatu* , quod mate damnata efl .

perierat inveniatur f M. J.oJ. «p enitn qttod bnm<m> quis ifldpit viU*

k Editiones Mogunh <k Ves. Hoc i*. tmmbn* invt- Sic.
 . . . . . .

LlBER CONTRA COJLLATOREM. 189

cipit velle, & cupit ab iniquitate ^tque cidere in deteriora , nec poffet .
* Sed • alias
errore difcedere, gratiam Ueihoc iplum ipio libero arbitno, quo quamdiuvoluit Cap.iy.

Pf.;6.:
prontemur operari. Quoniam a Domhio bonus manfit , * a propofita fi>bi lege n
grejfus hominis diriguntur , cjT viam ejus difceflit; nec denuntiatse fibi mortisfup-

Pttn, '
1
1.
vo ^ et : & > * Omnts vir videtur fibi jw plicium formidavit, deferens Deum, 8c
a fius y dirigit autem corda Domi/tus &, ; A lequens diabolum, rebcllisDomino ° ier-
Prov. io.
D om ino diriguntur grejjus viri ; mortalis vatori , &
inimico obccUens peremtori
n autem quomodo intelligtt vias fuas} b
Et r,
* Fuit ergo Adam , & in iilo fuimus Ambr.
rto/w.s.15. lib. 7. in
ApoftoJus: Non cnim accepifiis
q U0(j a j t „ omnes; penit Adam, &in illo perie- Lucgc.l).
c Jpiritum Jervitutis iterum in timorem c
; „ runt omnes. Qiiod ita non falfo di-
y^^ accepifiis Spiritum adoptionis J _/V/o- xit beatus Ambrolius, ficut nonfalfoip-
d
rw/w, in quo clamamus y
Abba Pater ia Veritas ait, P Venit filtus bominis qua- P
* aiUs * hax • fequitur , & dicit Nac
2' Poft ; rcre & Jalvare quod perierat , Naturse
Luc. 1 9. a 1

Cap.t 7. entm talem Deus bominem fecijfe cred<.n- enim hqmana- , in illa univerfalis prae-
ColUti-.dus efiy ^* nec w//> umquam y nec pof vaFkationis ruina, nec lubibntia 1 era-
c. I '-.
Jit bonum . Altoquin '
nec liberum ei per- pta eft nec voluntas; fed Jumen decuf-
mifit arbttrtum y ft ei tantummodo malum que virtutum , quibus fraude invidentis
ut velit &
pojjit y bonum vero nec velle exuta eft . Perditis autem per qua? a4
poft
Adamo
pec-
nec pojfe conceJJit . Et quomodo fiabit il- jeternam atque inamiflibilem corporis- }
catum ni-
la Domini poji pravaricationem primiho- animique incorruptionem poterat perve- hilremar-

Gtn.yzx.
minis lata Jententia , Ecce Adam Jatlus nire, quid eiremanfit, nifi quod ad tem-
fit ,

quod ad
nili

eji ficut unus sx nobis y Jciens bonum & poralen^ pertinet vitam , quae tota eft tempora-
iem perti-
malum ? Non enhn talts ante fuijfe pu- damnariouis & pcena!? Propter quod na-
net vitam.
tandus eji , qui boniejfefi prorjus ignarus. tos in Adam renafci oportetinChrifto; r

Altoqutn velut quoddam trrationabtle s at^ ne in illa quis mveniatur generatione,

que infenfatum animal. eum fatendum eji qux pefiit Nam fi poften Ada: in ii-
. Epbef.1.1,
Epbef.l.S.
fuijfe focrmatum : quod fatis abfurdum , at- lis virtutibus natnralkeragevent, inqui-
CotojfA.li
h que a catholica fide * omnimodis alienum bus Adam fuit ante peccatum; non ef-
''
7'3° f
eji. <$)uin immo fecundum fententiam fa- ient natura filii ira, non effent tene-
pienttjjimi Salomonis fecit Deus bominem ,
brx, nec fub poteftate tenebrarum, SaJ-
reclum tantum boni fcientia
: id eji , ut vatoris denique gratianonegerent; quia
jugiter frueretur: fed ipfi quajkrunt co~ non fruftra boni eflent, nec juftitiae pra>-
gitationes multas. Facli enim Junt , utdt- mio fraudarentur ; habentes ea bona ,
ftum efi y fcientes bonum>& malum Con- ' . quorum amiflione primi patrea depara-
cepit pofi prcevaricationem ,
ergo Adam diio exiulare meruemnt. Nnnc autem, ' Natura
humana
quatn non babmrat , fuentiam mali y boni cjjm fine facramentoregenerationis aeter- Adz iapfu
* .ilias
vero > <pi#* accepetat , Jcientiam non ami- nam mortem nemo poflit evadere ; non- in protun.
dum ma-
Cap.iS.
fit . ne ex ipkus remedii iingularitate aper- lum de-

Primus
* 3* Reftum \ atque omni vitio ca- tiflime |>atet, in quam profumium ma- merfa
Ronr.i.iz.
homo rentem creatum efle primum hominem, lum totms humani generis- najura de-
abfquTvi.
in °i uo oannium hominum concreatana- merfa fit „ illius pua^varieatione in quo
tio, & p°- tura eft , cfubitare fas non eft ; euraque omnes peecaverunt, & quidquid idJepeir-
S
ta ^ e acce pifl*c liberum arbitrium , ut fi, didit perdiderunt ? Perdidk autem jair
no perlc-
k
veraw, fi auxiliantern fibi Deum non defereret, mitusrideixfi % perd-id-itcontinentiam, per-

beroarbi- '
P ^* m bonis qu2 naturaliter acce- didit charitatem, fpoliatus eft fapientia
trio di- perat, perfeverare quia veWct: meri- & & inteUe&u, caruit confilio & fottitudi-

bono^
a
t0 voluntarix perfeverantias in eam bea- ne; & impie altiora feftando, averita-
k titudinom m pervenire r ut nec vellet de- tis fcientia, & obedientias pietate deje-

m aus
a Edit. Mogunt. & Ven. Qmnis via viri reSLt- Qbi van. & Duac. omnimode. CoJon. commode \ fed errote
videiur typographi
b Lugd. Et qunmodo ait Apoflolus. i Lugd. edit. Re&um namque omr.i . QuaC feries &
c Editiones omnes cum MfT. Jol. in timore. At Mi". efTetverborum Coliatoris, fed male.
Corb. &
Riemig. in timorem : juxta Grax. £ts pofiov. k Eilit. Mogunt. & Ven. Daminum non deleruifes .

d Hxc vox, filiorum, abeft a M(T. Remig. Jol. & Alii, Dominum non de[ereret .

nec non ab editis Mogunt. Ven. & 1 Edlt. Lugdun. poffent m nobis.
e Edit. Lugd. Lovan. Duac. Colon. pc rfequitur & m Mf. Jo!. cum edit. Ven. & Lugd. perveniret: (jui
f Ita Mfl. Cort Remig. & Jolienfis, cum edit. Mo- pto eatn beatittuhnem, habet, eamdem oeatithdinem.
gunt. & Ven. at Lugdan. &
poftcrior<s , fi ci tantum- n Mf. Jolienfis,. ab appofita.
rtiodo malum & &. poj)'e.
vello. O Mf. Jolienfis, Jalvatori.
g In Mff. Reraig. & Jol. item in edit. Mogunt. p Mf. Jolienf. 1'cnit enim .
Ven. & Lugd. hasc vetba non habenrur , atque tnfen- q Edit- Lugd,- pr<ampta- eft.
/atum. Mf. Jol. velut itrationale quoddam ammal cum r Plures codices, animaque: & poft pauca» Mf. Re-
frciffc credendus eft . mig- & edit. Mogunt. pacna. &
h £dit. Mogunt. & Ven. amnibus modis, Lugd. Lo- f Mf. Joli£flfis, nefi effent tenebr*.
 . . . . . . ,, . .

l£o S. P R O S P E R I A Q^ U I T A N I

a
a nec ipfo faltem timore fibi
6his eft : -de. inftitutione Creatoris, fed dc retri-
reliquo , ut ab interdiclis vel metu ca- butione fit judicis.
-veret pcena , qui
b non
abftineretamo- * 5. Illud enim inepte pofitum eft »
b , a fuls
Uberum re juftitise . Liberum ergo arbitrium , & '
contra feniumomniumtractatorum,^/'-. =»•

CnegratTa ^ eu^> ^3
fpontaneus appe-
re *
'

1 placita; quod ad probandam Jiberi arbitrii inco-

nuiiomo- titus, ubi ufum bonor.um quse acceperat lumitatem connexuit, dicens: Etquomo-Cen.^.iz.
neum°ad faftidivit, & vilefcentibus fibi felickatis do Jiabit tlla Domini poji pravartcationem
eligenciuni fu£e prafidiis , infanam cupiditatem ad primi hommis lata fententia, Ecce Adam
num '
experientiam prsvaricationis intendit fatlus ejl Jicut unus ex nobis^ fciens bonum
bibit omnium
vitiorum venenum, &to- &mahvm? Quafi diabolus Adse vera pro-
c
tam naturarn hominis ? intemperantiaj miferit , & Adam tranfgrediendo man-
iux ebrietate madefecit . Inde priufquam datum Dei, profecerit in fimiiitudinem
edendo carnem filii hominis , & biben- Dei, & k hoc ei fuifle collatum pronun- K
do ianguinemejus, lethalem digerat cru- ciaverit Deus: cum in his verbis figni- '
t

d ditatem, * labatmemoria, errat judicio ficatum fit potius, quid non fuerit afle-
nutat inceflu; neque ullo modo idoneus cutus, quifuperbia ingreffus viam, quod
eft ad iliud bonum eligendum& concu- habebat amiiit, dum quod non accepe-
pifcendum ,
quo fe fponte privavit : quia rat concupivit. Non minusautem ha ip-
non ficut potuit Deo non impellente fa hujus ienfus conclufione peccatumeft,
corruere , ita poteft Deo non erigente dum dicitur Concepit ergo Adam pofi
:
Definirio

confurgere pravaricationem , quamnon habuerat , fcien- ^IJ^ 1

* aiias * 4. Non igitur recle tiam mali^ boni vero^ m quam acceperat, poitpr*.
dictum eft : Nec
Cap, 20. '
7- r c a varicari. • r
>-
ctenttam non amtjtt bcientiam boni Adam ncm acce .
• ' • 1 1

en tm talem Deus hominem fecijfe creden- .

dus eji , qui nec veltt umquam nec pojjit tunc habebat , quando bonum fanimm- piHe fcien.
bonum. Quafi nos iftam hominis debili- que mandatum Dei fideii corde ierva- [j*"!^*"
tatem a Creatore dicamus conditam, & bat, & erat juftus manens in imagine amififk
c ;iain
non peccati merito ab homine contra- Creatoris fui non oblivi- ^". , legifque ejus [,

Liberum £tam Qui ergo putat confequens efle,

. fcens. Poftquamautemfe, hoc eft, ima- m
m ut 1 hkerum arbitrium • obczecatum
peccato
^ ef- ginem & templum Dei deceptori fuo n n

Uiam. fe dicatur, obczecatio ipfa ad naturasre- vendidit, perdidit boni fcientiam, quia
e
feratur au6k>rem ; vult perfuadere , quod perdidit bonam conlcientiam J
nititiam. .

tam fanum Adse pofteris liberum

fit in enim iniquitas depulit, humilitatem fu-
arbitrium, quam inAdam fuitantepec- perbia deftruxit, continentiam concupi-
f catum / * quod fatis alienum a catholi- lcentia elifit , infidelitas rapuit fidem ,
ca fide ducimus. Quid enimpeccato ix- captivitas abftuiit libertatem : necpotuit
fum eft, noneft, undepeo-
fi id lxluin ulla illic portio refidere virtutum ,
quo
catum eft? Nifi forte dicatur , in Ada? tanta irruperat turma vitiorum . Nemo Luc.16.ii

poiteros poenam tranfifle, non culpam : enim potejl duobus dominis fervire : & ; j oar! s -

g quod b omni modo falfo dicitur , & ob <gui facit peccatum ,

fervus eft peccati: z.lW.z.i^
hoc forte non dicitur. Nimis enimim- & A , quo quis fuperatus eji , ° ci & jer-
pium eft , hoc de Dei fentire juftitia , vus addiilus eji . Nemo autem fervit, ni-
quod a prasvaricatione liberos cum reis fi cum aliqua libertate; nemo pliber & p
h voluerit efiei» damnatos. Patet ereo cul- eft , nifi cum aliqua fervitute , dicente
pa, ubi non latet pcena , & focietas pec- Apoftolo, Cum cnim fervi ejj'etis pecca- Rom.6.10.

cati convincitur de communione fuppli- tif q liberifuijiis jujtitia Quemergofru- .

cii; ut quod eft humana» miferia*, non ilum habuijiis. tunc ,

r
in illis in quibus r

nunc
3 MfT. Remig. &
Jolienfis , fibi reliSio tlatur tum ad probandum
: in hoc ultimo conci-
, :

b Edit. Lugd. Lovan. Duac. Colon. qui abflinc & nunt M. Jolienlis & Remig.
bat amore ptfUtia, abrquenegante particula . Mfl, Corb. k Mf. Jolienfis Mog. & Ven. hoc ei fuifftt c.lla- ,

Remig. &
Jol. cum Mogunt. Ven. qui non abjline- & tumquodpionuntiavit [ editiduo, pronuntiaverit~\Deus.
ret, tkc. Edit. Mog.
1 &
V cn. fignificaverit , (c. Deus.
c Editiones Mogunt. & Ven. intemperantia Jua tna- mMfT. Jol. Remig. Mogunr. &
Veh. quam ha- &
dcfecit buerat.
d Lugd. & hoc recentiores, labitur Mfl. Cotb. & . n Ita MfT, Corb. Remig. Jol. pofleriores editi , &
Rcmig. Mogunr. & Ven. labat memoria . fnbdidit .
e MfT. Rcmig & Jol. Mogunt. & Ven. Ut liberum o Mf. Jolienfis, cjus fervus efi. &
arbitrium fic ctcatum effe dicatur, ut obctecatio ipfa p Mff. Remig. & Joiienfis, liberi evatts
f M(. ]<>}. quod a catbolica fidedicimus alienum. Edit. q MfT. Corb. & Jol. Mogunt. & Ven. edit. netho
Mogunt. $& Ven. quod omnimado fatis alienum a catho- libertate liber eft ni/i, &C. Mf. Remi^. omittit ha:c ,
,

iicaf.de dicimus & nemo liber efl nifi cum aliqua jervitute.
g M(. Corb. quod omnino falfum. Megunt. Ven. & r Editiones Lugd. Lovan. Duac. & Colon. omit-
quod omnimodo fa/fum dicitur . M. vero Jolienfis, quod tunt in illis. Mogunt. & Ven. exhibent . Poftea verj
emnino falfum efi quatuor pra:dift« editiones, Nunc autem libcri a pec-
h M. Jolienfis, damnandos. cato , Jervi autem faiii Dco , habetls frutlum in fan&i-
i Edit. Mogunt, & Vcn.contra omnium fenfum tra- ficationem
 . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 19L

nunc crubefcitis-t Nam finis illlorum mors ne fecit pacem ; concludens omnia in De gen .
incredulitate, ut promilTio ex fide jil>us fmc
eji . Nunc vero liberati a peccato j fervi Jefu

Mala outem fatli Dei, habetis fruclum in jan&i- Chrifti daretur credentibus: ii, inquam, /ientibus
li-

bertas ex Jiiatione
,
finemvero vitam acternam Qui .
de hisApoftolus loquitur, in quorum cor- qu« itgis

tiidefe-itaque fervit diabolo, liber eft a Deo: dibus Deus digito iuo , id Spiritu- ^be) .2.1
eft ,
$
tfu.bonaqui autem * Jiberatus iervit Deo, Jiber ianclo icribit novum teftamentum , ut i.ft».*.io
cxatuiiio eit a diabolo: ut appareat maJam Jiber- Jegis plenitudinem & opera charitatis ^ffTi,
gratia:. tatem potuifle habcn ex humanas volun- naturaliter exiequantur, reformata fcilkcw*/. 3.
b 11#
£ tatis defecTu ; bonam autem libertatem cet rcnovataque natura: quid hinciu- '
5

non potuifle recipi, line liberatoris au- perbiflimi fenius novitasadjuvatur, cum
xilio. reconciliatio inimicorum non poflit nifi
?
gratia; Mediatoris adicribi- Omnes enim Rom.j.t}.
peccavcrunt , C7* cgent gloria Dei , jujiifi-
C A P U T X.
Ergo gra-
cati gratis per gratiam ipfius .

Exponitur &
vindicatur locus dpofloli Rom. z. tia gloria eft Dei, non meritum Jibera-
de gentibus fme lege facienubus qu-e le-
14.
ti. Quis enim prior dedit ei , k ut re- k
gis funt . Sapientia qutedam in infiielibus ex
tnbueretur illi r Nihil boni operis ex
1

naturte a Deo conditte reliquiis : nullus ve. Gratia

ro bontt voluntatis motus , nift ex Spiritu- mortuis, nihil juftitia: procediteximpiis: glonaDei.

fanfto
1
omnis ipiorum falus, gratuita eft & : j

ideo gloria Dei eft , ut qui gloriatur , Row.11.3y

* alias
* ^Ed ne ha>c primi hominis calami- in illo cujus gloria eguit, glorietur.
Cap.^l. »j tas in progeniem ejus tranfifle vi- 3. Sin autem ( quod magis vult hic
c c
deatur: quam integro fit omnium ho- diiputator inteJligi ) de iJlis ifta dicun-
minum natura judicio, exemplogentium tor, qui alieni a gratia ChriftLina, quas-
d probaturus Jiic docTor addit, & dicit.* <*
dam ad iimilitudinem legalium manda-

Col/a -
Denique non amifijfe genus humanum pojl torum proprio judicio m ianciebant, in- m
Cap. ii. pravarkationem Adce Jcientiamboni , etiam telligentes mores civitatum concordiam-
Apojioli fententia evidentijfime declaratur, que populorum non poiTe aliter contine-
Cum ri, n nifi & re£te faclispramia, & pec-
e
e qui dicit^ enim gentes quce legem n
J&M.1.14. non habenty naturaliter quce legis funtfa- catis pcenai decernerentur: ° ficutdifJum
ciunt; hi legem non babentes , ipfi fibi eft ab ipfa Sapientia Dei, Ego ex ore
funt lex , qui oflendunt opus fcriptum legis AltiJJtmi prodivi^ in omni gente pri- &
in cordibus Juis^ tefiimonium reddente eis matum tenui\ requiem quafivi in Jacob^
f conjcientia t ipjorum, inter Je invicem & & inveni. Ergo quis ambigat, Jiancfa-
cogitationibus accufantibus , aut etiam defen- pientiam humano generi ad temporalis
dentibus^ in die quo judicabit Deus oicul- vitae utilitatem, p ex naturae a Deo con-
p
ta hominum . ditae fuperefle reliquiis? Si enim nec ad Sapientia

2. Si de his
Apoftolus loquitur , qui g ifta terrena ordinanda rationalis animi ^nfidV
g
ex prasputio funt vocati, cum elTent & vigeretingenium; non vitiata eflet, fcd !lbus ex
h longe, h
fa£ti funt prope, credentes in exftincTa natura Qu^ tamen etiam fi Qf'" r".
.

eum , qui quorum aJiquando non mifer- excellentiflimis artibus, *>& cunclismor- dna; reii-
qui
tus eft, nunc autem miieretur, & jufti- talium eruditionum poJIeat difciplinis ,
q'

ficans circurncifionem prspu- ex fide , & juftificari ex fe non poteft •.

quia bonis &de. 14.

male 7* &c '

tium per fidem, duos condidit in feme- fuis utitur , in quibus iine cultu
tipfo, deftru&oque pariete inimicitiaj Ju- veri Dei impietatis r immunditiaique con- ""

dxorum & gentium, in uno novo homi- vincitur , & unde fe defendi zftimat ,,

accu-
a Lugd.
libertus. Duac. Colon. liberatur. & k Mf. Jolienfis, Qr retribuetur illi?
•

b MIT. Corb. Remig. Jol. cum Mogunr. Ven. & & 1 Sic M(T. Corb. Remig. & Jol. cum Mogunt. &
bonam autem voiuntatem . Ven. edit. At Lugd. Lovan. Duac. & Colon. K.ta.
c Mf. Jolienfis folus, quam fuo intra fe fenfit om- ipforum faius gratia efl .
nium hominum naturg judicio. mEdit. Mogunr. &
Ven.fentiebant
d Edir. Lugd. & illa pofteriores, addidit & dixit. n Lugd. Lovan. Duac. &
Colon. nifi ut . melius ,
Mogunt. Ven. & Lugd. edit. Quoniam gentes ...
e nifi &, et M(\. tribus ac Mogunt. Ven. &
ta qu« legis funt o Hanc aucloritatem ex Eccielialtici libro allatam
f Hoc pronomen, ipforum , non legitur in Mf. Re- Lugdun. Lovan. Duac. & Colon. habent
praEtereunt
mig. nec in edit. Mogunt. & Ven. MfT. Corb. Remig. & Jol- cum Mogunr. & Ven. la
g Mf. Iolienlis hic addit , fecundum Evangelium Mogunr. tamen tk Ven. legirur, ab ipfa fapiemia Deo.
tneum , per. Jefum Cbriflum Dominum noflrum . Ceteri In Mf. vero Remig. in omnem gentem primatum tenui :
Codices haec non addunt & in Mf. Jolienli defunr pollrema hic verba, requiem
h Lugdun. edit. fatli funt prope credentes in eum . quitfivi m
Jacob, &
invent Ergo . .

Quorum aliquando non mifertus, C> juflificans circumci- p Edit. Lugd.fx natuiaa Deoconditafupereffere/iquum,
fionem ex fide &
pr<eputium per fidem , duos tondidit
, q Mf. lobenlis , meraiibus erudtttunum , Lugd. &
in femetiffo.Et utrumque parietem inimicitiit Judaorum Ml. Remig. moratibus eruditionum .

&gentium , inuno novo bomine folvens , fecit pacem&c. r Lugdun. edit. immutatg aque convincitur : turn
1 Edit. Lugdun. quid bujus fuperbiffimt fenfus mvi- pro teflimat, hibet, exiflimat . Conformitcrque ipfa te-
tas adjuvatur? ccntiores, & Ven, editio.
 , , , . . . . ,

icfz S. Prosperi Aq^uit a n i

SHSai', accufatur . Cum ergo Paulus definiat eas\ ) ^ addit, & dicit -*
Deniqueut pof- ft
a
quod non ex. operibus legis juftificatur fibilitatem boni eis inejfe '
fignificaret ,
i

Collat.y^.
omnis caro; & quoniam in Chrifto ne- tncrehans
rep. eos. mqutt , ettam Ca p. i. 6)uid autem , i

que circumcifio , neque pra^putium va ex vobijmetipfis non judicatis quod jufium Luc.iz.^y.
b leat aliquid, fed nova creatura ; quid efi ? 6)uod utique non eis dixiffet , nifi
ifte impiam infidelium libertatem natu- eos judtcio naturali quod aquum efl fcif-

ralibus inftruit bonis , & propriis vult fet pojfe difcernere . Jam non folum vo-
L jbe rU rh
juftificare principiis ? Quid ad renova- luntatem boni, led etiam poflibilitatem arimrium
" ec vol u^,
c
tionem c
laceffitaj

definit pravaricatricis fcientia?

vetuiiatis ,

nuditatem ?
idoneam
...
libero adfcribit arbitrio
kab eis
.

exigatur lntelhgentia
. ...
: tamquam
ri ..
K
, ldeo
ideo
. tatem bo-
ju- ni , nec
,

fcientia vel ex naturas opibus repofcatur quia poflint hsc w bl1

Quafi ifta ftitia ,
fine
[ t f ^.
d refidua «• confecuta, velexlegalis doftri- Dei donis de natura proferre bonis . Im- bet, nifi
pcr s
Nuihis na, eruditione quazfita poffit fui perce- ,
perantur autem ifta homini ,, ut ex ip-
l

luntatis ptione pra:ftare , ut quod faciendum no- fo prscepto, quo ei hoc quod accepit K
motus,ni- verimus , etiam facere diligamus aut : indicitur, m agnofcat id fe fuo vitio per- 1

ri"
P
fa n ullus fit bonaj voluntatis motus , niii didifle ; &
non ideo iniquam efle exa- Cur ho-
clionem , quia ad reddendum quod de- mini lm *
fto- quem creaverit diffufsper Spiritum-fan- ' j. j.
Dcrnnrur
He r l6
'e
£tum charitatis afflatus.
e
Sine fide enim bet, idoneus non eft; n fedalittera oc- ea , quo-

Rom.14.13 impojftbile efi placere :

f
& , Omne quod cidente confugiat ad fpiritum
L P
vivifican- rumfacuI
tatem non
"

c r . .

GaUt.1.6 V°n efi exfidc^ peccatumefi: &,

inCbri- tem, & facultatem quam ° noninvenit mvcmtin
fio fefu neque circumcifio aliquid valet , in natura ,
qusrat ex gratia . Quod fi
fua nlaru-

neqv.e praputium ; fed fides qucs per dile- facit, magna eft milericordia p Dei: fi '
n
ttionem operatur. non facit, jufta eft pcena peccati.
* P
2. Deinde adplenitudinem praemif- * alias

{% difputationis, q regularifententia pro- c*p.*4-

C A P U T XI.
nuntiat , dicens : Unde cavendum nobis
J,iberttm arbitrium nec volttntatem boni , nec pof-
J ,'. ne ita
efi ad omnia fanclorum * * Deum
fibiluatem babere , nift per gratiam Cur h,o- . r fl -r -j jCollat.li.
mertta referamas ; ut nthtl ntft ta quoa Qap. 12.
tnini imperentur ea , qvorum facultatem non
malum atque perverfum
J efi*
J
humance ad- Dermiti°
invenit in fua natura
Defiwtio 8. Caffiani : .
r
^ ? ., .\ ., 8. Caffia,
Natur<e bumane non id folum adfcribendum
1
Jcrtbamus naturce Qind evidentius, quicl . ni .
fj atu .

quod malum efi . Merita bominum nulla uiji expreffius fecundum Pelagii Cxleftiique rx numa -
r ,, tf 1 . 1 nasnon id
ex gratia .
commentum ab ullo eorum dilcipulo ^
fo]urn ad .
* ah ' * '
~}OR. hxc in conclufione teftimo- potuitdefiniri? dicunt, Gratiam Dei fcriben- Illi
Cap. aj
Jf niorum ,
quibus probare voluit Jecundum merita nofira darij ' iidem maiumeft &
quod hi qui per mcrepationem prophe- dicunt, Gratiam Dei non adfingulos atius f

ticam furdi appellantur &ca3ci, poffint dari hic intra unam fententiam blaf-
:

ex facultate naturas & aures fuas aperi- phemiam utramque conclufit dicens
S re ad audiendum , & oculos $ fuos ad C avendum nobis effe , ne ita ad Deum
videndum, ( quafi non de iifdem dicat omnia Janclorum merita referamus* ut ni-
Tzecb.u. Dominus , Et dabo eis cor aliud & fpi- hil nifi quod malum atque perverfum efi,

Ibld. ic.ritum novum dabo eis\ & evellam cor la- humana adfcribamus natura Vult ergo .

hominum
Merita

**« pideum de carne eorum & dabo cor , eis effe multapropriahominummerita, qtt* n^uUa^nif
carneum ut in praceptis meis ambulent
; , non fmt gratiaj largitate collata ,
quibus exgratia

O" meas obfervent & faciant

jufltficationes , ad augendas naturales divitias qusdam
de
a Mf. Jolienfis, non jufliflcabitut eos, habent Pbarifaos : cum tamen turbas alloquere-
b Lup,d. edit. quid efl quod impiam infldelium liber- rur Chriftus ha;c dicens , non fpeciatim Pharifsos .
tatem namralibus inflruS"m bonis , propriis vult jufli- Habent infuper pro, quod juflum efl , quod bonum efl:
ficare principiis ? priustamen tcxtui Apoftoli cft conformius.
c Ita Mff. Corb. Remig. & Jol. cum Mogunt. & k MfT. Remig. & Jol. cum Edir. Mog. & Ven. ab
Ven. At poOeriores editiones, mijerx vetuflatis & pofk : eo exi%atur . . . de naturte proferri bonis
pauca Mf. Jol. fcientia libertatem. 1 Edir. Lugd. Lov. Duac. & Colon. addunt , Dii .

d Verbum confecuta, hic adjicitur cx MlT. Corb.Re- Lngd. tamcn poftea a ceteris diffimilis, hoc quod accc
mig. &
Jol. & edit. Mog. & Ven. pit judicetur , forte pro indicetur .

e Lugd. editio, affeSus. mMlT.Corb. Remig. cum Mog. &

Ven. feipfum &
f Lugd. & poftenores editiones, placereDeo. Abefr, id /uo vitio. Lugd. Ignorat id /e fuo vitk perdidijfe.
Deo, a Mff. Corb. Rcmig. & Jol. edit. Mogunt.& & n Mf. Jol. nifi a litteta.
Ven. foletque intcrdum abAuguftino przteriri , neceft o Hoc loco Lugd. pofteriores editioncs addunt &
Graeca: diftionis Apoiloli. anic : fed hac particula carent Mff. Corb. Remig. &
g Hoc pronomcn , non habetur
fuos , in Mff.Remig. Jol. nec non Mog. Ven. editi. &
& Jol. nec in edit. Mog. & Ven. p Lugd. &
rccentiores, Dtmini.
h Edit.Lugd. Lovan. Duac. &Color\.addidit, ejr dicit. q Editiones Mogunt. Vcn. tegulam fententia pto* &
i Edit. Lugduo. & ea recentiores, defignatet, incre- nuntiat
pans Pharijteos dixit Quid autem ex vobis ipfis »••
: , r Edit. Lugd. ea recentiores, ad Dominum &
tjuit , non judicatis quod bonum eft Liclionem noftram . Lugd. Lovan. Duac. & Colon.defideratur pro-
f in
prasferunt Mf. )ol cnm Mog. & Vcn. Nec ab ea dif- nomen , eotum
(eruiunt Mff. Cotb. & Remig. excepto quod pro voce t Edit. Lugd. pofteriores, ideo dicunt . & &
 . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. *9Z

de furfum munera debeantur. Vult nos meum ;
Quod cogitafii in corde tuo adi-
gratiam Dei non ad fingulos aclus ac- fcare domum nomini meo , bene fecifii ,
cipere ac a proinde non proomniope-
: hoc ipfum mente pertrailans ; verumtamen
b re bono femper orare. b Atque itacon- non tu adiftcabis domum nomini meo . De-
fequens erit ut in Dei muneribus nul- inde , ut oftendat quomodo hoc intelli-
lum meritum effe credendum fit; quan- gendum fit, infert e
ipfe traclator/
r Hac '

do quidem fine merito fit, quem Deus ergo J

cogttatto ,
n
atque tjte
-
n
tractatus
• CollatM.
regts ca llt
p,
femper in omnibus adjuverit aut fi : David, utrumne bonus & ex Deo, anma-
etiam in his qux Deus tnbuit , aliqua lus & ab bomine fuijje dicendus ejl ? Si
merita collocantur , conftet etiam ipfa enim bona &
ex Deo fuit illa cogitatio y
c
propria adquiri - facultate potuifle ; & cur ab eo a quo infpirata ejl , eidem ne-
d ideo in aliquibus -
oporteat nos adjuva- gntur effeilus ? Si autem mala , ex ho- &
ri, ut poflibilius pergratiam, quod fiat mine fuit , cur laudatur ab Domino ? Re-
non erat impoflibile per naturam Ec- . fiat ergo ut bona, &
ex homine fuif- &
ce jam in ifta paucorum brevitate ver- fe credatur . In qucm modum etiam no-
borum, non duarum tantum , fed mul- firas quotidie cogitationes po/fumus judi-
K
tarum impietatum numerofa connexio care . Neque enim aut foli David bonum
eft: quse fi fcrupulofioris diligentiae dif- ex femetipfo cogitare concejjum eji , aut
cretione tracletur , in nullo a damnati nobisy f ne quid boni umquam fapere , aut - f

erroris catena abfoluta monftrabitur. cogitare pojjtmus^ naturaliter y denegatur

Nullo modo hoc teftimonio atque g cogita-
2.
argumento g probari poteft ; quod pix tion cs
C A P U T XII.
cogitationes ex folo libero arbitrio , tk £J" "b*
Demonftratur ttberius fententiam Caffiani cjfe , non ex Deiinfpirationenafcantur. Non «io, Gne
cogitationes pias & fantla confilia abjqtte in-
enim ideo voluntas David, qiue utique Stion?
1"

fpiratione Dei concepta y de naturah pojfe pro-

bona erat, non ex Deo fuifle credenda nonoriri.
dire fapientia . Adverfus quem , loci quo abute-
g
batur expofitione , & aliorum adjetlione oftendi- eft, quia templum fibi Dominusnonab
tur , cogitationes pias ex libero arbitrio . fine eo aedificari , fed a filio ipfius voluit .

Dei infpiratione non oriri . Jsona voluntas bo- Qusrendum ergoeft, dequo fpiritupro-
minis fic ejus propria eft , ut non nifi Deo in- h
cefferit affectus iftius voluntatis, nem- h
fpirante concipiatur . Converfio quoquc bominis
licet non fine ipfo , non tamen ab ipfo incipit
pe de illo '
Dei , in quo dicebat , Si j

introierointabernaculum domus mea , Ji ^/•'3'-j.

* Ed ne fufpicionibus agere videa- adfcendero in letlum k Jiratus mei\ Jtde-

al.as

*P. »$• s mur , 8c latebras

verba rimari , quid adcrefcat cognitis ,
fenluum ukra dcro
meis dormitationem
Jomnum oculis

,
meis ,

aut requicm tempori-

aut palpebris
k

doceant quae fequuntur. Qui ergo inter bus meiSf donec inveniam locum Domino y
principia difputationis fusedixerat, Non tabernaculum Deo Jacob Quod cum Pro- .

folum ailuum , verum etiam cogitationum pheta concupifceret, non ignorabat ve-
bonarum cx Deo ejfe principium ; quino- rum perfeclumque templum ab il-
illud
bis & initia fanila voluntatis infpirat , lo condendum,
effe quicum eflet Filius
& virtutem atque opportunitatem eorum Dei , factus eft etiam filius David ; x j

qua reile cupimus , tribuit peragendi: nunc quique cum videret templuma Salomo-
volens probare ,
quod religiofae cogita- ne conftruclum , dicebat , Solvite tem-Jo"».!.^.
tiones & fanfta confilia , nulla Dei in- plum hoc , & in triduo fufcitabo illud .
& al *

fpiratione concepta, de naturali poflint Dicebat autem de templo corpcris fui . Ut

prodire fapientia ,
ponit verba Salomo- ergo hoc templum praefiguraretur, quod
3.R^.3.I 7
nis, dicentis: Voluitque Davidpatermeus in Chrifto &
in Ecclefia difponebatur,
adificare domum nomini Domini Dei Jf- merito ad m inftructionem ejus non Da- m
rael : & ait Dominus ad David patrem vid eiigitur, fed filius David/ utperfi-
S. Profperi. Bb lium
a MflT. Corb. &
Remig. ac Mogunt. cditio , ac h Sic MfT. Corb. Remig. & Jol. cum Mogunt. &
perinde . Ven. Lugdun. Lovan. Duac. & Colon. ipfius volunta~
b Edit. Lugd. Attjue ita Jentit , ut in Dei munetibus tis.
nullum meritum efle credendum fit , quem Deus femper i Vox hic , Dei, habetur in MfT. Corb. & Remig.
adfuverit .
& ex Mogunt. &
Ven. editionibus.
c Mf. Jol. poteflate Editio Lugd. totum locum ali-
. k Sola Ven. editio, ftrati mei.
ter habet : aut fi etiam in his qu<e Deus tribuit , ali- 1 In Mf. Jolienfi folo poit hasc, fllius David , omif-
qua merita effe loquantur conflet etiam &c. , fis qui interjacent, ftatim additur , Unde ait Evange-
d Edit. Lugd. oportet nos juvari .... quod non erat lifla , Dicebat auteni de templo corporis fui
joflibi/e. Sed contra fenfum aufloris noftri , cetero- & m Editioncs Lugd. Lovan. Duac. & Colon. ad ex-
xum codicum aucWitatem. truBionera. Corbcjenlis & Remigianus Mff. cum edit.
e Mf. Jol. non habet, ipfe traflator. Mogunt. & Ven. ad inflruBionem Jolianus vero codex .

f Edit. Mog. & Ven. ne bonum umquam. manu exaratus, ad conflrutHonem,

g Edit. Lugd. & eo pofteriores, probare potefl.
 . . . ,
. . . . . . f

ii?4 S. P R O S P E R I A Q_ U I T A N I

lium hominis fignificaretur FiliusDei

a
fcilicet
m qua adhaeretur Deo
, nec ne- m
& hominis; & per templum diflblubile gandum eft hominis efle propriam , & Bona vo -
"
indicaretur tabernaculum incorruptibile; confitendum eft Deo infpirante conoe- trdnts
minis f, c
ad cujus condendam imaginem& volun- ptam. Nam cum nemo fit bonus , nifi e us °- '
f?
r

tas David probata eft, & opus in eum

1
folus Deus; quale erit bonum quod au- nonmfi"
translatum eft , cujus periona magis clorem non habetbonum? Natura quip- Deo 'nfpi-
eidem imagini congruebat b
Atque . pe numan«
humans , cujus creator eft Deus 5 cepta fit.
ita & ex Deo erat hoc velle David , & etiam poft pra:varicationem manet iub- Lm.is.i 9

ex Deo erat , hoc facere Salomonem ftantia , manet forma , manet vita , &
3. Quod utexemplismagis elucefcat, fenfus, & ratio , ceteraque corporis at-
requiramus ubi fieri Deus c noluerit que animi bona ,
qua: etiam malis vi-
quod homines facere Deo volente vo- tiofifque non defunt :
n fed non in his n

luerunt . Dominus pracepit Apoftolis ,

habet veri boniperceptionem, quajmor-
d
Matt. 18,
dicens ,
d
Euntes ite , & docete omnes talem vitam honeftare poflunt Neque .

19>
'

gentes , bapti^antes eos in 7iomine Patris, enim ignotum eft ,

° quantum Gracs °
& Filii , & Spiritus-fanili , & docentes fcholas , Romana eloquentia , & totius
eos fervare omnia qucecumque mandavi vo- mundi inquifitio , circa inveniendum fum-
bis. Quod cnm Apoftoli
e
audirent , fi- mum bonum , acerrimis ftudiis , & ex-
ne dubio non verba nuda per corpora- cellentiflimis ingeniis laborando nihil
Jes fonos exterioribus tantum auribus egerint ; nifi ut evanefcerent in cogita- ^»».1.21.

acceperunt , fed virtute § viventis ver- tionibus fuis, Scobfcurareturcorinfipiens

bi accenfa eft in cordibus eorum inex- eorum qm ad cognofcendam venta-
ftinguibilis flamma charitatis ,
qua ar- tem femetipfis ducibus utebantur. Si er- Converfio
dentiflime vellent Evangelium Chrifti go quis de «rumnofis vanitatibus & in- homlnis
n
h
h omnibus gentibus prsdicare. Sed cum ianiis fallacibus erubefcens, tenebras ef- in e i
p ,o"
AEl. 16.6, vetiti funt loqui verbumin Afia, &ctim fe & mortem quidquid pro lumine & non la -
C-7.
tentarent ire in Bithyniam , prohibiti vita ampleclebatur intelligit , & ab his fo^ncipu!
funt ab Spiritu Jefu numquid non ex
: ie conatur abftrahere; non eft ab ipfo,
Deo hanc voluntatem habebant , quod quamvis non conver- fine ipio fit , ifta
etiam iftorum optabant ad fidem corda fio; nec propria virtute ad principiafa-
convertere quos occulto judicio Deus
,
lutis enititur : fed agit h&c occulta &
Evangelium tunc nolebat audire ? Aut potens gratia Dei ,
qua* remotis terre-
quod Ecclefia quotidie pro inimicis fuis narum opinionum & operum mortuo-
orat, id eft, pro his qui necdum Deo ;
rum favillis, 1 torrem obruti cordis exa- q
crediderunt , numquid non ex Spiritu gitat , & defideric veritatis inflammat :

Dei facit ? Quis hoc dixerit , nifi qui non utinvitum hominemfubigat, iedut
hoc non facit , aut qui putat fidem non iubjeclionis cupidum faciat; necutigno-
k
efle Dei donum? Et tamen quod pro rantem trahat, fed ut intelligentem fe-
omnibus petitur, non pro omnibus ob- quentemque praxedat. Manens enimli-
tinetur. Nec eft iniquitas apud Deum, berum arbitrium, * quod utiquecumip- r

qui faspe poftulata non tribuit quaz

[
io homineDeus condidit, a vanitatibus
poftulare donavit.
* Bonam igitur voluntatem,
,

K & cupiditatibus fuis

f
, in quas negle&a
4. eam Dei lege defluxit , non a feipfo , fed f

Cap.16.
a Crea-
a Hxc verba, fignificaretur Fiiius Dei & bominis ,
ftrum, omiffo cum ante tentarent • Lugd. vero. Sedcut
abfunt a Lugd. codice. vetiti funt loqui verbum /« Ajia , & ire in Bitbyniamii
b Editio Lugd. Atque boc ex Deo erat , vel/e
ita Prohibiti funt a Spiiitu Jefu.
David , &
ex Deo erat , koc ferri a So/tmone. Quae i Lugd. & pofieriores, qui nondum aedidevunt
editio, ur. veteres paffim, Solomoncm legit , pro Salo' k Sola Lugdun. editio , O" tunc cum pro omhibus
mone petitur.
c Editi Mogunt. &
maie Item Ven. voluerit, fed . 1 Mf. Jol. pofiulari donavit .

Mf. Jol. Deo nolente : nec forte melius. Lugd. cditio, m Edit. Lngd. qua adb<eret Veo.
ubi facere Deus vo/uerit , quod omnes facere Deo volen- n Ita Mff. Corb. Remig. Jol. Edir. Mog.&Ven. &
te voluerunt : ubi voluerit pro noluerit potuit irrepfiffe. fed in bis non babet veri perfetlionem . Lugd. fed non
d Mf. Jol. Mog. &
Ven. edit. Euntes docete. Idem in aliis. Lovan. Duac. Colon. fed non in illis veri &
Mf. baptizantes eas boni perceptio efl
c Edit. Lugd. & poftetiores, Apoflolis fuis pracepit. o Mog. & Ven. editi, quodGr<ec<cfcbol<e Mff.Corb. .

f Mf. Jol. audiffent .... perceperunt & Remig. Lugd. Lov. Duac. & Colon. quantum Gr<c
g Sic Mff. Corb. Remig. & Jol. nec non Mog. & ci<e Jcbol/e, quantum Romana eloquentia &c. Mf. Jol.
Ven. At Lugdun.& qu«E fecutae funt editiones, juben. Romanaque etoquentia
tis verbi. p Lugd. ob nojcendam : Lovan. recentiores illa , &
h Sic Mf. Cotb. &
ex eo edit. hujus libri in ap- ad nofcendam
pend. tomi 10. Auguftini operum. cuni Lovan. rc- & q Edit. Lugd. &
recentiores, dimoris Idem Lugd. .

centioribus. Mf. Remig. Sed cum vetiti Junt verbnm codex , terrorem, ubi alii, torrem : prxter Mf. Remig.
m Aft* loqui, e> ire in Bithyniam probibiti funt . Mf. qui habet fcintillam Mf. Jol. tortem mortui cordis .

\o\.fed cum vo/uijfcit loqui verbum in Afta , ire & r Mfi. Corb. Remig. Jol. Mog.& Ven.edit.quod &
Bithyniam, pvobibiti funt a Spiritu Jefu Edit. Mcg. . unicuique
& Ven. accedunt fcrme ad Mf. Corb. textum no- & f Lugd. editio , fluxerant .
 # . .

LlBER CONTRA CoLLATOREM. 1^5

a Crcatore mutatur ; ut quidquid in eo jujiitice cum iniquitate ? aut qu<e focietas

a
» inmelius reficitur , nec fine ilio fit luci ad tcnebras? Virtus namque princi-
qui fanatur, nec nifi ab illo fitquime- paliter Deus eft: cui non aliud eft ha-

aetur,: cujus fumus nova creatura no- bere virtutem, quam efle virtutem . Hu-
cum habitat Chri-
r^ 1IC
vumque figmentum
Jefu in openbus bouis, quae praparavit
, creati in Chrifto jus
ftus in
participes fumus
nobis, qui eft
,

Dei
*

virtus & Dei I -

d
c"**4

Deus, ut in illis ambulemus fapientia; habitat fides, fpes, charitas,

,
continentia, intelleclus, confilium, for-
titudo ceterseque virtutes . Cum vero • e
C A P U T XIII.
ab hoc bono recedimus, omnia nobis e
Definitio nona Cafuni .- Omni avimx ine(fe »j. CO ntrario oriuntur ex nobis. Difcedente
turalttcr virtutumfemina a Creafore mferta .
enJm rpu l cr i tu dine , quid fuccedat nifl de-
Rcfellitur , quia peccatum ortpinale evtrtn c .
.
r
. j r •

e% , fed omnia totmitas ? abeunte fapientia , quid refl-

vJtutes intmpus veras non
opera eorum immunda . Virtutum ftve merito* deat mfi mfipientU ? non regnante JU-
rum principia ante gratiam li
tiulla in tiobts . ftitia, quid dominetur nifl iniquitas?
ingentis impiorum , licet multa laudabdia non , %. VirtUtum itaque femina, qua: be- Virtutum
tamen verce virtutes. Confutat id quod exPa-
ne fi C | Creatoris inferta funt , prxvari- fcmina ">
fioris Ubro apocripbo probare voluerat Colla. •
r r homine
tor, ilominem, etiamante grat.am , adbonum
"none pnmi parenus everfa funt; nec t0

& malum aqualiter fe babere haben queunt , mfieo reftltUente quieverfa.

dederat Reformabilis enim eft natura

.

• alias * XTUnc jam videamus quo difpu- humana f formatori fuo , & eorum bo- I

c7tiv.it. -LN tantis progrediatur intentio . norum quse habuit , capax eft ut per :

*•»*•.. Dubttari ergo> inquit, non poteji y inejfe mediatorem Dei & hominum hominern
'^ w onini animce naturaliter virtutum
w/ Chriftum Jefum, in eo ipfo quod eire-
^/caflia-
ni Omni femina
: beneficio Creatoris inferta . Sed manfit, poflit recuperare quod perdidit.
,

fneffe^na- n {fi b#c opitulatiane

Dei fuerint excita- Remanfit putem ei rationalis animus ,
turaliter ta , ad incrementum perfeilionis non po. qui non virtus , fed virtutis habitacu-
teru nt pervenire : quia Jecundum beatum lum eft b Ex participatione enim fa-
.
iemin'" "a £
Creatore Apojiolum, neque quiplantat, ejl aliquid, pientije, Scjuftitiaj, &mifericordis, non
merta.
ne ^ ue ^ ut rigat y b Jed qui incrementum lapientia, neque juftitia , neque miferi-
dat Deus. Adjacere autembominiinquam- cordia j fed fapientes, 8c jufti , & mife-
libet partem arbitrii libertatem y etiam li- ricordes fumus. Qu*e bona, quamvisra-
ber ille qui dicitur Pajioris , aperttjftme tionale noftrum vitiis occupatum fit , &
docet ; in quo duo angeli unicuique r.ofirum prarvaricantibus nobts Dei templumfpi-
adharere dicuntur , id eji , bonus ac ma- ritus immundusinvaferit; poffunt tamen/»'"». 11 -.?!

* rc •>'
lus •
in hominis vero optione conftjiere ,
rurius in ipfum rationaleconfluere, per 1? '

ut eligat quem Jequatur . Et idcirco ma- eum qui mundi principera

foras mittit, i.Cor.w»
om 9'
net in homine libcrum femper arbitrium , & ligans fortem, vafa ejus rapit, fuga- '

h
« * quod gratiam Dei pojfit vel negligere
y
toque mundi hujus fpiritu, dat Spiri- h
vel amare . Si dubitari non poteft, ineffe tum qui ex Deo eft, ut fciamus qua; a
omni anima naturaliter virtutum femina^ Deo donata funt nobis. j©«/autem5"o/-
pra l, 07i beneficio Creatoris inferta folus Adam : vitum Chrifii non habet y hic nonejiejus.
pnevaricatus eft, & in peccato ejus ne- * 3. Puto autem iftum veri fimiiitu- * «//«*
ap
mo peccavit: in nullis iniquitatibuscon-
f
dine decipi , & in fpecie faJfarum erra- 97
Virtutes
' *,
8'

o ir
& j
•
1
cepti iumus, rn nulJis nos matresno- re virtutum
, dum ea bona , quae non in impiis
lpber.1.3. ^ peperere dejiftis; non fuimus natu-
r£E pofTunt ex Dei munere haberi ; etiam v5ras non
nifi
'

Cofoff.i.ii ra filii irse, nec fuimus fub poteftatete- in impiorum animis zeftimat reperiri;
l
'i

nebrarum; qui manentibus in nobisna- ideo fciJicet, quia multi eorum fint ju-
turaliter virtutibus, filii potius nati fu- ftitis,temperantia?, continentiaj, & be-
Virtutes us pacism &
lucis . Abfit ab animis pio- nevolentis feclatores qua; omnia : non
cumvitiisrum fallacis doclrinoe infidiolk deceptio. fruftra quidem, neque inutiJiter habent,
conliftcre
Virtutes cum vitiis habitare non poffunt. multumque ex eis in hac vita Jionoris
a.Ct».6.i4 §)ua enim participatio , inquit Apoftolus, &; glorise confequuntur / fed quia in iis
5*. Projperi. Bb 2 ftu-
a M(. Jol. omittit haec, in melius. que voce, Cbriflus.
b Hsc verba , quia jecundum .... fed qui incre. e Edir. Mog. & Ven. ab hoc bonore cedimus.
mentum dat Deus , omiffa fuerant in Mf Remigiano f Editi Mog. & Ven. a formatore Juo.
& Jolienti in editionibus quoque Mogunt. Vcn. &
:
g Mf. Jol. omittit pra:poiitionem,Fx.
Lugd. Supra vero vox Dei , poft opitulatione , non le- h Ita MfT. Corb. Remig. Jol. cum & Mogunt. &
gitur in Kemig. & Jol. Mff. nec in Mogunt. & Ven. Ven. At Lugd. & illo recentiores, largitur nobis ipi.
cdit. ritum .
c Mf. Jol. quo gratiam Dei pojfit negligere. i Editi Lugd. Lovan. Duac. & Colon. exijiimat.
d Edit. Mog. & Ven. habitat in nobis qui efl, abf-
 . .. . , , . . . ,

J^6 S. Prosper I A Q^U I T A N I

non Deo , fed diabolo ferviunt

ftudiis eloquia docent. Legimus principium ef-
Iicet habeant temporalem de vana lau- fe timorem Domini , 8c legi-
iapientise

a de mercedem, ad illam * tamen beata- mus donum Dei hanc efle virtutem .

rum virtutum non pertinent veritatem. Timor^ h inquit, Dei fuper omnia fefu-ibid.c>.\o.
b Et ita manifeftifiime patet , in impio- perpofuit : beatus bomo cui donatum efi ^f &\V
l

b
Opera eo-
rum om- r
rum animis nullam habitare virtutem ,
babere timorem Dei Cum ergo timor h .

i • 1 rr
nia im- * edomnia opera eorum mimunda eile Dei principium fit fapientia>; qua: vir- '

njunda. atque polluta , habentium fapientiam tus haberi poteft fine fapientia, k cuiex k
non fpiritalem, fed animalem, non ca?- timore principium eft? Beatus apoftolus
Ieftem, fed terrenam, non Chriftianam, Petrus , Gratia vobis , inquit , pax
l
& z.Pet.i.x,.

fed diabolicam, non a patre luminum ,

adimpleatur in recognitione Domini no- ,

,T .
c fed a; 8c principe
L x
tenebrarum « dum firi Jefu Cbrifii ,
qui nunc omnia nobis
Virrurum r ,
•
-r 1 ¥-» ,

Cvc meri- *P la q us non naberent niii dante Deo, divina virtute fua^ quce ad vitam C^ pie-
torum fubdunt ei qui primus receflit a Deo. tatem pertinent , donavit . Numquid ait,
nuiia
nobisante gratia;
i n 4« Q U1 er go dicit
naturaliter omni animce femina
, iine ullo opere Qui virtutum femina , qua? naturaliter
habebamus inferta, opitulatione fua ex-
,

° a
' inejje virtutum ; quid laborat oftendere, citavit in nobis ?
m Sed ait, 6)ui nunc m
d nifi de iftis feminibus d quaulam germi- omnia nobis ,
quce ad vitam & pietatem
na praxedentium Dei gratiam pullula- pertinent, donavit. n Quoddicendo, cu- n
re meritorum? Deniqueut videreturali- jus virtutis natura pofuit initium in
quid gratia? tribuifle : Ad perfeclionis ,
quod non ab eo collatum fit, qui cun-
incrementum femina bcec pervenire non 6ta donavitj Propterquod& beatus Pau-
1

ait ,

poterunt, nifi opitulatione Deifuerint ex- lus ghtid enim babes , inquit quod non
: i.Cor.4.7.

citata : ut fcilicet opitulatio Dei fit co- accepijti ? Si autem accepifii , qttid gloria-
hortatio atque do6trina , mens autem , ris , quafi non acceperis ?
quas virtutum eft opulenta feminibus 5. Ergo omnia quaj ad vitam&pie-in inge*
1 ™"
utatur facultate ad hoc quam poflidet ; tatem pertinent, nonpernaturam, quae pj^
3 tantum juvanda, ut earum virtutumad- vitiata eft, habemus; fed per gratiam , Hcet mui-
prehendat culmina, quarum fibi fcit inef- qua natura reparatur, accepimus . Nec ^j^'^
* aiiasfe principia. * Igitur
fecundum iftum « ideo sftimare debemus in naturaiibus tamenve-
°
"* 9' v lttu-
\ humana anima fic sedificabitur in Dei thefauris principia efle virtutum , quia [*
i. Cor. 3 . templum, ut non accipiatfundamentum multa s laudabilia reperiuntur etiam in o
praner quod aliud nemo poteft ponere, ingeniis impiorum : quz ex natura qui- P
quod eft Chriftus Jefus Quando autem . dem prodeunt; fed quoniam ab eo qui
r hoc fundamentumf incipitur, nifiquan- naturam condidit receflerunt , virtutes
do fides in audientis corde generatur ? efle non poflunt Quod enim vero il- .

Qux fi naturaliter inerat, non cosptum luminatum eft lumine , lumen eft ; &
g ibi eft aliquid , fed g fuperftru£tum . Su- quod eodem lumine caret , nox eft q .
q
perflue ergo infidclis videbatur qui fi- Quia Japientia bu/us mundi ftultitia efi x - Cor- 3-
,

dem habebat ante quam crederet. Hoc apud Deum Ac fic vitium eft , quod pu-.

autem &
de aliarum virtutum principiis tatur efle virtus s
quandoquidem ftul- :
r

poteft dici , quas gratia augere debeat titia eft, quod putatur efle fapientia. ( f

p rov , 7t
quia funt, non donarequia defunt. Sed Quando autem fieri poteft , ut qui ifi
aliud nos omnia fan£tarum fcripturarum naturalium virtutumfeminibus, quse ifte

ma-
a Edit. Mog. &
Ven.carent hac particula, tamen. m Lugd. editio , an, qum ad vitam & pietatem per.
b Edit. Mog. & Ven. ctiam tinent donavit , ceteris omiffis
c Sic Mil. Corb. Remig. & Jol. cum editis Mog.& n Ha;c pbrafis tota omitritur in Mogunr. & Ven.
Ver». At Lugd. & pofU-nores cdix. dum per ea ipjaqua In qua cdit. Colon. pro collatumfit , habet, collocatum
non habereit nifi dante Deo, [ubduntwr ei , &C. ftt.
d Mfi. Coib. Jol. &
edit. Mog. & Vcn. qtucdam- o Edit. Mog. &
Ven. fed per naturam , qu<e gratia
femina . reparatur, accepimus : quam pattem praterir omnino
e Edit. Lugd. & pofteriorcs, fecundum iflud. editio Lugd.
i Edir. Mog. &
Ven. accipitur. p Lugd. & pofteriores, exiftimare.
g Lugd. & eo recentiores fuperinflruBum , q Lugd. & recentiores, laudanda .

h Mi Jol. Timorem , inquit , Vei fuper hitc omnia r M. Jol. Quid fapientia hujus mundi ? Stultiti*
pofuit . Lugd. editio, Timorem Domini , inquit , fuper efl Editiones Mogunt.
• Ven.//f fi vitium efl, quod &
omnia pojui. Lov. Duac. & Col. Timor Domini , in- putatur efle Japientia , quando flultitia efl , quod puta-
quit fuper omnia Je Juperpofuit
, tur effe virtus
i Mir. Corb. & Remig. beatus homo Hanc vocem . f Ira legunt uniformiter. MfT. Corb. Remig. & Jol.
homo parenrefi rncluferant Lov. Duac. & Colon.utdu- cum Mog. & Ven. edit. At Lug. Lovan. Duac. &
biae auftoritatis : omittunt Mog. Ven. & Lugd. Mf. Colon. Quomodo autem fieu potefl ut is qui in natu- ,

}ol. beatus vir : Pro timorem Dei. M. Jol. Lugd. & ralium virtutum jemintbus exuberare Je putat , quas ip-
co pofteriores habent, timorem Domini. fe magnificas ejfe gloriatur, ( Lov. Duac. Colon. in &
k Lugd. & poflericrcs, cujus margine , qute ifte magnifica gloriatm )..%.. fubfi-
1Editi Mog. & Verj. m cognitioic .... omnia in ciat
u.l-is.
 « . , . .

LiBER CONTRA CoLLATOREM. 197

magnificat, gloriantur, ipfas virtutesfuas tamen ita hoc di£tum , ut ad eos pro-
ci do&rins lLibjici.int provehendas, quae prie pertineat hax definitio , qui uti

i. Cor. : dicit , Si quis vidctur tnter vos Japiens polTunt libera voluntate . Itane libera Car; ta*
18.
eJJe , flultusfiat , utftt japie?is ? ,
^hiia & efi iita libertas ,
f
ut quantum ex fe « Dei
3. Cor. i mun ere -
11. in Japientia Dci ?io?i cognovit bic mundus habeat iaftidii ut negligat gratiamDei, f
pcr Japientiam Deum ,
placuit Deo per tantum ex fe habeat deieclationis ut
Jlultitiam pradicationis Jalvos facere cre- diligat ? Itane illum g vetuftx infideli-
a S
dentes. Quid illa icientia; fapientisque tatis glacialem rigorem nullus meridia-
praiumptio magis ineptum efle cenfeat, ni caloris lpiritus relaxavit , & torpor
magisque ridendum , nifi. Spiritus Dei mentis obftridas de fuo algore conca-
afpernationemiubegerit fuperborum , ra- Iuit ;
h & dicente Domino, Ignem ve- h
tionefque quae ignotae veritati, ca- ni mittere in terram nulla ad LWil2> ^5
illas , cor fri-
nina iacundia repugnabant , gratia' fuae gidum fcintilla pervenit , & cinis mor-
virtute deftruxent: ut femen verbiprae- tuus a icmttipio in flammam caritatis
fulcata cordis terra concipiat, & dignos exarfit ? Nihil tale in iflis gratiiee ;
{

32ternis horreis fruclus Dei agricultura amatoribus fa6tum eft, quale illi exper-
producat ? ti iunt, qui dicebant , Nonne cor no- Lwr.24.js
* 6. b Poft illud autem nullius au- Jlrum crat ardenSy k cum ejjemus cum il-
ap.30.
b
cloritatis teftimonium, quod diiputatio- lo in via^ & aperiret nobis Scripturas ?

Pafloris ni iu33 de libello Paftons inferuit , ex Sed nec illud in eifdem aftum eft ,
Iiber nul-
liusaucta-
quo oftendere voluit, inter boni & ma- quod in Lydia, civitatis Thyatirorum
l
1

ntatis h angeli contrarias fuaiiones , ita om- purpuraria, qu# inter mulieres, quibus
nem hominem naturali judicio & pro- illic Apoftolus pradicabat , fola tunc AB. 1.14.
pria: diicretioni efle commiflum , ut ei oitenditur credidifle, Cujus y inquit, vor
non plus a Deo prsefidii, quam a dia- aperuit Deus , ut intenderet bis qu<z a
c
bolo fit periculi , addidit definitionis Paulo Et tanta eft fecun-
diceba?itur ?

i\ix regulam, dicens Et idcirco manet
in bomi?ie liberum femper arbitrium , d
quod gratiam Dei pojjit vel negligere ,
vel amare. In qua iententia etiam hoc
quod ait, < in homine remanere iem-
per liberum arbitrium, ex aliqua parte
non conflat fi quidem multa millia
••
infantium in regnum Dei aflumptorum,
aut a regno Dei extraneorum , fine ul-
: dum iftum liberi arbitrii m incolumitas m
& facultas, ut caritatem , qua? in om-
nium arce virtutum eft , non ex Dei
munere, fcd ex lola habeant voluhni-
te. Quid ergo in ahirha a fuo a:difica-
n
tore reparatur? aut qua largitate gra- „
tia; fiet ornatior, W illa funt ei propria,
fine quibus non pofllint prodefle dona-
ta Sed Apoftolus, qui profitetur, fine
?

lius fuae voluntatis arbitrio gratiam Dei charitate non operationes miraculorum^ x\&i,
aut accipiant, aut amittant ; multique non fcientiam , non fidem , nOn pro-
excordes ad omnia prorfus & fatui , per phetiam , non erogationes divitiarum ,
facramentum regenerationis ab asternas non ipfam isviifimorum fuppliciorum
mortis vinculis eruantur . Accipiamus prodefle tolerantiam ; unde habeamr
ipfa

alta hunc locum exhibent MfT. Corb. Remig, & diteBionis -• idemque in marginem conjecerunt Duae.
nec non edit. Mogunt. &
Ven. qua: editiones propr*- & Colon.
fulcata, habent prajulatti cordis At Lugd. ea re- & g In Mf. Jol. abefl, vetuflie . In Remig. legitur ,
centiores . Quid illa Jitentia , fcientiaque prafumptio itane vetufla ut/um.
tnagis ineptum cernat .... qua ignottt viuuti Mf. .
h Sic Mfl. Corb. Remis;. & Jol. cum Mog.& Ven.
Jo!. Quid illa injcientius Japientia , tjuid itla prafam- At vero Lugd. & polleriores ut dicente Domino . . .
,

ptione rnagis ineptum , magtfque ridendum , niji ignitte jctntilla pervenerit . . . . in flammam cantatis exar*
veritati . . . prajulcati cordts Jerit.
b Ita legimtis in Mll. Corb. & Remig. nec non in i Edir. & Colon. in iflius gratire dam-
Lov Duac.
edit. Mog. & Ven. Mf. Jol. fic habet locum iflum , natortbus margine, in ifiis. MfT. Corb. Remig.
: in &
lliud auiem nuliius auBoritatis teflimonittm quod ...
efl Jol. cum Mog. & Ven. & antiqua Lugd. in iflis gra-
ex quo ojicnctere voluit inter boni mati angeli , . . . & ti<e amatonbus quas ad oram hbri notatum prasfcic ,
;

Poftea vero addidit defimtionis fuxregulam . Edlt. Lugd. Forte tegendum efl, in tflis giatitt damnatoribus . MlT.
Lovan. Duac. &
Colon. O" quo oflendere voluit , inter & antiquiorum ex editis leclio prafcrenda vifa cft in :

boni & mati contraiias fuafiones &c. addidit &c. Vi- qua hanc fententiam &
proxime fequentes , non fim-
de fupra initio capitis huius. pliciter, fcd figurate accipiamus pcr interrogationemeK
c Mff. Corb. Lugd. &
pofteriores editiones , defini' judicio eruditiflimorum virorum, qui operuni S. Augu-
tioni fue. Mff. Remig. &
Jol. ut Edit. Mog. & Ven* ftini editionem ultimam procurarunt.
definitionis fute. k Edit. Mog. &
Ven. addunt, in nobis . Alii codi-
d Edir. Lugd. &
pofteriores, quo gratiam Dei pojfit. ces noftri minirae
e Sic Mff. Corb. Remig. &
Jolienlis. Edit.Mog. & 1 Mf. Corb. Lugd. &
pofteriores editiones , de Ljh
& Ven. remanere in homine liberum feniper . Lugd. & dia. Idetn Mf. cum Remig. Jol. cor a^eruit Deus &
recentiores , manere in homine tiberum femper arbi- Alii, cor aperuit Dominur,
trium. m Editi Lugd. Lovan. Duac. Colon. Vel incolu- &
i Corb. Remig.
Mff. Jol. cum Mog. &
Ven. & mitas vel facuttas , ut . . . habeat . Lugd. babeant i .

ut tantum ex fe habeat &c. Edir. Lugd. Lov. Duac. cum Mff. Corb. Remig. Jol. Mog. Vcn. & & &
& Colon. ut ia textu . Lugd. pro deleilationis habet n Lugd^ & illo recentiores, parabitur.
 . . .

ip8 S.Prosper I A Q_U I T A N I

Jtww. 5.y. ipfa charitas non tacet : Quoniam cha- fideique principium , operantegratia con-
ritas, inquit, Dei diffufa eji in cordibus cepiffe , ut per hasc qua; illi nullo me-
rfojiris per Spiritum-fanilum ,
qui datus rito prseeunte donataiunt, eaqu2 h ope- h
a eji nobis : &, a P^x , inquit ,
fratribus raturo funt promifia mereatur ; ab illo
Tpbef.
3'
6, cum charitate & fide , a Deo Patre & femper petens poffe aliquid boni face-
Domino fefu Chrijlo . Sanclus etiam re, qui ait, Sine me nihil potejlis face- /<w*.,j.j.
Joannes apoftolus inftruat nos , unde re. * His itaque prsetermiflis , id quod * « /'*'

hujus boni cceperimus efTe participes . de fancfti Job paffionibus pofuit , retra- De&mio
ijoan.4,7 CariJJimi , inquit , diligamus nos invicem, clemus , ait enim ghtod etiam in Job lo.Caffia- ••

[,
quia di/eclio ex Deo eji . Et ne b poffe- probatijjimo atbleta fuo , cum eum diabo- f u'i s
*

v°rj.
mus opinari , ideo dile&ionem di£tam lus expetiffet ad ftnmlare certamen , di- bus vici(re
•
^. I -j-n n- c,.diaboIum,
ex Deo, quia in natura hominis hic vtnam legtmus providtjje juftmam . S* non auxi !
c
fatus effet affeftus : paulo poft ait / enim contra inimicum. non fua virtute.fed 'ipgratiat,

Nonquod Deum Dei folius JuiJJet gratia protegente con-

' "
^ Ua
Ibidtf. 10 nos dilexerimus fed quo-
, tc n UI
' v '' 9 niam ipfe dilexit nos: & iterum, Nosdi- grejfus , & abfque ulla virtute patien- D
" °
n°n ' ^
Deum^
'

d ligamus <* quia prior dilexit nos . tice fuct , divina tantum opitulatione fuf- e nt t o7j
Agnoicat ergo humanaegeftas, hocquod fultus. multiplices illasactota inimici cru- dedit po-

de quibuslibet bonis recle dicitur, mul- delitate quctjitas tentationum moles & exi- ^lm" l

in\
to reclius fibi dici de eo , fine quo bo- tia pertulijjet •
quomodo non illam calum- noverar

e na cunSU nonprofunt/ e Quid enim ha- niofam diabolus. quam prius emiferat vm jntclij'^
i.Cor,4.7.
y e$ ^ uo ^ mn accep tji't ? $ t aU t em accepi- cem, adverfus eum juftius iterafjet , Num- Coilat. i.

fii, quid gloriaris, quaji non acceperis? quid Job gratis k colit Deum? Nonne tu '-%'**
vallajlt eum , 1 ac domum ejus , & uni- i

verfam fubfiantiam ejusper circuitum ? Sed

aufer manum tuam. hoc ejl, fmeeumfuis
C A P U T XIV.
mecum viribus decertare, nijt m in faciem m
Caffianus liberi arbitrii vigorem demonfirare ag- tuam benedixerit tibi . Sed cum nullam
grejfus Definitio dectma Caffiani
. }ob fuis : hu/ufcemodi querimoniam calumniofus hojiis
viribus viciffe diabolum , non auxilio gratia : poji canjliffum audeat iterare •
non Dei.
ttiji quatenus Deus non majorem tentatori de~
fed illius fe viclum viribus conjitetur . Li-
dit poteflatem ,
quam illi noverat inejfe virtu-
tem . Cafjiani fraus : catbolicam fententiam de
cet etiam gratia Dei ?ionin totum illi de-
gratia in difputaeionis prtncipw prcedicat , & fuijfe credenda Jit y qua tantam tentatori
eamdem pofiea impugnat . Ad pnecipttta Pela- trtbuit potejiatem , quantam illum re- &
giana graclatim decurrit. Jifiendt noverat habere virtutem non eum :

ab illius impugnatione Jic protegens , ut

* alias * Oft hxc autem f
cum tantum nullum virtuti humance relinquetet locum-y
Cap.31.

CafFanus
P
quantum
homini
eis
ante gratiam,
tribuiffet
frufmofiffimum eft habere
,

fed hoc tantum procurans y ne violentijfi-

mus inimicus animam ejus amentem fa-
liberi
bitrii
ar-
vi-
per gratiam , addidit qusedam perplexa ciens n
&
impotem fenfu , impari eum n
guremde- atque confufa , ad vigorem liberi arbi- atque iniquo certaminis pondere prctgra-
monftrare
»ggre(Tus
trii demonftrandum ; & de his qua>pm varet .
f donatis fibi s vinbus facit, vultillamu- * 2. Quis hajc praedicari ° a catholi- * alias
I nire quse ei naturaliterineffe definit; ut cis inter catholicos crederet , nifi qusein ^ jS '

quod eft per adjutorium Dei perfeciffe, collocutionibus domefticis fsepe defenfa
hoc fit ex liberi arbitrii Jibertate cce- funt, etiam fcripta legerentur? Itanein
piffe . Yerum hsc ut tolerabiiia tran- omnibus hominibus intelligentiae caligat
feamus : quia & nos liberum arbitrium obtutus, & a cunftis Ecclefias filiis fpi-
ideo dicimus, bonaj voluntatis affeftum ritus fcientiaz Sc pietatis abfceffit ut Cafflani
,
fraus: ca-
non tholicam
a Edit. Mog. & Ven. eonformiter textui Apoftoli- la unire. Ven. venire . Deinde iidem codices , arbitrii
CO. Pax, inquit , fratnbus , & Caritas cwn fide. tibertate : ubi Lugd. &
pofteriores , per arbitxii iiber-
b Mf Remig. cum Lugd. & pofterioribus editis ,
tatem Mn*. tres ex arbitrii libertate .
.

pojjimus h Edit. Lugd. &

poftenores, operuturis.
c Mf Remig. hic falutis ejfet affctlus . Mf. Jol. bic i Edit. Mog. &
Ven. japientia ju<e . . . exitium &
<#' affeBus Mf. Corb. hic faltus . Edit. Lugd. hic
. pertuliffet
falvus effet effeBus . k Lugd. &
recentiores, colet Deum.
• d Mf. quoniam itle prior Pofterior hic Scriptu-
Jol. . 1 verba, ac domum ejus , non legimus in M(T.
Ha:c
XX Iocus aberat ab edit. Lugd. Remig- &
JoJ, nec in Lugd.
e Hic locus deiideratur 111
Mf. Jol. mMf. Jol. in faciem , abfque pro nomine , tuam,
t In Mf. Jol. ac Mog.
& Ven. deeft', autem . Poft Ven. editio, maledixerit tibi.
pauca Lugd. Lovan. Duac. & Colon. quantum ei
fue- n Mf. Jol. &
impotem fenfui.
tat frutiuojijfimum addidit qu<tdam perptexe atqui con-
, o Edit. Mog. &
Ven. catholicis , fine prspofitionc
fufe. Mog. & Vcn. addit cetera ut in textu. : a : &
infra pro collocutionibus , Lugd. recentiores &
g Edit. Mog. &
Ven. virtutibus. Idem mareini ap- illo habent, collutlationibus , nec diflcntit Mf. Jol.
pofuerc Lov. Duac. Colon. Poftea Mogunt. wlt il>&
 . . .
. . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 199

fentf n- non erubcfcant ingerere fe judiciis Jegen- voluntatis initium . Qua s duas regulasne
tiam de tunn taminhoncfta mendaciar Vir gra- inambiguorelinqueres, utramque exem- h 1»

^ifputa- y*Sj do&orfapiens, verax magifter, red- plis, ut tibi vilum eft idoneis , munire
nonis denobiscathoJicamdefinitionem , quain- curafti; unam de Pauli &Matthaji coa-
principio ....... . . * *
prsdicat, ter mitia dilputationis tua: auresnoltras ctitia converfione confirmans , aJiam '
j

& cam- mentefque ccpifti . Pronuntiaveras

b
fi- de Zacchaji & latronis voluntaria fide
ficaun" demCJiriftiana vocc ecclefiafticam, Non roborans; quorum defiderium k tamvio- K
pugnar. Jolum atluum , verum etiam cogitationum lentum dicis iuifle , ut ad invadendum Suprac-7.
I r /• • • • . num. \.
[,
bonarum ex Dco efje principium qui no- : regnum catorum Jpec/aita vocatwnts Uno-
Supttt.t. bi$ & Janfia voluntatis infpirat ,
initia ntta pravenirent . Deinde progreflu dil-
C^ vtrtutem atquc opportunttatem corum putationis , ut incolumitatem interioris
Jacob. i. /yH<e rctlecupimus , tribuit peragendi . Om- hominis patefaciasy iplum Adam conce- Suprac^.
num
ne euim datum optimum^ &omne donum pijje quidem^ quamnon babcbat , m ften- l^'
perfetlum de furfum efi , defcendens aPa- ttam mali •
jed quam acceperat boni fcien-
tre luminum •
qui & infpirat qua bona tiam , non amifijfe confirmas Cumque .

funt , CiT exjequitur , (JF confummat in no- hoc ctiam ex comparatione impiorum
c
£/V :
c
& om-
hujus fententiae foliditate probare voluifles ; in id ulque prolap-
nia Jioftilium rcliquiarum machinamen- fus es, ut proclamares , Cavcndum no- Suprae.u.
"'""' l
ta confregeras. Cur profeffionc mutata, bis effc , ne ita ad Deum omuia Jantlo-
'

quod deftruxifti aedificas ,

quod tuebaris rum merita referamus^ ut nibil nifi quod
h impugnas ? Cur invi£tiflima; veritatis J
malum eji , bumana adfcribamus natura .

Ad ? IX - arce deicrta, gradatim ad praecipitia Pe- Et ne hanc n naturam ullas in prseva- n

Pelagiana lagiana decurrisr Qui enim defimeras ,

ricatione Ada: crederemus amiflifle vir-
gradarim ne qx Lle fanftarum co°itationum , neque tutes, definifti tam incoJumes efle om-
decurrir. b
piarum voluntatum , neque bonorum
, i
nium hominum animas naturaliter ,
acluum ex nobis efle pnnupia; fed in- quam iuit primi hominis ante pecca-
fpiratione Dei gratiaeque cjus auxilio bo- tum, dicendo, Dubitari ergo non potejl ,
? c 2
na ad pro-
in nobis cuncla gencrari , & inejfe omni anima naturaliter virtutum num. j!

fe£tum perfe£tionemque perduci paulo : femina bcueficio Creatoris iuferta . Con-

poft ccepifti donis gratiae liberi arbitrii fideratis ergo Jiis dcfinitionibus tuis ,
aequare conatus ; ut principia quae Deo non eft occultum , quantum ab illius
adfignavcras ,
pofie hominem a femeti- lcntentiaj lanitate deiciveris , in quit
Suprae.3. pf° habere monftrares , dicendo , Quia quod tribuendum erat gratiaj, falJaciter
num.3. etiam fuis intcrdum motibus bomo advir- praedicando catholicarum tibi aurium
,

c tutum appetitus c pojjit extendi , Jemper judicia conciliare voluifti ;

quibus de «•

vero a Domino indigeat adjuvari : & ite- prsemifla: profeflionis fronte fecuris, fa-
rum dicendo; Etiam per natura bonum, cile fequentia irreperent , fi prima pJa-
quodbeneficio Creatoris indultum efi , non- cuiflent
Suprac. 4, 1

numquam vonarum voluutatum prodtre prtn-

t ...
num. 1.

cia : qua tamen nifi a Domtno dirigantur, C A P U T XV .

f
f ad confummationem virtutum pervenire
Libero arbitrio quantas vires tribuat Caffianus .
non pojfint . Et poft hax , ut quofdam
Job in conflitlu cum diaboto fua ipftus virtute
praeveniri s a gratia oftenderes , in quo-
g victffe putat . Contra probatar Job viciffe au-
rumdam autem praeeuntibus meritis cauf- xilio Dci . Toleranttce fortitudo non ex tiifi

fam percipiendae gratia; collocares , di- gratia Dei . Caffiani error , virtutem reji-
Suprac^. xifti, ghtid ex quo pcndeat dubitari : id flendi habwffe Job ex libero arbitrio , non ex
num gratia
eji, utrum^ quia inttium bona voluntatis
prabuerimus , mijereatur nojiri an
Deus ;
* r^Ed ha£tenus ne in totum videre- * aiias
quia Deus mijereatur , conjequamur bona »J ris a przefixa regula difcrepare , CaP' S4 "

ita
a Lugd. &
Lov. ut non erubefcant ingerere judiciis Domino indiget adjuvari
legentium tam inboneflo mendatio. Edir. Mog. Ven. & f Mf. Joi. ad conjummationem pervenire, omifla hac
ut non erubejcat ingerere judicio legentium tam inanes voce , vittutum ,
fabulas , tam inbonefla mendacia vir gravis , &C. Mf. g Mf. Remig. &
edit. Lugd. ad gratiam.
Jol. ut non erubefcant .... tam inanes fabule tam h Edit. Mog. &
Ven. utrumque.
inhonefla mendacia ? Vir gravis &C. In OTa Duac. & i Mf. Jol. Lugd. edit. &
polteriores, alteram.
Colon. qui legunt ut Mog. Ven. poft tam inhonefia & k Edit. Mog. &
Ven. tam t>oiens,
mendacia, appofito comate ? Va gravis &c. 1 Mf. Jol. merita.
b Ita M(T. Corb. &
Remig. cum edit. Mog. Ven. & m Editio Lugd. confcientiam mali, fed quod accepe.
At Lugd. & illo recentiores editiones , fidem Chriftia- rat, etiam boni fctentiam non amififfe
nam, voce eccleftaftica. Ml. Jol. fide Chriftiana , voce n Editio Lugd. naturas ullas . Edit. Mog. & Ven.
ecclefiaftica . pro animas , habent animos
C Mf» Jol. hujus enim. o Mfl. Corb. &
Remig, Edit. Mog. & Ven, pra-
d Mf. Jol. arce deftruila miffte promiffionis
e Lugd. &
poftetiotcs , poffet extendi , femper vero a
 . . . . , . . . . .

200 S. P R O S P E R I A Q^ U I T A N I

Liberoar-i ta virtutum meritorumque principia a

& rurfus circundabor peJle mea , & in
bitrio a Jibero arbitrio ad gratiam tranftulifti, carne mea videbo ' Deum ,
qucm vifurus i

vires "ui-
b
ipt° s m bonorum defideriorum volun- fum ego ipfe , & oculi mei confpecluri
buar Caf- tarios motus fine auxilio
iaus '
Dei nec pro- funt, & non alius : repofita efi hcec fpes

a vehi fatereris pofle , nec perfici nunc : mea in ftnu meo . Quod fi de incarna-
b vero remoto longius Deo , & a fuften- tione Domini noftri jefu Chrifti, ac re-
tatione hominis feparato , tantam libe- furrecTione ejus qui eft primitis dormien-
c ro arbitrio ? potentiam tribuis, ut non tium, & de fpe redemtionis, quainip-
folum amiflionem multiplicium faculta- fo repofita eft omnibus fancTis, recTein-
tum, & totius fimul familix ac necefli- telligitur prophetatum; manifefte appa-
tudinum acerbiflimum finem conftanter ret non difceflifle a templo fuo gratiam
«quanimiterque fuicipiat; fed ipfius quo- Dei; & fecifle jam tunc Dominum k in k

que corporis proprii ineffabiles crucia- hoc fancTo fuo, quod poftea in Apofto-
tus propofito nuda voluntatis evincat . lis & Martyribus fuis ipondebat efle fa-

Et ut dubitari hinc difputante te ne- ciendum, dicens, C um autem tradent vos y Matt. io.
19
queat, fan£ti JTob conftituis exemplum,
'
J°b in noltte cogitare.y quomodo , aut quid loqua-
confli<3u ^ \ r u r r k j-
cum dia- °l
u1 adverius uiam inhgnem diabolica-. mini: dabitur entm vobis in illa horaquid
boio fua favitix crudelitatem fine Dei praefidio loquamini: non enim vos ejiis qui loqui-
ture^vicif- decertarit i &
argumento probare nite- mini , fed Spiritus Patris vejiri , qui loqui-
feCaffia-ns
5
quod ipfecruentiflimusinimicus con- tur in vobis Quid cum idem fancTusine- .

u$putat
' feffus fit, non Domini, fed Job fe vir- ptis confolatoribus refponderet , ^nonne l

tute fuperatum, in eo quod fibi ingra- in Dei fidebat auxilio, dicens, £)ut de- •
r0(j #11#4>

viore conflicTugratiam Dei obftitifle non ridetur ab amico fuo , Jicut ego , invocabit
dixit: quafi vir ille in damnisatque or- Dominum , & exaudtet eum ? Aut ne-
bitatibus debuerit fuperna proteclione fciebat ex*"
illo fe habere quod habe- m
n
circumtegi, in carnis autem iux animaz- bat , de quo ait , Apud ipfum fapientia n
que tormentis non eguerit adjuvari. Si & fortitudo, ipfe habet conftlium & in-
lb,d ' l3 '

d ergo hac magnitudine animi ,

d
quam telligentiam de quo dicit , In cu- :
° & o
illata per fingulos omnefque artus tot jus manu anima omnis viventis , fpi- & '
la '

c mortium poena non fuperat, e nihilin- ritus univerfa carnis hominis: & iterum,
ter lancTorum palmasmemorabilius, ni- Expefto, inquit, donec veniat immutatio
f hil invenitur iliuftrius ; f eamque adfe- mea : vocabis , & ego refpondebo ttbi :

ris, ex humana tantum virtute iubfifte- opcri manuum tuarum porriges dexteramj
re quid erit laudis ac meriti, quodin-
: tu qutdem greffus meos dinumerafii , p fed p
ter ftudio quietis & pacis nequeat arbi- parcis peccatis meis: Jignajli quaji in fe-
trii obtinere hbertas, quamintanti fine culo delitta mea , fed curajii iniquitatem
certaminis de fuis viribus coronafti? meam. Non ergo i deferuerat Dominus, q
eontra 2. Quaero igitur abs te, videatur ne quem curabat: neque opem fuam abftu-
probatur
t ibi VIT ifte , cum illis quas legimus fup- lerat ab eo remedia , , cui purificatoria
probaretur, habuifle 8 in ie Spi- quibus clarius nitefceret, admovebat.
fe auxiiio pliciis
Dei « ritum-fancTum ? Si habuifie dicis ; cer- * 3. Ad hanc * paflionum tolerantiam, * k/w
8 CaP'^'
tum eft quia Deus quem non deieruit, in qua hic fanclus emicuit , etiam ilie
adjuvit. Si autem receflifle ab eo Spi- erat praparatus a Domino, qui dicebat, Toieran-
ritum-fanclum dixeris ; propheticus te Nam ctfiJ
ambulem in medio umbra mor- U!c non-
. tudo . .
,

/o£.i<Mf. ejufdem fermo convincit, dicentis, Scio m, non ttmebo mala, quontam tu mecum nifiexDei
a
enim quod Redemptor meus
h
vivat , & es: & iliud, f
Salus /ujiorum a Domino 8 rat a -
'

in novijftma die de terra furretlurus Jim y & proteilor eorum eji in tempore tribu- p/.'i2.4.
la- Pf>3*-39'

a Ita M(T. Corb. Remig. &

Jot. cum Edit. Mog. ra furreBurus fnm
& Ven. Lugd. vero & pofteriores , ad liberum arbi-
, i Mf. Jol. Deum Salvatorem meum .... repofita
irium a gratia tranflulifli , ut ipfot &c. eft fpes men, omifib pronomine, h(tc
b Mf. Jol. ut ipjorum bonorum voluntarias motus , k Edit. Mog. Ven. injan&ofuo. &
omifla voce , defideriomm Pofteriores editiones Lugd.
. 1 Edit. Colon. non in Dei, polt pauca edit. & Mo-
& alia» patilo pofi, patereris habent, ubi MlT. anu, & gunt. & Ven. invocabit Deum . Mf. Remig. & >pfi
quiores Mog. & Ven. fatereris exaudiet .

c Mf. Jol. potentiam tribuifti. m

Mf. Jol. ab illo: ceteri, ex illo.
d Mf. Ioi. qua illata. &c. ut in textu. Edit. Mog. n Mf. Remig. fiftudo fapientia. &
qua illata Ven. qua illatam .... mortium pcenam
. o Lugd. & potteriores editi *& quod dicit ,

fuperat
p Mff. Corb. Remig. cum Mog. Ven. parcens. &
e MfT. Corb. &
Remig. nihtl plus intra ( Remig. Mf. Jol. parces
mter ) fantlorum palmas
&C. q Mf. Jol. deferuerat Deus
f
^r 1
'
M
° § & Ven cum ue > Lugd. eaque
l* ' r Edit. Mog. & Ven. non habent , .vocem hano
g Mf. Jol. caret his, in fe : tum vero dicens , Scio paffxonum. Lugd. editio paulo poft , in qua hic Jpiritus
quod emicuit
h Edit. Mog. & Ven. vivit <sr in Mf, Salus autem juflorum.
noviffxmo de ter* f Jol.
 . , . , .. .

LlBER CONTRA CoLLATOREM. 201

lationis. Ad hanc tolerantiam etiam il- enim verbi correftione , totam iftam
a le • erat prasparatus a Domino, qui & gloriam , quam humanis viribus adfigna-
credere in Chriftum, & pro Chrilro pa- re voluifti, fobrietate aliqua temperaf-
Rom.1.1. ti referebat adChriftum, dicens; Jujii- fes ; ut illa mirabilis in tanta affli£tio-
ficati igitur ex fide , pacem
habcamus ad ne patientia, • & Dei adjutorio & libero
Deum per Dominum nojirumjefum Chri- hominis adfcriberetur arbitrio. Sed ve-
b Jium ;
per quem accejjum habemus & •> ritus es naturaj humanae minuere lau-
per fidem in gratiam ijiam , in qua Jia- dem , fi ei profitereris a Deo datam ef
musy &
gloriamur in Jpe gloria filiorum fe virtutem . t ldeo confli£tus illius at- p
Dei non folum autem , fed
: gloriamur & que vicloria? non vis credi cooperato-
in tribulationibus.) fcientes quod tribulatio rem Deum fuifle, ied tantummodo fpe-
patienttam operatur , patientia autem pro- ctatorem : ut cui 1 perfuadere poteris,
bationem, probatio vero fpem, fpesautem per naturalem facultatem liberi arbitrii
non confundit : quia charitas Dei diffufa tam arduum certamen evi6tum ; dubi-
eji in cordtbus nojiris per Spiritum-fan- tare non audeat in levioribus cauflis
iium ,
qui datus efi nobis . Et iterum ; multo liberiores efle bona voluntatis ef-
Rom.8.x. j^k/5 nos feparabit a charitate Chrifii ? fe6tus ; atque ita « in illius damnatas f
tribulatio? an angujiia? anperfecutio} an fententix foveam cadat ;
qua dicitur ,

famesl an nuditas} an periculum? an gla- ideo nobis gratiam juftificationis dari ,

PUi. iz.dius? Sicut fcriptum eji^ Quia propterte ut quod facere per liberum jubemur ar-
c
c mortificamur tota die , ccfttmatijumus ut bitrium, faciiius * poflimus implere per f
d
d oves occijionis: fed in hts omnibus fupe- gratiam ; tamquam etfi gratia non da-
ramus per eum qui dilexit nos ijusto- . H retur , non quidem faciie , fed tamen
« lerantia2 fortitudo e unde defcendent poflemus, etiam fine iiia , implere di-
beatus Petrus , & in illo omms Eccle- vina mandata . Quod. quia catholici
fia , Veritatis ipfius voce diicebat , di- Pontifices dignum anathemate cenfue-
£
Lucix.i 1 centis; Ecce Satanas pojiulavtt ut cer- „ runt ; utendum nobis eft eo quo ufi carthag.
f neret vos velut triticum ; egoautem roga- „ funt teitimonio, dicentes, De fru£ti- Conc.can.

vi pro te , Petre , ne deficiat fidss tua . „ bus enim mandatorum Dominus lo- £^„^,
g Quifquis igitur 8 in tribulationibus non „ quebatur, ubi non ait,
'
Sine me di- t

IJ *
deficit, ab illo non dubitet adjuvari, fe „ fficiiius poteftis facere : fed ait, Sine^"'
ad quem quotidie corda univertorum fi- „ me nihil potejiis facere
h delium clamant, h Ne inferasnos inten-
Matt. 6,
tationem, fed liberanos amalo: quoniam
C A P U T XVI.
i * Cujiodit Dominus animas fanclorumfuo-
PJ.96. to Quod fupva docuerat Cajfianus Cettturionis evan^
rum , de manu peccatorum liberabit eos .
geltci exemplo confirmare nititur : cujus Defi~
2. Quod autem dicis , Gratiam Dei
nitio undectma ejt Nullius laudts ac meriti :

ab Job ex eo k intelligendum non peni- effe , fi id jn eo Chrtftus , quod ipfe donaveratt

tus recejjtfje ,
quod tentatori ejus tantam pratuliffet Contra probat S. Profper , quod laus
.

Deus x
tentandi dederit potejiatem ,
quan- &
meritum per gratiam non auferatur . Fidei
I
Caffiani
crror.vir
tam & illum rejijiendi noverat habere vir- quoque &
bonts operibus laudem ac meritum
trtbui ftne prajudicto gratiee
tutem re. tutem : nonne re£tius veraciufque loque-
,

habuiffe
reris >
fi ubi dixifti, Quantam & illum * T
TIs autem definitionibus tuis, quas « alia ,
Job enW.reJiJiendi noverat habere virtutem * "'dice- X~"l credidifti idonea au&oritate mu-Cty.36.
trTo "ori
res P otms > quantam & llli refiftendi no- nitas, tamquam de confenfu iegentium
exgratia. verat fe dedifle virtutem ? * In ejus fecurus , adjungis , Soiere interdum Deum

J
5". Projperi. Cc ad
a Lugd. Lov. Duac. & Colon. erat paratui. n Ita Mff. Corb. Remig. & Jol. cum editis Mog.&
b Hic editiones Mog. & Ven. addunt ha?c , per fi- Ven. Lugd. & reliqui codiccs. Uniut enim verbi cor-
dem : quae habentur & in textu Apolioli . Lugd. & reBio .... temperajfet.
pofteriores, in gratia ifta Colon. in giorta ifta. . o Mf. Remig. omittit particulam & ante vocem ,

c Lugd. &
recentiores, exiftimati fumur. Dei.
d Mf. Jol. & in omntbut . Mf. Remig. & in hii p Mf. Jol. cum Lugd. & pofterioribus. Itaque idem.
omnibut Mf. Jol. credere.
e Lugd. &
pofteriores, unde defcenderet. q Edit. Lugd. & pofteriores, perfuadere poterie . . .

f Mff. Remig. Jol. ut cribruiet vot. & eviSium. Mog. & Ven. tam arduo certamine viBum .

g Lugd. &
recentiores, in tiibu/atione. Eadcm Lugd. & recentiores omittunt vocem liberi , ,

h MiT. Remig. JoK cum edit. Mog. & & Ven. Ne ante arbitrii.
not inducat. x Mog. &
illius damnatam fententiam ca.
Ven. in
i Edit. Lugd. cum pofterioribus, Cuflodit Deut dat, Mf. jut damnata fententia cadat
Jol. in
k Lugd. & pofteriores, cum Mff. Corb. & Rcrnig. f Lugd. &
pofteriores, poflimut.
intelligendam t Hic editiones Mog. Ven. folae primo inferunt &
I Edit.Lugd. & recentiores tantam Diut tribuit , hunc Evangelii locum, Sine me nibil poteftit facere :
poteftatem. Lugd. omittit vocem hanci Deut* Mf.JoI. quem poft pauca cum ceteris codicibus iterum repe-
particulam &, ante illum. tunt.
m Ml. Jol. potiut adfirmarer.
 . . . . , . . ,

202 S. P R O S P E R 1 A Q^U I T A N I

ad fidem noftram probandam plus of- dem eos ullam habere , nec meritum ,
a
quam m non inveniuntur , quas nifi m
a ferre quam fufficit, ut firma fit in quibus
credentium fides , poflit agnofci . Et Dominus dederit, non habentur.
hoc exemplo illius Centurionis oftendis, 2. Sic autem putafti de teftimonio Fidei &
cum pueri fui b 11 r i •
praejudicmm
•
i- • j-
donis
• bonisope-
b qui pofceret curatio- laudata: ndei gratia? r ,i, us ^.
nem, Dominufque fe ad domum ejus pofle generari •
quafi fides , ubi often- dem ac
iturum efle promitteret c refponderit ,
c
deretur laudata , non doceretur .
efle do- trib^ifme
M*//.8.8, jV » J~um dignus , ut intres fub tetlum nata. Laudat Apoftolus Romanorum fi- praejudicio

meum y fed dic tantum verbo , fanabi- & dem, 8c pro hoc bono n eorumagit gra- % om . ,]g.

tur puer meus In quo eum Dominus . tias Deo, dicens , Primum quidem gra- »

tali admiratione laudaverit, ut pronun- tias ago Deo meo perjefum Cbrijium pro
Definitio omnibus vobis , quia fides vejlra adnuntia-
t jaret non fe invenifle tantam fidemin
Caifiani^ IfraeJ,
d Et exiguaconclufione peneto- tur in univerfo mundo , Ad CorintJiios
d tum Pelagianum dogma confirmas , di-. quoque fimiliicribitaffeclu, dicens, Gm? l -Ctr- 1 -+

Coliar.ii. cendo , Nullius enim laudis ejfet ac me- tias ago Deo meo femper pro vobis , in
f.H- titiyJi id in eo Chrijius y quodipfedo- <? gratia Dei , quee data ejl vobis in Chri-
*"*' 11,
g
naverat> pnetulijfet . Falfoergo fcriptum Jia Jefu ; quia in omnibus divites fatli
eft, 6)uia nemo poteji ejfe continens , ni- ejlis omni verbo y
in illo, in in omni &
Ji Deus det . FaJfo prsedicavit ApoftoJus, fcientia. Numquid agendo gratias Deo,
cum de eadem virtute loqueretur , di- credentibus ° iuftuJit Jaudem \ aut lau- °

i.Cor. 7.7. cens > y°I° a ^tem omnes bomines ejfe Ji- dando credentes , meriti negavit auclo-
cut meipfum; fed unufquifque proprium ba- rem ? De Ephefiorum etiam fide quid
f
bet donum a Deo , alius Jic ,
f alius ve-. fentiat, audiamus . Propterea , inquit , Vph~ef.\.\%

ro Jtc . Falfo docuit & ille qui dixit & ego audiens fidem veflram, quce ejlin
57 quis indiget g fapientia, poflulet a Deo, 1 Domino Jefu , & dileclionem in omnes P
jacob.i.i.& dabitur ei . Nec fecundum veritatem fan&os , non cefjo gratias agens pro vobisy
ibid. n% di&um eft , Omne datum optimum , & memoriam vejiri faciens in orationibus meisy
omne donum perfeilum de furjumeji y de- ut Deus Domini nofiri. Jefu Chrifii Pa-
J
]oa „, x1 ce ndens a Patre luminum: &, Nemopo-
tejl accipere quidquam y niji ei datumfue-
ter gloria
&
,

revelationis
det vobis Spiritum fapientia
in agnitione ejus illumi-
,

Laus &
rtt ** ca ^° ^ n ^icendum eft , omnes • natos oculos cordis vejiri . Habebant ergo
meritum quidem virtutes inter Dei dona nume- ifti fidem, habebant & opera charitatis,
S a
Ti"m n o'n
aufertur.
rana as >
"

l ^ ls ^
hominem , quas dem
proprio habuerit , efle Jaudabilem , & ibi
qu£E nec Jaude poterant carere,
rito / pro his virtutibus Apoftclus
fed
necme-

efle merita, ubi Y)ei dona non fuerint? gratias Deo

agere non ceflat , iciens a
Igitur fecundum regulam tuam quibus ,
Patre Juminum hsc donavenifle; aquo
donatum eft, ut non folum crederentin fe etiam petere proteftatur , ut qnibus

Chriftum, fed etiam ut parerentur pro dcdit fidem , qua» per dile£tionem ope-
ipio, & laudem &meritum perdiderunt; ratur , det Spiritum fapientia: & intel-
nec habent veram gloriam, qui non in leclus; 1 & inde fe Ephefiinoverintac-
q
fe, fed in Domino gloriantur. Sed re- cepifle quod liabeant, aquo diicunt ipe-
h £tius h audimus Prophetam dicentem , rare quod non, habent. Pro PhiJippenfi-
/«•#««,17.5
ftlalediclus homo qui fpem habet inhomi- bus quoque fimiJes Deo gratiasagit, &
i ne , & firmat carnem ,
'
bracbii fui , & meritum eorum Jaudemque non iup- r
r

a Domino difcedit corejus: & illum, qui primit, dicens, Gratias ago Deo meo in PHHp.uj.

ait, Diligamte y Domine, virtusmea: &, omni memoria vefiri , femper in cuntlis
'' l u In Domino laudabitur anima mea: k &, orationibus meis pro omnibus vobis cum
±
Pf-ll-
a/' 117
3- Fortitudo mea y laudatiomea Dominus . & gaudio deprecationem faciens ,fuper com- f
f

J '
1 Ut manifeftiflime noverimus, neclau- municatione vejira in Evangelio , a pri-
ma
a Lugd. & ea poiteriores , quam infirma fit Caftigan- . m Edit. Mog & Ven. in au/ius ea inveniuntur . Sed
tur ex Mfl". Corb. Remig. & J ol. nec non edir, Mog. & Vcru minus reflc, ut videtur,
b Mf. Jol. quereret cwationem. n In edit. Lugd. & poflcvioribus deeft , eorum . In
c Ita Mfl. Corb. & Remig. Mog. & Ven. editi . Mf. Jol. ac Mog. & Vcn. non legitur vox hasc Deo.
At Mf. Jol. Lugd. cditio, &
recentiores, refpondit. o Mf. Jol. abftulit laudem .

d Edit. Lugil. & polteriores , At exigua conciufione p Mf. Jol. in Cbriji» Jefu. Et infra ia agxitione ejut
pene totttm tu habet cum Mfl". Corb. & Remig. ubi editi omnes , in
e Mf. Dorninus.
Jol. agnitionem ejus
f Editio
Lugd. &
qua» poft cam, alius autem fic. q Lugd. cditio cum ea recentioribus, ut inde . . • .
g Edit. Mog. & Ven. Japientiam poftuiet a Deo quod habebant a quo dijcunt Jperare &
h Ml. Remig. audivimut r Mf. Jol. non omittit.
i Mf. Jol. bracbium fuum,. ( Lugd. & pofleriorcs , fuper communicationem ve~
k Hsc qus fequuntur non legimus in Mf. Jol. ftram . Mog. &
Ven. poft pauca qui cotpit in nobis ,

1 Mf. Jol. ut manifefie novetimus opus , perficiet ufque in diim Domini noftri Jefu Chrifti.
 . . . . . .

LlBER CONTRA CoLLATOREM. 203

ma die ufque nurtc: confidens hoc ipfum, rum neutrum haberet, fi id, cui 8claus
quia qui ccepit in vobis bonum , per- opits debetur 8c meritum, Dominus contulif-
ficietufque in diem Jefu Chrijii .« Cu- fet. Fruftra ergo, ut invidiam damnati Sa lus
u non j

jus hic humana? Jaudis ac meriri nunc erroris evadas, fummam falutisnegasin niiiex fi-
c '
in Deo caufla fufpeniaeft? Quid virtu- fidei noftra; ditione confiftere : cum om-
tis
b
aut pietatis exceptum eit , quod ni modo falus J» nifi ex fide efle non h
non ex gratia: fonte profluxerit, ubiab poflit. Jujius enim ex fide vivit. Q^o- RomIA
initio c ufque ad finem, & inchoatio& niam Veritas dicit ; Amen amen dicoHabacz.*
,
'*
verbum meum , "'"'' 4
' '
perfeclio boni operis Dorninodeputatur? vobis , quoniam qui audit
88. Cui canitur de ianclis fuis, Domine, in & credit in eum qui me mifit ,
' habet i

'
7 '
lumine vultus tui ambuiabunt , in no- & vitam aternam^ & in judicium non ve-
mine tuo exultabunt tota dic, &injufii- nict , Jed tranfibit dc morte ad vitam :

tia tua exaltabuntur : quoniam gloria vir- Et iterum , Hac eji voluntas Patris mei^
j 9an j
.

tutts eorum tu es. ut omnis qui videt Filium & credit in

eum, habeat vitam aternam ego re- : &
C A P U T XVIT.
Jufcitabo eum in novijjimo die Et ite- .

rum , k Hac eji autem vita aterna , ut fc

Quantum Cajfianus
Pelagianos dicentes
in fupra Ttfutatif
Gratiam Dci fecundum
adjuvet
cognofcant te folum verum Deum , Joan.17.3. &
,
quem miftfii J efum-C hrifium Cum ita- .
merita noftra dari ; quos tamen profante opinto-
ttis arguit , in quo ftbimetipft contrarius ejfe con- que huic fidei ,
quam ideo meritis &
•vincitur . Salus omni modo , nift ex fide effe laudibus honorafti , » quia mavis eam j

tion potefl inter liberi arbitrii bona ,

quam inter
Dei dona numerari zeternam beatam- ,

*
Cap. }7 .
alias

fibime"i p-
U
:

eos
c Onfiderandum fane eft in hac

^ m dicunt
fententia tna, quantum adjuves
,
Gratiam Dei fecundum
que vitam conftet m efle prseparatam ;
quomodo hoc vulnus declinabis , » quo
te ipium configis, pronuntKindoeospro-
m

fi contra- merita nofira dari: quos c tamen , utca- ianos , qui gratiam difpenfari fecundum
rius,
e
tholicaj fidei defendans umbraculo, pro- merita humana definiant ; & aflerendo
fanse opinionis efle profiteris , dicens ."
quod nec laudem conftet habere , nec
f
f
Nemo autem afiimet hac anobis ob hoc meritum eos , qui ex dono gratix fint
fuijfe prolata^ ut nitamur adfiruere , Jum- fideles? Quoquoverfum ergo te conferas,
mam jalutis in nofira fidei ditione con- a temctipfo & vincens, vinciris .
<> &
fiflere ,
fecundum quorumdam profanam Si enim gratiam merita nonpraecedunr,
dpinionem, qui totum libero arbitrio depu- & fides non poteft efle fine meritis ; fi-

tantes , gratiam Dei difpenfari fecundum des gratiam non prscedit , &
p omni
P
meritum uniufcujufque defniunt . Sedmi- modo iex gratiahabetur, quidquidillud l
I

for vaide quomodo non vides , aut ab eft, exquo meritumnaicitur, quod ante
aliis aftimas non videri, quod teipfum gratiam non habetur.
tuo ore condemnas. Dicendoenimquod
Centurio, cujus fides Domini voce lauda-
ta efi, nullius laudis ejfet ac meriti, zfi
id in eo quodipfe donaverat, pratulijfet:
Centurionem illum non dona-
definifti
tam fidem habuifle , fed propriam ; ac
perinde nihil ejus principiis collatum fuif-

fe per gratiam ; in eadem autem fide

cauflarn fuifle & laudis & meriti ,

quo-
S. Projperi* Cc 2 CA-
a Ita M(T. Corb. Remig. & Jol. cum Mog. & Ven. non ventt , fed tran/it de morte in vitam . Mf. Jo!. ut
edir. At Lugd. Lov. Duac. & Colon. Cujus humanie fupra : at Jed tranfict , <£rc. habet pro tranfibit , in &
laudis ac meriti non hic Cauffa fujpenfa eft ? vitam. Mf. Reir.ig. Jed tranfit
b Mf. Jol. cum Lugd. &
pofterioribus , ac pietatis . k Mf. Jo!. Hiec eji enim. Mf. Corb. Hac efl autcm:
e Edit. Mog. &
Ven. ufque in finem & pofl: pauca M(f. Corb. Remig. &
ego refufchem &
d In Mf. Jol. adduntur hic fequentia , in bene- & eum. Ceteri codices ut textu. m
placito tuo exaitabttur cornu noflrum. 1 Mf. Jol. Ac rurfus
e Edit. Lugd. &
pofteriores omitrunt, tamen. m Editiones Lugd. Lov.Duac.& Colon. effe partam.
f Mf. Ven. Lugd.
Jol. recentiores editi , exifti- & n Lugd. edit. quod ipfe cogis
tnet. Infra vero idem Mf. cum MflT. Corb. & Remig. o Mf. Remig. &
vincaris. Editiones Mog. Ven. &
ac Mog. edit. aflimas , ubi ceteri codiccs , exiflimas ,
omittunt hax, &
vinciris. Lugd. & recentiores , &
habent. vinciris C3* vmceris .

g Mf. Jol. fi id in eo Dominus : ceteri , Deus : & p EJiti Mog. & Ven. non prtecedet.
paulo poft ldem Mf. Centurionem ipfum. q Mf. Rcmig. per gratiam habetur . Mf. Jol. cum
h Lugd. & pofteriores, cum orr.nmo idem habet & : Mog. & Ven. edit. pro gratia habetur Idem Mf. Jol. .

Mf. Jol. qui fubdit, falus nonnifi ex fide ejfe pofflt . deinde , ex quorum merito nafcitur , & pollca Mog. &
i Edit. Mog. & Ven. habet vitam , <?• tn judieium Ven. quod ante gratiam non babet
 . , . . , . . . , .

204. S. Prosperi Ao^uitani

vocaty & ignorantes nos , atque invitos
attrabit ad falutem j protetlor atque Jal-
C A P U T XVIII.
vator ^ eji in eo autem, quod adniten-
:
^
Cajfianus inconvenientia mifcere conatur , fide* & tibus nobis opem ferre ,
l
refugientefque '

les in duo genera dividit quibus contraria ,•

duodecima CaJJiatii Deum fufcipere acmunire confuevit , fufceptor

accomodet , Definitio :

in falutis negotio aliis effe falvatorem aliis ,

ac refugium nominatur .
fufceptorem tantum Contra probat S. Profper, . 2. Hac ergo « difcretione prjefcripta m
Chrijium omnium qui falvantur ejfe falvato- erit , ut definis , in una Ecclefia lfta Omnium
rem . Placita Cajfxani de gratia & libero ar.
diverfitas,utJDominus nofterJefusChri- vantur"
bitrio horrefcttnt evangehce apojlolictequt do.
ftus, de quo di6tum eft, Et vocabis no- Chriftus
tlrinte difcipuli
a or
men Jefum : ipfe enim falvum fa-
ejus e^
*
Cap. 58.
alias
,
*
UT furditas
igitur definitionum
non fibi
tuarum al>
repugnare vi-
ciet populum fuum a peccatis eorum
de quo diclum eft , Nec enim ejl aliud
& • Matt.

i!t
'

c, u;z
t.

a
» deatur
inconvenientia milcere cona- , nomen fub caelo datum bominibus^ in quo Acl.a.^i.

ris , & unitatem membrorum corporis oporteat nos falvos fieri non omnium •

Chrifti in duobus generibus fidelium no- Chriftianorum , fed quorumdam falva-

va pra;lumptione conftituis: in uno fci- tor, quorumdam vero fufceptor fit ut .*

b b
licet , ad quod pertineat illud , quod hi tantum falvati quos ad " fufcipien- h
Collat.it.- i- n.- -kt fl ct •

fa „ Sm
in pnncipio dixilti, Non Jolum actuum,
• >
•

dam gratiam Deus averfos reluclantef-

« ? fed etiam cogitationum bonarum ex Deo que compulerit; hi autem fufcepti fint,
ejfe principium: qui & incipit quce bona qui vocationem fpontanei curfus fervo-
Junt, &
, conjummat in no-
exequitur & re ° pravenerint illis quidem con- ••
& <>

bis: ia alio autem, cui congruat reguJa feratur p gratuitum donum , iftis vero p
ifta , qua dicis , Centurionem nec laudem debitum praemium rependatur: illi nul-
d nllam d babiturum fuijje , nec meritum , Jius fint Jaudis ac meriti, qui nihil bo-
ft id in eo Dominus , quod ipfe donave- ni habeant, nifi quod acceperint ifti ;

rat , pratulijfet Et licet totum difpu- . autem & gloria abundent , & remune-
tationis tua textum adhas duas formu- ratione ditelcant, qui propria facultate
las, qus nulJo modo conformes pofTunt devoti, quod non acceperant , obtule-
effe , produxeris ; nunc tamen diftinclius runt : atque ita Jefus-Chriitus aJios 1 q
atque expreilius quid volueris firmare , Jiberatos mvenerit , alios Jiberarit ; &
Duodeci- P
r °nuntias, dicens: Per hccc igiturexem- non ad omnes pertineat r quod ait , r
""'^' 1
maCaffia- p^y quce de Evangelicis protu/imus
e
mo- Non vos me elcgtfiis, fed ego elegi vosy
tio-Deuni
numentis > evidenttjfime poterimus adver-- fi funt a quibus , cum eos non elegif-
in falmis tere , diverfis atque innumeris modis , & iet, eleclus eft
f
.•
non ad omnes perti-

aTifs^efTe
infcrutabi/ibus viis, Deus fakitem bumani neat, Nemo potejl venire ad me nifi f

falvato-
rera, alns
generis procurare : & quorumdam quidem datum fuerit ei a Patre meo ; fi funt , "

volentium ac J/itientium curfum ad majo- qui non dante Patre , ad Filium venire
tantum . .
r
(ufcepto- rem f tnatare pagrantiam, quofdam vero
>
potuerunt non ad omnes pertineat ,
.•

rem.
etiam nolentcs invitofque compellere : & quod ait Evangelifta , Erat lumen vc- ibid.up.

f nunc quidem , g. ut impleantur ea , quce rum , quod illuminat omnem hominem ve-
g utiliter a nobis dejiderata confpexerit , ad- nientem in hunc mundum ; fi funt, qui
juvare ; nunc vero etiam ip/ius fancli de- aut ita in hunc mundum venerunt, ut
ftderii infpirare principia ; & vel ini- non elTent tenebra? ; aut ita lux elTe
h tium boni operis , vel perfeverantiam h coeperunt, ut illuminatione veri lumi-
r
condonare . lnde efi quod orantes , non nis non egerent nec de omnibus : t

i folum protetlorem ' ac falvatorem , fed adoptatis accipiendum fit, quod ait A-
etiam adjutorem ac fufceptorem Dominum poftolus, §)ui eruit nos de potefiate te- CohjJ.i.i}

proclamamus, In eo.enim r quod prior ad-- nebrarum x & tranfulit in regnum Filii
di-
a Mf. Remig. inconvenientiam 1 Mf. Jol. cum Mog & Veu. fugtente\que
b Editi Lugd. illo recentiores & , quod inter prin- m MfT. Remig. & Jol. Edir. Mog. &
Vtn. prafcii-
dpia ptione .

c Mf. Jo!. verum etiam n Lugd. &

pofteriores , ad percipiendam : paulo &
d Edit. Lov. Duac. Colon. habiturum & efle. poft ,
pro averjos . Mff. Corb. Remig, Jol. cum &
e Mf. Jol. monimentii. Mog. &
Ven. habent, adverfot.
f Mf. Jol. excitare. o Mf. Jol. cum Mog- & Ven. ptttvinerunt
gEdir. Mog. &
Ven. omittunt ha:c, ut impleantur. p hdlt. Colon. grati^rum dunum
h Mft. Corbejcnfis, Remig. donaie , ceten codi- & q Ita MiT. Cotb. Remig, &
Jol. At Lugd. ha- &
ces, condonate. bent , Uberot
1 \n Mli. Rcmis;. & Jol. item in editionibus Mog. r Edit. Ven. qui ait
Mog. &
Ven. &
Lugd. non icguntur hzc verba , ac falvato- f Sic Remig. & Jol. nec non Mog. &
MiT. Corb.
rem, neque ifta, adjutoiem ac Ven. At Lugd. cum pofterioribus, Nemo venit ad me.
k Lovan. Duac. Cclon. addur.t hic pronomcn & , t Edit. Mog. Ven, Non egeant. &
nojitt.
 , . . .. . . . . . .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 205

diJetlionis fua : fi quidem ipfi * rum- NES DIVINjE GRATLE, STABI-
panl vineuia fua, & jugo veteris capti- LIMENTA SUNT VOLUNTATIS
vitatis excuflb, a dominationc diaboli, HUMANiE. Volentes oramus & ta- Ca/^.6. :

in regnum Dei libera alacritate tran- men mifit Deus h Spiritum in corda h
fcurrant Haec . fi poflunt intra unam noftra clamantem , Abba , Pater . Vo-
EccJefiam prscdicari , ut neutra opinio lentes loquimur : & tamen, fi pium eft
alteri cedat, fed invicem fibi utraque quod ioquimur, non fumus nos loquen-
luccumbat ; poteft fieri ut recipiamus tes, fed Spiritus Patris noftri ,
qui lo-
quod Pelagiani tcnent, & Peiagiam rc- quitur in nobis. Volentes operamur fa- hUu. 10.
cipiant quod tenemus Sed hoc modo . iutem noftram & tamen id ipfum i
*?•
:
Marc. jj,
'

non tam iili Catholici , quam nos eri- velle atque operan Deus eft qui opera-u.
mus (
quod abfit ) Pelagiani . Contra- tur in nobis. Voientes dilisimus Deum, ph,liP- *•
riorum enim permixtio mcliorum defe- & proximum k & tamen cbantas ex i .•

clio eft quia cum virtus vitium rcci-

-•
Deo eft, difjvfa in cordibus noflris per '•/°£'M-7
pit, non a vitio, fed a virtute difce- Spiritum-fanttum ,
qui datus efi nobis . Row.j.j.
ditur, Hoc de fide, hoc de tolcrantia paflio-
Placita 3. Nullo igitur modo Chriftiana cor- num, hoc de pudickia conjugali , hoc
Cafliani da iufcipiunt, quod periuaderc conatus de continenna virginali , omnibufque
de gratia
& libcro es, eos qui gratia Dei funt quod iunt, virtutibus fine exceptione profitemur ;
arbitrio nec laudem ullam habere , nec mcri- 1
quod nifi donata; eifent nobis , non 1
horrcfcunt m
evangdi- tum; & ab eo, qui vcnit ialvare quod invenirentur in nobis & quod iibe- :

m
cx apofto* perierat , partem Chriftianorum ialva- rum arbitrium naturaliter homini indi-
licasque
doctriuas
tam , partem vero efie fufceptam quo- : tum, nianeat in natura ; ied qualitate
dikipuli niam difcipuli evangelica; apoftolicsque & conditione mutata per Mediatorem
docTrinaj , non alta fapientes , led hu- Dei & hominum , hominem Chriftum
milibus confentientes, b infaniam iftam qui lpiam voiuntatem ab eo
Jeium :

fuperba: elationis horrefcunt . In toto quod perverfe voiebat , avertit , & in

quippe Ecclefiae corpore , atque in fin- id quod ei bonum eflet velie , conver-
gulis membris, quod mortuum erat, vi- tit ; ut delecTatione affecTa , fide mun-
vificatum eft; quod captivum erat, re- data, » fpe erecTa, charitate accenfa; li-

demptum eft ; quod cazcatum erat, il-
luminatum eft ; quod penerat, quaefi-
c
tum eft ; c quod errabat, inventum eft.
d Nec fecundum novam d iftam partitio-
nem, aliorum falvator, aliorum infce-
ptor; ied omnium ufquequaque fideiium
& falvator, & iufceptor
Nec mento « ac laude
unde Eeterna
tantoque beatiores fiunt , quanto pau-
ciora habuerint, qua? ipiorum funt , &
quanto plura , quae Dei funt Non
enim conturbat nos fuperbientium ine-
beralem fuiciperct fervitutem, & iervi»
lem ° abjiceret libcrtatem.
C A P U T XIX.
Recapitulat S. Profper duoiecim C.tjfiani defini-
tiones : ut pateat facilius , quid de gratia fen-
eft Chriftus .
tiretit qui gratite defenforibus obloquebantur
,
privantur , qui &
pacem Eccleftte , refumptis de Pelagianorum.
bona mereantur accipiunt: fcbola quefliombus , inquietabant
. E X his igitur definitionibus, quas
hacTenus,
tendo, difcuffimus, non obfcurum l at-
qusdam q prjetermit-C^.sp.i
*r a i; a *

q
pta querimonia , f qua liberum arbi- que ambiguum eft , f quid de gratia r

trium cauflantur auferri , fi & princi-

f
Dei fentiant, qui finceriflimis ejus de-
pia, & profecTus , & perieverantia in fenforibus obloquuntur ; & pacem vi-
bonis ufque in finem Dei dona efle di- cTricis Ecclefia;, refumptis de damnato-
cantur . Quoniam 8 OPITULATIO- rum fchola qusftiuncuiis , inquietant :

quas
a Lugd. &
pofteriores rumpunt ..... tranfcurrunt .. 1 MfT. Jo!. & Remig. qu<t nifi donata effent nobis
M. Joi. ruperant . . . , . tranfcurrerant m Mf. Remig. eo quod. Mf. Jol. bloi quod libcrum
b Edit. Lugd. &
pofteriores , infaniam fuperba ela' arbitrium .... non maneat
tionis abfque liac voce iflam n Mf. Remig. cum Mog. & Ven. fpe retla.
C Lugd. &
recentiores, quod erraverat o Lugd. editio cum poiterioribus, amuteret: melius
d Edit. Lugd. &
pofteriores, non habent, iftatn. alii , abjiceret libertatem
e Mf. Remigiano-Remenfis, nec laude p Sic legitur in Mff. Corb. & Remig. nec non in
f Mf. Jol. qua liberum . cauffatur auferri. Lugd., . . Mog. & Ven. Mf. Jol. Reftat igitur ex dcfinitionibur.
& polteriores, quia liberum .... cauffjntur auferrt. Lugd. editio cum llla recentionbus , Referatis igitut
fEdir. Colon. opitulationis divina gratia. deflnitionibus
Mf. Spiritum fuum.
Jol. q Mf. Jol. pramittendo, omifTo , qutedam. Edit.CoI.
i Lugd. &
podcriores , ipfum velle &c. Mog. & permtitendo
Ven. idipfum velle atque operari Dei cfl , qui operatur r Ita MfT. Corb. Remfg. Jol. cum Mog. Ven. & &
in nobis • Lugd. vero &
pofteriores, neque ambiguum eft.
k MfT. Remig. &
Jol. fed tamcn . Idem Mf. Jcl. a f Mfl. Corb. &
Remig. cum edit. Mog. Ven. &
Deo efl diffufa &C qmd de gratia diffenttant.
 . . .. : . .. . . . .

20.6 S. P R O 5 P E R I A Q_ U I T A N I

Liuas fi, ut audivimus, retexamus , fiet Dei, •&' libertas '

declaratur arbitrii , qua \

iermonis noftri immoderata prolixitas: etiam Juis interdum motibus homo advir-
cum ex his * qux de ipforum flilo in- tutum appetitus pojfit extendi , jemperve-
% a
notuerunt, facile pius Lecior inteiJigat, ro Domino k indigeat adjuvari Nec
a . k

ad qua: pracipitia perveniatur his calli- enim cum voluerit quis Janitate perjrui-
b bus , b & in iftam Jutulentorum rivo. tur^ aut de agritudinis morbo pro arbitrii
rum ccenofam uliginem , cujus voragi- Jui defiderio liberatur
c nis humor
exfudet. Neceffarium iane c Quafi medicus nofter nonetiamhoc 1
*

d ajftimo, ante conclufionem voluminis , donet raorbidis , ut & veram defiderent

ea qux oftendimus non congruere d ca- fanitatem
tholicae veritati, breviter conjnnclimque Quarta definitione di6tum eft:
digerere : ut quse, interjerStis refponiio- Ut autem evidentius clarsat , ctiam per
e
nibus noftris , * poffent recordationeni natura bonum , quod beneficio Creatoris
legentis effugere, facilius fimul decurfa indultum eji nonnumquam bonarum vos ,

, recolantur. luntatum prodire principia, qua tamenni-

Prima ergo definitione dirftum eft: Ji a Domino diripantur^ m ad conjumma-
m
Non Jolum atluum^ verum etiam cogi- tionem virtutum pervenire non pojfunt •

{ *«»!M*
f
tationum bonarum ex Deo ejfe princi- Jlpojiolus teftis eji , dicens , Velle enim
piuw : qui nobis & Jantia volun-
initia adjacet mihi, perjicere autem bor.um non
tatis injpirat, & virtutem atque opportu- invenio
nitatem eorum qua recie cupimus , tri- Quafi ApoftoJus ex naturali affe£tu , *,Or.j.s,
buit peragendi . Omne enim datum opti- & non ex gratia dono bonam habeat
„ mum , & omne % donum perjeilum dejur- voluntatem, qui profitetur ex Deo fibi
Jum eji, dejcendens a Patre luminum : effe fufficientiam etiam co^itandi.
qui & incipit qua bona Junt , exe- & Quinta definitione diitum eft:
quitur, & conjummat in nobis . Et
ita Junt hcec quodam modo indijcre-

h Quod & nos h valde ampleitimur ,

te permixta atque conjuja^ ut quidexquo
catholicumque efle profitemur. pendeat , inter multos magna quajiionc
Secundadefinitione diclum eft: volvatur : id eji , utrum quia initium bo-
Adeji igitur injeparabiliter nobis divi- na voluntatis prabuerimus , mijereaturno-
na proteBio-f tantaque eji erga creaturam an quia Deus mijeretur , con-
Jiri » Deus., *
Juam pietas Creatoris , ut non Jolum co- jequamur bona voluntatis initium Multi .

mitetur eam Jed etiam pracedat jugiter

,
enim fingula hac credentes^ ac jujio am-
providentia: quam
cxpertus Propbetacon- plius ajjerentes , variis Jibique contrariis

Pf $$. 11. Jitetur , dicens , Deus meus , mijericordia junt erroribusinvoluti Sienim dixerimus, .

ejus praveniet me . ©w/ cum in nobisor- nojiram ejje bona principium voluntatis ,
tum quemdam bona voluntatis injpexerit •
quid Juit in perjecutorc P aulo? quid in pu-
illuminat eam atque conjortat, & incitat blicano Matthao •
quorum unus cruori ac
adfalutem , incrementum tribuens ei , quam Juppliciis innocentum , alius violentiis ac
°
vel ipje plantavit., vel nojlro conatu vi- rapinis publicis incubans ° attrahitur adfa-
derit emerjijfe lutem . Sin vero gratia P Dei Jemper in- p
Jam hic a prazmiffa definitione difce- fpirari bona voluntatis principia dixerimusy
ditury &
quod totum gratia; datumfue- quid de "Lacchaifide ? quid de illius in cru-
rat, ex parte nunc libero arbitrio depu- cc Latronis pietate dicemus? qui defiddrio
tatur Juo vim quamdam regnis calejiibus inje-

Tertia definitione di£tum eft rentes ,

fpecialia vocationis monita prave-
Niji quod in his omnibus , & gratia ncrunt
In
a MfT. Corb Remig & de ipjorum flilo,
Jol. quie bent deinde confiremur, loco profitemur . Mf. Jol. utnit-

f
id eft fcripta;, ) innotuerunt. Jol.folus habet, ex his, tit effe, ante confitemur
prodehis. Ita quoque edit. Mog.& Ven. Lugd. autem iLugd. Lov. Duac, & Col. hic addiderant, ttojlri.
cum aliis pofterioribus, qu<e ipforum fchoU innotuerunt. k Mf. Jol. cum Mog. & Ven. quia etiam .... in-
b Mf. JoJ. &
lutulentoxum rivorum canofa
in ifia diget adjuvari. Mog. & Ven. indigeat adjuvari
rnolagine [forte pro uligine )cujus voraginis humor ex- I Lugd. &
pofteriores , non jam etiam ut ve-. . .

Judat. Concinit editio Lugd. pro molagine , molligine tum . MIT. Corb. Rcmig. & Jol. Mog. & Ven. edir.
habens : &
antea pro, his callibus , vcl , ut alii , ht- omiitunt jam, & addunt , &.
fce callibus, pr*fert, hi/ce collibus. m Mf. Jol. virtutum : idemque pofl
ad tierfeElionem
c Lugd. &
rccentiores, exiflimo aliqtlOtvcrba, l/elle adjacet mihi , perficcre autem bo~
d Mf. Jol. ouiitrit hanc voceni, catholice. rtum non . Ubi Mff. Coib. Remig. Mog. Ven. & &
c Ita Mf. Jol. At Corb.& Remig. Mogunt.&
MiT. editi, non pojfum habent, pro, non invenio. Iidemedi-
Ven. tojfint . . . fidelius decurja. Lugd. cum recentio- ti omittunt paritcr, enim pofr velle .
nbus, pojjunt recordationem legentium effugere
'
, fideiibus n Lugd. &
recentiores, Dominus, aut quiaDeusmi»
Jtmul recurfa. fereatur
f Mf. Jol. principia. o Lugd. & pofteriores, trahitur.
g Edit. Colon. datum perfBum p Vox ha?c Dei abeft a Lugd. editione & illt po-
h Deeft vnlde in Lugd. & poftcrioribus ftenoribus. In Mf. Remig. per gratitm.
; qua: ha-
 . . . ,. .
: ..

LlBER CONTRA COLLATOREM. 207

Tn errore cllc dicitnr & is ex ,
qui latione Dei fuerint excitata, ad incremen-
ma nalci bonam afferit voluntatem , tum perfeclionis non poterunt pervenire
& is qui dicit, gratiam ex bona volun- Quafi de fpiritalibus h bonis nihil h
tate pendere : & tamen utraque fenten- Adam prajvaricando perdiderit ; & vir-
a
a tia fulcipienda decernitur, dum unius tus non ut habeatur danda , fed ut '
x
in Paulo &
Mattha:o , alterius in Zac- facilius perfe£tionem apprehendat, hor-
chaso & Latrone forma prsfigitur. tanda fit.

Sexta definitione dittum eft: Decima definitione diclum eft:

Hac ergo duo^ id eji y gratia vel libe- Quod etiam in Job probatijftmo athle-
rum arbitrium , ftbi quidem invicem vi- ta Juo , cum eum diabolus expetiiffet ad
dentur adverfa fed utraque concordant , •
ftnpulare certamen^ divinam legimus pro-
& t utraque nos pariter debere fufcipere vtdijfe jufiitiam . Si enim contra inimi-
pietatis latione colligimus: neunum horum cum y non fua virtute y fed Deifolius fuif-
homini Jubtrabentes x ecclefiajiica fidei re- jet gratia protegente congreffus , &
abfque
gulam cxceffijfe videamur . ulla virtute patientia fua 9 divinatantum
Quafi ita utrumque recipiendum fit, opitulatione fuffultus, multipliccsillas , ac
c Ut in aliis «hominibusvoluntasgratiam tota inimici crudelitate quafitas y tentatio-
in aliis gratia praiveniatvoluntatem: & num moles & exjtia pertulijfet -

y
quompdo
non omnibus voluntasgratiam
ita ut in non illam calumniofam diabolus , quam prius
fubfequatur. Quoniam fecundum ipfos , vocem adverfus eum jujiius ite-
emiferat ,

fi aufertur Jiberum arbitrium, cum gra- rajfetNumquid fob gratis k colit Deum?
: k
d
d tia prxvenitur, aufertur gratia , cum, Nonne tu vallafii eum ac domum ejus, x
1

libero arbitrio prsvenitur. & univerfam Jubjiantiam ejus per circui-

Septima definitione di£tum eft: tum ? Sed m aufer manum tuam , id ejl , m
Ccncepit ergo Adam poji pravaricatio- ftnc eum Juis mccum viribus decertare , ni-
nem , quam non habuerat , fcientiam ma- Ji
n in
faciem tuam bencdixerit tibi Sed . n
li boni vero , quam acceperat , Jcientiam
: cum nullam hu/ufcemodi querimoniam ca-
non amifit. lumniofus bofiis poji conjliEium ° audeat
Cum
utrumque fit falfum: quia & a iterare ; non Dei , fed illius fe viclum vi-

t quanto malo e Adam cavere deberet , ribus conftetur . Licet etiam gratia Dei
Deo monente pxdidicit; & m quanto bo- non in totum illi defuijfe credenda ftnt ,
no effet conftitutus, dum diabolo credi- qua tantam tentatori p tentandi tribuitpo- P
dit , oblitus eft Sicut autem peffima . tejiatem., quantam & illum rejijiendi no-
f fcientia mali eft, f
malum effe; itapef- verat habere virtutem.
fima ignorantiabonieft, bonum non effe Deus fcivittantummodoquid Job
1 Si
q
Oftava definitione diclum eft: poffet, non etiam donavitut poffet; te-
Unde cavendum nobis eji , ne ita ad ftis patientix ejus, non auxiliator fuit.

Deum omnia Jankiorum merita referamusy Et in quo erit neceffarium gratise adju-
ut nihil nifi id quodmalum eji , fjumana torium , fi humanis folis viribus tanta
adfcribamus natura. illa eft parta vicloria?
Quaft natura ante gratiam non fitin Undecima. definitione di&um eft de
damnatione , non fit in cacitate , non Centurionis fide
fit in vulnere*. aut non gratis juftificati 1
Miratur eum Domitius atque collau- t

g fmt, quorum & inde funt merita, unde dat, cuntiifque illis qui ex Ifraelis popu-
juftitia lo credidcrant , praferty diccns^ Amendi-
Nona definitione di£lum eft: co vabisy non inveni tantam fidem inlf-
Dubitart ergo non poteji , inejfe omni rael . Nullius enim laudis cjfet ac meriti,
anima naturalitcr virtutum femina , bene- Ji id in eo Dominus , quod ipfe donave-
ficio Creatoris inferta: fed niji hac opitu-. rat ,
pratulijjet.
Im-
a MF. Jo!. pro decernitur, habet hic, dicieur. t Hsc verba ac domum ejus , quaj hic ieguntur in
b Editio Lugd. &
pofteriores , utmmque . Mf. Jol. edit. Colon. &
fupra capite 14- omittuntur hic loci
fuftfa , vel eratia , vel liberum arbitrium . m MfT. Cotb. Remig. &
Joi. & cctetis editionibus-
C Mf. JoT. caret hac voce, hominibus m Mf. Jol. aufer ab eo manum tturm.
d Lugd. &
recentiores, a gratia : infra, a libero & n Mf. Joi. in faciem , abfque pronomine, tuam.
arbiirio .
o Lugd. & pofteriores, aufit iterare
e Mf. Jol. non habet hanc vocem Adam . Mog. & p Vocem hanc tentandi , non habent Lugd. po« &
Ven. dum diabolo credit , pro credidit fteriores.
f Mf. Jol. malum atque perverfum eji. q Editi recentiores, fi ijfe Deus fcivit tantummodo
g Editio Lugd. & poltenores, inde fint merita. quod Job fojfet . fi humanis Jolum viribus
. . Mf. Jol. .

h Hic bonis reftituimus ex Mfl". Corb. Remig. & fcivit tantum. Ceteia cum MfT. aliis duobus, & Mog.
Jol. nec non ex Mog. & Ven. editis. & Ven. Editio Colon. Icgerat, non ut auxiliator
i Mf. Jo!. caret hoc adveibio, facilius. r Editio Colon. Miratur emm.
k Editio Lugd. cum recentioribus, colet Dcum,
 . . . . . . . . . .

20S S. Prosperi Aq^uitani

Impius fenfus ,
qui putat beatiorem ptor, nolentium vero falvator fit . Et
eflehominem, cui Deus nihil dederit, cum pars Ecclefiae ex gratia , pars au-
quam cui univerfa contulerit tem ex libero juftificetur arbitrio ;
glo-
Duodecima definitione di£mm eft: riofiores fint, quos natura provexerit ,
Inde eji ,
quod orantes, non folumpro- quam quos gratia iiberarit quia ad .•

teilorem fed etiam fufceptorem Dominum

,
omne opus bonum tam libera fit vo-
proclamamus . Jn eo enim quod prior ad- luntas in Adse pofteris , quam f in A-
vocat, & ignorantes nos atque invitos ad- dam fuerit ante peccatum.
trahit ad falutem, proteclor atque falva-
tor eji : in eo autem ,
quod adnitentibus C A P U T XXI.
nobis opem ferre, rcfugientefque fufcipere^
Redit ad fufceptam initio defenjionem Augujiini^
ac munire confuevit , fufceptor , ac refu-
quem pracipue Semipelagtani impetebant , ea-
gium nominatur dem in illum jatlitantes qute altas Pelagianit
,
Huic fententiae is poteft praebere con- & Julianus maxime . lllos ergo iijdem armis
fenfum , qui fe a Chrifto non vult effe impugnandos ,
quibut Pelagiani •viili Junt ,
falvatum auBorttate Jcilicet Ecclejits: cum Augujlini ad-
verfarios damnatione Pelagianorum projirave-
rit lnnocentius eojdemque damnarint Palejli-
:

C A P U T XX. na Synodus , Africana Concilia , Zoxjmus ,

Errores in Cajjiani definitionibus contenti

Bonifacius , & Cielejlmus . Quorumdam ad-
fumma- verjus Calefltni tejhmontum cavillatio refelli-
tim colliguntur
tur Auguflini dotlrtna ejufdem tenoris ubi-
.

* a/ias que demonjtratur . Votum Sanili Profperi, ut

Gap.40.
Errores
*
HIscetur,
itaque definitionibus hoc
hoc hoc fcribitur,
do-
editis
Xixtus Pontifex occuhos gratia inimicos re-
pellat
in Caffia-
difputationibus
x
praedicatur : Ouod Adam
ni defini- ^. . . - r
N
E
. . •

tionibus peccante, anima ejus lseia non iuent, cujus dogmatis funt magiftri, * alias
«ontemi . fanumque in eo manferit , unde pecca- qui, ut catholicarum mentium Cap4\.

vit : Si quidem fcientiam boni quam caftitatem, s gratiae defenforibus calum- S .

Redit ad
s acceperat, non amiferit ; » nec potue- niando corrumpant , praecipuum noftro Auguftini
rint pofteri ejus id perdere, cujus dam- tempore in do6trina ecclefiaftica virum defenfio-

h nem initio
num nec ille pertulerit . Inefle autem rabido ore difcerpunt , creduntque fe (ufceptam
omni animae naturaliter virtutum femi- omnia au£k>ritatum munimina pofle con- h
na beneficio Creatoris inferta, ut poffit vellere, fi hanc paftoralis fpecuta vali-
qui voluerit, judicio naturali Dei gra- diflimam turrim crebra Pelagiani arie-
tiam praevenire , adjutorium ejus , & tis illifione pulfaverint . Firmum qui- z. Tim. z.
quo facilius ad perfe&ionem perveniat, dem fundamentum Dei flat : fed con- »9.

promereri Quia nullius fit laudis ac

: gruenter non defunt partibus fuis.
ifti

meriti, qui donatis bonis, non propriis Dignum quippe eft, ut quorum fequun-
adornatur. Cavendum quoque efle , ne tur fententiam imitentur infaniam .
,

ita ad Deum omnia fanclorum merita Nec enim poffunt alia dicere , quam
referantur/ quaii per fe nihil boni pof- quae damnatorum querelis , & '
proca-
T" flt agere ipia humana natura : cum ciflimi Juliani funt vulgata convitiis .

tanta fit virium ejus integritas; ut con- Paria funt unius feminis germina , &
tra ipfum diabolum , faevitiamque ejus quod latebat in radicibus, manifeftatur
ufque ad extrema fupplicia , fine auxi- in fru£tibus. Non ergo cum iftis nova
lio Dei valeat dimicare Hanc autem . acie dimicandum eft ; nec quafi contra
b poflibilitatem h in omnibus effe homi- ignotos hoftes fpecialia funt ineunda
nibus naturalem , fed non omnes c in- certamina. Tunc iftorum machinaj fra-
c
generatis fibi uti velle virtutibus. Tan- £tae funt, tunc in fuperbise k iuae fociis K
Auguftini
tam autem circa univerfos homines bo- ac principibus corruerunt ,
quando bea- adverfa-
nitatem efle Creatoris , ut alii ab eo tae memoriae Innocentius nefandi erro- rios dani-
natione
quia fponte veniant , fufcipiantur lau- ris capita apoftolico mucrone percuflit:
Pelagia.
d
d dati ; alii quia refiftunt, attrahantur quando Pelagium ad proferendam in fe norum
proftra-
e inviti : * atque ideo volentium fufce- fuofque fententiam, Palaeftinorum Epi-
vit tlnno-
fco- cenrius.
Paleftina
Synodus
a Aliqui codices, nec potuerunt. g Mog. & Ven. grati* defenfores calumniando.
b Mf. Jol, omnibus inejf- hominibus li Mfl. Cotb. & Remig. Mog- Ven. edit. concer-&
c MfJ.Remig. & Jol. ingenitis fibi. punt
d Mf. Remig. quia tefiflant i Edit. Lugd. &
pofteriores , procacifflmis
e Mf. Remig. atque adeo
, &c. Idem poft pauca ,
k Participium hoc fua . ex MfT. Corb. Remig. &
Ut cum pars Ecclefi*. Jol. nec non ex Mog. &
Ven. edit. liuic loco rcfti.
( Lugd. & pofterrorcs qttam in Adam fuit. tuimus.
 . . .

LlBER CONTRA CoLLATOREM. 209

a
fcoporum Synodus
a coartavit quando : eloquio , evidenter pronuntians , quantum
Afiicjna Conciliorum
Africanorum decretis bea- fibi prafumptionis iftius novitas difplice-
Zozimus". ta; recordationis Papa Zofimus fenten- ret, qua auderent quidam adverfuman-
tiai iuas robur adnexuit , & ad impio- tiquos magiftros iniolenter infurgere, &
rum detruncationem gladio Petri dcxte- indifciplinata calumnia pradicationi ve-
ras omnium armavit antiftitum quan- :
„ ritatis obftrepere : g AUGUSTINUM, g
Bonifa- do fancla; memoria; Papa Bonifacius „ inquiens, fan&ae recordationis virum, uflinic.X.
C1US 'piiflimorum Imperatorum catholica de- „ pro vita iua atque pro meritis , in no-
votione gaudebat , & contra inimicqs „ itra communione habuimus;
femper h
h
gratia; Dei non folum apoftolicis , fed „ nec umquam hunc finiftra; iufpicionis
etiam regiis utebatur edi£tis ; & quan- „ faltem rumor adfperfit ; quem tantae
do idem, cum effet do£tiflimus , adver- „ fcientia; olim fuiflememinimus, utin-
fus Jibros tamen PeJagianorum beati „ ter magiftros optimos etiam a meis
Auguftini Epilcopi reiponfa poicebat.. „ iemper deceflbribus haberetur . Be-
'
i

Caiefti- 2. Unde & venerabilis memoria; Pon- „ ne ergo de eo omnes in commune fen-
nus ' tifex Cadeftinus
, cui ad catholica; Ec- „ ferunt; ut pote qui ubique cunclis &
clefia» pr&fidium multa Dominus gratix „ amori fuerit, & honori.
iua; dona largitus eft , iciens damnatis * 3. Contra iftam clariflimae lauda- * "lias
b
b non examen judicii, fed iolum pami- tionis tubam , contra iftam facratiflimi n?£r?,m
yuorum-
. . , . .
,
tentias remedium eife praeftandum Ca;- .•
teftimonii dignitatem , audet quifquam dam ad-
CV
leftium , quafi non diicuflb negotio au- maligna; interpretationis murmur emit- c"[ n'[ t*."
]

dientiam poftulantem, totius Italixfini- tere , & pcripicua; finceriflima;que fen- ftimo-

bus juflit extrudi c adeo & pra;cefibrum tentia; nubem obiiqua; ambiguitatis ob-
r'! u m ca "
c :
,
,-
villatio
r -i n
fuorum ftatuta, & decreta iynodalia in- tendere
,
1 ut icilicet quia in epiftola Pa- refeilhur

violabiliter fervanda ceniebat , ut quod pae librorum, proquibus actuin eft, non
femel meruerat abfcindi , nequaquam ad- expreflus eft titulus, hinc eos appareat
mitteret retraclari . Nec vero legniore non probatos, & iftam k in ianclumAu- K
cura ab hoc eodem morboBritanniasJi- guftinum laudationem, pro anteriorum l

beravit, quando quofdam inimicos gra- fcriptorum meritis fuifle colJatam. Ma-
tix folum fua;originisoccupantes, etiam neat plane, maneat ifta conditio, ut * *L«quit-<*
ab illo fecretoexcluiitOceani, Scordina- horum librorum novitasrepudiata videa- J1Jncdejlm.
l
'f
e -

J
n
eadem caufla m ejuidem viri fanEitmm
r
m
. •
-t
* (diicet to Scotis Epifcopo , * dum Romanam infu- tur , fi
Paliadio.
Jamftudetiervare cathoJicam, fecitetiam diflentit antiquitas; & n
aut inutile aut ^ dedono
perjever.
•
J •
J l u
barbaram Chriftianam. Perhuncvirum mcongruum judicetur, quod ab ins qua; m
etiam OrientaJes EccJefia; gemina pefte contra Pelaaianos
& condidit,' diflbnansin- J*
i.De pec- .

purgata; funt, quando Cyrillo Alexan- venitur. ut itaque omittamus ea voJu-catorum

drina: urbis antiftiti
,
gloriofiflimo fidei mina, in quibus ab exordio epifcopatus mentls,r -

d Catholica; defenfori a dexfecandamNe- d fui, multo priusquamimpugnatores gra» o p

ftorianam impietatem, Apoftolico auxi- tia; exfursierent pro sratia difputavit : ^P'/1 ^6 - 1

1
,
, \. ° ... r „ . K app.
liatus eft gladio; quo etiam Pelagiani ,
legantur tres ad Marcelhnum 1. jpfius i.Ep.i^.
dum cognatis confcederantur erroribus , libri . Ad fanclium Paulinum Nolanum V*JW.
• aiias iterum profternerentur. * Per hunc vi- Epifcopum retracletur . »JaAnflj 2. epiftola
fe - &de P«-
C*f.r- rum i n tra Gallias iftis ipfis, qui fan&a; Ad beatiflimum quoque Apoftolica;
x x x cato orij'.
j. -ir-n .

memoria; Auguftini fcripta reprehendunt, dis tunc presbyterum Xiftum , nunc ve- v. app.
e
e maleloquentia; eft adempta libertas
;
ro Pontificem 3. emiiTae pagina; recur- y -..Denu -
f quando f
confulentium aflione fufcepta, rantur . Ad fanftum 4. Pinianum , ad concupi-
fcentia -^
8c librorum, qui errantibusdifplicebant, 5. Valerium comitem, ad fervos Chri-
pietate laudata, quid oporteret de eorum fti & Jacobum 6. diftin&im^bena-
Timafium
au&oritate fentiri , fanfto manifeftavit edita volumina revolvantur Sex libri tura & .

S. Profperi. Did pno-

gratia. V.
%ppm
a Mog. & Ven. editiones, cohortattts efi. i Lugd. & eo pofteriores, prtedeccfforibus ; & ififra,
b Mfl, Corb. &
Jol. editiones Mog. Ven. fenten- & fenjerant
tite remedium &
in fequente verfu, non difcuji nego-
: k Mf. Jol. fanSo Auguflino.
tn Mf. Remig. non difcuffl ingenii. Lugd. editio, non
. 1 Sola Lugd. editio, pro autoramentis , fed quid hic
examen judicii folum , fed panitentiit remcdium effeprte- fibi velint hic loci, non facile dixerim.
flandum . m Edit. Mog. Ven. obfcure &
confufe , ejufdem &
C Lugd. editio, ab eo &
prxcefforum fuorum, &c. viridis Jentit , aut fentiat antiquitas.
d Mf. Remig. &
Mog. edir. ad excufandum . Male n Mf.Jol. cum Lugd. pollerioribus, ut inutile. & &
omnino. Melius vero Mfl". Cotb. & Jol. cum Lugd.& o Mf. Jol. non habet, Epifcopum
Lov. ad excidendanty aut Duac. Co/on. ad execran- & p Mf. Jol. Ad bcatum quoque fedis Apofiolicte ....
dam, aut denique edit. Ven. ad extirpandam. Sixtum. Sixtum fcribunt Mfl. Corb. Remig. Jol.jt/- &
e Mf. Remig. rnale etoquentia. flum vero editi omnes . Sic fcribi magis placet viro
f Lugd. &
l/lo pofteriores, confultantium. docliflimo : tum quia fic fcribi (oleat a veteribus ,
g Ml. Jol. Ait enim, Auguflinum. tum quia Sixti nomen quod ufu invaluit , nec Grscc
h Sola editio Ven, conmendatione. ne Latine quidquam fignificet.
 . , . , . . :

210 S. Prosper I A Q, U I T A N I

j.v.app. priores contra JuJianum 7. unus adfan- hxc iit pars glorise huic n refervatapa- n
a
a clum Aurelium Carthaginis Epifco- ftori, ut ficut iJli Jupos* abegere mani-
um 8. de geftis Paleftinis: aliusad Pau- feftos , ita hic depeJJat occultos : iJlo au- Aug"P.
8.De g e-P
ftis Peia- ]um & Eutropium facerdotes, 9. contra ribus fuis do&iflimi fenis infonante fer- JJsixtum

^DepS Pelagii & Csleftii quaeftiones : & ad bea- mone, quo coilaborantem fecum horta- <••»•*•*.

f«aipne tffi memorise Bonifacium qua- Papam fa

„ tus eft, dicens: ? Sunt enim quidam p

jojhii&y.
aPP* vo j
'
mor
.
?
10 , recenfeantur. Et fi umma . .
„ qui juftiflime damnatas impietates ad-
b in his omnibusoperibus, multifquealiis, „ huc Jiberius defendendas putant & :

P r

du'as ep i- 3.
ux enumerare longum eft, idem doclri- „ funt qui occultius penetrant domos •
ftoias Pe. nas fpiritus, eadem pr&dicationis forma „ & quod in aperto clamare jam me-
lum^e fcPraeceftit/ agnofcant calumniatores , fu- „ tuunt, in fecreto feminare non quie-
c perfluo fe objicere ,
quod his libris non „ fcunt . Sunt autem qui omnino filue-
lpeciale neque difcretum teftimonium fit ,. runt , magno timore comprefli , fed
perhibitum, quorum in cunclis volumi- „ adhuc corde retinentes , quod ore jam
nibus norma iaudatur. Apoftolica enim „ proferre non audent: qui tamen efle
d i fedes, quod a praicognitis probat , £c „ fratribus poffunt ex priore ipfius dog-
quod judicio jungit, laude non dividit. „ matis defenfione notiflimi . Proinde
c Qui ergo hos proxime « editoslibrosre- „ alii feverius «1 coercendi, alii vigilan- q
futant , anterioribus acquiefcant , & iis „ tius tra&andi quidem
i veftigandi; alii r

quaj pro gratia Chriftianapriusfuntfcri- „lenius fed non fcgnius lunt docendi

f
pta , confentiant . Sed f non faciunt :
„ ut fi non timentur, ne perdant, non
g fciunt enim omnia s Pelagianiseflecon- „ tamen negligantur, ne pereant.
traria, & nihil fibi pofle competere ad
confequentium refoJutionem , fi confitean-
C A P U T XXII.
turin pracedentibus confiftere veritatem,
* 4« Igitur liujufmodi hominum pra- Conclufio operis . Etft Auguflmi reprebcnfores fn-
aiias
tts tamen tolerancfi funt t ttee 4e
Jint convrfii
c*/>.44. vitati , non tam difputationum ftudio ,
\

corretlioneeorum defperandum eji lnterim .

quam auftoritatum privilegio refiftendum amandi quidem femper , fed vitandi ; Deuf-
eft : k ut de proftrati dudum dogmatis que orandus , ut in omnibus nofiris primas te-
vide Lea- corpore nulJum membrum finatur aflur- neat ,

nis epiflo. gere . Quia notum eft ita faJfitatis iftius

A™uUejen-
1
haberi verfutias, ut fi fenferit , pra> SUfficienter, ut arbitror, demonftra-
femepijio- tenta correclionis imagine aliquos iibi tum eft , reprehenfores fancli Au-
f
n."'.avp'~
'
ftbi faventium radicis fujegermen exci- gultini &
vana objicere, 8c refta impu-
'1
pere , totam le velit ex fui. parte mini- gnare, &
prava defendere f perempto-
ma reparareUbi enim non aliud lia- . rumque armjs inteftinum bellum mo-
f
bet fumma quam portio, non eft devo- ventes, diftis divinis; atque humanis f

tionis dedifle prope totum , ied fraudis conftitutionibus rebejlare . Quorum ta-
k retinuifle vel minimum. Quod nehy- men, dum adhuc non funt a fraterna
. * pocritarum obtineatur infidiis , confidi- focietate divifi, toleranda magis eft in-
mus J
Domini proteclione pra;ftandum, tentio, quam defperanda correclio : ut
1
ut quod operatus eftin Innocentio, Zo- donec Dominus per Ecclefia principes,
zimo, Bonifacio, Cazleftino, opereturin & legitimos judiciorum fuorum mini-

m
m Xifto : & in cuftodia Dominici gregis ftros , Jia:c qu^ per paucorum fuper-
biam,
a Lugd. & pofteriares , Carthaginienfem , feu Car- parare. At Lugd. &
ea pofleriores , ita fe falfitatis
thaginenfem . tfliui babere verfutias , ut ft eis liceat prittent/s corre-
b Lugd. editio & recentiores , libri quatuor cxpli- ciionis imagine , alitjuotf fibi faventium radicis Juie ger-
centur men excipere, totam fe pojfit ingxigua fui partereparare .
c Editio Lugd. cum illa Ac fic Lov.
potterioribus, . k Mf. Jol. cum Mog. & Ven. tefiituiffe Melins , .

Duac. & Colon. in omnibus operibus Colon. ddnde . retinuiffe, ut alii codices.
omittit, aliis : phrafirnque cqniate finiunt ante Agna- 1 Mir. tres ut fupra, in Sixto . Xittus vero fiveSix-
lcant . tus Ca;leftino fucceilit anno Chrifti 431. die %6. A-
d Editio Colon. habet , fides prilis.
e Voxhxc, editos, deerat Lugd.&illorecentioribus, m m MflT. Corb. & Remig. fervata, Alii omnes , refef
f Mf. Jol. non facient vata
g Lugd. &
pofteriores. Pelagiana fibi effe contraria. n Mf. Jol. ejecere .... expellat . Edit. Mog. & Ven.
Emendantur ex Corb. Remig.ex Jol. MiT. edit. Mog. & abjicere
& Ven. o Edit. Lugd. &
ea vecentiores, Sunt enim quidam
h Lugd. editio, ut proflrati dudum corporis dogmata, jujiijftme damnati, qui impietates adhue liberius defen-
tn corpore nullum membrum finant affurgere. dendas putant .

i Locum alias obfcurum, cui lux ex aiiis codicibus

•
p Ml. Jol. impietate.
noftris non accedebat, iic emendavimusaudoritate Mf. q Lugd. &
potterjofes, funt coetcendi.
Jol. M(T. Corb. & Remig. cum edit. Mog. Ven. ua & r Ita Mff. Corb. Remig. Jol. curn edit. Mog. & &
falfitatis ifiius haben verfutias , ut
fi ei liceat pratenta Ven. &
Epiftola 194. Auguft. At Lugd. recentio- &
correblionis imapjne, aliquod fibt faveatium radicis ju<£ res , invefiigandi ... u( fi non timent ne perdant . .

germen excipere, tatam je pofjit tn exigua fui parte re- f Mf. Jol. divinis titque bwnams canftitutionibus
 .

LlBER CONTRA COLLATOREM. 211

biam , & quorumdam imperitiam funt omnibus cogitationibus, in omnibus vo-
turbata , componat ; nobis Deo adju- luntatibus, jn omnibus fermonibus at-
a
vante fit ftudium , quieta modeftaque que arStionibus noftris', ipfe teneat pri-
patientia odiis dileftionem reddere , & matum, qui dixit fe eiTeprincipium .
ineptorum vitare confli&us , veritatem Quoniam ex ipfo , & per ipfum. inJ & *"-*- 1 !-

non deferere , nec cum falfitate certa- tpjo Junt omma ipji gloria in f<ecula y b
re ; femperque a Deo petere , ut in Amen, < c

a Ha:c verba, quieta njodeflaque paticntia abfunt a fenforts, & inimicos grati* Dei & Domini Noflri Jefu-
Mf. Jol. Cbrifli , & defenfionem fanHorum Romanorum Epifcopo'
b MlT. Corb. &
Rcmig. omirtunt hic fxculorum , rum f> fantli Epifcopi Auguflini , affirens veritatemde
juxta !e£Honcm loci Apoftolici, adquem refpicere vide. libris ejus contra
fupra ditlos., htcreticos . Deo gratias .
tur S. Profptr. Cctpn codices habcnr : in Jxcula ftcu- Mf. vero Jol. habet. Explicit liber Projperi contra itbrum
lorum. Amen. Caffiani Presbyteri qui pranotatur De ProteBione Dei .
c In vetere Corb exemplari fubiicitur: Explicit /iber Editiones denique Mog. &
Ven. Ftnis libri San&i Pro-
Sanili Profperi contra librum Abbatis quondam Caffiani, fperi adverfus librum Joannis Caffiani Monachi, quemde
qui pranotatur , de Prot.'£1ione Dei five adverjus dogma , Protebjione Det C-tffianus ipjit infcripfit
Pelagii, &
Cieleflii , nefandi dogmatis repertores ac de.

4 w W'* 4 444 44 4444444444444444444444

c^c... - c iC^c\c%c^cf-.chcr)c7 c~.c;.fi.cri£.\<?.c-.ct.cTjC,*
i .. .. .

?m?f????f????f ?????????

ADMONITIO
IN SANCTI PROSPERI
Pfalmorum a Centefimo ufque ad CL.expofkionem.

DE
alus SS. Patres,
PJalmorum Danjidicorum
qtttd prafari. Hunc
excellentia

enim Scriptura facra librum

non eji noftrum
pra ommbus
bic ali-

iff laudibus extuleritnt , (f? enarrationibus fermonibuf-

*ve ad populum babitis , rudiorum intellsblui accommodatum effe curanje-
runt . S uffiaat hic locum fantii jlmbrofd in prafatione Pfalmorum lo-
r'
quentis legentium oculis fubjicere Licet omnis Scriptura dinjina
5, .
pr^f„
5, Dei gratiam fpiret ( fanBus Antiftes Mediolanenfis j )
inqu.it pra- p^ ut0 u -

5, cipue tamen dulcis pfalmorum liber : quandoquidem ipfe Moyfes qui

5,
plano gefia majorum fermone defcripfit , ubi tamen per mare rubrum
5,
populum patrum memorabili adnnratione transduxit , demerfum afpi-
„ ciens regem Tbaraonem cum fuis copiis, in majora ingenium attollens

„ fuum (
quia majora njiribus fuis fuerat affecutus , ) canticum Domi-
„ no cecinit triumphale Deleh~\atur igitur cantico Deus non
5, folum laudan , fed etiam reconciliari At njero Danjid prin-
„ cipahter a Domino ad boc munus eletlus ejl , ut quod in aliis ra-

3,
vum fraeminere reliquo opere njidetur , in hoc juge (£) continuum re-

„ fulgeret .... Hiforia infruit , lex docet ,

prophetia annuntiat ,

3,
correptio cafligat , moralitas fuadet : in libro Pfalmorum profeblus efl

„ omnium , i£) medicina qucedam falutis bumana . . . . In Pfalmis

„ itaque nobis non folum nafcitur Jejus 3 fed etiam falutarcm illam

„ fujcipit corporis paflionem ,

quiefcit , refurgit , afcendit ad calum ,

5,
fedet ad dexteram Patris, Id auod nemo prafumpferat bominum di-

„ cere , boc folus bic Propheta annuntianjit , pofiea Dominus in Enjan-

„ gelio pradicanjit .... Pfaimus beneditlio populi efl 9 Dei laus ,

j,
plebis laudatio
3
plaufus omnium , fermo uninjerforum , njox Ecclefice ?
S. Profperi. Dd 2 „ fdei
 212, Admonitio.
„ fidei Canora confeffio y auHoritatis plena denjotio , libertatis icelitia ,
„ clamor jucunditaiis y lcetitice refultatio. Ab iracundia mitigat , a fol-
„ licitudme abdicat^ a moerore allenjat. Noblurna arma ^ dinjina magi-
)7 fteria ,
fcutum in timore, fefium in fantlitate , imago tranquillitatis ,

„ pignus pacis atque concordice, citharce modo ex dinjerfis ifS difparibus

„ njocibus unam exprimens cantilenam. Diei ortus pfalmum refultat ,

„ pfalmum refonat occafus. Muliercs Apoflolus in Ecclcfia tacere ju-

„ bet , pfalmum etiam bene clamant hic omni dulcis cetati , hic utri- :

„ oue aptus efl feviui Magnum plane unitatis njinculum , m , . , .

^ unum chorum totius namerum plebis coire ! Difpares citharce nernji

„ funt fed una fymphonia . In pauciffimis chordis fcepe errant digiti

„ artificis : fed in populo Spiritus artifex nefcit errare . Pfalmus no-

,', tlurni operis commercium y

dinjince reauiei flipendium , injiitutio inci-

„ pientium , perfeblorum confirmatio Angelorum minifierium militia ca- . ,

„ leflis y hoflia fpiritalis Pfalmum i$ faxa refpondent : pfalmus ca- .

„ nitur iff ipfa etiam faxofa peclora molliuntur Videmus fiere prcedu-
, .

„ rds fleHi immifericordes Certat in pfalmo doclrina cum gratia fi-

,
.

„ mul Cantatur ad deleflationem , difcitur ad eruditionem .... Quid

.

„ efl quod non tibi occurrat pfalmos legenti .... Ouid igitur pfaU
„ mtis, nifi njirtuttim efi organum, quod fanHi Spiritus plcEiro pan-
# gtfts Propheta nxnerabilis , cceleflis fonitus fecit in terris dulcedinem
;,« refultare ? iSfc. Augufiinus njero in libro 17. de Cinjitate Dei cap.

„ 14* de Pfalmorum fcriptore facro differcns ait : Erat autem Danjid

., njir ift vanticis emditus, aui harmoniam muficam non nyulgari njolu-

„ ptate , fed fideli njokmtate dilexerit, eaque Deo fuo ,

qui njems efl

„ Deus', myfiica rei magncc figuratione fcrnjierit . Diverforum enim fo-

„ norUm rationabihs moderatufquc concentus concordi njarietate compaElam
% 'bene ordinatce cinjitatis infinuat unitatcm* Denique omnis fere prophs-
tia ejus in Pfalmis tfl . Qiiorum etiam jalutarem fpiritakmque efficaciam,
proprio expr/imerito edob~fas tefiatur in libro 9. Confcffionum capite 4.
„ Quas tibi , Deus meus , ( ait ) njoces dedi cum legerem Pfalmos
„ Danjid , cantica fidelia , (^ fonos pietatis excludentes turgidum fpi-
$ ritum, \udis in germano amore tuo •. . . . Quas tibi njoces dabam
y, in Tfalmis illis, (5f tfuomodo in te infiammabar ex eis l

, ($ accende-
„ bar eos vecitare
fi poffem toto orbc terrarum y adnjcrfus typhum gene-
„ y// humani ? Et tameh toto orbe caritantur , i$ non eft qui fe ab-

iiHm. 1. y, fcondat a calorc tuo ($c. Et Enarratione 4. in Pfalmum 30. rem

„ confiat paucisy cum dicit circumfianti i$ aufcultanti fe populo : Si
jj orat PftilMs, orate j (^ getnit gemite j i$ gratulatur ,
fi , fi
gaudetc (5* Omnia enim
3, 3
fi fyerat, fperatc j ift fi timet^ timtte.
tjule hic corifcripta fimt , fpecuhm mfirum funt . H#c pauca cx multis .
<£u'a H;erte attendehs fanclus Profper ,
'($ hunc inter omnCs Auguflini
tn Pjalmos librum in compendiofum quemdam indiculum redigens fuce
?

(5 fratrum qui fua kgiffent profcFtui promonjendo infernjfit^

 . .

A D M O N I T I O. 213
Cur autcm quod in unum (5* quinquaginta pojlremos pfalmos , hoc

tdem (5* in cctcros omms non pvajfaterii , non facile efi conjicere . Aut
cnim ul totum fprtc prceflixerat , nec operis ejus ad nos nifi tcrtia pars y
ex temporum injuria potuifi perwnire ; nxl certe eodem modo erga fcri-

bendos libros ajfetlus ,

quo cetcri fantli Paires iSf Ecclcfia Magiftri ,

nullum ad opus uniquam, nifi cbaritate impemnte , aut neceffitate ur-

gente , fe aceingens , non neero ulla comilianda fibi faracc intentiom du-
£lus j hos folum y quos ccrta alijua, Deo procurante providenteque , na~
ta occafio fuggcfferat flilo profccutus facile creditur

Priori conjcHura favet re Vfra y quod de Pfalmo ccntefimo feptimo y

nihil fe fcripturum monens : Vfalmus centefimus feptimus ( ait ibi .

)
pratcrmiffus efl : quia in pojhemis quinquagefimi fexti, i?f in quinqua-

gefimi noni videtur expofitus . Unde confequens effe nemo dubitet , in ci-

tatos pfalmos fcriptam ab ipfo nonnullam expofitionem.

Cum autcm in Pfalmum centefimum quadragefimum quartum diffe-

vendo , expreffe impugnet crrorem illum qui duplkem in Chrijio Jefu

perfonam fmgebat , de quo nihil omnino in eadem Augufiini Enamratio-

ne legitur : patet id ab eo diftum , propter natam jam , immo iSf dam-
natam harefim Nejlorii Quo fundamento nixi id operis Projperiani an-
.

no citms 4.34. affignavimus Hoc in libro facile animadvertas eloquen-

.

tiam illam validam iff conciJam y qua ut carablere proprio profper di-
gnofcitur : obfervefque fanblum noflrum non in fola circa gratiamChri-
fti doblrina tradenda , fed etiam in aliis omnibus Magni Augujlini Je
exbibuiffe difcipulum.
Quo in opere legendo , ne idem quod de fententiarum breviorum libro
difiuri fumus contingat , ut fcilicct ex brevitate locorum quorumdam ,

nonnullis fuperfit obfcuritatis querela j iff quia plerijque in locis quidem

ipfa verba jtugufiini nibil mutando defcripfit , in aliis autem voces di-
verfas fubjlituens, Jenfus dumtaxat fanbliffimi fui Magiflri fecutus vi-
detur : ideo nos leHorum commodo conjulentes , ea quibus opus effe «t»-

debatur, loca fufius ex jiugufini ipfius Enarrationibus legenda in Ap-

pendicis noflra fecunda parte exbibebimus : appofita in margine fequentis

operis nota 9 Vide, qua locum ibi exbibitum indicabit

SAN-
 . . . . . .. . .

214

i3F?si$rt%m'*%$?'*%$r*%&'r %& ^aF

SANCTI PROSPERI
AQ^UITANI
PSALMORUM A CENTESIMO USQUE AD CL.
• Scripta * E X P O S I T I O.
ut vidc-
tur
ante an-
, non
PSALMUS C. ta confcientia liberis intra fe utitur fpa-
iium 434. tiis, & quaj integros habet fuae aedifica-

*• r-
"^JilSERICORDIAM & judicium can tionis receflus , in appetitus non evaga-
tabo tihi Domine, tur alienos.
Non proponebam ante oculos meos rem ^' &
SALMUS ifte » de primo malam
verfu toto intelligendus eft Ante oculos habemus qus diliguntur,
corpore , & confitendum & in qiiibus dele&atur animus , in his
Deo , quoniam univerfs viz moratur afpe&us A re ergo mala ocu- .

P/I24.IO. ejus mifericordia & vcritas: los avertere, eft quidquid Deo difpli-
b
ut quaelibet fe noftris cogitationibus de cet, non amare.
b
rerum veritate ingerant cauffa* , non in Facientes pravaricatione odio habui. Itemf.i.
c
aliquam moveamur quereiam ; fed mi- Diligendi funt c
homines , ut odio
fericordiam dc judicium .Domi.no ,, pia habeantur pravaricationes : quia aliud Sent.eflz.
confeffione cantemus . Ad refolvendas eft amare quod fa£ti funt , aliud odiffe
enim univerfas quseftiones, quas contra quod faciunt.
providentiam Dei exercere audet mun- Non adhceftt mihi cor pravum : decli- t. 4.

di hujus ftulta fapientia, invi&iffima eft nanrem a me malignum non agno-

ratio, per quam mteiiigitur, inter pra> fcebam
fentis vita> insqualitates, nec a juftttia Pravo, inquit, cordi confenfum non
Dei mifericordiarn , nec a mifericordja prsebui & ab immaculata via decli-
:

abeffc juititiam ; donec peraftis tempo- nantem malignum non cognofcebam ,

ralibus, jufto judicio fiant utraque per- hoc eft , propter diffimiJitudinem non
Mau. *j. P etua ?
cum P ro quaiitate geftorum probabam
S4.^A?« dextros gloria , fmiftros poena fufcepe- Detrahentcm proximo fuo occulte , hunc f. y.

rit. perfequebar .
3$-, 2, Pfallam , & intelligam in via imma- Bona perfecutio, qus non hominem*
culata, quando venies ad me fed peccatum hominis infe&atur.
In hac, inquit, confeffione boni in- Superbo oculo & infatiabili corde , cumltemii.^.
telleftus ero « & per immaculatam con- boc Jimul non edebam.
verfationis meas viam ad me venire te Superbia fomes in vidije eft , qusenum-
fentiam. Cum enim fine te bonus effe quam nifi maligna eft , & maJis non
non poffim , fi re£ta funt quas ago , te iatiatur alienis . Cum his igitur ,
qui
mihi ineffe non dubito. tali deleftabantur veneno , non conve-
hemf. *, Dcambulabam in innocentia cordis meiy fcebar: quia cibum iniquitatis ipforum,
in medio domus mea quo inceffabiliter replebantur , horre-
Sw.eft.i.Innocentia vera eft , quas nec
.^
fibi , bam . Beati enim qui efuriunt jufittiam: Matt.^.6.
inhbient. . _. . ,.,. .

f/aoU. nec alteri nocet , Quoniam qut dtltgit qmniam faturabuntur

iniquitatcm , odit animam fuam . Deam- Oculi mei fuper fideles terra^ utfimul ir.. 6.

bulare in latitudine animje fuse, id eft, confiderent hi mecum.

in habitaculo cordis fui , non poteft , Vox Dominiimitatoribus dicentis
quem anguftat reatus , vita iilicitae & fuis ^Sedebitis
fuper duodecim tbronos, ju-
a&ionis accufat . Pia autem impollu- & dicantes duodecim tribus Jfracl
.
Matt.
28.
19.

Am-
a Id eft, ut ait Auguftinus in capite Enarrationis de rerum varietate. Deficientibus autem MfT. codicibus
fuse in hunc eumdem l
J
falmum , PJalmus ifle cenie/i- nihil immutavimus ; Iicet conjeduram noftram firmct
mus quod habet in primo verfu , hoc in toto corpore quod poft pauca dicitur, inter pajentis vita inaquali
querere debemus tates .

b Ita quidem Editi omnes noftri .-

fcilicet Lugd. c Editio Colon. diligendi funt omnes Alia: h».
, ,
Lov. Duac. Colon. & Tamcn legendum fufpicamur ,
mines
 .. . . . . . . .

S. Prosp. Aquit. Expositio in Psalmum cr. 215

Ittm tf . 6 Ambulans in via immaculata } bic mi- cumque die tribulor , inclina ad me
bi minijlrabtit . aurem tuam.
Mibi, ait, non fibi.- multi enim non
finceri pradicatores Evangelii fibi mi- QUod eftExaudi orationem meam ;
,
Phliip. 2
11. 'niftrant, iua qusrentes , non qua; Jefu hoc idem eft , &
clamor meus ad
Chrifti "te perveniat , Sed geminata peti-
*• 7- Non habitavit in medio domusmea fa- tio oftendit petentis affeclum . Ne aver-
ciens fupcrbiam tas autem faciem tuam a me , dicit pro
Non habitavit in corde jufti ,
quae humilitate membrorum . Nam quando
eft domus ejus, injuftus : quia femper Pater a Filio, quando Deus •>
avertere-
a fe diflimilitudo longinqua eft. tur a Chrifto? Et ideo petit fe inqua-

Item if. 7.
Loquens iniqua non direxit in confpe- cumque die tribularetur, exaudiri: quia
clu oculorum meorum pietas capitis cum omni corporis portio-
Iniquorum iter non eft direclum/ 8c ne compatitur ; & omnium , qui labor
diverium longe eft ab illavia, cui ocu- & locis & temporibus variatur , num-
li Domini pra>fident , & per quam ad quamfineilloeft, qui omniummiferetur.
fuos venit, In quacumque die invocavero te , velo-
In matutinis interficiebam omnes pecca- citer cxaudi me.
* s.

tores terree:ut difperderem de civita- Cito obtinentur , quae bono defiderio

teDominiomnesoperantesiniquitatem. poftulantur: nec differuntur preces, quae
Diem judicii fui denuntiat Dominus, hoc petunt, quod vult ille qui petitur.
qui loquitur in Propheta : quoniam ie- Velox itaqueexauditioeft, cum ipfa pri-
cundum veritatem m
principio Pfaimi mitus exauditur oratio j nec tardat au*
diclum eft, Mifericordiam&Judiciumcan- xilium, qui dedit votum.
tabo Domine
tibi . Nam quia tempus 6)uia defecerunt ftcut fumus dies mei. *. 4-

hujus iaxuli tempus eft no£tis, & igno- Dies primi hominis , qucm fufcepit
rantiae, & tribulationis, neccuiquam pa- fecundus, fumo in fuaelatione deficien-
tet in quem finemfit quifque venturus." ti comparantur Et quia ne-
aptiflime .

dat locum pamitentiae miiericordia Dei, mo Chnfti , nifi ex Adsc

in novitatem
& diverfis modis agit, ut proficiant ju- vetuftate transfertur, gemit in his qups
fti, ut erigantur lapfi, ut convertantur reparat ipfe reparator.
averii. Sed haec patientia, manentead- Et offa mea ficut in fritloriolo confrir hemir.4.
i^or.4.5. jluc nocle praeftatur Ubi autem illu-
. xa funt
,

xerit dies, & omnia occulta fuerint re- Ofla dicuntur hi ,

qui funt in Chri-
velata, difcretis impiis a iocietate jufto- fti corpore fortiores ,
quorum firmitate
rum; non ultra parcetur malis, fed in- omnium compago membrorum munitur;
terficientur omnes peccatores terrae/ in dicente offe iortiflimo Paulo, Quis fcan- a>Cor.n.
illo mane , quo declarabitnr quid quif- dalrzatur^ &
ego non uror? 2?.

que mereatur Percujfum eji Jicut fcenum , &\aruit

f. 5,
meum
cor c

P S A L MU S CI. Omne humanum genus in Adam, a

quo eft univerfalis , percuifum propago
(Salmi hujus titulus Oratio ino^ &
de illiusvulneregemunt, quifpe-j
P
f. I. eft , eft:
8
pis cv.m angeretur , & in confpeclu falvantur in Chrifto , non fine miferiis
Domini a effundit precem fuam Ifte er- mortalitatis inde contraclae.
go pauper Ghriftus eft, quiformamfer- Quoniam oblitus fum manducare panem hem ir. u
vi accipiens, noftra indutus eft pauper- meum.
i.Tiw.z. tate cum : & fit mediator Dei
homi- & Acceperat primus homo panem ver-
5. num, homo Chriftus Jefus, idem eiim bi in lege mandati: fed vetitum cibum
humilitate corporis ,
qui eft in gloria fumens, panis illius de quo vivebat , ob-
Patris , ut quorumjfufcepit naturam , exe- litus eft/ & ob hoc, ficut percuflum fce-

quatur & cauflam. num, cor ejus exaruit . Modo ergp re-
vivifcat, & edat panem quem fuerat ob-
».
"p Xaudi Domine orationem meam , & litus ,
qui jam in corpore eft dicentis ,

clamor meus ad te perveniat Ego fum panis vivus ,

qui de calo def-I°*»-t-u-

lten.f.z. Ne avertas faciem tuam a me: inqua- cendi

A vo-
a Apud Auguftinum legitur, effudit. c Hsec verba, cor meum exciderant ab edir. Duac.
b Edirio Colon. avertetur , Lugd. Lovan. & Duac & Colon. legebantur in Lugdun. Lovan. in Au* & &
«verteretur guftino.
 . . ,
. . . . . . . .

2 1 6 S. Prosper 1 Aq^uitani
ft 6i A voce gemitPis mei adhaferunt offa fer fingularis in te£k>, id eft, in cx\o,j oa „, ?it ^
mea carni mea . quo adhuc nemo afcendit , nifi qui de ».c«ms.

A voce, inquit, gemitus mei , non a caslo defcendit, qui eftprimitia dormien- coUff.i.iS
'
voce gemitus iilorum , de quibus gemo tium y & primogenitus ex mortuis .
Apoc.\,%.

quod non recle gemunt , quod carnalia Tota die exprobrabant mihi inimici meiy ^, ^.
cupiunt^, quod corporalia concupifcunt & qui laudabant me y adverfum me
Sed quia non defunt validiora membra, jurabant
qusB curam habeant infirmorum , nec ab Ea fignificantur, quaj in tempore paf-
affe&u capitis difcrepent; voce gemitus fionis gefta funt. ExprobraturDomino, Man '
l 7.

49 '
mei erudiunturoffa, id eft, fortioracor- quod qui alios falvat, feipfum fupplicio
poris; ut adhsereant carni meaj, id eft, eruere non poffit ; & qui fuerant falfi
infirmioribus meis, fecundum quod fcri- laudatores ,in occifione ipfius confpirabant. . «1
Rom.is.i. ptum eft, Debemus enim nos firmi infirmi- Ghioniam cinerem ficut panem mandu- *• JO -

tatem infirmorum portare . cabam : &

potum meum cum lacry-
f. 7 . Similis fatlus fum pelicano folitudinis, mis mifcebam
failus fum Jicut nyclicorax in parie- Oftenditur facramentum mifericordiae
tinis Salvatoris ,
qui etiam eos membra fua
f. 8. Vigilavi & fatlus fum Jicut pafferfm- facit, quibus taliscongruit medecina; &
gularis in tetlo perfonaj eorum copulat cauffam, in
fuae

•Omnis ftrenuus & devotus Evangelii quibus fe cinerem dicit ficut panem man-
prasdicator , his tribus ,
quaj commemo- ducaffe, <k potum cum lacrymis mifcuif-
ratae funt , avibus comparabilis inveni- fe quod quidem infideles opprobrio de-
:

tur ; fecundum eorum formam , quibus putant, dicentes fpem remiffiouis fomi-
verbum veritatis adnuntiat. Sienimin- tem effe peccandi.
fidelibus loquitur, infolitudineeft, tam- A facie ira tua , & indignationis tuay f. lu
quam nec faftidit deferta &
pelicanus , quoniam elcvans allififii me
inculta: quia etiam in talibus facit fibi Ipfa eft ira, quam Adam meruit, &
Spiritus-fanclus habitaculum Si autem . in qua omnes nati fumus : iecundum
his prsedicat, qui acceptamgratiam per- quam Apoftolus, Eramus naturafi-
dicit Epbef.1.3.
diderunt, fit quodammodo nyclicoraxin lii ira, Jicut &
cateri , non ex condi-
parietinis, non deferenseosquicorruunt, tione Dei, fed ex judicio. Et ideo na-
ut sedificii bene fundati & ftabilitatem tura filii ira; dicimur, quia ita ipfis no-
recipiant & decorem Si vero eos co-. ftris principiis infedit, ut ab illa, pra>
hortatur, qui cum videantur fideles, te- ter Dominum noftrum Jefum Chriftum,
pidi tamen funt atque carnalesv fit fub nullius hominis natura fit libera Ele- .

teclo pofitis, id eft, fub carnis infirmi- vatus autem homo , quia rationalis
eft
tate viventibus , quidam paffer , increpans & ad imaginem Dei faclus eft elifus :

eos atque incitans, ut in teclo fint po- vero eft, quia fuae dignitatis oblitus eft;
tius quam iub te&o, hoc eft, ut fubje- ficut lcriptum eft , Homo cum in hono- pr*% m
,

c~tam fibi carnem habeant, non ut ipfi re effet ynon intellexit , comparatus eji & *i.
Matt 24
€* mD )' c' antur Q?* enim in teiio
• eji ,
jumentis inftpientibus
17. non dejcendat tollere aliquidde domo: & Dies mei ftcut umbra declina"munt , if. ^.
quod in aureauditis y pradicate fupertetla. & ego ficut fcenum arui.
Matt. 10 Sed harum affeclionum fedulitatem nemo Receffi ab azterno die per peccatum,
Z7,
magis quam Dominus Jefus Chriftus , vo- & in dies tranfitorios decidi per judi-
luntarius pauper , exequitur qui ve- : cium : &
quia ficut fcenum arui , per
nieus peccatores falvos facere , omnium eum quiinter mortuos liber eft, fpefal-
«.Cer.j.ij labores infirmitatefque fufcepit . Quia vus fio. Sicut enim in Adam
omnesmo-' -^.^. 1

Deus erat in C hrifio mundum reconcilians riuntur , ita & in Chrijio omnes vivifi-
'

ftbi: ut & folitudo Gentilisacciperetno- cabuntur .

titiam veritatis : & obcacatis Judaets, ac Tu autem Domine in aternum perma- #• ij.

fua pra;varicatione ruinofis, & lux , & nes y & memoriale tuum a
in gene-
ftabilitas prseftaretur : dum ille qui te- ratione & generationem
nebrarum illuminator eft , per Apofto- Temporalem, inquit, fervet xternus.*
y.w 8<
lum dicit, Fuifiisaliquandotenebra y nunc non enim quiacecidi, b tu fenuifti: qui b
autem lux in Domino. Idem vero a te- eras ad me humiliandum, ipfe esadme
nebris ,
quas dilexit , occifus vigilavit liberandum , & promiffionum tuarum non
id eft, furrexit ; & factus eft ficut paf- oblivifceris
Tu
a Apud Auguftinum in geierationtm O" gtneratio- b Colon. cditio, tu ttnuifli. Melius Lugd. Lov. &
ntm. Duac, & in Auguilino, tuftnuijli.
 . . . , . . . .

ExPOSITIO IN PSALMUM d. 217

^ , 4>
Tu exfurgens mifereberis Sion : quia Deo: hoc eft, vetera &nova." quoniam
tempus ut miferearis ejus. per unam fidem uterque populus acce-
Ca/^M-4- Q.u °d tempus , nifi de quo dicitur , pit juftificationem
& 5- Cum autem venit plenitudo temporis , mi- Quoniam profpexit ex alto fantlo fuo^ % »0.

Jit Deus Filium fuum faflum ex mulie- Dominus de calo in terram profpe-
re , fatlum fub lege , ut eos qui jub lege xit
erant redimeret? Ut videret gemitus compeditorum , ut ftiU
». »$• 6)uoniam beneplacitum babuerunt fervi folveret filios mortificatorum
tui lapides e/us, & pulveris ejusmi- Profpiciente in terram Deo, hoc.eft,
ferebuntur milericordiam iuam hominibus tribuen*
In Sion multi iunt lapides, Sc pleri- te, tam fortia facla funt vincula cha-
que funt pulvis . In lapidibus gaudium ritatis, ut ea non potuerit viucere vio-
ianclorum eft, in pulvere miferatio . De lentia perfecutionis. Per timorem enim
Sion fancli Patriarchx, fan£ti Apoftoli, Dei fuperaverunt Martyres timorem
& praedicatores Evangelii hi omnesla- : mundi ; & compedes fidei continuerunt
pides ele£ti , & probati ; ca»teri autem eos ab exceffu tranfgreffionis .•
qui la-

Pfal 1 ^ Ul *^' s non * unt connex i) pulvisiunt, bos perfeverantiaj traniiit in libertatem
pfal. ioa. quos auferet ventus a facie terraj ; nifi gloriaz gemitus verterentur in gau-
: ut.
14 *
agnofcant fe, &dicant, MementoDomi- dia, & compedes in coronas . Solvuntur
ne, quod pulvis fumus autem etiam filii mortificatorum, ideft,
. Et timebunt gentes nomen tuum , Do- Martyrum, qui eadem infiammati fide,
mine y &
omnes reges terrce gloriam faxularium cupiditatum vinculis liberati
tuam. poffunt dicerc, Difrupijii vincula mea , p/„/. n*.

Hoc fundamento pofito in Sion , & tibi Jacrificabo hofliam laudts. 16.&17.
hac milericordia pulveri ejus impenfa, Ut annuncietur in Sion nomen Domi- ^ li#

veniet etiam de gentibus alius paries , »/> & laus ejus in Jervfalem
u * an § u a " Japidi coaptetur, & duo in
^ Ut folutis vinculis peccatorum, libe-
Enhtfs 2 *l
uno condantur, qui facitutraque unum. ra charitas ferviat Deo, & laus Domi-
.
t
Quoniam adificavit Dominus Sion , & ni multiplicetur in Sion , id eft , in fpe-
videbitur in gloria fua cula, quaj eft Ecclefia ,
qua: non praj-
Crefcit quotidie Ecclefia intemplum fentia diligens, fed futura profpiciens,
Dei, & ab ipio capite totum corpus ex- in fpe promiflionum la:tatur.

Ma ftruitur. Et apparebit Jefus Chriftus in ln conveniendo populos in unum , & ^ lJt

55.
'
' gloria fua , cum venerit judicare mun- re na
g ut ferviant Domino.
->

dum, a dextns &

affum- finiftris alios Faclum eft ianguinc Martyrum&ge-
pturusin regnum, alios in fupplicium de- mitibus compeditarum , ut exauditis il-
truiurus. lis qui erant in gemitibus & prefiura,
H. ,s. Refpexit in orationem bumilium Domi- hanc. noftris temporibus haberet Eccle-
nusy &
non defpexit precem eorum. fia libertatem , qua omnium gentium

Haec eft ajdificatio Sion, & ftruclura populi in fidei coeant unitatem, & re-
ejus. Sic vivi lapides inftruuntur: quia gna qua; perfequebantur Chriftianos ,
ad compagem decoris ejus, non nifi per jugo Chrifti fubje£ta fint.
humilitatem & orationem, per gemitus Refpondit ei tn via fortitudinis fu<e .
#. 2+ .
& lacrymas pervenitur ne perfe£ta : & Sive Sion , five Jerufalem ,
quae eft
dedicata domo, fruftra pulfet, * qui fe- Ecclefia, in qua laus Domini celebra-
cus advenerit. tur, refpondit ei, quem per fidem lau-
. Scribantur bac in generatione altera : dat, per fpem, per charitatem . Nam
& populus qui creabitur , laudabit vocationi ejus refpondere , eft credere
Dominum. atque obedire, & in praeceptis ipfius am-
Scribuntur hajc in veteri Teftamen- bulare, In via fortitudinis : quia ab ip-
to per prophetiam pertinentem adnovi fo eft ut perfeveretur inter omnes ille-

Teftamenti generationem, hoc eft , ad cebras & labores.

populum qui creandus erat in Chrifto, Exiguitatem dierum meorum adnuncia hemf.zn.
i.Cor.5.17 de quo Apoftolus dicit, Si qua igiturin mihi.
& l8 «
Chrijio nova creatura^ vetera tranjierunty Exiguum eft omne quod finitur &
b
ecce fatta funt nova. Omnia autem ex tranfit .; vita enim temporalis in com-
b
5". Profperi. Ee pa-

a Reftius haberetur, ni fallimur, qui feriut advene- quid curris, fero qusftturus , inaniter petiturus , fiuflra
rit, &
fi jecus fcribatur in Lugd. Luvan. Duac. & pulfaturus, fcrisremanjuruscumquinquevirginibusfatuisl
Coion. Njm locum Auguftini refpicere videtur num. b Apud Auguftinum legitur, omnia nova: ut in tex.i
18. dicentis , Dei fafio adificio , &
dedicata domo , tam Grsco quam Latino.
tu Apoltolico
 . . . . .

2i8 S. Prosper I A Q^U I T A N I

paratione «tcrnitatis cxigua cft cujus : fervorum Dei , funt filii jufto-
^ilii
a dies ideo fibi * annunciari Ecclefia po- rum , Patriarcharum , Prophetarum,
filii

ftulat, ut noverit fe ufquc in fincm iar- Apoftolorum , & Martyrum filii po- :

ctili cffe rnanfuram , donec veniant illi ftremo totius Ecclcfiae ,

quac corpus eft
<iies, qui nec numcrum paterunt habe- Chrifti, omnium pa- z ph
& qu* mater eft
b re, b nec terminum. trum, omniumque filiorum. Hi ergo in Cal^ lC *

ir> Ne revoces me in dimidium dicrum jeternitateannorum Dei habitabunt, &

meorum. femen eorum in anernum dirigetur. Se-
Non imminuantur, inquit, dies mei, men autem eorum re&e intelligitur ,
«•w.n.ij «juoufque in confummationem fasculi fpo- opus juftitix ipforum, quod debet unum-
ponditti .*
donec plenitudo gentium in- quemque pracedere quoniam fterilem :

trocat, & omnis Ifrael falvus fiat. & infru&uofum iila ajternitatis beatitu-

//
^n ^^^ &
tui,
generationem anni do non recipit.

Ab initio ufque ad confummationem P S "A L MU S CII.

fan£tos Dei diverfa fascula, aiios & alios
protulerant ."
quorum juftificatio non eft TXEnedic anima mea Dominum: om- & $, u
nifi in Chrifto, per quem omnium ge- nia interioramea nomen fanclumejus.
nerationum una gcneratio eft , quam
Dcus sternitatis facit effe participem: TOta Ecclefia cum fuo capite ,
quod epH-
**"
1>

iCor.iy, w ahfque commutatione fit, omnia in eft Chriftus, unus eft homo cu- :

»8. omnibus ;us proprium officium cft in omni tem.

i6
Principio Domine terram fundajii , & pore benedicere Dominum , feque in
opera manuum tuarum funt caeli laudem ejus, quem ex tota virtute fua

f iri. fyfi
pcnb*"*) *** «utem permanes: & diligit, cohortari. Imeriora autem ejus
omnes Jicut vefttmentum veterafcent y funt ratio inteiligentia:, fpes fidei, hu-
Itemf xi £* f tcut op^rtorium mutabis eos , & militas timoris, fbrtitudo charitatis/ &
mutabuntur ; fi quae funt aliae affe£tiones, quibus mens
* l8#
Tu idem ipfe es y & anni tui non de- in admirationem fui aucloris erigitur.
ficient Benedic anima mea Dominum noli : & *• *•

Sentemi*
^era «tcrnitas, & vera immortalitas ablivifci omnes retributiones ejus.
tfii. non eft, nifi in Deitate Trinitatis, cui Iterata cohortatio docet , numquam a
quod eft efle, perpetuum eft: & neque Dei benedi£tione ceffandum . Erit au-
per initium, neque per incrementum , tem perfeverans benedi£tio , fi retribu-
neque per defe&um ullam recipit mu- tionum ejus nulla umquam fubrepat
tabilitatem. Creaturse autem, etiam il- obiivio Qua; retributianes non fecun*
:

1« quibus seternitatem Creator dedit ,

dum merita humana funt fa£taB . Nam
vel daturus , non pcnitus carebunt
eft damnatio peccatoribus debebatur ; fed
fine, dum illis finis eft ipfa in augmen- gratia prjeffita eft malis , falus per- &
tum fafta mutatio. Et terra crgo, quam ditis. Quoniam filius bominis venit qua- p***»«
tu Domine fundafti, & cacli, qui ope- rere falvare quod perierat :
;
(3* non &
ra funt manuum tuarum , ficut vefti- venit vocare jufios y Jed peccatores . Be-
mentum & opertorium veterafcent & nedicendus ergo eft, qui non folum non
peribunt/ non ut non fint, fed ut ali- pleclit maios ; fed etiam bona pro ma-
ter fint; novatione fcilicet fubftantiae , lis reddit, & bonos facit.
non defe&ionc natura: . Tu autem idem (gui propitius c
fit omnibus iniquitati- f, } .
bus tuity qui fanat omnes languores c
ipfe es , nec ab alio in aliud tranfis :
quia tu es qui vere es, & qui in glo- tuos ,

ria tua nec minor potes effe, nec ma- Qui redimet de corruptione vitam tuam^ *• *
jor ; dans filiis fervorum tuorum , ut ad qui coronat te in miferatione & mi-
non deficientes annos tuos valeant per- ferieordia ,

venire j©«i fatiat in bonis dejiderium tuum : V. 5»

*. t ?. FMii fervorum tuorum inhabitabunt , & re?iovabitur ficut aquila juventus tua.
femen eorum in faculum dirigetur. Enumeratio retrihutionum Dei often-
dit

a Sic excufum legimus in recentiorlbus ccdicibu» , aliis libris, fcilicet, nec immlnui.
cuni Editiones yetere» quatuor illae jam faspe citata: c Omnes
editioncs, piopitiui fuit. ht in explicatio-
habeant, adnunciare : minus congrue, ut videtur. Au- ne paulo poft, propitiut //*, fortc utroque loco pro ,
gufttnus eninn enarrar. x, \r\ hunc eundem Pfalmum prtpitius fit ; ut apud Auguftinum legitur. Ubi infr»,
»um. $. dieit , Qmtrit a Det ( Etclefia ) ut ex/rutta- Qui redimit, pro eo quod codjcts Doftri htbent tedi-
tem dierum /uorum annuntiet fibi mtl , tecentioribuj ««Cfptil.
b Editi omnes >n nurgine indicant «liicr kgi in
 , .

EXPOSITIO IN PSALMUM CH. 219

dit per quos gradus gratia; anima hu- fiterentur, confeifi fanarentur. Iftae funt
mana falvetur . <gui propitius fit , in- vix occultaj quas notas fecitMoyii, per
quit , omnibus iniquitatibus tuis . Non quem legem dedit: quia peccatum a non a
ait, Omnibus virtutibus tuis : qua: uti- haberet, utfuperabundaretgratia: quam
que nulla: ei ineflent, nifi fieret remif- utique veri Ifraelitae intellexerunt, &ba b
iio peccatorum Quae ne rurfus exur-
. Deo revelante viderunt ,
quse ratio di-
gant , Sanat , inquit omnes languores , fpofitionum quod confilium divinarum
,

tuos. Qui autem lunt ifti languores^ ni- fuerit voluntatum.

fi concupifcentiaz malaz , defideria car- Miferator &
mifericors Dominus\ lon- f # g#
nalia , & morbi omnium vanitatum ? ganimis, & multce mifericordice
De qua corruptione redimitur vita in- Quid tam longanimum , quid tam
firmorum quia corpus mortis noftra: abundans e quam Deus qui in miferi- c
:
,

corpus faclum eft ipfius vitx , ut coro- cordia pluit fuper jufios & injujios , & 4f .
'' J*

naret nos in miferatione & mifericordia: folem juum fuper bonos

ortri facit ma- & :
Sententia
4*
Rom.9.11. ficut fcriptum eft, Miferebor cui mifer- /o5-? .Parcit contemptus, parcit negatus ''

tus ero ; & mijericordiam prcefiabo , cui & mavult vitam peccatoris, quammor-
mifericordiam prcefiitero : ut intelliga- tem. Quoniam omnis longitudo patien-
mus per eamdem mifericordiam dari
,
U£ ejus, eruditio eft paznitudinis, &ob-
coronas meritorum , per quam data funt latio correftionis : nec ulla opera ipfius
merita coronarum Deinde additur , . mifericordia vacant; quando homini &
©«* fattat iti bonis defderium tuum . martfuetudine confulit, & flagello.
His enim curationibus perdu£ta eft ani- Non in finemirafcetur ; neque in ceter- ^
1
- 9-

ma ad defidcria bona, ut ipretis & ab- num indignabitur .

jeftis caniajibus, atque terrenis , fpiri- Divina bonitasideoirafcitur, ne irafca- Semeati»

talia, & cajleiiia concupifcat .• quoniam tur; &miiericorditeradhibet temporalem *"

Beati qui efununt jufttirm , quia ipjt fe veritatem,ne asternam «» referat ultionem. d
Matt.^,6. r 1 n r 1

Non fecundum
jatiabuntur Rmovabttur ergo Jtcut aqut-
, peccata nojlra fecit no- ^ 10-

lce juventus tua ; hoc eft , a vetuftate bis ; neque fecundum iniquitates no-
in novitatem, & in juventam a fene- Jiras retribuit nobis.
clute mutaberis: ad iimiiitudinem aqui- Quoniam fecundum altitudinem cali a t. u.
lse, quaj depofitis alis roftroque mutato, Dominus mifericor-
terra , confirmavit
in novas vires redivivo vigore juvene- diam fuam fuper ttmentes fe.
fcit. Sicut cffilum, inquit, protegit terram,

f^ 6m
Faciens mifericordias Dominus , ju- & fit timentes fe protegit Deus.
dicium bis qui injuriam accipiunt Ouantum dijiat Oriens ab Occidentc , ^ li%

Novit Dominus ,
quod in hac vita longe fecit a nobis peccata nojira.
fervi ipfius laboribus injuriifque fubjecli Regenerationis hax virtus eft , quse
funt ; ied vult eos efie mites , effe pa- homines exuit peccatis & gratiaz induit
tientes
;
quia ficut mifericors eft ad li- donis; ut vetuftas occidat & veritas oria-
berandum , ita etiam juftus ad judican- tur. Facta enim mutationeftatus, inno-
dum. Dicens enim omnibusinjuriamac- centia conftituitur in oriente ,
peccata
Rom.u.i 9 cipientibus, Mtbi vinditlam^ & ego re- remanent in occafum.
tribuam^ non denegat opem qui denun- Sicut miferetur pater filiorum y
ita mi- f, ,,
ciat ultionem. Facit ergo Dominusmi- Dominus timentium fe.
fertus eji
fericordiam , facit & judicium . Sed per- Quia ipfe cognovit figmentum nojirum:
^
fe&orum eft , etiam his qui in juriam fe- memento quod pulvis fumus.
cerint , mifericordiam magis quam op- Qui perfonam fufcipere dignatus eft
tare vindictam. patris,nihil circa filios non mifericordi-
Notas fecit vias fuas Moyfi , filiis If- ter facit . Flagellet adoptatos potius
f . 7. ,

rael voluntates fuas. quam deferat abdicandos. Novit autem

Row o.
Magnum mirandumque myfterium eft, ipfe quod nos de quo lapfu
fecerit , &
Caiat. 5. ideo datam legem , ut crefcente pecca- in quem ftatum reformaverit , quantum-
2U
to humiliarentur fuperbi, humiliaticon- que nos pulvis terrenx fragilitatisinfir-
S. Profperi, Ee 2 met.
a Ita editi noftri omnes. Forte tamen melius lege- fanarentur : iftie funt via? occultte auas notas fe-
confejfi
retur, ut peccatum abundaret : tum quia fequitur ut .•
cit Moyfi.
fuperabundaret gtatia ; tum quia apud Augufhnum id b Mon male forte omitteretur prxpofitio a, qua; le-
indicatur, cum dicitur, Quia nolebant fe conftteii ho- gitur in omnibus libris noftris.
mines peCCatores , addita lege fafli funt ȣ> prjvarica- c Inteliigc, in mifericordia : quod cxprimitur inAu-
tores .... Abundavit ergo peccatum , ut faptiahunda- guftino.
ret gratia. Ergo, ut dicere casperam , auia hoc efi in d In libro fententiarum habetur , jufte inferat pro
,
lege magnummyfterium, ideo eam datam, ut crefcente quo hic Editi omnes Profperianas , omiflo jufle , fcri-
peccato humiiiarentur fuperbi , httmiliati confiterentur , bunt referat.
 . . . . , .. ..
. . .

220 S. P R O S P E R I A Q, U I T A N I

met. Deus, ut meminerit

Petitur ergo tem loqui & male vivere, nil aliud eft

conditionis humanse, id eft, ut mifere-

quam fua fe vocedamnare. Benedicen-
Quoniam non ipfe dus ergo eft Dominus ipfis maxime ope-
ri ipfius perfeveret .

'«Cw.i.ji
oblivifcitur, fed ut nos gratis ejus non ribus, quibus fic debet uti confcientia ,

oblivifcamur facit. ut dc ipfis in Domino glorietur.

Benedicite Dominum omnia opera ejus^ *• "•
*. IJ. Homo tamqmm fcenum dies ejus , &fi-
tut agri flos ita florebit . in omni loco dominationis ejus.

Non fuperbiat homo, cujus dies funt Sicut nullus eft locus, qui nondomi-
ficut foenum paululum florens, & mox nationi ejus fubjiciatur , ita nullus eft

arefcit : fed non defperet homo , cujus locus, in quo ejus debeat ceflare bene-
Joan. U4, infirmitas a Dei virtutefufcipitur. Ver- diclio
Benedic anima mea Dominum. itemt.u.
bum enim caro fatlum eft, ut flos quiin
Adam erat caducus , in Chrifto eflet Ipfo verfu Pfalmus conclufus eft, quo
a»ternus inchoatus,- ut intelligamus , perfeverari

Mifericordia autem Domini a feeculo ,

in Dei benedietione debere , quse vere
f. 18.
& in faculum fuper timentes eum : continuatur , fi fine ceflatione beije vi-

& juftitia ejus in fllios filiorum vitur

Timentibus Dominum xterna gaudia
promittuntur . Et quia timor obedien- P S A L M U S CIII.
tiam parit , obedientia autem mandato-
rum gignit effecms ; ideo juftitia Dei, XjEnedic anima mea Dominum. t.i.
hoc eft, retributio fuper filios filiorum:
qui melius intelliguntur in germine bo- inprscedentePfalmo, itaetiam
Slcut
norum operum, quam inprolenatorum; in ifto qui fequitur, vox eft mem-
quos multi jufti non habuifle nofcuntur; brorum corporis Chrifti . Unus eft hd-
& qui habuerunt, nonomnes funt, aut mo, & cujus in una fide unum cor, &
in omnibus gloriati. anima una eft, cohortans & excitansfc
Itemf.lt, Cuflodientibus teftamentum^ & memo- in laudem Dei: ut in. contemplatione
ria retinentibus mandata ejus , ut creaturarum magnificetur Creator.
a
faciant ea. Domine Deus meus magniflcatus es 3
mandata Dei memoriter tenet ltem t> i.
Ille vehementer
qui quod mandatis Deicontinetur, ope- Magnitudini Dei nec accedere ali-
ratur: nec falli poteft in latitudineprz- quid , nec decedere poteft qui quod eft, :

Matt. iu ceptorum, cum in duobus mandatis to- incommutabiliter femper eft . Magnifi-
40.
ta Lex pendeat & Propheta; catur ergo non fibi , fed nobis , tanto
f. ip. Dominus in calo paravit thronum fuum: vehementius , quanto magis fe intelle-
&
regnumejus omnium dominabitur. 6tui noftro innotefcere facit.' ut non il-

Quid aliud fignificatur , nifi Domini lius gloria , fed admiratio noftra profi-
defcenfio , & afcenfio , & aflumpti ho- ciat.

Vhillps a.
minis in paterna fede confeflio? cuige- Confejponem & decorem induifti. ltemt. 1.

10.0 IW
nu omneflecliturcaeleftium, terreftrium, Induit fe Dominus Deus nofter con-
& infernorum, & omnis lingua confite- feflionem & decorem, id eft, induit fe
tur, quoniam Dominus JefusChriftusin Ecclefiam, qus per confeflionem depofuit
gloria Patris eft. foeditatem , & accepit decorem : ipfa.
Benedicite Dominum omnes angeliejusy enim confeflio peccatorum decus eft re-
t- 10»
potentes virtutes verbum
, facientes cle faclorum
audiendam vocem b
ejusy ad fermonum Circumamitlus lumine , Jicut vefti- b
t. *•
ejus mentum
Potentes funt verbo, qui verbifanlu- Ipfa eft veftis ejus, non habens ma-
lantur imperio quia ipfius implentur
: culam, neque rugam, & fplendidafacla
virtute, cui ferviunt. per gratiam , qus & lux vocatur , di-
t- H. Benedicite Deminum omnes virtutes ejus? cente Apoftolo , Fuiftis aliquando tene- Ephf.sA.
miniftri ejus facientes 'uoluntatem bra, nunc autem lux in Domino.
ejus . Extendens ccelum ficutpellem Item j ^
t

Sententia
Vera eft confeflio benedicentis , cum Si facluram cxli fecundum litteram
ejl6. idera fonus eft oris & cordis . Bene au- cogitemus c in fimilitudiriem pellis ex- c
ten-
a Edit. Duac. & Colon. Dominus Detts meus. n*-,quod praiferunt codicts noflri.
b Editiones Duac. &
Colon. habent, circumamiSiis. c Forte /» fimilitudin* kgeretur, praivia virgulaquas
Apud Auguftinum circumamiSus lucem -uclut veflimen- in Lugd. notatur
tum. Unde fotte legendum eflet hic, lumen pro Ittmi.
 , , . .

EXPOS I TIO I N PSALMUM CIII. 221

c
tenfa;, caeleritasquajdam demonftrataefl:, jeclum caelum Scripturarum non erat,
qua fine ulladifhcultatismora opusfuum fed fufpendit quia in gemino charitatis
:

Gen. i. 6.
Creator explicuit. Dixitenim, Fiatfir- prajcepto tota Lex pendet & Prophetae. Matt. 1 1

mamcntum inter aquam & aquam^ &fa- Qui ponis nubes afcenfum ejus. 40.
Item $. }.
ftum eft ftc. Quoniam verbo Dominica- Impletum eft hoc vifibiliter, cum in A8.i.
Pfil.31.6. 9 .

Vt firmati junt , & /piritu oris ejus omnis confpectu difcipulorum Dominus nube
virtus eorum. Si autem figuratam figni- fufceptus , afcendit in caelum : & de re-
ficationem adnitamur infpicere; inveni- furre&ione Apoftolusloqucns, dicit, De- uTheff.ts.

mus extendifle Deum cadum
lem, cum intelligimus fan£tam Scriptu-
rara cadum appellatam, * cujus auclori-
tatem primo quafi firmamentum in Ec-
clefia lua pofuit; & quamfuper omnem
orbem terrarum perminifteriapraedjcan-
tium, quafi pellem extendit.
tem nomine fignificata eftmortalitasmi-
niftrorum, manente ipforum opere , per
quod ubique veritas innoteicit, & invi-
Rom.i.io. (ibilitas Dei per vifibilia litterarumele-
menta intelleita confpicitur.
ficut pel- inde nos qui vivimus y Jimul cum illis ra-
piemur in nubibus obviam Cbrifto , ita &
femper cum Domino erimus . Sed viden-
dum eft qua» fint illx nubes, quibus in
cslum divinarum fcripturarum afcendi-
tur . Prazdicatores utique veritatis , qui
Pellis aur corda audientium a terrenis fenfibuseri-
gunt, & ad fublimitatem cadeftis intel-
ligentiaj fubvehunt. Abiftisnubibus ver-
bum Dci difTundentibus vinea Damini
fabaoth, qux eft Ecclefia , fszcundatur:
ut accepta pluvia, edatfruclum, &edat

f.
Qui protegis in aquis Juperiora e/us uvas, non fpinas ; & non fit talis vi-
Et hoc iecundum litteram bene in- nea de qua dicit Dominus per Prophe-
Gen.i.6. telligitur quia juflit Deus, utfierctfir- tairty Mandabo nubibus rmis ne pluant fu-
; lfii.5,6.
mamentum interaquas &aquas, faclum- per eam & qualis illa, cui dixerunt A-
•

que eft & fic; pars aquarum refedit in poftoli , Ad vos mijji eramus ; fed quia
Atl. 13.46.
terram , pars autem eft calo fuperpofi- repuliftis •verbum Dei , imus ad gentes .
ta , remota ab afpeclu noftro , & fidei Qui ambulat Juper pennas ventorum Item 9. 3.
commendata . Secundum vero figuram ,
Poteft ad litteram ita accipi, ut ve-
b omnia pervagantis in
verbi
b qua fcripturam fanclam divina au£k>- locitatem
ritate firmanentum cslum accepimus hoc intelligamus, quod iuper ventorum
quod fuper orbem terrse , ficut pellis per pennas dicitur ambulare quia velocius :

famam pradicationis extenditur ; fupe- nihil novimus ventis, quorum celeritas

riora cseli protegi aquis in eo intelliga- fignificata eft nuncupatione pennarum :

mus, quod in hoc cado, id eft, in elo- fed his pernicior eft veritatis adnuntia-
quiis praceptifque divinis nihil eft fubli- tio ,
ad finem
quJE attingit a fine ufque Sap.S.i.

mius charitate , qua: inter Dei omnia fortiter , &

difponit omnia fuaviter. Per

Rom.1.5.
dona fupereminet Diffufa eft enim in . figuratam autem fignificatianeirii vento-
cordibus noftris psr Spiritum-fantlum , qui rum nomine non abfurde animaj intel-
datus eft nobis Quaj diffufio c aquas fo-
. liguntur: non quia ejufdem naturas fint,
Ptov.-i.i6
c nat , de quibus dicitur , Et in plateis tuis fed quia fimiliter invifibiles . Quarum
difcurrent aquce : nemo alienus commu,ntcet penns funt duo pra^cepta charitatis ,
Sesnntia tibi . Hax quippe aqua, ideft, charitas quibus ad Dominum tendunt . Sed quia
*fil
Dei & proximi, propria& fpecialis vir- major & fublimior eft Dei charitas qua
tus eft piorum atque fanclorum cum : dilexit nos ,
quam in eumdem noftra
cjEtera? virtutes & bonis & malis pof- dileclio ; ideo fuper pennas ventorum,
fint efle communes . Superiora itaque hoc eft, fuper charitatem animarum di-
cseli his aquis proteguntur , quia prace- citur ambuiare : quia charitatem noftram
ptum charitatis fuper omnes caelos , id fupergreditur charitas Dei : qui ipfam
d
eft, fuper omnes libros eft, cui mili- charitatem qua diligimus , diffudit in Rom. 1, j

tat omnis lingua omnis doclrina fan- &: cordibus per Spiritum-fanflum , qui datus
ftorum.. Protedtio autem hujus aquaj fub-. eft nobis.
Qui
a Ita Lugd. &
Lovan. editi . At Duac. Colon. & Ubros, auclqritate Lugd.& Lovan. cui favet locusAu-
cujus auBorem. Aug. num. 8. Hanc auiloritate>n[Scri- guftini . Ergo prieceptum ckaritatis : fuper ctelos , fuper
pturJE ]prima pofuit Dcus in Ecclefia fua Quod favet . omnes libros : ei enim jubduntur iibri , ei nuUtat om~
prioribus codicibus. nis lingua fan&orum . . . Stipererninens efl ergo t via ,
b Colon. editio cum recentioribus illa, auia . Aliae, & merito protegit in aquis fuperiora Cteli ; quia nihtl
qua. invenis eminemius charitate in divinis libris.
c Ita Lugd. &
Lovan. conformiter tesctui Augufti- elta quidem in omnibus noftris codicibus. At me-
niano. Jam nomine diffufionis inteltige aquas incharita- rito fufpicamur legi debuiffe, non oterat, ex fenfu lo-
te ipiritus-fancli H<e funt aquis de quibus dicitur in
, ci ipfius , &aucloritate operis Auguftini . Non enim
quadam Scriptura , Et in plateis tuis difcurrant aqtue fic Deus protegit , ut quafi jufiemetut ab eo quem pro'
tutc. Pofteriores ediriones Duac &
Colon. aquas fantt. tegit : fublevat quem protegtt, non onerat , &c.
d Codices Duac. &
Colon. liberos . Melius leges ,
 . , . . :. . . ,

222 S. Prosper I A Q^ U I T A N I

%. 4. ange^os fms fpw*tus

4£ w/ fac,t mi- -> & Ab increpatione tua fugient , a voce ~
a niflros fuos ignem * urentem tonitrus tui formidabunt
Secundum litteram non dubitamus Fa£tum eft hoc , cum Deus conter-
effe fpiritus nobis invifibiles , mini- ruit gentes increpationis fuae tonitru .

ftros Dei ; qui ab officio quod agunt, Ceffaverunt enim impii Ecclefiam pre-
angeli nuncupantur. Spiritus enim na- mere, & montes Dei, quorum fublimi-
turae nomen eft, angelus a£tionis . Hos tas aquis fuperftantibus obtegebatur, iif-

itaque miniftros fuos Deus facit etiam demaquis recedentibus, receperunt emi-
ignem urentem , five flagrantem fi- : nentiam. Tonante enim Domino, for-
cut legimus , ignem in rubo appa- midaverunt aquae , & montes a diluvio
£W.j.2. ruifle ; & miffum ignem defuper , & exuti funt.
Gf»,ig.i4 implefle quod praeceptum eft
, minifte- Afcendunt montes, defcendunt cam- & $• 8 «

&t/ii>i. n o executionis angelicae. iigurate vero pi, in locum quem fundafli eis.
fpiritales quique in Ecclefia fpiritus ap- Montes elationes aquarum funt , id
peilantur : qui fiunt Angeli, cum fiunt eft, fluclus perfequentium populorum :

praedicatores& nuntii veritatis . Idem- qui cum montes erant ; fed

faevirent ,

que funt ignis, cum fervent fpiritu, & increpati quieverunt, & campi fac~ti funt

eos quos exhortantur, accendunt/dupli- fundato ipfis Joco in quo cohiberentur.

cem habentes efficientiam , ut & illu- Qui locus intelligitur quaedam menfura
ftrent animas, & adurant ; cum eadem formidinis, intra quam faevientium cor-
vi & ardorem virtutis injiciunt, & pec- da conclufa funt; ut etiam fi adhuc re-
catorum fpinas tribulofque confumunt. tinent infidelitatis fuae amaritudinem ,

f. y}
Fundavit terram fuper flrmitatem ejus: fuper dulces tamen aquas, id eft, fide-
non inclinabitur in faculum faculi les populos nequeant elevari , neque re-

Matt. 14. De terra ifta laboriofe afleritur, quod vertentur tegere terram fluclus illi ma-
U« non inclinanda fit in faeculum faecuJi ,
gni & amari . Acceperunt modum ,
cum diclum fit,Calum & tcrra tranfi- quem non tranfgredientur, neque pote-
bunt, Nam fundatam eam fuper firmi- runt Ecclefiae inferre diluvium.
tatem fuam poffumus ita intelligere ,
Sgui emittit fontes in convallibus ^, ro#
ut ilJa vis qua fuftentatur & contine- Super humiJem & quietum requiefcit ijai.66.i.
'", ' 7 * 57 *
tur, firmitas ipfius dicla fit : quae licet Spiritus Dei : & Qui credit in me( in-"'
10
j^f'** ; abfcondita a nobis fit, tamen refte cre- quit flumina de ventre ejus fluent aqua
)
ditur ln lapientia & virtute Creatons, viva . ConvaJJes ergo humilitatem fi-
qui omnia in fe firmavit , in quo & gnihcant, quae numquam fine fonte gra-
omnia condidit Myftico vero inteJle-. tiae eft. Non
autem infolens, ut qui
eft
clu accepimus terram Ecclefiam , cujus montes lunt propter fan£ti Spiritus ma-
firmitas & fundamentum ejus , fuper gnitudinem, convalJes fint propter fui
quod fundata eft terra , Chriftus eft . ipiritus humilitatem ficut apoftolus :

j.Car.j.u Fundamentum autem nemo potefl ponere Paulus erat, dicendo, Non autem rCor# r ,
mons
prater qu.im quod pofitum eft , quod efl ego ; & Jiabebat fontem, dicendo , fed ">•
Chriflus Jefus. A quo fundamento non gratia Dei mei mecum.
recedens non inclinabitur in faeculum Intcr medium montium Jertranflbunt ltemir,io.
faeculi aqua .
f, s, Abyjfus Jicut veflimentum amiilus ejus Montes funt praedicatores magni, qui
fuper montes flabunt aqua de humiJitatis convalJibus aquas verita-
Terrae nomine Ecclefiam intelleximus tisemittunt. De qua abundantia nihil
propbetatam, quae Chriftum habensfun- fibi adfcribunt , nihiJ quafi proprium
damentum, non inclinabiturin faeculum vendicant ; fed communis & media eft
faeculi. Verumtamen diJuvio perfecutio- emanatio lpiritalium fluentorum. b Aut b
rium, (
quae abyfli & aquarum nomine de aquis, id eft, de praedicatione, nul-
praefignantur, circumtegenda indi-
) ita Ja fit difcordia montium , fed pax con-
catur, ut quafi veftimento ab impugnan- fenfionis & focietas charitatis faciat
tibus operienda fit populis in tantum ; unum, & commune quod profluit,
perfecutione crefcente , ut etiam fuper Potabunt omnes beflia Jilva. f»tt.
montes, id eft, eminentiffimos quofque Vidimus quidem hoc etiam in ifta
fan£torum , attollenda fit oppreffio per- creatura, beftias filvae bibere de fonti-
fequentium bus, & de rivis inter montes currenti-
bus.
a Editiones omnes in ora libri notanr alias legi , b Conjicimus legi deberc, Ut de aquis . Non muta«
fia^ramem (ieque habetur apud Auguflinum ;
:
& vimus tamcn, deficicntibus libns antiquis.
utramque leclionem infinuat paulo poft ip fc S. Profper.
 . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CIII. 223

bus. Scd quia per haec quae omnibus in quibos; habitant, inveniunt petras ,

nota funt, qnaedam iignifiqanturabfcon- nrmamenta quaedam prajceptornm Si- .

dua, quibus inventis ftudia fpiritalium cut enim una illa petra Chriftus Verbum ..Cer.10.4.

gaudcant ; bcftias filvae, G-entes intelli- Dei, fic multa verbaDei, multae petrae:
gimus ;
quoniam iajpe inveniuntur in de quarum medio dant vocem fuam ,
Cw.7.1. fcripturis. fan&is gentes indicata; nomi- & illis ionantibus refpondent & reful-

^gjo.i 3 . ne beftiarum . Sicut congregataj in ar- tant petraj, cum difputationibus confo-
ca Noe totius generis beftiaj, & difcus nant teftimoniaScripturarum.
quatuor lineis in vifione Petri apoftoli Rigans montes de jnpmovibus fuis . * .

f
demiflus de cado, omnium plenus ani- Montes ifti, quidquid de convallibus
raalium , non aliud deciaratur , quam fuis aquarum fundunt, quidquid vocum
univerfi gencris homines in unitate Ec- de medio dant petrarum, dc fuper ac-
a clefiae congregandos .
a
D« his ergo aquis ccperunt, & divina gratia funt rigati,
in mcdium montium pertranfeuntibus , ut &: aquis & vocibus abundarent: qui»
id eft, de doclrin* apoftolica in medio bus & fitientes implerent, audiente* &
fluente propter concordiam communio- deleftarent , ea proferentes quae unicui-
nis omnis befti® filvae . Qmnes. enim que fecundum menfuram capacitatis fuas
erant in arca, omnes in dilco. Pertran- congruerent.
feuntes autem funt aquae ift«:quia om- De fruclu operum tuorum fatinbitur ter- t
.

nis doclrina , qu* in hoc tempore di- ra

fpenlatur , tranfit ; dicente, Apoftolo ,
Producens fcanum jumentis> & berbam f. 14.
i.Cor . jj.
£t fdentia deftmetur^ prophetia eva- & fervituti bommum.
'*"
cuabitur. Ex parte enim fcimus , ex & Nemo glorietur in operibus fuis , qua-
parte propbetamuf . Cum autem venerit fi de proprio habeat, ied qui gloriatur, i.Cor.i.ju

quod perfettum eji ,

quod ex parte efi in Domino glorietur quia non merito- :

evacuabitur, rum fuorum, fed gratia: fruclus eft un-

/.vmtf.u, Sufcipient onagri

k
fttim fuam. de iatiatur. Terra igitur juftificata , &
b ln onagris majores fortiorefque be* fupernis rigationibus faecundata, produ-
ftiae nominantur , quae de aquis praete-. cit fcenum jumentis, & berbam fervituti
reuntibus tantum fufcipiunt , quantum b^minum ut agri Dominici cujtoribus
:

fitiunj Sunt enim aqu« iftae ita fuffi-

. femen verbifeminantibus necefiaria pra?-
cientes , ut & parva & magna anima- beantur, & quiEvangelium adnuntiant,
lia , quantum cx eis defideraverjnt , de Evangelio vivant Perceptores enim .

St»t.ej}9. hauriant. Do&rina quippe Apoftolica, fpiritalium , debitores funt carnal/um

tam falubris , tamque vitalis , ut pro quae fceni & herbaenomine fignificata
capacitate utentium , neminem fui di- iunt. Nam quis umquam militat fuis fii- I# c r.p. t i

mittat exortem quia five parvuli , fi-

•. pendiis? aut quis plantat vineam, & de
ve magni , five infirmi , five fortes , frutlu ejus non edet} vel quis pafcit gre-
habent in ea unde alantur , unde fa- gern, 0" de laile gregisnon percipit? Pr#-
tientur. benda ergo funt pabula pra;fidentium fer-

*. ix. Super illos volatilia cceli inbabitabunt: vituti. Quoniam pr£edicatores verbi, &
de medio petrarum dabunt vocem jumenta , 8c iervi funt &
qui fufcipit Matt. 10.
:

fuam. jufium in nomine jufiiy mercedemjufti ac-v*&e'

Sunt quaedam volatilia, quae non ha- cipiet . Qui fufcipit Prophetam in pomi-
bitant nifi iuper montes & horum no- : ne Prophet* , mercedem Propbetce acct-
minc fpiritales animae fignificantur, ae- pit: 0" qui dederit calicem aqu$ frigid*
ae libero, & caeli ferenitate gaudentes.* uni ex bis minimis, tantum in nomine dif-
quibus tamen habitatio 8c paftus in mon- cipuli y amen dico vobis y non perdet mer-
tibus eft. Montes enim funt Prophetae, cedem fuam.
montes Apoftoli, montes omnes. praedi- Ut educat panem de terra , & vinum i, em f.i^
catores veritatis, & fublimes quique do- Utificet cor homink. <&1.n.
Sores , a quibus qui , non
fpiritalis eft Terra fcenum producit , ut panem
aberm ; ied in eis 8c cibum fumit & de terra producat : plebes fcilicet fan-
requiem> Tales ergo aves in montibus, Six pie fervientibus fibi lerviunt ;i.Cer. 9.
"• &
a Hic locus, cuius obfeuritas editionum auftoritate in arca, omnes in difco.Ex quibus facile intelligas ,
difcwi oon potuit, plena luci redditur , fi addas hic quid corrigendum, aut quid intelligendum foretintcx-
verbum, bibuvt . Quod patet infpeclo Auguihni ipfius tu Profpen noftri.
loco : qui talis eft Serm. i. num. n. Dt ii/is aqwt b In Auguihno legimus, &
hic legcndum vixdubi-
inter medium montium ptrtrsvjtuntiius , in illa doRn- tamus cum praepofitione , in fitim Juam t etfi in edi-
na Apofiolica fluente in medio propter concordiam com- tis noftris omtnbus dcfit prepofitio.
munionis, omnes befiim Jilvt bibunt. Omnes enim erant
 . . . . .

224 S P R O S P E R
* I A Q. U T A
I N I

& prsbentes carnaiia, accipiunt fpirita- Cervi funt magni & pracipui fpiri-

joa».6.v. ]j a a prsedicatoribus verbi Dei, qui eft tales, qui mandatorum Dei fublimiffima
panis qui de caelo defcendit : per quos qusque feclantur, & in montibus habi-
adhuc in terra ambulantes, &terrenum tant Scripturarum . Sed & qui excelfa
corpus portantes , propter quod & ipfi tenere non pofTunt , habent humilitatis
terra dicuntur , calix praeclarus & ine- fuaj refugium; ac licet fint minutisqui-
Pfal.tz.1.
^ r ans
j m iniftratur : ut bibentes fancli bufdam peccatishifpidi& fpinofi, (quod
Spiritus lamtia repleantur. fignificatum eft hericiorum nomine , )

htfofAs Ut exhilaretur facies in oleo tamen & ipfi fufcipiuntur a petra, quae
Gratia qu^dam, quaeeft hominum ad five in montibus, five in mari, five in
homines, prscipua ad conciliandumfan- convallibus , omnium eft ubique prafi-
clum amorem , oleum dicitur; in nito- dium.
re divino , quo totum ungitur corpus Fecit lunam in tempore . y ip .
Chrifti, qui principaliterunclus, &fons Fundavit Dominus Ecclefiam ,
quae
hujus eft olei . per temporaJia tranfit ad xterna ; &
jtemf.11. Et panis <or hominis confirmat . quamvis ad claritatem deftinata fitper-
-
Manifeftavit de quo pane loqueretur. petem, mutationibus tamen , dum hic
. Panis enim vifibilis ventremfatiat, fto- degit, obnoxia eft.
machumque confirmat. Ifteautem cibus, Sol cognovit occafum fuum. itemy.19.
cordis eft & anima; fortitudo , de quo Chriftus agnovit paffionem fuam . Oc-
jv/M.e%i. ipfe Dominus dicit, Ego fum panis vi~ cafus Chrifti ,
paifio Chrifti eft . Sed
•vus^ qui de calo defcendi. numquid fol fic occidit, utnon oriatur?
f. 16. Satyrabuntur ligna campi Numquid qui dormit , non adjiciet ut re- iyi/40.9.
- De gratialaturabunturligna cam-
ifta furgat? Quid eft autem, Agnovit occa-
pi , id eft , plebes Judseorum fum fuum ; nifi , placuit ei ut morere- ifau S5 7 . .

. Et cedri Libani, quas plantajii. tur ? Voluntate enim fufcepit crucem&

Satiabuntur hac gratia , non folum mortem; & ficut aJienafuntab ejus no-
humiles hujus mundi , fed etiam nobi- titia quae ipfi non placent; ita ea quae
les atque lublimes ; qui propter excel- voluntati ipfius congruunt, novit atque
lentiam fuam dicuntur cedri fed quas : cognofcit.
plantavit Dominus, qui etiam de divi- Pofuifli tenebras, & faBa eji nox .
ir. zo.
tibus & illuftribus , multos juftificavit Cum Dominus , conturba-
paffus effet

}. 17, Mic pafferes nidificabunt : fulicadomus ta funt tenebris formidinis corda Apo-
dux efl eorum ftolorum & qusdam iJlic nox facla eft,
:

In iftis cedrisLibani, quasgratia Dei cum occifus eft qui Redemptoromnium

plantat & fatiat , nidificabunt pafferes : videbatur.
hi icilicet qui elegerunt humilitatem , & Ibi pertranjibunt omnes beflia Jilva .
Item $ ,

reliclis qua? habebant, aut venditis, ni- Catuli leonum rugientes ut rapiant , i. u,
hoc fzeculo refervarunt ; fed
hil fibi in quarentes a Domino efcam Jibi.
divitum Chriftianorum domibus agrifque In hac no£te defperationis, & in his
fufcepti, neceffariis folatiis adjuvantur . tenebris ignorantiae infidiabantur beftiae
Qui tamen licet in cedrorum altitudine filvae, id eft , maligni fpiritus ; & ca-
requiefcant, nonipfiscedrisducibusutun- li leonum, hoc eft, fseviores quique da>
tus; fed fulica domus duxefleorum. Do- monum, furentes ad rapiendos in efcam
mus autem marinaeft avis,
fulica?, quae fuam ,
quos in tenebris infidelitatis
non eft in terrae foraminibus, neque in invenerint . Quibus tamen nihil a no- a
ramis arborum; fedin petra, quae aquis xie inferre poffunt , nifi Deus permi-
_ fit circumdata . Petra vero intellisitur lerit : & ideo ab ipfo petunt rapien-
J.Cor.lo.4
a .
. .... ,A ° j- n l
J- U •
• • • •

Chnltus, qui exemplum patientiae pra> di poteitatem , cujus judicio homomi-

buit humilibus & pafferibus / quorumip- micis fuis aut caftigandustraditur, aut
fe eft fortitudo , ut circumfrementibus probandus.
fiuftibus non moveantur ; & fi quid in Ortus efl /0/, congregati funt : & & * a>>
cedris Libani offenderit, fulicse domum in cubilibus fuis b collocabuntm
b
fequantur. Ortus eft foJ, quia occiditfoJ: ideft,
*. 1*. Montes altijjimi cervis y
petra refugium „Chriftus mortuus furrexit, & univerfum
hericiis. mundum claritatis fua manifeftatione
im-
a Lugd. ntbil noxte. Duac. & Colon. nibil wxix . margine , cubabunt : qu£E vox habetur in Auguflini
iavan. mhil noxie. enarratione hoc loco ferm. 3. num. »3. 14. &
b Ediiiones omnes pro varia leclione af^gnant in
,

I
 . . . . . . ,

EXPOSIT.IO IN FSALMUM CIII. 225

implevit : & quamvis in cordibus infi- ves commeabunt
delium tenebraj perieverent , Ecclefia In hoc mari funt infideles; & intef
tamen toto orbe terrarum , cui lbl eit aquas amaras fteriiefque verfantur pu-
ortus , lumine eft
in Unde illi fpiri- . filli & magni, id eft, &infirmi, &pri-

tus , qui ad perfequendos Chriftianos mates iftius feculi qui licet Chriitia- :

impiorum animos incitant, in tanta lu- nas religioni adverfentur tamen inter ;

ce ubique receptx veritatis fsevire non ipios tutus eft noftrorum navium com-
audent, in fua cubilia congregati, intra meatus; hoc eft, inter procelias & flu-

infidelium corda cohibentur. clus maris, gubernante Chrifto, Eccle-

•f. 2j. Exivit homo ad opus juum, ad ope- & iiarum tutus eft curfus.
rationem fuam ujquc ad vefperam Draco ijie quem formafli ad illuden- itemt.26
Quia modo in pace Ecelefia:- homo dum ei.
Dei, juftitis Dei ierviens, libere ag.it, In mari ifto magno, ubi funt repen-
& ad profutura opera fecurus egre-
fibi tia ,
quorum non eit numerus , ubi ani-
ditur ufque ad veiperam. In fine enim malia pufiila & magna, ubi etiam no-
mundi erit quzdam contenebratio per* ftrarum navium commeatus ; ibi eft &
a fecutionis a
externse. draco, qui de fummis in ima dejeclus
^. Quam magnificata funt opera tua Do- judicio Dei , ad hoc ex angelo diabolus
mine Omriia in fapientia fecifii
l faclus eft, ut malitia; & nequitia ipfius
Admiratiohac, qua magnificentiaftu- a fanclis illuderetur . Qui etfi indefinen-
petur operum divinorum, ad utramque ter habet nocendi cupiditatem, nemini
conditionem petinet , id eft , & mundi tamen plus tentationum poteft inferre,
hujus, & Eccleiiaj . Quia temporalium quam finitur.

Rom.j i
pulcritudo gloriam fignificat aeternorum, Omnia a te expetlant , Domine , ut des t- *t-

Hebr.i.io & per vifibilia, ea qus non apparent illis cibum intempore opportuno .

' ^ nte ^ ec^a confpiciuntur . Omnia autem Dante te , illi colltgent . T» 2S -

"cc/o/r.i
in fapientia fecifii , id eft , in Chriito Univerfis repentibus , cunclis anima-
fa£ta funt ,
qui eft Dei virtus & Dei libus , atque ipii draconi non iuppetit
fapientia cibus , nili quem Dominus dederit Qiiam- .

Item f.14 Repleta efi terra creatura tua vis enim draco iemper fit cupidus ad t
Late oculis apparet, & multipliciter vorandum ; vorare tamen non potelt
fpettabilis eft puicritudo mundana, qux nifi quod Deus juftus ciborum omnium

fapientiam & virtutem fui teftatur au- diftributor, efui ejus addixerit. Eft au- ;

(j OTi5>I4-

ctoris . Sed illam magis creaturam de- tem efca ipfius terra. Non igitur eden-
bemus attendere, de qua dicit Apofto- dus dabitur, qui terra non fuerit , hoc
2. Cor. 5. lus, Si qua igitur in Chrifio nova crea- eit, qui non fe terrenis cupiditatibus a£ti-
tura , vetera tranfierunt , ecce facla funt buique dediderit.
b Aperiente te manum tuam
b nova. Venit enim qui renovaret op us , univerfa hemf.xt
fuum ,
qui conflaret argentum fuum ,
replebuntur bonitate .
qui formaret monetam fuam. Et vide- Avertente autem te faciem tuam^ tur- y.ip.
mus plenam terram Chriftianis in eum babuntur
credentibus , & ad fpem novi fsculi , Apertio manus Dei , revelatio eft Chri-
relifla praterita vanitate , currentibus. fti. Manus enim Domini, Chriitus eft.
y. aj. Hoc maremagnum, & fpatiofum'. illic Et brachium Domini cui revelatum efi ? Ifai.t;. 1.
quorum non efl numerus .
repentia
,
Quod cui reveiatur, illiaperitur; & cui
Licet ad novum f#culum nova crea- aperitur, bonitateimpletur. Utquehanc
tura pertineat, in hac tamen vita pe- bonitatem de fuper accepiflefe noverit,
regrinatur , & non poteft ad patriam nonnumquam Dominus avertit faciem
fuam, nifi per hoc magnum & inquie- fuam: & qui videbaturplenus bonitate,
tum mare inter pericula navigare : in- turbatur; ut per fubitarh inopiam intel-
fidiante innumerabilium repentium do- ligat, illam boni abundantiam non iibi
lo, hoc eft multarum tentationum in- fuifle de proprio.
curfu : a quibus cavendum eft ne dum , Auferes fpiritus eorum , & deficient ; itemf.19
repunt, fubrepant; & non recedendum &pulverem fuum revertentur
in .

a ligno crucis, in quo hoc fzvum ma- Qui gloriabantur, docentur de-
in fe
re iub Chrifti gubernaculis tranfeatur . tumefcere aufertur ab eis fpiritus iuper-
:

itemfii Animalia pufilla & magna : illic na- bias, ut convertantur in pulverem fuum, >

©" f. 16. S. Projperi . Ff agno-

a Sic Lugd. edilio. Lov. Duac. &
Coloi>. externa : nia, qux quatuor veteribus
abeft a quam ubcffe , &
forte pro extnme aut extrema. folere a Mff. notaturnlegimus in Augultino hic loci ,
b Hic recentiores editiones addiderunt vocem , om- & fupra jam non femel omitti obfervavimus.
 . . . . . . . .. .

116 S. P R O S P E R I A Q^ U I T A N I

agnofcentes quod terrae fint , paeni- & fpiritus fuperborum, &deficiant: &mit-
tentes quod iuperbierint, utrurfusboni- tatur in illos Spiritus Dei , ut fiat no-
tate repleantur. va creatura, deficiente malitia, nonpe-
tf. 30. - Emittp Spiritum tyum y & creabuntur: reunte fubftantia. Qui enim, cum eflet
& renovabis faciem terra . impius juftificatus eit, non erit impius,
Ipbefa.io Ipjius enim fumus figmentum , dicit fed erk juftus.
Apoftolus, creapi in operibus bonis, qua Benedic anima mea Dominum y ltemi.u
praparavit Deus y ut in ambulemus . illis Benedicat anima fidelis in omnibus
Ab Spiritu Dei accepimus gratiam, ut Deo , & qui glotiatm , in Domino glo- I# cor. 1.
juftitiae vivamus . Deus enim juftificat rietur , s»«

impium, & renovat faciem terrae, con-

dens in toto mundo novam creaturam PSALMUS CIV.
per fpiritum gratiae, ut depofito vetere
homine , in novitate vitae ambulemus .
PRimus hic Pfalmus praenotatnr HAL-
*• !*• $** gloria Domini in aternum: latabi- LELUIA ,
quod eft ,
> Laudate 1>

tur Dominus in operibus fuis . Dominum: ideo a laude ccepit

Deo ergo fit gioria, Deus laeteturin
operibus fuis. Quia ft quid laudandum, C^Onfitcmini Domino , & invocate no- ^, It

fi quid laetandum ab homine agitur , men ejus K

opus Dei eft, munusgratiaeejus, qui &

aufert fpiriturn fuperbum, & dat Spiri- LAudate, inquit, Dominum, & in-
tum-fanctum vocate: iempereniminvocationem
y. jt. Qui afpicit terram , & facit eam tre- debet praeire laudatio ,
quae hic difta
mere : qui tangit montes , & fumi* confeflio eft.
Adnuntiate in gentibus opera ejus Itemf. 1.
gabunt .
Haec opera Dei convertentis averfos; E vangeliftis hoc dicitur in Propheta, ut
ut afpiciat ad terram praefidentem fibi, univerfo mundo Chriftus anuncietur
ac de fuis viribus praeiumentem, & fa- Cantate ei , pfallite ei . & *• *"

ciat eam tremere , & hanq iibi effe cauf- Hoceft, verbo&operepraedicate :quo-
fam tremoris agnofcat, quia Deus * in niam ore canitur , manibus autem pfailitur.
ipfo operatur ut bona (it, quo fe aver- Narrate omnia mirabilia cjus hem $. . 2.

tente defecerat . Eodem autem opere haudamini in nomine Jantlo ejus

y. j.
tanguntur & montes , id eft, fublimio- Opera, inquit, Dei confitendo narra-
res quidam, 8c potentiores hujus faeculi: te : & in operibus veftris fic eftote iau-

& fumigabunty id eft, dabunt Deocon- dabiles, ut Deus laudetur in vobis.

fefhonem , & preces ipforum ad Deum, Latctur cor quarentium Dominum. Itemj.;.

qui illos tetigit ,

quafi fumus afcendit . Quarite Daminum y confirmamini & : „
Cantabo Domino in vita mea pjallam : Dominum gaudium quaerit:
quaerens, Se»t.eft 9 .

Deo meo , quamdiu Jum fic ergo quaeratur , ut non de fe , fed de

Omnia, inquit, ad laudem Dei refe- Deo gaudeat 8c confortetur. Accedendo

ram, & Dominum in omnibusoperibus enim ad Dominum , & illuminabitur igno-
fuis fine fine laudabo rantia, 8c corroborabitur infirmitas; da-
*. -4- Suavis fit ei dijputatia mea ; ego au- ta hbi &
inteihgentia qua videat , &
c
tem jocundabor in Domino charitate qua ferveat. c

Suavis eft Domino difputatio. illius Quarite Jaciem ejm Jemper .

, Jtem ^
qui per humilem confeifionem fe indi- Facies pro praeientia ponitur , ficut Pf. 17+h
^at icienti Deo & cui fe indicat ne- , facies venti, & facies ignis . Praefentia pra u 7, h
fcienti Deus. De hac autemtali difpu- ergo Dei femper quaerenda eft/ & per-
t^tione oritur dele&atio : quia confefiio feveranti ftudio agendum , ut qui prae-

non in fe gloriantis , in agnitionem Dei fentem fe tnbuit, nonrecedat. Hocau-

proficit tem in ifta vita fides quaerit , fpes in-

f. 3U Deficient peccatores a terra y &injufiiy venit, charitas vero obtinetin vita aeter-

ita ut non Jint . na , ubi amor veras praefenti« nec mi-

Iracundiae & odii videtur efle vox nuitur, nec finitur.
ifta : fed eft praecipuae charitatis . Hoc Mementote mirabilium e/us qtua fecit , *• 1*

enim ait quod & fupra , ut auferatur prodigia ejus & judicia oris ejus.
SV-

a Forte, in ipfa; fcilicet terra , ut bona fit . Quod ferunt.

fi de homiue illa terra notato primo fenfu exponi de- b Seu potius, ut apud Auguftinum hic loci , Law
bcret , dixiffet certe , in ij.jo vperatu* ut bonus ftt date Deum.
Edirionej noflrs ad hoc dubium (olvendum nihil con- c Editio Li»gd«n. aua /erviat.

I
 . . . . . . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CIV. 227

^, t. Semcn Abraham fcrvi e/us, filii Jacob Tranjierunt de gente ingentem^ derC'
^ ,.
eletli ejus. gno in populum alterum
Qiiia multum eft paucifque poflibile Non reliquit hominem nocere illis^ & * t
.

eft, iecundum id iemper Deum quare- corripuit pro eis reges

Exo^.;.i4
r£ ^ q U0Cj jpj e J e fe a j t } £g Jju m q U
'

t Nolite tangere Chrtfios meos , & in ^ ,,

Prophetis meis nolite a
fum; fecundum id faltem a parvuliseft malignare a
ttid.11. quaerendus, quod ipieait, Egofum Deus Quando , inquit , in terra Chanaam
Abraham , &
Deus Jfaac , Deus Ja- & habitaverunt patres Abraham, & Ifaac,
cob^ hbc mibi nomenefiin atcrnum. Me- & Jacob , peregrini erant illic , prius
mentote ergo mirabilium ejus qua fecit y quam illam acciperent in hereditatem :

qui femen eftis Abraha; & filii ejusja-
cob quem elegit Deus Ut fi altius Deum
rion poteftis defiderare, velfecundum ea
qus cum patribus
& cum efjent paucijjimi , tranjierunt de
. gcnte in gentem fine noxa . Non enim
permifit Deus , ut quifquam iJlis noce-
veftris operatus eft ,
ret ita ut ipia proteclio Dei dicere b
: b

prafentiam ipfius expetatis. videretur, Nolite tangere Chrijios meos->

f>. 7. Jpfe Dominus Dcus nofier , in omni ter- & cartera. Qujb verba etfi non funt in
ra judicia ejus hiftoria , fuerunt tamen in ipfo rerum
Rom. 9.2. Manifeftavit ,
quod hi eflent filii Abra- effeclu : cum divinitus hoc ageretur m
ham, qui effent filiipromiflionis, dicen» cordibus alienigenarum, ut elecliDei ef-
do, Jn omni terra judicia ejus : quia in ient llJsfi . Qui jam tunc chrifti
ideo
toto mundo fuerant filii Abrahae ,
quos difti funt , cum adhuc in ufu chrifma
nunc iermo propheticus cohortatur , ut non eflet : quia & ipfi in ea vivebant
meminerint nairabilium Dei- fide, qua; erat noviflimis temporibusre-
*. 8. Memor fuit in fceculum tefiamenti fui, velanda . Ab initio enim omnibus fan-
«//>.
verbi quod mandavit in mille gene- clis non nifi in Chrifto ,
juftificatio

rationes fuit.

* Quod difpofuit Abraham^ & juramen- Et vocavit famemfuper terram , & om- ^# ,<?.

ti fui ad Ifaac . ne firmamentum panis contrivit .\

* Et Jiatuit illud Jacob in praceptum Mijit ante eos virum , in fervum ve- ^, 17.
I0 ,

& Jfrael in tejiamentum aternum . numdatus efi Jofeph

» V Dicens , Tibi dabo terram Chanaam ,
Per hanc difpofitionem faclum eft ,
c
funiculum hercditatis vejira ut tranfirent de gente in gentem, de c
Per ea qu£ tranfierunt , fignificantur regno in populum alterum . Quod au-
ea qu2e manebunt; bk perimaginem ve- tem vocavit famem , non fic accipien-
teris teftamenti, confirmata eft promif- dum ,
quafi fames aliqua perfona fit

fio hereditatis a-ternas , per verbum quod vcl res lubftantialis Sc vivens, qua? im-
mandavit Deus in mille generationes , hoc perio vocantis a6fa fit , cum fames ni-
eft, in omnes. Namutnihil vacui prae- hil aliud fit, quam ex inedia contracla
termitteret, eum numerumpofuit gene- pernicies/ fed vocata, di&um eft ,
pro
rationum , quem conftat nec ab ipio Adam facla. Vocat enim Deus qua non funt
, Romil

ufque ad finem mundi pofTe compleri, tamquam qua Jint quae non ideo voca- :

donec omnesgenerationesfiniantur, quse ta funt quia erant, fed ideo d eruntquia

d
ex abundanti millenario numero com- vocata funt: id eft, exfiftere jufla funt,//*MMi.
prehenfa: funt . Verbum mandati per- per eum qui fecit qua futura funt . In lec.
fe ' lxv.

manet: ideft, verbumfidei, cuipromif- eo vero quod mijit ante eos virum , in
fa eft hereditas seterna . Quod enim ait, fervum venumdatus eji Jofeph , dilioens
Tibi dabo terram Chanaam , non man- infpectio neceflaria eft
qua videamus , ,

datum eft , fed promiffum mandatum : quomodo malis hominum bene operibus

Babac^ autem e &> ut j u ^ lK ex h^e vivat , cui utatur cum homines bona opera Dei
:

patria asterna promittitur nomine cujuf- ad inftrumentum malitiaj fuaj transfe-

dam terrse, cujus dum non eftperpetua rant.
pofleflio , certum eft quia alia fignifica- Humiliaverunt in compedibus pedes ejus: ^
18.
tur. ferrum pertranjivit animam ejus
;

f. iz. Cum ejfent numero brevi y paucijjimi , DonecveniretverbumejuSy eloquium Do- $

& incola in ea. mini inflammavit eum.
Id eft, in terra Chanaan. Compedes quidemjofephaccepiflenan
5". Profperi. Ff 2 le-

a Editi noflri ad unum omnes habent , malignare : tur :nec ma!e ernendatum.
pro quo ia Auguflini enarratione, ut in Vulgara no- c Ita Lugd. &
Lov. editi, ut fupra legitur . Duac.
itra legitur, malignari. & Colon. & regno. l-'ofteriorcs , de regno. &
b Editi veteres , dicere videtur , Pofteriores videre. d Duac. & Col.editiones, erant . Lugd.&Lov.evwwr.
 . . , . . ,

228 S. F R O S P E R I A Q^ U I T A N I

ieginuis, fed dubitandum non eftdeeo, Et convertit cor eorum , ut ociijfent *. 2J.
quod licet hiftoriapranermiferit, tamen populum fuum^ ut dolum facerent in
propheta non tacuit In ferro autem , . fervos ejus.
quod pertranfiifie animam ejus dixit Cor iEgyptiorum non Deus depra-
tribulationem duraz necemtatis debemus vavit a reclo fed cum fponte mali
•

GM.41.15 accipere Quaz tribulatio tam diu man-

. eflent, & tales ut poflent invidere feli-
***'
iit, donec implerenturfomnia, quaver- cibus, in odium illos Hebrsorum con-
bo ipfiusfuerantinterpretata, &perquae vertit beneficentia fua ,
qua populum
commendatus eft regi, ut etiam ipfifu* fuum multiplicabat. Benefaciendoautem
tura praedicaret. Ne quis autem hax ho- fuis , JEgyptios ad eorum inimicitias

mini tribueret , non gratiaz Dei j con- incitavit ; non ipfos malos faciendo ,
gruenter, adjeclum eft, Eloquium Doml- fed iftis bona quaj malos urerent , lar-
ni infiammavit eum ut etiam ipie in- : giendo
u telligatur fan£k> Spiritu a
feruifle. Mijit Moyfen fervum fuum\ Aa- & if. 26.

^ i0 Mijit Rex & folvit eum, princepspo- ron , b &

quem elegit ipfum . b
pulorum y & dimifit eum Pofuit in eis verba Jipnorum fuorum^
Ipie eft Rexy qui Princeps populorum : &
prodigiorum in terra Cbam.
•p. 27.

folvit eum compeditum , dimijit inclu- Multa fine uliis verbis facla funt ,

fum. vel virga, vel manu

extenta , vel fa-
f. 21, Conjtituit eum dominum domus fuce ,
villa in caelum mifla . Sed quia illa ip-
& principem omnis pojfejftonis fua. fa c fine verbo facla funt , non erant
c
. iz. Ut erudiret principes Jicut femet- ejus ab aliquibus fignificationibus vacua , fi-
ipfum & feniores
•
prudentiam ejus cut verba quaj ioquitur: ideo etiam ip-
doceret . fa dicla funt verba, non vocum & io-
Ne hoc quidem in illa fublimitate Jo- norum, fed fignorum & prodigiorum.
feph hiftoria refert, quod JEgyptios fe- Mijtt tenebras , obfcuravit: non& & t- *8.

nes fapientia imbuerit fpiritali. Sedqui exacerbaverunt fermones ejus.

fieri poflet, ut virtantus, uniusveriDei Id eft, Moyfen & Aaron JEgyptii
. cultor , alendis tantummodo JEgyptio- quamvis eflent duriifimi ,
patienter tu-
rum corporibus , & folis terrenis rebus lerunt, donec omnia quaj Deus facere
profpiciendis efiet intentus; non autem difpofuerat, complerentur.
curaret, ut eorum quos habebat iubdi- Convertit aquas eorum in fanguinem , t- *?•

tos etiam animos erudiret?

, &occidit pifceseorum.

^ 2 ^ Et intravit Jfrael in JEgyptv.m &- : Dcdit terra eorum ranas in penetrali- t. 30.

Jacob accola fuit in terra Cbam. regum ipforum.

bus
Quod eft Ifraei , hoc eft Jacob ; & Hyperbolicos dictum eft , tamquam
quod eft JEgyptus , hoc terra Cham . ipfam terram eorum convertiflet in ra-
De iemine enim Cham filii Noe , ex- nas.
orta eft gens JEgyptiorum , apud quos Dixity &venit cynomyiay fcinipbes & t. 31.
peregrinati funt Ifraelitas . Si autem in omnibus finibus eorum.
quseritur, quomodo de regno in popu- Si quamtur quando dixerit .*
in ver-
lum alterum tranfifle dicantur, cum ter- bo ejus erat ante quam fieret ; & fine
ram Chanaan necdum in regnum acce- tempore erat, quo tempore fieret .
ibi
piflent/ poteft per anticipationem , id Pofuit pluvias corum grandinemy ignem ^ ?I
eft, prolepfim , fic diclum accipi , ut comburentem in terra ipforum.
quod futurum erat , quafi faclum <\i- Et percujftt vineas eorum, ficulneas & ^
£tum fit. eorum, &
contrivit lignum finium

f. 2'. Et auxit populum fuum vehementer , eorum

&
firmavit eum fuper inimicos ejus. Hoc vi grandinis , & fulminibus fa-
Quod breviter prsmiflum eft , Fir- clum eft. Unde&ignem dixerunt com-
mavit populum fuum fuper inimicos burentem.
ejus , tamquam quxreremus , quomodo Dixit , & venit locujla & brucbus , ^ # 54 .
ia&umfit, incipitdicere, donec idetiam cujus non erat numerus .
narrando determinet Una plaga eft locuftx & bruchi :

quo-
• a Lugd. & Lov. lcgunr . feruiffe . Duac. & Colon. cLocus hic paucarum vocum additione fieret cla*
fobuifle. 1'riusaleruofervis derivatum notant Gramma- rior. Cui rei praeftandae cum non juvarent Editi no-
tici. Unde apud Terent.
in Adclph. Sperabam jam defe- ftri, deficerentque nos Mflf. ipfum Auguftini locum de
ruiffe adolefcentiam]. verbo ad vetbum placet tranfcribere. Sed ouia illa ip-
b Lugd. Lovan. & Duac. in quem. Colon. cum pc- fa qtac fafta funt non erant alicujus /ignificatitnis ina-
llerionbus, & qucm . Apud Auguftinum , quem eleP ,t nia , ftcut &
verba qux loquimur , ideo &c.
linc in, vel &.
 1 . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CV. 22<?

quoniam altera eft parens , alrera fce- Id eft, manna.
tus. Difrupit petram, & fluxerunt aquce : f. 41.

f. 35-
£* comcdit omnc fxnum terra eorum. abierunt in ftcco flumina.
Etiam focnum fruiSms eft, ficut loqui His omnibus beneficiis Dei , fidei
Scriptura coniuevit ,
qua; etiam fegetes Abraha: meritum commendatur.
frugum foenum appellat. Quoniam mcmor fuit verbi fancli fui, y. 41.

*. 36. Et percujfit omnem primogenitum in quod locutus efi ad Abrabam puerum

terra eorum-, primitias omnis laborh fuum.
eorum . Et eduxit populum fuum in exultatio- .f 43-

Hax plaga noviflima eft , excepta ne y & eletios fuos in latitia.

morte in mari rubro. Qua; plaga» cum Et illis regiones gentium ,
dedit la- & f. 44-
fint decem, nec omnes commemorata; populorum poffederunt
borcs
iunt, nec eodem ordine quo in Moyie Tamquam qusreremus , b cui bono b
leguntur . Libera eft enim prophetica ifta data fint ; ne hoc ipfum putaretur

laudatio a lege narrationis hiftoricae. fummum bonum , quod ifta felicitas tem-
f> 37' Et eduxit cos in argento & auro. poralium rerum data eft; continuo eam
Ixod. 1 Dolus quidem, quo iEgyptii decepti ad aiiud retuiit , ubi fummum bonum
jj. &c. funt , ut argentum & aurum Hebrseis oportet inquiri.
difcedentibus darent , non ad praece- Ut cufiodiant jufiificationes ejus^ le- & y. 4f.

ptum, nec ad infpirationem Dei refe- gem ejus requirant .

rendus eft ; fed ad promiifionem tan- Ergo inteiligendum eft, Dei fervos,
tum, qua camales quoque hac decipi & ele£tos filios promiflionis , imitantes
cupiditate pateretur . Verumtamen ha- fidem Abraha:, propterea ifta bona ter-
beat aliquid fraus ifta , quaz ab juftitiae rena fumere a Domino, ut non in eis
iniquishoc quodammodo abftulit, quod luxu diffluant , five perverfa fecuritate
pxo mercede multorum operum debe-- torpefcant led ideo habeant haec om-
:

batur nia ex divina mifericordia pra:parata ,

iiemf.37 Et non efi in tribubus eorum infirmus. in quibus quserendis poffent negotiofifft-
Etiam hoc magnum beneficium Dei mis laboribus occupan ; ut ad hoc va-
fuit, ut in illa profeclione nullus eflet cent, unde bonum seternumpoffit acqui-
jnfirmus, corpore fcilicet, non animo . ri. Hoc eft, Ut cufiodiant jufiificationes
f. 38. Latata efi Mgyptus in profettione eo- ejus-f & legem ejus requirant .
rum ."
quia incubuit timor eorum fu-
per eos. P S A L M U S CV.
Intelligendum
,
quod hoc tunc faftum
fit , quando oppreflb aquis Pharaone Halleluja.
cum exercitu iuo, refidui /Egyptiorum
timere potuerunt, ne ad delendos eof- f^Onfitemini Domino , quoniam bonus ,
f. 1.
dem Hebrau revertentur : quibus pro- quoniam in fteculum mifericordia ejus
fe6tis in longinquiora, cauffas habuerunt

>>. 3?.
Istandi
Expandit nubem in proteclione eorum;
DUo ifti Pfalmi civ.
ter fe conjun£ti funt, ut in
& cv. ita in-
uno
0" ignem , ut luceret eis per no- eorum qui pracedit , commendetur po-
tlem. pulusDei in eleclis ejus, de quibus nul-

f. 40.
Petierunty & venit coturnix. la quereia eft, & in quibus beneplaci-
a Qua: utique caro eft . a Quas petitio tum eft Domino autem qui fe- CoMO -f
: in ifto I-

non querulorum, fed ele&orum prafti- quitur, hi commemorantur , qui in eo-

ta eft, ad carnalium murmura compri- dem populo amaricaverunt/ nec tamen
menda. Quoniam hic Pfalmus non de etiam ipfis mifericordia Dei defuit. Di-
eis loquitur , in quibus non eft bene- cuntur autem ifta ex eorum perfona ,
placitumDeo; fed de fide fiiiorum pro- qui veniam converfi precantur & exem- :

miffionis, propter quos etiam iili juva- pla commemorantur illorum , in quos
bantur etiam peccatores dives apparuit miferi-
ltemfAo. Et pane cali faturavit eos. cordia Dei. Incipit ergo ifte Pfaimus,
ficut

a Auguftinus hoc loco : Noa coturnicem concupive- fequentibus, pro voce munera* quz habstur in Editit
runt^ fcct carnes. Quia iero coturnix caro efl , & & omnibus
in illo Pfalmo von loquitur cte «maricatiwe illorum b Editiones noftras legebant, cui bona ifla At ex .
,
in quibus non efl beneplacitum Deo , fed de fide eleSo- Auguftini opere, fenfu loci id exigente, corrigerenon
rum . . ipfi intelligendt funt petijfe Ut vemret , «»-
. . dubitavimus, cui bono ifla data fint. Id eft , quo fine
de amaricamirm murmur opprimeretur . Ex quibus in- data, feu cui ufui a Deo deftinata,
telligas ncceflario fubftitui debuifle vocem murmura in
 . . . .

230 S. P R O S P E R I A Q^U I T A N I

ficut illeConfitemini Domino : fed ibi

, patrum erant, quando illi in JEgypto
* * fequitur, d^ invocate nomen ejus hic : fuerunt ; quia & Levi cum Abraham H^. 7 .i.
autem, Quoniam bonus^ quoniam in Ja- decimatus eft: five quia imitatores fue-
culum mijericordia ejus . Confeffio igitur runt per fimilitudinem contumacize , &
peccatorum habet laudationem Dei : cum illis peccaverunt ,
quos fuis mori-
quoniam qui indulgentiam petit , cum bus retulerunt
fpe debet orare, & cum laude ejus mi- Patres itoftri in JEgypto non intelle- t. 7.
Vlciea^'
fericordiaz quam credit «eternam. xerunt mirabilia tua , non fuerunt
f. ». £)uis loquetur potentias Domini , audi- memores multitudinis mifericordia
tas faciet omnes laudes ejus} tua .
Quis enarrabit opera omnipotentis Et intellecTum redarguit , & memo-
Dei, vel poterit facere ut
mifericordiae riam. InteJleclu quippe videre debue-
omnes laudes ipfius audiantur ? Quia runt, ad quorum bonorum seternitatem,
quod ore promitur , & quod opere agi- per iJJa temporalia vocarentur: memo-
tur, in laudem Dei dicendum eft , at- ria vero ad hoc faltem inftrui debue-
que faciendum. runt, ut mirabiJium Dei non oblivifce-
w* l' Beati qui cuftodiunt judicium , fa- & rentur cum ad confirmationem eorum
:

ciunt juftitiam in omni tempore . multum poffet valere beneficiorum Dei

Juftitia ck judicium tam fimilia fibi fidelis recordatio.
funt atque vicina , ut quodlibet eorum Et irrit averunt ^ afcendentes in mare y »
item f
pro altero poni poffit . Verumtamen fi mare rubrum
in
proprietas eorum diligentius fervanda Afcendentes di£tum eft ,
pro terrae
iit, judicium cuftodire dicendus eft, qui pofitione : quse talis eft , ut defcenfio
refte judicat , juftitiam vero facere , qui dicatur in jfcgyptum de terra Chanaan,
recle agit. & in eam de ^gypto afcenfio.
f, 4 . Memento noftri, Domine , in benepla- Et Jalvavit eos propter nomen fuum y ft g.
cito populi tui. ut notam faceret potentiam fuam.
i.Cer.io. I& eft, ut in eis fimus , in quibus Et increpuit mare rubrum , & ficca- ^ ,

5' beneplacitum eft tibi quia non in om,- : tum eft.

nibus illis beneplacitum eft Deo. Non Jegitur ulJa vox facla , qua fic-

hem f. 4, Vifita nos in falutari tuo . caretur mare

potentia ergo qua id fa-
:

Hoc inChrifto tuo, in quo pec-

eft, clum eft, increpatio di£ta eft.
cata dimittuntur, & animas fanantur , Et eduxit eos in abyjfis , ficut in de- Itmrf, 9,
ut cuftodiant judicium , faciantque ju- ferto .

ftitiam . Quia ficcitate fa£mm erat ficut de-

f, j,
Ad videndum in bonitate eleclorum fertum, ubi fuerunt abyffi.
tuorum , ad latandum in latitia gen- Et /alvavit eos de manu odientium , .* ,„
;, tis tuce . & redemit eos de manu inimici
Vifita nos , inquit ad videndum ,
, datum eft in hac redem-
Qiiid pretii
id eft, illumina nos, ne fimus casci, & ptione ? An
prophetia eft, quod in fi-
extra bonitatem eleclorum tuorum . gura baptiimi hoc fa£tum fit , ubi re-
Quoniam oculi interiores re£ta vident, dimimur de manu diaboJi magno pre-
a;quitatem vident, bona concupifcunt . tio ,
quod eft fanguis Chrifti ? Unde
In hac ergo bonitate fac nos vide- & convenienter hoc magis mari rubro fi-

re, & lastari in laetitia populi tui, qua? guratum eft.

non eft praeter te/ quia omnes tui non Et operuit aqua tribulantes eos , unus f. n.
gaudent nifi de te. ex eis non remanfit.
J*#<w $. y. Ut cum bareditate tua
lauderis . Et crediderunt in verbis e/us, & lau- f, n.
Id eft , ut omnia bona haereditatis daverunt laudem ejus
tuae , quam elegifti & adoptafti , ad tuam Talis locutio eft, cum dicitur, Hanc
gloriam laudemque referantur Quia . fervitutem fervivit , aut , talem vitam
xo IJ *

vixit. Laudem vero Dei illam dixit ,

'
quos vifitas in falutari tuo, Jaudari ni-
fi in tua laude non poffunt ,
qui eos qU33 cantico Exodi continetur.
laudabiles faeis. Cito fecerunty obliti funt operum ejus; ^. j 5 .
t. 6. Peccavimus cum patribus noftris^ inju- non fuftinucrunt confilium ejus.
fte egimus , iniquitatem fecimus . Feftinaverunt beati fieri temporaJi-
Dupliciter inteJligi poteft, quod pec- bus rebus, & magis concupierunt pras-
caverint pofteri cum patribus iuis, tan- fentia, quam futura: cum debuerint de
to antiquioribus five quia in lumbis
: tantis erga fe beneficiis inteJJigere ,

quod
 . . . , . ' , ..

\
EXPOSITIO IN PSALMUM CV. 231
quod aliquam fine fine beatitudinem
acl ga , qua erant illi conterendi , in qua
vocarentur Moyfes obiecit feipium pro eis. Etde-
i. 1* Concupierunt concupifcentias in dcferto y monftratum eft, quantum pro malisva-
&
tentaverunt Dotninum in inaquo- leat apud Dominum fanftorum inter-

fo. ceifio

Talis locutio eft, Concupicrunt con- Ut averteret iram ejus, ne difperderet ieemf.zj
cupiicentiam, qualis eft iuperior , Lau- eos: * & pro tiihilo habuerunt ter~
hit"

daverunt laudem. ram deftderabilem , nec crediderunt

tlJ , Et dcdir eis petitiones eorum , & mi- verbis ejus,

animam eorum
fit faturitatem in Nullo modoifti culparentur, quia pro
Animam hoc loco , non iecundum nihilo habuerunt terram , cujus tempo-
quod rationaliseft, dixit; ied iecundum rale regnum etiam nos pronihilo habe-

a id quod * animatum corpus anima fi- rc debemus: nifi terrailia, qux diceba-
cit: adcujusanimalis fuftentationem per- tur fluens Jac & mel, magni iacramen* Exod.3.»

tinet cibus & potus. ti habuiffet fignificationem . Quod non

i. 16.
Et irritaverunt Moyfen in cafiris , & intelligentes , nec defiderantes , fed in
Aaron Janclum Domini. terrenis tantum felicitatem fuam confti-

*
Et aperta e/i terra^ & deglutivit Da- tuentes, non crediderunt verbis Dei ; &
b
17.
tban , & h
fuperoperuit Juper con- pro nihilo habuerunt terram defiderabi-
gregationem Abiron lem, id eft, a;ternam atque csleftem.
Quod eft deglutivit hoc eft, fupero- , Et murmuraverunt in tabernaculis futs, y. *?.

perutt: amborum autem unaerat cauffa, non exaudierunt vocem Domini.

ob impium fchifma. Et elevavit manum fuam fuper eos , ut f. z6.
1. 18. Et exarfit ignis infynagoga eorum^ & profierneret eos in dejerto:
fiamma combujjit peccatores . Et dejiceret femen eorum in natiotubus y yr. % .
7
Licet jufti quoque & laudabiliter vi- & difpergeret eos in gentibus
ventes, non fint abfque peccato : Scri- Et conjecrati funt Belpbcgor man- : & f. 2 s.

ptura tamen peccatores, nonleviumcul- ducaverunt facrificia mcrtuorum

parum homines , fed multorura facino- Et irritaverunt eum in adinventionibus ^. 29.
rum, & profundae miquitatis , hoc no- fuis , & multiplicata efi in eis rui^
mine appellare coniuevit. na*
tf. 19. Et fecerunt vitulum inChoreb, ado- & Suipenfa fuerat ira juftitix , &in pec-
raverunt fculptile catores dilata vindicla. Sed pofteaquam
f. io. Et mutaverunt gloriam fuam in Jimi- confecraverunt fe idolis, & manducave-
litudinem vituli comedentts fcenum . runt facrificia mortuorum , id eft ,
qua:
Deus erat gloria eorum, fi ejus con- mortuis hominibus immolabant ; forni-
pr filium iuftinerent ; cui dicitur . Gloria cationi quoque alienigenarum mulierum
lt

mea , &
exattans caput meum Iftam glo- .. miicuerunt, multiplicata eft in eis rui-
riam fuam , ideft, Domini, immutave- na, ut ob augmentum criminum gra-
runt in fimilitudinem vituli comedentis vius vaftarentur. In qua vaftatione Do-
fcenum: ut ab eo comederentur , a quo minum Phinees facerdos placavit: quia
;,- 6 comeduntur qui fapiunt fecundum car- maiculum & feminam , in complexu
nem. Omnis enim caro fcenum. adulterino deprehenfos , pariter intere-

%t
Obliti funt Deum, qui liberavit eos y mit : & deputatum eft hoc ei ad jufti-
tf. *2. qui fecit magnalia in /Egypto , *mi- tiam : quia vidit Dominus , quod hoc
rabilia in terra Cham , terribilia in totius populi charitate feciffet.
mari mbro. Et fietit Phinees , & placavit ; &• y. }0 ,

Qua: funt mirabiha, eadem terribilia. cejfavit quaffatio .

Nulla quippe eft admiratio fine quadam Et reputatum efi ei ad jujlitiam in f. ji.
formidine generatione & generationem , ufque
y. »j. Et dixit difperdere eos , fi non
Moy- in fempiternum.
fes eleclus ejus JietiJJet in confrailione in Et irritaverunt eum ad aquam contrn- ^.
confpeiiu ejus. dittionis , & vexatus efi Moyfes jj."

Non ita dixit , In confrattione ,

quafi propter eos : * quia exacerbaverunt ^*

c ut < confrangeret iram Dei : fed in pla- fpiritum ejus . Et difiinxit in labiisfuis.
San-
a FortaiTe fcripferat S. Profper, ut in Auguftino ie- b Editi fimplici verbo , opcruit . Subflitui compofi»
gitnr , fecundum id quod animant corpui animal facit : tum, Juperoperuit , cogit expofitio fubfequens.
cum ftatim de animali fubjungens dicat , ad cujns ani- c Sic Lugd. Lovar.. Duac. Colon. pro confringe- &
matit juflentationem , Non mutavimus tamcn , qoia ret: cujus loco poltenores editores pofuere frangeret ,
non favebant Editi noflrr, nec fenfus omrirs aberat a quod legitur etiam apud Auguflinum.
kclione folita.
 . . . . . . . . . . .

232, S. P R O S P E R 1 Aq^uitani
San&us Moyfes perturbatus murmu- Et tradidit eos in manus gentium, & t- 4i.

re populi, non tenuit fiduciam qualem dominati funt eorum qui oderunt eos.
debuit, & dubitanter petram virga per- Et tribul averunt eos inimici eorum : y. 4».

tttiffit, diftinguens hoc miraculum a ce- bumiliati funt fub manibus eorum
teris, quafi non pofTet qui cetera fece- Quando eos hasreditatem Dei vocat,
D
' -•
rat , etiam iftud efficere . Hinc ergo non ad perditionem, fed ad difciplinam
meruit prior mori, quam terram repro- hajc abominatio fuit.
miffionis intraret . Cui tamen Deus Scepe Itberavit eos :
ipfi autem exacer- t. 4h
tamquam elefto fuo etiam poft mor- , baverunt eum in Confilio fuo

Teremiu tem > konum

perhibet teftimonium ut : Perniciofum confilium eft hominis ip-
Malaem intelligamus, eum hujus tantum hsre- fi homini, quo ea quarit qua fua funt,
ditatis privatione multatum \ non au- non quaz Dei : & ideo exacerbat confi-
tem illius ajternaj ,
quam fignificabat lium Dei ,
qui feipfum fuis promittit
temporalis 8c terrena pofieffio. hajreditatem ; ut non temporahbus bea-
Non dijperdiderunt gentes ,
quas dixit ti fieri cupiant, fed seternis.
y. 34.
Dominus illis . Et humtliati Junt in iniquitatibus fuis. Itemf.tn

%31.
Commixti Junt cum gentibus , & didi~ Et vtdit cum tribularentar , cum audi-
ir. 36, cerunt eorum *
operaJervie- : & ret orationem eorum
7. 44-

runt Jculptilibus eorum > faclum & Et memor fuit tejiamenti fui\ & pcS'
7- 4?-
efi illis in Jcandalum. nituit eum Jecundum multitudinem
Illud , quod gentes non difperdide- mijvricordtee Juce

runt, & quod eis permixti funt, faclum Pamituit, di£tum eft,quiafententiam,
eft illis fcandalum.
in qua eos puniturus videbatur, in miferi-
t- 37^ Et immolaverunt filios fuos & filias cordiam vertit quod Deus fine com- : ,t« .*

fuas damoniis. mutatione confilii fui facit Quia etfi .

f. 38. Et effuderunt Janguinem innocentem ,

apud nos qusdam ipfius judicia & ope-
fanguinem filiorum fuorum filia- & ra variantur ; apud ipfum tamen om-
vum fuarum , quas facrtficaverunt nium rerum exitus pradcientem , nihil
Chanaan
fculptilibus nova difpofitione agitur; qui fecit qua:
Hiftona quidem talium facrificiorum futura funt. Cum
ergo pcenituit eum Je-
non meminit ; fed nemo dubitet pfal- cundum multitudinem mijericordia fuce ;
mum vera narrare. hoc fecit quod diipofuerat, ut concede-
Et interfetla efi terra in fanguintbus ,
ret quod le conceffurum elfe pradcierat.
Itemf 38
* & contaminata efi in opertbus Et dedit eos in mijericordias , in con-
7. 4<?.

eorum . JpeBu omnium qui ceperant eos Vedi app.

Tropica locutio eft , qua fignificatur Bene hoc ad omnes ad filios promif-
per id quod continet, id quod contine- fionis referretur , qui redimuntur per

tur ficut dicimus, malam domum, in

: fanguinem, & eruuntur de poteftate te-
qua mali habitant ; & bonam, in qua nebrarum ut refipifcant de diaboli la- X. Tim, I.
:

boni a
InterfecTa ergo terra in fan-
. queis, a quo captivati tenentur, ad ip- U,
guinibus, cum ipfi , qui eam habitant, fius voluntatem

interfe&i funt in animam, contami- & Salvos fac nos , Domine Deus nofier ; 7. 47.
nati in operibus fuis. & congrega nos de nationibus .

ltemif.$9
Et fornicati funt in adinventionibus Ut confiteamur nomini Janclo tuo-y & Item f .47
Juis gloriemur in laude tua
Non fic di£tae funt adinventiones ip- Benediclus dominus Deus IJrael^ a fa- 7. 48.
forum ,
ab ipfis repertaj , nullo
quafi culo) &
ujque in feculum
praecedente , quod fequerentur , exem- Id eft, ab aterno ufque in ajternum.
plo fed in eo diftaz funt ipforum ,
: Quia fine fine landabiturabeis, de qui-
quia illas fuas imitando fecerunt. bus dicitur Beati qui habitant in domo PMS5.5.
,

Et iratus eji furore Dominus in popu- tua-f Domine: in faecula fceculorum lauda-
T- 40« lum fuum . bunt te Tunc enim perficietur quodin
.

Perturbatio iraz in Deum non cadit/ primordio Pfalmi hujus oratum eft, Me-
fed in confuetudine loquendi potentia ,
mento nofiri Domine in beneplacito popu-
vindiclae indeclinabilis hoc vocatur. li tui ; vifita nos in Jalutarituo. uidvi-

Jwwy.40 E* abominatus efl bareditatem fuam: vendum in bonitate eleiiorum tuorum^ ad

U-
a Hanc leclionem tuetur fanfrus Auguftinus hoc Io« in multis linguis effe voluit , atque ita effe fcriptum ,
co, his verbis differens Putaremus fcnptorir etrorem,
.• Interfeila eft terra in fanguinibus , in/peBis Gracis co^
eumque diceremus pto eo quod eft injefta, fec/ffe inteife- dkibus videremus, Grace habetur, t<povox,rnj9n
&a, nifi haberemus beneficium Dei, qui Scripturas fncts
 . .. . . . : .,

EXPOS I T l O 1 N PSALMUMCV. 233

lcetandum in Uetitia gentis tu<e, ut lau- in civitatem babitationis
Matt.io.6 dcris cum fxereditate tua. Non enim de Confiteantur DominomifericordiamejuSy *• 8.

gentibus iblas congregat oves ,

quae pe- & mirabilia cjus filiis hominum,
joan.10.16 rierunt domus Iirael ; fed etiam illas ,
Quater in hoc Pfalmo repetuntur hi
quae non funt de hoc ovili/ ut iit unus verfus; & miferationum Domini toties
Uidcm. grex, ut diclum eft, & unus paftor. Ju- facla confeflio fignificat, unumquemque
daei vero computant ad fuum regnum vi- redemptorum , ut perveniat ad perfe-
fibile iftam pertinere prophetiam : quia clam pacem, quatuor tentationum peri-
fpe invifibilium bonorum gaudere non cuiis iiberan, Nam primum periculum
norunt, in laqueos iilius ruituri iunt, de eft, deviumaveritatehominem, inigno-
/o«».j4j. Sl
uo Dominus ait, Ego veni in nomine rantiae foiitudine atque errore verfari
Patris, &
non Jufcepijiis me alius ve- : & carentem cibo potuque fapientiae, fa-
nict in nomine fua , bunc fufcipietis me fitique deficere. Sed cum hoc labo-
Itomf.tf. Et dicct omni% populus: re fatigatus exclamaveritad Dominum,
Id eft, omniselectiopraedeftinatorum, deducitur ad viam fidei, per quam in-
omnes filii promiflionis, qui funtexcir- cipiat pergere ad civitatem quietis , &
cumcifione, & in praeputio gens fan£ta, confiteatur Domino miferationes ejus , et
populus adoptionis. mirabtlia ejus filiis baminum .

Fiat, fiat. Quoniam fatiavit animam inanem y & t. 9-

antmam efurientem implevit bonis

P S A L M U S CVI. Sedentes in tenebris & in umbramor- #. io.

tis , compeditos in mendicitate , &

y« u C^Onfitemini Domino , quoniam fuavis in ferro
ejl , quoniam in Jaculum mtfericor- Quoniam exacerbaverunt eloquia Dei y t. n.
dia ejus. et confilitim Altijftmi irritaverunt
Et humiliatum eft in laboribus coreo- t, i*.

c 'Onfiteri poteft fuavitatem

fuave eife,
qui guftavit. Nam
Domini,
quomododicet
quod neicit? Accedat ergo ad Sicut
rum :

adjuvaret eos
infirmati funt

prima tentatio
,

fuit
nec fuit qui

erroris &
guftandum, ut poflit ruclare ad confiten- famis rn ignorantia veritatis; itapoftea
dum In feculum aixtcm y id eft, maeter-
. quam quis agnoverit viam Chrifti , &
num eft quia aeterni
mifericordia ejus : nofle cceperitquid fibi credendum, quid-
erunt, quorum in hoc tempore miieretur, ve faciendum fit, laboribusfecundaeten-
% 2. Dicant qui redempti funt a Domino , tationis excipitur: ut cum vult quafivi-
a
quos redemit de manu inimicorum , ribus fuis contra peccata confiigere ; a
de regiombus congregavit eos inveniat cupiditatum^difficuitatibusprae- b

**
Ab Ortente & Occafu , ab Aquilone peditum , & non pofle viam quam di-
& Mari. dicit, proptercompedes, ambulare. Ex-
Redemptus quidem videtur Ifrael de ciamet ergo&in hac tribulatione , &de
terra jEgypti, de domo iervitutis : led gratia Dei pofcat auxiiium / ut ruptis
hic hi vocantur redempti ,
qui in toto vincuiis , ad recle
impoflibilitatis fuae
orbe terrarum, de magna & lataiEgy- agendum accipiat facultatem; quamuti-
pto, quafi per marerubrum, baptifmum que poflet Dominus, remotis obftaculis,
lacratum Chnfti fanguine , Hberantur . fponte praevenire; nifi utile eflet homi-
Dicant ergo Chriftiani, qui vocatifunt ni , experiri infirmitatem fuam , & de
de univerfo mundo, quoniam fuavis Do- bonis operibus, non in fe , Do-
fed in
minus, &
in faculum mifericordia ejus. mino gloriari: ut noverit confiteri Do-
f. 4 . Erraverunt in folitudine y & in Jicci- mino miferationes ejus, c cujus munera
tate ; viam ctvitatis babitationis non accipit , ut cupiditates fuas poflit evin-
invenerunt cere.
f. y. Efurientes & fttientes , anima eorum Et clamaverunt ad Dominumcvm tri- fc ij„
in ipjis defecit. bularentur , et de necejjitatibus eotum
t. 6. Et clamaverunt ad Dominum cum tri- falvavit eos .
bularentur , & de necejftt atibus eo- Et eduxit eos de tenebris et ujnbra mor- t- 14.
rum liberavit eos. tis, et vincula eorum difrupit.

^
Et duxit eos in viam rettam, utirent Confiteantur Domino mi/ericordiase/uSy #. ij.
S. Profperi. Gg dr
a Supple pronomen/?, ut in Auguftino, Inveniter- tum difficultatibus prapeditum ajebat S. Profper.
go fe ligatum &C. c Forte, cujus munere accipit . Editi omnes habent,
b Auguftinus dicit , Liberat Dominus de neeejfitati- cujut munera accipit.
but , rumpit vincula difficuitatis : &
fupra , cupidita»
 . . . ; . , . .

234 S. P R O S P E R I A Q^U I T A N I

tf/ mirabilia ejiis filiis hominum . gant, hi de profundo cordis humani tem-
1. 1*. jguia contrivit portds areas, et vecles peftates feditionum & diflenfionum fre-
ferreos cOrtfregit. quenter exortas, qusnavem poflintper-
t< 17. Sufcepit eos de via iniquitatis eorum turbare , patiuntur : & agnolcunt ideo l - Cor- «*
*
9 '

proptcr injuftitias enim fuas humilia- Deum finere, ut hax fiant, ut probati
ti junt. manifeftiores fint, & ut ipfe in preffu-
Quia prius tmam a dortiinatione pec- ris a fidelibus invocetur.
cati per gratiam liberarentur , fuamvo- Dixit, et ftetit fpiritus proceilce, *• **•
«K.10.3.
] e j3 ant juftitiam conftituere , ignorantes Id eft permanfit & perduravit, uttur-

Dei juftitiam hurrtiliati ergo funt per

: bati vehementius fupplicarent
experimenta impombilitatis rofe|, 8c in- Et exaltati funt fiuttus ejus. h<imtrt
venerunt fefineDei adjutorio nihil pof- uJfcendunt ufque ad ccelos, et defcen- *• z6 -

fe. Sed tertia eos tentatio fufcipit, quaj dunt u/que ad abyffos : anima eorum
infert faftidium verbi Dei . Plerumque in malis tabefcebat.
enim, quos ignorantia 8c concupifcentia Turbati funt, etmotifunt ficut ebrius: •#. i7 .
b
ftoh extinxit, inedia & tsedium, & fa- etomnisfapientia eorum exortaeft. b

ftidiilanguor occidit. nifi forte non eft

-
Qui federtt ad gubernacula , &navem
periculum, quando nec in le£tione, nec fideliter amant, vim hujus perturbatio-
in oratione eft deieclatio nis agnofcunt. Quoniam plerumque ta-
^..18. Omnem efcam abominata eftanimaeo- libus fcandalis exagitatur Ecclefia , ut
rum ; et appropinquaverunt ujqae ad praefidentium corda deficiant . Et quid
portas mortis, reftat, nifi quod fequitur?
Se»t.tfl iq
Si CU t corpori noxium eft corporalem Et clamavernnt adDominum, cnmtri- $; 2 t,

efcam non pofle percipere , ita anim» bularentur ) et de necejfttatibus eo-

periculofum, fpiritales delicias faftidire. rum eduxit eos
t. 19. Et clamaverunt dd Dominum cum tri- Et imperavit procellce , etftetit in au- y,i 9 ,

buiarenfur ) et de necejfttatibus eo- ram, et Jiluerunt fiuftus ejus.

rum liberavit eos, Et latati funt quvniam ftlueruftfy et ^ #
J0#
r-Mi. Mifit verbum fuum , et fanavit eos: deduxit eos in pbrtnni votKAtatistb-
et eripuit eos de corruptela eorum. rum,
Quaedam mentis corruptela eft, cum Confiteantnr Domino miferationes , c
,
t- 31.

falubria & fuavia non amantur: ergoSc et mifa bilia ejus filiis hominUm.
de hoc liberari malo, plurimum bdnum Ubique omnino confitvantur Dominti^
eft, non merita noftra , non vires noftra* ,
Confiteantur Domino miferationes *
,
non iapientia noftra ; fed miferariones
a et mirabtlta ejus filiis hominum e/us. Ille ametur in omni noftra libera-

t. ". Et facrificent , facrificium laudis ; et tione, qui eft invocatus in omni tribu-
adnuntient opera ejus in exultatio- latione
ne Exaltent eum in ecclefiis populi y etin t. v-
Non cum tsdio, non crtm fflcerore , cathedra feniorum iaudvnt eum .

fton cum anxietate, fed in exultatione. Jam ergo dubium non eft, quod om-
Verum fupereft quarta tentatio, & qua* nes fupra di6ht tentationes , tribulatio-
ad prafidentes ad fubditos pertinet & .*
nes , liberationes , in Ecclefia agantur .

quoniam cum gubernator tempeftateur- Quid ergo in hac Ecclefia operatus eft
getur, omnes qui fimul navigant , eo- Dominus, nifi utfuperbisrefifteret, hu-Jac>^-
dem periculo premuntur , & fimul in milibus autem daret gratiam ? qui Ju-
portu fedata tempeftate falvantur. De- dajos extollentes fe de genere Abraha?,
nique fequitur. & de legis eloquiis, fprevit ; & ampu- Rom u . . 1Q

T-»3. J&ui defcendunt in mari in navibus , tatis naturalibus ramis , oleaftrum oles
facientes operationem in aquis mui- inferuit, & de omnibusgcfttibus, Abra-
tis, ha» fpiritale femen elegit

T. M. Jpfi viderunt opera Domini, et mira- Pofuit fiumina in defertum, eP exitus t. 33.

bilia ejus in profundo. aquarum in Jitim:

Quorum ergo opera eft ut populos re- Terram fruftiferam d infalinis, ama- t. i\.
/• d

a Hic editi noflri antiquiores omittunt vocem iftam bus antiquioris xtatis: cum tamen legatur ubique apud
ejus, qua: fupra legtbatur, & in Auguftino non omit- Auguflinum.
titur. d Auguftinus legit, in (alinas . Libri noftri omnes,
b Lege, abforpta Erroremque agnofce in ante-
efl. in jalinis nec ihfrequens aufroribus antiquis cafum
:

hacEditis : iic enim legit poft Auguftinum Vulgiua fextum ufurpare pro quarto. Quod alibi apUd Auclo-
nottra. ttta hofttum notate «oft erit difiidle.
c Iterum omiflum, ,;*,, ut fupra in Editis omni.
 . . . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CVI. *35

litia inbabitantium in ea. quia principes effe voluerunt.
Propter hanciuperbam malitiam, Ju- Et feduxit eos in invio , & non in Ittmf.^o.

deos deferuit gratia , & fa6ta eft terra via.

corum fterilis atque deferta . Quia om- Illi qui ad civitatem habitationis ten-
xxis prophetia , omne facrificium , omnia debant , dire£ti funt & deducli : ifti au-
ibi lacramenta ceffarunt, & ad humili- tem civitatem fanftam , , id, eft Eccle-
tatem gentium tranfierunt. fiam catholicam deferentes, per erroris
f. 3j. Pofuit defertum in Jiagna aquarum , fui invium abire permiffi funt , & fuae

et terram Jine aqua in exitus aqua- funt traditi voluntati . Deus enim non
b
rum. deceptionis malignitate \> feducit ; fed
tf. ;6. Et habitare fecit illic efurientes judicii veritate difcernit.
^ *»•
ab i 8
Opera gratia* narrantur ,
qua» effufa Et adjuvit pauperem de mendicitate .

.&c. ' eft in nationes immundas prius , atque Pauper & mendicus eftille, quinihil
defertas, & a cuitu veritatis alienas fibi tribuit ; fed totum de mifericordia
lum y.]6 Et conjiituerunt civitatem babitationis . Chrifti expeclat , ante Dominicam ja-

Quoniam cxleftem Jerufalem jam a

nuam quotidie clamans , & pullans ,

fponte obtinet, qui fide juftificatus eft . ut ei aperiatur, & ut ejus nuditas ve-

y
Et feminaverunt agros , et plantave- ftiatur.
runt vineas, etfeceruntfrutiumfru- Et pofuit ficut oves c familias hemf 41
menti Hunc quafi unum pauperem &unum c ,

Philip. 4. De quo gaudet ille operarius, quidi- mendicum adjuvit Deus, eumque in fa-
* 7*
cit , Non quia quaro datum , fed requiro milias multiplicavit, id eft , unam Ec-
fruclum clefiam, unam plebem, unam ovem in
^ « Et benedixit eos^ et multiplicati funt latitudinem totius orbis extendit.
nimis et jumenta eorum tion funt
: Videbunt recli , jocuudabuntur & , & y. 4t#
diminuta omnis iniquitas oppilabit os fuum
Jumenta& pecora dicuntur in Eccle- Iniquitas illa garricns contra unita-
fia , fimpliciter ambulantia , fed utilia : tem , convicla a veritate , obftruet os
non multum dofta, Er- fed fideplena. fuum, non habens quod loquatur.
go&fpiritales& carnales benedixit Deus, £j)uis fapiens ? & cujlodiet hcec , in- y. 4S .

& multiplicavit , ita ut non minueren- telligens miferationes Domini.

tur. Quid cuftoditurus eft fapiens, nifi ut
ir. 39. Et pauci facli funt, & vexati funt a fit pauper, non dives , non fit , id eft
tribulatione malorum & dolorum. fuperbus , non Quia haec fit inflatus ?

Ecclefia cathoiica in ele£tis fuis ,

cuftodiens intelliget miferationes Do-
prsecognitis a Deo , filiis promiffionis, mini; non merita fua, non vires fuas,
membris corporis Chrifti , non minui- fed miferationes Domini qui erran- :

tur, nec ad paucitatem redigitur/ quia tem & egentem in viam deduxit , &
ipfi vere funt ; aut cum lapfi fuerint, pavit ; qui pugnantem adverfum diffi-
reparantur ac permanent , oc femper cultatem peccatorum, & colligatum vin-
multi funt, quia de numero eorum ni- culis d follicitudinis, folvit & liberavit;
hil perit. Qui ergo in hanc foliditatem qui faftidio languentem & pene morien-
seternaj multitudinis , aut non introje- tem, * miffa verbi fuavitate recreavit;
runt, aut cum
viderentur introiiffe, ab qui periclitantem inter naufragia fcan-
eadem receflerunt , ipfi pauci facli funt: dalorum a diicrimine maris in portum
,

quia ab illa, qux permanet, multiplici deduxit tranquillitatis ;

qui eum denir
St»t.*jr u unitate divifi funt . Numquam enim que conftituit in eo populo , ubi humi-
multi funt, qui ad non effe tendunt . libus dat gratiam; non in illo, ubi fu-/^ M .<5.

Et quid tamobnoxium paucitati, quam perbis refiftit : & fecit eum fuum , ut
quod eft debitum perditioni? intus manens multiplicaretur , non ut
40. Effufus contemptus eji fuper principes. foras exiens minueretur.
tf.

Hsretici &
fchifmatici ab Ecclefia
reprobati : & ideo magis contempti ,
5". Profperi. Gg PSAL-
a Non dubitamus hic pro fpontt obtinet , legcndum mam editionem facile inveclum , in pofteioribus om>
fore fpi Editi funragarentur . AugufHnus
obtinet , fi nibus inemendatum remanfir.
enim ait, lntetim babitationis in fpe , quaniam , Otii c Editiones noftrz omnes hic in ora hbri indicant
tne audit inquit , habitabit in fpe Apoflolus , Spe .'
& aliam leftionem , qua pro familias, legatur patriam.
falvi faEli fumus . Rom. 8. 24. d Auguftinus dicit , vinculisconfuetudinis . Edjtiom-
b Ita minifefte Iegendum fuadet fenfus Ioci, ver- & nes Profperiani , vir.culis Jollicitudinis .

fus Pfalmi qui explicatur : non vero ut antea Editi , c Apud Auguftinum, miffa mtdicina verbi fui
malignitates educit : quod errore Typographico inpri.
 ;. . , . , . . . , ,

Z$6 & P R O S P E. R I A Q_U I T A N I

P S A LM U S CVII, Non parvum debet ,

aliquid putari
quia non ait , Pro eo ut diligerent me,
PSalmus autem centefimus-feptimus interficiebant me ; fed, detrahtbant mir
praetermiiTus eft : quia in poftre- hi, Ideo quippe interfecerunt, quia der
mis quinquagefimi-fexti , & in quinqua- traxerunt, negantes Fiiium Dei, & di-
a
a gefimi-noni, videtur expofitus . Itaque centes quod in principe dcemoniorum eji-

incipit cit damonia *

&, dcemonium habet , &
infanity quid eum auditis ? & cetera ta-Luc .u.iu.
PSALMUS CVIII. lia. Qua detra£tione avertebant ab eo^''
10 "

quorum converfionem ille quzerebat :

a . ~^\Eus laudem meam, ne tacueris : quia quod nocentius erat , quam quod mox
os peccatoris , C dolofi Juper me refurre£turum parabant occidere.
apertum eji Ego autem orabam. hemi/.*.
Non quidem dixit, quid orabat: fed

F (Salmum iftum de Chrifto

prophetiam
ftolorum fideliter Jegit , agnofcit ; ubi
,
quifquis Aftus
habere
Apo-
illud intelligimus, quod in cruce pen-
dens ait, Pater, ignofce illis ; quia ne-Luc.i^.^
fciunt quid faciunt d Quam bene intel- .
d
evidenter oftenditur, de Juda traditore ligitur pro difcipulis fuis oraife , quod Luc.2z.3z
Domini prophetatum , quod hic fcri- etiam ante Paflionem fuam dixit , ne
t J 9.
,10
ptum eft, Fiant dies ejm pauri, & epi- deficeret fides eorum ,
quando ipfe fixus
' '
Jcopatum ejus accipiat alter . Sed fi de in ligno non utebatur potentia fua, fed
b uno b omnia, qua hic
illa in malo di- patientiaj praibebat ne ini- exemplum :

£ta funt, conemur accipere , expofitio- micos iuos divina poteftate delendo, ad
nis ratio vacillabit . Melius ergo uni- hoc nos aedificaret , ut impatienter fe-
verfa clarebunt , fi quaedam ad omne ftinaremus de his, qnos malos patimur,
genus inimicorum Chrifti, quorum Ju- vindicari ; cum fcriptum fit , Melior eji P*ov. 16.

das primatum gerit, quajdam autem ad patiensy quam fortis

ipfum judam proprie pertinere intelli- Et pojuerunt adverfum me mala pro if- ?•

gantur bonis, &

odium pro diletlione mea.
y. i. Vox ergo Domini eft DEUS lau- : Quamvis pcena patien-
voluntaria fit

dem meam ne tacucris. Laus vero ipfius tis, hocefttamen maximum periequen-
vera & maxima eft , qua , hoc ipfum tium crimen , quod bonitati mahtiam ,
quod eft , unigenitus Dei Filius prasdi- & dileclioni odia reddiderunt: pro qua
catur. Contra quem os dolofi peccato- impietate quid recepturi fint , optantis
c
ris erupit, cum virtus c mea infirmita- fimilitudine incipit prophetare. Nonau- Senteji n
tis carne tegeretur. tem pcenam reorum concupifcit Deus
^
Locuti funt adverfum me lingua dolofa : tamquam exfaturari defiderans ultione;
Matt. iz. Tunc utique ,
quando eum tamquam fed quod juftum eft, cum tranquillitate
l6 '
magiftrum bonum captiofa adulatione difponit; ut etiam mali non fint inor-
laudabant dinati

hemii i
Ef fermonibus odii circumdederunt me9 Conjiitue fuper eum peccatorem , & ^ 6>
& expugnaverunt me gratis diabolus Jlet a dextris ejus
Illi qui doloieantea loquebantur, po- Cum fuperius querela de pluribus
ftea in me apertiodii vocibus faevierunt fuerit,nunc de uno loquitur Pfalmus,
gratis/ quia cauiTam inimicitis non ha- & in unius intelle£tam perfonam ultio
buerunt, nifi iniquitatem fuam; & nul- futura difponitur non quia illi extra :

lo fibi propofito commodo, gratuitoma- fupplicium fint futuri fed quia in ca- \
ligni & crudeles fuerunt. put fceleris bene fertur fententia, quas
yt .
f
Pro eo ut diligerent me , detrahebant confortes impietatis non omittit in ul-
mihi f tione, quos damnat in principe. Qiiid
eft
a Supplt iterum, poflrcmis pattibus . Nam nec S- expofitionum illis anncxaruni ope , exponerc non nr-
Auguftinus hunc plalmum cvii. exponendum putave- glexifTet,
rat. Quoniam , ait ,
jam expofui eum in 1'J'almo quin. b Forte , iie uno tllo ; ut Auguft. de illo uno ba-
quagejimo Jexto, &
Pfalmo quinquage/imo nono , ex
in mine. .

quorum pojiremts partibus ille conftat . Natn pofliema c Sufpicamur Iegendum, merv, aur , ejus inflrmitatis
pars qwn.jua^climi Jexti prima efl bujus ujque ad eum carne tegeretur , aut aliud quid fuppkndum. Augufti-
vetjum ubi dicitur ,
, &
Juper omnem terram gloria tua. ni verba cui haec refpondent talia funt . Hoc autcm
Hinc autem ufque i» ftnm, poflrema pars efl qutnqua- [ fcilicet, quod cft unigcnitus Dei Filius , ] non ap.
gefimi noni. Ex his tamen verbis , ni falhmur , non parebat, fed apparente inflrmitate ejus latebat, cum os
tcCxe jnferri pollet S. Profperum , dc toto Auguftini peccatoris&os clolofi Juper eum apettum efl, quia oper.
opere in Pfalmos expofiriones fhlo breviori nullatcnus ta virtus bujus futt
collegnTe : cum certe, fi rnox citatos Pfalmos intaflos d In Auguftino Quamquam . Editi noftri omnes
,
reiiquiflet, hunc qui jllos maximam partem cxprimit, Quam
 . . , , , , , ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CVIII. 237

eft ergo, Conflitue fuper eum peccatorem, rum fiat oblivio . Difpereat autem me-
nifi, ut ei diabolus prsfit , cui ipfe le moria eorum in eo, ut nomen ipforum,
iiibdidit ; & ipfum in dextris habeat nulla fuccedente generatione, deficiat .
quem elegit ? Quia unicuique , five in Si autem an credibile fit, mi-
quseritur
bono, five in malo. hoc fiet dextrum, ferias viventium pofterorum ad pcenam
quod omnibus prxfert. mortui pertinere iequeftrata omni di-
:

t. 7-
Cum /udicatur, exeat condemnatus , & fputatione, qua: de hoc multiplex ori-
peccatum
oratio ejus fiat in tur, recle credimus hcec qua: per Spiri-
Judas non potuit orare per eum , tum-fan£tum prophetata iunt, accidifle/
quem vendidit . Oratio qua: non fit per ac fi poflit afleri, quod defunctos c vi- c

Chriftum, non folum non poteft delere vorum pcena non cruciet in Judam ;

peccatum, fed etiam ipfa fit ad pecca- tamen lceleftiflimum eam damnationem
tum. efleprolatam , ur inter fupplicia fua ,
• 8. Fiant dies ejus pauci, etiam fuorum miferia infelicior fieret ,
Id eft, dies apoftolatus ejus. & generationis iux femper doleret in-
Ittm f. t. Et epifcopatum e/us accipiat altcr, teritum. Hac fane omnia qua: in Ju-

/!8or.i.l6
Hoc ita fa£him efle , ut prophetarum dam dicla funt , etiam in Juda;orum
&c. eft, Ailus Apoftolorum loquuntur. populum prophetataintelliguntur. Quia
f, 9,
Fiant filii ejus orpbani, uxor e/us & & iuper ipfum conftitutus eft peccator,
vidua id eft, diabolus, cui fe fubdidit : &idem
Mortuo ipfo, utrumque faclum eft. ftat a dextris ejus ,
quem prstulit Sal-
tf. Io. Nutantes transferantur filii ejus , <& vatori : & ipfe in judicio condemna-
mendicent bitur, quia perfevcrando in impietate
Nutantes, incerti quo eant. d thefaurizet fibi iram in die iras . Et d

ItetnV.T-o. Ejiciantur de babitationibus fuis pat tn peccatum quia non nt

oratto ejus : uTm».i.j.
Hoc eft quod fupra dixerat, transfe- per mediatorem Dei & hominum , ho-
rantur . minem Chriftum Jcium, & facerdotem /»/.109.4.

ir. 11,
Scrutetur fanerator omnem fubfiantiam in aternum , iecundum ordinem Mel-
ejus, & diripiant alieni labores ejus. chifedech. Et facli funt dies ejus pauci,
ir. 11.
Non fit illi adjutor , nec ftt qui mi- quod de regno ipforum accipiendumeft,
fereatur pupillis ejus. quia non diu manfit poft crucem Chri-
Id eft, nec adjutorem habeat , nec fti.Et epifcopatum cjus accipiat alter ', Miw. ij.

tutorem. a
quoniam Chriftum qui non venerat ,
M "

Fiant nati ejus in interitum , in una nifi ad oves perditas domus Ifrael, re-
generatione deleatur nomen ejus . fpuerunt Fa6ti funt quoque filii eorum Matt.z.u
.

Id eft, ut quod de eo generatum eft, orp/jani : de quibus diclum eft, filii au-
jam non generet, & cito tranfeat. tem regni ibunt in tenebras exteriorcs ,

*. 1 4.
In memoriam redeat iniquitcs patrum qui utique Deum
Patrem bene intelii-
ejus in confpeftu Domini , pecca- & e
guntur omififle Qui enim Filium non
.
e
tum matris ejus non deleatur . habet, ait Veritas, nec Patrem habet . j./<w». 2.
4"
Si Judas maneret in eo ad quodvo- Et uxor eius vidua , Uxor regni plebs
f
catus eft, nullo modo ad eum vel fua intelligi poteft, qus amiflb
ipfa regno
parentum iniquitas per-
praiterita, vel vidua facta Nutantes translati funt
eft .

tineret Quia autem non tenuit ado-

. filii ejus, &mendicant. Nutantes quip-
ptionem in familia Dei , fed iniquita- pe periculis , debellati funt fiiii ipfius.

tem potius vetufti generis b elegerit regni: qui oftenduntur mendicare, quia
;

rediit iniquitaspatrum ejus in confpe&u non dubium eft , eos ad aiienam mife-
Domini, ut in eo etiam ipfe puniretur, ricordiam vivere . Ejkiantur , inquit ,
& peccatum matris ejus non eft in eo de babitationibus Juis : & ita faclum eft.

deletum Scrutetur focnerator omnem fubjlantiam

tf.if. Fiant contra Dominum femper : & eius-y ut fcilicet omnis vitaeorum, qua:
difpereat de terra memoria eorum. fubftantia: nomine fignificata eft, inqui-
Vid. afp. Fiant contra Dominum, dixit, nonut ratur, & nullius debiti, id eft, peccati
Domino adverfentur -; fed ut fint in eorum, remiflio fiat.
-

quia iilum refpue-

conipeftu Domini, ne ulla meriti ipfo- runt, in quo folum eft abolitio pecca-
to-

a Auguftinus hoc intelligit, ad tuendam ejus pofie- edit. vivorum.

ritatem dici . d In Auguftino, thejaurizat.
b Forte, elegit , ut in Auguftino : etfi Editi omnes, e Ita quidem Editi oniscsProfperiani . At !egi con.
elegerit venit ut in Auguftino, amififfe.
c Edit. Lov. Duac. & Colon. male virorum: Lugd. f Auguftinus. ipfo regno.
 .. . . .. . . . . .

238 S. P R O S P £ K. 1 Aq^uit.a.ni
torum. Et diripiant alieni labores eius : pore, in quo ufque m finempatiturper-
diabolus, & angeli ejus, rapiant fruclus fequentes
operum fibi impeniorum . Non fit illi Et dilexit malediclionem , venietei. & f. iS.
adjutor A
quo tniffl juvari poteft , qui
. Qtiamquam & Judas malediclionem
non habet Chriftum ? Afo y?r qui mi- dilexerit , vendendo atque tradendo ip-
fereatur pupillis eiusQuia amifio Deo . fum benediclionis auftorem : apertius ta-
Patre, cujus Filium periecuti funt, non men ille populus maledi£tionem dilexit,
habent qui eorum mifereatur , non ad quando dixit , Sanguis hujus fuper nos , Matt. 27.

temporalem vitam fumendam , vel fu- & fuper filios noflros

25.

itentandam led ad veram vitam , id

; Et noluit benediilionem , & clongabi- ltemii.it.

eit, akernam Fiant nati ejus in interi-

• tur ab eo
tum: utique iempiternum. In gemratio- Et Judas quidem benediclionem ab-
nc una deleatur nomen cjus. Quia gene- jecit in Chrifto : fed apertius eam po-
rati iunt, non re^enerati; ideo in una pulus refutavit ,
quando illi illuminato
generatione a
deleatur. In memoriem re- dicenti , Numquid & vos difcipuli ejus j047t.9.Z7.
deat iniquitas patrum ejus in cotifpefiu Do- vultis fieri? refpondit, Tu fts difcipulus ©»8.
mini: ut reddat eidem popuio Dominus ejus . Et longe facTa eft ab eo benedi-
perfeveranti m etiam patrum
malitia , clio, quia tranfivit ad gentes.
miquitatem . Peccatum matris ejus non Et induit maleditlionem , Jicut vefti- Ittm i. 1 1
deleatur. Peccatum b
Jerufalem, quas in mentum
O/.-i.is.
fervit cum fiiiis iuis , qu& interficit Prophe- Sive Jndas, five ilk populus.
KUtt. 23. tas 5 & lapidat miifos ad fe Fiant contra . Et intravit Jicut aqua in interiora ejus .
Item f,i 8
J«
Dominum femper; iniquitas & peccatum Ergo & foris, & intus : foris , ficut
eorum a Domini non aufera-
confpec"tu veftimentum ; intus , ficut aqua . Quo- Matt. 10.
28.
tur, Deoinauernum vindicante. Et di- niam in ejus incidit judicium, qui po-
fpereat de terra memoria eorum . Terra teft & corpus & animam occidere in ge-
Dei, ager Dei, EcclefiaDei eft, dequa hennam
terra perit memoria eorum quia cum : Et Jicut oleum in ojjibus ejus. ltem-i.lt
P.om. 11.20
eflent rami naturales, propter incredu- Oftendit impium hominem , vel po-
htatem fracli iunt. pulum, cum voluptate mala facere; &
t, 16.
Pro eo quod non ejl recordatus fncere iniquitate intus ,
quafi aqua ; & foris ,
mifericordiam quafi oleo deleclari. Quaaftio ideoma-
Sive judas , five iJle populus Sed . lediftio dicitur, quia talibus Deus a^ter-
melius de populo accipitur , qui recor- na tormenta denunciat.
dari potuit pamitendo, quod occifo Chri- Fiat ei Jicut veftimentum quo operie- t. 19.
fto, faltem in diicipulos& membra ejus tur
fzevire non debuit. Apertior malitia eft , qua ie pecca-
f. 17.
(guia perfecutus efi hominem paupsrem tor quafi pallio tegit
, inde opertus &
& mendicum videtur, unde etiam in oculishominum
Non enim dedignatus eft Dominus gloriatur ; malum fe diflimulans , ied
„ pauper fieri, cum dives eflet , ut illius oftentans.
foMH.4.7.
paupertate nos ditaremur . Mendicum Et ficut "zona ,
qua femper pracingi- Itet. f ty,
autem in eo intelligipoteft, quodSama- tur.

J0M.19.1S
ritan» mulieri dixit , Da mibi bibere ;
Malediclione fe prxcingit, quia ma-
vel quod in cruce ait ; Sitio: qus ver- lum non repentinum, fed difpofitum ag-
ba tamquam indigentis funt. greditur : & ita difcit malefacere , ut
Ittm-f. 17 Et compunclum corde mortificare femper paratus fit.
Cordis compunclio , quse proprie ad Hoc opus eorum , qui detrahunt mihi ir. »A
converfos a peccatis pertinet, non con- apud Dominum
venit Chrifto, qui folus exftitit abfque Hi funt qui detrahunt Chrifto c ip-
peccato. In membris itaque fuis paeni- fi, quem lex Domini & Prophetae prs-
tentiam agentibus , & ad caput fuum hunciarunt.
cumcompunclioneredeuntibus, ipfe quo- Et qui loquuntur mala adverfus ani- lte<::i?.'-0
que erat compunclus corde : quia non mam meam.
aberat a capite, quod gerebatur in cor- Negando eum pofle refurgere : cum
di-

a Auguftinus , detentur . Editi omnes noftri de- tio hahet, qui detrabunt Chrijlo , ipfum : nec male, fi
,
Itatur, alicujus codicis aucloritate lic cniendari queat , diceit-
b Melius omittitur prapofitio in : ( Peccatum Jertt-
Jalem, apud Aug. ) quae habetur in Editis noftris.
tes ipjum non effe quem lex Dotnini propbelie prxdi' O
carunt, ut habet locus Auguftini aProlpeto noftao in-
c Sic editiones Lov. Duac. &
Colon. At Lugd.edi. fpecltu
 . . . . . . . j

EXPOSITIO IN PSALMUM CVIII. 239

Joan icv.S ^icat , Poteftatem babuo ponendi animam Et ego faclus fum opprobrium illis.
y tf#
.

meam , & poteftatem babeo iterum fumen- Per mortem crucis . C briftus enim nos
*""*
di eam. redemit de malediflo Legts , faftus pro no- *

». »i« Et tu Domine, Domine fac mecum ,

bis maleditlum
Quidam fubaudicndum putarunt, mi~ Viderunt me* & moverunt capitafua . j tem f r|
ferkordiam: quidam & addiderunt . Sed Quia viderunt in ligno pependiffe ,
cmendatiores codices fic habent, Et tu & non viderunt de fepulcro refurre-
Domine , Domine fac mecum^ propter no- xiffe.
men tuum . Unde intelligendum eft ,
Adjuva, Domine Deus meus falvum , y x6m
ideo dixiffe Filium Patri , Fac mecum, me fac propter mijericordiam tuam .
quia eadem funt opera Patris & Filii, Hoc & ad caput referendum eft ,
> quod etiam * mifericordia fentiri poteft. propter formam lervi ; & ad corpus,
Sequitur enim; propter fervos. Potuit enim & in ipfis
Itemy. ii Quia fuavis eft mifericordia tua, dicere Domiho , Adjuva^ me8c falvum
Ronui%. Quia mifericordiam re&e intelligimus me fac : in quibus Saulo • dixerat ,
Quid c
& Patrem & Filium fimul facere in va- me perfequeris ? Quod autem ait , fe- d& *.4.
fa mifericordiaj . Poteft autem & fic in- cundum mifericordiam tuam ,
gratuitam
telligi quod ait, Fac mccum ac fi di- •
gratiam commendavit.
xiffet, Adjuva me. Pater quippe adjn- Et fciant quia tnanus tua bac, & tu y. lJm
vat Filium , in quantum Deus homi- Domine fecifti eam
nem ,
propter formam fervi . Nam in De eis dixit , Jdant ,
pro quibus fse-
ea forma, in qua scqualis eftPatri, non vientibus & oravit : quia inter illos
indiget adjuvari quia utrifque unum .•
erant etiam hi, qui in eum poftea cre-
opus eft, &
par atque infeparabilis po- diderunt . Manus autem Dei Chriftus
teftas . Egeftas & paupertas fuicepta in- eft, ficut diclum eft , Et bracbium L)o-^ai ^ u
firmitatis eft^ ex qua crucifixus eft. mini cui revelatum eft ? Hsc ergo ma-
y. i». Libera me ,
quia egenus pauper fum& nus erat, & fecit eum. Quia Jn princi- oa „,-. u
ego: &cor meum turbatum eftinme. pio erat Verbum* & Verbumcaro fattum &n-
Matt. i6. Secundum illud quod propinquahte eft t

3 8* Paflione ait, Triftis eft anima mea uf- Maledicent illi , & tu t--**
benedices>.
que ad mortem. Vana eft ergo maledi£tio filiorum
d

f. ij. Sicut umbra cum declinat , ablatus fum. hominum , diligentium vanitatem , 6c pfal-*-h
In hoc ipfam mortem fignificavit . qujerentium mendacium . Deus autem
Sicut enim ex umbra declinante fit nox, cum benedicit, facit quod dicit.
b b
ita mortali carne fit mors. 6)ui infurgunt inme, confundantur . Itemf, it
ltemf.13. Excujfus Jum ftcut lecufta. Qui fe adverfus me proficere arbi-
Jam hoc in membris ejus convenien- trantur, cum exaltatus fuero fuper cx-
tius intelligimus. Excufli enim , id eft los, & effufa fuerit fuper omnem ter-
fugati funt a perfecutoribus fideles ejus: ram gloria mea, confundentur.
quorum vel multitudinem fignificare vo- Servus autem tuus latabitur, Itm f.-.t
luit in nomine locuftarum , vel Iquod Sive in dextera patris , five in fuis
tranfilierunt de loco in locum. membris : & nunc in fpe , & poft in
-}. »4. Genua mea pra jejunio y
infirmata funt asternum
&
caro mea immutata eft propter Induantur qui detrabunt mihi pudore . f. 27.
oleum Id eft, pudeat eos detraxiffe mihi .

Propter oleum y propter gratiam fpi- Sed hoc poteft bonum effe correclis
ritalem. Quia cum caro ejus mutataef- Et operiantur ftcut dipioide , confufto- hemf.i 9
fet per gloriam refurre&ionis , cumque ne fua»
aicendiffet ad Patrem, mifit Spiritum- Diplois pallium duplex eft, per quod
fanclum ad ungendos credentes , quo- inimicis Chrifti duplex denuntiaturcon-
rum ftabilitas ,
qua; ablato fibi pane ,
fufio: hoc eft, intus & foris, coramDeo
id eft, Chrifto, quafi jejunio fuerat in- fcilicet, &
coram hominibus.
firmata ; accepto dono Spiritus-fan6ti Confitebor Domino nimis in ore tfteo , y. J# .
valida effecla eft: ut in fuis affli&ioni- & in medio multorunt laudabo eum.
bus non vinceretur ,
quaj in Domini In medio multorum laudabo eum : acci- Matt. 28.
paflione defecerat. pi poteft Chriftus quia ipfe in Ecclefia *••
,

prsc-

3. Fortc, de miferictrdia . Aug. Ubi etiam fi mifiri- d Editi noftri hftbfbant , XJna ejl ergo . Sed crrore
Ctrdiam intelligamus . manifefto ; pro ^uo legendurh docct , Vana tfl ergo ,
b Apud Auguft. ex mortati carns locus ipfe ut jacet in Auguftino.
c inAuguftino, dixit. Editi omnes noftri, dixerat,
 .

240 S. P R O S P E .
R I A Q^ U I T A N I

praeiens eft confumma-

, ufque ad vid, quia, Cum
formaDei , non ejfet in

tionem feculi autem efie

. In medio rapinam arbitratus eft effe fe aqualem
dicitur, cui pr$cipuus honor prxbetur. Deo Et novimus fiiium David , quia pbiiip.r. 7
.

Si vero cor hominis quafi medium ejus femetipfum exinanivit foomam fervi acci-
eft, refliflime intelJigitur, quod in mul- piens. Hoc ergo & David ipie in fpi-
torum cordibus , id eft , in multorum ritu videns, initio Pfalmi hujus effatus

tvhef. ?• medio laudaturus fit Dominum Habitat . eft, dicens, Dixit Dominus Dominomeo^
»7 enim Chriftus per fidem in cordibus no- Sede a dextris meis donec ponam inimi- :

ftris Et ideo ait , in ore meo , id eft , in

. cos tuos fcabellum pedum tuorum Sedet . Marc. \6.
autem Chriftus ad dexteram Patris poft *9>
ore a cordis mei, quod eft Ecclefia.
Qui adftitit a dextris pauperis , utfal- refurre£tionem a mortuis , afcenfio- &
?. 3»«
vam faceret a perfequentibus animam nem in caelum . Unde etiam eo ipfo ,

meam. quo erat Ghriftus filius David , fa£tus

y,^ De Juda diftumerat, Ei diabolus ftet eft dominus David Illud enim quod .

a dextris ejus; qui fuas divitias volebat natum eft ex femine David, ita hono-
augere, Chrifto vendito. HicautemDo- ratum eft, ut ei cum efiet filius , eflet
minus adftitit a dextris pauperis , ut di- & Dominus. Secundum hanc enim di-
vitix ejus fint ipfeDominus. Salvafiet fpeniationem , etiam ab Apoftolo de
autem a perfequentibus anima , fi non Chrifto dicitur, Propter quod eum exal- pbilip.z.g

eis confentiatur ad malum non autem : tavit a mortuis , donavit illi nomen &
eis confentitur, cum Dominus adfiftita quod eft fuper omne nomen^ ut in nomi-
dfextris pauperis
; ne ipfa paupertate ,
ne Jefu omne genufletlatur , caleftium ,
id eft, infirmitate fuccumbat. terreftrium, & infernorum ; &omnis lin.
gua confiteatur, quoniam Dominus Jefus
P S A L M U S CIX. in gloria Dei Patris eft Sedet autem .

Dominus ad dexteram Patris , & ini-

.
\T\lxit Dominus Domino meo. , Sede a mici ejus fubjiciuntur fub pedibus ,
dcxtrts mets: Omnis enim qui ei adverfatur, erit ejus
Donec ponam inimicos tuos , fcabellum fubditus, aut per correclionem , aut per
hemlf.i.
pedum tuorum* condemnationem. Nam neceffe eft, ut
omnis aut adoptatus , « aut vi£tus fub c

DOminus nofter Jefus Chriftus cum pedibus ejus fit, five pergratiam, five
a Judffiis qujereret , cujus filium per poenam .

45,<a
eiie dicerent Chnftum, Screfpondifient, Virgam virtutis tua emittet Dominus J. i.

David: continuo iiJisrefpondentibusait, ex Sion

.Gjuomodo ergo David in jpiritu dicit eum Quz Sion, ipfa eftjerufalem
eft ex :

Dominum , Dixit Dominus Domino meo,

t> qua pramunciatur emittenda virga vir-
Sede a dextris meis donec ponam inimi- : tutis Chrifti , id eft , regnum potentia:
cos tuos fub pedibus tuis? Si ergo in fpi- ejus, quod regnum incipit a Chriftianis,
ritu vocat eum Dominum, quomodo filius & non habet finem Nam fecundum .

ejus efi ? Judau fub hac interrogatione quod eft Verbum Patris, unius deitatis
tacuerunt ; ipfum quoque efle Domi- & omnipotentijE, femper cum Patre re-
num & filium David non agnoverunt, gnavit Hoc ergo regnum , quod me-
.

nec agnoicere voluerunt ; & maluerunt diator Dei & hominum homo Chriftus
inflata taciturnicate difrumpi, quam hu- acquirit , incipit ab JerufaJem : quia Luc
47
miiierudinonem mereri
confeflione . inde in totum mundum virtus & po-
Nos autem Evangeiio ipfius veritatis teftas Evangelica; prxdicationis emifla
edo&i, novimus Jefum Chriftum&Do- eft.
minum efie David, fecundum quod In Dominare in medio inimicorum tuorum . Itemf.z

*™fa'
principio erat Verbum , Verbum erat & Tu, inquit , fiji David, & Domine
apud Deum , Deus erat Verbum : boc & David, in medio paganorum , in me-
erat in principio apud Deum . Omnia per dio Judaorum , in medio hsreticorum,
ipfum facla funt, & ftne ipfo fatlum eft & in medio fratrum falforum domina-
I,emr
'^nibil fihum ;& efle David , fecundum re. Quod fieri quotidie videmus, donec
quod Vcrbum caro faclum cfl , & habi- impleantur tempora Gentium Cacitas . AB.i.zi.
tavit in nobis. Novimus Dominum Da- enim ex parte in lfrael fatla eft, donec
ple-
* Apud Auguftinum, eorporis mei. C Editi antiquiores aut virtns, Bene correxerunt .

b Hjc in cditis Profpcrianis dcefl vox, dicens qus pofreriores, aut ut legere eft in opere Augu-
viSus :
,
non omittitur u\ Auguftini opere, nec in ftini. lnimicus eras: eris
textu Evan- fub pedibus ejus , aut adopta-
gclico, tam Gratco quam Latino. tus, aut viftus.

I
 . . . .

EXPOS I T I O I N PSALMUM CIX.

2+ i

R.m. u.plenitttdo Genthim intraret) & ftc omnis tem fignificatam, qua Dominus David,
J 5» Jjrael falvusfierat ; & dominaretur Chri- filius eftDavid. Potuit enim dicereDa-

ftus in medio inimicorum fuorum. vid propter propaginem, qua de ipiius

» l' Tecum principium in die virtutis tua. ftirpe Maria virgo defcendit, Ex utero

Dominus, interrogantibus quis eflet, genui te ; hoc eft, ex utero virginalt,

refpondit, Principium^ qui & loquor vo- ex utero quo mafculus non acceifit, in
joan.i.ix.bis: hoceft, Egoquiloquor vobis, prin- quo iola fuit conceptio matris, fine fe-
cipium fum. Eft autem & Pater prin- mine Etconvenienter di£tum
genitoris.
cipium, in quo principio erat Verbum, eft, Ante luciferum
; quia ante exortum & g. i"

& Verbuui erat apud Deum. Numquid diei natus eft Dominus, hoc indicanti-
Joan.l.
ergo quia Pater pnncipium , & Filius bus teftimoniis paftorum, qui a vigilias a
principium, duo iunt principia? Ablit. exercebant fuper gregem fuum.
Sicut enim Pater Deus & Filius Deus, Juravit Dominus , non panitebit & ^. 4 .

Pater autem & Filius non duo dii, led eum^ Tu es facerdos m aternum ,
unus eft Deus; fic Paterprincipium, & Jecundum ordincm Melcbijedecb
Filius principium , Pater autem & Fi- Si natum ex ntero virginis ante lu-
lius non duo principia, fed unumprin- ctferum intelJigimus Saivatorem, exinde
cipium . Tecum ergo principium in die proculdubio, faccrdos efl in aternum, fe-
virtutis tua , in die qua videbitur quo- cundum ordinem Mclcbifedecb Nam fe- .

modo creditur. Quamvis enim etiamin cundum quod Dominus natus ex Patre
forma fervi , ipfa illa noftraj infirmita- eft, gignenti omemus & sequalis, non
tis fuiceptio non caret virtute divina ,
eft facerdos. Juravit ergo Dominus, hoc
j.Cor. i. quando & infirmum tuumfortius eft ho- eft, cum conftitutione promifit. Etnon
iJ -
,
minibus, & in virga virtutis tuz domi- panitebit eum , hoc eft , non mutabit
naberis in medio inimicorum tuorum : confilium , non aliud faciet , nec um-
veniet tamen dies ille, quoomnibusdil- quam ei Jijcc iententia difplicebit . Tu
penfationibus temporalibus pera£tis at- es facerdos in aternum: hoc non fi-
eft,
que finitis, manifeftabis te fanftis tuis, nitur facerdotium tuum ; nec ficut Aa-
& in illa eis apparebis gloria , qua in ron ordo ceflavit, ita etiam tuum pon-
icqualis es Patri , ut videant Tecumprin- tificium commutabitur Sacerdotii tui .

cipium in die virtutis tua non finis ; fed fecundum ordinem

erit
Itemf.}. ln Jplendoribus fanilorum Melchijedecb , hoc eft, fecundum myfte-
Prarlens vitafan&orum, quamvis gra- ria qua per eum deciarata funt, in a:-
tia floreat, quamvismoribusniteat, non ternum permanebit.
eft in iplendore, quianondum exempta Dominus a dextris tuis , conquajfavit f, y,

Coioj. 5.4. eft a corruptione . Cum ergo apparue- in die ira fua reges
rit Chriftus , vita fanftorum , tunc & Ad ipfum Dominum ,
qui dixit Do-
Matt.ii ipfi apparebunt cum illo in gloria . Tunc mino , Sede a dextris meis , Prophetaj
4; "
Patris fermo dire&us eft. Ipfe , inquit , Do-
jujii fulgebunt Jicut Jol in regno
fuiy id eft, in vita aeterna. mine, cui jurafti , Tu es Jacerdos in a-
hemff.i. Ex utero ante luciferum genni te. ternum^ Dominus a dextris tuis ,
qui con-
Si de generatione hoc diclum eft,
illa quajjavit in die ira fua reges , iiios de
qua ex Patre Deo genitus eft DeusFi- quibus difmm eft, Adjiiterunt reges ter- p/ai.z.z.

lius, Ex utero fignificat, ex fecreto , ex ra> & principes convenerunt in unum ,

occulto , de ipio Patre , <le iubftantia adverfus Dominum, &

advetfus C brijium
Patris.Ante luciferum vero , ait , ante ejus. Quicumque enim talium qui Chri-

tempora. Per luciferum enim, ut pote ftianum nomen oderunt , in fua impie-
per fulgentiflimum fidus , tamquam a tate perfiftunt jam quidem conquafla-
,

parte totum , omnia fidera fignificata ti funt, nec potuerunt efficere quod vo-
M ' J,l4
lebant fed in die ira
'funt, quai in hoc facla funt, ut ftnt in ; y
id eft, retribu-

Jignis , & temporibus , & in diebus , & tione jufti judicii Dei penitus conte-
annis . Quod eft (ergo ante luciferum ,
rentur.
hoc eft ante fidera : & quod eft ante Judicavit in gentibus , replevit ruinas. f. 6.

fidera, hoc ante tempora , atque ideo Qui in iuperbiam eriguntur , in &
ex sternitate. Si vero hoc ex perfona fua elationc perfiftunt , fic deftruentur
Prophetae di£tum eft , qui ait Dixit . ut non jedificentur. Non enim definunt
t.:% Dominus Domino meo , Sede a dextris deftrui, qui non definunt elevari. Qui
mcis : non eft dubium illam nativita- autem per humilitatem cadunt & fe
S. Profperi. Hh .
pro-

a Sic editi veteres , juxta textum Auguftini .* pro quo recentiores pofuerunt, qui atjiodiebatit tigjUim.
 . . . .

242 S. Prosperi A q_u i t an i

profrernunt, ut fiant fub pedibus ejus, Scrutare, exquire, veftiga, fi potes ,

cui dixit Dominus, Sede a dextris meis^ omnes voluntates Domini: in omnibus
donec ponam inimicos tuos Jcabellum pe- femper magna opera ejus invenies .

dum tuorum; reparabuntur in integrum: Nulla enim voluntas potentior eft ip-
quia non damnavit has ruinas Domi- fius voluntate contra quam cum ali-
;

nus, fed replevit.* quod fit in hoc tem- quid fieri mifericordiam fuam ju-
finit,
pore, cum univerfis gentibus ruinarum ftitiamque demonftrat. Sicut enim vult
reparationem Chriftus operatur. ut homo non peccet, ita vult peccanti
ltcmf.6. Conquaffavit capita in terra multa. parcere , ut revertatur & vivat : ita
Mukorum capita , in hac vita con- eriam vult. in peccatis perfeverantem
quaflata Chriftus inclinat , dum e fu- punire, ut juftitiaz potentiam contumax
perbis humiles facit. non evadat. Ac fic quidquid elegeris ,
f. 7 . De torrente in via bibet ;
propterea o homo, non deerit Domino unde fuam
exaltabit caput de te compleat voluntatem Sive ergo .

Sicut torrens pluvialibus aquis colle- juftificet impium, five arguat pigrum ,
ctus, redundat, perftrepit,currit,&cur- five expeclet averfum , feu deferat pu-
rendo decurrit, id eft, curfum finit fic ; niendum ; femper mifericors eft , fem-
eftomnis ifte curfus mortalitatis huma- per juftus, femper omnipotens.
nx. Nafcuntur homines, vivunt, atque Confejfio & magnificentia opus ejus ; y #
,

&
#

moriuntur , rurfufque morienribus alii jujiitia ejus manet in fceculum

oriuntur, fuccedunt, accedunt,decedunt. faculi.
z
i » De hoc ergo torrente , de hoc ftrepi- Magnificentia Domini circa nos in
tu tranfeunte, de hac mortalitate bibit eo apparet , quod nullis pra^cedentibus
filiusDavid, Dominus David, dignatus meritis confitentem juftificatpeccatorem:
propter nos nafci & mori ; & ita bibit ut ubi abundavit peccatum , fuperabun- r0W .j. 2o .

pjahi.ufa torrente '» via quod in via peccato- det gratia, per quam excitata eft etiam
rum non ftetit. Propterea ergo exaltabit ipfa confeflio : ut nemo in fe extolla-
Piilip. i.caput : quia humiliatus eft, &fa6tus eft tur, fed qui gloriatur, in Domino glo-
s. & 9- fubditus ufque ad mortem, mortem au- rietur, Quia & confeflio peccatoris , & i.cv.1.31.
b tem crucis , Propter quod fc exaltavit eum magnificentia juftificationis , opus Do-
a mortuisy & donavit illi nomen ,
quod mini eft apud quem iniquitas non eft,
:

efi Juper omne nomen : ut in nomine Je- etiam fi nos judicia ejus non compre- #<„„.<, ,s #

fu omne genufletlatur , cteleftium , terre- hendhnus. Quoniam jujlitia ejus manet

(irium , & infernorum , & omnis lingua in jaculum faculi ,
confteatur quoniam Jefus Chrijius in glo- Memoriam fecit mirabilium fuorum mi- f .

ria eji Dei Patris. jericors &

miferator Dominus:
Ejcam dedit timentibus fe. * ,

P S A L M U S CX. ln omni quidem creatura Dei mira-

bilia ejus & quotidiana & magna funt:
Halleluja. fed quia parum ea confuetudo miratur,
qua:dam Dominus figna & prodigia cer-
f% ,, f^Onfitebor tibi Domine in toto corde tis temporibus promenda difpofuit ; ut

meo. per inufitata &; nova , humana excita-

retur intentio , & ea de
nutriretur in
On
femper confefllo peccatorum infolitis utilis timor, cui tamen miferi-
N' eft, fed etiam laus Dei devotio-
ne confeflionis expromitur . Illa luget,
cors Dominus daret efcam virtutis &
vits, panem fcilicet illum incorruptibi-j 0#, w, tf#4 ,
hsc gaudet ; illa medico vulnus often- lem, qui de cxlo defcendit ; ut Ver-
dit, hax de fanitate gratias agit. bum Dei eflet efca hominum, ficut ci-
hcmf.i. Ift concilio reilorum & congregatione bus eft Angelorum.
Eorum, fine dubio, qui fedebunt fu- Memor erit in <eternum tejiamenti Uemt.<>.
per duodecim thronos , judicantes duo- /«/',

M decim tribus Ifrael . A quorum concilio Virtutem operum fuorum annuntiavit j t 6%

29.
t

' & congregatione , omnis hypocrita fegre- populo fuo

gatus , omnis erit tentator exclufus. Implevit Dominus promifliones fuas,
f. z. Magna opera Domini , exquiftta in om- qui eft virtus& fortitudo fanclorum :
nes voluntates ejus quoniam qua; hominibus difficilia funt , lu6
2 Cgr
Deo
a Auguftinus addit , ncc mancbunt . Noftri codices b Subaudi, Deus, ut in Auguft. propterea eum Dmt
non addunt i'u. exaltavit a mortuit &c.
 . .. , . . . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXI. 2 43

Deo facilia funt, & ipfe operatur otn-
nia in omnibus. P S A L M U S CXI.
^, 7i
Ut det illis baveditatem gentium .

ld elt ,
quam praeparavit omnibus Halleluja
gentibus.
Itemf.r. Opera manuum ejus , veritas & judi- Tltulus Pfalmi eft , Reverftonis Ag-
cium , gai & Zacbaria^ qui poft everfio-
Hoc eft, ut veritas, judiciumque fer- nem templi Jerufalem , & tranfmigratio-
a vetur: manus enim operatur, hoc eft,
a
nem in Babyloniam, completis fub Da-
„ „ ut non feparet a Chrifto tribulatio ', rio feptuaginta captivitatis annis pro-
Rom.2.}^.
angultia,
£. /
iames,
..
nuditas, gladius.
...
phetare cceperunt ea quae ad relaxatio-
,

Fidelia omnia mandata eius^ confirma- nem captivitatis , & reparationem tem-
faculum faculi.
ta in pli pertinerent Sed quia qucc corporali-
.

Qui dedit mandata, & dedit promif- ter tunc gerebantur , rerum futurarum
fa : qua: fideliter retribuit confirmatain indicia praeferebant, per illam captivita-
aeternum, nec umquam defeclura. tis remiffionem, & templi reftitutionem

Item f.9.
Faila in veritate judicio & fpiritaliter figurabatur fabrica ipfius tem-
b Hoc eft enim verum, &juftum, ut pli, cujus Chriftus eft fundamentum; in
hic laboretur, ibi requiefcatur quo etiam angulari Japide, vivis lapidi-
f. 9. Redemptionem mijit populo fuo. bus coaptatis , caeleftis aedificii ftru£tura
Gives & haeredes caeleftis Jerufalem confurgit, ut ex ruina vetere, quae facla
ab hujus peregrinationis captivitate re- eft inAdam, novum Dei templum cum
dimuntur. reparatione omnium gentiumreformetur.
Mandavit in aternum tejlamentum Ad hoc ergo templum pertinet prophe-
fuum. tatio Aggaei & Zachariae, qui in Pfalmi
Teftamentum fuum, utique novum ; titulo praeferuntur, ut qui hoc facramen-
quod aeternum promifit non illud ve- : tum intelligit, & qui cupit in hujus aedi-

tus, cujus tranfitorias promifiiones fue- ficii compage folidari , iciat reverfionis
runt. & renovationis fuae in timore Dei efle
Itemf.'?. Santlum & terribile nomen ejus. principium
Sapientia vera eft , noffe & diligere
Deum. Sed ad hunc gradum de timo- TiEatus vir qui timet Dominum ; in f. i.

re confcenditur : quia ficut defideranda mandatis ejus volet nimis

funt ejus munera, fic metuenda judicia.

j, Initium Japientia timor Domini. BEatitudo viri jufti a timore inci-

,

Intelletlus bonus omnibus facientibus Domini, &

pit proficit in defide-
rium mandatorum Dei , quibus templum
Sent.efli$ Is bonum habet intelleclum ,
quiquod ejus efficitur.
faciendum recle intelligit , facit : quia Potens in terra erit femen ejus.
^ a

talis eft fine opere intelligentia, qualis Semen futurae meffis opera effe mife-
fine timore fapientia. ricordias Apoftolus teftis eft , dicens, Bo- Calat6
ltem^. 10 Laudatio eius manet in faculum fa- num autem facientes non dejiciamus' tem-
culi pore enim proprio metemus . Quid autem
c Nemo ergo quidquam fuae juftitiae
c
ad- potentius hoc femine , cujus impendio
fcribat, nemo de fuis quafi propriis me- comparatur regnum caelorurn , & vita
ritis exultabit ; fed in Dei laudem & glo- aeterna
riam, omnis fan£torum beatitudo in x- Generatio re&orum benedicetur. hemf. as
ternum refertur. Id eftopera eorum qui re£to funt
,

corde , non turbantur propter promif-

forum dilationem nec tranfeuntia car- :

naliter appetunt, fed manfura fideliter

& patienter expeclant.
Gloria &
divitia in domoejus y ju- ^ &
fiitia ejus manet in fceculum fceculu

S. Profperi. Hh 2 Qui
a Vix dubitamus Iocum hunc Profperi, exvocisunius b Lugd. editio addit vcrbum fi:bftantivum eft , quo
permuiatione , &
mala interpunftione, quidquid oblcu- carent Lpv. Duac. & Colon.
ritatishabet haufiffe . Igitur, cum Editi omncs in idem c Mclius forte lcgeretur , adfciibct & in fine , re- \

confentiant,- nec fit copia ullius Mf. codicis, non mu- fmtur: propttr futurum txultabit, inter hic medium;
tavimus quidem, fed conjicimus legendum effe , cum & quia de futuro ihtu bearorum lcqui videtur fanclus
exigua mutatione, Hoc efl, ut veritas judiciumque fer. nofter, in quo foli Deo ab omnibus fanclis honor oc
vetur, rnanus ejus operatur : boc efl , ue non feparet a gloria in zternum teferetur.

Cbriflo &c.
 , .. .. . .. . . ;
, ,, . . . . ,

244 s - Prosper I A Q_U I T A N I

Qui talis eft in domo fua , id eft ,

dicebant, Qiiis ofiendit nobis bona? llli pfai.4. 6.

in corde fuo , ubi templum Dei eft voluerunt videre bona hominum inter-
gloriam & divitias habet/ quia ipenon ra morientium, hic credidit videre bo- p/a U6.i-
L«f.t 7 .2i. chibia futura jam poffidet , & regnum na Domini in terra viventium . Non
Dei intra ipfum eit . Hujus juftitiama- ergo commovebitur cor ejus , nec tran-
net in fasculum (azculi ,
quia ipfa eft glo- malorumfelicitateturbabitur, do-
fitoria
ria atque divitia: nec videat, non deorfum, quod inimici
% 4- Exortum efi in tenebris lumen reftis ejus ; furfum fuiper inimicos fuos ,
ied
corde £)uod oculus non vidit nec auris audivit, j.cv. t. .

Merito dirigunt cor in Dominum nec in cor hominis afcendit , quod prapa- if*i.6*.*.

fuum , merito ambulant reeti cuni Do- ravit Deus diligentibus fe.
mino iuo, qui cum eifent in tenebris Difperfit) dedit pauperibus , jujiitia ejus *• ?>

^WV>- ^ cem viderunt magnam , &; memine- manet in faculum faculi.

runt fuiife fe aliquando tenebras, nunc Difperfit vifibiiia, ut invifibilia com-
autem Jucem in Domino pararet : dedit temporalia , accepturus
Irtm f. 4 . Mifericors , & miferator , & jufius Do- aeterna
minus Cornu ejus exaltabitur in gloria. Umijr.9.
Qui miferetur, ut mifereatur, & ju- Peccator videbit , & irajcetur. .

ftus eft in retributione : quia nulli faciet Irafcitur peccator : cui magis quam
judicium fine mifericordia. fibi? Sed fera illa atque infructuofa pae-
y. y. Suavis bomo qui mijeretur^ & commo- nitudine, cum dicit, Quid nobis profuit sap.^, g.

dat fuperbia, aut quid divitiarum /aclatiocon-

Hunc fuavem & mitem atque jocun- tulit nobis?
dum non evomit Deus ex ore fuo
, ,
Dentibus fuis frendet , & non revire- ium$. 10.
tamquam mali odoris, autfaftidiendifa- fcet
poris . Tota autem fuavitas ejus in eo Sicut fieret opportuno eum tem- , fi

eft qui miferetur & commodat , remit- pore pamiteret. Sed tunc frendet , quan-
tendo fcilicet peccata, & largiendo be- do defiderium peccatorum peribit
neficia ." quibus duobus benignitatis of-
ficiis omnia pietatis opera continentur, P S A L M U S CXIf.
Luc.6.31. dicente Domino, Dimittite, & dimitte-
tur vobis : date^ & dabitur vobis Halleluja
hemf. 5. Dijponet fermones fuos in judicio.
Quoniam in aternum non commovebi- Audate pueri Dominum , laudate no- f . r.
t. 6.
tur. men Domini.
Qui hxc fermones fuos
facit, difponit
in judicio . Facta enim qiuxdam verba EXhortatio haec non ad pueriles tan-
a funt teftium, quibus in judicio
a
defen- tum annos , fed ad omnem pro-
deretur. Quiaaternumnon commove-
in fertur atatem. Omnibus enim Apofto- '.Cor.n.

S4 .
' bitur ,
qui ad dexteram fegregatus au- Jus dicit , Nolite effici pueri mentibus ,

dict, Venite bcneditti Patris mei ,

perci- Jed malitia parvuli efiote , ut mentibus
pite regnum , quod vobis paratum efi ab perfetli fttis . Qua malitia , nifi fuper-
arigine mundi, bia? Ipfa enim de vana granditate pra>
y. 7. In memoria aterna erit juftus y ab au- fumens non finit hominem ambuJare
,

ditu malo non timebit per aictam viam, & intrare per angu-
Non timebit audire quod dicitur fi- ftam portam Puer autem facile intrat M^.7.14
.

niftris, Jte in ignem aternum^ qui pra- per anguftam & ideo. nemo con- l«c 1 3-h '

M : , nifi,

41. paratus efi diabolo , & angelis ejus verfus fuerit ut puer, intrat in regnum
. . Paratum efi cor ejus fperare in Domi- caslorum . Puerorum ergo nomine , non
no jetas infantium , fed animorum humili-
Ptiiip. 1.
Quia non fua quaefivit , fed quae Je- tas compellatur : quia non laudant no-
fu Chrifti, & promiiTa ejus confidenter men Domini ,
qui fe magnos putant
expe£tat & fuam juftitiam voJentes conitituere,
ir. 8. Confirmatum efi cor ejus, non commo- juftitia Dei non funt fubjecti . Non enim Rom.io.s
vcbitur , donee videat Jupcr inimkos funt pueri: & dum prsedicari fevoJunt,
fuos . non laudant nomen Domini.
Inimici ejus prafentia concupierunt Sit nomen Domini benediclum, ex boc
t, *•
& cum eis invifibilia promitterentur nunc & ufque in faculum.
A fo-
a In Auguftino, dtf*ndmtr\
 . . . , , ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXIII. 24.5

^. f, A folis ortu ufque ad occafum y lauda* duodecim fedibus, Scangelos quoque ju-
dabile nomen Domini dicaturus ; a terra tamen inops erigi-
Ut fcilicet nomen Domini femper tur
1

, & de ftercore pauper exaltatur :

benedicatur, &
ubique laudetur. quia donum Dei eft omnis celfitudofan-
y, 4 . Excelfus fuper omnes gentes Dominus, clorum
& fuper calos gloria ejus. ^ui habitare facit Jierilem in domo , *• *
Non iolum fuper omnes gentes ma- matrem filiorum latantem.
jeftas Domini , fed etiam fnper ca>los Ecclefiara enim ante fterilem Dei
gloria ejus excelfa eft, gratia fecundavit, ut in multis fiiiis la>
l a
y. <. Jguis ficut Dominus Deus nojler , qui taretur. In qua Dominus ,
qui in altis I x'

\f*-
in tiltis habitat , habitat, & humilia refpicit in calo &in
^. c. Et humilia refpicit in calo & in ter- terra , habet ex femine Abraham &
ra? iubiimem fanclitatem, ficut ftellas cxli
J/M7.«r. P er Ifaiam Spiritus ita loquitur; Hac in fupernis fedibus coilocandam , & fi-
dicit AltiJJimus in exceljis habitans , in cut arenam in ora maris, mifericordem
aternum nomen Dominus altijfimus ,
ei atque innumeram multitudinem , a fi-
in fantlis requiem habens Meritaque caj- . niftris fluftibus & ab impia amaritudi-
lum intelliguntur, qui habitantur a Do- nc fegregandam.
mino: qui cum iint fanfti, atque ideo
excelii, iidem tamen funt humiies, ne- P S A L M U S CXIII.
que aliunde nifi de humilitate fubiimes.
In altis itaque Dominus habitat, ideft, Haiieiuja
in fanclis, & fpiritaiibus atque cxleiii-
bus.* Et humiliarefpicit^ ideft, ipiosian- IN exitu Ifrael ex JEgypto , domus Ja- #. 1.

clos
, numquam in fe , fed iemper in cob de populo barbaro :

Domino gloriantes. Dele£tatur enim ai- Facla efi Judea fanfiificatio ejus, Ifrael #. »•

titudine humilium, & humilitate ceiio- potejias ejus.

rum. In calo & interra, hoceft, quo- Mare vidit , & fugit , Jordanis con- it. 3.

rum converfatio in cadis eft, licetmor- verfus eji retrorjum.

tali fint carne circumdati . Si vero alia
funt qu& Dominus nofter in cado hu- PRaneritorum geftorum recoli vide-
milia reipicit , alia quae in terra ;
pof- tur hiftoria, & quemadmodum po-
funt calum hi inteiiigi, quos vocatos pulus Ifraely qui eft domus Jacob , de f*
oi ' M *

& fanftificatos jam inhabitat; terra au- jugo jEgyptix dominationis educlus fit
tem, quos vocat ut habitet in Sed in memoriam revocari
M (
eis. Sed per pro- .

16.
'
abfolutior fenius eft, fi cados di£tos ac- pheticum eloquium, magis futura indi-
cipiamus eos , qui fedebunt fuper duo- cantur, quam prajterita retexuntur. Et
decim thronos , & cum Domino judica- ideo qusedam aliter hic dicuntur quam
bunt terraj autem nomine , cajteram
.• ibi a£ta funt: ut vigilanter intelligatur
multitudinem fan&orum, quiconftituen- prophetia , ubi non conftat hiftoria .

tur ad dexteram, nt per opera miieri- Primum enim Jordanem ipfum non re-
'
9
'cordiaj coilaudati recipiantur ab eis in verfum retrorfum, fed ftetifle legi-/o>*3.iy.
efle
tabernacula aterna, quos amicos fibide mus, ab ea parte qua de fuper influe-
mammona iniquitatis in hujus vita? mor- bat: deinde, montes exultafle colles &
talitate fecerunt Et hos ergo & ilios, geftifle non legimus ; qus fic addidit,
humiles refpicit Deus ; quia memine- ut omnia ifta etiam repeteret Intelli- .

runt utrique quid fuerint per fuamma- gendum ergo eft, quia illa facla figura;
a litiam, & quid fa£U fint a perDeigra- noftrajfuerunt . Et ideo de eis aliter i-Cor. 10.
11 *
tiam quid dicitur, ut quibus temporibus con-
tf. 7. £hf* erigit de terra inopem, &dejier- gruat , agnofcatur . Si enim gratiam
core exaltat pauperem Dei , qux data corde eft nobis , firmo
•}. 8. Ut collocet eum cum principibus , cum retineamus, nos fumus Ifrael femen A-^/.j-sp.
principibus populi fui. brahce non carnaliter circumcifaj
;
qui
Non itaque dedignentur eife humilia genti tantummodo faflus eft pater, fed Rom.4.10.
capita excelforum fub manu Domini . & omnium qui fequuntur veftigia fidei^/l<.^
Quamvis enim coliocetur fidelis Domi- Abraham qui cum eflet in praputio,
,

„. nicajpecunis difpenfator cum principi- credidit Domino , 8c juftificatus eft ex

Matt. 19. r\
bus popuii Dei, quamvis r r
m
, \- rr
28. feflurus fit fide, Scconftitutus eft omnium gentium
i.Cor. 6.3.
pa-
a Edit.Colon. per Dei gloriam. Lugd, Lov. &Duac. per Dei gratia >? . Sic ctiam Augufinus hic.
 , . ,

24<S S. Prosperi A q_ u i t a n i

cv».i*?. pater , di&umque ei eft , Benedicentur tua impedimenta cefferunt ? Quid eft ,

/ipoc,u-%jn te omnes gentes . Quia ergo populus quod tot millia fidelium, totoorbehuic
Chriftianus verus eft Ifrael , & -'Egy- mundo renuntiantium convertimini .

ptus fepe in figura totius fasculi poni- Quideft quod gaudetis , quibusinfine di-
tur, a quo fpiritaliter recedendum eft: cetur , Euge bone ferve, quoniam inpau- Matt.n.
quemadmodum populus non potuit
ille cis fidelis fuifti , fupra multa te confti- "r

tuam ? Quid eft quod gaudetis , quibus I i4

'
ad terram promiflionis venire , nifi. di-
vino liberaretur auxilio ; ita ab Jhujus in fine dicetur , Venite beneditli Patris
ffficuli vinculis nullus eruitur , nifi per mei y percipite regnum quod vobis paratum
gratiam Dei, in manu forti & brachio eft ab origine mundi}
gxs*6,Ia excelfo, ut Jerufalem civis effe
cseleftis A facieDomini commota eft terra , a $, 7 .
mereatur. Quicumque ergo funtlfraeli- facie Dcijacob.
xx, domus Jacob & Abrahas , fecundum Quid eft a facie Domini, nifi abejus
G^-3.29. promiffionemhsredes, cognofcunt etiam prxfentia, qui dixit, Ecce ego vobifcum
ie exiffe de /Egypto , cum huic faxulo fum ufque ad
confummationem fceculi ?
Ml!lt -
renuntiaverunt : exiffe de populo barba- Ipfe ergo commovet terram, iple pigra z5?'

ro, cum confeflione pietatis a blafphe- $c inertia corda convertit.

miis impiarum gentiumreceflerunt. In- Qui convertit petram in ftagna aqua- tf. 8.

terrogent corda fua , fi ea circumcidit rum, &' rupem in fontes aquarum .

fides , fi purificavit confeffio Dei Abra- Ifta eft Chri-

fpiritalis petra, id eft
ham, Dei lfaac, &
& Deijacob: Fa- ftus, qui do&rinam fuam, quajpriusdu-
1,Cor' 10,4

cla eft in eis Judaa fantlificatio ejus y & ra & rigida videbatur, in multa fluen-
Ifrael poteftas ejus. Dedit enim eis po- ta convertit; & miffo de cslis Spiritu-
jtm.i.M. teftatem, filios Deifieri. Jam hic recor- fan£to,fermonem fuum fecit effe pota-
detur unulquifque, qui fub dura domi- bilem, quem difcipulis infinuarat, jrtfi- , -

natione diabolicis in hoc faculo operi- piens a Moyfe per omnes Propbetas , quia&z 7 .

bus fubditus laborabat, quomodo ab ju- Jic oportebat Cbriftum pati.

go liber effeclus fit, quomodo inter dif- NQN nobis Domine , non nobis , fed tf. i.

fuadentium retinacula , & obfiftentium nomini tuo da gloriam.

impedimenta ad viam libertatis , & ad Gratia prasdicatur, quaj aquam rege-
fpem aternaj hajreditatis evafent Ma- . nerationis de petra , qus eft Chriftus
re ergo vidit , & fugit , cum obftacula emifit , nullis hominum prsecedentibus Rom.^.6.
r,Co ' -1 ' 31
faxuli, verbo Dei tremefacla cefferunt. meritis : quoniam Chriftus pro impiis
Jordanis converfus eft retrorfum quo- : mortuus elt , ne ulius nifi in Domino
niam qui averfusaprincipio fuo, Crea- glorietur
torem fuum deferit, tamquam fluvius in Super mifericordia & veritate ttta: f. z.

mare labitur, cui bonum eft ut retror- Duo hax, mifericordia & veritas, in
fum convertatur , & rediens ad auclo- pene femper juncla in-
fcripturis fanclis
rem, retro fibi faciat mare , ad quod veniuntur. In fua quippe mifericordia
ante tendebat : & fic Jordanis conver- Deus vocavit impios, & in veritate ju-
tatur retrorfum , cum illi convertuntur dicavit eos qui venire noluerunt.
ad Dominum,
qui gratiam baptifmi Ne quando dicant gentes^ Ubieft Dcus btm\f.t.
perceperunt. eorum?
, Montes geftierunt velut arietes, & col- In noviflimo enim manifeftabitur mi-
les velut agni ovium. fericordia & veritas. Nec dicent impii,
Fideles difpenfatores verbi veritatis Ubi eft Deus eorum ? cum apparente fi- m«/, 34.
fan£ti Apoftoli, fanfti Evangeliftajmon- gno filii hominis in cajlo , & inftante 3 °'
tes & duces funt gregum , & colles ve- judicio , non adhuc pradicabitur creden-
lut agni ovium funt quibus dicitur , In dus , fed oftendetur tremendus . :•

i.Qor.4.*5.
Qfoijio j ejif er Evangelium ego vos ge-
p Deus autem nofter in calo furfum, t, j.. &
nui: de quibus dicitur , Afferte Domino fuper terram, omnia quacumque vo-
PJt - l3 -i.
jfl-mar i etum: q U i montium pabulis opi- luit fecit.

mantur, & fub arietum principatu exul* Non in cselo , ubi folem & lunam
tantes reguntur. vident, qui creaturam colunt ; fed in
1r. $. 6)uid eft mare quodfugifti? tujor* & caelo iurlum, quod tranfgreditur omnia
danis quia converfus es retrorfum? corpora cadeftia & terreftria . Quam-
f. 6. Montes quia geftitis velut avietes , & quam nec in ipfo ita fit, ut fine ipfo
colles velut agni ovium? efle non poflit. Quoniam in quibus eft,
Quid eft, inquit , o fseculum ,
quod ipfe ea tamo^uam indigentia continet ,
qui
 . . . ;
. . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXIII". 247

qui in calis & in terra omnia quascum- Dominus memor futt noflri, & benedixie*
aue voluit fecit .'
hoc eft , & in fupe- nos.
rioribus& in inferioribus populi iui vo- Bcnedixit domum Jfrael^ benedixit do- [ tem y, 11
luntariam gratiam fuam conftituit , ne mum Aaron.
quis de operum meritis glorietur. Quia Benedixit omnes timentes Dominum. *
iive montes geftiant, velut arietes; fi- Hoc eft, & fuperiores & inferiores."
ve colles , velut agni ovium ; a facie quia utrique timent Dominum . Si er-
Domini commota ejl terra , ne in terre- go quaeris, quos utrofque benedixerit .*

nis fordibus permaneret, refpondetur , puftllos cum majoribus :

f. 4. Simulacra gentium argentum aurum & hoc eft, domum Ifrael& domum Aaron.
Habent quidem & aerea, & lignea , Adjiciat Dominus Juper vos, fuper vos .

& ficlilia funulacra, & alterius alteriul- (T Juper filios veflros

que materiae : eorum ma-
fed pretiofum Etita faclum eft. Accefferunt enim Mtf/r.3.9.
luit commemorare Spiritus-fanclus Quia . etiam de lapidibus fufcitati filii Abra-
cum in eo quifque erubuerit quod illi ham acceflerunt oves qua: non erant
:

carius eft , multo facilius avertitur a ve- de hoc ovili , ut fieret unus grex , & 7oa».to.i6

neratione viliorum .*
ut intelligat etiam unus paftor: acceffit fides omnium gen-
in auro&argento nihil aliud effe quam tium, & crevit numerus, non folum fa-
terram pientium antiftitum, fed etiam obedien-
^ . Os enim babent \ & non loquentur j tium populorum ; adjiciente Domino ,
oculos habent , & non videbunt' }
non folum super patres , fed etiam fu-
6.
Aures babent^ & non audient j nares per filios e&rum, qui patrum pie vefti-
babent^ & non odorabunt
i/.

;
gia fequerentur.

*• 7.
Manus babent & non contreilabunt
, Benediili vos a Domino , qui fecit cee- y. x %.

pedes habentf & non ambulabunt : lum & terram.

non clamabunt in faucibus fuis Tamquam diceret , Benedicli vos a
f. 8. illis omnes qui faciunt ea^
Similes fint Domino, qui vos fecit.
&omnes qui confidunt in eis. Calum cceli Domino , terram autem de- f, 16.
Videant ergo impii apertis&fentien- dit filtts hominum

tibus oculis, & adorent claufis & mor- Non ergo iftud vifibile ca:Ium plenum
tuis mentibus, nec videntia, necviven- luminaribus fecit vos: fed multo excel-
tia fimulacra. lentius, inquo fibi praeparavit habita-
Domus Ifrael fperat in Domino : ad- culum, quod funt fublimiores purioref-
t. 9-
jutor eorum & proteclor eorum efi que mentes in quarum comparatione,
:

-
g
« Spes enim quce videtur^ non ejl fpes. quidquid cernitur terra eft . Quamvis
6)uod enim videt quts , quid Jperat ? Si t
poffunt &, parvuli in Ecclefia terrae no-
autem quod non vidcmus, fperamus , per mine nuncupari, qui proficiendo futuri
patientiam expetlamus . Sed ut perduret iunt calum, & in ipfa fpe lacle nutriun-
ufque in finem ipfa patientia , adjutor tur a magnis. Sed tamen quia illi jam
& prote£tor eft Dominus. non ab homine, neque per hominem,
Domus Aaron fperavit in Domino ad- fed peripfum Dominum carpunt fince-
% 10.
jutor eorum eorum efi & protetlor
:

ritatem ubertatemque fapientiae; accepe-

Ergo etiam fublimiores quique , at- runt parvulos futurcs quidem cajlum ,
b
a que in fummo excellentesgradu, *etiam ut caelum caeli effe fciant ; adhuc ta- b
ipfi perfeveranter currant , donec ap- men terram, cui dicant, Evo plantavL _
prehendant in quo apprehenfi funt, & Deus tncrementum ae-
Apollo. rtgavtt , Jed
cognofcant ficut & cogniti funt , adju- dit. Ipfis enim filiis hominum quos fe-
torio & protecTione Domini muniuntur. cit caslum, terram dedit in qua operen-

fr. 11. Qui timent Dominum^ fperaiserunt m tur, qui novit terra:providere per cae-
Domino : adjutor eorum & proteclor lum. Maneant igitur caelum & terra in
eorum efi Domino fuo qui fecit ea, vivant ex &
^, 1 2. Dominus memor fuit nojlri ,& benedi- eo , confitentes ei & laudantes eum .
xit nos* Nam fi ex fe velint vivere , morientur:

Omnes, inquit, timentes Dominum, ficut fcriptum eft, A mortuo^ quaft qutEcdi. 17.

& fperantes in Domino , auxilio ipfius r.on Jit^ perit confejjio.

l6,

periiciuntur. Non enim noftris meritis Non mortui laudabunt te , neque om-
pra:venimus mifericordiam Domini, fed nes qui dejcendunt in infernum.
CJa-
*

a Videtur fupplendum ut cx Auguftini opere, quod b Augi/i efft fciant» Abefl,/?, ab Editis noftris.-
deficit in cditis noitris.
 . . . . . . , . .. ,

2+8 S. Prosperi A q_ u i t a n i

'
!
Clamat enim alio loco fcriptura fan- liberabit de corpore mortis hu/us y niiigra-
Prov.i8.j. cla ,Peccator cum venerit
in profundum tia Dei per Jefum-Chrifium Dominum no-
malorum^ contemmt firum ,

f. 18. Sed nos qui vivimus, benedicimus Do- Mifericors Dominus jufius^ Deus Utm t & & j.

minum , ex hoc nunc ufque in & nofier miferebitur

faculum . primo , quia inclinavit au-
Mifericors
rem fuam mihi; Jufius^ b qui facit me b

P S A L MU S CXIV. agnofcere unde contererer ; & rurfum

mifericors^ quia ad hoc ut invocetur &
Halleluja mifereatur.
Cufiodiens parvulos Dominus, humilia- f. 6.
& liberavit
»• D Ilexi,
cem
quoniam cxaudiet Dominus vo-
orationis mece
tus fum^
Cuftodit parvulos, quos vult effeper-
me.

feftos : & in fervitutem per fuperbiam

Pfal. IlS
CAntet hoc anima quaeperegrinatur lapfos, per humiJitatem facit liberos.

t- »/*. a Domino , cantet hoc ovis illa Convertere anima meaiv requicm tuam^ . 7.

quae erraverat, cantethocfiiius ille, qui quia Dominus benefecit tibi.

mortuus fuerat & refurrexit, perierat& Convertere^ inquit, anima mea, quia
L«r.Tj.J4 inventus eft. Quid eftenim !)//««, quo- converfionis facultatem abiiio habesqui
mam exaudiet Dominus , nifi , Dilexi , benefecit tibi
quoniam in hacfpefum pofitus, utexau- animam meam de morte
6)uia exemit :
f. 8.

diendum effe me credam ? Non enim Exempta eft a morte anima , etiam
fruftra hoc fpero. mortali adhuc carne circumdata, quaeex

f . 2.
^uoniam inclinavit aurem fuam mihi. infideli fidelis effecta eft : &pr2terillam
Ideo ergo exaudiet ,
quia inclinavit perfeclam aeternam a cunclis laboribus
aurem fuam mihi Jam fi quxramus. requiem, quam adipikitur pretiofaincon-*""- 6!11 *
unde crediderit anima, quod adeamau- fpeclu Domini mors fanttorum ejus ha- •

rem Dominus inclinarit, nonne refpon- bet etiam in hac vita requiem fuam ani-
Row.8.32. debit , Quia prior dilexit nos , & Filio ma, quas de morte infidelitatis exempta
proprio non pepercit , fed pro nobis om- eft , & quas non ab operibus juftitiae ,

nibus tradidit eum^. Quod mihi cum an- fed ab iniquitatis abftinet aclione. Ta-
nuntiaretur, quomodo non crederem in- lis autem anima, quae jam vivit Domi-

clinafTe Dominum aurem fuam mihi , no, & mortua eft mundo, quas fpirita-
tanta miiericordia prsevenientem, tanta li induftriae vigilanterintenta, in humi-
vocatione pulfantem. litatis &
manfuetudinis non pigra , fed

Itmf.%,
Et in diebus meis invocavi. quieta tranquillitate requieicit, proade-
In diebus fcilicet miferiae mea; , in ptis jam habet, quidquid non dubiafpe
diebus mortalitatis & prasvaricationis , patienter expe&at . Et ideo addit , &
qua deferui Deum, & merui carcerem, dicit/
id eft, tenebras ignorantiae , compedes Oculos meos a lacrymis ,
pedes meos a
Item f . s.
difficultatis accepi. In his igiturdiebus, lapfu .

% ?.
Circumdederunt me dolores mortis^ pc- Hsc bona non temporalis vitae funt,
ricula inferni invenerunt me fed aiternac, nec obtinere poffunt mor-
Quae nifi. aberrantem abste * nonin- tali carne circumdati , ut non fleant
venient me: Ego autem illa non inve- non gemant, & nulla tentationepulfen-
niebam, id eft, non advertebam Ama- . tur . Spes ergo fanclorum ,
qui fecun-
Rom.t. 14,
bam enim deceptionesmeas, & gaudens dum quod Spiritu Dei aguntur, jam
id & 9.

falfis profperitatibus faeculi , veris peri- in carne non funt, merito de his gau-
culis demergebar inferni. Sed cum mi- det & gratias agit, quae fibi a veritate
hi illuxit gratia tua, & cauffas tribula- promiffa lunt. Denique ut haec fe non
tionis meae ac doloris inveni, & nomen jam habere, ied fperare monftraret:
Domini invocavi Placebo ( inquit ) Domino , in regio- f.9>
O Domine , erue animam meam ne vivorum .

Tamquam diceret, Et inter adverfi- Non ergo ad plenum Dominoplacet,

tates, Sc inter profperitates hujus faecu- qui adhuc eft inregionemortalium: nec
limiferum me effe cognovi quia illa : poteft talis effe in vita occidua , qualis
premunt, ifta decipiunt Jguis ergo me . futurus eft in aeterna
Rom.T.ia,.
PSAL-
a Apud Auguftinum, non invenirent mi .

b Et hic forte melius haberetur, gnia, ut antc & pofl, & Auguft. habet.
 , . . . ,
. . . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXV.-&. CXVI. 249

imitationis ipforum , ut fieret
P S A L M U S CXV. Pretiofa in confpetlu Domini mors fan- *
• »5.

tlorum ejus.
Halleluja Emit enim eam fanguine fuo, quem
fudit Dominus pro fervis ut & fefvi :

*. K f^Redidi) propter qttod locutus fum. pro Domino non timerent.

fuo fundere
Cum tamen & Domini mors , & fer-

T Am reprobi funt,
credunt non loquuntur, quam qui
verum quod loquunrur , non credunt
cjui verum quod

.
vorum, fervis elTet profutura, non Do-
mino.
O Domine , ego fervus tuus ego fer- :
y, ^,
Perfe&a ergo hujus fides eft , qui dicit vus tuusy & filius ancilla tucc
non tantum credidiffe , fed & propter Tamquam diceret : Multi fc Marty-
hoc locutum effe, quia credidit. res dicunt, multi fervos tuos fe profi-
lttm y . ! o Epo autem humiliatus fum nimis tentur ,
quia nomen tuum habent in
Cur addidit, Ego autem , cum pofiit vitus, haerefibus, &erroribus. Sed quia
dicere, Locntus fum, &humiliatusium? pmer Ecclefiam tuam funt , non iunt
nifi ,
quia homo veritatem prsdicans ,
filii ancilla: tuse : Ego autem , & fervus
humiliari poteft ab his qui veritaticon- tuusy & filius anciila tuce
tradicunt , non ipfa veritas , quam qui Difrupifii vincula mea : tibi facrifica- hem f.i6
credit , eloquitur . Ego credidi propter bo hofiiam laudis
quod locutus fum. Tu me , inquit , fervum tuum , tu
•$. 11. Ego autem dixi in extaji mea , Om- fecifti filium ancillse tua;, qui captivita-
homo mendax
7iis tis meae vincula dilrupifti & ideo lau- :

Extafis, hic pavor intelligitur , quo dis tibi hoftiam debeo, quia tua gratia
l.Cor. 15«
niam Martyrum vox eft, inftante cru- ium quod lum, & in tua eft mihi glo 10.

ciatu vel morte trepidantium, & agno- ria gloriandum.

fcentium non effe virium fuarum , ut Vota mea Domino reddam.
» a

qua»inferunturevincant: atque ideo men- Quiiquis bene cogitat quid voveat f. 18.
Sent.eft l J

dacem inveniri humanam infirmitatem, Domino, & qua: vota reddat , feipfum
qua: non poflit non fallere , pratfumens voveat, feipfum reddat. Hoc exigitur, Matt. 2S.
de viribus fuis cum fortitudo patientix
•.
hoc debetur Imago Cadaris , reddatur
. 2t.

cx Deo conftantiam datnon

fit; qui
timenti , & fiduciam reparat formidan-
Matt. 10. ti: quoniam verax eft dicens, Cum au-
19-Crio. tem tradent vos, nolite cogitare
,
quomo-
do aut quid loquamini: dabitur enim vo-
bis in illa hora quidloquamini- nonenim
& Caefari, imago Dei, reddaturDeo. Sed
ficut videndumeftquidorTeras, ita etiam
confiderandum eft ubi offeras.
In atriis^ inquit, domus Domini.
Qua: autem domus Domini, nifi po-
pulus ejus ? Ideo fequitur.

vos efiis qui loquiminiy fed Spiritus Pa- In confpetlu omnis populi ejus ltemt.19,
tris vefiri qui loquitur in vobis Dicitur . Quid eft autem populus ejus , nifi

autem extafis , etiam cum mens non quod addit

pavore alienatur , fed aliqua infpiratio- In medio Jerufalem ? tui lttmir.19
ne revelationis adfumitur. Jerufalem vero interpretatur , Vifio
b
Jpuid retribuam Domino ,
pro omnibus pacis. Tunc ergo quod offeretur , gra- b
f. 1».
qua retribuit mihi? tum eft, fi de pace atque in pace red-
Hoc dicens ,
profitetur fibi aliud re- datur. Qui autem non funt filii hujus
tributum a Domino, quam merebatur; ancilla; , bellum quam pacem potius
id eft, pro malis recepiffe fe bona & : amaverunt
quarit quid ipfe reddat pro bonis; nec
aliud invenit , nifi quod Dominus ipfe P S A L M U S GXVI.
donaverit, dicit:&
I*. !J.
Calicem falutaris accipiam^ nomen & Halleluja
Domini invocabo
Quis iftum dat calicem, nifiqui ait, Audate Dominum omnes gentes , lau-
V. 1.
Matt, 10.
22. Potejiis calicem bibere , quem cgo bibitu date eum omnes populi
rusjum? &dansexemplumpatiendi, con-
tulit donum,redimens ipfam infirmitatem fuperioris Pfalmi ne in
fuorum fanguine iuo ; & dans pretium
INrufalem fine
Judau gloriarentur,
,

&hanc
Je-

5". Profperi. Ii di-

a Praterit S. Profper verficulum 14. Vota mea Do- hoc codem differit uterque in finc Pfalmi.
mino reddam cotam omni populo ejus. Prasterierat etiam b Rccentior editio correxerat offcrtur . Sat appofite.
fancliflimus ejus Magifter Auguftinus . Forte quia de Cum veteres omnes fcribant offerctur.
 . , . . . ... .

250 S. PROSPER t A Q_U I T A N I

dignitatem fibilfrael etiam carnalis af- & fanguinem nobis , quod eft homo ini-

fumeret ; mii fint Ifraelita», in qui- & quus ; fed adverfus pririj:ibes & re£to-

bus fit Jerufalem , Pfalmi httjus princi- restenebrarum , efle certamen Qua- .

pio demonftratur. Ottihes fcilicet gen- rum autem tenebrarum $ nifi hominum
tesj & omnes populi^ qui per imitatio- diabolo fubditorum ? Non ergo metuit
Rom.4.iz nem fa&i funt fllii
fidei Abraham , & quid ei faeiat homo ,
qui ipfius incen-
ow-r.j. 7
fpirita ie femfen TfraeJ. torem Dei vincit auxilio.
^. i. Quoniam confirmata efl fupet nos mi' Dominus mihi ad/utor efl, & ego de- *• 7-

fericordia e/us , veritas Domini & fpiciam inimicos nieds.

manet in arern&m. Sive ex malis hominibus , five ex ma-
Confirmata eft mifericordia Domini Jis angelis, defpiciet inimicos is, cui ad-

iuper nos, ettm ejus hOmini, per qtiod jutot eft Dominust
ltberati fumus, inimicarum gehtiurh ra- Bonum efl confidere in Domino , quam f. s.

bida ora ceflerunt , & qu£m negando confidere in homine

blafphemaverunt , crederidb JaUdaverunt. Etiam fi benus homo$ aut bonus an-
Veritas autetn Domini hiahei in atw- gelus adjuvet, rion ih eis$ ihquit, con-

mm-i fiVe in his quse promifit juftis ,

fidarh ; ied ih Ddmiho ,
qui me per ii-

five in his quae minatus eft impiis* loS juvat.

Bonum efl fperare in Domino qwam t.9-
PSALMUS GXVII. fperaire ih printipibus
,

Principes & homines & ahgeli pof-

Halleluja funt intelligi / fed in neutris fpes col-
Row.13.1.
locanda eft : quia poteftas non eft nifi

t, >. C^Onfitemini Domitto , quoniam bbnus , a Deo.

qmhiam in faculum mifericoidiae/us. Qmnes gehtes lircumdederunt me , & ir. 10.

in nomihe Domini ultus fum eos

Ed hic eehfeflio rioh biSniteiitium Circumdantes circumdederHnt nie 5 &ih r. 11«

s ,eft iaudahtium DUttiintim

fed
quibus per gratiam prajftitum eft $ ut
:
nomitie
C ircumdederunt
Domihi
me
ttltns foni eosi
Jlcut apes , &exar- 12.
f.
eruerentur de tenebris , Sc peteftate feruht ficut ignis ih fpinis y
& in
tenebrarUm, & transferrentur in regnUhi tiomihe Domihi^ quia ultus fum itt

Caloff.i.i} filii Dei ob hoc folum , quia Deus bo-

: m.
rtiiS eft, & ea mifericordia miferetttr ,
IpfUrh Dottiinum caput Ecclefiai in-
qua? permahet in aternum telligirriuscircumdatum a perfecutori-
,

Dicat nunc domus Ifraei $

quoniam bo- bus, ficut circumdant apes favum. Sed
f.
httS) quoniam in faculum mifericor- myftice iighificatum eft , quod coricur-
dia ejus. fus ad perfequentes , favUS autem ad

*. 3- Dicat nunc domus Aaron , quoniam bo- credentes pertiheret QUoriiam impii, .

nus, quoniam in faculum mifericor- riefcientcs quid facererit, dulciorem cru-

dia ejus. ciando fecerunt .* ut guftemus , 8c vi-
PJ. 33. 8 -
Domus Ifrael & domus Aaron , ipfi deamus quam fuavis eft Dominus .

a funt omrifes * qui timent Domihum; pu- Quod autem ixarfernni flcvtt ignis ih
*.* filli fcilicet atque majores. Ex quibus, fpinisy ad totum corpus Chrifti, id eft
Pj«l. 1
13
32. ens five Gentibus, Uhus fa£tus
Judjfcis^ five populum ejus, meiiUs refertur . Omnes
eft pophiUs, concurrens in unum gre- geftteS circumdederunt the : quiai ex brn-

Joa.-jao.i6 gfem, ad unum paftorem jefum Chri- rtibuS colJeftus eft geritibus , & ubkJUfc
ftum : quae focietas in ejus gratia facla ih eum exarferunt perfecutionis ineen-
eft qui bonus. eft, & cujus mifericordia dia. Sed ultUs eft perfequfentes : qUia
aeterna eft & aeternos facit. extihcla malitia facli funt Chriftiani .

i>. 5, Jn tribulatione invocavi Dominum y & Sive quia omnes qui pertirtaciter infi-

exaudivit me in latitudine delfes fuerunt, qUem fpreverunt vOcan-

Qui tribulatur, in anguftia eft : fcd tem , fentient judiearitem
qui exauditUr , latitudinis infihitate fu- JmpuljuS) everfm furh^ utcaderem^ & f,i$.
fcipitur Dominus fufcepit hie
9. 6. Dominus mihi adjutor eji , non timebo Tamquam cumulus arens verfatus
quid faciat mibi hoMO. fum, ut cadererh, 8c Dbmihus fufcepit
ipl<-f.6.n Apoftolus dicit, hon adverfus carnerfl me . Multitudinem fidelium in unita-
tem
k Hic f.t.Dictnt nune t,ui titorti Dt>m,»um % Ouoniam ih fWctifyr» MiJfricoHlia hf»J , fll^ra totniffuS , videtlir
eurfim tangi, titpllcati.&
 . . . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVII. 251

tem congregatam perfecutio gen-
fidei diorum ? Vide qua intretur , & cogno-
tium non habuit quo impelleret Et . fce quid fit.

quamvis mukum vexando verfaret , con- Jlperite mibi portas /ujiitia , &ingref- v% ,.
vellere tamen ac projicere non praeva- jus in cas confitebor Domino
luit, quia ab omnibus fimul in eum cre- Intra portas juftitia? vox eft confef-
ditum eft,. quia & fingulos & univerfos fionis & exultationis . Beati enirn qui PM8j.y.
ubique fufcepit. habitant in domo Domini in faxulaia?-
t. 14. Fortitudo mea & laudatio mea Domi- culorum b
laudabunt eum b
nus\ faflus & efl mibi in falutem. Hcsc porta Domini, jujit intrahuntper a 10
Qui fibi fua fortitudo, & fua volunt cam.
effe Jaudatio, cadunt . Quorum autem Hac porta illiuseft Jerufalem, quam Apocaz ^
fortitudo & Dominus, tani
laudatio eft nemo incircumcifus, nemo intrat mju-
non cadunt, quam non cadit Dominus. ltus, ubi dicitur, Canes foras.
Et ideo eis fa£tus iaius non quia ip- : Confitebor tibi Domine^ quoniam exau- v- *i.

fe aliquid coeperit efle, quod nonerat; difiime, & fatiusesmibi in falutem.

fed quia falutem in eo ,. quam averfi Conieflio h*c Jaudis eft; non vulne-
non habuerant , coeperunt habere con- ra medico oftendens , fed.de percepta
verii. ianitate gratias agens ei ,
qui ipfe eft
* Vox exultationis & falutis in taberna- faius
culis jufiorum Lapidem quem reprobaverunt adifican- t. «•
Savitia perfequentium fpem fanclo- m, bic fatlus eji in caput anguli.
rum non pote-
internis gaudiis. .privare Ut duos conderent in femetipfum , inE[bef.i.\i

rat.' nec valebant impii eorum auferre unum novum bominem, faciens pacem, &
lamtiam, quorum nequibant expugnare reconciliaret utrofque in unocorpore Deo^
patientiam Unde
Apoftolus dicit ,
. & circumcifionem iciiicet & praiputium
z.Cor.6.\o Quafi trijies, Jemper autem gaudentes. ADomino fatlus eji. $
^ l6
Dextera Domini fecit virtutem , dex- ,
Quamvis enim non eflet lapis angu-
Domini exaltavit me , dextera
tera laris, nifi paflus eflet; non tamen hoc
Domini fecit virtutem ab eis , a quibus paflus eft, faCtus eft .

Magna virtus exaltarehumilem, dei- Nam illi quia>dificabantreprobaverunt:

hcare mortalem, prabere de infirmita- fed in eo quod Dominus occulte xdifi-
te perfe&ionem , deiubje&ionegloriam, cabat, fecit in caput anguli, quem re-
de paflione vicloriam. Sedquianon ho- probaverunt.
mo fe exaltavit, non homo ieperfecit, Et eji mirabilis in oculis nofiri. Itemf.i;
non homo iibi gloriam dedit, non ho- In oculis hominis , in
interioribus
mo vicit, nec ipfe fibimet faluti fuit; oculis credentium, iperantium, diiigen-
piiflima confeflione laudem Dei repe- tium
tit , Dextera Domini fecit virtutem Hac dies e/7 quam fecit Dominus : exul- f M>
t

v
Non moriar , fed vivam , & narrabo temus & jocundemur in ea.
opera Domini. Dies quo mihi falutem dedit , dies
Vox Ecclefiae eft, non in fe, fed in quo ille Mediator Dei & hominum fa-
Domino gloriantis Extinguendum Dei . clus eft in caput anguli
populum perfecutores arbitrabantur ; fed O Domine jalvum me fac, Domine V- *y-
au£ta eft Ecclefia , & ubique Chriftus bene profpera.
Martyrum gloria eft , in quorum paf- Salvum fac, quia dies falutis eft : pro-
fionibus Domini opera prajdicantur fpera iter a peregrinatione redeuntibus,

f. 18. Cajiigans cajiigavit me Dominus , & quia tu nobis fa£tus es via.

morti non tradidit me. .Benediftus qui venit in nomine Do- * l6t
Non ergo quidquam viribusfuisJicuif- mini.
fe arbitretur fremitus impiorum : non Maledi&us ilie, qui venit innomine
haberent iftam poteftatem, nifi de fu- fuo ,
quem fufcipient qui Dei Filium Joanj.w.
joa».\p.u per daretur Sa?pe filios fuos pater-fa-
. non receperunt.
miJias per nequiflimos fervos emendari Bencdiximus vos de domo Domini. hemf.ze.
jubet; cum illis hsereditatem , his com- Vox ifta magnorum eft ad pufilJos :

a
pedes a prxpararet. Qux eft ifta here- eorum icilicet magnorum, qui Verbum
ditas? Auri eft & argenti, an gemma- Dei Deum , iicut in hac vita poflunt,
rum, an fundorum, amcenorumve pra> mente contingunt, & tamen fermonem
5". Profperi. I 2 fuum i

a Forte legendum , praparet , ut apud Auguflinum.

b Duac. &
Colon. taudabunt tt . Lugd. Lovan. & cum editione Augiift. laudabunt tum. .
 . . . . . . ..

25^ S. PkoSPER I A Q^ U IT A N I

fuom propter parvulos terwperanfc. exquirunt eum. Tum enim recre quasri-
t • 27. />«* Dominus , 6* ///«*/> »o^« tur Deus, ii non per ipfum alia , fed
///»*/* nobis Mediator Dei ille 6* ho- per omnia ipfe quaeratur . Beatitudo au-
i ItMfl
minum, komoCbriftus fefus: qui&Deus tem quserentium Dominum , in hujus
arqualis Patri, tpod fecitcredi, feeitin- vitae laboribus non poteft efle perfe&a.

telligi Sed beati jam dicuntur , qui hoc fine

Jttmijy Confiituite diem feflumirt frequentatio~ dubio funt futuri , quia in via ambu-
nibus^ ujque ad cornu altaris, lant immaculati, & lcrutantes teftimo-
M eft ufque ad interiorem domutn
,
Domini, in
nia legis toto corde exqui-

a Dei ,
» de qua nos benediximus ubi : runt eum. Spe ergo beati funt ,
quia
funt altaris excelfa, ubi fpiritale facri- talibus beatitudo promiiTa eft.
frcium laudis perpetuae, ubieit facerdos Non enim qui operantur iniquitatem. , y. j.

aeternus, &aifarefempiternum, adquod in viis ejus ambulaverunt

non tepide neque fegniter, fed in fre- Hic quaeritur , cum iniquitas pecca-
/mw.j.m. quentatione currendum eft ut de Fi- : tum fit , & non operentur peccatum qui
Ho Deo ,
qui propter nos caro fa&us ambulant in viis Domini; quomodo il-
eft, non |am humiliter fecundum car- li fan£ti in viis Domini ambulaverunt,
jiem , qua conformis nobis efte digna- qui dicunt , Si dixerimus quia peecatum ljoan.i.i
tus eft , fed fublimiter fecundum divi- non habemus , rios ipfos feducimus , &
b nitatem , quae Patria aequalis eft * fen- veritas in nobis non efi ? Ergo & pec-
ticndum catum habuerunt , & in viis Domini
*. 18. Deus meus es tu, & eonfitebor tibi : ambulaverunt, lecundum Paulum dicen-
Deus meus es tu, & exaltabo te. tem, Si quod nolo y ego boc facia non R °m-7.*u •

bmffjti Confitebor tibiDomine, quoniam exau- ego operor illud, Jed quod habitat in me
difii me , &
fattus es mihi in fa- peccatum. ItaqUe rtec operantur pecca-
lutem . tum qui ambulant in viis Domini , &
Non ftrepita ifta verborum dicentur, tamen non funt abfque peccato : quia
in illa domo ad quam ut intremus hor- jam non ipfi operantur illud, fed quod
tatur ; fed dilecTio inhaerens Deo, ipfa habitat in eis peccatum Non autem .

erit vox laudationis jeterns ipfi operantur iliud ,

quando illicitis de-

. Gonfitemini Domino f Quoniam bonus y fideriis confenfum non accommodant vo-

quoniam in faculum mifericordia ejus. luntatis. Verumtamen cum omnes fan*
c
Iifdem verbis Pfalmum quibus in- 6li, in carnedegentcs, veraciter dicant,
choaverat, claudit quia ab initio uf- : Dimitte nobis debita nojira •
quomodo Matt.6.u
que in finem debet in nobis laudatio- immaculatos eos in via Do-
intelligitur
num Dei perfeverare confeffio. mini ambulare , quos oportet quotidia-
na oratione remiflionem pofcere pecca-
P S A L M U S CXVIII. torum ? nifi quia verum eft, ambulan-
tes in viaDomini nullis confentire cri-
A L E P H. minibus ; & tamen quibufdam cogita-
tionum carnalium obreptionibus titiJJari,
f i, XlEati immaculati in via^ qui ambulant & ob hoc eis neceiTanam quotidianam
in lege Domini. remiflionem, ut fiant immaculati: quo-
niam & hoc ipfum ad viam pertinet
Domini de qua non
B
nifi
Eati non poffunt , nifi imma-
effe
culati. Immaculati autem non funt,
qui in via ambulant, via vero non
,

immaculari femper expofcit.

Tu mandajii mandata tua cujiodiri
recedit ,
qui fe

ni~ $• 4»

eft, nifi lexDomini. Quaerens ergo bea- mis.

titudinem, immaculatus in via fit , & Nimisy five ad rnandantem , five ad
in Jege Domini, qua; beatorum via eft, cuftodientem referas; non pro eo quod
ambulet, id eft, non fit otiofus. eft plus quam opportet , accipiendum

i. :. Beati qui fcrutantur tejiimonia ejus ,

eft, fed pro, valde. Valde enim man-
in toto corde exquirunt eum datur, & valde cuftodienda funt praece*
In via Domini hi fine dubio ambu- pta divina.
Unt, qui fcrutantur tejiimonia ejus Sed . Utinam dirigantur vi<£ mca ad cujlo- # J«

quia muki volunt habere fcientiam fine diendas jujiificationes tuas

©peribus , merito addidit , in toto cortte Dedifti, inquit, mandatum, & cufto-
diri
a In Auguitino, de qua vos btnediximut c Lugd, & Lov, Pfalmus . Duac. & Colon. Pfal. .

b Editi in ora libri ex conjcclura notant alitcr legi rnum,

pofle, fentiamut.
 . . . . . , . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIII. *53

diri illud praxepiili : led utinam pra> Beneditlus es Domine ; doce me jujii- .

beas & auxilium , ut poffim facere , te ficationes tuas

juvante, quod faciendum didici, te do- Quid adhuc eloquia Dornini quasrit
cente difcere , quae jam abfcondit in corde ?
1.6. Tnnc non confundar , cum perfpicio in Quod utique non feciuet, nifi ea didi-
omnia mandata tua. ciiiet. Ut quid addit, 5c dicit, doceme

Cum , inquit , direrSraj fuerint viae jujiificationes tuas; quia eas vultfa-
nifi
mese per gratiam tuam, tunc infpe&io- ciendo difcere , & operandi notitia com-
ne rnandatorum tuorum non confuodar, prehendere, non loquendi tantum faci-
a » qui ero non inutiiis auditor, fed effi- litate , & memoria: recordatione reti-
cax fa£tor. nere?
r 7' Confitebor tibi^ Domine , in diretlione In labiis meis enuntiavi omnia judicia t. i>
cordis ; in eo qtiod didicerim judi- oris tui
cia jufiitiee tutc Nihii, inquit, judiciorum tuorura ta>
Si dire£mm fuerit iter meum & cor cui , ied omnia^prorius in labiis meis
meum ,& pradicabo Domine re lau- , enuntiavi, ea fcilicet, quaemihioretuo,
dabo, & tui efTe hoc operis confitebor. id eft, eioquiorum tuorum praedicatione

f. 8. Jujiificationes tuas cujiodiam. dixifti.

Hoc eft, faciam quod jubes , fi me In via tefiimoniorum tuorum deletlatus .*
,

adjuveris funty Jicut in omnibus divitiis.

Iumf.8. Non me derelinquas ufquequaque Via teftimoniorum Dei Chriftus, in rn ,„tr. ,

Non ita accipiendum ,

quafi in ali- qu* Junt omnes tbejaurt Japtenttce Jcten- &
quo ie relinqui veiit ; fed hoc petit ,
tia abfconditi. In hac ergo via , quafi
ne penitus deferatur, & ita potius , ut in omnibus dele£Utur , qui vi-
divitiis
ab eo numquam & nufquam divinum det per lilum multa erga nos teftimo-
abfcedat auxilium. nia divinae dileftionis impieta , non &
dubitat, qua: expe£tantur implenda.
B E T H. In mandatis tuk exercebor , conji- f. & ij.

derabo vias tuas.

t. 9- ln quo corrigitadolefcenttarviamfuam^. Univerfe vice Domini mifericordis & Pf.x\. io.

In cujiodiendo fermones tuos. veritas:quarum plenitudo invenitur in

Interrogatio eft, in quo junior viam Chrifto, in quoomnis Ecclefia, contra
fuam corrigat: refpondetur quodcor- & inimicos fidei Chriftianae , copiofis dii-
re£tio ejus haec fit, ut Dei verbacufto- putationibus exercetur.
diat. Sed quxritur quis ifte fit junior, In jufiificattonibus tuis meditabor y
non ^ 6
cujus illa correftio eft ? cum & fenes oblivifcar fermones tuos
multi convertantur ad Dominum, per Ideo utique meditabor, ut non obli-
quamlibet feram obfervantiam manda- vifcar fermones tuos; meditabor utnon
torum. Bene ergo ifte junior intelligi- oblivifcar. Meditatio enim non oblivi-
tur popujus rjovus, per Chriftigratiam fcendi, eft perfeverantiaoperandi, pro-
renovatus , qui ab erroris veteris via pter quod poftulavit adjutorium gratia:,
verbum fidei cuftodiendo, corrigitur. dieens , Beneditlus es Domine , doce me y. i*.

y. '°. Jn toto corde meo •» exquijtvi te : ne jufiificationes tuas ; ut quod fermone no-
repellas me a mandatis tuis. verat, etiam opere compleret.
Fecifti, inquit, ut toto corde meo ex-
quirerem te : fac ut in mandatis tuis G H I M E L.
maneam : quae ut mihi poflibilia fint
adjuva me, & noli me ab eis repeile- Retribue fervo tuo , vivifica me ; & +.17.
re: id eft, nolimihiauxilium tuumfub- cufiodiam fermones tuos.
trahere Quatuor funt retributiones . Autenim
t- ii. In corde meo abfcondi eloquia tua y ut mala promalis retribuuntur, ficut Deus
non peccem tibi. * ignem seternum retributurus eft impiis:
aut

a Legendum certe ,
qui ero non inutUis auditor : etfi tis, Cy permanferit in ea, non auditor obliviofus faRus,

l en inuttlis auditor , qualem fe non fore fpcrat l fal-

5
Etliti omnes habeant , quaro non utiits . Editiones
Duac. & Colon. notarant in margine qui ero . Quod mographus, fi perfpiciat in raandata Domini; bic bta-
vero noa inutdis kgi debeat, probare videtur locusja- tus in fUHo fuo erit . Er. quod dicit , Tunc non con.
cobi *•*«. &d quexn h:c aiiudit Auclor noikr, Si quis fundar
auditor tfl verbi C
non faBor , kif comparabitur viro 1) Vox ifla meo lcgitur in Edit. Lugd. & Augufr.
confideranti vuitum nathitatis in fu.-e fft-culo : confide- defideraiur in Lov. Duac. & Colon, Addendam fuadct
ravit enim (e &, & flatim obiitns
abiit , efl quaitt expolnio verfus Itatim fubjecla.
fuerit: qui auum perjpexerit in legem perftftam hierta-
 6 . . ,, . . . .

U* S. P R O S P E . R I A O^ U I T A N I

aut bona pro bonis, ficut regnum aeter- & Diliges proximum tuum Jicut teipfum?
num retributuruseft juftis: autbonapro In quibus duobus mandatis , tota Lex
malis, ficut Chriftus per gratiam jufti- pendet , & Propheta? Quomodo ergo .

ficatimpium aut mala pro bonis, : fi- hic terraj incola orat, ut ab eononab-
cut per malitiam perfecutus eft
Judas fcondantur, qiue pene neminem latent;
Chriftum Harum quatuor retributio-
. nifi quia Dominum nofle paucorumeft;

num, duEBpriores pertinentad juftitiam & confequens eft ut ei mandatum di-

d
Stnt.eft 1
ut retribuantur mala pro malis , bona leclionis fit abfconditum , quia aliud *

pro bonis tertia pertinet ad mifericor-

: pro alio diligit; & qui errat in Domi-
diam, ut retribuantur bona pro malis: ni amore, errat etiam in proximi cha-
quartam Deus nefcit ; nulli enim ma- ritate ? Re&e itaque qui incola eft in
lum pro bonoretribuit. Haseautemqua? terra, & qui terrena non diligit ,
po-
tertio loco pofita eft, primitus necefla- ftulat fibi mandatorum Dei icientiam
a
ria eft . Nifi enim Deus retribueret revelari." ne vel in Dei, vel in proxi-
bona pro malis, nullo modo eflentqui- mi dileftione fallatur.
bus retribuerentur bona pro bonis. Qui Concupivit anima mea dejiderare jujli- W- 10 -

Habac.1.4 ergo dicit, Retribue fervo tuo &; addi- •

ficattones tuas in omni tempore . .

Rom.l.17. dit,
Gal.K.6.
Vivifica me , & cuflodiam fermones Concupivi, inquit, juftificationum tua-
I
ruos juftum ex fide vivere , quaz ope-
: fcit rum defiderium habere ufque in finem.
b ratur per dileclionem. Et quia mor-
b Tu enim me juftificas , tua me facit
tuus erat per fuam « injuftitiam, petit gratia juftum &
mihi eft fem- bonum Sr
c =

fibi vitam per Deigratiam. quam pro-

-
per hoc defiderare, & in hoc tuo pra>
feclo non peteret, fi omnino non cre- fidio deleclari Alioquin juftus non ero,
.

deret, id eft, omnino non viveret. Sed fi aut defuerit mihi gratia tua, aut in-

quia id quod acceperat ad defideran- flavent me fuperbia.

dum , non fufficiebat ad obediendum , Increpajii fuperbos , maleditli qui decli- #.21.
pofcit fe vivificari, hoc eft, eam in fe nant a mandatis tuis
fidem, quam accepit, augeri: ut vivifi- Illa increpatio hic intelligenda eft ,
t,Cer.4.i6
cetur per omnem diem, qui renovatur quam primi hominum genitores fua tranf-
de die in diem. greflione meruerunt, declinantesa man-
#. 18.
Revela oculos meos, & conjiderabo mi- dato Dei per fuperbiam , f quam con- f

rabilia de lege tua cupiverant, non quod Deusdiligendum Gw , J#

Da , inquit, niihi intelle£tum ,
quo praxepit , fed quod diabolus invidendo
poflim mirabilia tuae legis infpicere, &; perfuafit, Omnis itaque fuperbus huic
virtutem praeceptorum tuorum videre . increpationi fubjeclus eft, five haeredita-

?• »0-
Incola ego fum in terra y ne abjcondas no, five voluntatis arbitrio.
a me mandata tua. Aufer a meopprobrium & contemptum y f. 2Z.
Ibi quifque eft peregrinus , ubi ab- quia teflimonia tua exquijivi.
fens eft a patria fua. Ifte ergo qui lu- Vox ifta Ecclefiaj eft, jam diligentis Matt.5-.44

17.
pernaj Jerufalem civis adfcriptus eft inimicos fuos, & orantis pro perfecuto-
peregrinum fe profitetur in terra; quia ribus fuis. Dicat itaque omnis Chriftia-
certus eft de hereditate promifla . Sed nus , dicant omnia membra corporis
quia tentatio eji vita humana fuper ter- Chrifti, Aufer a me opprobrium ,
quod
Job,7-i.
ram y ne in tempore tribulationis
petit ideo audio : & contemptum y
6 quod ideo
& diffkultatis abfcondantur ab eo man- contemnor, quia tejiimonia tua , id eft,
data Dei, quae utique in medio confti- martyria tua , exquijivi . Ut inimici no-
tuta funt , & poflunt etiam ab impiis ftri inde venerentur, unde contemnunt;

fcirr. Nam
quem latet breviflimum ple- cum quos perfequendos putaverunt, in-
niflimumque mandatum Diliges Domi- , tellexerint honorandos
M»tt,
num Deum tuum ex toto corde tuo , & Etcnim federunt principes , & adver- y. »*
ex tota anima tua y & cx totamentetua y Jum me loqucbantur .
Inde

a Editio recentior cum Auguftino retribueret : vete- fenfum Apoftoli recidere, quo dicit de Judasis . Rom.
res omnes Profperianx , retribucrit . Idem tamen fen- 10. ?. Ignorantcs enim juflitiam Dei juam quceren* , &
tentia 16, habet , retribueret tes flamere, /uftitit? Dei non Junt fubjeBi.
b Sic lcgitur in Auguftiuo, &
legendum fuadct lo-
cus Apoftoli, ad quem aliudit S. Profper : etfi Editi
d Forte qui aliud : cum paulo poit dicatur, qui &
errat .
noflri omncs fine dubio ex errore fcribarum manifefto e Fortaffe , meurr. cft . Editi omnes, mihi eji
& facile
irrepente fcriptum habeant pro dileBione. f Vix dubitamus legi debere , qua , non quam , ut
c Emendamus ex opere Auguftini quod pre oculis Editi omnes habcnt.
,
habebat S. Profper cum hsc fcriberet. Editi enim no- g Apud Auguilinum, quo ideo contemnor.
ftri habent per fuam jufthiam. Nec putamus illud in
 . . . . .

ExPOSITIO IN PSALMOM CXVIII. *55

Indc perfecutio gravis erat^ quia eftfti Hasc petens, magis pfofe&ibus con-
fedentes, id eft, judiciariis fedibus emi- cupifcit augeri Sunt auterri quaedam
.

nentes principes decernebant : quod & jultificationes tam fublimes atqtte mira-
iri ipliim captlt, & in corpus ejus aclum biles, ut hi qui experti non funt, pu-
efTe noti dubium efh tent ad eas humanam infirmitatem per-
lter„ t.z$ Scrvus autem tuus exercebattir in tuis venire non pofle.
jujtificationibus Dormitavit anima mea pra? tadio , con* ft ^
Qualis exercitatio ha»c fuerit, fequen- firma me in verbis tuis.
tia docettt. Fatigor rtamque ex irtfifmitate, & re-
f. »4. Nam & tejiimonia tua meditatio mea labor ex ta;dio. Confirma me in promif-
eft) & conftlium meum juftificatio- iionibus tuis atque per ea quac dedi-
:

ncs tua funt fti, enitar afcendere , ttt ddrmitans in

Sie ergo exercebatnf fervus Chrifti, infirmitatibUs meis excitef , atque inci-
ttt corttfa peHetjuerites dileclione certa- ter in verbis tuis
ret . fedentium principum
Coriiilium Viam iniquitatis amove 4 mti , & de $ l9
fuit, inventos Martyres perdere ; confi- lege tua miferere mei .

lium patifchtium Martyrufn fuit, inimi- Ne lex factorLinl , per quam abunda- R om ^. i0.
cOs perditos inveriire . Reddebant illi vit peccatum, ad iniquitates me addu- Rom.3.17.
mala ford bdnis, ifti bona pro malis . cat infirmum j lege , inquit j tua , hoc
Quid ergb mirum^ fi ifti occidendo de- eft , lege fidei 5 miferere mei ut per :

feceriirit, illi mori^rido vicerunt? gratiam tuam fdfciam, quod per me ip-
ium " ihiplere noh valeo. a

D A L E T H. Viam verttaiis elegi , judicia tua non ^ 30> #

fum oblitus.

f. ij. Adhaftt pavimento anima mea , vivi- Adh&fi tcftimoniis tuis Domine , noli
f t
j r<

fica me fecundum verbum tuum. me ctnfnndere.

Qui fe vivificari petit ,
quoniam ad* Viam veritatis elegi , ubi currerem ."

haefit £avimento anima ejus , videtur /ttdicia tua non fum oblitus > ttt cttrre-
hoc pofcere, ut k terrenis cupiditatibus rem. Adb&ft teftimoniis tttis^ curii cur-
eruatur. Sed non talia verba prajmifla rerem , Domine noli me confundert
: .

ittnt, ttt de eo qui dicebat, Nam O" te- Quomodo quo curro pertendam , quo
ftimonia tua meditatio mea y &
confilium tendo, perveniam? Non enim volentit,
rneum juftificatioftes tuee , credendum fit neque currentts, jed mtjercntts eft Det
quod terrenze magis converfationi inha> Viam mandatorum tuorum cucurri , cum t'3*>
ierit, quatti caslefti ergo a con- . Non dtlatafti cor nteum.
cupifcehtiis mundi avelli, nec a carnis Cordis dilatatio, •> veritatis eft dile- b

focietate feparari , fed ab afFeclibus car- clio .•

quod Dei munere fit j ttt ei non
g«/.j. 17. nalibUs optat abjuhgi ut illa concupi- :
timore pcenas , fed amdre juftitiae fer-
icetttia qua» conciipifcit adverfus fpiri- viatur, cum charitas Dei diffunditur in Rom .u.
tttfh, rfligis tomminuatur • concupi- & cordibus noftris per Spiritum-Jantlum qui
iceritia thias cortcupifcit adverfus carnem, datus eft nobis. Ideo ergo ifte viam man-
perfeverantibus profe£tibus augeatur . datortttti Dei cucurrit, quiacor ejusDo-

Sent.ejiiss
Nemo eft enim , cuius animam corru- minus dilatavit.
Sap.g.iu ptibile corpus & inhabitatio terrena non
l'3 .
or ' lh
aggravet, donec corruptibile hoc indua- H E.
f .% tuf ih corruptionem j verbum Dei , &
qttd vita seterna promittitur, impleatur. Legefm pone mihi Dofnihe viam jufti- y. J2 .
•fr. j6 # Vias meas enuntiavi^ &' exaudifti me : fcationum tuarum y &
exquirameam fern-
doce me juftificationes tuas . per .

Peccata, inquit, mea confeflus fum, Qui viam mandatorum Dei fe dila-
& exaudifti me : enuntiavi vias meas, tato corde cucurrifle jam dixerat; quo-
& delefti eas : doce me tttas. Non er- modo nunc legem fibi poftulat poni ?

grj 6a§ jttftificationes vult difcere , in nifi quia ptoficiens loquitur , 8c donum
quibtts gxercebatur : fed ab illis ad ii- Dei novit efle quod proficit: & utma-

las defiderat pervertire. gis magiique proficiat, quod habet , a

y I7> Vikm juftificationum tuarunt inftnua mi- quo accepit pofcit augeri Ergo & cu- .

hi $ t? exerceboir in rnirabilibus tuis currit hanc viam, & ciirrere cupit ex- :

qui-

a Lugdunenfis editio addit vocem implere , quam apud Auguftinum hoc loco.
omittunt Lovan. Duac. &
Colon. Legitur autem etiam b In Auguftini iibro, jufiitiit efi deledatit.
 . . . . . . . . .

256 S. P R O S P E R I A Q. U I T A N 1

quifivit & exquirere amat, donec per- mo juftitiam fuam ad fe magis, quam
fe£tum fit gaudium fine periculo amit- ad Dominum referant, & in fe magis,
tendi, quod utapprehendat, femper ex- quam in Domino glorientur . Hanc er-
quirit go vanitatem perhorrefcens , meritoad-
* Da mibi intellettum , fcrutabor le- & jecit, in via tua vivifica me^ ideft, in
gem tuam , cujiodiam illam in & Chrifto, qui eft contrarius vanitati, ScJ ""^* 6 -

meo
toto corde non folum via eft , fed & vita & ve-
Ergo akitudinem & profunditatem ritas

legis nemopenetrat, nifi qui intelle£tum Statue fervo tuo eloquium tuum in ti- ,&
f,
Hom. 15. acceperit Cum autem plenitudo legis
. more tuo
}0 - fi.t dile£tio, & illelegem intelligat, qui Stabile eloquium Dei in corde no-
fit

opera mandatorum ejusexequitur; pro- ftro, cumquod eodem jubetur elo-

fit

ieclo hic charitatem muki-

illam fibi quio; & avellitur, cum contrarium opus
plicari petit, qua Deus proximufquedi- agitur. Petit ergo fervus Dei, utin eo
Jigitur; ut hujus duplicis mandati , de confirmetur obedientiaperfeverans, quas
Mait. 12. quo pendet tota Lex &Prophetas, per- de ftatu fuo nullo malx aftionis movea-
^' feclam habeat fcientiam, eamque toto tur impulfu;
quod non habetur nifi per
corde cuftodiat. Spiritum, & caftum timorem , quo ca-
j, ,< Deduc me in femita mandatorum tuo- vetur ne offendatur charitas , non quo
rum; quontam tpja voiut. metuitur ne damnetur impietas.
Quam prius dixit viamjuftificationum, Amputa opprobrium meum , quod fuf- y. j
?,
eamdem dicitfemitam mandatorum . Quia picatus fum ;
quia judtcia tua fua-

Matt 7 !i4 angufta viaeft, qux ducitad vitam : & via.

cum fit angufta, nifi dilatato cordenon De occultis cordis alieni temere fa smdl*i
curritur Sed quoniam adhuc ifte pro-
. dicare, peccatum eft, & eum cujusnon
ficit, & adhuc currit, ideodivinumquo videntur opera nifi bona , ex fufpicio-
deducatur quserit auxilium. ne reprehendere . Hoc ergo opprobrium
* .£ Jnclina cor meum in tefiimonia tua ,
hoc fufpicionis vitium, hic qui yultef-
& non in avaritiam fe perfeclus, a fe optat auferri . Quo-
Qui cor fuum inclinari inaliquid pe- niam eorum qux incognita hominifunt,
tit, plenius & pe rfe £ti us id , quam vuk, folus Deus juftus infpeclor eft: & judi-
velle defiderat . Volebat enim cum di- cia ejus fuavia funt, quoniam vera.
ceret , Deduc me in femita mandatorum Ecce concupivi mandata tua , in tua ^, .
0#

tuorum , quoniam ipfa volui; & orat ut juflitia vivifica me

velit , cum dicit , Inclina cor meum in me, inquit, cupidum manda-
Fecifti
tefiimonia tua , & non in avaritiam . Orat torum tuorum , fac & efncacem ; adju-
ergo ut in ipfa voiuntate proficiat , & va ut faciam quod commendas , dona
cor non in avaritiam , fed in teftimo- ipfe quod mandas Quia in me unde .

nia Dei habeat inclinatum : quse tefti- morerer habui , undeautem vivam, non
em.tj io
mon j a loc infmnant ]
?
hoc docent , ut invenio, nifi in te, qui hominituoom-
Deus gratis colatur . Quia fi non
cor nem aiquitatem in tua & proximi dile-
in avaritiam fit declinatum , Deum non ftione pofuifti
colimus nifi propter Deum, utDeicul-
tus ipfe fit merces . Nam qui Deum V A U.
ideo colit, ut aliquid aliud promereatur
quam ipfum non quem colit diligit / : Et veniat fuper me mifericordia tua , * u .

quia non ipfum , led aliud concupi- Domine } falutare tuum fecundum
fcit eloquium tuum.
Averte oculos meos y ne videant vani- Quid pofcit, nifiutmandataquae con.
>"•
J7«
tatem ; in via tua vivifica me . cupit, per ejus mifericordiam faciat , * a

Jlverte, inquit, oculosmeos y

non cor- qua: mandavit? Etqus eft mifericordia,
poreos ;
quorum intuitus etiam nolens nifi Chriftus
? Et fecundum quod elo-
multas vanitates videt; fed cordis ocu- quium, nifi fecundum verbum promif- Rom.4.17.
los, ne intenti fint vanitati, ne huma- lionis, quo vocata funtea quse non erant,
nam gloriam quasrant , nec cum boni tamquam eflent ? Quia & quibus pro-
aliquid appetunt, non dileclione ipfius miffum eft , etiam ipfi promiffi funt , ut
fummi boni , fed amore prafentis uti- totum corpus Ghrifti dicat, Gratia Dei r . G0 Mj.
litatis & laudis hoc faciant: ne poftre- fum quod fum. 10.

Et
a Apud Auguftinum , qui mandavit . Editi , qva mandavit
 . . . .. ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXViH. 257

y 4:
Et refpondebo exprobrantibus mibi ver- tum eft. Hi autem narrationem habent,
bum^quia fperavi infermonibustuis. qua oftenditur quid gratia petita contu-
Verbum cxprobrantibus ; an verbum lerit tamquam diceret , Ha»c cum ora-
••

refpondebo , ambiguum eft : fed utrum- rem, exaudifti me ,ambulabam in

8c
a
que Chriftus fonat . Ipfum enim no- latitudine, id eft ambulabam in chari-
bis exprobrant , b quibus eft crucifixus tate, quaj diffufa eft in cordibus nojlris Rom,f.u
vel fcandalum, vel ftukitia: ignorantes per Spiritum-fantlum^ qui datus eji no-
I. Cor. I,
quia Verbum caro fattum eji , habi- & bis. Hic quo clama-
eft ille Spiritus in
tavit in nobis. Quod Verbum in prin- mus, Abba Pater, ac per hoc ipfius eft Gal.^6.
Joan.1.14
cipio erat, & apud Dominum erat. Sed quod mandata Dei cxquifivit qui ao .'

etfi ipfi exprobratores non Verbum ex- ceptus etiam hoc agit, ut largius acci-
probrent, quod eos latet , quia divini- piendus petendo , quarendo , pulfando
tas ejus ab eis non cognofcitur, a quo quaentur Per hunc itaque dile£lionis
.

infirmitas in cruce contemnitur ; nos Spiritum confirmatus eft, ut in confpe-

tamen omnibus exprobrantibus Verbum au regum non confunderetur , ut in
refpondeamus. Parum eft enim in cor- mandatis Dei cogitationem fuam exer-
de habere Chriftum , nifi quod corde ceret, & eadem mandata dilige-
valde
Rom, 10. credimus, ore profitejmur. Sed hoc ita ret .' elevans manus fuas , non ad ter- .

10. demum fieri poterit, fi in promiflisDei rena opera , fed ad caleftia , exercere-
ipes fuerit firma credentis. tur in juftificationibus Dei.
r. 4?. Et ne auferas a me verbum veritatis
ufque valde Z A I N.
Hoc eft, noii ita conturber fub per-
fecutionis flagello, ut a me penitus au- Memento vcrbi tui fervo tuo y
in quo ir. 4?.
ieratur confeflio vcritatis . Quia multi mibi fpem dedijii:
qui ad horam negando defecerunt, po- Htsc me confolata eji in humilitate t- 10.
pamitendo reparati ftnt , & pal-
ftea mea , quia verbum tuum vivifica-
mam quam perdiderant, reiumplerunt. me. vit
Item y.43 Sjhtia in judiciis tuis fuperfperavi. CumdiciturDeo, Memento , orantis
Id eft, quia judicia tua ,
quibus me defiderium , quo promifliim accelerari
Hehr.n.6 corripis & , non ioium mihi
flagellas pofcit, oftenditur non Deus, quafi id .•

non auferunt fpem, fed etiam augent; ei a recordatione exciderit, admonetur.

dum quem diligis corripis, flagellas au- Memento ergo, inquit, verbi tui fervo
tem omnem filium quem recipis . Et tuo hoc eft, Imple promiflum tuum ,
,

ideo plerumque eum, qui fibi lortis vi- in quo mihi fpem dedifti, hoc eft , in
debatur, infirmari finis; ut prasfumptio quo verbo me iperare fecifti H<ec me .

auferatur, & perieverantia; virtus ex tua confolata eji in humilitate mea . Haec
opitulatione reparetur. fcilicet fpes mea confolata eft, qux da-
t. 44. Et cuftodiam legem tuam femper ; in ta eft humilibus , dicente Scriptura ,

faculum , &
faculum faculi
in Deus fuperbis rejijiip , humilibus autem Jacob. 4.6.
Quod dixit , femper , ne ad omne dat gratiam ^uia verbum tuum vivi- .

iftius vita: tempus tantummodo referre- ficavit me : quia fecit me in te fpera-

tur, adjecit, &
in feculum fxculi Lex . re, & non deficere in tribulatione
autem, quam perpetuo cuftodire defide- Superbi inique agebant ufque valde :
% II*
Rom.13.1e rat, charitas accipienda eft : quia ipfa a lege autem tua non declinavi.
eft plenitudo legis, & ceflantibus cete- Superbos intelligi voluit perfeeutores
ris mandatis, fola permanet in ajternum. humilium, hoc eft, impios perfecutores
if- 45. Et ambulabam in latitudine , quia piorum: & ideo fubjecit, lege autem A
mandata tua exquijivi . tua non declinavi, quia hoc eum face-
tf. 4^. Et loquebar de tejiimoniis tuisincon- re perfecutio compellebat.
fpeilu regum, & non confundebar. Memor fui judiciorum tuorum a facu- y. Su

^- 47-
Et meditabar in mandatis tuis ,
qu<e lo- Domine , & eonfoiatus fum
dilexi valde* A faculo , inquit , ex quo genus ho-
*. 48.
Et levavi manus meas ad mandata minum fumpfit exordium , memor fui Pfal.z4.i0
tua y qua dilexi , & exercebar in judiciorum tuorum Et quia probavi .

jujiificationibus tuis. quod omnes viaj tuaj mifericordia & ve-

Superiores
verfus precationem ha- ritas ; confolationem accepi in auxilio
Rom.a.n.
buerunt , qua adjutorium gratia: poftula- gratiaj tuas , & peri ipfa quoque vafa iras

S. Profperi. Kk in-
a In Auguftino. Chriftum fonat. Editinoflri, Chriftus fonat
b Sic Lugdun. poft Aug, At Lovan, &
alii , a quibus eft crucifixus , vcl fcandalum , vel ftultitiam .
 , . . e . . .

258 S. Prosperi Aq^uitani

intejlexi divitias glori* tuas in vafa mi- & in quem profe£tum pervenerit, con-
fericordi», fequenter oftendit, dicens:
* Tadium detinuft me # peceatoribus Cogitavi vias meas , averti pedes & f. ^.
derelinquenfibus legem tuam. mcos in tejiimpnia tua.
^ Cantabiles mibi erant jujiificationes Av&rti , in^uit , pedes meos a viis qua:
tua in hco incolatus me§\ mihi difpjicuerunt, ut irent in tejiimo-
Quamvis tajdium pateretur a pecca- nia tua , atque ibi Jiaberent viam .

toribus, cum quibns eum prasfentis vi- Quod autem , Averti

hic pofitutn eft

tx peregrinatio definebat ; tamen can- pedes meos y in nonnullis Jegitur, Aver-

xabijes ei erant juftifieatignesDei, quia tijii pe-dss meas, ut hoc Dei potius gra-

peregrinantem gratia foJabatur, tias tnbuatur , Sed five hoc , five illud senueftxx
Memor Jui in nofte nominis tui , Do- fit, dubitari npn poteft divini efle mu- &
%i*o».
y 55# '
m

mine y
0" eujlodivi legem tuam. neris, £
cum & re6le cogitamus , & pe- c£uu
a Nox eft
a
in «ternum. ; nam, morta- des noftros ab errore revocamus . Quoties ^ufica -
Vid. app. litatis riox ?n fuperbis inique agentibus: enim bona agimus, Deus in nobis, at- *
c
nox in taedio , a peccatqribus derelift- que nobifcum, ut operemur operatur.
quentibus £)ei Jegem : nox ejt poftremo Paratus Jum mo fum turbatus , , & y, 6o .
i.Cor.4.5.i n l° co peregriqationis hujus , donec ve- ut cujiodiam mandata tua.
niat Dominus , & illuminet abfcondita Confitetur Jiumiiiter , ad cuftodienda
tenebrarum , Jn hac ergo no&e memor mandata conftantem fe faclum efle per
debet efle homo nominis Domini , ut gratiam
legem ejus cijftodiat , & hoc ipfum ad Funes peccatorum circumplexi Junt mey
f. 61.
Pfui.s. gloriam Dei referat ; quoniam adjuto- & Ugis tus non fum pblitus
riu,n nofirum in nomine Domini Peccatorum , non ab eo quod funt
H<£C fatla eji mib't ,
quia jujiificatio- peccata declinatum eft, fed ab eo quod
5
'
nes tuas exquifivi, iunt peccatores . Funes itaque peccato-
Juftitias utique tuas quibus juftificas rum , impedimenta funt inimicorum, fi-
"*' 4 * *'
impium , non meas, qua; nan pium fa- ve fpiritalium, five carnajium, qui fan-
.ctunt, fed fuperbum. Quae eft ergo de 6tos, pro Dei Jege ufque ad fanguinem
qua dicit , H$c
fatla eji mibi ? Non decertantes , quibusJibet difficultatibus
enjm J-ex intelJigenda eft , quam ma- implicare conantur quibus eos a con- ,

fculino genere Greecus enuntiat , cmn ftantia patiendi, quafi funibusac refti-
melius jccipiatur de nocle quia fupe- : bus retrahebant . Sed fi implicant cor-
rius dixerat , Mcmor fui notle mminis pus , non implicant animum ; in quo
fni : qua: faiia efi mibi, jdeft, utpro- ifte legis Dei non eft oblitus, quia Ser- i.Tim.z.s
defiet mihi; Quoniam ha?c ipfahumili- ma Dei non eji alligatus.
t,as, in loco peregrinationis hujus, qua: Mcdia uotle furgebam ad confitendum y. 61.
mento nox intelligitur, prodeft eis qui fuper judicia jujiitice tua
tibi,

falubrirer exercentur in ea , ut difcant Media nox, profunda tribulatio eft , Stnt.efli$

non fuperbire , propter quod malum in quia non fic affligebatur , ut furgere
iftam noclem pulfus eft Jiomo, non valeret, Surgebat autem, ut confi-
teretur Deo , jufto judicio datam
ejus
H E T H peccatoribus poteftatem ,
qua fan&os Dei
perfequerentur, quos adjuvat gratia Dei,
P&rfio mea Domine , dixi , cujiodire x\% hujulmodi exercitia facerent clariores.
legem tuam , Particeps fitm egoomnium timentium y. 6 j.
h
qui* ita erit portio cujufque
Nifi t , ct cujiodientium mandata tua.
Dominus, cuni legem ipfius cuftodierit. Vox ifta propric ipfius capitis intel-
Se4 quia lioc non fit fine adjutorio Dei, ligenda eft. Non enim efficeremur par-
quid prajcipiat pbtineri oftendit , adjun- ticipes divinitatisChrifti, nifi ipfe mor-
gens: taluatis noftras particeps fieret. Perhanc
f, 58. Precatus fum faciem tuam in toto cor- autem participationem , ejus nobis gra-
de meoy miferere mei fecundum elo- tia fubminiftratur , ut cafte timeamus
quium tuum Deum, & cuftodiamus mandata ejus .

Quid autem hac prece obtinuerit ,

Ideo quippe Deus hominum, immorta-
lis
jiIfc Editi ptpnes Frofperiani. vero apud^.u- Cum num, Quid efl, Portio tnea Domine » dixi cujlodirc le-
gnltinum legatur, IVojc ejl lila humilitas , ubi eft mor- gem tuam nifi quia, &C.,

talitatit tmmna , non immerito forte fufpicamur le- c Lovan. Duac. & Colon. cum & reEie cogitamus ,
gcndum. Nox eft ia #rumna mortalitatis nam , pto : & pedes &c. Lugdun. cum refo Q . Sic quoque in
in atemum, quod Editi omnes prsferunt. fententU i*.in qua. prp xeftt, legimns rtfl* cogftamus,
b Hsc intellige, fupplendo que funt apud Augufti-
 . . . . . . ,.
: . . .

E XPOSITIO IN PSALMUM CXVIH. 259

lis mortalium , fufcepit naturam, &par- Eorum fcilicet , quibus non profuit,
ticipando fuam granum cade-
fecit, ut quod poftea quam deliquit , humiliata
a
a ret in terra , mortificatumque multum eft humana natura.
Joan. 1 1,
fruclum. faceret. Ego autem in toto corde meo fcrutabor ltem t-&9
14. Cm.
1. 64. Mijericordia tua, Domine ,
plena ejl mandata tua
terra •
Quantalibet, inquit , abundet iniqui-
In eo utique ,
quod juftificatur im- tas, non refrigefcet in me charitas. Ad M att. » 4 .

pius, ui cujus ineffabilis gratia? fcientia hoc enim mandata tua amans fcrutor , >*•

ut proficiatur, adjungit: ut perfe&ius ea faciendo cognoicam.

Et jujiificationes tuas doce me . Coagulatum eji Jicut lac cor eorum , *• 7°.

ego autem legemtuammeditatusfum.

T E T H. Cor, inquit, fuperborum obduratum
eft : ego autem Jegis tuaj meditatione
tf. 65. Bonitatsm fecifii cum fervo tuo , Do- didici, quia fuperbis refiftis, & humili-/^-.^.
mine y fecundum verbum tuum bus das gratiam.
Fecifti, inquit, Domine , ut me de- Bonum mibi , quod bumiliajii me\
eji t* 7U
Ie6taret bonum , quod utique magnum ut dijcam jujiificationes tuas.
Kc/w.4.16. eft tuum donum Secundum verbumtuum, . Poenam convertifti mihi ad difcipli-
hoc elt , iecundum promiftiim tuum : nam, & humiliationem ad eruditionem:
ut firma fit promiflio omni iemini. quia juftificationes tuas ita cupio nofle,

i, 66.
Suavitatem, & erudttionem , & fcien- ut faciam. * Non enim eft vera fcien- * Pars
,yj

tiam doce me •
quia in mandatis tia boni, nifi ad hoc cognofcatur , ut /<>»'• »4.

tuis credidi agatur.

Augeri fibi ifta pofcit , & b
perficit Bonum mibi lex oris tui y fuper millia *• 7*.

ei gratia Dei, magis magifque in om- auri & agenti.

ni dulcedine bonitatis . Docet autem Ut amplius diligat charitas legem
JDeusJuavitatem , infpirando dileclionem Dei, quam diligit cupiditas millia auri
docet difciplinam , temperando tribula- & argenti.
tionem: docet fcientiam^ mfinuando co-
gnitionem Quia mandatis tuis credidi:
.
J O D.
hoc eft, credidi quod tu illa mandave-
ris , qui donas ut fiant ; non autem Manus tune fecerunt me , & plafmave- y. 7 #
homo, qui notum facere pra>
etfi poteft me
runt
ceptum , « obedientias tamen tribuere Manus Domini, funt poteftas Dei ,

non poteft donum Doce diiciplinam . qus opera voluntatis fua>, ut ni-
efhcit
docendo patientiam , doce fcientiam ,
hil de Deo per nuncupationem manus
illuminando intelligentiam: quoniam te corpores cogitemus Quod fi pluralis .

credidi illa mandafle , qui Deus es , & numerus movet, accipiantur manus Dei
homini donas d unde poflit facere quod e virtus, fapientia; quod utrumque^unus c

mandas. eft Chriftus , qui & brachium Domini l*??'*'**

*• 67. Prius quam humiliarer ego deliqui , pro- dicitur . Accipiantur poftremo manus i.cv. n.
Vtdeapp
pterea eloquium tuum ego cujiodivi Dei , Filius & Spiritus-fanclus , qui & "•
Propter primum , inquit, deliclumhu- Spiritus-fan6tus cooperator eft Patris 8c
miliatus fum
rurfum humilia- : & ne Filii : tantum ut in natura incommu-
rer, eloquium tuum cujiodivi Ita per . tabilis deitatis nulla forma corporea
gratiam tuam profuit experiri pcenam, fentiatur . Quod ergo ait , Manus tua
ut acquirerem obedientiam. fecerunt me, &
finxerunt , five plafma-
•i. 68. Suavis Dumine,es in tuafua-
tu^ & verunt me: non incongrue ita difcerni-
vitate doce me jujiificationes tuas. tur, ut fecerunt, ad animam, finxerunt
Vere vult facere juftificationes Dei, vero ad corpus pertineat. Licet foleant
quando eas in ejus fuavitate vult di- hasc indifferenter pofita reperiri . Hoc
fcere autem opus Dei, non folum in primi
Muhiplicata eji fuper me iniquitas Ju- hominis conditione prazceffit , in quo
f. 6 9 .

perborum omnes feminali ratione funt conditi :

S. Profperi Kk 2 fed
a Auguitinus m terram , ut in utroque textu Scri. credimus . AuguiHnus Si enim homo mibi
Ait enim ,

pturae. numquid Ut etiam facerem quod

htec juberet forinfecus,

b Apud Auguftinum , &

peifici : nam utique qui jubebat adjuvaret intiin/ectis , En obedientia donum ,.

jam aixc.it fuavitatem Jeciflt cum Jervo tuo ; quomudo non vcro obeditntia prxceptum, quod aliainterpunclio»
dicit, fuavitatem doce me t nifi ut ei gratia Dei magis ne iignabatur.
magifque innotefcat dulceditte bonitatis d Auguft. unde facias eum facere quod mandas
c Hic virgula, appofita, quae poft vocem obedientia e In Auguftino, virtus fapientia : particuia & &
notabatur in cditis , locum fcnfui planiori redditum forte cxcidit a codicibus Profperi.
 .. . . , . . . . ,,

2<?0 S. PrOSPER I A Q^U I T A N I

vid, fen.kd. etiam in quotidiana finguloruni ho- mebo ne moriar . Ipfa eft enim vera
teat.iTj. minum crcatione perficitur. Quia fi ope- vita ,
quaj fine ullo additamento dici-

ratoria illa Dei potentia, ab hoc fe ope- tur , quafi aliud ibinon fit vivere , quam
re contineret , cuncla deficerent fineuiio fine , &fine ullamiferia vivere.
Da mihi intelletlum , ut difcam man- <f)uia lex tua meditatio mea eji hemf. 77
hemf,7".
data tua. Hax meditatio, nifi effet in fidequas Gai.%.6.
Numquid ita condita eft humana na- per dile£tionem operatur, advitamnon
tura, ut careat intelleclu l Quid igitur perveniret asternam . * Non ergo uti- * paU aU
fibi quod accepit , nifi
dari poftulat ,
liter meditatur legem Dei, qui laborat u,a /***•
b
quod peccati vitio ipfum primitus ra- ut memoria teneat, quod aclionenon 'b
tionale corruptum eft, & gratiaj mune- implet.
a re » reformandum eft-? Non enim fuf- Confundantur fuperbi^ quia injujieini- y, 7 8.
ficit natura: quod ei remanfit, nifi reci- quitatem fecerunt in me ego autem :

piat a reparatore quod perdidit Do- . exercebor in mandatis tuis

minus ergo Jefus in hocPfalmo per Pro- Quamvis fseviant fuperbi, & iniqui-
phetam, tamquam fibi , petivit intelie- tatem operentur infanclos/ charitas ta-
£tum dari a Deo corpori fuo, quod eft men piorum non refrigefcit, & aman-
Epbef.^.23 Ecclefia Cum ipfo enim vita corporis
. datorum Dei exercitatione non definit.
"
ejus, hoc eft populi ejus, abfconditaeft Convertantur ad me qui timentte , V' & 79>

in Domino; & ipfe in eodem corpore qui cognojcunt tejiimonia tua,

fuo indigentiam patitur, & perid quod Non eft quifquam hominum quipof-
membris fuis eft neceffarium. fit hoc dicere ,
prazter illum qui cum
f. 74 . ©«* timent , videbunt te
, jo- me & fit Deus univerfitatis , naturam fibiuni-
cundabuntur ; quoniam in verba tua vithumanam ad quem convertentur:

fperavi timentes Dominum & cognofcentescom- ,

Prafens vita fan&orum , timoris eft pleri teftimonia Dei ,

quse de iLlo per
& laboris : fed habent fpem lsetitise & Prophetas tanto ante prsedi&a funt.
jocunditatis azternse . Quia ergo adhuc Fiat cor meum immaculatum in tttis ^, % 9t
timet Ecclefia, nondum fe videt in & jujiificationibus ut non confundar J :

eo regno, ubi fecura gaudebit , ipfa eft Redit ad vocem corporis , hoc eft
quse videbitury quoniam inter prajfentes membrorum fuorum, quorum corfitim-
tentationes, in promiffa Dei fperare non maculatum per ipfum corporis caput
deficit. hoc eft, per gratiam Dei , in c gene- c
*' 5 ' 17'
% 7j. Cognovi^ Domine ,
quoniam jujia ju- rationis lavacro, ubi abluta funt omnia
dicia tuaj & in veritate tua humi- peccata prxterita, in adjutorio fpiritus,
lias me quo concupifcimus adverlus carnem, ne
f. 76. Fiat autem mifericordia tua , ut confo- ejus cupiditate vincamur , d in Domi- d
'

letur me , fecundum eloquium tuum nicaz orationis effeclu, quadicimus, Di- "

fervo tuo mitte nobis debita noflra, Ita donatano-

„ ,. Quamvis
^v.
grave >jueum
o o fit fuper fiiios
r bis regeneratione , fufa precatione , fit
Eccli.40 ,, . .

Adam, quo creatura humana deprimi- cor noftrum immaculatum, ut noncon-

tur; cognovi tamen, quod juftafuntju- fundamur: quia & hoc ad juftificationes
dicia tua, & fecundum veritatemhumi- Dei pertinet , quando inter alia ejus
liatus eft homo. Fiat ergo mifericordia mandata przcipitur , Dimittite , & di- &
C'

3 8,
i7 '

tua: fecundum promiffionem tuam, de mittetur vobis ; date^ dabttur vobis.

praefentibus muneribus accipiat mortalis
vita folatium, & futura asternitatis bo- C A P H.
na patienter expe£tet.
y. 77. Veniant mihi miferationes tuce , & vivam. Defecit in falutare tuum anima mea , T« 81.
Tunc vere vivam , quando non ti- & in verbum tuum femper "fperavi, c
Non
a In edit. Lugd. &
Lov. formandum efl . In Duac. daverit
& Colon. reformandum efl, Quod propnus accedere vi. c Melius forte legerctur, in regenerationis lavacro ,
detur ad illud Auguftini, Quia tu , inquit , formafli , ut Auguftinus hoc eodem loco , per regenerationis la-
tu rrforma : ut fiat in corpore Chrifli, quod ait Apoflo. vacrum : nam & infra Profper iple ait , donata nobis
lut , Reformarnini in novitate fenjus veflri. Rom. n.i, regeneratione
& ad fequectia S. Profperi veiba. d In Auguftini opere habetur, per Dominica oratio-
b Lugd. ut aBio teneat , forte leclio aut leSione te- , nis ejfeEium,
neat Quam vocem Lovan. Duac.
. Colon. in mar- & e Editiones noftras pro leflione diverfa in margine
gine notant, tamquam legcrctur alicub) , aut legi pof- notant , fuperfperavi , quod habet S. Profper infra , ut
fit pro voce fcquenti aclione, cum forte melius crede- vtilgata noftra : &, ait Auguftinus, Etiam hic Gracus
retur refpondere priori parti ut leclione teneat pro illttd verbum [ inriKme* } habet ; guod quidam noflri
,
memofia teneat, quod habent prsdifti codices, confor- interpretes fuperfperavi transferre ma-luerunt , quia pro-
miter Auguftini loco, cum totam lcgem memoria /»*»• cul dubio ptus futurum ejl quam dici potefl.
}
 . . . . . 1

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIII. z6

Non aic, Defecic ialucari Cuo; fed ,
terra'y ego autem non dereUqui man-
Defecit in falutare tuum , hoc eft , ad data tua .
ialutare tuum , anima mea Bonus eft . Scrage Marcyrum fa£ca , dutn confi-
ergo ifte defe£rus: indicac enim defide- cencur &
prxdicanc vericarem, quam a
rium boni, nondumquidem adepci, fed ce adjucus non deferui
avidiifime concupici ; quo defiderio in- Secundum mijericordiam tuam vivifi- 1f- 8«.

flammaci func omnium cemporum fan- ca me'y &

cujitdiam tejiimonia cris
£ti. Quia ficucnumquamdefuerunr, qui tui
incarnacionis Chrifti advencum defide- Marcyres enim , quia mifericordia
rarenc : ica poft quara aicendic in cz- Dei adjuti & vivificacifunc, veriracem,
los , non defunc , qui manifeftacionem qifeevica eft, nonnegances, pro eadem
ipiius, qua ad judicandos vivos &mor- moriendo, vicerunt.
cuos venruruseft, concupiicanc Defecit .

ergo in falutare tuum anima mea , &in L A M E D

verbum tuum fuperfperavi Ha*c enim .

fpes promifli cui fecic , uc quod noh- In atemum, Domine , permanet w> *• s9-

dum video, & vehemencer deiiderem , bum tuum in caelo.

& paciencer expectem. Permanec verbum in Angelis cufto-
tf. 81. Defecerunt dculi meiin eloquiumtuumy diencibus fine defe£tione sternam mi-
dicentesy (guando confolaberis me? liciam.
In oculis incerioribus , idem defe£rus In generatione & generatione veritas y m 9% ,

defiderii ejus ad Dei eloquia , id eft , tua ; fundajii terram, & permanet.
promifla, cendencis, cui iperacarum con- Poft cadeftem Jerufalem, refpexit &
iolarionum longx func mora; . Quia etiam filiam ejus Ecclefiam, quaz in hocmun-
quod fubvenienci breve eft, iongumvi- do converlatur, & dixit, In generatione
decur opcanci & generatione veritas tua . Hac aucem
#• «j. Quoniam fattus fum Jicut uterinprui- repetirione, vel omnes generationes fi-
na , jufiificationes tuas non fum ob- gnificavit a quibus non defuit vericas
,

litus Dei ; vel duas incelligi voluic , unam

Per ucrem, carnem morcis hujus ; per fcilicet ad Legem & Prophecas ; alte-
pruinam vero cadefte beneficium vult ram vero ad Evangelium percinencem , i.cor.j.u
incelligi , quo carnales concupifcencias, fupra fundamencum a:ternum, quod eft
velut frigore cohibence corpefcanc ; & Chriftus : & cerra ha>c permaner, quajpy; Iaj . f.

hinc fic uc juftificaciones Dei de me- cali fundamenco conftabilica non incli-
moria non labancur. nacur in iseculum faeculi.
i. 84. Quot funt dies fervi tui ,
quando fa- Ordinatione tua perfeverat dies , quo- $, 9U
cies de perfequentibus me /udicium? niam omnia ferviunt tibi.
Apoe.6.10 Ec in Apocalypfi eft. ifta vox Mar- Omnia, fciiicec, de quibus Joquebacur,
***"• i4,
t /rum , & diicipuli » ad Dominum in- & quaj ad aiternum pertinent diem.
a dicari fibi diem finis expofcunt. Sedii- Niji quia lex tua meditatio mea ejl , *. 9U
lis paciencia indicicur, 8c iftis confticu- forjitan periffem in humilitatemea.
cio fecreca non pandicur . In his ergo Lex
ifta , fidei eft quac per diie£rio-G*/.5.<y.

Pfalmi verbis, bene inrelligiturhscipfa nem operatur: in cujusmediracioneper-

Ecclefis inquificio prophecaca. manens , auxilium grariaj promerecur ,
y. %<. Narraverunt mibi iniqui deletlationes; uc in cribulacionum humilicace non pe-
fed non ut lex tua y Domine . rear.
b Fabulas vanarum opinionum, b dele- In atermm non oblivifcar jujiificatio-
f, 9*
clabilis eloquii arce compoficas, ab ini- num tuarum : quoniam in ipjis vi-
quis fibi dicic efle narracas : fed nihil vificafii me.
fe in eis ucile reperifle , ficut in lege Ecce unde fa£mm eft , ut non pe-
Domini, in qua eftomnis veritas. riret in humilitate fua: quoniam unde
f, Z6. Injujie perfecuti funt me, adjuva me. eft juftificacus, inde eft vivificacus.
Mendaciorum , inquic , fabulis verica- Tuus fum ego , falvum me fac Domi- y #
?4<
tis mandaca prspofui ; & ob hoc me ne ; quoniam jujiificationes tuas ex-
injufie perfecuti funt falficacis amacores. quifivi.
Ergo adjuva me , uc poflim uique ad Non voluncaces meas exquifivi, qui-
morcem pro vericace cercare. bus meus;
fui jujiificationes tuas , ut ef-
•$. 87. Paulo minus confummaverunt me in fem jam tuus
Me
a Forte, * Domint. b Editio Lugd. dcleRtbiles , eloyuii arte compojitas,
 . . , . . . . .

2.6Z S. P R O S P £ R I A Q U I T A N I

^, iV& expeclaverunt peccatores , utperde- ter docuit, ulterioris erat intelligentiae,

9J .
derent me\ tejiimonia tua intellexi. quam docentes.
a Non Jiic morte corporis perire me- Quia tejiimonia tua meditatio meaeji. hemf.99
tuebat ,
quar erat pro veritate fubeun- Ideo fuper omnes docentes fe intel-
da. Expeclabant ergo peccatores , uteis ligebat, quia teftimonia Dei meditaba-
cbnfentiret ad mala tunc enim eum : tur ,
quae de fe praenuntiata ipfe melius
perderent. Sed ideo non praevaJuerunt, noverat, & implebat.
*"• Io0,
quia teftimonia Dei intellexit id eft , : Super Jenesintellexi^ quia mandata tua
b
b quia veritatem confitens, etiam fi op- exquijivi
Mandata tua , non mandata hominum x,T' w, i -7
peteret, non periret. .-

f. ?6. Omnis conjummationis vidi finem , la- mandata tua , non mandata feniorum ,

tum mandatum .tuum valde qui voJentes efle Legis-do&ores, nonin-

Qui intellexit teftimonia , & fcivit teJligunt neque quae dicunt , neque de
fibi ufque ad mortem pro. veritate cer- quibus affirmant.
tandutn, non ignoravit omnem exitum Ab omni via mala probibuipedes meos^ f. 101.
. piorum quam ,beatus finis exceperit , ut cujiodiam verba tua.
Mandatum autem Dei valde latum Membrorum eft vox ifta, non capi-
charitas inteJligendaeft, quadiligi Deus tis . Non enim SaJvator corporis
ipfe
jubetur & proximus , quo quid effe la- noftris ullis concupifcentiis pulfabatur ,
Matt. a2. t [ us poteft , cum ibi pendeat tota Lex ut ei neceffe eflet pedes fuos avia ma-
40 3
& Prophetae. Jignae cupiditatis inhibere. Noftros er-
go motus, noftros cohibetappetitus, ut
MEM. in prava itinera noxiis defideriis non
trahamur.
f. 97. Quomodo dihxi legem tuam, Domine, A
judiciis tuts non dcclinavi
,
quoniam y.ioi.
tota die meditatio mea eji . tu legem pojuijii mihi
Gal. 5. 6. Sic , inquit , diiexi Jegem fidei quae Perfeveranter, inquit, judiciis tuis cre-
per diJe£tionem operatur^ ut tota die , didi; quia tu mihi Jegem in corde po-
id eftjj .omni tempore , meditatio mea tamquam digito tuo fcribens; ut
fuifti,
fit. eam, non tamquam fervus fine amore
y. 9 8. Super inimicos meos fapere me fecijii metuerem, fed tamquam fiJius cafto ti-
mandato tuo , quoniam in ceternum more diJigerem
mihi eji. Quamdulcia faucibus meis eloquia tua^ #.103.
Rom. 10.4.
Finis Legis Cbriflus eft ad jujiitiam
•
n r
1 . .
Jupcr mel &
Javum ori meo
Rom.s.zt,. omnt credentt , ut juitihcetur gratis per Haec eft illa fuavitas quam Dominus Pfai.s^i^
gratiam ipfius , in quem inimici hujus donat, ut terra noftra det fruclum fuum;
non crediderunt . Hic autem qui jufti- & ut bonum vere bene , id eft , non
tiam non fuam quaefivit , ied quse ex mali carnalis formidine , fed boni fpi-
Deo eft, quem fupra inimicos fuos fa- ritalis deJeftatione faciamus.
pere Deus ipfum mandatum fibi
fecit, A mandatis tuis intellexi . fr. 104.

invenit in asternum quoniam non tem- : Spiritalium membrorum Chrifti vox

poralia pro eo praemia concupivit. Di- ifta . Hoc enim recle dicit corpus
eft
ligentis enim remuneratio eft ipfe di- Chrifti in eis, quibus mandata fervan-
leclus tibus, propter ipfam cuftodiam manda-
^ 99 ,
Super omnes docentes me intellexi. torum prasbetur uberior doctrina fapientiae.
Super omnesdocloresintellexit, quem Propterea odio habui omnem viam ini- I**m ft
Pater docuit Quod ex perfona Verbi quitatis 104 '
vidljent. .

549- diffkile intelligitur, nifi quis utcumque Necefle enim ut oderit omnem
eft
capere valeat , id efie FiJium a Patre iniquitatem amor juftitiae , qui augetur
doclum effe, quodgenitum. Aquoenim & infiammatur ideoque .*
obtemperat
ei eft effe, ab ipfo & fimul do£tumef- Deo, & in mandatis ejus intelJigit.
fe. Ex perfona vero hominis, ubi for-
mam fervi accepit, faciJius intelligitur NU N.
a Patre didicifle quae dixit. In quafor-
^. ma puerum putaverunt homines majo- Lucema pedibus meis verbum tuum , #. 10 $.
ris a;tatis docendum . Sed ille quem Pa- Domine^ & lumen Jemitis meis.
Ver-
a Duac. & Colon. Non hoc . Melius Lugd. & Lov. ftini verba fic exprimunt .• Quta fcillcet me fibi non
"Non hic confentientem etiamfi occiderent , tua martyria confitem
b Ita Edit. Lugd. ceteris antiquior, & quidem me- non ferirem.
lion fcnfu , quam ea poltenores oporteret . quod Augu-
 . . . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIII. 263

Verbum hic intelligendum eft , non manibus Dei femper eft?
illud quod eft «quale gignenti, & quod d
Hareditatem acquifivi tejiimonia tua j
jo*>i.i.9. eft verum lumen , illuminans omnem in atemum y quiaexultatiocordis mei *•"'•
hominem \ fed verbum quod faclum eft funt.
ad Prophetas, vel quod prasdicatum eft Ut teftis, inquit, tuus effe cuperem,
per Apoftolos vcrbum icilicet Chrifti,
: tu donafti ; & ut pro veritate mori non
de quo fcriptum eft, Fides ex auditu , metuerem, tua: hasreditatis, tuaeftgra-
Row.10.17 auditus autcm per vcrbum Chrifli. Nam tias: quod mihi donum in aetemumeft,
& verbum propheticum lucernaj compa- quia non eft jp eo gloria temporalis :

t.Petr.i. rans Apoftolus Petrus, Habcmus, inquit, propter quod etfi corpore affli&usfum,
Ip* tamen corde tatatus fum.
cettiorem propheticum fermonem , cui be-
ncfacitis intcndentcs y velut lucernte in ob- Inclinavi cor meum ad faciendas jufli- fr.iu,
fcuro loco. Quod itaque hic art, Lucer- ficationes tuas in ceternum ,
propter
na pcdibus meis verbum tuum y Domine , retributionem
& lumcn femitis meis verbum eft quod •
Qiii dicit , Inclinavi cor meum , ipfe f . 3*.

in fcripturis fanclis omnibus continetur. jam dixerat, Inclina cor meum in tefli-

Non itaque fermo deitas , fed fermo monia tua: ut intelligamus , fimul hoc
deitatis. efle,, & divini muneris, & propria? vo-

t.106. Juravi) & Jiatui cufiodire omnia judi- luntatis. Faciat autem hoc propter retri-
cia jujiitice tucc butioncm ut quia juftificationes Dei 6i-
:

a
a Hoc appellavit juramento, quod fta- leclione feclatur, in aeternum mereatur
tjuit facramentum :
praeter quia ita de- habere quod diligit.
bet efle. mens fixa in cuftodiendis judi-
ciis juftitia? Dei , ut fit omnino pro
b
S A M E C H.
juratione quod ftatuit
IM07. Humiliatus fum ufque valde^ Domine: Iniquos odio habui, & legem tuam di- y.113.
vivifica me fecundum verbum tuum. Uxi.
Pro eo quod juravit & ftatuit cufto- Qui legem Dei diligit, probat fe in Se»t.ej}zi

dire judicia juftitia: Dei, periecutionem honunibus iniquis id quodcontra legeni

maximam paffus eft & ne in tanta : eft odiffe, non homines.

humiliatione deficeret, vivificari fe, fe- Adjutor meus &' fufceptor mevs estx; y.114,
cundum verbum promiflionis, expofcit. &
in verbum tuum fuperfperavi
Quia in no£te tribulationum lucerna eft Adjutor tk fufceptor , ad mala eva-
pedibus, & lumen femitis ipfa promiflio. denda.
f.108. Volufitaria oris mei fac beneplacita ,
Declinate a me maligni , & fcrutabor y.u<.
-, Domine^ & judicia tua doce me wandata Dci mei.
Voluntaria oris qua> approbari petit ,
Mandata Dei icrutari , nifi quieta sent.efi %&
facrifieia funt laudis, confeflione chari- mens non poteft ergo . Ut exerceatur •
e
tatis non timore neceflitatis oblata
, . hoc ftudium, abigenda funt ftudiama-
Judicia aucem Dei doceri fe cupit, non lignorum
quia ignorat, fed ut proficiat. Sufcipe me fecundum eloquium tuum , * ,,^
t.10% Anima mea in manibus c tuis femper\ & vivam; &
non confundas meab
c
&
legem tuam non fum oblitus . mea.
expetlatione
Ita diclum, tamquam ad non oblivi- Pofcit magis magiique fufcipi a Do-
icendam legem Dei, memoria ejus illius mino is, qui fperat intentus, f
ut tum f

manibus adjuvetur. demura, cum ilJa adeptus fuerit , fefciat

^. 1 1 o. . Pofuerunt peccatores laqueum mihiy & efle vifmrum: quia praefentiamortifunt

a mandatis tuis non erravi. fimiliora, quam vitaj.

Unde hoc , nifi quia anima ejus in Adjuva me^ & Jalvuseroy &medita- $.u 7 .

bor
a Apud Auguftinum, juramentum. Editi noftri,/«- vox hzc magis placuerit Auguftino hoc ip-
bctreditate
ramento fo loco. Nonnulli, Htereditari interpretati funt Me- .

b Emenda.viir.us cx Auguftino, teci fenfu cogente , lius ergo duobus verbis injinuatur infeger fenfttt , fivtt
cum. Ediri, ex errore finc dubio fcribarum , haberent, dicatur , Hareditate pojfedi, fi-vedieatur htereditate acqht-
pro ratibne . fivi : non hareditatem , fed hiercditate .

c Ita. veteres editiones poft Augu&inum, qui obfer- e In fententiis ex Auguftino prius eft , religiofum
vat quod : Nonnulli codices habent r in manibus meis : exerceatur ftudium , tum vero , abigenda fumt jurgia ma*
Jed plures , in tuis : &
boc quidem planum eft . Jufto- lignorum;Nam ( ait Auguftinus hic ) maligni exercent
rntAi enim anvmt* in manu Dci funt : in cujus mattu ad faciend» mandata , a (crutamits autem avocant , non
Juat 0; nos &
fermones noftri . Pofteriores rnutatunt folum cum perfequuntur aut iitigare nobijcitm vo/unt ,
in. meis. Secf verfus proxime fequentis expo&ionc re- verum. etiam cum objequuntur &
honorant , &c.
vaiieuauu. f Auguft-inu* dieit : Pbfcir fe magis magifqae fufci-
d Ita legunt Editiones Profperianae autiqus adunam pi , &ad illud propter quod tam multa moiefta tolerat
omnes: recentiores fcripferant hareditate. Forte magis perduci verius tbi fe , quam in ifiis humanarum rc-
:

quia fic cani tur quotidic cx vulg.ua noftra quatn quod ,

rum fomniis fideas ejjfe viclurum
 . . . . ,

264 S. P R O S P E R I A Q^U I T A N I

bor m femper .
juftificationibus tuis nifi quod ait Apoftoius, Mihi autem ab- Gal,6.i±.
Ut vivam, ut non confundar, ut in fit gloriari, Domini noftri
niji in cruce
tuis juftificationibus femper exercear , fefu Cbrifti , per quem mihi mundus cru-
Adjuva me-i inquit, & falvus ero: quia cifixus eft, &
ego mundo ? Et iterum ,
Chrifto confixus fum cruci Vivo autem Gai ZA 9>
ad promifliones tuas , nifi tuo auxilio .
'

non venitur. jam non ego y

vivit vero C hriftus in me.

y Il8<
- Ad nihilum deduxifti omnes difceden- A judiciis enim tuis timui. hemf.
tes a juftificationibus tuis ,
quoniam jam timuit vel timebat , cur ad-
Si
eorum
in/ufta cogitatio huc ut a timore fuo Deus crucifigeret
Omnia opera, vei bona, vel mala , carnes ejus orabat, nifi quia addi fibi

a cogitatione procedunt. Qui ergo cor- voiebat timorem, qui fufficeret mortifi-
de iniquus eft , ad nihiium deducitur , candis concupifcentiis, affeclibufque car-
qui a Dei juftificationibus injufta cogi- nalibus ? Aliter quoque ita inteliigitur,
tatione difcedit. Confige clavis a timore tuo carnes meas ,
119. Pravaricatores exiflimavi omnes pecca- a judiciis enim tuis timui ; hoc eft , a
f.
tores terra , ideo dilexi teftimonia timore tuo cafto , qui permanet in fa>
tua. culum fsculi, carnaiia a me defideria
Rom4.11. Cum prsvaricator dicinonpoffit, ni- comprimantur, a quibus me judiciorum
fi qui legismandata tranfgreditur; quse- tuorum formido framavit. Cumergovo-
ritur, quomodo omnes peccatores terrse luntatem tuam facere , & recle vivere
prsevaricatores debeant exiftimari, quo- non metu pcena;, fed juftitia; amorede-
rum multos conftat fine lege peccato- fiderem, da hunc ergo caftum & liberum
res ? Et invenitur, omnes quidem gen- timorem, ad quem petendum me tam-
tes, prjeter populum Ifrael , extra le- quam psedagogus Legis ille perduxit ,

gem fuiffe : fed omnem hominem te- quo a judiciis tuis timui.

neri lege quod pati non

naturaz ; ut
vult , fciat aiii non effe faciendum . H A I N,
Quamvis ergo multo amplius pravari-
cator fit, qui non folum naturaiis, fed Feci judicium & juftitiam, nontradas y.izi,
etiam divina: tranfgreffor eft iegis ; nul- me nocentibus me
lus tamen , nifi tranfgreffione peccator Quifquis timore Dei cafto crucifixas
eft : quia etiam quem non condemnat habet carnes fuas, nulia carnali cor- &
littera , arguit confcientia . Jnter hos ruptus illecebra facit judicium , opufque
etiam parvuli congrue deputantur, pro- juititise ; orare debet ne adverfantibus
pter onginalis vincuia peccati . Quia tradatur , id eft , ne timerfdo perpeti
a etiam ipfi in fimiiitudine * pra»varicato- maia, ad facienda mala perfequentibus
Rom.',,io,. r is Adas, ad iliam prsevaricationem per- cedat Aquo enim accipit vicloriam
.
,

tinere monftrantur , qus in paradifo ne concupiicentis voluptate fuperetur

Gen. 5.^.-prima commiffa eft. Cum ergo omnes ab illo etiam robur patientia» ne do- ,

Row.j.23. peccaflent & egerent gloria Dei , nec lore frangatur . Quoniam de quo dici-
cuiquam in fua juftitia falus effet ; re- tur, Dominus dedit fuavitatem j de illoP/184.1?.

ftabat, ut per gratiam Salvatoris dona- etiam dicitur, patientiamea.^aL6ub

Ab illo eft
'

ta a Deo fidei juftificatio fubveniret . Sufcipe fervumtuum in bonuni, ut non f.n^.

10 *
^!/™ Unde ait Per Legem cogni-
Apoftolus , calumnientur mihi fuperbi.
tiopeccati. Cognitio, non aboiitio Nunc . Id eft , ne illi impeilant ut cadam
autem ftne Lege , inquit , juftitia Dei in malum , tu fufcipe in bonum . Illi

manifefiata eft y tefiificata per Legem & calumniantur in fuperbia: tu humilita<

Prophetas . Merito igitur adjecit , Pro- te defende , ut non mihi noceant ca-
pterea dilexi teftimonia tua ; tamquam lumnis fuperborum .

diceret, Quoniam Lex five in paradifo Oculi mei defecerunt in falutare tuum , *,„,
data, five naturaiiter infita , five iitte- &
*n eloquium juftitia tua.
ris promulgata, prsvaricatores fecit om- In eloquium juftitia Dei, hoceft, in
nes peccatores terraz : propterea diiexi promiffionem Chrifti defeciffe dicitocu-
teftimonia tua, quaj funt in iege tua, los cordis fui : non quia intentio defi-
de gratia tua derantis animi vi£ta fuccubuerit ; fed
f.110. Confige clavis a timore tuo carnes quia in expeclationem gratiaz Dei, to-
meas. to mentis ardore tranfierit. Juftitia au-
1 Cor u i°
'
Quid in his verbis vult intelligi ,
tem Dei, Chriftus eft, qui juftosfacit.
-

Fac
a Apud Auguftinum , pnevarkatiomt . Editi noftri omnes, prtvaricatoris
 . . . . . . . : 1 . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIII. 265

Fac cum Jcrvo tuo Jecundum mijeri-
cordiam tuam P E.
Non utique fecundum juftitiam meam.
Item f. Jujiijicationes tuas doce me . Mirabilia tejiimonia tua ,
propter boc V.H9>
1x4.
Illas procul dubio ,
quibus facit ju- fcrutata eji ea anima mea
a ftos, * non ipfi fe Omnia quidem opera Dei, teftimo-
Servus tuus Jum ego nia funt majeftatis & bonitatisejus; ni-
Neque enim bene mihi ceffit, quan- hilque eorurn eft, quod non ftupendum
do effe volui liber r^eus non fervus fit atque mirandum . Sed * multa mi- e
,

tuus rabilia funt teftimonia legis ipfius ,

quo-
Ittm f. Da mihi intellctlum , ut difcam tejfi- rum utilitas & juftitia akiffime latet ,

monia tua. cum quaritur ,

quare data fit lex tjuse g«/.?.h.

Sent.eflij
Nemo tam intelligens , nemo tam vivificare non poflit, & ex qua non ju- R°m.iJ-°

doclus eft ,
qui hac poftulatione non ftificaretur omnis caro coram Deo Me- .

egeat Non enim horuni donorum ita

. rito ergo hanc akitudinemicrutatuseft,
ullaaugmenta fufficiunt , ut non fem- qui intellexit, per Legis diffkultates id Rom ,
±
per fuperfit, quod & intelligi defidere- egnTe mifericordiam Dei, ut quilegem
tur, & fciri. implere non poterant , converterentur
,iz6. Tempus faciendi , Domine , dijjipave- ad gratiam f fed divina ope apprehen-
: f

b h derent quod propriis viribus alfequi non

runt fuperbi legem tuam.
Quid eft, DiJJtpavcrunt legem tuam y valebant.
c
nifi prsvaricationisiniquitate, integri- Manifefiatio verborum tuorum illumi- -i.ijo.

tatem ejus non cuitodierunt ? Diffipata nat y &

ergo le^e , teinpus fuit ut per unigeni-
tum Filium Dei, iniL*ricordia mittere-
Rom.$.ro tur. Lex enim
deliftum y quo delicto
intelligere facit parvulos
Scrutando hoc intellexit hic parvu-
lus,quod & Apoftolus Paulus, ideoda-
Jubtntravit , ut abundaret tam legem qua» vivificare non poflet
Lex diflipata eft: quia conclujit Scriptura omnia fub pec- Gal. j.ix.

& opportuno jam tempore Chriitus ad- cato ut promijjio ex fide Jefu Chrijii
,

lbidem venit, ut ubiabundavit delicium y Jupera- daretur credentibus . Hujus ergo myfte-
bundaret gratia. rii manifeftatio illuminat , & intellige-

t.l'-7-
Ideo dilexi mandata tua fuper aurum re facit parvulos. Non enim hoc fecre-
& topa^ion. tum gratias , humilibus infirmifque
nifi

mandata Dei di-

Id agit gratia, ut referatur ; qui confugientes ad adjuto-
leclione impleantur, qux impleri timo- rium Dei , viribus fuis fe juftificari non
re non poterant Dihguntur autem . poffe profitentu r .

fuper aurum &

topa^ion , id eft, fuper Os meum aperui , s abjiraxi fpiri- & * ,- I%
ea qua pretiofahabenturinterra; quan- tum , quoniam mandata tua dejide- g
do in obfervantiamandatorum, nonali- rabam
quod temporale prasmiumquasritur, fed Defiderabat mandata divina ut face-
ipfa juftitia : quia nihil elt melius eo ret. Sed non erat undefaceret infirmus
bono, quo ipfe homo fit bonus. fortia , parvulus magna Aperuit os , .

Propterea ad omnia mandata tua diri- confitens quod facere per fe ipfe non
gebar . poffet
Quia illis re£tis , ut etiam ipfe re&us Refpice in me , & miferere mei , fe- tf.IJ*.
eflem, dile£tione cohajrebam. cundum Judicium diligentium nomen
Omnem viam iniquitatis odio babui tuum.
128.
Unde enim fieri poterat, ut iniquam Id eft , fecundum judicium quod in
oan' 4 *
viam non odiffet diligens d re£tum? eos fecifti qui diligunt nomen tuum :
\^
quoniam , ut diligerent te, prius dile-
xifti eos.
Grejfus meos dirige fecundumeloqnium $.133-
5". Profperi. L tuumy
a Melius apud Auguftinum , non ipfi fe , quam in licet viam . S\ reBum L-gatur , intellige , mandatum ,

Editis noftris, non ipfe /e. cum fupra dixerit, illis reSis, Icilicetmandatis-, cob<f
b Hscvoxfuperbi. cum in Auguftino non addatur, rebam.
ipfi Scripturae textui , videtur , ex ipla verlus expofi- e Sufpicamur iegendum , mult» mirabiliora , pro eo
tione, irrepfiffe in textum ideo diverfo caraftere ex-
: quod Editi omnes fcriptum tenent muita mirabiiia. ^
cudendam duximus ctim etiam paulo infra non lega-
: f Editi Lovan. Duac. & Colon.in ora iibri notant
tur inProfpero, ubi repetitur pars illa verfus ejufdcm. aliter legi, &
dhiina ope,
c Editi noftri, fi, cum ex Auguftino fenfu loci & g Auguftinus legit adtraxi , exponitque , adtraxitun-
ipfius tacile judicetur primam fyllabam excidifle vocis, de faceret. fciiicet, mandata divina. Unde vix dubita-
tiifi. mus, erratum eiTe in Editis Profpetianis , eum legunt
d Ita Editi noltti : Auguftinus habet, retlam , fci- abflraxi.
 . . . ,

i66 S. Prosper I A Q U I T A N I

tuurn, & non dominetur mei omnis inimicos fuos vellet accendi.
injuftitia Junior ego fum & contemptus^ juftifi- #.141.

a Quid orat , * nifi ut Dei prsecepta , cationes tuas non fum oblitus.
qux iroponit jubendo , impleri faciat ad- Bene hic duorum populorum intelli- <?##.**•
juvando ? gitur fignificatio qui etiam in Rebec- Sj^ij.
,

*. ,,, Redime me a calumniis bominum* & cze utero luclabantur , quando non ex
cujtodtam mandata tua. operibuS) fed ex vocante diclum eft, Ma-
Tu, inquit, age infufo Spiritu tuo ,
jor ferviet minori. Contemptum ergo fe j.Com.iS
ne me calumnise hominum terroribus dicit hic junior: Sc ideo faclus eft ma-
b vincant, &
a tuis mandatis , ad fua h
jor, quia ignobilia & contemptibilia elegit
male fafta traducant. Si enim me hoc Deus, &ea quce non funt tamquam Jint,
modo redemeris , ut mihi inter perfe- ut quce funt evacuentur ; id eft , ut fu-
cutiones calumniantium conftantiam do- perbi deftruantur, & humiles juftificen-
nes atque patientiam, cuftodiam man- tur.
data tua. fuftiti<i tua jufiitia inaternum^ &lex y. l42 .
f.iiu Faciem tuam illumina fuper fervum tua veritas.
tuum x & doce mejuftificationestuas. Quomodo enim non veritaslex, per Rom , 3%19
Praefentiam, inquit, tuam fubvenien- quam cognitio peccati, & quas teftimo- & 2 »-

do &
opitulando manifefta ita me : & nium perhibet juftuia? Dei?
juftificationes tuas doce, ut mihi easdi- Tribulatio & neccjfttas invenerunt me , #.i4?-

dicifle, fecifie fit, mandata autem tua meditatia mea

^t.x 26.
Exitus aquarum defcenderuntoculimei,
quia non cuftodierunt legem tuam . Sajvitia inimicorum infert huicjunio-
Defcenfio oculorum per effufionem la- ri tribulationem , led non adimit cha-
^rymarum , humilitatem indicat pami- ritatem. Meditatio enim ipfius manda-
tentis Cur autem non
. cuftodita lege ta funt Dei , ex quibus his qui eum ode-
fic fletur, nifiut implereturgratia, quas runt, dileclionem rependit.
confitentis delet iniquitatem, &creden- Juftitia teftimonia tua in aternum , in-ltm>
tis adjuvat voluntatem? telleilum da mibi y vivam. &
Intelle£tum pofcit junior hic, quifu-
TZADE, pra feniores fe intellexit, in tribulatio-
ne, in neceflitate ut intelligat quam
:

t.i}?, /'iftus es Domine> & reclum judicium fit contemnendum, d quod ei auferri po- d
tuum teft, qui propter aternam juftitiam Dei

tf.i?8; Mandafti /ufiitiam teftimonia tua , & temporalia negligens, vitamfperatseter-

veritatem tuam nimis .. nam.
Idem affe&us psenitentias perfeverat,
reddens. rationem , cut multum flere de- KOPH.
buerit : quia nifi ipfe fe condemnaret ,

reftiftime plecTeretur* Magna eft ergo Ctamavi in toto corde meo , exaudi me ^.14^.
in utroque juftitia Dei , re£tumque ju- Domine , juftificationes tuas exqui-
dicium ,
quo & posna peccatori decer- ram,
nitur, & pamitenti juftificatio non ne- Clamor cordis^ eft filenti fonovocis,
•gatur magna cogitationis intentio: quaadhoc
e
« Tabefecit me ^elus domus tua ; quia ifte toto corde clamavit , & hocfibide-
it.11%. obliti funt. verba tua inimici mei. fideravit a Domino exaudiente praefta-
Zelus ifte % amoris eft , non livoris * ri, ut juftificationes ejus exquirat; quas
San&a enim semulatione inimicos fuos non folum fcientia coraprehendat , fed
vult eflfc correclos , dolens. 8q tabefcens, etiam opere exerceat»
quod verborum Dei.
obliti fint Clamavi ad te , falvum me fac , & f,i^6.

tLH#x.
Ignitum verbum tuum valde , & fer- cuftodiam teftimonia tua.
vus tuus dilexit illud animae facit ut pro cuftodien-
Salus
Diligens divinum eloquium, ea cha- dis teftimoniis Dei , vita corporis con-
ritate fervebat, utadamoremDeietiam temnatur: & fihocflagitat extrematen-
ta-
a In Auguftino, nifi ut pnecepta % qu* Deut imponit
&c.
tute : & non Tabefecit me fed comedit me
, . Quod tx
alioPfalmo, auantum mihi videtur, putatum eft tmen-
b Auguft. mala faSa. Editi noftti» mJe fatla. dandum , ubi fcriptum efl , Zelut domut tutt comedit
c Sic legunt Lugdun. Lovan. & Duac Colon. ve- me. Pfal. 63. 18.
ro, Tabejctt me Auguftinus autem cum legiflet
. Ta- .
d Lugd. editio, auod &, Lovan» Duac. & Colon.
befecit me zelut meus ; addit , Vel ut alii todicei ha- ut in Auguftino quod ei.
beat, xclut tuut, Habent nonnuili etiam , zelus domus
 , . . . . . . . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIH. 267

tatio, ut ufque ad mortem pro vcrita- ergo omnes hominesconfideremus, quo-
te certetur. rum alii mifericordia liberantur, alii a
#.147-
Prcevcni intempejla nofie , &clamavi y
veritate damnantur, Univerfe via Do-
& in verbis tuis fperavi. tyiini mifericordia & veritas . Si autem
Nox intempeftatempuseft noclisme- iolos non difcernun-
ianclos intueamur,
diae, rebus quaz per diem aguntur, in- tur haj vise. Individua enim ibi eft &
congruum . Quo fignificatur quoddam a mifericordia veritas , a veritate mi- &
obftaculum pra?ientis iajculi , quod in fericordia quia beatitudo fanclorum eft
:

comparatione iuturi iaculinox vocatur; & de munere mifericordise, &de retri-

& quo promiiliones Dei , donec asterna; butione juftitia.
lucis veniat manifeftatio , difleruntur . Ab initio cognovi de tejlimoniis tuis , f.i^.
In hoc ergo tempore intempefta: nocln quia in atcrnum fundajii ea.
clamat ad Dominum , tempus retribu- Qua; funt ifta teftimonia, nifi quibus
tionis defiderio iuo praevenit ,
qui pro- teftatus eft Deus , daturum fe regnum
Dei vigiianter expoicit
ffllffa . Quod fuis filiis fempiternum, Et ideoipfate-
etiam ad illa referri tempora poteft ,
ftimonia in seternum fundata ; quia id i.Cor.3.11

Cen. 11.5. quibus Eccleiia propheticis vocibusChri- quod promifit, a'ternum eft, quia fun-
C 12.1}8 - fti poftulabat adventum, & iperabat im- damentum promilTionis eft Chriftus, in
plendum, ut in lemine Abrahae bene- quo hujus fpei teftimonia vera iunt :

dicerentur omnes gentes. quse hic ab initio cognoviife fe dicit

a Pravencrunt * oruli mei ad matuti- quia verbis Ecclefix loquitur ,

quae ab
#.148. num ut meditarer
, cloquia tua initio humani «eneris exorta, nullis ge-
Matutmumiaclumeft Eccleiia?, quan- nerationibus defuit
Jfii.9.2. (J q U i iedebant in tenebris & in um-
bra mortis, lux orta eit eis. Quodma- R E S C H.
tutinum fpes credentium prxbebat. Et
meditabatur eloquia Dei, qua: in Lege Vide humilitatem meam^ eripe me, & ^. 1J3 .
ac Prophetis , hanc iucem przenuncia- quia legem tuam non fum oblitus.
bant. Vox ifta totius Ecclefia? eft , & om-
#.149. Vocem meam exaudi , Domine , fecun- nium membrorum corporis Chrifti .

dum mijcricordiam tuam , fecun- & Hoc autem loco, ubi ad liberandam hu-
dum judicium tuum vivifica me militatem Dominus invocatur , nullam
Prius enim Deus fecundum miferi- Dei legem convenientius intelligimus ,
cordiam aufert a peccatoribus pcenam, quam iiiam qua immobilker fixum eft, Lw.14.11

eiique poftea juftis iecundum judicium ut omnis qui le exaltat humilietur , &
& l * 14*

dabit vitam. Quia non fruftra illi hoc umnis qui fe humiliat exaltetur. Super-
Pf.100. ordine Mifericordiam
dicitur , & /udi- bus ergo malis, ut humilietur, inne£ti-
cium cantabo tibi, Dotnine tur ; humilis a malis , ut exaltetur ,
Appropinquaverunt perfcquentes me b eripitur
b
iniquitate , a lege autem tua longe Judica judicium meum^ redime me,
f^*. &
facli funt propter eloquium tuum vivifica
yid app. Tunc appropinquant qui perfequun- me.
tur, quando uique ad carnem crucian- Ejufdem fenfus repetitio eft: hoc eft
dam perimendamve c perveniunt Sed . enim, Judica judicium meum, quod, Vi-
quanto viciniores funt perfequendis iftis, de bumilitatem meam & hoc eft , redi- •

tanto longinquiores funt alege juftitiaj. me me , quod , eripe me Nec aliud fo- .

T.jji.
Prope es tu Domine , & omnes viae nat, propter eloquium tuum t quam il-
tua veritas lud, quia legem tuam non fum oblitus .

Etiam in tribulationibus fuis , quod Tantumdem eft , vivificari humilem ,

eas non immerito patiantur , Deo tri- quantum & exaltari , quia fanclorum
buere veritatem , fanclorum eft ufitata exaltatio vita asterna eft.
confeifio . Sed quasri poteft ,
quomodo Longe a peccatoribus falus ; quia ju- ^ jj»
hoc diclum fit, Omnes vice tuce veritas/ Jiificationes tuas non exquijierunt
Pf.24.T0. cum in alio Pfalmo legatur , Univerfte Longe eft a iuperbis ialus, quia non
Sent.eJlzS v ja Qomini mifcricordia & vcritas . Si exquifierunt gratiam tuam, qux lbla ju-
S. Profperi.
a Hjcc duo, oculi mei , qax in Editis noflris defi.
U 2
Editi Profperiani iniqnitate : fubditque, vel /icnt non-
fti-

deran.tur, fuppleri debere probat quod habcarmu tum r.ulli codices hab:nt , inique.
rn Auguflino , tum in textu Scnptura: , iine his & c Editi in tcxtu pereunt. Ex quibus Duac. Colon. &
non pareat quo referatur verbum numeri pluralis pra- jn margine ptrvemunt . Quod cum legatut in Augufti»
venerunt no, fcnfui etiam ncccflahum videtur.
b Vuigata noftra , iniquitati . At Auguftinus , ut
 .. . , . . :

268 S. F # o S P £ R I A Q/V i T A N I

ftificat ; & nqn de te tibi , ied de fe ftiani in ;n^llo Chri-Isderent , & ipfi

fibi placere vpluerunt. ftianis negationem veritatis extorquere

fkff, Mtferafionfs tuce multa Domine , non poflent . Habuerunt ergo verba mi-
Etiam hoc, inquit, quod exquirimus nacia , intule.riint fava fupplicia fed ;
••

juftification.es tuas, pertinet ad .mifera- me ,t,ua potius ye.rba tejrruerunt , Nolite M* ft> *••

jtiojies tuas. timere eos qui caypus occidunp , & pojlea

hem Secundum judicju.m ftifim vivifca me. non babent quid faciant : fe.d eum time-
f
156. Novi enim quia & judicium tuum fi- te, qui habet poteflatem 0* corpus&ani-
ne miferatione non erit fuper me. mam perdere in gebennam. Ab his ergo
#157. Multi perfequentes me , tribulantcs & verbis form.idavit cor meum &fperans :

m.e ; a tefiimQniis tuis no?i decli^ in aeternum pramium , contempfi tem-

yavi, po.rale fupplicium
in Martyribus Exultabo ego fuper eloquia tua * l6t -
Yox ifta eft Ecclefia? , ficyt
fuis, qui inter tormenta &: m.ultiplicata qui inventt fpolia multa ,

fupplicia, perfequentib.us non cejlerunt, Per ipia verba vicit , .quibus formi-
& quorum exemplis glQriofilfimis totus da.vit, Viclis e.nim fpolia /d etr ahuntur
mundu.s illuitris eft : qui tamen vi£tp- &multalpolia capta lunt, quando etia.m
riam fuam non fibi, fed Deo tribuunt, per fe cuftodes plurimi admira.ti patien-

Pf»l.ii3A dicentes in ahp Pfahno, Nifi quod Dp- tia.m Martyruiji, in ejwn in quem %-
jijin.us erat m nobis , forfitan vivos de- vierant, crediderunt.
glutiffent uqs. Injufiitiam odio habui , & abominatus 1T-i*J.

V 158,
Vidi * non fervantes paftum , & fa- fum, legem atftem tuam dilexi

befcebam Lex, elpquja funt Dei , qua; fic ti-

Qui funt paclum non fervave-

qui muit, ut ama;et: confequens enim erat
runt , nifi qui rribulationes multorum ut jdiUgeret juftitiam , qui pderat pravi-
perfequentium non ferentes, a Dei te- tatem . Timor ergo ille verbornm Dei
ftjm.Qpiis (djjcijriayerunt? Hoc .ergo, in- a quibus fprmidayit , npn foit a chari-
qujf, .qjmyiderem, tabefcebam, dolens. tate diflentieps , fed memens ab eo
quod amabat, c c
cos a tanta gloria decidiile, avelli.
Jtem J\ £>)uia t:\oquia tua non cu/iodierunt . Sepftes tn die laudem dixi tibi , fuper y >u 4 j ,

^ 8-
Hoc erat pa£tum non perfeverare, fe judicia jufiitia tu<$.
proqaiiTa Dei perdere Quod ait SeptieS) fignificat femper »

t- »5?* V'idg quQuiam mandata tua. dihxi Hp.c enim numerp omnes explicantur
Ipia eft fruclipfa toler.mtia , qus fas- dies , & tempora univerfa volyuntur .

.yitiam perfequentjum dile.tfjone iulcipit Ecclefia ergQ nullis perfecutionibqs, fu-

mandatorum perata, in ifto tribulationum die, fem-

iten f. Doinine , in tua mifericordia vivifica. per patientix &
perfeverantiae fuaj lau-
159. me dat auflorem quia cum tempus eflet i.prtr.
:
4.

Cujus mifericordia obtinuit palmam, ut judicium inciperet a dpmo Dei , in \fc

ejus mifericprdia pofcit & vitam. omnibus tentationihus atque pre(furis ,
4 non marty- d
#,ii5o t '
Princifiwm vevborum tuorum veritas , infirmitate , fed corpnis ....

in aternum omnia judicia jufiitia. rum gloriata eft,

tua . fax muka diligentibtfs legem tuarn , ir-tfi.

Judicia juftitiae Dei funt, quibus pro- & U9Q efi eis fcandalu,m..

nuntjatur in aeternum. vita jufto, poena Ipfa lex fcandalum

diligentibus fe

tfnpip,» non efl:? an diligentibus earn nullum e(t

undecumque fcandalum ? Sed utrumque
SGIN, refte intelligitur. Qui enim diligitDei
legeq, etiam quod in ea nonintelligit
^. 6
JBldtuipet perfecttti funt me gratis^ & honpra.t, & in profunditate quam non
a verbis tuis formidavit cor meum.. penetrat, magnum aliquid acmyfticum
Terreni reges Eccleiiam Chrifti gra- latere non dubitat , Et item qui Dei
tisperfecuti funt, quia nullam cauifam legem diligit, fi eamex mutab.ili-n,oji

perfecuupnis habuerunt; cum eos ChrK pus hominum moribus pendit , nuUurn
fcan?

a S. AuguflinuS ita legerat, Vidi infenfatot. Scd ob- rum & timet , ne ab\ illa deferatur , & amat , ut
fervat"qu6y<»/«V codices habent, Vidi non fetvantes pa- fruatur,
£ium, &hitcplutes habent. d Ita Editi noflri omnes. Qui licet feiifum aliquer*
b Fortaffe, non fetvare, exhibeant, tamen non dubitamus melius legi in Au-
f Editi' flrhplici verbo velli . Margini appofuerant guftino ipfo Non infirmata Jed coionisMaityrum glo-
. ,

avelti. Duac.& Coloh.RcfpiciV auterh fine dubio quod nficata ejl. Nec difficile fuit voceai infirmati» mutari
pro excmplo Auguilinus pofuerat, ftc pudica conjux vi- a fcriba in atiam' infirmitate.
 . . .. . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXVIII.&CXIX. 269

trandalum patitur quia etiamfi bonae : Laudabo, inquit, Dorainum, & glo-
profeflionis homines propofitum fuum riabor in te, cum docueris me illa do-
jdejferant^ legis tamen juftitia perfeve- clrina tua, qua quod jubes fieri, auxi
fca. liaris ut fiat.

f. K66.
Expetlabam faltttare tuttm , Domine , Pronunciavit lingua mea cloquxa tua , f.i 7 , #
&
mandata tua dilexi . quia omnia mandata tua * jufiitia ,
*

Omnes quidem fan£ti, ante Incarna- Spondet fe pradicatorem futurum elo- t .cor.
3 7 . .

tionem Chrifti , ejufdem femper expe- quiorum Dei quia erfi Deus datincre-:

.ftaverunitredemptionem, S.ed poteft hxc menrum, tamen a miniftris verbi , &

prophetia etiam eorum c.onvenirc per- plantandum eft, & rigandum.
ibnae, qui exquo revelata gratia Evan- Fiat manus tua ut falvum me faciat^
y.»/!.
gehuoa prajdicatur , diligentes mandata quia mandata tua elegi,
c»/oj[.;.4. Chrifti , .adventum ejus expeftant : ut Ut pronuntiarem eioquia tua , man-
cum CJiriftus apparuerit , v.ita n<oftra , data tua elegi conftanrem me fecit, &
tunc & nos cum ipio appareamus in dilectio veritatis. Fiat ergo manus tua y
gloria. ut falvum me de manu faciat aJiena :

r.i<7. Cufiodivit anima mea tefiimonia tua, non ita, ut carnem perfecutor non pe-
& dilexir ea valde, nmat ; fed ita , ut animam tormenta
Cuftodiuntur Dei teftimonia , dum non vincant.
non negantur. Sed quia proteftimoniis Concupivi falutare tuum , Domine , .174. &
Dei , etiam flammis concremari , fine lex tua meditatio mea ejl

c"-«**
charitate non prodeft, ideoaddidk, & Salutare Chriftus haud dubium eft
'•
dikxtt ea valde. & ipium fe concupiife, jufti antiqui ve-
f.168. Cujiodivi mandata tua & tejiimonia racimme confitentur. lpiura concupivit
tua ,
quia omnes via mece in con^ Ecclefia venturum de vifceribus matris,
fpetlu tuo Domine* ipfura concupifcit Ecclefia venturum a
Pierumque , dum mandata Dei cufto- dextera Patris Legis autem mcditatia .

diuntur, fiunt inimici qui eadem rnan- nutrit & firmat hoc defiderium , dum
data contemnunt; & necefTarium eft ut teftimoniis fuis pronuntiat Chriftum.
tunc pro teftimoniis Deifortiter ftetur. b
Vivet animamea, laudabitte y W & &
Quod hic ideo fecifie fedicitj quiaom- judicia tua adjuvabunt me.
nes via: ejus in Domini confpeclu fue- Illa funt hsc judicia, quaj Sctempus
P/i/,29.8. runt tamquam diceret, Si avertifles a
: erat ut inciperent adomoDomini. Sed x .p .
ef A7
me faciemtuam, Domine, cpnturbatus. his Ecclefia femperadjutaeft: quia Deo
fuiflem, nec tua mandata, necteftimo- dante vicloriarn, paflionibus fuiscrevit.
mia cuftodiflem nunc autem ideo utra- : Erravi Jicut ovis quce periit : qucere *.I7«.

que ferva,vi , quia vias meas confpe£tus fervum tuum , quia mandata tua non
tui lumine direxifti. fum oblitus.

;
Haxeft ovis propter quam paftor
M(W< l8
TA U. ejus nonaginta novem dimifit in mon- 1*.
t.i6f. ^ppropinquet oratio mea in confpeEiu tibus , & eam quarens , Judaicis lace-
tuo , Domine , fecundum eloquium ratus eft vepribus, verberibus . <=
Sedex c
Lw,I,,< *
tuum da, mihi intelleclum. parte inventa, adhuc qaairitur. Ex ea
Appropinquat oratio, qua? recipitur: namque parte qua ifte dicit , Mandata
Pf. 33. 19. quoniam , Prope efi Dominus bis quitri- tua non , fum
inventa eft ; fed
oblitus

bulato funt corde: & datintelieclum, fe- per qui mandata Dei eligunt, col-
eos.

pp/.3i.8.cundum promiflum fuura, qui ait , i«- ftgunt, diligunt, adhuc quaeritur, &per
te$et~ium dabo tibi. fui paftoris fanguinera fufura atque di-
#.170. Intret pojiulatio mea in confpetlu tuo- fperfum , in omnibus gentibus invemV
Domine , fecunjdum eloquium tuum tur
ev.tpp me
Repetivit quodammodo; quod petivit. P S A L UU S CXIX.
Nam qui & intelle£lum accipit eripi-
tur, ne nop
inteftigens. fubruatur PRaznotatio tituli, Canticumgtadimm
¥.171. Erutlabunt labia mca bymnum , cum indicat inchoati . Nomine vero
docuerk me jujiijicationes. tuas * graduum. fignificatur afcenfio ,
qua pro-

3 Apud Auguft. judicis. tkulam d>-, qu* a!> antiquioribusabeft. Namvepribus,

b In Augultino & recentioribus codicibus Profperi ,
verberibus , eft quaii diccret vepiiius , id ejl , verbe-
Vivet. Editi veteres ouines, Vivit. ribiu
c Editiones pofterioies addidotaot conjunclivam pat-
 . . . . ..

2/0 S. Prosperi Aq^uitani

ficientesquique a temporalibus adaeter- per quam noxiorum germinum congre-
na, a terrenis ad caeleftia provehuntur. gatione vaftata, fiat in homine faluti-
Iidem autem gradus & afcenfionum fera defolatio , fi interiora ejus vacua
funt & defcenfionum nonquiadeficient : funt ab hofpitalitate vitiorum.
Lw.14.ji q u profecerant; fed quoniam quifehu-
» Heu me, quia incolatus meus prolon- f. j,

miliat , exaltabitur ; praecipua fubli- & gatus efiy habitavi cum habitantibus
mium virtus eft, compati cuminfirmis, Cedar .
Rom - l s- 1
-
&ad eos qui infipientes funt, hoceft,& Gemitus ifte totius Ecclefiae eft, om-
Coioff.i.z. ad parvulos inclinari ut omnes quae : niumque fanclorum, qui per fidem fpe-
furfum funt fapiant , & frater fratrem culantes fupernse patriae bona , inter
*

Pro-j.i8.icf adjuvans exaketur Habent enim om- . longinqua peregrinationis adverfa fufpi-
nes fideles formam defcenfionis ipfum rant quia fpiritales cum carnalibus ha-
:

Dominum JefumChriftum, quimanens bitant , & ad caeleftia proficientibus mo-

in gloria fua qua ajqualiseft Patri, na- lefti funt terrena fe&antes . Unde & fe- c«/.4«.

turam & fimilitudinem fervi recepit ut : cundum Apoftolum , in duo genera di-
quibus gradibus ad noftra ima defcen- viditur unum femen Abraham : & alii

dit, ipfis poflemus ad ejus iumrna con- funt pertinentes ad Ifmael filium ancil-
fcendere. lae, ad Ifaac filium liberae. Taber-
alii

nacuia autem Ifmael, appellata funt Ce-

* 1. AD te, Domine, cum tribularer clama- dar, ut intelligantur non efle in lumi-
vi y & exaudifli me. ne, qui non fuut in hrereditate.
Multum peregrinata eji anima mea. ^- $•

1. Tim. OMnis cogitans ingredi viam Do- Ne peregrinationem corporalem in-

1«. mini , & in mandatis ambulare telligeres , animam dixit peregrinari .

divinis, necefie eft ut multis tribulatio- Corpus enim abfentatur , anima

loco
nibus incipiat laborare ; cui nihil eft peregrinatur affeclu. Et ideo cavendum
utilius quam ejus auxilium ad quem ten- eft,ne longe fimus ab illo, cui appro-
Joan.iy 5. dit expetere, qui ait, Sirte me nibil po- pinquare debemus mentis afcenfu
teftis facere Cum eis qui oderant pacem , eram pa- y< 7m
Domine, libera animam meam a labiis cificus ; cum loquebar illis , impu-
iniguisy & a lingua dolofa. gnabant me gratis .

Religiofae voluntati , oc piam vitam Chriftiana perfeclio eft pacificum ef-

Sent.efitg
agere difponenti, amatores hujus fiseculi fe etiam cum pacis inimicis , fpe corre-
contradicunt , & dolofis verbis fanclum ctionis non confenfu malignitatis Ut
, .

propoiitnm cupiunt deterrere : quorum fi nec exemplum , nec cohortationem

iniqua labia difficiilimum eft evadere , fequuntur: cauflas tamen non habeant,
dum per quemdam affeftum videntur propter quas odifle nos debeant.
confulere, &ab aipero labore tamquam
parcendo revocare: ut videatur piae ef- P S A L MU S CXX.
fe follicitudinis , quod eft nocentiffima:
fuafionis. T Evavi ad montes , unde
oculos meos * ,.

*• * Quid detvr tibi , aut quid apponatur veniet auxilium mihi

tibi ad linguam dolofam? Auxilium meum a Domino , qui fecit ^ lm

Vis, inquit, virtutum gradus fcande- ccelum & terram

re? visdoiofs linguae officia fraudulen-
?
ta fuperare Dic quid auxilii concupi-
-
INgreflus viam viftutum , qua funt in
fcas, aut fi capax es eruditionis fuper- gradus afcenfionum ad montes , id
na2 , eo ipfo quo utilia pofcis , aicen- eft , ad fublimes quofque fanftorum ,
das. oculos cordis attollit , & per ipfos Dei
V. 4- Sagittcc potentis acuta^ cum carbonibus pofcit auxilium qui fecit cjelum & ter-
defolatoriis ram . Terram fcilicet , de qua cupit
verba funt Dei: qua:
Sagittse acutse, lurgere : & caelum, quo optat afcende-
cum animos fidelium penetrant, infiam- re . Qjtis enim ficut Dominus Deus no- pj-a / m T , u
mant corda, non fauciant Ut autem . fier, qui in altis habitat^ & humilia re- s- & 6 -

mens fuperno amore transfixa ab omni fpicit}

contraria cupiditate fit libera ; fpirita- Non det in commotionem pedem tuum, f. 3>

lium carbonum petitur ignita purgatio, neque dormitet qui cuflodit te

Ipfa

a Legendum fufpicanmr longinquie pereprinationis ,

, natio mea longinqua faBa eft , Ad qua: verba refpexiiTe
cum fcnbat Auguftinuj, Multum a te recejfi , peregri- acbitramur S. Profperutn hoc loco.
 . ,

EXPOSITIO IN PSA LMUM CXX. & CXXI. 271

Ipfa fibi fidelis anima ex Dei infpi- Cuftodit Dominus ab omni malo , non se»t. e n •<»

ratione refpondet, defiderantem pro- &: ut nihil patiamur adverfi , fed ut * in »

feclus contra fuperbiam munit , quae & ipfis adverfitatibus anima non lajdatur.
angelo & homini prima fuit cauffa la- Cum enim tejntatio adeft , fit quidam
bendi. Det igitur tibi cuftos tuus per- in id quod impugnat introitus; & cum
feverantiam humilitatis, ne ulla elatio- bono fine, id eft, fine vulnere animae,
ne movearis : ne cum tu non habueris tentatio confummatur, ad aeternam re-
vigilantiam ftandi , protegens te dormi- quiem de profundo tentationis exitur .
tare videatur. Sicut Apoftohis dicit, FidelisDeus, q ui ,. Cor# 10 ,
*• $• Ecce non dormitabit y neque obdormiet y non permittit vos tentari fupra id quod '3-

qui cufiodit lfrael potejiis ferre , fed faciet cum tentatione

Si vis, inquit, habere cuftodem non etiam exitum y ut pojjitis fuftinere.
dormitantem, efto Itrael, ideft, videns
Deum. Vide igitur Deum primo per P S A L M U S CXXI.
fidem, ut poftea poffis videre per ipe-
c i em p Si CU t enim Moyfi diclum eft a
i.Cor.j.7.
Mtatus fum in qua bis ditla funt mi- T- *•

EW. jj. Dominc» , Non poferis videre faciem meam y bi r In domum Domini ibimus.
»o. e> 13. pojieviora mea videbis : ita & tu vide
quse pofteriora funt , ut poflis videre qu£B OMnis homofideilluminatus, &pro-
pofteriora funt, ut poffis videre quae pri- miflionum Dei cupidus , merito
Joan.i.z. ma funt. Prima autem funt, In princi- exultat & gaudet iu his quaea Prophe-
pio erat Verbum , &
Verbum erat apnd tis difta , quazque ab Apoftolis przedi-
Uid. 14. Deum : pofteriora funt, Et Verbum ca- cata , & utnulque Teftamenti paginis
ro failum eji C7 habitavit in nobis
, . declarata funt, de vocatione Dei, quae
Unde quia hac fide corda mundantur ,
Dominum & proximum
diligentibus
Beati mundo corde\
^fl.iy.9. quia ipfi Deum vi- xternum domus Dei fpondet habitacu-
Ma"'^debunu l,um.
t. %. Dominus cujiodit te , Dominus prote- Stantes erant pedes nofiri in atriis tuisy f, t .
clio tua y fuper manum dexterce tu<e. Jerujalem .
Frequens infinuatio inculcat auditui Non Jerufalem quaj occidit
in ifta
quod principaliter in Dei prote&ione Prophetas , & lapidavit ad ie miflbs , Mwvij.
i7 '
fidendum eft . Dextera autem eft ho- quae ob impietates multas ftare non po-
minis, amor Dei, & eorum quaj Deo tuit, ied in llla caelefti Jerufalem, quae
& "* * '
fociant appetitus : hujus dexteraj ma- eft fanclorum omnium mater, filii ip-

Toj&.i.u»
nus eft, poteftas quam dedit Deus cre- fius fe ftare laetantur. Qui licet in via
dentibus, ut poflint efle filii Dci , ab- fint, & adhuc illo tendant. -
ita tamen
ftinentes a finiftris,. & dextris inhaeren- quafi pervenerint gauctent, quiadeadi-
tes. Unde per omnia in Domino con- pifcendis fides firma non. dubitat.
fidendum eft, in Domino gloriandum : Jerufalem quce adificatur ut civitas: * ..

quia pofiibilitatemindextris proficienter In illius, inquit,, atriisjerufalem, fi-

perfeverandi ipfe dedit, ipfe cuftodit. dei noftrx firnutas ftabat, quae nonmo-
#. 6. Per. diem fol non uret te, neque luna le faxorum, fed virtutum foliditate con-
per noclem. furgit, & fan£torumfocietate, quaenum-
In Sole fignificatur Chriftus lumen quam diflblvetur, exftruitur.
verum : & Luna fignificatur Ecclefia Cujus participatio ejus in idipfum. ittm f. %
illuminatione lux fa£ta .. Quia ergo om- Patuit quod de jeternae aedificatione
ne fcandalum quo homo aut. infirma-
,, Jerufalem , nihil deberet carnale fenti-
tur, aut uritur, ex duabus nafcitur cauf-. ri : quandoquidem participatio ejus , id
fis j cum aut in confeflione deitatis er- eft connexio y in idipfum eft . Quid au-
ratur,, aut ab Ecclefiae unitate difcedi- tem eft in idipfum , nifi quod vere 8c
tur ; hoc praeftat proteclio Dei , tst in fempiterne eft ? Neque ulla varietate
fide & charitate, quae ipfius dona funt, mutatur deitas, fcilicet Trinitatis, quse
nulla tentatione fuperemur. numquam non fuit quod eft, nihil dif-
it. 7. omni malo , cu-
Domitius. cujiodit te ab fimilitudinis recipiens, nihil inaequalita-
Jiodiap animam tuam Dominus. tis,admittens cui per lncarnationem
:

y. 8. Dominus cujiodiat introitum tuum, & Verbi unitur humana natura ; ut libe-
exitum tuum , ex hoc nunc O" ufque rata a commutationibus temporalibus^
in faculum^ incommutabili. aeternitate potiatur.
llluc
z Editio Colon.& pofleriores > i» ipfis adverfttatibus , In ccteris&inlibroSententiarum omittiturprarpofitio w.
 . . . ...

2/2 S. Prosper A
f

Q_ U I T A N I

^ # 4(
enim afcendcrunt tribus , tribus
llluc me propter fratres meos extiti .
, fed
Domini: tejiimonium Ifrael, adcon- Nec meum honorem, fed aliorum quse-
fitendum nomen Domini. fivi falutem ; non ut mea crefceret
Afcendifle dicuntur adaeternam Jeru- gloria , fed ut tua dilataretur hsreditas
falem tribus y id eft, populi per fuasfa- Nam apud te minuerer,
ipfe fi nonpro-
milias diftributi Sed de toto pars in-
. fe&ibus laborarem.
telligenda eft: quia in omni genereho-
minum alii jufti, alii inveniuntur inju- P S A L MU S CXXII.
fti ; nec omnes aut perfecutores funt ,

aut difcipuli veritatis. Ad concordiam \Dte levavi oculos meos y qui habitas T. ti

itaque Jerufalemnon afcendunt,

cajleftis in calis .

nifi tribus Domini , quibus teftimonium

fides perhibet, quod fint Ifrael, id eft,
videns Deum, & fine fimulationis dolo
MEns
furfum
proficiens &
afcendens , quae
funt fapit, non quzefuper
cohff.^.z.

Ssnt.eftii
donum gratiaeprsferentes. Uleenimve- terram ; & ideo dirigit cordis aciem quo
re afcendit, qui confitetur non proprii pervenire defiderat, non corporeis gref-
operis , fed divini effe muneris ,
quod fibus, fed proficientium afcenfione virtu-
afcendit. tum . Habitatio autem Dei , non hoc cae-

y. f.
^jiia illic federunt fedes in /udicio ,
lutn intelhgendum eft quod videtur , &
fedes fuper domum David. de quodicitur, Ccelum & terra tranjibunt: Matt 55 '
- m.
Sublimiores quique fanclorum throni ied » de illa Jerufalem quae adificatur ut a
funt Dei, ficut fcriptum eft, Animaju- civitas, non tantum in fan&orum Ange- p/.i«- >
fti thronus fapientice efi . Et dicit Apo- lorum fublimitate , fed etiam in totius Ec-
ftolis fuis Dominus, Sedebitis fuper duo-
Mm ,
clefiae glorificatione, qua: in Chriftofun-
»8. decim fedes , fudicantes duodecim tribus If- data, unum eft cumfupernis poteftatibus
rael Tota ergo domus David, id eft,
. Dei templum
tota Ecclefia , quae in Chrifto femen Ecce Jicut fervorum in manibus
oculi
y> x%

David, & femen Abraham, veniet in dominorum fuorum.

judicium cum : & ipfi quifedebunt, fe- Et ficut oculi ancillce in manibus Domi- /, WJ ^ # 2#

des erunt Dei ; & per examen judican-
tium, omnes diieclores Dei &proximi,
in unitatem aifumentur corporisChrifti.
$. c. Rogate quae ad pacem junt Jerujalem
& abundajitin diligentibus te
Ad ipfas fedes Dei propheticus fer-
mo dirigitur, & ait, Vos qui judicatu-
ri per quos fietconfcientiarumin-
eftis,
terrogatio, quique eftis ipfa Jerulalem,
difcernite a iuperbishumiles, ab impla-
cidis kparate pacatos & fiant unitas
& abundantia diligentium te. Quiaqui
n<£ fuce : ita oculi nofiri ad Dominum
Deum noflrum , donec mifereatur nobis.
Qux humilitas ,
qualifve fubje6tio fcan-
dala oftendit, cumintertentationummo-
leftiasSceruditionumplagas, gementium
oculos ad Deum dicit efle converfos: do-
nec mifereatur & parcat, a cujus judicio
venit quidquid inferri aut jubetur , aut fini-
tur . Quia iicut iervi & ancillaj in potefta-
te iunt dominorum fuorum atque domina-
: rum; itafanclimodumcaftigationum fua-
rum ex Dei iententia pendere noverunt
,

tecum habent pacem, tuis in aiternum Miferere nofiri Domine , miferere nojiri . f- 3.

divitiis abundabunt. Vox vapulantis eft, & inteliigentiam in- ^ eapp%

«•
.
.
/•
Fiat pax in virtute tua.'
. *
abundan-
.. , -
& ter flageila poftulantis : quia omnis haec vi~Job.7.i.

tta tn turrtbus tuts . ta plena tentationum eft, plena plagarum

Virtus tua, o Ecclefia, o Jerufalem, Quia multum repleti fumus defpetlione b*m . • 3.

charitas eft, qua & dives fortis es. & Et multum repieta eji anima nofira : *
In hoc pax filiorum tuorum , hoc
fiat opprobrium abundantibus , & defpe~
abundet tuarum turrium celfitudo ut : ilio Juperbis.
unde ipfa magna es , inde tui partici- Omnes qui fecundum Chriftum pie Smt.tfl^
""' '"
pes augeantur. voluntvivere, neceffe eft ut abimpiis & j'
a,
*. g>
Propter fratres meos proximos meos , & diflimilibus patiantur opprobria , & de-
loquebar pacem de te. ipiciantur tamquam ftulti & infani, qui
y% p_
Propter domum Domini Dei nofiri , praefentia perdant, & invifibilia
bona b
b
quajivi bona tibi. fibi ac futura promittant . Sed hax de-
Prsedicator pacis tuae , non propter fpeclio & irrifio in ipfos retorquebitur , •
-1

cum
a Forte redundat pnepofitio de, quas habeturinorn- ubi legirur pofuimus . Editi enim om«
quod in textu
nibus editis. nes hoc Pfalmi loco habent , qui prtefentia bona fpe.
b Emendamus ex libro Sententiarum fententia jz. tant : fenfu evidenter oppofito Auctons intentioni .

Nifi
 . . . ; . ,

EXPOSITIO IN PSAL MUM CXXIII.&CXXIV. IJl

^ **- cum &
abundantia eorum in egeftatem, Vel ftne fubftantia. Magnitudo pe-
•>
b
& fuperbia tranfierit in confufionem. riculi, quod hi quibus Dominus inerat,
evaferunt, facit eoidemqui liberatiiunt
P.S A L M U S CXXIII. mirari , quod tanta opprefll tentatione
non fuerintIdeo enim verbum dubi-
.

"\XI/i quod Dominus erat in nobis , di- tationis ponitur, ut id fuperatum demon-
*.' I'. cat nunc Ifrae l 5 Nift quod Dominus ftretur quod humana vinci facultate
,

erat in nobis non potuit.Per vim autem aquarum ,

fignificavit populorum furorem. Etideo
quod iftaaquayi»tf Jubjiantia dicimr ; quia pec-
p '}• 5
I^ Orpus
f*< -
Chrifti
ta jiftributum eft
,

,
eft
ut alia
Ecclefia
mem-
,

catum nullius fubftantia; eft, & qui di-

pfa i. l0 .6.
bra ejus pericula tribulationumjameva- ligit iniquitatem , odit animam Juam, eo
ferint, alia iifdem adhuc laboribus ad- plenam quod non erit , & quod egen-
terantur. Sed quia & praecedentium & tem facit.
fubfequentium ianclorum unus eft libe- Beneditlus Dominus , qui non dedit nos f g,
rator: una eft omnium exultatio, & il- in venationem y (vel*# captionem y) a ±m
lorum qui jam adverfa vicerunt, &ho- dentibus eorum.
rum qui fperant ie prjefentibus pericu- anima , non in fuis viribus-,
Fidelis
Jisliberandos: &promiffioneDei firmam fed in Dei exultat auxilio. Ideo enim
dante conftantiam, uno utuntur canti- venantium evaiit infidias, quia Domi-
co, quia uno muniuntur auxilio, dicen- nus fecit irrita omnia genera captio-
tes , Niji quod Dominus erat tn nobis , num.
perfecutionum nos magnitudo fuperai- Anima nojira Jicut pajfer erepta eji j, 7 .

iet: fed illo prafidente cordibus noftris, de laqueo venantium.

dante tolerantiam, illo coniumman-
illo Laqueus vel muicipula venantium
a te vi£k>riam , habitantis in nobis • fi- amor eft iftius vitse, cujus dolos paife-
mus gloria, non hoftium prseda. res , id , humiles quique fidelium ,
eft

htmir.z, Cum infurgerent homines in 7ios\ praefidio fupernseprote&ionis, eifugiunt.

. Forjitan vivos deglutijfent nos Laqueus contritus eji , nos liberati & item y, 7.

Vid. app. Tota ergo fidelium falus , totapatien- fumus.

S
pr6'
e^3
6
tuini f° rt ' tu ^° aa*
Deum ,
qui in fan- Praterit enim figura hujus mundi: & 1,(^.7.31
'
clis eft mirabilis , referenda eft •
quia omnes pradentium vanitatum illecebraj
nifi in Dominus eifet , furori im-
illis conterentur, cum liberati pafferes , ideft,
piorum fragilitas humana iuccumberet. eft humiles, a contritione temporalium,
Dicat ergo Iirael, dicat populus redem- dicent exultantes atque gaudentes,
ptus, populus regeneratus, populusado- Adjutorium nojirum in nomine Domi- y. 8,

. ptivus, Niji quia Dominuserat in nobis y ,

qui fecit cxlum
ni terram &
cum infurgerent homines adverfum nos y Merito ergo non iunt capti a vena-
forjitan vivos deglutiffent nos Vivi au- . toribus iftiusmundi, qui adjutorium qua;-
tem deglutiuntur ,
qui perfecutione iu- fierunt in nomine Domini, <jui cadum
perati , in focietatem tranfeunt impio- & terram creavit.
rum, & amore exigux vitaj, in profun-
dum ruunt mortis ajternas. P S A L M U S CXXIV.
ittmV. 5.
Qu m irafcetur furor eorum fuper nos
f. 4. Forfitan vivos abforbuijfent nos . C\Ui confidunt in Domino , Jicut mons y u
Vivi abforbentur ,
qui fidem quidem ^^-Siony non commovebitur in aternum,
fuam in confcientia fua retinent , fed qui habitat.
metu poenas acquiefcunt idolorum cul- In Jerufalem. f_ 2 ,
turx. Vivunt itaque tenentesfidem; fed
dum contra fidem faciunt , adorantes INter mundi fcandala, &rerum tem-
quod nihil eiTe noverunt, occiduntur & poralium varietates non difcedere a
pereunt Domino, ied in charitate ejus ac pro-
y. j. Torrentem pertranjivit anima nojira , ximi ftabilem permanere, tam clarum
forjitan pertranjivit anima nojira atque fublime eft; ut qui in hac firmi-
aquam intolerabilem . tate confiftunt, montis Sion inftar ob-
S. Profperi. Mm ti-
NiG forte legeris .•
qut non pr.ejentia bona Jperant , & Vides quod credis ? . . . Ecce ego qttod amo video ,
invifibilia fibi ac futura promittunt Editi enim legunt . fruor . Defpiceris , quia fperas quod non vides , de~ &
hic promittunt, non promittant . Auguftinilocus, quem Jpicit te il/e, qui qvnfi tenct quod videt.
pxx oculis habuiffe videtur fan&us Profper , talis eft . a Fortaffe , fimus gloria.
Irridentur illi qui felicitatem vocant , quam oculis vi- b Sic legebat in Auguftino, qui hanc kftionem ex>
eitrt Wn pojfunt, & dicitur eis, Q"id cred/s, in(ane ? ponit quo modo S, Profper hic in fine.
 . . . .

274 S. Prosper I A Q U I T A N I

tineant. Ipfi enim fide & fpe habitant Pax fuper Ifrael , hem f f
PJ.lll.}' in Jerufalem, non hac terrena, fed in Ierufalem interpretatur Vifio pacis ;
ifta cslerti & azterna, quaj aedificaturut & Ifrael, Videns Deum. Qui ergo vi-
civitas. det Deum, pacem videt, pax fuper &
Item y. 2.
Montes in circuitu ejus: ipfum eft, cui Deus femper placet, &
Montium nomine fignificantur pra> in nullo ab ipfius voJuntate difcordat
dicatores veritatis , five Angeli , five
Apoftoli, five Prophetaj ;
qui fplendo- P S A L M U S CXXV.
rem veritatis , quem de fupernis acci-
piunt, in inferiora diffundunt. C^Um averteret Dominus captivitatem V- u
Item f. z.
Et Dominus in circuitu plebis
fua, Sion ,
facli fumus Jicut confolati
Quiquid ergo eft lucis in montibus ,
ipfe eft qui fplendere montes facit; & PRopheticus Pfalmus ad afcenfionem
quidquid per miniftros auxilii venit, il- pertinet graduum , quibus bene cur-
i.Cer.ii.6 rentium crefcit profe&us. Sub appella-
lius eft qui operatur omnia in omnibus .

Item #. i. Ex boc nunc &

ufque in fceculum . tione unius urbis & populi, ea quaj de
Ut a temporalibus transferantur ad univerfa Ecclefia funt intelligenda, fi-

aeterna. gnificat. Sion quippe in toto mundoeft

* 3- 6)uia non derelinquitur virga peccato^ fan£torum omnium corpus, & civitas a
rum fuper fortem jufiorum : ut non captivitate BabyJonis, quaj confufio in-
extendant jufii ad iniquitatem, ma~ terpretatur , edu£ta Ab ipfo enim Adam Eccli.40.1
.

,nus fuas. totum genus humanum jugum fubiitfer-

Sape hoc fasculo peccatores mun-
in vitutis, per quem omnia
mundifsecula,
danam potentiam confequuntur.* cum& & generalis captivitas a filiis adoptio-
ipfi fint iniqui , publicarum tamen Je- nis avertitur, & quicumque ad redem-

Honorde-
gum funt miniftri quorum poteftas etiam
: ptionem pertinent fanguinisChrifti, in
bitus po- fidelibus honoranda eft , propter utilita- ipem non dubiae falutis habentgaudium
tcftatibus.
tem difpofits difciplinae Sed fi ir id . confolationis.
prorumpant , ut juftos veri Dei cultu Tunc repletum efi gaudio os nofirum, $ 1.

conentur avertere, nulla eis obedientia, & lingua no/ira exultatione

nulla eis prsbenda confentio ghtia non . Gaudium quidem proprie animi eft.

derelinquet Dominus virgam peccatorum Sed quia ore promitur, quod corde con-
fuper Jortem jufiorum : quorum fors ip- cipitur, ipfam Jinguam exultatione di-
fe Deus eft, qui juftis fuis eam perie- xit impletam , cujus fe minifterio in
verantiam dabit, ut imperia fazvientium a£tionem gratiarum,. abundantia mentis
non metuant impiorum , & ab omni ope- effundit. Quod etiam tacentelinguafie-
Sent.eJ} 34, xe iniqua; aclionis abftineant. Ita ergo ri poteft; quia & interior homo habet
& a plebibus principes , & a fervis do- os invifibile, &
linguamfecretam, cum
mini funt ferendi ; ut fub exercitatione quo tacito fonoclamat affe£tus.
tolerantiaj fuftineantur temporalia, fpe- Tunc dicent inter Gentes , Magnifica~ item } , 2.

rentur xterna. Augetenimmeritum vir- vit Dominus facere cum eis.

tutis ,
quidquid, propofitum non violat Magnificavit Dominus facere nobifcumy tf. 3. .

religionis. Jatti Jumus latantes «

f. 4» Benefac Domine bonis y

&reftis corde., Inter omnes Gentes funt cives Sion,
Re£i funt corde , qui de pra>ceptis qui redemptione ac pretio fanguinis
SeiteflZI
Dei & conftitutionibus non queruntur,, Chrifti, de captivitatis jugo quotidie li-

nec varietate rerumtemporalium depra- berantur, &

dicunt, Magnificavit Domi-
vantur: quia juftumeft aequanimiterfer- nus facere nobifcum qui nos per magni-
:

ri , quod judicaturus voluit tolerari ficentiam gratiaj fus, caelefti patrue re-
* 5. Declinantes autem in obligationem ad^ formavit. Lcetantes, quia fpei manifeftae
ducet Dominus cum operantibus ini^ vera funt gaudia.
quitatem . Converte , Domine , captivitatem no~ -jjr.
4.

Impias, inquit, querelas , a fidei li» Jiram , ficut torrens in aufiro .

mite deviantes, & in imitationem mul- Vita praeiens multis tentationibusim-

torumfcelerumtranfeuntes, adducet Do- pugnatur, ut etiam redempti captivita-
minus ad judicium retributionis , pari- tis mala metuant, &indefinenter opem

bus confcientiarum vinculis obligatos ; Redemptoris implorent petentes ut in :

ut quem non crediderunt judicem, ex- via Domini per afcenfionem gradus ,
periantur ultorem. abfoluti curfus habeant libertatem : &
ficut
 . . ... . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXVI. 275

ficut aquas ,
qua; gelu fuerint ligata? ,
in finem, Domino azdificante , confur-
auftro flante laxantur; ita ipfi per Spi- git: fine cujus gratia nihil eft folidum,
riturn-ian£tum reibluta glacie peccato- nihil firmum , fed vana omnia atque
rum , veloci ad patriam reditu ferantur, ruitura
more torrentium. Niji Dominus cujlodierir civirarem , in uem f. 1.
y. 5- & u i feminanr in lacrymis , in gaudio vanum laboravir qui cuflodir
merenr Omnis fancli sedificii ftatus, ficut Do- stnt.efl j*
•$. 6. Eunres ibanr flebanr, mirrenres fe- & mino operante proficit, itaDomino cu-
mina fua. ftodiente, confiftit. Quoniam utilis pra>
Urmir.6. Venienres aurem venienr in exulrario- pofitum cuftodia eft, cum Spiritus Dei
ne, porranres manipulos fuos popuio fuo prasfidet, & non folum grc-
z.Tim. 5. Omnes qui volunr in Chrtfio pie vi- gem , ied etiam ipfos dignatur cuftodire
ii- vere y perfecurionem parientur : & mole- paftores
* 9'
laborum fanclarum eft caufia lacry-
ftia Jn vanum eji vobis anre lucem fur- V- *•

marum Sed tempus flendi , tempus eft

. gere.
feminandi : quia opera charitutis, qua: Pra>fumptionis fpiritus increpatur ,
V^- *P?>
relevandis homiimm miieriis adhibentur, cui vanum eft fuis viribus reievari : cum
aiternorum meflem pariunt gaudiorum . gloria Chrifti particeps efle non poflit,

De fructu enim bonorum operum pii nifi qui fuerit humilitatis ejus verus
coronabuntur agricola ; & cum mani- imitator, & amator. Si ergo quis anre
pulis glorix, id eft, mentis aclionum, lucem Jurgere , & obfcurum noclis vult
adventui Domini Salvatoris exultanter effugere , fallitur Inordinata quippe ex-
.

occurrent. cellendi cupiditas , cui humilitate cre-

icendum fuerat, dum prxpropere ieva-
P S A L MU S CXXVI. tur, in profunda demergitur.
Surgire pojtea quam jederiris , qui man- ltcm ^-"->
PSalmi hujus titulus eft , Canricum ducaris panem doloris.
5. R'<g.i 1

1. Crc Et mirum eft quod

Salomonis . Cum dicitur , Surgire ,
projiciendaj
afcenfionis canticum ejus nomine prze- fublimitatis hortatio eft : cum autera,
notatur, quem notum eft ab his virtu- dicitur, pojiquam federitis, prius humili-
tum gradibus decidifle Sed illo caden- . tati ftudendum efle monftratur : quo-
te, fi ipfum di£ta funt , dele-
quse per -niam qui fe humiliar , exalrabirur . Et Luc.il\,zi

rentur, exiftimaretur quod quaj Spiritus ne dubitaretur penes quos eflet hoc me-
Dei locutus eft, ipfe dixiflet , & repu- ritum, qui manducaris panem , inquit ,
diari quafi ejus propria debuiflent . Nunc doloris hoc eft, qui propter juftitiam
:

autem , fequeftrato hominis merito , quod patimini, & in lacrymis tribulationum

a Deo facuam eft non tacetur , & do- tempus vita? praeientis exigitis : ut qui
ftrina fpiritalis iecernitur a prxvarica- de corpore eftis Domini , viam capitis
tione do&oris . Manet ergo au£toritas ambuletis, fervantes participationem to-
'

2 K
' *
prophetix ,
quaz non humana eft , fed lerantise ufque in finem quoniam fpes .'

divina/ quia & templum Dei, non nifi vobis in Chrifto certa eft, gloria re- &
ipfius opere ajdificetur oftendit. furgendi
Cum dederir diletlis fuis fomnum . j tem ^. lt

9> J- "N"-^/*
D°minus adificaverir domum , in * Ele£ti Dei iunt fancli ejus ,
quo- *

vanum laboraverunr adificanres eam. rum mortem fimilem facit fomno , de

quo Chriftus furrexit a mortuis . Ita
A Poftoli populo fi- vox eft, dicentis iurgent & hi, qui membra funt ipfius:
* "
x\_ deli, Dei adificario ejiis^ Dei agri- fequentes enim praviam iucem, poftla-
culrura ejiis. Qua voce etiam propheta bores humilitatis, introibunt in confor-
utitur, proteftans vanum laborem efle tium glorificationis.
ffidificantium domum , nifi auxilio Do- Ecce harediras Domini Jilii , merces fru- f. j.
mini opus «edificii inchoatum fuerit & tlus venrris
efleclum . Quod utique de tota Eccle- Hsereditas Domini filii funt Eccle-
iia intelligendum eft ,
quaj eft Jerufa- fiaj, in quibus &
merces eft faxundita-
lem , in omnium compage fanclorum tis, & gaudium de fru6tu ventris fui .
una domus, & unum templum, & una Quoniam utero fidei ipfa eos concepit,
civitas, cujus extructio ab initio ufque parturivit , & peperit : fimul quidem
5". Profperi.
a Forte legendum, DileRi Dei, ut in textuScriptu-
Mm 2 cum
gent dileBi ejui , id efl , Chrifli , Omnes enim furgent ,
ix, quem exponit S. Profper , apud Auguftinum , & fed non quomodo diletli ejui
Dat hoe Deus, cum dormierint dilctii ejus i tum fur~
 . . . ,

z-]6 S. P R O S P E R I A qU I T A N 1

cum reprobandis ventre geftatos , fed A numero ad fingularem Pro-

plurali
poftmodum pro fui qualitate difcretos , pheta translatus eft quia omnes ini.Cw.io. :

17 ' 6,11 '

tranfaclo fomno , quem dilectis fuis Do- Chrifto unum fumus , ex multis raem-
minus dedit , ut feffionem refurrectio bris unum corpus efficimur , dum five
confequatur. pluribus, five in fingulis unus eftChri-
f. 4 . Sicut fagittae in manu potentis y Jic fi- itus,
quia &
caput in compage , com- &
lii excufforum. pago omnis in capite . Ifte ergo timens
Filii excufforum intelliguntur Apo- Dominum, & in viis ejus ambulans ,
ftoli , filii prophetarum ,
quorum pro- quomodo fruftum laborum fit mandu-
* d
phetia multis fuit tegminibus obumbra- caturus, inquiritur t & invenitur quod
ta, quam praedicatores Evangelii excu- jufti non folum fructibus laboris fui ,
tiendo referarunt . De prophetis ergo fed etiam ipfo illo, quo ad fru6mm ten-
poftea orti Apoftoli excuflerunt patres dunt , labore pafcuntur ; dum prius
a fuos, & a
fecreta eorum ventilando erue- quam praemia pii laboris accipient, fit
runt : ut eflent tamquam fagittae miffi eis tolerantiae amor, futurae portio vo-
in univerfos fines terrs, arcu Domini- luptatis
cx juflionis. Uxor tua ficut vitis abundans in late- y, J#
Beatus qui b implebit dejiderium fuum ribus domus tua .
f. j.
b ex ipfis. Cum multi fanftorum non habuerint
Beatitudinis apoftolicae fit particeps , conjugia, neque filios ; quomodo acci-
qui ea concupifcit, quae ilii defiderando pientur hujus benedi&ionis fuifle parti-
adepti funt, &
adipifcendo docuerunt. cipes ; nifi harum affectionum focietas
Ex ergo impleri dicitur defiderium,
ipfis in totius Ecclefias corpore intelligatur?
quia imitatione ipforum ad eadem gau- per iliud fcilicet fpiritale conjugium ,

dia pervenitur. quo viro fuo Chrifto , id eft , fponfo

hemt ^
on confun ditur, dum loquitur inimi- iponfa conne&etur Sacramentum vero .

cis futs in porta. iftius copula; multis nominibus fignifica-

Quis eft qui loquitur in porta , nifi tur, ut qui adhjerentcapiti, nuncmem-
qui evangelizat in Chrifto : quoniam bra ejus, nunc mater & fratres , nunc
ipfe eft janua intrantium Dei regnurn. uxor & filii , nunc templum & vinea
Inimici autem eorum funt , qui prasdi- nuncupentur : dnm per has neceflkii-
cationi veritatis refiftunt ; & dum dei- dinum species illa individua unitas fo-
tati Incarnationis Domini contradicunt, dei, & ipei , & charitatis oftenditur ;
ab ingrefiu porta merentur excludi. & quidquid Chrifto fubjungitur , fibi

quoque invicem colligatur , todus

ut
P S A L MU S CXXVII. domus latera fecundae vitis abundantia
veftiantur.
~ XlEati omnes qui timent Dominum, qui Filii tui ficut novella olivarum , in Item if'h
ambulant in viis ejus. circuitu menfa tuce .

Qui uxoris vocabulo appellati funt,

M '

Ulti
timent
quae operibus fuis retributio
homines

debeatur
Dominum
malae
,
confcientia:
agnoicentes
:
iidem commemorantur nomine filiorum,
de fruclu pacis noveliis oleis comparati:
quoniam pacifici filii Dei vocabuntur , Mw.j.p.
ied cum permanent in peccatis , quo- qui menfam Dominicam , facramento-
rum dele&atione fuperantur , non me- rum atque doclxinaj , cum unanimitate
delam capiunt ex fuo timore, fed pos- circumdant ; ut quod inde percipitur
nam . Igitur timor beatitudinis parti- nulla diflenfione violetur.
c
ceps eft, « in iis qui in Dei viis am- Ecce fic benedicetur omnis homo > qui y. 4.

, &
metuunt ne quid de bono
bulant timet Dominum.
Rom.xun quobeatificantur, amittant, Spe gauden- Caput & corpus, Chriftus & Eccle-
tes, & in tribulatione patientes, fiaunus homo, unus eft Chriftus qui :

* u Labores fruiluum tuorum manducabis , in iuis atque in fe habens benedi&io-

beatus es^ & bene tibi erit nem, & fumit confert. &
Be-
a Editioncs omncs in ora libri notant pro leclione te dtbere fruBuum Uborem ex textu mox citato ,
, &
diverfa, ruminati funt . cx expofitione qua; fequitur : tum ex ipfo opere Au-
b Apud Auguftinum, implevit, &infra fecundapar- guftini de hac ipfa leftione fufe difTerente in hoc co-
te verfus, non confandetur , tum loquetur tlem loco, &fic concludente, Interim modo laboresfru-
c Edit. Lugd. &
Lov. in textu habebant , qui in Eluum tuorum , poflen fruBus laboris , . . Beatus es ,
D« vias, abfqut his vcrbis , in iis : quas tamen cum de prtefenti efl : bene tibi erit, Ae futuroefl Cumman- .

jn margme monerent addenda textui, ab editonbusde- ducas labores fruBuum tuorum, beatus es cum ptrve» :

ihceps re vera textui adjita leguntur. neiis ad fruflum laborum, bene tibi erit.
d Ita quidem Edm omnes Sed conjicimus legi for« .
 . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXVIII. 277

- Benedicat te Dominus ex Sion y &vi- congeriem falfitatum . Quia perfeclorum
deas qu<e bona funt injerufalem om- fidelium eft, etiam tales, & injuftorum
nibus diebus vita tua odiorum onera fuftinere , etiam fi pro-
Non humana haec, fed divina bene- longent iniquitatem fuam , & nulla cor-
di£tio eft; nec terrena, fed caeleftis Je- re£tione mutentur : quae pertinacia ma-
rufalem bona incorruptibilia promittun- lorum longe ab innocentibus feparatur,
tur . Quamvis enim etiam temporalia & qui eft re£lus, nulla eorum locietate
commoda dona fint Dei; noneatamen polluitur.
fpondet proprie fan£tis, quae communi- Dominus jujius concidet cervices pecca- V. 4.

a ter largitur a &

reprobis. JEternx igi- torum
Sent.efl}7
mr #terna funtgaudia, 8cftan-
c j v j tat j s Generale quidem nomen eft peccato-
tium dierum perpes infinitas , nec varia- rum , quod nec fan£ti quidem a fe exi-
bitur, nec labetur. Ibi videbuntur filii ftimant alienum . Sed aliud eft quod
filiorum, id eft, fruclus fanctorum ope- quotidie aufertur , aliud quod femper
rum, &
perpetua juftitiae pramia, qux augetur. Unde ex ipfa ultionis fpecie,
pacis nomine univerfaliterexprimuntur: quales hic peccatores commemorentur,
quia omnis illa beatitudojerufalem, in- oftenditur , cum Dominus non manus
commutabili pace gaudebit, & erit bo- peccatorum, fed cervices concifurus de-
num omnium, quod fuerit finguJorum. nuntiatur. Per cervices enim fuperbia
* 6t
Et videas filios filiorum tuorum , pax fignificata eft eorum , qui in nullo fe
fuper Ifrael . reprehendi volunt , & Dei verba tam-
Omnis
promiffio aeternorum bonorum, quam deliramenta contemnunt.
pacis nomine comprehenfa eft ; qusefpe- Confundantur , b
revertantur re- & s
i- *•

cialiterad eos pertinet, qui funtlfrael, trorfum omnes qui oderunt Sion.
id eft, videntes Deum: de quibus dici- Oderunt Sion , qui oderunt Eccle-
Md«.j.8. tur Beati mundo corde , quoniam ipji
•> fiam, & qui Dei prxcepta contemnunt.
Deum videbunt. Sed quia fuper [dorfum fabricaverunt ,
quid faciet Ecclefia, nifi tales fpe cor-
P S A L MU S GXXVIII. re£tionis ipforum toleret ufque in finem?
Veniet enim quod fequitur.
fr. fa Q/Epe expugnaverunt me ajuventute mea. Fiant Jicut fcenum tetlorum , quod % 6.

Dicat nunc lfrael\ prius quam evellatur^ arefcit.

f. *. Sape expugnaverunt me ajuventutc mea. De quo non implebit manum fuam qui f. 7.

metit, & Jinum fuum qui manipu-

P jRophetiae fpiritus Ecclefiam Dei ad

perfeverantiam cohortatur , ut de
fuperatis perfecutionibus inDominoglo-
los colligit.
Contemptores
amatores
eloquiorum Dei ,
mundi , fceno quod fuper
&
te-
rietur. Ab initio enim in fan£k>s , qui £ta & fuper parietes nafcitur , compa-
iunt Ifrael , impii faevierunt : fed Ec- rantur . Qui ante tempus meffis are-
clefia, five in juventute fua , five inaeta- fcunt, & cum videntur ftare , cecide-
te majore, five in feneclute ultimijam runt nec inveniunt mefiores , id eft
:

fasculi , nullis oppreflionibus , nullis eft Angeli , quod de eis Dominicis horreis Mattt
vi£ta fuppliciis; cuiper paffiones & mor- inferatur : quia igni deputabitur, quid- 39.

tes fuorum, corona: femper triumphique quid carebit fubftantia charitatis.

creverunt Et non dixerunt qui prateribant , Be- f. 8.

ltemf.i. Etenim non potuerunt mibi. nediclio Domini fuper vos.

¥• 3- Super dorfum meum fabricavcrunt pec- Superbi &
vani in agro Domini ni-
catores , prolongaverunt iniquitatem hil operati funt,nec meruerunt ab eis
fuam. qui per temporalia ad aeterna tranfi-
Omnis malorum intentio contra bo- bunt, gratiam benediclionis accipere .
nos , hsec eft , ut eos fimiles fui faciant, Omnes enim prophetae & Apoftoli uni-
8c in confenfum iniquitatis fuae a fide verfique fan£li , bene viventibus bene-
ac probitate traducant, Quod cum ob- dixerunt in nomine Domini : non in fuo,
tinere non poffunt , opprobriis & cri- fed in illius cujus gratia erant quod
minationibus impetunt innocentium vi- erant, Sc cujus pollicitationes bonis &
c
tam, conftruentes fuper dorsum eorum fidelibus promittebant .
PSAL-
a Editiones Duac. & Colon. &proi>is. MeliusLugd. c Detft hic altera pare verfus, Benediximut vos in
Sc Lovan. & teprobit. nomine Domini ' quz tamcn in ipfa verfus cxplicatio-
b Lugd. &
Lov. Et revereantur retrorfum. Duac.& nc videtur comprehenfa.
Colon. rtvertantur. AuguiUnus , avtrtantur rttrorjum.
 . . . .

78
27 S. Prosperi Aq^uitani [

Agni ,
qui tulit peccatum mundi , &
P S A L MU S CXXIX. venit legem veteris Teftamenti ,
ut
nova lege Evangelics veritatis imple-
y. 1. T*\E profundis clamavi ad te Domine ,
ret? Lex autem perfe£tio charitatis eft, Sent.eji^

A Domine exaudi vocem meam qua Deus proximufque diiigitur, &per

y. *•
quam dicitur conditori legis , Dimitte Matt.6,u

774 *»*>. ^V^* profunditatem malorum vitse nobis debita noflra ,

ficut & nos dimitti-

V^ hujus inteiligit, & a terrenis erui mus debitoribus noflris. Bene enim fufti-

cupit ;
jam de his eft qui ad net promiffiones Dei , qui mandatum
afcenfionum pertinent gradus , & qui ejus exequitur nec fruftra fperat par- :

fuperno auxilio cupiunt adjuvari, ut per cendum peccatis fuis, qui ignofcit alie-
virtutum profeclus, ab imis ad fumma nis , dicente Apoftolo , Invicem onera Gal 6 '
>
*•

confcendant. Clamandum ergo eft vo- veflra portate y & fic adimplebitis legem
ce defiderii fperantis ad Dominum , Cbrifli.
ut non de uno tantum , fed de multis Suflimtit anima mea in verbum tuum . hem y.4.
profundis humanarum miferiarum eruat Expeftationi s , inquit , mese fubftan-
laborantes. Quia etiam qui valde pro- tia Chriftus eft, & verbi tui promiffio-
fecerunt , habent ufque in finem de ne non fallor, quia ipfe eft Veritas qui
a quibus cupiant liberari * etfi magno- : promifit.
rum & fidelium ifta conditio eft , ut Speravit anima mea in Domino. 9* *•

quamdiu in feculo mundani maris pro- A vigtlia matutina ufque ad noilem^ f, 6.

b
funda patiuntur : qusc extremitas de- a vigilia matutina fperet Jfrael in
merfos habet eos ,
qui ipfis imis pro- Domino
funditatibus dele£tantur , & tanto ma- Spes fidelium , expeclatioque fanfto-
gis funt miferi, quanto fe putant effe rum, iion unius diei concluditur fine :

fideles cufn etiam intra brevia terapora iftius

Itemf.z. Fiant aures tuce intendentes, in vocem vitx , multorum dierum ortus atque oc-
deprecationis me<£ cafus fape renoventur . Virtus igitur
V- 3. Siiniquitatem obfervabis , Domine , Da- patientis de illa fumenda eft vigilia
mine quis fuflinebir? matutina, in qua Dominus Jefus Chri-
j.jcan.;.* Quia qui vemt folvere opera diabo- ftus in noftrx natura? carne furrexit a
Lue.i 9 .io
j^ ^ oc e ^. p eccata j & vemt q U2rere mortuis ; ut quod prseceffit in capite,
quod perierat, dedit fpem etiam in ul- .
hoc in fe fperarent omnia membra fa-
timo profundo jacenti, perquam.fe ad ciendum. Quse fpes nullis terrenda ad-
opem laivantis engeret. Et ideo quan- , nullis terroribus
verfitatibus obfcuran-
taiilet mole maise coniuetudinis pecca- da, fed ufque in finem prseientis vit»,
tor oppr^iTus , habet in Pialmi hujus ubi nox quadarn mortis intervenit, for-
forma quod fequatur implorationisexem- titer cuftodienda eft : ut omnis Ifrael ,

plum, ne de iua liberatione defperet : quoufque de hac vita exeat, hoc quod
quia fi d;vina juftitia hoc hominibus in in Domino faclum eft , in fe quoque
hac vita redderet quod merentur , ne- faciendum fperare non definat . Haec
mo poffet retributionis fuitinere judi- enim fpes propria eft Ifraelitarum fpi-
cium . Quid ergo fpei fit confitenti ,
ritalium, quorum defiderium non vana
aperit iermo qui fequitur: neque temporalia concupifcit ; fed a
t. 4. Quoniam apud te propitiatio efi , & vigilia matutina refurrerStionrs Chrifti ,
propter- legem tuam fuflinui te , Do- ufque in no£tem finis fui eo currit, eo>
mtne . tendit , quo jam in prxcedente per-

foa».7.z 9 . Q^ X e ft propitiatio , nifi facrificium ? venit. •

& quod facrificium nifi occifio illius Quoniam apud Dominum mifericordia y, 7 .
-oti efi,
a Locwt ob''curus, qui MfT. defeclu reftitui non pi- zina ; Auguflinus quoque agnofcitur harc bis iegifle
tuit. Fortaiiepaucis muratisclnrior fiet, filegatur, etji vcrlia ; kmel quidem m
quinti , fperavit fine veiius
magnorum &
felicium ijia conditio efi , ut quamdiu i» anima niea inDomino, a vipiiia matutina ufque ad no-
faculo funt , mundani maris piofania patiamur : quar ilem ; tmn initio fexti, vigilia matutina ufque ad A
extremttas demerjos baliet .... quanlo fe jutant feli- notlem fperet Ifrael in Domino . Quam repetitionem ur-
ces. Cnnieftufse noflra locum rlare videtur Auguftinus, gct , cum ait : Speravit anima mea in Domino , a vi-

cum dicu lnter cctera ; Vatde m

profundo funt , cjui gilia matutina ujquc ad noEiem . Quid eji quod ait ?
nec clamant de profun^o . Dicit icriptura ? Pecc.Uor Uno die Jperavit in Dominum , & finita eji tota fpes
3 cum venetit in p\ ofundum malorum
, contcmnit Jam . ipfius ? A
vigilia matutina ufque ad noBem ,
Jperavit
videte, Fr.wes, qu<ile piofundum in Dominum . IJia vigilia finis notlis eji . . Ergo /'»•
fit , ubi coitemnitur
Deus Soiet enim hoc iilis euenhe, qui multummpro
. tellipendum efi hinc ufque ad nutlem fperavit anima
fundojunt, <& jiro/feranrur in inhjuitatibus fuis , & mea in Domino , ergo intelligendum efi , ne putemus uno
ta><to magis m prvfundo merpunrur
, quanto magis v'- die nobis Jperandum effe in Dominum Et lntra ; . &
dentur effe feiices. redit ad illud A vigiiia matutina fperet Ifrael in D«-
.

b Hic ornnes Ediii noftri repetunt, * vigilia matu. tntmm .

 . . , . ,,,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXX. &CXXXI. 279

efty & multa apud eum redemptio a matris uberibus auferatur , cum fub-
ejl. ftantia alimonia; ejus in matre fit/ ita,

Fiducia fperantium , mifericordia Dei inquit, retribuatur animajmeaj; ut cum

eft: nec ideo quifquam debet de capef- panem angelorum edere non valeam ,

fenda Domini promiffione dubitare , potum materni amittam ; & cum

Ja£tis

qu;a fe participatione ejus novit indi- ea quaj fupra me funt , apprehendere

gnum ; cum ipfa confeffio per commu- non queam, humilitatis bono caream
tationem a£tionis& mentisinduJgentiam in quo falubrius eft proficere , quam *»/ r*,tu-
mereatur , & multiplex fit redemptio timere mere.

qui nihil donorum fuorum corre-

,
Speret Jfrael in Domino , ex boc nunc t-3-
£tis negat, 8c univerfa vincula captiva- &
ufque in fceculum.
tis abrumpit Verus ergo lfrael , quaj fibi fint in
f.l Et ipfe redimet Ifrael ab omnibus ini^ Domino prsparata proipiciens , totam
quitatibus ejus . fpem fuam confirmet in Domino , &
Non ergo timeat aliquas iniquitates quaz furfum funt fapiat, non quaz fuper Coioff.3.1.

acceflurus ad Dominum; tantum utto terram: non temporalc quarat gloriam

to corde fevoveat, &eain quibusetiam fed auernam ne dum bona fallacia
:

fibi difplicet , agere ac veJle defiftat : amat, vera non capiat,

nec dicac quod illa forte iniquitas re-
mittenda fit, illa autem pro fua quali- P S A L M U S CXXXI.
tate pleclenda; ied chmetde profundis,
& a vigilia matutina fperet ujquein no- A4[ Emento Domine David , & omnis t. 1.

ilem y quia Redemptorfine peccato ideo manfuetudinis ejus ,

pro injuftis pretlofum fanguinem fudit,

ut omnium in fe credentiumomniapec- ^^Ongruit quidem perfonse beatiDa-
cata deJeret. vid , ut apud Dominum memoriam
haberi cupiat manfuetudinis fuaj , cujus
PSALMUS CXXX. obfervantiffimus fuit, & de qua fecun-
dum hiftoriam teftis eft ordo geftorum.
y. ,. T\pmine y non efi exaltatum cor meumy Sed altiore inteJleclu iermo propheti-
neque elati funt oculi mei. cus accipiendus eft; ut icilicet adiJJum
Itemf.i. Neque ingrejfus fum inmagnif y neque hominem, qui in capitc & in corpore,
in. m/rabilibus. id eft, in Chrifto & Ecclefia unus ho-
mo eft, hax verba referantur ; quibus
OUperna cujusjibet fpiritalis Ifraelits, plene utitur tota Dei civitas , & om-
'
' appK
&3 m qua totum Chrifti corpusoften- nis compago fanctorum , manfuetudine
ditur, humilitatis veritas com-
fancla; potentium , & humilitate fublimium
mendatur. Et hanc Pfalmi vocem om- hujufque propofiti votum offerentium
nes Ecclefiaj filii fuam effe cognofcunt: Deo, ut tabernaculum ipfiuseificiantur,
quorum temperantia nihiJ humanasglo- & templum/ quod anima omnis fideJis
nx concupiicit, neque optat deoperum quodam inioJubiJi juramento profitetur
mirabilibus gloriari, ut pro oftentatio- & fancit, cupiens, fein xternum a Do-
ne virtutum pretium laudis acquirat . mino poifideri , & habitaculum effe Spi-
CumomnisgratiaDei, quaj in quocum- xitus-fan£ti

i**. que fidelium dignatur operari , a nuJlo Sicut juravit Domino ,

votum vovtt y. *.
membrocorporisChriftipoffit abjungi: & Deo Jacob:
fuum quifque faciat bonum quod per Si introiero in tabernaculum domus me<e y
1. 1.
alium gaudet effeclum. Ji afcendero in lcilum Jlratus mei :

t. 2. Si non humiliter fentiebam y fed exal- Si dedero fomnum oculis meis y autpal-
t
tavi animam meam :
^ \, pebris meis dormitationem ,
hem it. ». Sicut ablailatum eflfuper matremfuam y Et requiem temporibus meis y donec in-
t.L
Jic retributio in animam meam veniam locum Domino , tabernacu-
Mens perfe£taj humilitatis deJeclat a lum Deo Jacob.
propofito, intrepide de hac felegecon- In Jiis omnibus voti perfeverantia
itringi, nt cuidam maledi&ioni fiat ob- & fidei fervor oftenditur. Ut enimquis
noxia, fi alta fapere , & de aliquibus locus fit Domino & tabernaculum Deo
miraculis voluerit iuperbire. Sicut ergo Jacob, a propria ntiJitate adbonumde-
male agitur cum inlante nondum ido- bet commune tranfire , non in ie requie- pbiiip. *.

neo ad perfeftionem folidioris cibi , fi fcere, nec in fuis deleclationibus dormi- 2I -

tare.
 . . . , . ,

280 S. P R O S P E R 1 A Q^U T A N
I I

tare. Quod faciunt ,

qui fua quaerunt Jefu intelhgatur & altare
, propitiatio-

non quae Jefu Chrifti; quae autem funt nis , & arca facrificii & , arca do6tri-
Jefu Chrifti, non fingulorum membro- nae.
rum , fed totius corporis bona funt , & Sacerdotes tui induantur jujiitia } & *. 9 .

nullus non habet, de quibus nemonon fantli tui latentur .

gaudet. Fit ergo locus Domini, & ta- inquit, refurgente amortuis,
Te, &
bernaculum Deijacob, qui Ecclefiae coa- eunte ad Patrem , regale illud facerdo-
ptatur, qui corpori Chrifti perfpiritum tium induatur fide ; quia jujius ex fide Rom.t.17.

charitatis unitur, nec ufquam alibibea- vivit. Et accepto pignore Spiritus-fan-

tus fieri cupit , nifi in illa domo , de 6ti, laetentur membra , fpe refurreclio-

fA/.s8.j. qua dicitur, Beati omnes qui habitantin nis quae praeceffit in capite.
domo tua y in facula faculorum laudabunt Propter David Jervumtuum , nonaver- f. 10.

te. tas faciem Chrijii tui.

y. e, Ecce audivimus eam in Ephrata , in- Hoc Deo Patri di6tumeft ab Eccle-
venimus eam in campis filva. fia , fupplicante ut meminerit promif-
Ephrata nomen Hebrseum interpreta- fionum fuarum in domum David : ne
tur Latine fpeculum, in quo propheti- omne Ifraeliticumgenuspereat, propter
cae fignificationis imago prajceffit Per . facinus impiorum: qui licet receperint,
fpeculum enim prophetiae , adnuntiata & recipiant quod merentur; multa ta-

hazc fedes vel habitatio Dei, dequadi- men ex ipfis millia juftificata funt per
citur, Ecce audivimus eam in Ephrata y fidem , & inde Apoftoli , inde Dofto-
id eft, in eloquiis Prophetarum . Inve- res, inde tot Martyres, & primogeniti
nimus eam in campis Jilva y hoc eft, in totius adoptionis, ele6ti ut frumentadi-
altitudine Gentium , in quibus fuerunt fcernerentur a paleis, & reliquiae falvae
vepres idololatriae , concretiones errorum, fierent. Pro quibus & Dominus incru- Rom.n.s.
& filveftres incultarum mentium ferita- ce orabat dicens , Pater , dimitte illis , i^.,^
tes . Quod ergo audivimus ex libris Ju- non enim fciunt quid faciunt .

daeorum , manifeftum eft in fide Gen- Juravit Dominm David veritatem , & y. ,,.
tium non panitebtt eum.
f, 7 . Intrabimus in tabernacula ejus y
adora- Sicut juramenti nomine , in Deo con-
bimus in loco ubi Jieterunt pedes ftitutio fignificatur incommutabilis veri-
ejus tatis; ita paenitentiae appellatione, con-
Qui
intrant ut inhabitent, ipfi funt verfi fententiae demonftratur . Unde ideo Pf. 109.1»

qui ut inhabitentur , intrantur hi : & dicitur Dominus non paenitere , quod

funt in domo Dei, qui funtdomusDei, ftatuit numquam immutare quo quid :

Ut vere in regno Dei fint quibus dici aliud, quam aeternitas donorum, & ju-
«poteft, Repnum Dei intravoseft. Ado- diciorum ejus oftenditur?
rant ergo liti tn loco ubt Jteterunt peaes y De fruttu ventris tui ponam fuper fc item ^Al ,
vel ipfius domus permanentes Domi- in dem tuam.
no, vel ipfius Domini, qui domus per- David , in quo perfona eft capitis &
feverantis habitator eft Sicut autem . corporis , id eft , Chrifti & Ecclefiae
non eft locus adorandi , nifi in Ecclefia hanc promiflionem accipit , quod fru-
catholica, ita Nemo poteji dicere * Do- 6ms ventris ejus fuper ledem ipfius ef-
i.Cor.11.3 minum Jtfum Chrijium y niji in Spiritu- fet ponendus, cujus regnum manet in
fahtto. aeternum . Qui ideo fru6ms ventris di-L«*.»./ji
y. 8. Exurge Domine, in requiem tuam y tu citur , quia Salvator fecundum carnem
&
arca fanilificationis tua virginis matriseftfilius, conceptus, non
Ecclefia, id eft, corpus Chrifti , ca- per vinlem coitum, fed per Spiritum-
piti fuo dicit , Dormifti pet conturba- fan6tum
tionem crucis ; furge in requiem aeter- Si cujiodierint filii tui tejiamentum y. ,..
nitatis, tu, & arca fan£tificationis tuar. meum y & tefiimonia mea hac qua
ut gloria refurre6tionis , nort folum in. docebo eos :

capite membrorum , fed etiam in mem- Et filiieorum ufque in aternum fede- itemf .11

bris capitis impleatur . Quae membra bunt fuper fedem tuam .

arca funt fanftificationis Deo, five per Cuftodibus teftamenti, haereditas pol-
Incarnationis veritatem , five per gra- licitationum, &
aterni regni beatitudo
tl2d ele6tionem ut in perfona Media- promittitur, qua non folumfilii David,
1 Tim x ;

toris Dei & hominum hominis Chrifti fed etiam filiorum ejus filii ditabuntur.
Sed

a Colon, editio & iila pofteriores , Dominui Jefus Ciriflut.

 . . , . . .

EXPOSITIO IN PSAL MUM c$xxi.&agxxii. 281

Sed hanc gloriam , iemen fidei , non pulus Chriftianus facerdotalis Vc- eft .

carnis propago conlequitur , & in toto rum plenius hoc ipfi re&ores plebisac-
mundo qui funt in fide ianclorum pa- cipiunt ,
qui fpecialius fummi Pontificis
trum , ipii in honore numerantur hae- & Mediatoris perfonam gerunt.
redum Illic producam cornu David. * ,_
y. ij. Quoniam elegit Dominus Sion ,
prae- In cornu altitudo fignificatur, nonin
lcgit eam in habitationem ftbi. fe, fed in Domino gloriantium quia :

Sion ipfa eft Ecclefia, & ipfa eftje- fublimitas cornuummenfuram totiuscar-
rufalem casleftis , ad cujus pacem cur- nis excedit.
runt , qui etiam nunc percgrinantur . Paravi lucernam Cbrifio meo Iteml.17,

Ipfa eft civitas Dei, qua:exmeliore lui Id eft , praemifi ante ipfum prophe-
parte, iercper cum auclore fuo maniit: tiam, cujus lumineuterentur, quierant
& partem, quae per Dei gratiam quo- in ignorantiaj tenebrisconftituti. Unde x Petr t

tidie ab exilio revocatur, expeftat, ut & beatus Petrus apoftolus dicit , Habe- 1?.

limul tota fit fui habitatoris ajdificatio. mus firmiorem propheticum fermonem , cui

f. 14. Hxc requies mea

faculum faculi ; in bene facitis intendcntes , quafi lucerna lu-
bic babitabo) quoniam praclegi eam. centi in caliginofo loco. Et ipfe Domi- . ,
joan
Apparct quam ineifabili dileftione Ec- nus ait de Baptifta Joanne, llleeratlu-
clefiam fuam diligatDeus, quando eam cerna ardens &
lucen?. Merito ergo fan-
requiem , qua lpiam facit requieicere , £H exultatione exultabunt, quia non in
fuam dicit ; cum lndemutabilem deita- ie, fed in Domino glorificantur
tis tranquillitatem nulhus umquam la- Inimicos ejus induam confuftone y fuper i. 18.

boris perturbatio fatigaret. Hujus vero ipfum autem florebit fanfiijicatio mea
tanti muneris quae pnncipalis cauftafit, Aperte fignificatum eft, quid debea-
pleniflimedemonltratur, cumdicit,«^?«>- tur inimicis gratiae Chrifti , & quae in
niam praelegi eam ; lecundum quod in ipfo f anclis gloria praeparetur , cumChri-
/o/»».ij.i6 Evangelio Dominus ait , Non vos me ftus in toto iuo corpore refulgebit , &
elegi/iis , fed
ego elegi vos erit Dominus omnia in omnibus. i.dr.i*.
18.
f. iy. Viduam ejus benedtcens benedicam^ pau-
peres ejus faturabo panibus P S A L M U S CXXXII.
Tota Ecclefia Dei, in Dominum fpe-
rans, & humilitate proficiens , formam J^Cce quam bonum & quam jocundum^ f. u
i.Tww.y.j viduae gerit, qua: , quoniam coniblatio- habitare fratres in unum.
Uidem 6.
nem
nu us rnundi non habet , inftatora-
j

tioni nofte & die , & iolo divino fidit

BOna & jocunda habitatio eft, qux
auxilio . Pauperes quoque hi. fignifican- inter filios adoptionis efficit uni-
Mtf/f.5.3. tur , de quibus dicitur , Beati pauperes tatem, & praeter corporeamac localem
& 6'
fpiritu : , &
Beati qui efuriunt fitiunt & habitationem, fraternos animosfideipa-
jufiitiam y quoniam ipfi faturabuntur : ci- ce conneclit. Quod tunc vere impletur,
a bo utique gratiae & pane juftitiae , ut * cum in unum caput totius corporis Chri-
et^ ant iftum, qui dicit, Ego fum panisy fti, omnia fidelium membra concurrunt.
Toan6. 1
'
qui de calo defcendi . Viduitas igitur & Sicut unguentum in capite ,
quod de- V. 2.

paupertas, non in folis mulieribus ma- fcendie in barbam^ barbam Aaron ,

ritorum confortio deftitutis , neque in Per Aaron facerdotem ille indicatur

eis tantum qui inopia laborant , intel- facerdos ,
qui veri pontificis facramen-
ligatur, fed in omnibus membris corpo- tum, non in alieni generis hoftia, fed
ris Chrifti. Quia aliud eft quodtolerat in oblatione corporis & fanguinis fui
labor neceflitatis , aliud quod elegit amor folus implevit: idem facerdos, idemvi-
religionis. ctima, propitiator, & propitiatio , om-
f.16. Sacerdotes ejus induam falutari , &fan- niumque myftenorum, quibus nuntiaba-
tii ejus exultatione exultabunt . tur eifeclor: qui mortuus, fepultus, re-
falutem adferens ,
Salutaris, id eft , fufcitatus , afcendit in caelos , naturam
Chriftus eft , quo quifque regeneratus humanam fuper omne nomen exaltans
Gal.3.17. induitur, dicente Apoftolo, Quotquotin & mittens Spiritum-fanftum, cujus un-
Chriflum bapti^ati ejiis , Chrjjtumindui- clio omnem Ecclefiam penetraret . A
Jiis Et hoc univerfa Eccleiia fub nomi-
. capite enim, id eft, a Chrifto manans
ne aflequitur facerdotum: quiatotuspo- benediftio, non folum in barbam , fed
S. Profperi, Nn etiam
3 Editi omnes, ut educant, Melius legetur utedant; fit . Scribam autem decepturn fuifle verfu alterius Pfal-
nec enim de educendo , fed de edendo pane hic agi mi, Ut educas panem de terra. Pf, ioj, 14.
conftat, ex voce faturabuntur , quz paulo ante przcef.
 . . . . ,

28z S. Prosper I A Q^ U I T A N I

etiam in ora vejiimenti tjus, ideft, uf- tollite; ut benedi£tiones quae voce pro"
que ad infima membra defcendit In . muntur, in converfationis veftras pieta-
<barba autenv, quae unguentum fluens a te videantur.
prima
capite Apoftoli fignifi- frtfeepit, Bensdicat te Dominus ex Sion , quife- ¥• 3-

.^i v cantur & Martyres, in quibus virtus ca- cit calum terram. &
pitis & facramento eminet , & exem-
;
Plures hortatus eft ut benedicerent
*p'lo. Dominum, &ipfeunum benedicit, quia
hemf.i. GJuod defcendit * in oravejiimentie/us. ex pluribus unum fecit ut omnis Ec- ;

,
a Sicut ros Hermon ,
qui defcendit in clefia, cujus corpusunum, &animauna,
montem Sion. benedi£tionem tamquam homo unus ac-
Roris deicenfio, fupernx .gratiae figni- cipiat,
ficatio eft, qua: ianclorum eftorigome-
ritorum. Hermon autem interpretari di- P S A L MU S CXXXIV.
b
b citur, flumen exaltatum, quod intel-
»,,, lisitur lefus
J
Chriftus, qui aicendens in T Audate nomen Domini^ laudate fervi ^, r.
Pf.67.19. P j
Ep/jf/.4.8. altum , capttvam duxtt capttvttatem , de- Dominum .

dit dona hommibus . Ab ipfo enim in Qui ftatis in domo Domini , in atriis $ . 2.

Sion, id eft, in Ecclefiam , venit plu- domus Dei nofiri.

via charifmatum; exoritur ex totacom-
page fru£ms benediclionum , & fortitu- BOna cohortatio &utilis, quainDo-
do virtutum. mini iaudem iervi ipfius incitan-
lttm f. j. Quoniam illic mandavit Dominus be- tur : cum utique hoc non egeat Deus ,

nediclionem , vitam ufque in ceter- & cujus glona nec minor le poteft efle ,

num nec major Sed quia tali ofncio

. profi-
Gratia roris Hermon ibi defcendit ,
ciunt laudatores, & difcunt eum time-
ubi per unitatem charitatishabeturpar- re atque amare quem laudant ; perfiftat
iicipatio benediclionis . Ipfi enim in unum fidehs devotio in divinarum cohfeflione
habitant, qui ih Chrivro concorditef vi- virtutum , ut obfe r vantii coniuetudinis
vunt , & in diligendis non folum fra- fiat facrificiumvoluntatis. Qualesautem
Matt.^.tA tribus , fed etiam inimicis iervant pra> eife debeant prasdicatores Dei confequen-
Rom.1.10.
ce p tumy q U0 p ro perfecutonbus iuis ju- ter oilxnditur, cum dicitur ,
Qui fiatis
bentur orare: quando pro inimkis iuis in domo Oomini^ in atriis domus Deino-
eit mortuus Dominus, quieos facit par- firi : id eft ,
qui in prsceptis Dei in-
ticipes aeternitatis , quos imitatores ha- fatigabiles permanetis, ex hoc ipfo quod
buerit diieclionis. in Domini domo ftatis, ipfi gratias agi-

tis ,
qui iblvit compeditos, iliuminavit ?fal - lA
g'
P S A L M U S CXXXIII. c«cos, erexit ehfos, dedit vobis fpi- & 7'

ritum intelligentis, qui vos in dileftio-

X+Cce tiunc benedicite Dominum omnes nem &
in laudem ejus accenderet.
jevvi Domini . Laudate Dominum, quoniambonus Do- ^» 3-

. ©«* fiatis in domo Domini , in atriis minus : pfallite nomint ejus , quoniam
domus Dei nofiri. fitavis efi
Laus Domini nec uberius fignificari,

N Unc,
pore
inquit, id eft, in hoc tem-

rum, in tempore perfecutionum & la-

tribulationum & anguftia-
nec plenius poteft , quam cum dicitur
bonus.
nis, quae
Verum hoc non cum
non funt hifi peripfum; fed
ca»terisbo-

crymarum, benedicite Dominum, omnes pra: omnibus fingulariter inteiligendum

uno corde, &uno eft: quia aliud eft bonum omnia bona
c
c qui fpiritu, in con-
iefiione & in laude Domini permane- faciens , & au£torem fui non habens ;
tis: ftantes, id eft, perfeverantes in la- aliud quod nifi fieret, efle non poflet.
titudine fidei, & fpei, & charitatis Unde dicitur , Nemo bonus, niji unus Matt. 10.
y. s. In nailibus extollite manus vefiras in Deus. Nec eft ulla creatura comparabi- l8 -

fanila^ & benedicite Dominum lis Creatori ,

quse fi quid boni habet
In adverfitatibus, ait , quae diem vi- non eft ei proprium , fed acceptum .

tae hujus obicurant, holitedeficere; fed Hoc itaque iummum & incommutabile
manus veftras in opere fanclitatis ex- bonum , laudatoribus fuis participatio-
nem
a Auguftinus, in oram, ut in Vulgata noftra. Hermon interpretari dicitur, lumen ekahatum .

b Sic interpretatum habetur in omnibus Editis Pro- c Lugdunenfis editio non addit hic prarpofitionem
fperi. At iri Au^uftino l-.rjitur. Nabemus interpretatio. in, quam poitcricres addiderunt.
nem ab eis qui iil«m Imguam [ Hebrcam ] noverunt .
 . , .

EXPOSITIO I N P SALMUM CXXXIV. 283

nem fua; fuavitatis impertit per hoc ,
aliquid boni nafcitur, de operc & mu-
quod xqualis Patri Filius Dei , fa£ms nere eft caleftis agricolae ,
qui ea quae
p.T/w.i.j e ft mediator Dei & hominum , homo inftituit per naturam, & corrupta funt
Chriftus jefus. Ipfe eft enimiecundum per inobedientiam , dignatur reparare
rcw.i.12. quod Verbum caro faftum eft , panis per gratiam
hominum; qui defcendendoadnos, per Sufcitans nubes ab extremo terrce y fuU T. 7.

nos , nobis ad fe per fe fecit afcen- gura in plwuiam fecit .

fum ; & bibendo calicem noftrae infir- £)ui producit ventos de tbefauris fuis . hemt.7.
mitatis , fecit nos calicem fuae guftare H«ec omnia in toto mundi corpore ,
virtutis / ut agnofceremus & confitere- Dei nutu & Dei aguntur arbitrio quae :

mur, quoniam fuavis eft Dominus. utique cum multa admiratione laudan-
$. 4. &uoniam Jacob elegit Jibi Dominus ,
da funt ; & in eis inteliigendum eft ,
Ifrael in poffejftonem Jibi quae operetur Deus in ipfis hominibus,
Tota fuavitas bonitatis Dei m gra- quos adimaginem& fimiiitudinem fuam
tia ipfius demonftratur; quia Jacob ele- fecit, & refecit.
git Jibi DominttS) O" lfracl in pojfejfto- jOw/ percujjtt primogenita Mgypti, ab 9. 8.

a nem fuam fecit , * excipiens illam fibi homine ufque ad pecus.

domum, quam fpecialius eligciei &or- Primogenitu hominum , funt princi-
naret. Quamvis enim omnes gentesip- pia bona>& probabilis vitae ,
quaeinitium
fe condiderit , hanc tamen non ficut iumit ex fide . Cum igitur aiiqui Chri-
aliam commifit Angelis, fed fuo nomi- ftiani aut ichifmata , aut haerefes mo-
ni proprie deputavit; ita diiponens fa- vent, &
Ecclefiam Dei quibus poffunt
cramentum vocationis iuas , ut eleclio affliclionibus impetunt, fiunt iEgyptii,
Ifrael ad falutem mniuoi gcntium per- quorum nomen interpretatur , affli£tio

tineret; promimonis ftliis, in a;ternam popuii Dei & percutiuntur : in primo-

hareditatem , non cx carnis propagine, genitis fuis, id eft, in fide ,
quas dum
fed ex regenerationis aooptijne ventu- a charitate Ecclefia? defciicit, extingui-
ris. tur Haec autem peffima plaga in homi-
.

f. %. ghtoniam ego cognovi quia magnus ejl nes Percutiuntur & pecora , hoc eft ,
.

Dominus^ &
Deus nojier Juper om- qui fapientium doclorumque fpeciem ge-
nes deos. runt , & hi qui pro cautfa ftultitia; &
Contempiatio prophetica aitioraope- imperitiae ,
poffunt pecoribus compara-
rum Dei iecreta conipiciens, Ego, in- ri.

quit, cognovi quam magnus eft Deus ,

Immijit Jigna prodigia in medio tui & f, 9 ,
& quod propofitum ejusatque confiiium JEgypte , in Pharaonem omnes &
nullo explicatur eloquio Sed quia fu- . fervos ejus.
per omnem potentiam excellit omnipo- Nihil habent bonae fignificationiseo-
tens, neque uila natura eft fuperquam rum nomina, in quos iram fuam Domi-
non Creator ejus emineat commemo- : nus effundit. Nam & Phare diffipatio-
rentur de conditis, per quae inteiligan- nem, & b ^Egyptus afflictionem ionat. b
tur mirabiiia conditoris. Affliclio regem habet diflipationem , quia

y. 6. Omnia qucecumque voluit Dominus fe- illi qui affligunt Ecclefiam, diflipatiaf-

cit in calo, &interra, inmari^ & fligunt , & regi fuo fua primum ever-
in omntbus abyjjis. fione famulantur.
Quidquid creaturarum eft incaelo, & ghti percujfit gentes multas , & occi- f. |« .

in terra , in mari , & in abyffis Deus dit reges fortes.

fecit/ nec eft ulla natura , uilave fub- Seon regem Amorrhxorum, Ogre- & f. «.
ftantia non prscepto ejus extite-
,
quae gem Bajan , & omnia regna Cha-
rit. In creanda autem univerfitate re- naan .

rum atque formarum , non operatio fuit Interfe&iones quidem regum, &gen-
laboris, fed ratio voluntatis: quamnul- tium adverfantium populo Dei, ita ut
lum praeceffit tempus, nulius eft mora- narrantur, impletae funt. Sed quiapro-
tus effe&us . Hanc potentiam homo to- pheticus eft textus hiftoris, noncarent
tius mundi confideratione cognoicens figuris fcriptorum nominum qualitates;

confiteatur, quia cum in agro cordis fui, ut per interpretationum fignificationem

S. Profperi. n 2 co- N
a Pofterior editio, accipiens ; veteres omnes Lugd. b Lugd. ic Lovan. AZgyptiis. Duac. Colon.^gy- &
Lovan. Duac. &
Colon. excipiens . Nam
Augurtinus ptus: ut Augult. Nam Q- ipf* JEgyttu-s affiiBw nter-
dicit, quamvis ipfe omnes gentes condiderit , ceteras An- pretatur Supra vcro pro fbare , Augult. habft poft
.

gelis commifit, fibi iflanz pojfidendam fervandamque de- aliquot lineas : Mgypttts affliBio eft, fhatao diflipatio.
putavit.
 . . . .

284 S. Prosper I A C^ U I T A N I

cognofcat Ecclefia, quorum maxime ho- num fuarum ; fed omnino efficit quod
ftium cxde falvetur Interpretaturnam- . fpopondit & hoc : fit a generatione in
que Seon * tentatio colorum, &Amor- genexationem ; quia alia eft generatio
rhaei interpretantur , amaricantes. Cum hominum qua nafcuntur mundo , alia
itaque tentatio colorum nonfitnifimen- qua renafcuntur Deo Sed in utraque .

. '. dacium ;
quod ut facilius obrepat , colo- iub altiffimo judicio Dei , & opus natu-
b rem fibi veritatis b adfumunt, quidmi- ra? impletur, & gratiaj,
rum amaricantes, mendacis regis fi-
fi Quoniam judicabit Dominus plebem t- *4.

loani 1,
niulatione ducuntur \ Quoniam & ipfe fuam , & infervss Juis deprecabitur.
z.cor.u. mendacii pater diabolus, transfigurat fe Excepto judicio futuro, jam judicata
in angelum lucis , & tentatio colorum
,4-
eft plebs Judxorum * Quid eft judica-
,

contrarios veritati faciat efie, quos de- ta? Separati inde funt jufti, & reman-
cipit.Sed hi homines fpiritaliter occi- ferunt injufti . Audi Dominum dicen-
duntur, cum moriuntur diaholo, ut vi- tem In judicium veni in hunc mun-
: Joon.v.n
vant Deo ; & qui crediderant menda- dum, ut qui non vident , videant ; &
cio, credant potius veritati. Manusau- qui videnty caci fiant , Exc^cati enim
tem Dei quia fuccifiones, &vivificatio- funt fuperbi, illuminati funt humiles ;
nes facit, Og regem , & Bafan popu- d
& in hoc uno populo ,
qui 3c Jacob d

lum ejus interimit . Og enim interpre- & Ifrael generafiter appellatur , una
tatur conclufio, Bafan interpretatur& enim perfona efl; domus Jacob & do-
confufio. Talis quippe conclufio inter-. mus Iirael, una gens, una plebs ; hanc
cludit viam, quaj ducit ad Dominum , invitat, & lianc dimittit, mites a fero-
& interceptos ad confufionem perducit, cibus, credentes ab infidelibus feparan-
& iniquos modo concludit , ne credant do. In fervis fuis igitur deprecabitur Do-
in Chriftum: quando Chriftus apparue- minus, id eft, invocapitur , vel exora-
rit, confundentur, nifi nunc gratwcon- bitur & in omnibus nationibus erunt
:

vertente, mutentur, Chanaan vero in- homines Ifraelitica; dignitatis , cum Ju-
terpretatur paratus humilitati Quaj hu- . dai ex maxima fui parte erunt impii,
militas poenalis inteliigenda eft ,
qu& & veritatis inimici Sed quia fpiritalis .

paratur fuperbis, qui modo non in hu- Jacob ex omni gente afTumitur , idolo-
militate, fed in elatione funt pofiti, & rum cuitoribus infideJitatjs cscitas ex-
praeordinantur in id quod retnbuendum probratur
eft vanitati. Simulacra gentium argentum & au* *• ,.

^ 1U Et dedit terram eorum hareditatem , rum , opera manuum bominum

baereditatem lfrael populo fuo Omnes ex quacumque natione verum
Fit hoc quotidie : nam quod alii per Deum nefcjentes, & Chriiti Evangelio
meritum fuum perdunt, alii per gratias reiiiientes idolorym cultores funt ; &
^ munus acquirunt. ghtoniam Jacob elegit cum in cordibus fuis falfitatuii^ dogma-
Dominus^ Jfrael in pojfejftonem Jibi:
Jibi ta fabricantur, id quod finxerint, fimu-
Apo f ,,,& habenti dicitur , Tene quod babes. , Jacrum eft : & fi quid ratiocinando • e
ne alius accipiat coronam tuam. munierint, id argenteum videtur , aut
c Dominus nomen tuum in aternum f
: aureum : qui ita humanas fapientia; f

y. ij« &
memoriale tuum in generatione argumentis & ejoquio coJoratur, ur re-
& generationem . verentiam fibi pro mendaciorum arte
Id eft , virtutum tuarum miracula non conciliet. In hujufmodi ergo figmentis,
ceffabunt, & quaj operatus. es fignifican- opera funt manuum hominum qu# liu-
,

do, operaberis indefinenter implendo . manus error excogitavit , non do&rina

Memoriale autem Domini in eo intelJi- veritatis inftituit,
gitur quod non oblivifcitur promiffio- s Os habent, & non loquentur ; ocu- g
*
los *'
a In Anguftini textu Icgitur, tentatio oculorumx ob- que, Nan clamabunt in gutture fua , nec enim efl fpiri'
fervatun-ique ab eruditiflimis Editoribus , omnes prope tus in oreeorum. In Vulgata noftra non ieguntur plu-
eiufdem M(T. hic
. & infra con/tanter habere , tentutia ra , quatn hsc Os hnbent ,
. mn ioquentur ; oculos &
coiorum. Idemque nomen
poftea in Pf. 135, intcipie-
tari, germcn inutile, vel tentatianem calentem.
habent , &
non •videbunt, Aures habent nov audient &
neaue enim efi fpiritur in ore ipjorum Rcliqua vero .

b FortafTc , adfnmit ; (cilicct rrendacium , n ifi «>lfumum Hjetonymi , quod Ro-

qua: hic leguntur in Pfalterio
«fcrri velit ad amancantes, de cjinbtis fiatim fii fermo. inanum vocant, icgebantur. A Gailicano .deinde reci-
c Apud Auguft. Domine , ut 111 Vulgata noftra. fa funt . De quibus noviflimi S. Hieronymi operum
d Lugdunenfk editio, & hoc in uno populo . Editores obfetvant quoti, fequentes verficuii f ab his ,
e Lugdunenfis editio iegit, mmierint. Lovan. Duac. nares habent , ad hasc , neque enim eft fpiritus ] huc
OC Colon. minuerint iranslati funt in Romano Pfalterio ex Pfaimo fuperiori
f Legi dcbeue arbitramur, quia Quos tamen
; etfi in Editis le- 11?. pra; ocuiis habuiiTe Profperum no-
gatur ifiti.
Arum vix dubitare finit fubjecla ab eo, licetbrcviflima
g Hkc prima pars vcrfus 16. in Auguflino transfer, jpforum expofitio. Obfervandum de«ique h«c ipfanau
hzc verba, ©• non odowbunt s omittitur o,uo-
tur polt lcgi intcxtu Hebraico, Pfalmi huius.
 . . . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXXY. 285

los habenty & non videbunt: clefiaDominum, exSion, ideft, defpe-
tf. 17- Aurcs habent y & non audiunt ; nares cula, ex qua promiffiones Dei profpi-
habent
, &
non odorabunt, cit venturas in Jerufalem, , id eft , in
Manus habenty &
non operantur ; pe- vifionem pacis ; ubi jam nullum peri-
des habent, non ambulabunt& culum infirmitatis, nulla erit adverfitas
Non clamabunt in gutture fuo nec ; tentatoris.
enim eji Jpiritus in ore eorum
f. 18. Similes illis fiant qui faciunt ea , & P S A L M U S CXXXV.
omnes qui confidunt in eis,
Proprie quidem haec de paganis dici
videntur ; fed etiam hasreticos compre- C^Onfitemini Domino , quoniam bonus ,
t '•

hendunt, qui dum falfis inhajrent & , quoniam in fceculum mifericordia e/us.
impia hominum cammenta feclantur ,
omnia rationalis vita; officia perdide- PSalmus ifte laudem continet Dei ,
runt , Nam
habere oculos , &
quid eft & eodem modo in omnibus fuis
non videre , quam in errorum nofte verfibusterminatur, ut quidquid operum
verfari? *Habere aures, &divina2inobe- Dei percurritur , ideo intelligatur effe-
dire do&rinas? Habere nares, & bonum ttum, ut bcnitatjs & mifericordia; ejus
Chrifti odorem non capere ? Pedes ha- manifeftaretur jeternitas. Quamvis enim
bere , & vocantem non fequi gratiam ? poft judicium ,
quo in fine fa»culi vivi Matt.i+6
Habere linguam , & non ioqui verita- & rnortui judjcandi funt , miffis juftis

tem ? Habere manus, &fine opere ef- in vitam a>ternam , impiis autem in
R9W.14.L fe juftitis? Quiaow»? quod non efl ex ambuftionem asternam , non fint dein-
fide^ peccatum efl . Mendaces igitur con- ceps futuri, qui divinx gratiaz difpenfa-
formabuntur mendacio ; & quo magi tione falvandi fint re£te tamen intel- :

ftrp fidunt, cum eodem confundentur ligi poteft, in sternum futuram mife-
Et tamen ex ipfis quotidie commutan ricordiam ejus, quam fuis fanclis fideli-
tur per mjracula Dei ; quotidie ape bufque largitur; quoniam ea beatitudo,
riuntur oculi caxorum, & aures furdo- quam ex Dei mifericordia confequentur,
rum , infpirantur nares infenfatorum y nulla umquam tentatione pulfabitur ,
reiblvuntur ora mutorum , fiunt opera- fed in aeterna pace incom- & gloria ,

ria; manus paralyticorum , diriguntur mutabilis permanebit Quod opus inef- .

pedes claudorum, ex lapidibus excitan- fabilis pietatis, quia rn iempiternoDei

M«tt.i.9. tur n hi Abrahx, quibus omnibus fimul propofito atque confilio fuit , ut per
dicatur.' temporalia prxordinarentur a>terna; mi-
y. 19.
Damus Dominum, do-
Ifrael benedicite re totius mundi elementorumque condi-
mus Aaron benedicite Dominum tio propter hanc mifericordiam dicitur

*. 20. Domus Levi benedicite Dominum. inftituta, cui perficiendje omnium rerum
Quia omnes hos gradus , quos una ordo ferviffet,
gens habuit, per ipfam fidem ,
qua il- Confitemini Deo deorum ,
quoniam in * u
la juftificata eft, totus mundus . obtinuit, wternum mifericordia ejus.
& in cun£tis jam nationibus invenitur Confitemini Domino dominorum , quo- $ ,

Abraham credentium pater. niam in ceternum mifericordia ejus.

Ittmf.io. Qui timetis Dominum , bcnedicite Do^ Deorum nomen cum in bono pofi-
minum tum reperitur, fecundum gratiam intel-

y % 12> Benediclus Dominus ex Sion ,

qui ha-. ligendum eft, non fecundum naturam ,
bitat in Jerufalem. dicente Apoftolo, Nam
funt qui di-t-Cor.i.*. etfi
6 '
Habitatio Dei , non cft illa Jerufa- cuntur dii, fivc in ca,lo y Jive in terra :
lem, qux cecidit ; fed eft in cordibus quemadmodum junt dii multi^ domini &
fidelium ,.
atque fan&orum , ex quibus multi ; fed nobis unus Deus Pater ex
aedificatur aeternum templum Dei cum quo omnia^
b
&
nos per ipfum Qui er- b •

compage Angelorum ,
qui numquam a go funt filii Dei, & per adoptionis fa-
Domino recefferunt . Benedicit ergo Ec- cramentum divinx funt confor.tes natu- z.pet.i.*.

rx,

a Hic aliqua deefle videntur ad plenum fenfum fen- medeantur^

tenna-. Forte fgppl.eri poflec , non audtre , quam C l> Locus ifle Apcfloli plcnius Iegitur ift Auguflino ,
dlvi»a &c. Sic poflea ; Habere nares, vdurari, & mn fcilicet, & nos in ifjo, & unus Dominus Je/us Cbri-
quam bonum &c. Pecies habere , non ambulare , & Jlus, per quem omnia , <Sr nos per ipfum . Quae autem
quam vocantem non Jecjut gratiam Habere linguam . & ibi amplius tegutuiu iorte ex codicibusProfperi exci-
non loqui, quam non loqui veritatem Qua; in fequen- . derunt, ut coniicitur ex verbis ilatrm fubiun4l:s , Uni
tibus fupplenda fuadet prius 'enumerationis membrum Deo fervmnt , uni Domino &c. Idem quoque locusApo-
modo aliquando occutrant Mff. qui Editorum defeilui ftoli mfra in finc totus citatur.
-
 . . . . .

226 S, P R O S P E R I A Q^ U I T A N I

ra?, habent hujus nominis donum:quia Ideo &

hic addidit folus, quia cste-
uni Deo ferviunt , uni Domino volun- ra mirabilia quae di£turus eft , aut per

Pf«tei,4.
tarja fubje&ione famulantur. Dii autem homines,aut per Angelos fecit.
gentium damonia- qua? quoniam gaudent Solem in poteftatem diei, #. 8.

fe ab errantibus coli , in aeternum ignem Lunam & ftellas in potejiatem noilis. y.

a cum fuis damnabuntur.
cultoribus * Splendor folis in die potens eft , &
f- 4» *E. * f
W actf mtra ^
ta wigna folus , quo- Junae & ftellarumin nocTe. Sedhaxpra>
niam in aternum mijericordia ejus. ter utilitatem, quam mundo vicibusfuis
Poffunt ea mirabilia accipi a Deo fo- praebent, &
prater decorem quo totius
neque per Angelos , ne-
lo fa6la, quaj mundi augetur ornatus , dant fignifica-
que per homines funt effe&a ; fed fola tionem fpiritalium gratiarum Nam prae- .

i,Ccr.i»,$ Dei operante virtute Quamvis enim . cipuum fidelium cordium lumen eft , ve-
ipfe operetur omnia in omnibus ; na- niens ab ipfo juftitiae foJe , fapientix :

turas tamen cuncTarum creaturarum ,

fecundum autem Jumen eft fcientia?, quaj
calum & caeleftia, terram & mare, cum inter fxculi hujus obfcura dat quodam-
univerfis qu# in eis funt , folus infti- modo Junare foJatium; deinde plurimo-
tuit. Non quod fine Filio fuo Verbo, rum charifmatum munera ftellarum igni-
aut Spiritu-ian&o aliquid fecerit Pater; bus merito comparantur : ut ambulan-
fed quia Trinitas unus Deus eft ,
qui tibus per difficilem viam numquam de-
creaturas, non per creaturam fecit, ied (it calefte prajfidium.
fola potentia deitatis Quod autem in
. £)ui percujftt Mgyptum cum primoge- ^ JO#
fecundis dicitur ,
Quoniam in faculum nitis eorum.
mifericordia ejus ; ao~ reparationem hu- Nulla pars mundi eft ,
quam non
mani generis referendum eft, quodDei percutiat gladius veritatis , ut Chrifto
mifericordia per facramentum regenera- prazcipua qua»que fubdantur.
tionis vita? reddit seterna», §)ui eduxit Ifrael de medio eorum . • '*<

• $« Q ut
in
fect * c #l os tn inrelleftU)

faculum mifericordia ejus.

quoniam
fis
Quotidie fancti ab iniquis & adver-
tribulationibus eruuntur.
In intelletlu facti funt cadi , ad eru- In manu potenti , bracbio excelfo &
y |X< .

diendam eam creaturam, quas ad cogni- Quid potentius eo , de quo dictum ijai.^.i.
Jtow.j.20. tionem fui praeordinabatur au&oris . In- eft, Et bracbium Domini cui revelatum
viftbilia enim Dei y ficut ait Apoftolus, eft?
a creatura mundi y per ea quce fafta funt Qui divijit rubrum mare in divifio- ^
inteltetla confpiciuntur • jempiterna quo- nes
que virtus ejus & divinitas: &hic idem Rubri maris divifione fignificatur ba-
ffal.iS.i.. propheta dicit , Cali enarrant gloriam ptifmus Chrifti, in quo fiunt divifiones:
Dei) &
opera manuum ejus annuntiat fir- ut £ una res aJiis fit in vitam, aliis in c
mamentum . Quia majeftatis invifibilis mortem; in vitamfidelibus, in mortem
b
pulcritudo,
b
& per corpoream creatu- periecutoribus
ram incorporeus Creator agnofcitur. Et eduxit Ifrael de medio ejus ir. h«
6. d
f. 6)ui firmavit terram juper aquas •
quo- Et educit populum fuum Dominus, j
faculum mifericordia ejus.
ni/tm in innovatum per lavacrum regeneratio-
Bene quidem intelligitur fuper aquas nis.
terra fundata, in eo quod circumfluen- Et excujftt Pbaraonem , & virtutem y. , s#
tibus aquis fupereminet ; & ita etiam ejus in mare rubrum.
in infimis natura invenitur humoris , Perit in aquis rex peccati, & bapti-
ut ei folidum fubdatur elementum Sed . zatis reatus excutitur.
iecundum facramentum Ecclefia? , quod Qui traduxit populum fuum in defer- w l6-
per tot.um mundum in regenerationis to.
lavacro celebratur, facrat;us hoc accipi- Traducit & nos per hujus mundiari-
tur dicTum , de prseparatione baptifma- ditatem & fterilitatem , ne in ea pe-
tis, fupra quod naturae humanae terra reamus
fundatur ; ita ut ab aquis tota xterni 6)ui percujftt reges magnos^ V- »7f
templi ftru£tura confurgat. Et occidit reges fortes. y ,jt
# 7< G)ui fecit luminaria magna folus ; quo- Percutit, atque occidit etiam per nos
niam in aternum mifericordia ejus . diabolicas & noxias poteftates ,
quoties
dat
a Editiones Lugdun. &
Lovan. damnabunt fit in vitam , aliis fit in mortem •
b Prion fcntenti* huius membro aliquid deefle vi- d Duac. &
Coion. eduxit . Lugdun. & Lovan. edu-
derur : forte , ex vifibilium pukritudine conjkitur aut cit, ut apud Auguftinum. Nam agit de gratia baptif-
,
aliquid huiufmodi. mi, qus quotidie renafccntibus confcrtur.
c Auguftinus hic, ut unut ataue idembaptifmus aliis
 . . . . . . ,

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXXV. &CXXXVI. 287

, XVt ,,
. dat vicloriam per Dominum noftrnm & fpe falvi fa&i, ad patriam caeleftem R om%i ,

m- Jeium-Chriftum. angelicamque defiderant , recordantes Rom.s.^.

m Scon n-gcm Amorrhceorum promiffionis Dci ; flent & gemunt de
Germen inutile , quod interpretatur habitatione terrena, quae in quacumque
Scon: & regem Amorrhceorum - quod in- fui parte Babylonia eft, &ftomina ejus
terpretatur amaricantium, percutit per funt omnes illecebrae temporales , five
Ecclefiam fuam Dominus. in moribus, five in opinionibus , quas
f i 0t Et Og » coacervantem Bafan fibi quilque delegerit , in quibus nihil
a Hoc eft, confufionis quid enimcoa- ••
ftabile , nihil firmum eft , fed omnia
cervat diaboJus nifi confufionem? fluida, &
maris profunda ducentia.
in

f. 11. Et dedit tcrram corum hxrcditatcm, Qui autem qua: furfum funt fapiunt ,00/0/7;?.».
, Hareditatem JJrael populo fuo . non quae fuper terram ; fedent quidem
Dat etiam, quos diaboius pofTidebat, iuper mundi fiumina atque torrentes ,
„. . hxreditatem femini Ahrahae , quod eft fed tamen curiu aquarum Jabenrium non
Chnirus. trahuntur, nec miicentur coniuhoni , b b
. §)uia in humilitate noflra memor fuit quas interpretatur, Babyion : fed recor-
noflriy dantes Sion, exprimitur , fpecula;
qna'.

. Et redemit nos ab inimicis noflris in quod Deus proiniiit intendunt, & a

Redemit nos fanguine Unigenitifui. temporaiibus ad a;terna proficiunt.
Qui dat ejcam omni carni. Jn Jalicibus in medio ejus fufpendimus ir. 2.

joan.6.^6, Haec eft efca , de qua Dominus di- organa noflra.

cit,Caro mea vera efl ejca, quas datur Habent organa fua cives Jerufalem,
omnibus gentibus. Quia nuJJus renato- Scripturas Dei, c praecepta & promiiTa
c
rum fidelium ab eiu ejus excipitur, Dei, &
meditationem quamdam futuri
#. i6, Confitemini Domino cali: faeculi fed cum agunt in medio Baby-
:

^ Confitemini Domino Dominorum , quo- loniae, organa iua in falicibus ejus fu-
niam in ceternum mifericordia ejus . ipendunt. Ligna autem Babylonis flu-
Quod hic ait, Domino cceli , hoc vi- mmibus rigata, & nullum fru£tum af-
detur fuperius dixiife, Deo deorum & : ferentia, fimilitudinem gerunt hominuni
quod ibi fubdidit , hoc etiam hic con- fterilium, qui mundanis paicuntur iihe-
nexuit, Conptemini Domino deorum. Ut cebris, & nuJJa iunt virtute fscundi ;

fi imt i
c ut dicantw dii, & Domini,y?- nec poffunt eis ulla divinarum femina
r o
^. "[
' '
ve in calo, ftve in terra : nobis tamen fcripturarum inferi , quia capaces non
unus fit Deus Pater y ex quo omnia , & funt praeceptorum Dei ; & merito in eis
nos in ipfo ; &
unus Dominus J eJus-C hri- difierendo iuipenditur, quod pro fua in-
flus^ pcr quemomnia^ nos per ipfum, & iipientia audire non poffunt
cui confiteamur, quoniam in aternum mi- (guia illic interyogaverunt nos^ qui ca- *
Jcricordia ejus. ptivos duxcrunt nos , verba canti-
corum ,

P S A L MU S CXXXVI. Et qui adduxerunt nos , Hymnum can- hemf.s.

tate nobis de canticis Sion
QUper flumina Babylonis illic fedimus ,
Omnes homines prima tranfgreffione
tf. 1.
& flevimus , cum recordaremur tui a diabolo captivati iumus; quoniam qui
joan s ,

Sion Jacitpeccatum , fervus efl peccati : fed

ab hac captivitate redemit nos fuo fan-
PRophetia Pfalmi non folum hoc de- guine Jefus-Chriftus. Pars ergo quae ca-
nunciat, quod fecundum gerenda- ptivatoribus fuis volens fervit , & eis
rum rerum ordinem ad Ifraeliticum po- dele6tatur quae Jioftibus placent, praebet
pulum proprie pertinebat ; fed etiam fe miniftram ad impugnandos redem-
quod omni EccJefia Dei, qua: in to-
in ptos, & per ipiam diabolus quidquid con-
to mundo eft, agitur & impletur. Uni- tra ian£tos audet, exequitur ; ut meri-
verfi enim fideles, qui cives funt Jeru- to ipie agere dicatur, quod per homi-
falem, & in hoc faeculoperegrinantur, nes iibi iubditos gerit . Interrogant ef-
apte his vocibus & congruenter utun- go Chriftianos pagani, & impii eorum
tur, ut dicant quod PfaJmi verba pro- quorumque dogmatum ieclatores ,
quae
nuntiant. Nam qui fide juftificati funt, nobis religionis fit ratio, qux utilitas in
fide
a Aiiguftinus fcripferat in verfu pfalmi Et Og re- , datum indicat phrafis fimilis flatim fubiuncla, qua ex-
gem Bafan, tum, Coacervantem, quod imerprctaturOg, primitur fpccula.
& regem confu/ionit , quod interpretatur Bafan. c In Augullino l-racepta D«, voce hac Dei ter re-
b Editi omnes antiqui, quam interpretatur. Lugdu- petita.
nenfis editio recentior, qu<e interpretatur . Bene emen-
 : . . . .

288 S. P R O S P E R I A Q U I T A N I

fide Chrifti, quive fit fruchis? & inter- Memcnto Domine filiorum Edom , in ^
rogatio eorum non veritatem vult di~ die Jerufalem
fcere eredentium corda turbare
, fed . Homo Ifraelita inter alienigenas con-
Unde a taliumauribus fufpendenda funt ftitutus precatur Dominum , ut memi-
organa, neccanticorum, hymnorumque nerit, quia inter filios Edom , id eft ,

a noftrorum facramenta pandenda ; a ne Efau, & inter Jacob concordiaef-

filios

fanftum deturcanibus, &jacianturmar- fe nonpoflit; &ill£einimicitia2maneant,

Mait.7.6. garits ante porcos. Volentibusigiturde quas jam in matrisuterofignificabat non- Ce».zi.^
confeflione fidei noftra; inftruere calum- dum natorum lu£ta geminorum , b & b
nias fuas , refpondendum eft quod ait poft ita difcrevit prasicientia Creatoris,
Pfalmus ut diceret, Jacob dilexi y
Efau autem odio 11;^,^
^. 4,
Quomodo cantabimus canticum Domini habui.Unde omnes filii promiflionis per-
in terra aliena? fonam gerunt Jacob, Efau vero nomi-
Homo deditus carni , deditus mundo, ne tota pars infidelium figuratur. Petit
M,2 7- 4!
ferviens vanitatibus, plenus erroribus, igitur ut meminerit Deus , quomodo Efau
terra aliena eft : in qua feri facra fe- infurrexerit in Jacob: meminerit etiam
mina, qus funt divina cantici verba ,
diem laborum Jerufalem , quaj iuperbiam
jion poffunt: quia nifi in Sion, id eft, toleret impiorum vel diem felicitatis:

in Ecclefia, non congrue celebratur di- ejus, qua a fervitute captivitatis quoti-
vina Jaudatio. Ne ergo per alienorum die eruitur, c & ad seternse patriae bo- c

contagia qusedam cseleftis patriaj irrepat na vera perducatur.

oblivio, quodam jurejurando confirman- 6)ui dixerunt , Exinanite , exinanite ^ltem^.j.
da eft fides, & dicendum: ufque ad fundamentum in ea .

y. J. Si oblitus tui fuero ferufalem^ oblivi- Periecutoribus populi Dei non fuffi-

fcatur me dextera mea. cit qualifcumque vaftatio ; nifi etiam fi-

Dextera noftra eft vita asterna , fini- dem, qua; fan6ti eft azdificii fundamen-
ftra eft vita temporalis/ illa pJena fpe tum, lseva exinanitione fubvertant.
beatitudinis, hasc plena periculo perdi- Filia Babylonis mifera. T- 8»
tionis. Quidquid
propter vitamaster- fit Ipfa eadem , quaj Babylon
eft quse :

nam, dextera operatur/ finiftrum vero in propagine fua& mater, & filia eft/
eft quidquid propter gaudia tranfitoria mater generando, filia fuccedendo. In-
aut optatur, aut agitur: & in oblivio- felix utique &
mifera, quaj ad perdi-
nem venit dextera finiftraj, cum virtu- tionem & generatur, & generat.
tis amor, &coniuetudofuperaverit. His Beatus qui retribuit tibi retributionem Item f. S.

ergo , qui ab Jerufalem charitate difce- tuam, quam retribuijii nobis .

dunt, hoc contingit, ut oblivifcatur eos Beatus qui tenebit , & allidet parvulos f. 9.

dextera eorum . Vita enim asterna in tuos ad petram.

fe manet : illiautem remanent in de- Omnes primo ortu in Babylonia ge-
lectatione mortifera, ample&entes ma- niti fumus, & ab ipfo carnali exordio
la pro bonis , falfa pro veris , finiftra parvulos nos accepit mundana confufio;
pro dexteris. nec aliud nobifcum egit hoc faeculum ,
^- 6 > Adbxreat lingua mea faucibus meis, ft quam ut per varias opiniones & diabo-
non meminero tui, licas artes diverfis implicaremur errori-
ltemf.6. Et non prapofuero Jerufalem in prin- bus. Sed de hoc generali maloinnume-
cipio latitiae mea ros eruit Dei gratia, & adhuc inter ob-
Obmutefcam, inquit, nifi tui memi- lectamenta Babylonis morantes, jamin-
nero. Quid enim loquitur, aut quidfo- ter Jerufalem computat cives , quos «*
d
nat, qui cantica Sion in laude nonfo- qui beatus eft , & beatos facit , eruit
nat? Eloquium lingux noftrs eft Jeru- de tenebris & de poteftate tenebrarum,
falem canticum. Os autem carnalia lo- ut fint filii lucis & regni, aliifi ad pc-
00"- l,li
quens, & fazcularia canens, mutum eft tram Chriftum, ut moriendo mundo ,

&obftru£tum: quiaindedelectatur, unde viverent Deo, dejecli & erecti, deftru-

confunditur. Verus ergo Jerufalemama- 6ti & sedificati; in pulverem comminu-
tor & civis, hac fe legeconftringit, ut ti, & in petra ,
petra inftaurante , fo-
hujus pcense fubeat damnationem , fi non lidati.
omnibus jocunditatibus prsepofuerit cae-
leftis patrias charitatem.
PSAL-
a Lugd & Lov. nec fanElum . Duac.& Col. nefanklum. c Fortaffe legas , ut , non . & . . perducatur , aut
b Forte legenduni , & qms, non & poji, quod ha- faltem perdncitur, pro perducatur
bent omnes editi noilri. d Sola Lugdun. editio quod <jui beatus ejl &c.
 . . . , . . . . . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXXVII. 289

P S A L M U S CXXXVII. ln quocumque invocavero . die te , ve- ^
lociter exaudi me
tu C^Onfitebor tibi^ Domine , in toto corde Quare velociter ? Quia ipfe dixifti , jy^jg ^
meo , quoniam audijit omnia verba Adhuc loquente te , dicam, Ecce adfum.
orts. met. Quare velociter ? Quia non in diverfa
tendo , nec fuperflua concupifco ; fed
nomine David quod docuifti peti , hoc mihi concupi-
JRow.t.j.

P iSalmi
eum
titulus fub
lub
fignificat, qui eft
David iecundum carnem, adquem
ex femine
pro-
(co prajftari.
Multiplicabis me in anima mea , in vir- ltem t- h
phetica eft dire£ta confeflio, quaelaudis tute multa
eft divinxnon iniquitatis humana:
, . Expreflum votum fecundum defide-
Conieffionis enim nomine iolet indiea- rium, & ab omni carnalicupiditatepur-
ri confeflio pamitcntis: fed hic maniic- gatum Si , Multiplicabis me , tantum-
.

ilatur gratulatio laudatoris ,

quas toto rnodo diceret, videri poterat terrenaali-
corde profenur, quia nulla ilh alia af- qua conceptio fed cum addidit , b in
:
b

fectio iociatur: &

ideoexauditalunt ver- jujiitia , nihil eft quod poflit plenius &
ba oris ejus; cujusoris, niiicordis, un- perfeclius poftulari ;
quia fummi boni
de fumunt ipfa verba principium? Ea fignificatio eft in appellatione virtutis.
ibi auribus Dei vox mentis auditur. Confiteantur tibi Domine omnes reges t- *•

itemf. 1, Jn confpeclu Angelorum pjallam ttbi . terra, quoniam audierunt omniaver-

Adorabo ad templum jantlum tuum ,
ba oris tui.
& confitcbor nomini tuo Ubique Evangeiiumpraedicabitur, ubi-
hc,
Super mifericordia tua veritatetua. & que Apoftolica do£trinadiicetur, Inom-
Matt. 14.
z.
Si in vera exultatione cordis fpirita- nem enim terram exivit fonus eorum , & 14.

liter Deopfallimus, coram Angehspial- eorum . Confi-

in fines orbis terra verba Pfal.lS.S.

limus : quia non terrena , ied cadeftia tcantur ergo tibi^ Domine , omnes reges
iapimus; in quo pietatis officio beatitu- tcrra. Et quia non habent neceflitatem
do excellit angelica. Nam carnalia de- fublimiora cupidiendi, laudentte deex-
fideria non pfallunt, nifi coram homi- cellentia quam dedifti : quia latere eos
nibus ,
quorum fe animi fupra terrena jam non pateft, quod eorum fceptra tua
non erigunt, & qui fanftorum. gaudiis dona funt.
interefTe non poifunt: quianec adorant Et cantent in viis Domini , quoniam y # J#
•

ad templum fanclum Dei, quod eftje- magna gloria Domini

rufalem , una funul & mater & fiiia , In quibus viis , nifi de qoibus dici-
mater in Angelis, filia in hominibus , tur , Univerfa vice. Damini , mifericordia Pfal.i*.\o-

i.C«r.j.i7 quibus dicitur, Templum Dei ejiis , & & veritas ? ut dum omnia opera Dei
Spiritus Dei habitat in vobis . Confeifio in his confummantur, nemo nifi inip-
autem religioia veritatem & mifericor- fius gloria gjorietur.
diam Dei prsedicat: veritatem in judi- Gfuoniam excelfus Dominus , & humt- t» 6.

cando, miiericordiam in iubveniendo . lia refpicit , & alta a longe agno-

Non enim aliaj funt viae, quibusadnos fcit
venit , aut aliae quibus nos ad fe pro- Sub oculis Domini eft &humilis, &
vehit elatus. Sed humilem quia placet, pro-
Item f . i. Quoniam magnificajii *
Juper nos no- ximus videt; iuperbum, quia difplicet,
a men fanclum tuum longinquus agnofcit : & cum juxta fit
Pfa/. llX.
Magnificavit Dominus fuper omnes his qui tribulato funt corde, longe ta-
nomen fanclum fuum, fuper Abraham men eft a peccatoribus falus.
& Ifaac, &
Jacob, fuper duodecim tri- Si ambulavero in medio tribulationis , t. 7-
bus Ifrael, quas erutas de jugo fervitu- vivificabis me
tis introduxit interram promiflionis; & Si praefentia, inquit, non amavero ,
fuper univerfas nationes, dequibustam- & ii ad promifliones tuas tendens, ter-
quam de lapidibus fufcitat quotidie fi- renis illecebris non inhajfero , vivifica-

Matt.3.9.
lios Abrahas, Ut in nomine Dominije- bis me, & cito exaudies : quia tribula-
PMt/p.i.fit omne genu fletlatur , calejiium , ter- tionem mihiadferent temporalia, quem
•°- & i1,
rejirium ^ & infernorum , & omnis lin- fpes invitat asterna
gua confiteatury quia DominusJefitsChri- Super iram inimicorum meorum exten-ltemt.i.
Jius in gloria eji Dei Patris > dijii manum tuam , & falvum me
5". Profperi. Oo fe-
a Forte , fuper omnes, ut refumitur in cxplicatione, b Apud Auguftinum hic, in virtnte, ut etiam fupr*
au t fuper omne, ut in Auguftino &
Yulgata nottra : in textu verfus.
licet Editi noftri omnes habeant, fupcr nos.
 , , , , , .

zcjo S, P R O S P E R I A Q/J I T A N I

fecit dextera tua, cuituram, tandem refipifcens ait, Sur- Lucif.u.

Prote£tio, inquir , brachii tui defen- gam , &
ibo ad patrem meum : & cui

dit me ab inirnicis meis; & ut adver- revertenti ocgurrit pater; quia inteJIe»
firatibus non vincerer , fecit dextera tua xerat cogitationes ejus de longinquo .

qua? me a finiftris omnibus liberavit, Semitam igitur, inquit , meam y qua di-
y. 8. Domine y retribue pro me fceffi; & limitem meum, quoufque per-
3 Ego, inquit, debitor fum, 8c » con- veni, inveftigafti . Quia defertorem tua
ditione proprii debiti liber eflenonpof* prajfentia ubique concludebais : ideo fi-

!iCiMi:I fum: tu, Domine ,

pro me retribues ,
nens me laborare vias meas, ut fiper-
qui nihil debes ; & mortem
qui , dum petuo mifer efle nollem , redirem ad
moreris, occidis, folvens mea , ut fe- vias tuas,
quar tua. Ghtoniam non eft dolus in lingua mea. Itwfi. 4.

lttmf.8, Domine^ mifericordia tua in <stemum: Confiteor, inquit ,

quod mihi difce-
opera manuum tuarum ne defpicias , denti a te conteri miferiis utile fuit .

Illam, inquit, mifericordiam quaeroj Nam fi bene mihi eflet fine te , nol-
qua temporalibus eruis , & ad asterna lem forfitan redirc ad te.
perduciSj pomine, Opera manuum tua- Ecce , Domine , tu cognovifti omnia , T- *•

rttm ne defpicias Quia five in eo quod

. novijfima & antiqua
homines fumus, five in eo quodex no- Antiquum peccatum, quo in primis
ftra impietate mutati & juitificati fu- parentibus ruimus, noviflimam pcenam,
nuis, tuarum manuum funt opera, qui- quam omnes per multos labores, com-
bus nos & condis & renovas, muni b mortalitatis conditione, depen- b

dimus.
P S A L M U S CXXXVIII. Tu ftnxifti me , & pofuifti fuper me ltem ^- ">

manum tuam,
tf. j. ~\Gmine, probafii me^ & cognoviftime. Omnes in uteris matrum Deo plaf-
?. »,
Tu cognovifti feffionem meam , CT mante finguntur, fub ea lege quam iu-
rejutreilionem meam perbiae merito humanumgenus iuftinet:
fuperpofita divinx potenBijemanu ,
quac
N prophetia Pfalmi verba funt ip- ut humiles erigat, elatos premit.
I fius Domini Jef u Chrifti
;
quiquam-
vis fecundumdeitatemconformis&aequa-
Mirifieata eft fcientia tua ex me
valuit) non potero ad enm.
; in- y. 6,

/»«*, io.
\°' lis iic Patri tamen fecundum quod
; Mea, inquit, iuperbia Sc difceflione
Vcrbum caro faclum elt , & habitum fa£tum eft, ut obfcuraretur cor meum,
form« fervilis accepit, dicetPatri, Do- nec poflent mihi tua patere judicia .
mine: qui ei &
Dominus eft;Pater & Dum enim mex poteftatis libertatede-
Pater formae Dei, Dominus formae fer- Ie£ror, faclus fum egentior , atque te-
vi. Probaftiy &
cognovifti me ; non quia ncrior. Ex me mihi ifta difficultas con-
non noverat , fed quia notum aliis fe- valuit; Ex me extra lumenfcientixtux
cerat. Sedere autem eft humiliari; fur- faftus ium , ad quod nifi ex te redire
gere, exaltari: unde fedit Dominus in non potero.
paftjone , refurrexit in refurreclione . 6)uo ibo a Spiritu tuo , aut quo a fa-
Qiiod, inquit, tuvoluifti Domine, ap- cie tua fugiam?
probafti •'
& ideo fa6tum eft >
quia lic Diicedenti a Spiritu Dei nullus in- ... -

tibi placuit, Qui autem vocem capitis venitur locus, qui ejuspra:ientia, &po- 2J j.
ex perfona corporis mavult accipere , teftate fit vacuus , Nemo iram ejus fu-
confefhonem intelligat painitentium , qui git, nifi qui ad iratum confugit.
fedent per humilitatem paenitudinis , & Si afcendero in calum , tu illic es\ Jl ^. g,

furgunt per juftificationem remiflionis . defcendero ad infemum y ades.

i. j. Intellexifti cogitationes meas de longe : Si ad caelum extollar eiatus , te in-
fcmitnm meam , C7 limitem meum venio refiftentem: fi^ea quae infra me
inveftigafti , funt eligam, te experiar perfequentem.
$ Et omnes vias meas prcevidifti Quia ficut malum mihieft praefumptio-
Agnofcamus hic vocem illius filii mi- ne erigi , ita malum eft defperatione
noris, qui difhpata fubftantia patris, in demergi
& perfonam gerens
•

ionginqua difceflerat , 5"* fumpfero pennas meas in diretlum^ y. .

Gcntium qus defluxerant in idolorum 0" habitavero in poftremis maris,

Jam
a Forte, condiBione. Editi tamenomnes, conditiont. hic qunnd» in iftam mortulitatcm laboriofam peticut:
,

b Editiones Lugdun. & Lovan. immortatit.itis Me. . famque pervenimus.

lius Duac. & Colon. mtitalitatit , Auguftino dicente
 . . , .

EXPOSITJO IN PSALMUM CXXXVill. 291

]am bono confilio utitur qui pennas Quoniam nec felicitas faeculi hujus nos
fuas ,
geminae fcilicet prafidia chari- beatos facit, nec adverfitas miferos , fi

tatis ,
quibus in direftum volet , me- vera bona & manfura diligamus.
ditatur afiumere , & in ultimis ma- Confitebor tibi, quoniam terribiliter mi- t> 14»

ris, id eft, in fine faxuli hujus habita- rificatus es: mirabilia opera tua y &
re: ut tota intentio animi & tempora- anima mea cognofcet valde.
lis vitae conclufione iollicita , non jam Terrorem, inquit, mihi incutiunt mi-
vanis occupetur cupiditatibus , ied ad racula gratiae tuae : & unde eft ratio
promifliones Dei de hoc faeculo valeat gaudii, inde eft caufla formidinis . Co-
evolare . Verum* hoc ipfuni quis efficit gnofcit enim anima mea
,
quanta ope-
fuisviribus, nifi adjuvet ille quijubet? raris ut faives, &
mihi fint peri-
quse
Propter quod iequitur, & dicit/ cula cavenda, ne peream.

^ l0
Etenim illuc manus tua deducet me ,
Non efi abjconditum os meum a te , f. ij.

& adducet me dextera tua. quod fecijii in abfcondito

Confiderans autem longinquitatem Eft quaedam in ianclis hominibusDei
viae, & de laboris exitu timens, addit: infuperabilis fortitudo , & invi&a pa-

^ llt
Et dixi , FortaJJe tenebra conculca- tientia, quam in eis occulte finxitDeus,
bunt me. & abfconditam fecit , habentem offeam
Hoc eft, forfitan fuperabor adverfis, firmitatem, quae nec corrumpatur fecun-
& magis magiique tenebrabor, ii per- dis, nec frangatur adverfis. De qua vir-
feverantiae finem non apprehendero. tute in alio Pfalmo dicitur , Verumta- Pf>l.6i.6.

I1emir.11. Et nox illumtru.tto in deltciis meis men Deo fubjicitur anima mea, quoniam
tf. 11.
Quoniam tenebra non objcurabuntur a ab ipfo efi patientia mea.
te , &
nox jicut dtes illumtnabttur: Et fubfiantia mea in inferioribus terra. lt*m%\%
Jicut tenebra ejus y ita& lumen ejus. In hac, inquit, fubftantia fragilis &
vid. app. Tempus, inquit, iaboris mei tempus infirmi corpons, quod eft in infimis ter-

eft noclis, quam tamengranaetuaelpien- ra;, fortitudinem quaerit, quae inter fae-

Pf»l. 1 1 8. dor illuminat. Verbum enim tuum lu- vas tnbulationes, etiam carni perfeve-
cerna faclum eft grefhbus meis, ut quae rantiam daret.
mihi erant tenebrae inciperent eife de- Imperfetlum meum viderunt oculi tui, f. 16.

j -K licise
: quia tenebrae quae a femetipfis &
in libro tuo omnes fcribentur .
obfcurantur, a telumen accipiunt. Qui In his verbis perfona eft ipfius capi-
ideo agentes opera tenebrarum flagel- tis, quod nunc in fe, nunc in corpore
las, ne temporalium deliciarum oblecta- iiio loquitur quia duo lunt in carne
:

tione cacati, bona non defideremus aeter- una. De ergo, in quibus erat pa- EP*>'fi-3 l
illis

na. Nodle autem nobis lucerefoles, & tientise roboranda conftantia, ut ipfi pro
tamquam diem facis , cum per auftera Domino pati poflent > qui in ejus paf-
remedia ad vitam nos vocas, ut dulcia fione titubaverant, dicit ipfe , Imperfe-
fint flagella patris, ne fit amara
a
fen- clum meum viderunt oculi . Et quia qui
tentia patris Quia ergo & adverfa vi-
. ufque ad defperationem expaverant ,
tae iftius, & fecunda non carent tenta- ufque ad vicloriae coronas , te afpicien-
tione , qua aut elevamur , aut premi- te, coronati funt; addidit, Et in libro
mur; utrumque fit nox, fidefit illalux, tuo omnes fcribentur. Igitur omnibus ti-
quae nec fuperbire nosfinat, necdefpe- midis, &
de propria infirmitate trepi-
rare permittat dantibus fperandum eft fupernae virtu-
y. 13. Quoniam tu pojfiedijii renes meos, Do- tis auxilium: ut inde non excidat cha-

mine . ritas, unde praeftatur facuitas.

Tu , inquit , Domine , non folum cor Per diem errabunt , (? nemo in eis . hemf.xc
meum, fed & renes meos pofiides : & Sive, ut in quibuidam codicibus in-
te habitante interiora mea, fa&um eft, venitur.
ut me aliquid lucis deleclaret in no6te. Die formabuntw, & nemo in eis.

hemf.ii me ex utero matris mea

Sufcepifii . Imperfefti , inquit , mei , qui omnes
Qui Paulum apoftolum fegregavit ab erunt in vita «eterna, per diem errabunt\
b utero matns fuae, iple & nos fegregavit hoc eft , in me turbabuntur : & nemo
b
ab utero matris noftrae illius Babyloniae, erit in eis, qnem non timoris tenebrae
unde in novam vitam regenerati , nova ad defperationem ufque perducant . Si
fpe, novis deliciis, nova luce gaudemus. autem legamus , Die formabuntur : in-
5". Profperi. o 2 O tel-
a Auguftinus (cripferat , fententia judicis. Undecon- b Editi omnes, matris fu<e . Erroie manifefloi quem
iicimus erratum forte irrepfiffe in codices Profr.eranos fola Auguftmi ledione fuffragante emendare non du-
ubi legitur, fententia patris. bitamus. ,
 . .. . .

2^2. S. Prosper I A Q_ U I T A N I

telligendum quod hi quorum nemo con- Perfetla odia oderam UIos y inimici fa- y_ tl<
turhabitur , die farmabuntur } hoc eft , Hi funt mibi.
illuminatione iiiius vifionis, qua beatum Perfecta in Dominum dileftio eft ,

Petrum nimis trepidum ad remedium non amare quod non amat , & ipfos
patientise fuo refbrmavit afpeelu. inimicos Dei fic odio habere , ut pra-
f. 17« Mibi autem valde konarificati funt ami* vitas eorum odiofa fic potius quam na-
Deusy vJde confartati funt
ci tui, tura. Quia aliud eft in illis quod ipli Sent.efl6%
principatus eorum faciunt, aliud quod Creator inftituit .

* l8
Dinumerabo eos , &
fuper* arenam mul- Hoc eft enim perfe£te , id eft fcienter
tiplicabuntur . odiffe , ut nec propter homines
vitia
Ipft', inquit, qui in die erraverunt, oderis , nec vitia propter homincs di-
& quorum nullus fuit qui conturbare- ligas
tur, amici mei & valde honorabiles fa- Proba me Domine, & fcito cor meum: y. ^,
cli funt , & totius Ecclefise habuerunt interroga me , & copnofce femitas
principatum . Et quamvis a me fint di- meas.
numerati, fuper arenam tamen multi- Et vide Ji via iniquitatis in me efi y
V. h«
pjicabuntur : quia in infinitum & mul- & deduc me in via aterna.
titudo eorum crefcit & gloria. Scrutare, inquit, femitas meas y ideft,
htmf.ii Exfurrexi x & adbuc fum tecum. confilia & cogitationes meas probans &
Hoc tempus fignificat, quo adhuc in examinans, quo affeclu diligam bonos,
oeculro eft ad dexteram Patris , ante & quo animo tolerem malos. Et deduc
quam reveletur in ea majeftate, in qua me in mi* atema. « Nifi ille qui dixit, c
* "
judicaturus eft vivos & mortuos. Unde t-
Ego Jum r
vta
•

y
verttas,
•

& <-•-

vtta
»

;
• Joan.14.6.

cc qui i.Tim.z.^.
lequitur & dicit, quid interea per to- eft mediatorDei bominum homaChri- &
tum hoc tempus in Ecclefia agator •"
Jius fejus per quem babemus accejfum
:

de bonorum & malorum permixtione , ad Patrem, & qui eji exoratia pra pec- »#•***
& omnibus affliclionibus vitae tempora- catis nafiris.
lis obnoxium formafti occultum , dum
eis differtur adventus. P S A L M U S CXXXIX.
y« *9% Si occideris Damine peccatores , viri
fanguinum declinate a me Jn finem Pfalmus ipji David» f. 1.

f- 2 °. ghtad dicitis in cogitatione , accipient

in iMititate civitates fuas Flnis non alius intelligendus eft ,
Occiduntur fuperbi , cum deferuntur quam qui eft ab Apoftolo decla*
gratia Dei : quibus in cogitatione hu- ratus, dicente : Finis e-nim legis Cbvi* Rom.xo.4.
a milium » & Do-
unitate cuftodientium Jiusy ad jufiitiamomni credenti Titula .

minus dicit occulte , Vhi fanguinum , de- ergo fuo indicat Pfalmus unde locutu-
eiinate a me: quod palam in judicii fui rus fit nam 81 dicendo , Ipfi David ,
••

Mrf , /i7-1 , manifeftatione difturus eft , Numquam eum fignificat , qui eft fecun,dum car-^.*-j.
mvi vos j difcedite a me qui operamini nem ex femine David . Ergo non fe-
iniquitatem . Viri autem fanguinum qui cundum divinitatem , qua Greator eft
fnnt, qui oderunt fratres? Sicut Jo-
nifi non folum David, verum etiam vifibi-
l.hai. 3.
annes dicit, £hti odit fratrem futtm , ho- lium atque invifibilium naturarum; fed
»*• micida efi . Ifti ergo ab unitate Ecclefis; iecundum camem filius David effe di-
per fuperbiam recedentes, qui quafi of- gnatus eft ; ut totum corpus e;us , id
jfenfi permixtione palearurn , ante di- cft, Ecclcfia>, capitis fui utatur auxi-
fcretionis ventilabrum triticum deferunt, lio ; & omne membrum ejus, voce ip-
accipient in vanitate civitates fuas : id fius dicat.
eft, in reprobam focietatem & in vana
fe concilia congregabunt : quia qui cha- TCRipe me , Domine, ab homine malo •
^, fc

b ritate catholica non fc

utitur , hajretica a viro iniquo libera me.
vanitate difpergitur.
f. ai, Nonne quiaderunt te Domine ^odio babui,
& Juper inimicos tuos tabefcebam? N On ab uno maligno
genere malignorum
,

:
fed af>
nec a vafis
uno

tan-
.,

a Forte legeodum,
om»K
unjtatem & cuflodienthtm . Etfi b Editores Duac. & Colon. margtni appofuerant ,
Hditi Mfeifc habeant. Nam S. AugufHnus Wk nart u-titttr
loci ia DonatifJas f«DieDtiam direxerat, qui inflati ju- c Hic aliqua ad fenfus perfeflionem deeffe widentur.
flitia nomin,e,perfuadebant populis , ut difupto unitatis Forte qu« in Auguftino ipfo bahcntur, aut aliauideo-
vinculo , eos tam^uam jufliotcs ceci
rentur .
&
imperiti feque- rum. Duid aliud dicit, p&w, Deduc me in Cbriflo ?
. . inttr tjuos triticum Cbrifli Quts efl enim via atarna , njji ftii efl vita ceter/ia ?
, fcrvata iiniu*
,

tit xincuio , gemebat . JE.ternus enim efl qui dixit, Ego fum vi-a, &c.
 - .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXXXIX, 293

tantum, fed ab ipio principe, id eft ,
quod juftos fe videri voluntcum fint
ub ipfo diabolo fe erui cupit, qui vult iniqui, & nihil magis refugiunt, quam
ab injuititia Jiberari. Dicit enim Apo- peccatorum confefiionem curnque fint
/
Epbef.6.u ftolus, Non eji nobis colluilatio adverfus falfi jufti , Veris juftis invident , quia
carnem & fanguinem fed y
adverfus prin- moleftc ferunt illorum finceritate luara
cipes & potefiates, & reclores mundi te- detegi fimulationem . Agunt ergo om-
nebrarum barum^ id eft, re&ores pecca- nia arte fallacia? , ut fubruant greflus
torum , quibus prafidet & dominatur to- bonorum , & imitatores fui faciant ,

tius malignitatis incentor . Qui autem quos ad condemnationem fuam dolent

eft homo malus , idem eft & vir ini- eiTe meliores . Doli autem iniquorum
quus. Nullus enim injuftus malitia ca- ideo rejles dicuntur, quia infidiantes re-
ret, & in diflimilibus peccatis unius no- ftorum greifibus, adjiciunt malitiam fu-
men eft peccatoris : qui etiam fi fic per malitiam, & peccatis peccata con-
peccet, ut ab aliorum fe lajfione con- texunt.
tineat ,
quolibet tamen modo fibi no- Juxta femitas fcandalum pofuerunt mi- lttm ^ %6
cens, innocens non eft. bi.
«^*" cogitaverunt injufiitias in corde Dixi Domino, Deus meus es tu.
ir. }. , jt -
tota die confiituerunt bclla. Semitae juftorum mandata iunt Dei:
Minus noxia eft iniquitas aperta ,
in quibus lcandala conftituere mali ne-
quam tecla : & ille eft infidioiior ini- queunt, fed juxta infidias tendunt , &
micus, qui in labiis portat bona, & in veris verifimiiia adjungunt , ne a lege
penetrahbus animi occulit maia. In ta- juftitiaj difcordare videantur. Non ergo

libus autem fecretis non nifi bella con- diicedatnr a femitis , & tendicula; non
ftituuntur , hoc
eaordinantur, quse
eft, nocebunt. Ambulans autem per viam
bonis fint adverfa repugnantia: quia & mandatorum Dei dicat Domino , Deus
contra omnia vitia continua funt beiia meus es tu, qua? vox proprie juftorum
virtutibus. eft, cum Deus etiam malorum iitDeus.
$. 4. Acuerunt linguam fuam ficut ferpen- Scd hac confeifione non adjuvantur ,
,1
tesy venenum afpidum fub labiis eo- quamdiu Domino , conditione potius
rum. quam voluntate fubduntur.
Non eft dubium quales fint qui fer- Percipe auribusvocem deprecationis i lfm j. 7 ,
pentibus comparantur, qui fine Itrepitu ww, Domine, * Domine virtus fa- *• «•

ac fono leniter ferpunt , fed nocenter lutis mece

irrepunt. Cum videatur recle a
potuiife dicere, *

ir- 5. Conjcrva me f Domine y de manu pec- Percipe auribus deprecationem meam ,

catorisy&abbominibusinjufiiserueme. id eft, non fonum, qui eft etiam ani-
b
hem 7. 5. (jhti cogitaverttnt Jupplantare grejfus malium ; fed vocem , quas eft fperan- (,

meos. tium atque viventium . Nam inferno-

Omnes quidem maligni, five'occulti, rum foni funt, voces rerum autem nifi
five manifefti, follicite funt cavendi , viventium nonfunt. Magnus tamen af-
ne quid excitent periculi , ne quid in- fe£ms precantis oftenditur , cum & Do-
,

ferant damni; fed magis eo- in nullo mini appellationem repetit , & falutis
rum roetuenda verfutia , quam ne nos fu* non in fe effe cauflam, fed inDo-
focios fuos faciant, & greflus noftros a mini virtute profitetur.
via re£ta in fua itinera morefque tra- Obumbrajii fuper caput meum in die utm * . ».

ducant . Ipf» eft fjeviflima fupplanta- belli.

tio, quando fideies & religiofi , reliclo Prafens vita, qua tota tentatio, dies/ £. 7. r.

propofito bono , in imitationem tran- eft belli quia vel foras , vel intus
:

icunt impiorum. numquam deeft adverfitas , cui debeat

y 6% Abfconderunt fuperbi mufcipulam mibi: repugnari . Laborans igitur in hoc bel-
hemit. 6* Et rcjies extenderunt in laqueum pedi- lo, recte fibi obumbrationem petit gra-
bus meis. tise Dei , ne ajftu laborum fatigatus
Totum corpus diaboli breviter expli- arefcat.
^ .cavit, diccns, juperbi, Inde eft enim , Ne tradas me a dejideriomeopeccatori. *• ?•

Ideo

4 Editj oranes potius fe dicere : fed facilis etror po« precationis mett, non quod fonat inverbismeis, fed un.
tuit irrepete, ubi potuiff; lcgi debuiffer, aulla adjeclio- de vi-vunt ve>6a mea . Vox [noprie animatorum efl , vi.
ne, & levioii Jitterwuu» permutatione . Quod fenfe- varum eji . Ouam multi autem deprecamw Deum , &
rant jam Duac. &
Colon. editotes> in ota libri ob- & non Jentiunt Oeum , nec bene cv^uwu de Deo , fonum
lervarant. deprecationis batere pojfant, vocem nonpojfunt ; quia vtr
b Forta.Mis melius legeretur Jpirantium , cum cxpo- ta ibi non e$.
nat Auguftinus, voctm deprtcationis me* , vitam dc
 . . . . . . .

2P4 S. P R O S P E R I A Q^U I T A N I

Ideo ait obumbratum fe in die belli, la poffiint bona; fpei fiducia fuftinere.
ut non ureretur aeftu defiderii: quo qui Cognovi quia faciet Dominus judicium #• x%.

vincitur, traditur peccatori, & adveriaj inopis ,

b
& in caujfam pauperum ^
fubjicitur poteftati . Pertinacia enim ma- ojiendit iniquis.
\st voluntatis ducit in laqueum , a quo Pauperes funt humiles, &fan£to fem- m,«.j,j.
eximitur , cujus concupifcentia fuperna per defiderio fufpirantes, qui eferiunt& & *.
obumbratione fedatur, Jitiunt jujiitiam qua faturabuntur , :

jtewf.p. Cogitaverttnt adverfus me : ne dere- quorum cauffam Deus non negligit , & *'/>. j. 3.
&e'
linquas me y ne forte exaltentur in quorum gloria videbunt impii quid
Cogitatio adverfantium fraudulenta amiferint.
^' I4 '
eft fed ut mihi , inquit, non noceat,
: Verumtamen jujii confitebuntur nomi-
ne dcrelinquas me y ne de mea abje£tia- ni tuo, habitabunt reili cum vultu
ne lffitentur. tuo.
v. 10. Caput circuitus illorum , labor labio- Glorificabuntur , inquit ,
jufti , & x- vid. app.

rum ipforum teget eos terna beatitudine ditabuntur : ied ta-

Me , inquit , umbra alarum tuarum men nihii operum tuorum fuis meritis
tegat in die belli. Illi autem mendacio vindicabunt . Confitebuntur tibi opera
fuo fe tegere laborabunt , & hoc erit mifericordia; tua», &omne bonum fuum
caput circuitionis ipforum . Non enim tua; gratia; deputabunt : & in hoc in-
umquam quiefcent in fuis commentis habitabunt cum vultu tuo •
hoc eft , x-

veritatis inimici : qui volentes fuis fe terna vultus tui vifione potientur . Bea- Mfrf yg
operire mendaciis, ad hoc laborant. ut // enim mundo corde^ quoniam ipfi Deum
non finiendis laboribus impiicentur : videbunt .
a quia velare fe non poterunt, nifi^men-
dacium laborent Jabiorum. P S A L, M U S CXL.
tf, li. Cadent fuper eos carbones ignis , in
terra dejicies eos r\Omine, clamavi ad te , exaudi me : f» »•

x.Cor.z,i6 Sicut praidicatio crucis Chrifti aliis intende voci deprecationis mea , dum
erat odor vita in vitam, aliis odor mor- clamavero ad te
tis in mortem ; fic & ifti carbones ejus
funt operationis ,
qux & illuftrare va- ORatio corporis Chrifti non fepara-
leat fideles, & punire peccatores . Fit tur a capite ,
quod in fufcepta
autem hax malorum pcena in terra , membrorum natura manet, Scorare to-
id eft, in hoc fsculo, ck in hac vita
,
tam Ecclefiam facit , dicente Domino,
cadente fuper eos igne fupplicii tempo- Clamavi ad te , non alta voce, fed for-
ralis, ante quam veniat ignis xternus. ti fide. Nec quia exaudifti , ideo cla-

ltemf.it, I» mifcriis non fubfiftent. mare ceffabo: cum humilitatis meae con-
Vi£ti, inquit, tribulationibus cadent: ditio talis fit, ut non ceffantibus.tribu-
& non fubjiflent, quia debitis plagis non lationibus, femper gaudeat adjuvari
emendabuntur , fed pe/ores fient. Dirigatur oratio mea ficut incenfum in f, 2>

y. li. Vir linguofus non dirigetur fuper teu confpeclu tuo, elevatio manuum mea-
ram. rum facrificium vefpertinum
Linguofus non capit fcientiam veri- Hoc de ipfo capite intelligendum
*
tatis amans enim femper loqui , non
: omnis Chriftianus agnofcit. Declinante 4<5
poteft erudiri. Prava ergo ftudia ipfius enim die in vefperam , Dominus in cru-
non dirigentur quia loquacitas impe- : ce emifit fpiritum , rurfum inferendum
rita mavult docere, quam difcere. corpori ut fpes omnium fidelium hoc
.*

htmf.ii. Virum injufium mala venabuntur in in- in fe non dubitaret implendum quod
teritum in capite praceffiffet. Supra omnia er-
Venient mala, & non fubfiftent in- go holocautomata hoc facrificium fuit ,
jufti , cum aliqua clade opprimuntur ,
quod imitantur corda fanftarum , cum
intereunt . Non enim quse inciderint de bona flagrantia orationum , tamquam efs.sl'
mala, pro juftitia patiuntur ; 8c ideo de ara, ad Deum odor tendit incenfi .

non fubfiftent, quia in miferiis fuis nul- Cujus oblatio non fit fine illa confeffio-
ne,
a Sic Editiones Lovan. Duac. Colon. Lugdunen- & braeo , unde huc coniicimus ; nifi
irrepferint difficiie
fis vetus, mendacium labore labiorum . Lugdun. rccen- forte ex textu Auguftini, qui pofl citatum hunc vcr-
tior , mendacio iaborent labiorum. fum , Quaniam faciet Hominur judicium egentis , &
b Editi omnes antiqui , in cauffam pauperum , po- cauffim pauperum , ftatim explicando fubdit , Oflendet
flcrior editio cauffam pauperum , ut legitur in opere iniauis quomodo diligit jujlos . Profper tamen ad haec
Auguftini Hax autem verba oflendit iniquis , curn
. , refpicere videtur , dum in fine expofitionis dicit , in
non habeantur in Auguflino ,utraque Hiero-
nec in quorum gloria videbunt impii quid ami/erint,
nymi verfione Romana &Gallicana, nec in textuHe- 1
 . . , .

EX POS I TIO I N PSALMUM CXL. 295

ne, quam Chriftus ex perfona fui cor- riabitur caflum fe babeve cox , mt mun-
Pfjt.n.i. porisfuam fecit, dicens, Verba deiiilo- dum Je ejje a peccato? cum quotidiecv*- Gal. 5.17,

rum meorum : ut agnoiceremus femper ro concuptfcit adverfus fpiritum , & Jpi-

nobis ncceflariam confeflionem peccato- ritus adverjus camem: icjatque &: fuum
rum, qua: inefle nobis , ipfius qui nos efle quodpatiturconcupifcentem, &gra-
fulcepit voce cognofcimus. tia; efle quod fuperat rebeHantem.

y. . Pone Domine cujiodiam ori meo ,

0" Quoniam adbuc oratio mea inbenepla- Utm f' 6t
ojiium circumjianticc labiis meis citis eorum ,

Numquid hoc prisfidio , & hac mu- Oratio, inquit , Chrifti , five quam Matt.6.9.
' r ' 7 '* 1
nitione indiget caput ? Sed agit cauf- docuit, five qua quotidie interpellat pro
lam corporis iui, & qua: membri funt, nobis , adhuc placebit eis , qui riden-
profiuura fibi poftulat . Quoniam qui dam putant confeflionem noftram, qua
hiatu ij. dicit, Cum uni eorum fecijtis , mibi fc- dicimus, Dimittc nobis debita nofira , Ji- M<*tt *.u
4* cijiis ; tk perfequenti Ecclefiam ait ,
cut & nos dimittimus debitoribus . Into-
AB.s.e,. jtJuid me perjcqucris? ipfe eft , qui ex to enim mundo hasc fupplicatio conva-
perfona fuorum pofcit, & dicit , Potie lefcit: & qui fe falfo juftificant, proba-
Domine , cujiodiam ori meo , & ojiium bunt hanc homines veram efle fapien-
circumjiantia labiis mcis, tiam, ut nemo de fepra>fumat> fed qui ,.c r.i.ji

y. ^, Non declines cor meum in verba ma- gioriatur , in Domino glorietur,

iitioc^ ad excufandas excujationcs in Abforpti Junt juxta petram judices eo- f, 6.

puccatis : rum,
Itemf.4. Cum hominibus operantibus iniquitar Judiccs eorum> id eft , magiftri ipfo-
tem. rum, qui fibi judicium vindicantdemun-
Cuftodiam ergo fibi apponi os fide- danorum dogmatum difciplinis , fi pe-
lium petit, & ut oftio continentiaj mu- tra; jungantur , id eft , fi Chrifto com-
niatur: quod nec claufum fit ad confi" parentur, abiorpti funt ; id eft , nihil
tenda, nec apertum ad exculanda pec- ioci habebunt, led in fua vanitate de-
cata Sunt enim qui fcelera fua nolunt
. ficient. Quia etfi aiiquid recli verique
fibimet imputari, &; pondera makecon- dixerinr, ; non cujuiquam hominis , fed
iuetudinis ad neceftitatemretorquent na- eft ipfius veritatis.
turse; ut accufatione conditionis defen- Audient verba mea quoniam prtcva- 1tem *• 6 »
,

dant crimina voluntatis: cumquibusho- luerurt ,

mo corporis Chrifti non vult habere Evangelium veritatis nulla perfecu-

confortium, dicens: tione fuperabitur: cedentimpU, cedent
ltemf.4, Et non communicabo cum eletlis eo- loquaces; & ingenia adverfantiumdifci-
rum. pulos Chrifti facient doclores. Noneos
Hoc eft , Non fociabor cum eleclis exilia,non damna, non mortes , non
eorum, quos in his excufationibus pra> crux ipfa terrebit quoniam prasvale- :

cipuos habent ,
quadam fcientia tumi- bunt verba mea, Sc paflionibus Marty-
dos , &
caufiam facinorum quafi doclius rum mukiplicabitur gipria triumpho-
defendentes, ne videantur peccata efle rum.
hominum, quaj fa£ta funtfiderum. No- Sicut crajjituda terra difmpta eji Ju- ^. f#
men itaque eleclorum in bonis donum per terram ,

eft gratia?, in malis mendacium fuper- Dijperja funt ojfa nojira fecus infer- hem
f, u
biaj: qui etiam perdita innocentia, de- num
fenfione commifforum fcelerum glorian- Mortibus Martyrum , &fanguine oc-
tur. ciforum fan&orum , quorum ofla difper-

f. j. Corripiet me jujius in mijericordia , & fa funt j jncrailiita eft: terra : & ficut
increpabit me agri de cinere ac de ftercore, ac de vi-
Caftigatio jufti non fsevitia eft odii, liffimis excrementis vires ubertatis ac-
fed medicina charitatis , qu» non lau- cipiunt, ita cruore caeforum teftiumChri-
dat, fed arguit delinquentem • Melior fti totus fecundatus eft mundus : ut ubi-
eft fevera jufti mifericordia ,
quamblan- que feges martyrum crefceret , & infe-
da adulatio peccatoris, de qua dicitur: rerentur cslo , qui deputabantur m-
Oleum autem peccatoris non impinpuet* £ £>
ferno
ltemf. %.
caput meum. Quoniam ad tc y Domine , oculi mci : ^. j^
Intima, inquit, confcientix meaj non in te Jperavi 1 ne auferas animam
obleclet falia laudatio : quoniam argui meam,
Prov. io. me maio quam decipi . fguis enim glo- Contra faevitiam perfequentium vox
JlC.LXX.
ad
 . . . .

l$$ S. P R O S P -£ R I A U I T A N I

ad Dominum emittitur in tribulatione -

T ribulationcm meam ante ipfum pro- Uem f. j.
* l
pofitorum , ne fidei fortitudinem fupe- nuntio
ret atrocitas paffionum . Petitur igitur Quod di£tum eft, in confpetlu ejus ;
tolerantia, ut validior fit dile£tio Dei, hoc eft, 8c ante ipfum : fed repetitione
qUam magnitudo fupphcii oftenditur, quam incefianter hoc faciat,

f. g, Cujiodi me a mufcipula^ quam Jiatm- &; quam nihil iine Deo agat, qui fem-
AVfi runp m \ki^ ab fcandalis & operan- per ipfum fe habere & adjutorem pro-
tium iniquitatem. fitetur & teftem
Queb erat mufcipula, nifi vox perfe- In deficiendo in me fpiritus meus. #. 4 .
parco Confeffio eft humilitatis , * qua po- a
cutoris, dicentis, Si confentis ,
:

ut per cibum prxfentis vitse iretur in tens fit qui in tribulatione non deficit.
laqueos mortis aeternse ? Qua: autem Vinceretur enim qui fpiritum non pro-
erant fcandala, nifi exempla lapforum, fiteretur infirmum : quia iJJe Spiritu
quorum impio defeftu patientia perfe- Dei agitur, qui fuo fpiritu non inflatur.
verantium gravabatur? Et tu cognovifli femitas meas / rtw y, 4,

f. io. Cadent in retiaculo ejus peccatores. Quo, inquit, defiderium meum ten-
Non quia cuiquam virtutem non ca- dat, & ad quem finem omnes mea; pro-
dendi juftitia fua dederit , cum gratia perent acliones, fcientiam tuam non la-
Dei multos etiam ex impiis martyrio tet quia femitas- meas cognofcis efle
:

coronarit. Sed ideo dicuntur peccatores mifericordias tuas Cognitio autem Dei fa- .

cafuri , quia ifte cafus etiam eos qui ju- lus eft cogniti: eum enim non cognofcit,
fti videbantur, facit peceatores. in quo opera fua & dona non invenit.
ltem v
, . " Singulariter ego fum , donec tranfeam. Jn via bac qua ambulabam , abfconde- ' 4*

Solus Chriftus Martyrum fortitudo , runt laqueos mihi.

pro quo nullus eft prius mortuus, quam Via fan£k>rum omnium Chriftus eft,
/»«, 12. ipfe moreretur , ficut dicit , Cum exal- in quo volentes pie vivere, perfecutio-

\l'A
tatus fuero a terra, omnia ad me tra- nem patiuntur. Quia crux Chrifti }u- _.
bam Niji granum frumenti -cadens
•
&, dseis quidem icandalum , Gentibus au- i 2.

in terra mortuum fuerit^ jolum manet / tem ftultitia eft. Qui ergo Chrifto ad- »• C«m.
Ji autem mortuum fuerit^ multum fruBum verfantur, in via ie ponere fcandalum
•'i *'" rw ''

Prius quam ergo moreretur & putant cum Chriftianis crucifixi no-
affert . , ,

refurgens tranfiret ad Patrem , fingula- men exprobrant Sed cum ab ejus .

ris fuit ; nec habuit focios paffionis , Evangelio greflus fidelium non abfter-
qui poftea in multipJicem fegetem de rent, nihil poffunt in via collocare la-
unius grani fecunditate cr-everunt. queorum : quia in veritate falfitas non
latet, nec valent tenebra; in luce deli-
-

P S A L M U S CXLL tefcere. Secundum animum ergo infi-

diantium di6tum eft , quod in via ab-
f, 3. "\TOce mea ad Dominum clamavi, voce- fconderunt Jaqueos , qui proxima qux-
mea ad Dominum deprecatus fum. que fuis fraudibus obfidentes, nulli per
viam gratienti nocere potuerunt.
^XUod dixit , clamavi , expofuit di- Conjiderabam ad dextcram , vide- & y. ?.

V^ cendo, deprecatus fum voce mca •

bnm : ntc erat qui cognofceret me .

id) eft, interiori affe£tu , nec cor- Dextera funt, qu» Dei funt , & ad
poris voce, fed mentis. Dei promiffa perducunt; quibus animus
-
Effundo in confpetlu ejus precem meam. ejus qui perfecutionem fuftinet , non
v
- Id eft, in fecreto cordis ,
quod folus avertitur. Hsec ergo qua? dextra funt in-
., . ,
Matt,6.6.
Deus
,
audit- & quo
videt
^ cubiculo,'
:
»
in tuens ,
promiffa perfeverantibus pra;mia
f
& accipit perfeverantiam tole-
.

claulo oltio, jubemur orare , ne pene- videt , :

traJia pateant tentatoti . Duo

noftra- rantis, & diJe£tionem Dei affequitur ,
quippe lunt , quibus maxime hominis ne fuperetur. Hanc tamen intentionem
lnteriora puliantur , amor fcilicet , & nemo cognofcit: quia impoflibile eft ho-
timor quibus geminis motibus animus
: mini penetralia alieni cordis afpicere :
aut aperitur, aut clauditur Sed cum . unde merito dixerat Deo, Tu cognovi- T- 4-
terrenum eft ^quodcupit vel timet, dia- Jii femipas meas .

Cihftft.
<z *,
bolo prabet introitum: cum autemquse Periit fuga a me , non eji qui re-ltemit.s. &
lurfum funtfapit, non qua: fuper terram, animam meam.
quirat
Deus recipitur, & tentator excluditur, Circumclufus quidem a perfecutori- vide app %
i
bus ,

% Sic Lugd. editio. t,Qvao.5c Piiac. quia potens fit. Colon. quia potent fip ..
 . . . . , , . ,

EXPOSITIO IN PS ALMUM CXLI.&CXLII. 297

bus, perdidit licentiam fugaj ,
qua uti re, fed a corruptione corporis animam
poffet abfque peccato, fi manente fide, fuam optat educi, ut confeflionem lau-
iuppliciis membra Sed cum hairerent . dationisDei nulla neceffitas mortalita-
in propofito mentis fit , lapfum magis tis impediat. '.

timere quam pcenam, periit ab eo fu- Me expetlant jujii , donec retribuas item f. t.
ga, qui mavult omnem fajvitiam tole- mibi
rare , quam Secundum autem
cedere . Totus Pfalmus ipfius capitis voce con-
multitudinem perfequentium dixit, non cluditur, cui & quod membra ejus pa-
effe qui requirat animam ejus Quia . tiuntur, infertur, & in quo omnis Ec-
praeter donum Dei , nulla hominum clefia glorificabitur
, qux beatorum re-
coniolatio hoc cuiquam poteft conferre tributionum expe£tat au&orem , dicen-
prarfidii , ut inter . urgentia mala fides tem Patri, Volo ut ubi ego fum, ipfi^"- & 17 '

illaefa permaneat. ftnt mecum,

V. 6. Clamavi ad te, Domine . dixi , Tn
es fpes mea, portio mea in teyra vi~ P S A L M U S CXLII.
vcntium
Oftendit unde tribulationum magni- ~\Omine, exaudi orationem meam , au- f. 1.

tudinem toleraverit : quia icilicet & hic ribus percipe deprecationem meam in

j.Comj. tota fpes ipfius Deus eft , & in futuro veritate tua^ exaudi me in tua ju~
**• totum praemium ipfius Deus eft ,
qui erit Jiitia

omnia in omnibus.
^. 7 . Intende ad deprecationem meam ,
quia Tltulus Pfalmi pafftonem indicatChri-
humiliatus jum nimis. fti. Ipie eft enim verus David.

Utmi.7. Erue me a perfequentibus we. qui &: in fe , & in fuis periecutionem

Nimia humiliatio, nimia perfecutio, & falforum iratrum , & falforum fufti-
cujus vim fola prote£tio Dei vincit . net filiorum . * Clamat ergo ad Deum » -

Poteft quidem prasftare fanclis , ut in &; caput in corpore, & corpus in capi- t

eos non habeant adverfarii poteftatem, te , hoc eft > Ecclefia in Chrifto , &
fed mirabilius tribuens ut omnem fupe- Chriftus in Ecclefia : & cum orans m
rent paflionem. In perfecutoribus autem Dei juititia pofcit audiri, mirabili coa-
non humana tantum cavenda funt odia feffione exprirait gratiam Dei; ne quif-
fed multo magis ipirituum inimicitiaj quam in. fua juftitia precem fuam exi-
malignorum , miniftrorum
qui opere Itimet recipi , cum fi quid boni mere-
fuorum juftos Dei latenter impugnant.- tur, ex Deo fit, nec poflit peccator'be-

„ „, de quibus dicit Apoftolus

r , Non efi
J
no- ne agere , nifi ab illo juftificatus , qui
,
ipbtf.6.11 1 jV '* r .
r ,

bis colluctatto adverjus carnem CF jangui- neminera hominum nifj in peccatorum

nem ; Jed adverfus principes, & potefta- remiflione juftificat.
tesy & mundi, tenebrarum
retlores bujus Et non intres in judicium cum fervo #. t,

barum Quem vero re&orem habent

.
tuo ;
quia non jufiificabitur in con-
iniqui, nifi diabolum
?
Cum & fideles - fpeilu tuo omnis vivens .
non habeant nifi Chriftum. Cito aperuit, quare nollet fe- divina;
ittmlr.T. Quomodo corroborati funt fuper me? comparare juftitia» , & cum Deo metue-
Vox eft Ecclefia: conquerentis, quod rit judicari , Quia non jujiificabitur in

multum creverit numerus impiorum ,

confpettu tuo omnis vivens , Quomodo
quod abundet iniquitas , & Tefrigeret prajfuraam de innocentia, cum a te con-
Mstt. 14. charitas multorum vincendus fim b de injuftitia? Aut quid b

*1r. 8.
Educ de carcere animam meam y ad con- mihi boni proprii vindkabo, qui quod
fitendum nomini tuo non dederis non habeo-p Expavefco igi-
Omnes quidem anguftiae & conclufio- tur difcuti, metuo judicari; quia nemo
nes turbationum carcerem faciunt, quia in hac mortali. carne viventium vera-
coartant animam , auferunt liberta- & citer poteft dicere , ie peccati contagia
tem fed ipfa inhabitatio corporis po-
:
non habere ; cum etiam ipfi prazcipui
teft carcer intelligi .non quia malum : arietes ovium Chrifti fic orare juben-
fitquod Deus fecit, qui omnia quidem tur; ut dicant, Dimitte nobis debita no- Matt.6%t

G«f.i.$i. Dona condidit ; fed corpus quod corrum- Jira y Jicut & nos dimittimus debitovibus
Sap.9.15. pitur^ aggravat animam . Non a corpo- nojiris .

5". Profperi, Pp §)uo-

a Titulus autem Pfalmi hujus eft, Ipfi David quan- guftini refpiccre videatur dicenti<;, No» litigemus , no.
do eum fiiius fuus perjequebatur /0 tecum habere cauffam ut ego proponam jufiitiam
,

b Editi habebant, de jufiitia. Manifefto lapfu libra- meam, tu convinexs iniquitatem meam.
riornm : cum fcnfus loci aliud poftulcr, vetba Au- &
 . ,

2</8 • S F R O S P E R I A 0_U I T A N I

t. 3-
Quoniam perfecutas eft inimims ani- m ipfo 9 £c per ipfura. efie renovata
;
w«w
meMtt, bumiliavit i» terra vi- quoniara vetera tranfierunt , ircre faila % .Cor.
f.
*
7'
*o;w ««*»w, funt omnia nova.
hemH.3, Collocaverunt mein obfcuris, ficut mor- In faHuris manuum tuarum meditatus Ieer »ts.
tuos fxcuJi* Jkm,
Et a corpore hoc di£tum, a capi- & Et extendi manus meas ad te. tf. <*•

cie congruenteraccipitur^ quoniam dia- & Meditatio, inquit, mea, quavidiom-

animamChrifti, &
bolus perfecutus eft ne bonum a tua bonitate manare , &
Judas animam magiftri, Idemquediabo- tui efle operis quidquid in nobis tua:
ius ad perfequendum corpus Chriftima- poteft placere juftitifc, ad hoc me con-
net , nec juaas deeft in falfis fratribus hrmavit, uc omnem fpem meam in te
(uccedertdo. Quid enim nobilcum quili- conftituerem, & tui per omniapeterem
bet adverfarius agit, nift ut relifta fpe roris alimoniam.
cslefti corruarnus in terram ? Sed con- Anima mea velut terra fine aqua ti- itemf. <?,

tra hos vigilandum eft, ut poflimus di- bi:

cere , Noflra autem converfatia in calis Velociter exaudi me, Domine^ defecit tf« 7.

PHJif. 3<
tft Quod ergo diclum eft , ColloCaiie-
. fpiritus meus ,
20.
runt me in tenebris y ficut mortuos facu- Anditas, incjuit, animse meac tibifi-
li ; in cjuo melius quam in Dominoin- tit; quia a te defiderat irrigari , & tu
telligitur, qui folus fuit inter mortuos li- accendifti aftum cordis mei , ut meexau-
Pf'1.37-i.
lfai.i 3.12
a
ber , & cum iniquis deputatus eft} cmi *
diri velociter petam, Defecit enim fpi-
cum unus fuit qui proprie & fingulari- ritus meus^ ut impleat me Spiritus tuus;
P/W.j$.^ter diceret, Non eft inventa in meini- & fecifti me pauperem fpiritu, ut tri-
quitas. buas mihi quod humilibus fpopondifti , a*»«.j.j.

t . 4. Anxiatus eli in me fpiritus meus. quorum eft regnum cjelorum.

Mgfct ,$a Agnofcitur Dominus, dicens, Triftis Ne avertas faciem tuam a me, & ero !">» t- 7-

I». 4ft
anima mea ujque ad mortem: in quo fimilis dejandentibus m lacum.
totique & nos erarnus , quia noftraj na- Averfo a me vultu tuo, conturbatus
tura ilia triftitia, vetus homo «ofter & fum , & faclus ium terra fine aqua .

h iimul * confixus eft cruci cum illo» Quia ergo defiderium , redde
excitafti
R 66
ltemfl\K ln w
conturbatum eft cor mettm. confpeclum, ne averfa a me facietua,
Conturbatio ha:c voluntaria fuit , & fimilis fcfficiar defcenderttibus in lacum.
an ipfo tantummodo manfit confilium Qui autem ifti funt, nifi de quibus di-
mifcricordiae ejus . Nam ca^teri receftc- cttur, Peceator cum venerit in profundum Prov.iS.^

runt, non intelligcntes magnx pietatis
facramentum, nec refurrefturumcreden-
tes, qui &; paflioni fubdebatur & mor-
ti,
^.. u Memotatus fum dierum antiquorum ,
c &
annos aternos in mente babui
& nteditatus
bus tuit*
Hac commemoratio antiquorum dic-
rum, ck recordatio omnium temporum,
atquc in eis divinorum operumcontem-
p4atio, non ex capitis, icd ex corporis
malorum y contemnit ? id eft, non con-
vertitur. Jn quodprofundumdefcenden-
tes, in «terna miferiaj lacum decidunt:
quia per contumacem fuperbiam re-
c
media confeflionis pscnitentiae perdide-
, runt
Jum in omnibus operi- Auditam mihi fac mane mifericordiam ^, 8#
tuam^ quia in te fperavi.
Oriatur, inquit , in me lux miferi-
cordia tu«, fiatque quod crcdidi , utfpcs,
qu« auditu concepta eft, impleatux*
Notam mihifac, Domine, viamin qua itcmjf. 8.

tenfu eft. Nam auftori orfinium rerum ingrediar.

quid umquam non confpicuum eft , apud Dux mihi fit veritas t«a, & greiTus
quem $c &fUturajam
prsterita adfunt, mei tua gratia dirigaintur.
lacta iunt? Membrorumigitur voceDei Ghioniam ad te levavi mimammeam. Uemlr.S.
gratia prscdicatur, & operamifericordijE Quoniam non de mc piafumo , fed
Dei Iingua Ecciefia? confitetur: qu« to- ut mihi auxilieris pofco,
tius sevi feriem revolvens , nihil inve- Exime me de inimkis tneis, Domine, y. 9 ,

nit, nifi Dei providenria&bonitatefub- quoniam ad te confugi.

Gftere , & a quo cuncra funt condita , Dc illis fe inimicis erui cupit per
, ^. 0p^
quos
» H*C vox cum, hk fuperflua nobis videtur ! etfi dentur huc translata ex Pfalmo ji. "i. 6. In Augufli-
in Editis omnilius legatur no enim hic loci non habentur, nec" in textu Scriptu-
b Ita jjoft Auguftinum tdiuQ Lugdunenfis pofterior, rz Pfalm» huius. Ad ea tamen fort« refpicitS. Profper
cum Lugdun. aatiquior, Lovan. Duac et Colon. di-
eerent, fimul (tus/fixus tfl eruti.
cum in expofitione verlus Uicit , & retotdatio omnium
tempornm : undc coniiciatnr, hanc part«m ab ipfohuc
c H*c verba, ©* annus aternos in mente babui , vi- jofccwra fiofTe,
 . . . . . .

EXPOSITIO IN P SALMUM CXLIH. 299

a quos etiam * humana odia commoven- TlEnediilus Domtnus Deusmcus y quido- * t
E[b»j.6M. tur, id eft, diabolo & angelisejus: qui cet manus meas in pralium , digitos
iunt rc&ores tenebrarum , & incentores meos ad bellum.
impiorum, a quibus fugiens ad Domi-
G*i. j.8.
num coniugit, ne veterishominisfequa-
tur exemplum, qui fe a facie Domini
VOx eft membrorum
, quibus ad fuperandum Goliam
fti
corporis Chri- Vtde app.

mala confcientia conturbatus abfcondit. divinum neceiTarium eft femper auxi-

t. 10. Doce me facere voluntatem tuam , quia lium; ut five in pradio, five in bello,
tu es Deus meus. & manus doceantur, & digiti. In ma-
Imple in me, inquit, affe£m gratiaj nibus enim fignihcaturomnis operis ple-
tua», ut &
hoc velim quod velle .teno- nitudo; in digitis autem, iaborumquaj-
vi ; 8c non aliud fit in meo opere , dam divifio: ut tota: vires adconficien-

i.Cer.u.<s
quam quod in tua eft voluntate . Hoc da bella pertineant ; ad partes animi
autem ideo peto, quia tu es Deusmeus y virtutum , diverfse fpecies pradiorum .
qui operarisomnia in omnibus. Unde quibus armis, quibuique prajfidiis
hnmtiQ. Spiritus tuus bonus deducat me in ter- milites Chrifti inftruantur , manifeftar,
ram retlam Apoftolus, dicens, Alii quidemdaturperuCor.il.
tf. ii. Propter nomen tuum y Domine y vivifi- Spiritum fermo fapientix , alii fermo fcien- 8 &e ' '

me in
cabis tua jujiitia ,
tia fecundum eumdem Spiritum , alii fi-

Ab omni me errore bonus Spiritus des in eodem Spiritu

y
alii donationes cu-
tuus eruet, & in terram re£tam ,
quaj rationum in uno Spiritu , alteri genera
eft vivorum regio, perducet; non pro- linguarum y aliis propbetia , alii judicatio
1I4 ' 9
'pter meritum meum, ied propternomen Spirituum Omnia autem bac
•''
. operatur
tuum. Quia omnis mihi doni cauifaeft U7ius atque idem Spiritus , dividens pro-
mifericordia tua. pria unicuique prout vult . His ergo digi-
item y.n Educes de tribulatione animam meam y
tis, five in bello, five in pradio pugnat
Et in miferitordia tua difperdes inimi- corpus Chrifti , & omnem hoftem , ii ve vi-
cos meos. fibiiem , five invifibilem , lapidis jaculatio-
temy.ii. £t p omnes q U t tribulant animam
er(jes
'

ne, hoceft, Chrifti ioliditate profternit.

meam y quoniam fervus tuusegofum. Mifericordia mea , 0: refugium meum , *. *•
Quanta dignitas, & quanta beatitu- fufceptor meus y liberator meus &
do eft , eife Dei fervum , cui nullo pra?- Refte & veraciter dicimus Domino,
eedente merito, tanta prajftantur? Mifericordia mea : quia non folum mi-
feretur noftri , fed & nos ipfos * mife- <*

P S A L M U S CXLIII, ricordiam facit, ne fit /udicium fine mi-jaeo^ 2Ai

fericordia ei qui n,on fecit mifericordiam
b
T)Salmi titulus b rei geftae tangit hi- Refugium autem eft , a quo reparatio-
e
c JL ftoriam, qua
Golias bellatorpo- c nem confcientiam fumit infirmitas.
&; e
'•^•• I7 *tens a puero David fingulari certamine Sufceptor efi y qui pugnanti prajftat ne
i.Cor.n. fuperatus agnofcitur . Sed & Golias fi- cadat. Liberator eft, qui tribuit ne vul-
*?• gnificat diabolum , David indicat Chri- & neremr dimicans : propter quod addit,
ftum, qui etiam in corpore fuo, ideft, & dicit:
Ecclefia , quia in nullo mem-
intelligitur : Proteilor meus , & in ipfo fperavi , ltm y # u
bra feparantur a capite . Sic ergo acci- qui fubdit populum meum fub me.
piendus eft Pfalmus, ut hiftoricas a£tio- Voce capitis diftum videtur Qui fub- ,.

nes formas eife rerum fpiritalium no- dispopulum fub me: ideft, Ecciefiam
verimus &
vicloriam David , qua Go- mihi per fidem fubdis. Voce autem cor-
liam perculit, ad ipfum Dominum , qui poris inteliigi poteft, fpiritalis quifquis
Rom.1.3.
cfl.ex f^mine David, & ad omniaejus bellator, qui popuium rebeilem cupidi-
membra referamus. tatum , & morum carnalium defiderio-
rum, legi mentis fuaeper opem gratias
fubditum confitetur
S. Profperi. Pp % Do-

a Editio Colonienfis, human* odio. Lugdun. recen- in fequentibut.

tior, bumano odio. Lugdunenfis vetus, Lovan. Duac. & d S.ufpicamur legendum, mijerieordet facit: etfi Edi.
bumana odia. ti noftn omnes habeanc, mijericordiam facit In, Au- .

b Titulus Pfalmi in Auguftino eft , lpfi David ad guflino onim iegimus, hoc lpfo loco. Prabesmibi mi-
Goliam : in Vtllgata, PJalmus David adverfusGoliatb. Jericordiam , & m
me exijlis mifericors ; an donafii mi-
Ptiori modo fcribir Hieronymus in translatione Ro- hi ut &ipje Jim mifericors ?
D? nulla enim re fic vin-
mana : pofteriori in Gallicana. cttur inimicus , auam cum mifericordes Jumut
o Colonienfis editio pofuit Goliat. cum anteriores , e Fortc legendum , C> confidentiam
& Augnftinus ipfc fuiptum hsbetent Golias hic £c .
 . . . ., . . : . i

300 S. P R O S P E R I AQ^ U I T A N I

^. , Dorninc, quid eft bomo ,

quoniam in- miiitatem David, id eft , humilitatem.
notuifti ei; aut fiiim bomtnis ,
^wo. corporis Chrifti, nifi de manu filiorum
niam aftimas eum? aiienorum? Omnes enim infideles alie-
Magna dignitas hominis ,
qui fic a njgena funt, nec in filiorum Dei ado-
Deo « erearus, ut fuamnofletaucloren»: ptione numerantur, & os eorum loqui-
& tanti seftimatus eflet, ut Unigenitns tur vanitatem, quorum lingua a confe-
Dei fanguinem pro redemptione ejus fiione veritatis aliena eft: &dexteraeft
b
impenderet illis iniquitas : quia in his quaj inju- b
» Homo vanitati fimilis faHus ejl , dies fta funt, gaudent , 3c pravis tamquam
ejus ficut um.br* pratereunt reclis lanantur.
Naturcs fuse homo immemor , in fi- Deus , canticum novum cantabo tibi , y^ „
iftifitudinem vanitatis voluntaria prsva- in pfalterio decem cbordarum pfallam
ricatrone mutatus eft; ut qui faclusfue- tibi

rat in aeternis, effet in vanis , id eft ,

Canticum novum eft canticum gra-
ift occiduis, &non permanentibus, dief- tia? & novi hominis , ac novi Tefta-
que ejus ficut umbra tranfcurrerent. In menti, quod in decacbordo , id eft , in
comparatione quippe aeternorum vana decem praxeptis iegiscanitur: quia per- Rom^ ,«
funt temporaha, nec vera funtquajvel fe6ta eft in charitate cantatio : charitas 10.
effe definunt , vel quod funt perdunt . legis eft plenitudo.
lVJrra ergo circa homines bonitas & c\i- £>ui das faitttem regibus. f. »•.
kStio Dei , quod etiam ad fe cogno- Hoc eft, quia tangis montes, 8c fu-
fcendum vocat talem, & dignum ajfti- migabunt , ut humiiiati fubdantur tibi
frtar, quem tanto pretio redimat, &ab cum fatisfaclionis confefiione.
Ktm.s.^. urnbra vanitatis educat. Qtti enim Fi- Qui redimis David fervum tuum . hemf.19
lioproprio non pepercit , Jed pro nobis Non caret Davidis nomine, quicor-
tmnibus tradidit eum , quomodo non & pus eft Chrifti , fic cui contra Goliam
cum illo omnia nobis donavit} decertatio eft.
f. j, Domine , inciina calos tuos , & defcen- De gladio maligno Itemf.i»
de \ tange montes, & fumigabimt . Eripe me. ft ir#
f.t, Corufca corujcationes , & difperge ros; Non fufficit ut de gladio dkeret , nifi
tmitte fagittas tnas ,& contkrbabis adderet, &
maligno . Quia eft fine du-
evs. bio &
benignus , de quo Dominus di-
f. 7. Etnitte manum tttam de alto / ttipe cit, Non veni pacem mittere in terram^Matt, 10%
rfte
y
& libera me dc aquis trtttitis fed gladium . MaJignus ergo eft, qui fe- j4#
ifll.it.t. Cxli funt prajdicatores veritatisenar- parat a Chrifto •
benignus, qui abfcin-
rantes gloriam Dei, per quorum incli- dit a mundo
nationem, & tolerantiam paffionurnin* Eteripe tne de toianufiliorum alienorum.Itemf.il
notdfcir mundo carufcatioEvartgelii, 8t Qui icihcet Utuntur gladio maligno . . .

p 6
fulgura miraculorum illuftrant corda cfe- Filit qiiip|)e bominuni dentes. eorum ar-
deritium. M>»/«enim, ideft, fclatiqui*- ma & Jagitta & , iingna eorum gladius
que & tangente eos Dei gra>
tumidt , acutus. Qui efgo furtt filii alieni ^ ipfi
tia , fumigabunt , & accenfi cordis vapo- funt gladius ffialignus ipfi funt aqua:
b

rem cum ldcrymis confeffionisemittent, multa: 8c ideb eadem ftibjungit 5 qUfe

:

•Sagittaj autem Dei verba funt Dei priUs dixeratj ut de quibus loquatuf
,
quibus diffipatur confideratio fupetbo- apeftiUs tiandatj dieehs:
rum, &: pefcutiuntuf male fani, ut fa- JgkdrtiM os locutum eft vanitattm^ & [ Um y tl
nentnr bene vulncrati & koc fit pet : dcxtcrd eorum dektera iniquitatis
emifiarti ttlanum Dei dealtd; qUoniam Quani efgo vatiifatern fiiii alierii ld-
jo«». ii. brachium Dei, quod eft Chriftus, ho- quantur, 8c qux fit dexfefa irtiquitatis
l *'
mo faclus eft, tk membra fui corpofis ipforum, fubjefla derfiOhftfant.
hon & eruit Ecclefiam fuam
felirtquit, Jguorum fiiii ftcut novelia conftabiiita y, i4
de aquis multis, id eft, de populis in- a juventute Jua
fidelibus, five foris oppugnantibus, five Filia corum compofitie > ortiata fi- um f.u &
intus infidiantibus. cut ftmilitudo templi^
hem f. 7. De manu filiorum aiicnorum Cellaria eorum ptena, erutlantia ex boc
f I?> .

f. F. Quorum os locutum eft vanitatcm, & in boc:

dcxtcra eorum dextera iniquitatis. Oves eorutn feetofa abundantes in egref- Ium
} ,
y # ,
3
De quibus aquis eruit Dominus hu- fibus fuis:
Be-
a Fortafle, deaius ef ut Junm
tanti ajiimatu! «/?, u/ &c.
, nofjet au&ofem , & h Hic Lovart. Duae. & Cdlorri. adfluht «rMpofltio-
heftt /rf, qu* in Logfltlhdfffl Hdri iddituf.
 .. . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXLIV. Z°i

y. 14. ' Bovcs eorum crajfi. celebranda. difponitur, nonobfiftentere-
hent.n Non eji , neque
ruina macerice
tranfi* rum rnutabilium varietate . Quia five
tusy nequc clamor in plateis eorum. laetus de fecundis, five triftis de adver-
Hacc abumdantiaatqueprofperitascom- fis ducatur dies; numquam a Dei laude
munis eft & malis, & bonis; fedama- ceffandum eft. Qui enim nunaquam ten-
lis in dextera habetur, a bonis autem tatur, numquam probatur: & meliuseft
in iiniftra reputatur . Non quia & ipfa cum tribulatione exerceri , quam cum
non Dei dona funt , fed quia terrenis proiperitate puniri
& temporalibus caeleftia& aeterna fupe- Magnus Dominus, & laudabilis valde y *:*•

'. or -7-3 I
reminent: & ficut utuntur ian£ti prae- &
magnitudims ejus non cjl finis.
fe nt ib us tamquam non utantur, fintque Nulio fine laudatio ejus concluditur,
Jaabentes quafi non habentes filii au- ; cujus magnuudinis .nuilus terminus in-
tem alienigenae , qui dextram fibi in tran- venitur, & in cujus praedicatione quid-
fitoriis bonis , & in lubrica feiicitate quid laudator poterit cogitare, nonfuf-
conftituunt , noa de opulentia arguun- ficit. Qui ergo omni iaude femper eft
tur, ied de perverio rerum amiifibilium major, iine fine laudetur. Ex hoc ipio
amore culpantur : cujus & vanitas , & homo ipemfuaeaeternitatisaccipiat, quia
Qolof.%.%. iniquitas ejus fententiae eft, utnequefi- numquam non erit, qui Dommum iai>
de, neque ipe , neque charitate , quaiiur- dare non definit
fum funt fapiant, ied infirma & cadu- Generatio generatio & laudabit opera
#.*
ca praemia diligant, qux deferunt, & a tua ,
&" virtutem tuam annuntia»
quibus deferuntur. hunt

t. u.
Beatum dixerunt populmn cui ha:c funt. Orane humanum genus generatiore-
Vanitate pleni, fide vacui, iniquita- petita fignificat, quae abinitio fuiuique
te armati, &
a forte aeternae haeredita- in finem per confiderationem creatura-
tis alieni in hoc proruperunt, ut dice- rum rationabiliter intelligit univerfita-
rent beatum populum cui haec iunt . Sed tis auclorem, ut de his qux viderepof-
Rom.i.ia.
dicant filii promiirionis/ fibile eft, & in quibus tanta admiratio-

ltemf.is. Beatus popttlus cujus cft DominusDeus num materia eft, ea quae cerni nequeant,
ipfius. scftimentur j & ille omnem acicm men-
tis exfuperet, de quo parvim dignefen-

P S A L MU S GXLIV. tit, qui putat fufficere quod intelligit .

Poteft autem per unam generationem,

f.
TDXaltabo te, Deus meus rex, & bene- prima fignificari vita mortalium ; per
dicam nomen tuum in jceculum ,
& alteram vero generationem, refurre&io
accipi. Quia & ipfa
b
in faculum fieculi. regenerationun- b
cupatur/ lecundum quod diclumeft, /» Matt. 19.
z8.
cum
T 'Otus Pfalmus Dei laude contexitur:
& cum in titulo Pfalmi Davidfit
praenotata laudatio, 'evidenterilleoften-
regeneratione autem
bominis in majejiate fua . Laudatur ergo
in hoc faculo, &
multo magis iaudabi*
, jtderit filius

ditur pr^dicari ,
qui eft fecundum dei- tur in futuro . Nam nunc hoc fa-
fi

tatem Dominus, creatorque David , & ciunt compediti ,

quomodo non ampiius
fecundum quod Verbum caro fattum eft, facient coronati?
J l

Rom pX fiI,us Davi » eft & no ^ ^ u P lex perfo-

: Magnijicentiam glori<s fanilitatis tua
Rom 1.11. fia; fed unus eft Chriftus, quieftfuper foquentur^ & mirabtlia tua enarra-
dfrinia Deus benedi£ms in faecula. Hu- bunt
jds ergo laudatio etiam in pra»fenti tem- Et virtutem terribilium tuorum dicenty % 6.

£Ore continuanda eft, quae in «ternita- & magnitudincm tuam enarrabunt .

te manfura eft a quo oificio qui in hoc
:
Memoriam abundantix fuavitatis tu<£ *• 7.

faculo alienuseft, futura iaudationis Dei eruclabunt , & juftitiam tuam exul-
gaudia non intrabit. tabunt .
*•_
2t
Per fmgulos dies benedicam te , & lau- Veri iaudatores Deinihiioperum ejus
nomen tuum in
dabo , aternum & judiciorumque non laudant: & fic om-
in faculum faculi. nia fa£ta mirantur, ut mirabiliorfit ip-
Dubium non eft, ad praefentem quo- fe qui fecit. Quia quidquid in creatu-
que vitam pertinere Dei laudem, quan- ra iaudabiie reperitur, ad illius recurrit,
i.Coraa.*
docjuidem per fingulos dies benediclio Dei gloriam ,
qui operatur omnia in omni-
bus.

a Scilicct, Laudatia ipfi Daxiid , aut» Ltndatio D;. b Colonienfis codex, gtncratio mtncttfatur : k infta
vid. idcm, In genexatione.
 . . ,, . . ^ ,

Zoz S. P R O S P E R I A Q U I T A N I

bus. Unde & terribilia ejus laudis ho- ac pulcritudine fua immenfam dant ma-
nore funt plena. Non enim blanditnr, teriam laudatoribus; &videntur laudan-
& non minatur . Si non blandiretur tia, quae
d
funt laudabilia, dumquodnon
a * nulia effet corre£tio : Miniftri igitur poflunt loqui, faciunt non taceri. d
e»t.eji 70
e] q U j orum
rj
ci & mifericordiam ejus Gloriam regni tui dicent , poten- & # ,

& juftitiam praedicabunt &ficutregnum

: tiam tuam loquentur
b jBtemum ,, ita b ignem perpetnum non Ut notam faciant filiis hominum poten- y IU
tacebunt." ut in via, qua ad retributio- tiam tuam , &
gloriam magnificen-
nem tenditur, conftituti, fciantquideli- tice regni tui.
gere debeant, quidcavere. Magnitudi- Omnis fpecies, & virtus , & pulcri-
nem autem Dei, quaenon habetfinem, tudo creaturae regnum eft Dei : quia di-
quomodo enarrabunt, nifi quia femper verforum ipfe eft au£tor & Dominus .
hoc praedicabunt, quod finis ejus nequeat Sed ab his quae videntur, diftinguuntur
inveniri? Ineffabilium enim nullus elo* & ea quae nondum innotuerunt.* & in-
quentior eft narrator ,
quam qui fate- telligitur exdecore vifibiJium, quantum
tur inexplicabilia effe quae loquitur . Hi excellant , & in qua gloria emineant
ergo , inquit , narratores magnitudinis tuae quae regnum Dei fpecialiusnominantur.
memoriam abundantia fuavitatis tua eru* Undequotidiedicimus, Adveniatregnum Matt.6.i*

ttabunt^ quia non es oblitus noftri, nof- tuum: cujus necmagnitudinem, necglo-
que meminiffe facis . Do£trina ita-
tui riam , nec decorem ulla poffunt corda
que fana hoc de abundantia iuavitatis concipere ; fed quia ficut promittitur ,

divinae ruftat, facitque eru&ari, ut om- ita creditur , certiffimo defiderio , donec
nes boni Dei gratia fe regi , Dei gra- adfit, experitur.
tia noverint cuftodiri, & per ipfam fi- Regnum tuum regnum omnium fieculo- y. ij.

bi, ut de illa poffint gaudere , praeftari. rum , & dominatio tua in omni ge-
y. 8. Mifericors &
miferator Dominus, lon~ neratione & progenie .

ganimisy &
multum mifericors Repetitio generationis, & praefens fae-
f ,
9 . Suavis Dominus univerfts , mifera- & culum indicat & futurum. Quia & re-
tiones ejus fuper omnia opera ejus furre£tio generatio dicitur, quae fanftos
Mifericordia & gratia , bonitas , & ad incorruptionem beatae aeternitatis crea-
c patientia De.i per omnia declaratur ;
c
vit.
& nemo defperet , nemo praefumat . Fidelis Dominus in verbisfuis^ & fan- ltemjr.13

Qiiia ficut iuavis eftlenitate, itajuftus clus in omnibus operibus fuis

eit uitione- & nihil longanimitati ejus
-
Multa Dominus , & magna promifit;
perit ,
quem & converfusbenignum, & & quadam credita impJevit , quaedam
obduratus experitur feverum. Miferatio- fervanda fervavit .•
ut fecura effet ex-
e
nes enim ejus in omnia opera ejus: quia peftatio, cui vires tot praecepta prae- c

in his quiialvabuntur, damnavitaliena. berent.

1. 10. Confiteantur ttbi^ Domine^ omnia ope- Confirmat Dominus omnes qui decidunt, lr.14.

ra tua, & fantli tui benedicant te. & erigit omnes elijos.
Quaecumque funt in univerfitate re- Septies cadit jujlus , & rejurgit ; impii Prov.
l6 '
14.

rum, a fummis ufque ad infima, ope- autem infirmabuntur in malis . AJiter er-
ra utique funt Dei. Et quamvis ratio- go fan6ti, aliter decidunt infideJes & :

4 nales tantum intelJe&ualefque creaturae horum nunc fit commemoratio, quorum

divinae laudis affe£tione moveantur; non nullus confirmatur a Domino . Ruiffe
fruftra tamen ad confitendum Deo om- enim quodammodo videntur, cum om-
nia opera ipiius incitantur Quia nihil . nibus temporalibus carent, & inhonori
eft tam exiguum , tamque a fenfu re- ac pauperes fpernuntur a potentibus
motum, in quo non mirabilis fitCrea- mundi, & inter abjeclaquaequereputan-
tor: quem cum Angeli, &hominescon- tur. Sed Deus fuperbis rejifiit , bumili'Jtcob.^.6.
fitentur & Jaudant, ipfae infinita? mun- bus autem dat gratiam .

di partes, & fpecies, atque naturae fuum Oculi omnium in te fperant^ &tudas ,#• is«

femper loquuntur au&orem; &utilitate efcam illis in tempore opportuno.

Sicut
a Locus hic vkletur aliqua parte mutilus in omni- c Forte , ut nemo delperet ,

hus Editis , qua: fuppletur tum fententia 70. infra ; d Editi Duac. & Co'
Colon. cum his recentioribus ,

tum in Augulhno, in hunc Pfalmum num. 8. Si non eloqui

blandtretur , nulla effet exbortatio ; fi non minarctur ,
nulla ejjet concBio.
b Emendamus ex Auguftino , cogente fenfu loci
jftius,cum Editi omnes ex errore manifefto habe-
rent, regnum perpetuum , quod tamen ftatim dicitutef-
fe cavendum.
e Credimus legi dcbere , tot percepta ; non tot pra.
Cepta, utEditi habcnt; propterea quod dicebatur pau-
lo ante, quadam credita implevit: et Auguftinus, Ad-
, buc qutedam promifit , O" non dedit : fed ertdatur illi
ex bit que dcdit .
 . . . . ..

E XPO S I T I O IN PSALMUM CXLV. 303

Sicut bonusmedicus novit qua eica Lattdcm Domini loquetur os meum . .

asgrotus , &
quo terhpore fit cibandus ; CT benedtcat ontms caro nomen jan-
ita Dominus fervos fuos opportune fa- clum ejus in ccternum , in fcecu- &
lubribus cibis reficit, &quidcuique con- lum fccculi.
gruat, ineffabiiis fcientiabenignitatedi-
lcerttit : ut fubjeclio fidelium de omni- P S A L M U S CXLV. b b
fcus proficiat, quaulli adhibendacenfue-
rit, five afpera, five blanda; utinnul- ; Auda anima mea DominUm , laudabo f, a.

lo murmurent segri ; fed quodlibet cu- Dominum in vita mcti , pfallam Deo
ratiofiis genus zquanimiter ab aufStore meoy quamdiu fum.
fu<B falutis accipiant, dicentes, quod ad
eruditionem patientiae noftrae ipfe Sal-. SAncla & fpiritalis anima ipfa fe ad vide *pp.

Matt. 16. vator dignatus eft dicere> Patcr, ftfie- iaudandum Dominum cohortatur :

jj.C-42. r i poteft^ tranfeat a tne catix ifle Ve- . excelientiore fui parte , ea quse in fe
rum non quod ego volo , fsd quod tu vis minora funt , incitat . Non enim alia
Pater, fiat voluntas tua. eft quffi dicit, & alia cui dicit : aut car-
* 1(S>
Aperis tu manum tttam % imples a om- & nis haec vox eft , qus ab anima & vi-
a ntm animam benediclione tam fumit, &: fenium, nec fine anima
Ex Dei largitate eft quidquid bene- aliquid poteft velle, & non velle» Quia
di^KOnis aflequitur Quia nemo eam . vero ipfius anima; dupiices acliones funt>
contupifceret) nifi ad incitandum ipfum & alio officio erigitur ad Dominum ,
defiderium , manum fus bonitatis apc- alio inclinatur ad carnem ; fi bene fpi-
riret ritui fervit, bene praeiidet carni, &per
*• 17. f uft ui Dominus in omnibtts viis fuis , id quod adheeret Dfco , id etiam quod
& jan&us in omnibus opetibus fuis adhasrct corpori , ad fuperiores invitat
p/24. 10. Univerfa, inquit , vict Domini mife- afleflus : ut rationaii dominatu tantum
ritordia & veritas: five circa nos ievs- fubditis tribuat 4
quantum ad falutem
rior, five fit mitior . Quia qui etiam fat eft ; ne fiDeo noii eft fub jecla x
flagella meditatur , ideo caitigat , ut mimiatuf . Mens itaque , fumma qua-
parcat dam pars aniniK, femetipfam in omni-
f t x
g- Prope eft Dominus omnibus invocanti- bus fuis incitans conatibus, dicit , L**~
bus eum, omnibus qui invocant eum da anima mea Dominum Non quia hoc .

in veritate. non faciat quantum poteft ; fed quia

Multi non in veritate invocant Do- parum eit, quod infirmitate corruptibi-
minum, aiiud ab illo quam ipfum de- lis corporis poteftad illam perfeclam ;

fiderantes : a quibus longe abeft ;

quia Sc aeternam laudationem proficere con-
diverfum & remotum eft ab ipfius vo- cupiicit ; & memor praefentis conditio-
luntate, quod cupiunt. Si autem id con- nis , in qua defiderii fui nort invenit
cupifcunt quod przcipit juftus , bo- & vires, quantum. hoc pef fe faclura, re-
nus, propinquus omnino eft his ,
quos fpondit , dicens , Laudabo Dominum in
infpiravit affeclibus : & timentium fe vita mea , pfallam Deo meo , quamdiu
volufttatem facit ;
quia qu« crat Do- furhi Nuftc enim quamvis fide, & fpe,
mini, efle ccepit & fervi. & charitate roboremur , tribulationibus

f> 19,
Voluntatem time-ntium fe faciet , preces tamen & fcandalis ac moeroribus non
eorum cxaudiet , falvos faciet eos. & caremus : 8c inter innumera mortalita-
## i0i Cuftodit Dominus omnes diligentes fe, tis obftacula,
c
& eetefna vitae officia , c.

&
omnes peccatores difperdet. non implemur .. Quoniam corpus quod Sap
Quos omnes peccatores , nifi perfe- corrumpitur y aggravat anhnam y & terre-
verantes in ptccatis,. quotidie contra & na inbabitatio deprimit fenfum multa ct-
Deum difputantes ? Pars autem dexte- gitantem». In vita igitur mea y quam nul-
ra , cui nullum eft cum finiftra parte la segritudo infirmat , nulia egeftas fa-
confortium, quia femper illi judiciaDei cit inquietam , laudabo Dominum tota
univerfa placuerunt , quid in aeternum. mei iibertate atque virtute & pfallam :

fit fa&ufa profitetur, & dicit: Deo meo, quamdiu fum ; quia ficut ef-
fe

a Edtfi neftri omncs liabent omnem animtrn in tex- pro i. notatur, de quo. nihil difTeritur in Profpero.
lf.
tu, notant veTO, omnt unimal , in ora libri ; ficque ci- cFortc onnflo , &
Irg^raiur melius , atermt vita
tat A»gufti*us . Lfgiturque apud Hieronyraum in , officia non impleauts . Q<jjd Auguftinus innuert vide-
uttaqau verfwna, etfi obfervarint doftiffimi Editoresin tur his yerbis. Rffpondtt tibi anima tua ; Laudo quan-
poftrema editione, in codicibus nonnullis legi, imp/es tum ptffum, tenuiur exiittet, infirmiter . Quare ? Qttia
omnem animam benrdidione quamdiu Jumus in corpore peregrtnamur a Domin».
b Titulus Pfilmi HaUeluia , Agg*i & Z«ch.iri<r ,
 . .. . . . .

3°4 S. Prosperi Acluitani

le erit mihi aeternum , ita erit mea in minatio caxorum, qui fapientes ex in-
Domino aeterna Jaudatio. fipientibus fiunt . Talis quoque eliforum

y, » Notite confidere in principibus , neque elevatio, qui voluntaria humilitate pro-

in filiis bominum^ in quibus non eji ftrati, ad altitudinem cadeftium prove-
falus. huntur . Dominus enim diligit jujios :

Qui in defenfione principum, & ho- quoniam ipfe eft juftitia eorum & ip- :

minum praefidio gloriantur , in vanitate fe cujiodit advenas , qui omnes gentes Matt.z.?.
* •* confidunt . Solus enim Deus , de quo in Ghrifto unum facit , & in Abrahae
fperanda fit falus ; & bene ab eo ex- filios lapidea corda convertit.
pe&atur, quo ipfe non indiget Nam . Pupillum & viduam fufcipiet & viam ,
Item V- 9-

quid iit filius hominis , breviter in eo peccatorum cxterminabit .

quod fequitur, demonftratur. Regnabit Dominus in aternum , Deus *• io.

y, 4i Exibit fpiritus ejus , & revertetur in tuus Sion , in generatione & genera-
terram juam , in illa die peribunt tione^ * in faculum Jaculi. a

omnes cogitationes eorum. Iftis quidem pupillis ,

qui mortuis pa-
Totum ergo quod in hoc mundo agi- tribus indefenfi remanent, Deus opitu-
tur , temporale eft & tranfitorium ; & latur, & omnes viduas Deus protegit.
nemo veraciter fpondet alteri , quod Sed hic illos orphanos , & illas viduas
praftare non poteft fibi Mortalis enim . melius intelligimus, quibus in hoc fae-

eft: emififo fpiritu, in terram iuam ter- culo nullum eft praefidium , nulla eft
rena carne redeunte, quidquid difpofuit, confolatio ; fed fpes eorum in Domi-
quidquid cogitavit, intercidit. no Deo b iplorum . Anima ergo ,
quae b

f, y, Beatus cujus Deus Jacob adjutor ejus^ in temporalibus non fidit , fed
bonis
Domino Deo
fpes ejus in ipjius, mundi iftius peregrina eft , fupernum
f, 6. &ui fccit calum terram & , mare & patrem & fupernam deliderans matrem,
omnia qua in eis funt merito pupilla appellatur vidua quse & :

Beatus, inquit, homo cui adjutor eft donec & patrem videat & fponfum ,
Deus non ille quem fibi ignorantia
: nunc videtur effe longinqua . Via vero
humana confingit, ied Deus Jacob^ qui peccatorum exterminabitur , cum om-
ipfum Jacob lirael fecit, ut fide & in- nium iniquitatum defecerint a6tiones ,

telle£tu videat univerfitatis au&orem & vanitas in latitudine ambulantium in

y. 7. £h?i cufiodit veritatem in faculum ,
fupplicia aeterna mergetur. In hunc au-
facit judicium injuriam patientibus . tem finem proruentibus malis, quid au-
Et timendum Deum commendavit , diet civitas Sion, quid aflequetur civi-
& amandum timendum , quia iniqua
: tas Dei mei ,
? Venite benedicli Patris Matt. 15.
facientes veritate damnavit; amandum, percipite regnum quod vobis paratum eji 34.

quia pro juftitia laborantes mifericordia ab origine mundi Quoniam tu Sion in .

coronavit. Eccletia regnum eris a:ternum Domini

lterr.f.j,- Dat efcam efurientibus Dei tui, & regnante ipfo, fine fine re-
Ittmf 7 Dominus folvit compeditos gnabis
f. a. Dominus Japientes facit cacos .

hemt 8.
Dominus crigit elifos^ Dominus diligit P S A L MU S CXLVI.
jufios.

y €
Dominus cujiodit advenas T Audate Dominum , c quoniam bonus f u
Omnibus quidem animantibus provi- eji PfalmuS) Deo nojiro Jocunda lau- c

dentia Dei conftituit & prajftat alimo- datio

niam fed hominibus non terrenum
:

tantum, fed & fpiritalem cibum prae- BOnum eft Dominum laudare , in
bet; quem hi accipiunt qui defiderant, gloriam Dei pfallere , non voce
hUit.^.(3 qi^bus dicitur, Beati qui efuriunt & Ji- tantum ,
quae inceflabiliter canere non
tiunt jujiitiam ,
quoniam faturabuntur . poteft; fed multo amplius modulatione
Talis ergo compeditorum
eft & abfolu- rationabilis vitae ,
quae nullo tempore
tio, qui mortalitatis compedes aeterni- omittenda eft Quoniam in converfa- .

tate adoptionis evadent . Talis & illu- tionem fpiritalium fervorum Dei , quid-
quid

a Hsec verba, in faculum faculi , non habetur in mate, novum fenfum incipiebant ab his, Ipjorumani-.
textu Hebraso, aut Latino Pfalmi huius , nec apud tna ergo. Sed vitiofa interpunclione id tleri facile fuit
Augtiftir.um , hoc loco : apud Hieronymum vero in animadvertere locum attente legenti . Alludit etiam
editiune Gallicana non habentur, fed in Romana Ie- Aufloradfuperius dicla $• 5. fpes tjus in Domino Deo
guntur , pro antecedcntibus , in generatione & gene- ipfws.
ratione. c Lugdunenfis editio fic diftinguit , quoniam bonut:
b Haftenus editi poft , Domino Deo , appofito com- C&" Pfalmus Dto noftro jocunda landafio,
 . . . . . .. . .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXLVI. 305

quid domi forifque agitur , laus illius in comparationem Dei nihil vere ma-
eft, cujus & do£trina &
munere ita vi- gnum, nihil vere dicitur potens, & in
vitur, ut nihil aftionum non Dei Jau- iUo vera eft magnitudo, & magna vir-
l.Co 10 - dignum
de fit ; dicente Apoftolo, Sive tus. Univerfa ergo exceJIentia habent
manducatis , Jive bibitis , Jive
aliud quid limites fuos ; & intra modum fibi po-
facitis , omnia in gloriam Dei facitc . Jituni natura quaeque fubfiftit : Deus au-
Quod qui faciunt, numquam a Dei lau- tem magnitudine gloriae fux excedit
dibus filent ; & a bonis operibus ipfo univerfa, & omnipotentia fapientise ejus
rum, femper Deo jocunda eji laudatio . nullo numero con;prehenditur. §)uoniam Rom. n.

% 2. Mdificans Jerufalem Dominus , & dif- ex ipfo , & per ipfum , & in ipfo funt
i6 '

pcrjtones Ijrael congregans omnia

Pf. 1*1.3 Extru£tio Jerufaiem ,
qua aedificatur Sufcipiens manfuetos Dominus , humi- t- 6,
utcivitas, paceconfurgit: omnem Ilrael lians autem peccatores ufque ad
pax ad foliditatem colligit unitatis . terram

Vide fent,
Non ergo ab operibus vox , nec a vo- Non accedunt ad cognitionem Dei
4. ce debent opera diflbnare; & laus qua? nifi humiles atque maniueti, qui etiam
voce promitur, de bona confcientia pro- quod nondum intelligunt , credunt ; &
feratur. Nam non eft firma compago , revelationemoccultorumexpe&ant. Hos
fi in officio laudis non unus fonus eft erudiendos fufcipit Dominus, & do&ri-
cordis & vocis naj fuaj capaces facit ,
quorum defideria
t. 3. Qui fanat contritos corde , & alligat * deie£tationeexercuit, &accendit, Pec-*"edimus
contritiones eorum catores autem humiliat ufque ad terram :
dfiltfo^'.
Ecce quomodo colliguntur difperfio- eos utique peccatores , qui ad promeren-
nes Ifrael, ut ianentur contrito corde. dum Scripturarum intelleclum manfue
^/jo.ij». Quoniam cor contritum bumdiatum & tudine carent , & ea qus introipicere
Deus non fpernet ut humilitas fanet nequeunt , tamquam fuperflua & vana
quod fuperbia vulneravit Per ailigatio- . contemnunt Horum contumaciam Deus .

nes autem contritionum , fignificatur di- in terrena demergit , cum ipfos tradit
verfitas remediorum , quse iummus me- infipientiaj.* ut qui fpreverunt gratiam
dicus mifericorditer & fcienter appo- illuminationis , fubeant fupplicium ca>
nit : quia multarum elifionum non eft citatis
curatio una. Pracinite Domino in confcjjione , pfal- #.7.
?.*. ©«/ numerat multitudinem Jiellarum y lite Deo nojlro in citbara.
& omnibus eis nomina vocat Defiderantibus intelligentiam facra-
Non eft praxipuum in laudibus Dei mentorum a confeflloneincipiendumeft,
ftellas habere numeratas
cffilt , cui ca- ut femetipfos accuiantes, & fibi adfcri-
Matt. io, pilli capitum numerati funt . De iliis bentes caiiginem & tarditatem fuam ,
30.
Plilip. i.
ergo ftellis dignius intelligitur hoc di- radium fuperna: iucisaccipiant. Nec fit
£tum , Dei , ad confo-
quaj in Ecclefia eorum otiofaconfeffio: fed piallant Deo
landam prsfentis temporis no£tem, bo- in cithara, id eft, in quadam bonarura
nx converfationis exemplo, & caeleftis do a£tionum confcientia: ut mifericordiam
£trinse luce refplendent ,
quibusdicatApo- quam confitendoqujerunt, operandome
ftolus, ln ijla natione prava perverfa^ & 1 • • 1
r, & quod
x
refle oiferunt ,
*
recle ?'*'
J*"»
V
*-XX»
6'

in quibus apparetis tamquam luminaria dividant

in mundo) verbum vita habentes Has . Qui operit calum nubibus, defcendit
F. 8.
ergo ftellas Deus numerat in xternam in terram Jitientem pluvia gratia- a
prseeleclas gloriam , & nominatim ex rum.
i.Tim.z. omnibus gentibus advocatas Novit enim . Ad hoc enim Deus obfcuravit di£ta
*9- Dominus qui funt e/us cum quibus non : prophetica, ut obumbratio pararet im-
«f-13^7
computabuntur, quibus dicitur, Difcedi- brem: imber vero & fru£tum gigneret,
te a me operam tntquttatts : non novt & operiret ferenum.
vos. Qui prodmit in montibus foznum , ^* Item f. 8.
$• J. Magnus Dominus , & magna virtus berbam fervttuti bominum.
ejus, & fapientia ejus non eji nu- Utilitas pluvia; lpiritalis non folum
merus valles, fed & montes ubcres facit , ln
Multa in natura magna funt, &mul- montibus fcenum^ & berbam fervttuti bo-
tarum naturarum magna virtus eft Sed . minum. Montes autem intelliguntur fu-
S. Profperi. Q.q bli-

a Apud Auguftinum , qui parat terte pluuiam . Sic vctfio: unde inferas , hunc textum a S. Profpero ad
cum Vulgata & textu Hebrzo > utraque Hieronymi fenfum fpiritalem fcribendo converium.
 . . . . . .. . . ,

3c6 ~"~S. P R O S P E R I A Q U I T A N I

blimiores quique hominum fascularium y reparationem ejus civitatis Jerufalem p.raj-

rf
qui rtat fzpe' fuperioribusopimamur, ut vidiffe, ac iicut fafta eft, demratiaiTe :

uncfe fru&uofe funt valles, inde altitu- intelligitur cohortatio Pfalmiita

aduni-
dines etiam montkim fintferaces. Pro- verfam Ecclefiam pertinere> ut omnes
(fncip ergo Dei gratia in montibus fce- cives <k filii Jerufalem in prxfenti vita,
rttm: & potentes ae diviires accepto fe- quadarn fe vinftos captivitate cognofcant,
mine charitatis, pra:bent profutura pau- 8c confolationem de fpe futurat liberta-
peribus; & miniftrant herbam fervituti tisaccipiant. Nemo enim fanclorum (i-
bominum, qui famulatum devotionis fuae ne laboribus ac moleftiis poteft prsfens
Deo Ecclefisque dependunt. tempus exigere : 6c in> quadam captivi-
y, 9w Dat jumentis efcam ipforum , pullis & tate fe elTe fentiunt, cum exurgentibus Ga/
cotvorum hvocarrtibus enm . icandalis , &
manwntibus b inter ipiri- Rom. 7 .iS.
b
Jumentorum & pecorum nomine fi« tum carnemque difcordiis , non omnia
gnifiicatur multitudo plebis, qua; necef- qua volunt faciunt , & multa adveria
fario cibo non ff audatar* & dum fpiri- patiuntur Re£le ergo fpe futurorum
.

talium eft particep-s, fit miniftercarna- bonorum ipfarra Jeruialem hortatur vox
i.c r. 5. 7
,fruni, ut impleatur illudApoftoh, ghns prophetica m laudem 8c gloriam Dei
pafcit gregem^ &
de latle gregisnonptr* ut cum fancTis Angelis, quorum adipi-
cipit t Difpenfatio igitur mifericordia: fcitur indivifam focietatem, in gaudiis
t)ei non tantum ad Ifraeliticum ge-
, aeternaj pacis exultet, .:

mis , fed ad omnium quoque genthrm Sffmntam cmfortavtt feras portarum f.iz.
propaginem pertinet. Patres enim id^.- tuarum
Ja venerantes corvorum habuere figu- Conclufto Jerufalem y & ferarum ejus
ram, mortua&immundafe&antes; quo- confirmatio, fecuritatem indicat c incom-
fum ptrfli, id eft, fi fii , Deum verurn mutabilium gaudiorum . Qiiia nullius ma-
invccant , & Sanfti-fpiritns pafcuntur li ad bona patebii introitus, neque in-

ahmonia, Quia parentJtusnoninvocan- de ullus juftoruin timebit excludi.

tibas Detrm , fed in fua obdaratione ma- Benedixit filios tttos in te,
u mti
nerttibus, credidit pofteritas quod igno- Extra Jerufakm nulla benediclioeft.
ravit antiquitas, Qiiia non ian£tiftcatur, nift qw EccJe-

f. jp.. Non in fortitudineequi voluntatim ha* fix, «fU33 elt Chnfti corpus, unitur.
bebit y
nec in tabernaculis viri bene- Qtti pojuit ftnes tuos pacem y adipe & f. 14.

placitum eft ei frumenti jatist te ,

f. ii, &er.eplacitum eji Domirto fuper timen- Nulia eam civitatembeUaperturbant,
tcs eum , & in eos qut Jperant in qu$ pacis eft fepta hmitibus nec ali- :

mijerkordiam ejus quid patitur inquietum, in quanihileft

In equi indicamr
potentia fuperbia; a Dei voluntate diverfum .' Ne autem
elatio, quae Deo
femperodiofaeft. Ta- tranquillitas iilius pacis aliqua indigen-
bernacula qnoque iublimia & magnifi- tia: neceffitate turbetur, adeps ei panis
ca divitiarum manifeftant tumorem, in indeficiens miniftratur ; ut juftitix cibus

M
j 6
quibus nihii approbat Deus ; qui fuper- fit in epulis, qui fuitin defideriis. Bea- „
bis reftfiit , humilibus autem dat gratiam tt enim qut ejurtunt & Jtttunt jujttttam^
Ncm enim illi placent nifimites&pau- quoniam ipji Jaturabuntur
peres fpiritu , ad hoc timentes Domi- Qui emittit verbum Juum terra y velo- ^.

num, ut fperent in mifericordiam ejus. citer currit Jermo ejus

Ille eft enim utilis timor, qui fpe eri- Verbi miiTro Chriftieftincarnatio cu-
gitur, non qui defperatione demergitur, jus Evangelio currente per omnemter-
ram, omnium gentium fitvocatio, prae-
PSALMUS CXLVII. veniehte gratia Dei credentium fidem.
Nihil eft velocius & fcientia , & opera
Dei, qui qua: futurafunt, Sc novit, &
» n T j4udaJerufalemDominum r laudaDeum
tuum Sion. fecit , & quaj nondum funt orta ,
jam
apud illum funt praeordinata,
i.Tfdrat.
14.
CUm cbarix
in titulo Pfalmi
prophetarum nomina
Aggai&Za-
pra:-
Qui dat nivem
Jtcut ctnerem Jpargtt
ftcut lanam. nebulam ,„ ,

a notentur, a
quos in Babylonia cumpo- Valent quidem ifta ad opimandam
Jmlo fuo captos elTe non dubiumeft, & terram , fecundum litterac fuperficiem .

Quia
a Apud Lxx. imcrpretes habetur hicce Tittilus. Lugd. & Lovan. inter Jpiritum
b Editiones Duac. & Colbn. in fpititum. Melius in c Dditi Duac. &
Colon. incommmtabilem
 .. , .

EXPOSITIO IN PSALMUM CXLVII.& CXLVIII. 307

» *
t
Quia & * nubes decidentes habencvel- Dans fcilicet intelle&um vocatis, &
nivcs. lerum fpeciem , & nebularum ros non juftificatis . Quia omnes ex quibuslibet
aliter quam cinis ipargitur , atque ex gentibus elecli , Jacob & Ifrael nuncu-
eo terra pinguefcit. Sedfublimiusin his pantur: & difcunt omnia Dei juftaefle
gratia Deioperafentiuntur, per nivium judicia; nec aliquid ab eo fieri , unde
vellera vocationeGentiumfigurata, qua? poflit ignorantia humana caufiari: quia
ad conficiendum veftimentum Chrifti , abundarent etiam circa juftos * caufla? a

quod eft Ecclefia, in unumconfluit, & ultionum, nifi juftitiamfuam mifericor-

in idipfum tota contexitur, nonhabens dia temperaret.

*>' <" Z1
maculam rugam , fed in illa puri-
aut Non fecit taliter omni nationi, ju- & # «>.

'
tate manfura , qu# xterna glorificatio- dicia fua non manifeftavit eis.

ne refplendeat, iitque in ea compage, Altitudinem divitiarum fapientix fuae Rot»- "•

3i '
pr i ,.2. de qua dicitur, Dominus amitlus lumen nulli genti Deus voluitefleperfpicuam,
ficut veftimentmn . Ad quod fignifican- neque cuiquam nationi judiciorumfecre-
dum pertinuit, quod veftis Chrifti trans- ta patuere Sed ex omnibus gentibus
.

figurati in monte, ficut nix legitur re- una eft gens, unus eft populus, qui fe
""' ,7 2 '

fulfifie Per nebulam autem caligoigno-

. ab a;terna perditione non fuis meritis,
ranrias, quse adpamitentis cinerem con- fed Dei gratia intelligit liberari ; &
fugit , indicatur. Non enim quilquam unumquemque fidelium miniftrum mife-
Man.9.13 ante vocationem dici juftuspoteft; quo- ricordix Dei , ut quod in ipfis faclum
i.T/ot.1.1,-
n j am f]ii us hominis non venit juftos eft, etiam in aliis fiat, & in unitatem
eligere, fed peccatores & impios ialvos confluat univerfa difperfio.
facere
y. 17. Q?* mittit cryftallum fuum ftcut fru- P S A L M U S CXLVIII.
fta panis : ante faciem frigoris ejus
quis fubftftet? Audate Dominum de calis , laudate V. **

Nives antiquitus obduratseconvertun- eum in exceljis.

tur in cryftalium: quo fignificantur la-
pidea corda infidelium, quas gelu nimis f)Opulus Dei , cujus converfatio eft pb,iip. 3 ,
vetuftatis obftri£ta, nullum calorem San- JJ in cadis, & cujus fpes inDomino 2 »-

ad fupernam Jerufalem per- ^

145 *5
£ti-fpiritus receperunt. Sed tam potens Deo ipfius,
-

eft gratia Dei , ut tam annofam gla- tinens, & de sterna fan£torum Angelo-
ciem faciat fuperno igne fervefcere, & rumfocietatejamgaudens, exultatin Spi-
eos qui cryftallino frigore fuerantobdu- rituDei,&univerfamcreaturaminlaudem
rati, afflatu fuo faciat concalefcere ; ut accendit Creatoris. Non quia omniair-
etiam ipfi qui vhx cibum nefciebant ,
rationabilia &
fenfu carentia poflunt
a&> 9. 1* panem verbi incipiant miniftrare : ficut Deum propria eonfeflione laudare fed :

in beato Paulo faclum eft; qui cumef- quia nihil eft in univerfitate rerum, a
fet credentium perfecutor , faclus eft fummis ufque ad infima, quod non fua
Evangelii praedicator. Quis autem po- ajqualitate naturaj potentiam fui prote-
terit fubfiftere, quemabhoc frigorenon ftetur au£toris. Duarum proprie creatu-
Lw.12.49 libera vit Chriftus? qui venit ignem mit- rarum eft tota ifta laudatio , angelicae
tere in terram , ad fervorem fidei & fcilicet & humana: ;
quae hunc afleclum
quod gelu infidelkatis obtorpuerat, ex- ex totius mundi confideratione conci-
citare piunt , ut cum laudatoribus Dei ipfa
y, l8 ,
Emittet verbum fuum , & liquefaciet Jaudis materia Deum laudare dicatur .
ea ; ftabit fpiritus ejus , & fluent Quia ergo in hoc officio cadeftia obti-
aqua. nent principatum , merito ipfis primi-
Verbo Evangelics pra-dicationis ob- tus dicitur, ut de excellentia dignitatis
duratio infidelium folvitur hoc : ut fiat aepulcritudinisfuajinDominoglorientur.
P/.i©4 40 quod alibi di£tum eft , Rupit petram , Laudate eum omnes Augeli ejus , lau- fj u
& fluxerunt aquce Flante autem Spiri- . date eum omnes virtutes ejus.
tu, calor charitatisemittitur, ut terram Laudate eum fol &luna y laudate eum f, ,
}
fitientem flumina rigent , & in aridis omnes ftella lumen &
Joan.4.14. cordibus fiat fons aqua falientis in vi- Laudate eum cali calorum * aqua y, . &
tam aternam. qua fuper calos funt,
y. 19. Annuntians verbum fuumjacob, jufti- Laudent nomen Domini. * -

tias & judicia fua Ifrael. Nihil eft in fublimitate cselefti

, quod
5". Profperi. Qq 2 non
a Ita Lugd. et Lovan. Mclius quam , cauffa vitiorum f in Duac. et Colon.
 . , . . .

308 S. P R O S P E R I AQ.UITAN1
non pulcrum atque mirandum fit Et . cipes ,
0" omnes judices terra
quia omnia in Creatoris fui concinunt Juvenes y & virgines, feniores
cum/u- ?' »*•

laudem, non quafi ceflantibus ab infe- nioribus laudent nomen Domini.

rioribus dicitur, ut in confeifionem di- In muititudine hominum diverfitas
vinaj laudis exurgant; fed ut homo in- eft graduum, fexuum , &dif-
differentia
fpiratus, oftendat fibi placere quod fa- fimilitudo meritorum fed in Dei lau- ;

ciunt, & eo fe per fpem fidei dejecta- dibus omni ordini atque a^tati una ma-
ri, ad quod per exhortationes promif- teria eft. Tota enim in Chrifto Eccie-
fionum Dei etiam ipfe provenetur . fia unum corpus eft ; & quod recle agit

Cum autem Dominus Jefus Chriftus quaelibet portio, tota fibi bene vindicat
Verbum fit Dei, in nullo Patris laude pienirudo,
difcernitur, dicente Pfalmo: Quoniam exaltatum efi nomen ejus t- *3-

Utmf. j.
Quoniam ipfe dixit , & fatla funt
*
folius
ipfe mandavit , & creata funt , ConfeJJio ejus fuper calum terramy & •»*

jwn.uu'' Q.u °d enim Deus dicit, Verbo dicit: & exaltavit cornu populi fui.
& Verbum per quod facla. funt omnia, Super omnia enim b
& omnium con- t>

mandatum dicentis exequitur, ditor, & unius auftoris iaus eft quidquid
^, 6. Statuit ea in aternum , in faculum & in univerfitate iaudabiie eftquod ipfa :

faculi ; praceptum pofuit , non & rerum pulcritudo muitiformi confitetur

prateribit ornatu, Ab ipfo ergo eft honor fanclo-
Omnia quae ad caeleftem beatitudinem rum ejus, & cornu populi
ipfos exaitat
funt creata, hanc plenitudinem fui offi- fui. Quoniam qui magna contulit per
cii fufceperunt , ut in Dei laudatione naturam, ipfe dat majora per gratiam.
permaneant .*etiam natura
cui operi Hymnus omnibus Jantlis ejus , filiis Itemf.n
humana fociatur, propter quod Apoito- JJrael , populo appropinquanti fibi.

Coloff.yi, lus dicit, Qu<e furfum funt fapite , non Hymnus eft cantigum, quo laudatur
& *• qua fuper terram Qua furfum funt qua- . Deus, & quo utuntur omnes fan6li ejus,
rite y ubi Chrijius efi in dextera Dei fe- omneique fiiii Ifrael ; non ilii qui fru-
dens. Bene ergo fpiritalis quifque de- ftra carnali iemine gloriantur: fed qui
votioni fe casieftium jungit , & in con- per iiiam, qua Abraham placuit, fidem
fideratione totius creaturas laudat artiii- nati, veri funt fiiii Ifraei appropinquan- R om , 9 7, .

cem, ut pro modulo fuo jam faciat ,

tes Deo per ipfum qui eft via , veri- & 8-

quod firje fine factura eft. tas, & vita.

Joan.^.6.

f. 7,
Laudnte Dominum de terra , draconcs ,
0" omnes abyjji. P S A L M U S CXLIX.
y. 8, lg niS >
grando , nix ,
glacies , fpiritus
procella , qui faciunt verbum ejus ^Antate Domino canticum novum ; lau- f, ,;
Terrse nomine appeiiantur ,
quaj vi- datio ejus in Ecclejta fanclorum.
cina funt terraz ; quidquid hoc nu- &
bilo aere aut humidum rore , vel m BEne laudantes Dominum canticum
pluviis, aut in nive , grandine gla- & novum cantant, non in vetuftate
ciale, aut in proceliis turbidum, vei in carnis, feu in ipiritus novitate viven-
corufcationibus apparet ignitum , terrae tes: Dei in fan#orum Ecclefia
ut Jaus,
& abyfii appeiiatione perftringitur . ceiebretur, qux fibi ex fide , & mori-
Quorum nihil fortuitis motibus fubja- bus, & charitate concordau Nam fine
a cec , & fingula * quaeque ejus legibus hac pariiitate nulla eft canentium fua-
ferviunt, qui ut vult , de omnibus at- vitas, nec eft modulatia concinens, ubi
que in omnibus, fecundum cauiTas oc- eft fides ac vita diifentiens,
cultae rationis operatur. Latetur Jfrael in eo qui fecit ipfum , t. a.

f, 9 , Montes &
omnes colles , ligna fruili- & filii Sion exultent fuper Regem

fera y &
omnes cedri, fuum,
t io. Bejiia y &
omnia pecora , ferpentes & Qui funt veri Ifraelitas, ipfi funt fi-

volucres pennata liiSion, five Jerufalem. Utrumqueenim

p7.103.i4 Nihil horum non in magna fapien- nomen unius eft civuatis , qua; conftat
tia faclum eft & idea quaedam per-
: ex Angelis & hominibus , ad eamdem He&.n.n
ftringuntur, ut univeriitatis Creator in focietatem per fidem, & fpem, cha- &
>2
* omnibus prazdicetur. ritatem de longinqua peregrinatione ten-
f, nf Reges terra , omnes populi & \
prin- dentibus . Qui ergo c ipe credit , fpe c

gau-
a Edirio Colonienfis , quippe, Aliae, queque. ncnt forte legendum , eft.
h Editi Lovan. Duac. &CoIon. in margine ibi mo- c Forte, fi4e ctedtt . j-diti fanncs» Jpc credit.
 . . . . .

EXPOSITIO IN PSA LMUM CXLIX. &CL. 309

gaude.it ;
quia Deus eft novi populi & ritatis, qui poflunt arguere errantes , &
creator, redemptor, & reclor.
& increpatione fua devios revocare.

Rom. 1».
Laudvnt nomen vjus in choro . in tym- Ad alligandos rvgvs eorum in compedi-
u,
r r ll
pano 0" pjalterto pjallant et.
i
bus , & nobilvs eorum in vinculis
Chori nomine concordia fignificatur ferreis
laudantium, quorum voces nifi fuerint Potentes mundi, & reges ac nobiles,
conionae , placere non poflunt Ratio- . nifi Deum timeant ,
quem timebunt ?

nalis itaque cantus, cujus tota cft in fi- Sed prsedicatur lllis Evangelium Chri-
de & charitate modulatio , neque in mo- fti, & percutiuntur framea bis acuta :

ribus neque in confeflione diflideat

, : annuntiatur illis judicium , & auditis
fed bene utatur pfalterio & tympano , auernis fuppliciis finiftrorum, ligantur, Ew/,"'**J
diligens Deum, diligens proximum/ Sc & compcdcs fapientis ab initio
b
amo- b
in tympano & pfalrerio manus conci- ris accipiunt : ut dura praecepta mol-
nat voci, &
impleatur opere quod ore liant voiuntatem ,
c
& fit obedientibus c

cantatur. In tympani autem & chor- blandum, quodalperum videbaruraverfis.

darum extenfione crucifixio carnis acci- Ut faciant in eis judicium confcri- $. p.

pitur : quia nervi quanto plus fuerint ptum : gloria fjac vji omntbus fan-
extenfi, tanto acutius fonant. clis ejus .

«•
t
Quia beneplacitum efi Domino in po- Omnium ianclorum glom hxc eft ,
pulo Juo, & exaltavit manfuetos in ut totus mundus fubjiciatur Deo, & di-
Jalutem ., vinis legibus, quarum juftitia uniformi-
Quid tam benignum ,
quam eft Do- ter ubique confcripta eft , fimiii obfer-
minus in populo fuo , quem dignatur vantia, ferviatur. Ad hoc enim utuntur
convertere averium , fufcipere correftum, in omnibus gentibus fpiritus poteftate,
juvare pugnantem, & coronare vincen- u^ ubique cantetur canticum novum ,
tem.? Dabit enim exultationem humili- & omms lingua confiteatur^ quoniam Do- Philip. z.

bus & inde eriguntur manfueti , unde

: minus Jefus-Chrifius in gloria eji Dei "*
premuntur elati. Patris.
a , Exultabunt fan&i in gloria , latabun-
t

tur in cubilibus juis P S A L MU S CL.

Exultatio fan£torum, non in di vitiisy
non in honoribus, neque inullaeftpro- JLuAudate Dominum in fanilis ejus.
^ # Iw
fperitate terrena : fed in cubilibus fuis ,

id eft,
men non
in confcientia
fibi ,
bona
fed gratiae
,

Dei
quam ta-
adfcri-
AD confeflionem
Dominum in fanclis
pertinet
fuis
gratise y
lauda-
bunt; ne de hominibus fibiplacen-
fint re , habent fanclificatione quod
cujus
tibus , fed fint de his qui in Ghrifto, fancti funt. U^de in alio. Pfalmo dici-
gloriantur tur , Mirabilis Deus in fanilis fuis ut pr 6 . : .
f
a
* Exaltationvs Dvi in faucibus eorum y quidquid in virtutum atque meri-
illis

#. 6. & gladii ancipitvs in manibus eo-. torum eft, totum ad Dei gloriam refe-
rum. ratur.
Deode omnibuspro-
Gratias agentes Laudate eum in frmamento virtutis itfm
f, u
ipfum exaltant, & ad ip-
fectibus fuis, ejus
fum referunt quod ei placere noverunt, Laudate eum in potentatibus ejus: lau- *•

Apoc.\.\6 habentes in manibus fermones, Dei , qui date eum fecundum multitudinvm ma-
Hebr.^.n. eft gladius bis acutus, efficax & carna- gnitudinis e/us.
les affettus dividere, & peccata refeca- Omnia
inftrumenta laudum Dei,
ifta

re. ipfi fan6ti

funt , per quos ad Dcura
y t
Ad faciendam vindittam in gvntibus % multiplex fonus concinentis confeffionis
objurgationvs in populis emittitur. Et ideo in omnibus eorum
quo infidelium corda
Poteftas verbi, officiis laudatur Deus ;
quia omnis ca-
feriun.tur, non folum praefidentjbus da- nentium motus, ejus Spiritu quem. prae--
ta eft, fed omnibus etiam difcipulisve- dicat, animatur.
Lau-
a Editiones Lugd. & Lov. Exuleationei Dei . Sic exaltant &c.
quoque legit Augultinus. hoc loco, & Hieronymus in b Duac. &
Colon., edit. &
fit. Lugd. 5c Lov. C^ fit.
Libro Pfalmorum juxta H.ebraicam veritatem transhu c Forte, timoris, Quia Initmm fapientne ti,r.vr Do-
to. At Editiones Duac. & Colon. ut Vulgata noftra mini. Pfal. 110. n. & tota hujus verfus expofitione
habent, Exaltathnes Dei. Quod pariter fcripfit idem timor innui vidctur, etfi, Editi omnes habeant anw
Hieronymus in utraque verfionc ex lxx. interpretibus rii ; & Auguflinus ait, Cap/Jii a timore, confnmmarix
femej & iterum emendata . Sic quoque fcripfiffe S. ad fapientiam.
Profpeturc fuadet , quod in expofitione dicat , lpjum
 . . , . .

a
310
a
S. Prosper I A O^ U I T A N I

f- h Laudent igitur eum in fono tubce Laudent eum in cymbalis bene fonan-
r.y.
Propter excellentiflimam Evangelii in tibus

PJaUs.i. Chrifto declarationem In omnem enim . Dum unufquifque honoratur a pro-

terram exiit fonus eorum^ in fines or~ & ximo, non a fe ipfo . Cum autem di-
bis terra verba eorum citur,

Itemt.}. Laudent eum in pfalterio cithara & Laudate eum in cymbalis jubilatio- !t*>» f. j.

De fuperioribus fcilicet & inferiori- nis :

bus, tamquam eum qui fecit caelum & Evidenter oftenditur, per omnia ope-
terram : ut pfalterio caeleftia , cithara ra mufica, non corporeos fonos, fed af-
autem terrena laudentur Quia cavum . feclus animi defignatos; Siquidem nulla
illud lignum, fupra quod chordarumre- ratio finat , ut jubilatio efle poflit in
fultat exteniio , in pfalterio fuperius ,
cymbalis, nifi ipfa c/mbala ad motus
in cithara habetur inferius. animi transferantur . Cum enim mens
Laudent eum in tympano choro & . cceptas Dei laudes verbis non poteft
Dum ad fimilitudinem tympani, quod explicare admiratio ejus fimilis fit ju-
,

de ficco extenfoque fit corio , ad con- bilationi, quae in eo miratur fono, qui
fefllonem Dei fenfus mutae carnis ap- nuliis fyllabarum comprehenditur arti-
tuntur , &
ad fpeciem chori focietas ca- culis. Nihil ergo extra ipfos fanclos ,
nentium in omni modulatione b concor- quibus laus Dei indicitur , cogitetur ,
det, ut nihil diverium de eo cui cani- nec vile aliquid fpiritalibus officiis fen-
tur, fentiatur. tiatur. Et quia fapere fecundnm car-
btmf.^. Laudate eum inehordis, organo. & nem mors eft.
Id eft, in quolibet inftrumento mufi- Omnis fpiritus laudet Dominum . Al- y-
# 6t
co , quod vel pulfu poteft fonare , vel flatu. leluja

a Lugdun. &
Lovan, hic &
vetfu fequenti , Lau- Vox enim forte textui inferta eft a Profpero differente
iant Quac.
. &
Colon. Laudent quod propius acce-
. in Pfalmum.
dit ad Laueiate eum quod in Auguftino ,
,
omnibus & b Fotte concordat : aut przecedens & mutandum
codicibus facri Pfalmorum texrus habetur , in omni in ut.
verfu atque in ommbus S. Hieronymi editionibus .

F I N I S.

AD-
 . ,

Jii

A D M O N I T I O
I N SANCTI PROSPERI
Librum Sententiarum ex Auguftino delibatam

EA ipfo
erat fanHi Profperi
<variis in libris
in Auguftinum
traditcc partes
,

propenfio
fngulafque
, is %elus ;
do~\rince

ut
ab
cum
hunc folum penc avc~\orcm doi\orcmque a pucro fibi fequendum propofuif-
omnia ejus dfflata quanta potuit diligentia comparavcrit (5*
fet^ fibi ,

eo fludio ,
quo major inveniri nequ:at, animi penetralibus imbuerit . Sed
ne tot tantarumque rerum fibi fubreperet oblivio , immo ut ccelejles fan-
c~\iffimi Antifitis regulas pro Jpeculo fibi effent , regendifquc fingulis
njitce paffibus infcrvirent ; quce jufius fcripta legerat ,
fedulijque curis

fuerat meditatus , ea in fummam quamdam , brcvefque quafi fententias ,

memorice juvandce renovandceque gratia collegit . Ouo in opcre non fuis

tantum profeElibus , fed i$ aliorum ommum utilitati mirum in modum
confuluiffe invenitur. Ex his enim qui Auguftim Opera legevint , do-
~~\rinam ejus fub uno veluti confpeb~\u exkiberi fibi gratulantur: qui ve-
ro in iis adhuc rudes 1$ inexperti , eorum prolixitate detcrrerentur , bre-

vi ijla tam fublimis tamque folidce do~\rince quafi tabella , ad fedulam

ipforum leSlionem accenduntur. In hoc autem libro ca mavime quce mo-
rum cedifcationem promovewit collcgiffe videtur ,
quamquam non pauca,
prcefertim fub finem Ubri^ etiam de pracipuis magifque arcanis religio-

nis fideique noflvce myjleriis non pretcrierit

Quia vero funt hcec in phrifque ita brevia , ut aliquid plemori eo-

rum intelle~\m apud nonnullos homines defuturum videri poffet ; ideo

notata exhibentur in margine loca ipfa in quibus eadem jiilo diffufiori

fcripta habentur , ($ unde breves ifice fententice funt excerptce . Quce

nos in Appendicis fecunda partc exhibenda duximus / ne Lec~lor alio-

rum libromm vel indigus, vel forte confulendorum piger , bic letiorum
fruc~\u omni modo privaretur*
De hoc opere notarunt eruditiffimi operum fanc~\i Augujlini Editores
Monachi Sangermanenfes Beneditiini , in Appendicis tomi io. parts
5

tertia p. ^i^. Sententias in editis codicibus trecentas 19 nonaginta con-

tineri . Vriores triginta feptem , aliafque inter fubfequentes perpaucas de-

cerptas effe ex ipfius Profperi Commentariis in Pfalmos : ceteras au-

tem cx operibus jiugufini , cujus fantli DoEloris , cum verba nonnum-

quam mutata effe deprehendamus ( fubjiciunt
illi provide , ) eam ob
cauffam optimum fac~\u judicamus , fi moneamus ut infpictantur ea loca,

e quibus mens Augufini magis efl expreffa quam dic~\io . Id vero prce-
JlamuS) c regione hujus generis fententiarum adfcripto njerbo, Vide .

Col-
 312 A D M O N I T I O.
Colbertinus Codex notatus 323. (
quod unum ijlius libri exemplar ma-
nu fcyiptum reperire nobis licuit, ncc ipfum admodum 'vetus , ) fentcn-
tias feptuaginta fex, non plures reprcejcntat , fcilicet oblodecim primas ,

iff omiffa decima nona , 'vigefrmam , njjgefimam-primam , i$ alias ex

.;, fubfequentium ferie feleElas , cum hacce ad illas prccvia annotatione :

Profper ifte Equitaneus fuit, Tolonenfis civis ,

qui reli&is re-
bus fscularibus , ad divina fe omnino negotia tranftulit , f&
quafdam ex beati Auguftini fententiis carpens , iftum librum
compofuit &c. Vlures ex boc libro fententia inter jirauficani fecundi
3

Concilii canones relatce funt j 15 permultce fub nomine Profperi citan-

tur a Floro feu Beda Vulgato in Paulum . Quibufdam etiam ex his

fentcntiis ufus efl ille

,
qui Zephyrini , Callifti L iff aliorum Koma-
norum Pontificum decretales epijhlas conpnxit . Hablcnus DoEliffimi <vi-

w, quibus tot nominibus objiribla fludiofovum multitudo.

lidem wri dobliffimi cum hunc fententiarum Profperi librum rurfus
excudi in fine tomi decimi Operum fanblii Auguflini curarent , obferma-
runt in quibufdam libris fententias numerari obloginta 0R0 , in aliis <ve-
ro nonaginta fupra trecentas, cujus njarietatis cum originem non nota-
rinty nos re examinata , hinc ortam animadvertimus ,
quod in editionibus
•inhugd. ^Augufiiniana prioribus bis notati reperiantur numeri duo , in aliis *
Du*c.
336. iff 337. in aliis 'vero * 340. (Sf 341.
vienfi & 2slos autem quibus ,
prceter Codicem illum Colbcrtinum , fas fuit alios
bacrecen. . '
n I r 1 n l
• •/ / r •

timibus. duos , tam per njiros ad prcefxandum Jiudwjis omnwus beneficium para-
tiffimos ,
quam per nos ipfos confulere , njidelicet Remigianum unum ,
id ej\
,
qui cfl Archimonajterii fatibli Remigfi Remenfis ordinis S. Be-
nediHi , alterum Jolienfem ,
qui jcilieet alias fuerat njiri clariffimi Clau-
dii Joli Trcecentoris ifS Canonici Ecclefice Parifienfis^ nunc ex ejus le-

gato JaElus efi njenerabilis Capituli ejufdem Ecclcfice > horum ope nu-
merum fententiarum ad 392. crefccre poffe judicanjimus , adnotatis tamen
pnorum editionum numeris, ne quid LeSioribus ex hac mutatione incom-
modi crearetur.

Cum deniquc , ex dicendis infra in Jidmonitione TLpigmmmatis S.

Trofperi pvafigenda , conjici pojftt, hac carmina ab ipfo circa tempus
Concilii Chalcedoncnfis anno 451. habiti fuiffe compoftta , in hifque
,

eafdem qv.ce hic funt ut plurimum fententias, flriblice orationis limitibus

inclufas obfer<vare non fit arduum : hinc ifium quoque fentcntiarum IL

brum huic , ut njerifmile nobis videtur prcenjium circa idem tempus
, 3

concinnatum arbitramur .

TI-
 . . . .. . .. . ... . .
. ; . . . . . . . . ..
. . . ..
.. . . . .

3*3

TITULUS SENTENTIARUM S. PROSPERI.

I. QVx fit verit innocentia . LXXVI. De ratione pfallendi.
II. Debominibut diligendis LXXVII. De timore
III. De
vera <etcrnitate LXXVIII. De retia follicitudine
IV. De patientia Dei. LXXIX. De virginitate
V. De uhione Dei LXXX. De modo babendi.
VI. Dc vcra Dei /audatione . LXXXI. De cogitationibus
VII. De virtute charitatis. LXXXII. De cantico novo .

VIII. De doclrina apofiolica. LXXXIII. De vera bumilitate .

IX. De qu<erendo Deo . J-XXXIV. De defperantibus
X. De fafiidto fpiritali . LXXXV. De divitiis
XI. De bonotum iy< malorum finibus LXXXVL De vera bonitate
XII. De tranquittitate ultionis Dei. LXXXVII. De mali impunitate .
XIII. De bono intelleclu. LXXXVIII.D* bono bumilitatis.
,XIV. D; renuic ttabtuc in carnt viventis. LXXXIX. De fepultura.
XV. Di vovcndo Deo. XC. £)e gaudio reilo.
XVI.
XVII.
Dc jufiitia &
gratia .

vrir
XCII.
Q"'* bomir>em Oeo jungat.
De fupern<e pa:ri<e eivibus i) c bono prglio.
XVIII. De camis cupiditate vincenda. XCin. De fpe fidelium.
XIX.. De angufia vtt<e via XCiV. De temporibus.
XX. De pr<emio Cbrifiian<e religionis- ® e cbaritatis Mgmento.
XXI. Dc occultts non juuicandis vrvi ® Aefee^ malorum.
e tt
XXII. De adiutorio Dei. vrn tt Vn<ie odb<ereatur
^r^X!." Deo.
XXIII. De pafiionibut fanSorum. 11
VcjufiitU.
XXIV. De fcteniia boni -
Y?^
XL.lA._
'

Y)e tolerantia.
XXV. De amorc kfts. C- Ouid fit ctamor ad Deum
xxvi.' De fcrtttandis mandatis Dci De confitendo peccato .

XXVII. ~i
Dc proficicndo. De perfetf.one.
XXV III. j)g duplici opere Dei.
rilT
® e ^aborlbus prtfentit vitce .

XXIX. r-iv
CIV.
£) S obfervantia pacis Ouod imago Dei bomo fit , nunc obnoxia
XXX. De cflodia Dei. vanitati
XXXI. De a d)utorio Dei, ®e erudit,one divina.
rvi
yyyTit De " mundi m Cbrifiianos. rviT
Qttod tota infidelium vita peccatum fit .
XXXIII. De patientia fidelmm. fundamento fpiritaR.
rvilT
t-VIIL
XXY\7' Di mn
obf(cluiis debitts -
q U0(j recor(j att0 ve j jjiivto ca dant
YYYvi De t0 eranAa varietate mundana.
'
'" Deum -
riv ®e
vvvvm De «Stfi.-jttone domus Dei.
rv' ^"' ' miracu ^a videant
YYvuni De * ter*if & audlit - ~^*' De mijericordta veritate & jungendis .
YYYI
XXXIX.
&C ty e c,,arlt<it >5.
^yj' De tentaiione imitatione & Cbrifti
£> e juflionibut Dci. p.t~:h De cuptditate iy> cbaritate .
XL. U
De intcnporati fcientia Dei.
7^ r Df S audio Cbrifiiani.
XLI. CXIV.
XLII.
De providentia Dei. D efabbato.
XLIII
De impunitate peccantium.
CYV1 Quo<i bomm cum g audio fft ftciendum.
De leo's liitera Quod non bomines , fed bominum fit fu-
^rJ' De lege fr gratia .

rvvrr
gienda P erverf,tas -

Be promijjlone Dei. LAV • Quod fint vitanda peccata non timore

£, v j
&
,

£, v ,, fidctium cutpis , iy infidelium bonis

rvvilT pctn<e fed amore jufiitice
alvu. De ma!ig V0 juat atis effeclu. L.AVUI. De
,

humiti confeffione , i^fuperbajaclan-

XLVIII. Defupcrbia. tia '

XLIX. j)e imparc ufu fortunct

cxix '
°~ UOt* '"'1"' malttm P ro e bonis-
'

CXX f
*-• De morte fanilofum fidelium perfevcrantia
LI. j)e puritate quam non perdit invitus
CXXl De propria facultate bominis
CXXII
LII. De fortitudine tolerantice
CYVIII
^
® e contrartis moribus.
LIII.
LIV.
De itbera fcrvitute , & dominio fcrvili.. Qualiter accedatur ad Deum , vel rece-
De oblatione votorum.
rvvTV datur a Deo -
LV. De Ds
LVI.
ejjentia deitatis.
^Ovv
CAAV.
vera libertate ..

Quales nos diligat Deus.

CXXVI.
De toterantia.
LVII. De intemporali operc Dei. Vndc fit bonum nofirum.
LVIII. De principati omnium rerum caujfa CXXVII. De incarnatione Verbi.
LIX.
LX.
De fupcrbia diaboli Cbrifii bumilitate.
, & SJvt^v
1*
De'fide intellcBus.
De fpiritatibus augmentis
CKYY ® e fuP erbia -

,LXL De ineffnbiti exceilentia Deitatis. Dlf P er fe ^ ione fcfideriotum

LXII. De vera bcatitudine.
rvYYT
^vvvit De duobus don]s g ra t't<e-
LXIIL ottid fit ejfc cum Deo. De laboris fine -

LXIV. CXXXIli
LX v
De incarnatione Verbi Dei.
q U0 o(n cdiendi ftnt mali.
CYYXIV ® e miracutis
iniauitatis tefione.

rYYYV De
.
vifibilibus iy> invifibilibus
LXVI. De labore fingentium mendacia ® e fu 'J entibus diabolum.
LXVII. De divinis fcripturis.
CXXXVI De pravis cupiditatibus
LXVIII. De oratione Domini.
CVYYVII
Df adulatione
{ -'YYVTIl'
LXIX. De Hacramcntorunt perceptione De ma ^e confcto ""iwO'
LXX. De taudando Deum.
rYYYlY
~. quam vitium.
Y Quod prior fit natura ,

LXXI. De acceleranda converfione

j
De ^ingelis &> hominibus malis.
LXXII. r „,j
j)e bumilitatc orandi.
Jttv-i it ®e conditionc creaturce.
LXXIII.
LXXIV.
De admiratione creaturamm.
De anima inordinata. CXL'II
De bono ^
ma ^° Amore '

rYHv Dt * bono cre atur<e

LXXV. De posna peccati. Mri
CAHiv. Dg vi(io m ur*.
S. Projperi. Rr CXLV.
 . , .. .. ,, . . .
, . .. . . . ,.. . . . ..,
. . ,.. .. . . .. ..,
.., ... , . . . . . .. ... . ,, . . .

K4
CXLV. Quod nen fit in De» aut pigra vaca~ CCXXIII. Quod prnceptum D« levt fit amanti
tio, aut laboriofa induftria CCXXIV. De cbaritatt
CXLVI. Quod Dcus tantum eft Creator. CCXXV. De operibus bonis
CXLVII. De prima i& fectmda corporis morte. CCXX V I. De lapfu ^4.dam,iy converfione fideiium.
CXLVIII. De morte piorum. CCXXVII.
CCXXVHI.
De
De
tempgralibus deliciis & pcenis.
CXLIX. De Martyribus non baptizatis Trinitate.
CL. Quod non fecundum bominem fed , fe- CCXXIX. I^ullam mali ejje naturam.
cundum Deum vivendum fit CCXXX- Ouid fubtatum fit diabolo
CLI. Dc diver/itate human<e affeflionis CCXXXL De profmditate iniquitatis.
CLII. De arbitrii tibertate vera .
CCXXXII. QuodDeus mifericors fit in tribulationibus
CLIII. Quod cor ad Deum fit babendum CCXXXIII. De divitibus Cbriftianis
CLIV. De vita beata.
CCXXXIV. De fide Mraba
CLV. Quod nemo fiat bonus , nifi ex malo CCXXXV. Dc perfeverantia in bono.
CLVI. Ds civibus terren<e civitatis , ac aeleftis,
CCXXXVI. Quod omnis tocus in Deo fit
CLVII. De ira Dei.
CCXXXVII. Q e duabus vitis
CLVIII.
CLIX.
De perfequentibus Ecclefiam. CCXXXVIII. ji
CCXXXiX.
^ f, ene fa j, m j„i _

De fint boni &> mali Y) e obedientia.

CLX. De natura. CCXL. De eruditione bonorum per malos
CLXI. De animi ctquitate CCXLI. De confcjfione
CLXII. De prctcepto cbaritatis. CCXLII. Quod non fit gloriandum de fci entia
CLXIII. De concordia obedientia, & CCXLIII.
CCXLIV.
Qualiter regantur corpora
CLXIV. De conditione fervitutis De timente poenamfa amantejuftitiam .

CLXV. De prcelatis CCXLV. Quomodo Deus colatur

CLXVI. De regimine populi. CCXLVI. De corde reclo.
CLXVII. De vita anima CCXLVII. De benevolentia ju/li erva impios .

CLXVIII. De juftitia bominum, CCXLVIII, De fimulatione pacis cum inimico.

CLXIX. De plena pace CCXLIX. De amore (j> timore
CLXX. De prima £5* fecunda morte CCL. Quem non frangat infelicitas.
CLXXI. De caujfts incognitis operum Dei. CCLI. Quaiiter dives pauper eft Dti.
CLXXII. De falfa fiducia ,
CCLII. De gradibus pietatis.
CLXXIIL Quod nibit profit bomini, fiinvitusbt-
CCLIIL De pctitionibus contrariis Dea.
ne jaciat ,
CCHV. .
De mtndacio
CLXXIV. De obedientia CCLV. Jtem de mendacio
CLXXV. ptf vera diltiliont. CCLVI. De primo iy> fecundo bomine'.
CLXXVI. De non corrumpendis CCLVIL De Itgis littera .

CLXXVH. Ouod Deus omnes creaturas bonasfecerit CCLVIII. De mandato Dei, £9* timore
CLXXVIII, Quod juftitia iniquis odiofafit ,
CCLIX. guod le>c Dei fecundum naturam fit.
CLXXIX. De ctgritudint aiimj CCLX. gloria non babenda, nifi in Deo .
>t

CLXXX. De bomine benigno CCLXL Quid per inobedientiam perdidit bomo.

CLXXXI. De veritate odiofa CCLXII. De laude iy pr<emio fidei.
CLXXXII. De tolerantia CCLXIIL Cur Sapitntia Dei per carncm vtntrit
CLXXXIII. De egeftate human<e intttligtntict ad bomines
CLXXXIV. De vera ctternitate Dei. CCLXIV. De bona fama
CLXXXV. De non defperandis peccatoribus CCLXV. Quid reclc dihgatur
CLXXXVI. Qua/ittr pax a Dco qu<eratur, CCLXVI. De infipienti cloquentia
CLXXXVII. 'He jufle flagtllatus doltat CCLXVII. De indolc ingeniofum bonorum.
CLXXXVIII \}t peccator fibi difp/iceat CCLXVIII. De diligendo •&> non diligendo peccatart.
CLXXXIX. De qusrtndis pr<tfidiis in pace CCLXIX. Quod prima ad Deum viafit Cbriflut,
CXC. De altari Dei dupiici CCLXX. Quodmclior fit qui fallitur quamqui ,

CXCI. De fine legis , mentitur

CXCII. De malct confcienti<e p<ena .
CCLXXI. Dc dileilione bonorum aternorum , aut
CXCIII. De vera peccatorum remijfiont temporalium .

CXCIV, De ruminantt ver&um Dei. CCLXXII. De fame iy> faflidio fpiritali

cxcv. De imperio anim<e , CCLXXIII. De laboribus piorum,
cxcvi. De miftricordia Dei CCLXXIV. De cbaritate .

CXCVII. Dc difcretione bontrum iy> malorum. CCLXXV. De ftagellis Dei

CXCVIII. De terreno amore CCLXXVI. De pajfionibus fidelium.
cxcix. De bareditate <eterna. CCLXXVII. De originali peccnto.
cc. De felicitate CCLXXVIII De providentitt Dei operantis.
CCI. De remediis p<enitenti<e .
CCLXXIX. De obfervatione fabbati.
CCII. De bonis occultis fanilorum CCLXXX. De requie Dei
CCIII. De inimicis bonorum. CCLXXXI. De initio temporum.
CCIV. De vigore fidei Cbriftiance. CCLXXXIL Quod abjeilijjima etiam divina provt-
ccv. De purgandis eleclis dentia regit.
CCVI. De bonis qu<e ntmo. amittit invitus , CCLXXXIII. .Animam rationalem in fpir',ta!ia eri-
CCVII. De fine fidtlium gi debere
CCVIIL De trifiitia. CCLXXXIV. Quod in miracuhs nibil fiat contra
CCIX. De peccatis pr<eteritis. naturam
ccx. De veritate. CCLXXXV. De incommutabili ratione operum di-
CCXI. De impunitate peccatorum , vinorum
CCXII. De pr<evtntu mifericordict Dti. CCLXXXVL Quod naturale fit nobis velle vivere,
CCXiir. De effetlu fupplicationis non autem male vivert
CCXIV. De proveclu bonorum per tentationes CCLXXXVU.Qua/iter homaprdfentia Dei iltuminetur
ccxv. De propbetiis implendis CCLXXXVIIlDfo obediendum
ccxvi. De idolis CCLXXXIX. £)e excellentia buman<e natur<e
CCXVH. De corporibus bumanis CCXC. De poteflate nocendi,
CCXVIIL De fiti bona CCXCI. Quantum (y> quale bonum fit Deus.
CCXIX. De meditatione fidetium in otio iy>aBiont CCXCII. Quod nulla creatura maia fit in natura
ccxx. De fimutationis ma/o . CCXCIII. De magnis operibus Domini.
CCXXI. Tosna anima juflitiam defertntit . CCXCl V. De fuperbia i^r invidentia
ecxxii. De duabus civitatibus. CCXCV. Qualiter plenitudo divinitatis babitet
in
 .
. . . . .. . .... .. . . . . .. . . . .. .
. .. . . .
. . . .

315
in Cbriflo corporaliter CCCXLVI. De cbrifmate
ccxcvr. De vitiit expugnandis cccxlvii. De vero lumine
CCXCVII. De fortitudine genti/ium iy Cbri- cccxLvnr. Quod verus Deus is* verus bomo
ftiflnorum fit Cbriflus.
CCXCVIII. Qttod nul/uin ma/um fit , nifi in a/i- CCCXLIX. De miffionc Verbl.
quo bono. CCCL. De fide Tatris & Filii
CCXCIX. 'N.ullis
De
meritis gratiam pr<eveniri. CCCLI. De Deo &
bomine Jefu CbriHo.
CCC. circtimcifione isr baptifmo . ccclii. De unitate divina Trinitatis-
CCCI. De primo fecundo bomine& CCCLIII. Quomodo docuit Tater Filium.
CCCII. De judiciis Dei.
De nativitate jufiorum
CCCLIV. De fide &
veritate.
CCCIII. CCCLV. De bono odore Cbrifli.
CCCIV. De natur<e buman<e qtialitate. CCCLVI. De facu/tate credendi
cccv. De morte peccatorum, CCCLVII. De vera dileSione.
CCCVI. De pcena peccati CCCLVIII. De bipartita mundi fignificatione
CCCVII. De bona inflitutione bominis. CCCLIX. De vitanda fcientia gloria
CCCVIII. De abolitione peccati. CCCLX. De laude qua fe prttdicat Deus .

CCCIX. De gratia Dei CCCLXI. De remittendis peccatis.

cccx. "Njmincm, nifi Deo mifetante fal- CCCLXIL De impletione defideriorum jufto-
vari rum.
CCCXI. I^jbil excufationis competere pec- CCCLXIII. De confitendo bomine fefu Cbrifto
catori CCCLXIV. De aternitate
CCCXTI. De bi r qui Spiritu Dei aguntur CCCLXV. De fide.
CCCXIII. Quid fit liberari a corpore mortis CCCLXVI. Quod propitius fit Deus , non an-
bnjus . nuendo malorum vttis .

CCCXIV. T^iiii/ bominem pofie fine Deo. CCCLXVII. De dileclione Cbrifti ergo di/igtntet
cccxv. De vcra jufiitia
CCCXVI. Quod Cbriiius fo/ui fine peccato CCCLXVIII. De vite {9* pa/mitibus vitis.
fibiit pwnam peecati. CCCLXIX. De bumante iuftiti<g modo
CCCXVII. d gratia non jit ex natura. CCCLXX. Quod fola divina fubftantia vere
CCCXVIII. De mifertCord.ta {y judicio fit fimp/ex.
CCCXIX. De ertgcndti lapfis . CCCLXXL Quomodo fitit , & cft , iy> erit ac~
CCCXX. De contemnenda mundi gloria. cipiantur in Deo.
CCCXXI. De teir.ror.i/ibus bonis relinquendis. cccLxxn. Quod donum Dei fit diligcre Deum.
CCCXXII. De cci)Un'r.da ira CCCLXXIII. De pace Cbrifti
CCCXXIII.
CCCXXIV.
De lege guxtia. & CCCLXXIV. Omne tempus a Deo effe difpofi-
De fibbato tum.
cccxxv. De bii qv.# bominum propria funt. CCCLXXV. De unitate Trinitatis
CCCXXVI. De infeparabi/i opere Vatris & CCCLXXVI. Quod gignendo dedit Tater omnia
Filii Ft/io.
CCCXXVII. baptifmi facramentum.
Ctti profit CCCLXXVII. De cufiodia Dei circa nos
CCCXXVIII. Ouomodo Cbrifius fit Veritas . CCCLXXVIII. De gratia Dei, qua omnt bominis
CCCXXIX. De cbaritate. meritum praevenitur
cccxxx. Quomodo Chriftus re/iquerit patrem CCCLXXIX. De amore quo Dcum amare debe-
£9" matrcm . mus
CCCXXXI. De comparatione primi Jldam is< CCCLXXX. De indivifo Tatris , isrFilii opert.
fecundi CCCLXXXI. Quomodo Filius fubjtUus erit Ta-
CCCXXXII. De incarnatione Verbt: tri.
CCCXXXIII. De duabus nativitatibus bominum CCCLXXXII. Quod omnia bona tx Deo.
CCCXXXIV. De diverfitate bonorum in Deo. CCCLXXXIII. Quod pnefcientiaDei ncmincmpcc-
CCCXXXV.
CCCXXXVI.
De anima inte/leSu. & CCCLXXXIV.
care compel/at.
De /oco orationis. De cognofctndis crtaturis qua non
CCCXXXVII. De fenfibus corporis judicio , & CCCLXXXV.
videntur .
Quo remedio vulnera anim<e curen-
CCCXXXVIII. De vita Fi/ii Dei. tur.
cccxxxix. Quare Fi/ius , & non Tater dici- CCCLXXXVI Quod omne vitium eft ctntra na-
tur iudicaturus turam
CCCXL. Quomodo voluntatem Dei isr< no CCCLXXXVII. De p<ena peccati .

firam faciamus CCCLXXXVIII De varietate remediorum.

CCCXLI. De doclrina Vatris per Verbum CCCLXXXIX. De vitio anim<e.
CCCXLII. De carne Cbrifii. CCCXO j)e /egeomnium artium veritatt.
CCCXLIII. Qui edunt corpus Cbrifii. CCCXCI. Quo incitetur cor ad difcendum.
CCCXLIV- De ma/orum felicitate CCCXCII. De divitiis i$rc. non fuperbitndum.
CCCXLV. De mutatione cordis.

S. Profperi, Rr SAN-
 . . . . . . . .

3*6
i^s^ap^Eap 1

SANCTI PROSPERI
A Q. U I T A N I

SENTENTIARUM EX OPERIBUS
San&i Auguftini Hipponenfis Epifcopi delibatarum.

* Scriptui
fortecirca
L I B E % U H U S. *
annum
450. aut I. ptus ,
parcit etiam negatus , & magis Ejufdem
inPf.i&i.
45i. vult vitam peccatoris, quam mortem 8.
a a Qua Jit vera innocentia
& oblatio cor-
; il.
Vide Aug.
eruditio eft pamitudinis ,
ibid. app.
Nnocentia vera quaenec
eft, reclionis/ nec ulla ipfius opera miferi- v. 230.
Ex Pro
fperiexpo fibi, necalteri nocet. Quo- cordia vacant; quando homini & indul-
fitione in niam qui diligit inquitatem^ gentia coniulit, & flagello.
Pfal.' 100.
*• odit animam Juam Et ne- . V.
T-
Vide Aug. mo non prius in fe; quam * De ultione Dei. f
Profp. ibi
infra app.
2i<>. in alterum peccat. Divina bonitas ideo maxime irafci- tf.Q.
f.
profo. in II. tur s in hoc fzculo, ne irafcatur in fu- I
eumdem
Pf.t-i- De bominibus diligendis. turo : & mifericorditer adhibet tempo-
Vidt Aug. Sic diligendi funthomines, ut eorum ralem ieveritatem, ne azternam jufte in-
ibid. in
*pp.p.i29- non diligantur errores : quia aliud eft ferat ultionem
amare quod fa£K funt, aliud odifie quod VI.
faciunt b De vera Dei laudatione.
lbid.y.iu
III. Vera eft, confefliobenedicentis, cum
De vera aternitate idem ionus eft & oris & cordis Bene .

Vera aternitas, & vera immutabi- i>

autem loqui, &male vivere, nihilaliud
litas non eft, nifi in deitate Trirutatis: eft, quam fua fe voce damnare.
cui quod eft efle, «perpetuumeft: quia VII.
natura initio carens , incremento non De virtute charitatis.
indigens, ficut nuilum finem , ita nul- » Dile£iio Dei & proximi propria&
Ejufd. i»
lam recipitmutabilitatem. Creaturaau- fpecialis virtus eft piorumatque fanclo- Pfal. 103 .
Profp. in
P/al. Iol, tem etiam iliaj , quibus Deus aterni-
<* rum , cum csetera; virtutes & bonis & Aug.
f. 3. Vtde
inf.
f. 18.
tatera dedit, vel daturus eft non pe- , malis poflint efle communes. app.p.130.
d
nitus omnis finis alienaj lunt: quianon VIII.
funt extra commutationem ; dum finis De doftrina apoftolica.
illis eft, & temporalis inftitutio, & lo- Do&rina apoftolica k tam falubris K

motio, & ipfa in augmentum fui Profp. ibi.

calis tamque vitalis eft , ut pro capacitate
r. ».
fa£ta mutatio. utentium neminem fui relinquat ex- ! 1

IV. fortem Quia five parvuli , five ma-

.

De patientia Dei. gni , five infirmi , five fortes habent

Patientia Dei, « qua parcit contem- in ea m unde alantur, &unde fatientur. m
IX.
a Mf. Jolienfis, De vera innocentia g In MiT. Remig. &
Jolienfi defunt hxc, in 6ocf<f
b Mff. Remigiano-Remenfis Jolienfis, immortali- & cu/o; &
pollea, in futuro : quJE necin expofitione PfaL
tas: ut in expolirione P/almi ioi. legitur, ckadoram mi ioz. legunrur.
Editorum oninium notatur. h Edit. Colon. vetus, De vera confejfwne; five laU'
c Mf. Remig. femper eft. Editi in matgine , perfe' datione
Bum eft i Charitas D«, utinexpofitionePfal-
Mf. Jolienfis ,

d Mfl. R^rnig &

Jol addunt hic, etiam: utlegitur mi ejufdcm apud Profperum.
Jegitur,
in expofitione Pfalmi in marginc citati, qua voce ra- k Sic Mf. Jolienfis . Edit. Colon. vetus , tam falu.
men hic loci carent Editi noftri omnes. bns atcjue vitalis eft . Mf. concinit Pfalmi expoiitio .
e Editio Colonienfis anniijji.paulo alirer, Patien- Edit. Lugdunenfis, Lovanieniis, Duac. Colon. re- &
tia Dei magna eft, qua &c. eruditio cft panituciinis & centior , Jalubris atque vitalis eft .
oblatio correBionis : nulla enim Qhrif/i opcra a mtferi- 1 Mf. Rtmigianus , dimittat, ut in expofitionePfal"
cordia vacant quoniam &c. Mf. Jol. omittit etiam,
: mi
poft parcit: & mavult. Mf. Remigieniis , non parcit m Ita Editio fenten. in Aug. append. ex Mf. Col-
negatus . . . Eruditio enim eft . Notatum legimus in bertino. Editio Colon. vetus, unde alantur , unde fa-
margine Edit. Lovanienfis & poftcrioium , Eruditio tientur, ut in expofitione Pfalmi. Editiones Lugd. &
panitudinis efi ob/atio correBionis , ficque legi in codi* & ea recentiores, unde alamur & undefatiemur , orrul-
ce fcripto, qui eft Lovanii in Carthuiia. io CS* loco priore.
f Mf. Jolieufis , Ds ultiunibus Dei.
 . ., . . . . . .

S. Prosp. Aqu. Sentent. EX AUGUST. LlBER UNUS. 3 1

7
IX. litatis & manfuetudinis placida '
tran- ^

De quxrendo Deo. quillitate requiefcat

Tjufd. in
Deum quajrens, gaudiumqusrit. Sic XV.
k
Vfal. 104. ergo quserat, ut non in fe, fed inDo- De vovendo Deo. k
V. 4-
mino gaudeat . Accedendo enim ad Deum, Quifquis bene cogitat , quas Deo vo-
l
j

illuminatur ignorantia a
ipfius, & cor- veat, &
quai vovendo perfolvat , feip- tjufd. »*

roboratur infirmitas, data fibi & intel- fum voveat & reddat . Hoc exigitur ,^'g'
15,

ligentia qua videat , & charitate qua hoc debetur . Imago Cafaris reddatur
ferveat Ca:fari, imago Dei reddatur Deo. Sed
X. ficut videndum eft, m quid offeras & cui
De fajlidio fpiritali. offeras ita etiam confiderandum eft, ubi Lw<.™ 0>iy
Tjufd. in Sicut corpori noxium eft, corpoream offeras. Quia veri facrificii extra Catho-
Vfal. 106.
r. i8.
efcam non poffe percipere.* ita anims licam Ecclefiam locus non eft.
periculofum eft, fpiritales delicias fafti- XVI.
dire. De jujlitia & gratia.
XI. Dua2 funt retributiones juftitiae, cum W^. «
b
b De bonorum malorum finibus. & aut bona pro bonis, aut mala reddun- ' {'"„
f
c Numquam multi funt, c
qui ad non tur pro malis . Tertia eft retributio gratias; Aug.fer.7.

lfrd.t.39.
efTe tendunt. Quid enim tameft obno- cum per regenerationem umuiuiuui
remittuntur dem P ral
xium paucitati , quam quod eft debitum mala, & retribuuntur bona. Atque ita vide app.
iil '
perditioni ? manifeftatur, quia univerfa vice Domini?'
XII. mifericordia & veritas. Illam autem re-

d
* De tranquillitate ultionis Dei. tributionem impiorum , qua pro bonis
tjnfd. in Non concupifcit Deus pcenam reo- mala n
retribuuntur, Deus nefcit ;
qui n
J'fal. I08.
rum , tamquam faturari defiderans ultio- nifi bona pro malis, nonef- Pfn.10.
retribueret
ne: fed quod juftum eft, cum tranquil- lent quibus" retribueret bonaprobonis.
litate decernit , & recla voluntate di- XVII.
fponit; ut ctiam mali non fint inordi- De fupernae patrice civibus.
nati. Omnis qui ad fupernam pertinet ci- Vide u>id.
*"' I? '
XIII. vitatem, peregrinus eftmundi; & dum
De bono intelleiltt. temporali utitur vita , in patria vivit
Bonum intelle£lum habet, qui*quod aliena, ubi inter multa illecebrofa , &
E/ufd. in
Pfal. 110,
faciendum eft, re£te intelligit & facit. multa fallacia , Deum noffe & amare pja t.\z. 9 ,
$. 10. Alioqui talis eft fine opere intelligen- paucorum eft , P quibus fit prceceptum p
tia, qualis fine timore fapientia-" f cum Dominilucidum , illuminans oculos , ut nec
fcriptum fit, Initium fapientice timorDo- in Dei , nec in proximi charitate fal- **
q
mini lantur.
XIV. XVIII.

S
De requie adbuc m carne g viventis. De car-nis cupiditate vincenda.
h Habet & in hac vita requiem fuam
h
Nemo eft cujus animam corruptibile U>id.ir.i<.
Sap 9
Pfal. 114.
anima, qux de morte infidelitatis exem- corpus, & inhabitatio terrena non ag-
'
'
* 5'

pta eft, & non ab operibus juftitias , fed gravet. l

Sed adnitendum eft, ut car- t

ab iniquitatis fe abftinetaftione/ utvi- nis cupiditates fpiritus vigore fuperen-

vens Deo, Sc mortua mundo, inhumi- tur ; &; interior homo qui femper fibi
fen-
a Hoc pronomen, ipfius Mf. Colb.
, additur ex & i Editiomnes , placita . MfT. Jol Corb. ex quo &
edit. append. Aug. Mf. Remig.
Editiones eo care- & edit. append. Aug. placida. In expofit. Pfalmi, quiettt
bant, cum tamen correfpondeat , fibi , paulo poft in tranquitlitate.
omnibus codicibus. Mf. Jol. pro Accedendo ad Deum, k Mf. Jol. omittit, Deo.
habet, Accedendo ad Dominum, iliuminatur & Mf. Coib.
1 &
edit. Aug.quid voveat, qua vota &
b In editione Colon. veteri , Quam obnoxium fit ad perfotvat. Mf. Jol. quid Deo voveat , qute vota per. &
non effe tendere Idenique . &
Lugdunenfis ac Mf. Re-
mig. Nonnumquam. Melius alii , Numquam, utinPfal.
Jotvat , hoc exigitur hoc debetur , ut feipfum voveat &
redd/it. lmago, etc.
cxpof. m Ita Mf. Rcmig. qui'proo^r<M, habet afferat i for-
c Mf. Jolienfis, qui pereunt , pro , qui ad non e/je te ex errore . Mf. Colb. et edit. AugufL poft Colon.
tendunt vet. Alias, quid & cui offeras .

d In Colon. vet. Quod Deus posnam reorumnon con. n Sic Mf. Colb. ct edit. Auguft. app. In expof. Pfal.
cupifcat Nutii maium pro bono retribuit. Tamen editi omnes ,

e Mf. Jol. Quod faciendum reBe intelligit , facit. reftituuntur Ml. Remig. Jol. vero Mf. rejlituunt »
, et
Mf. Rernig. retle faciendum intelligit &c. ut alii co- o Mf. Remig. retribuerentur.
dices. p Mf. Jolienlis, quibus fit
f Mf. Jolienfis , cum initium fit fapientite timor Do- q Mf. Colb. et edit. app. Auguft. fallantur diteBio-
mini. Mf. Remig. cum initio fit Japientia. ne. Sic et expof. Pfalmi. Cum casteri omnes habeant,
g Edit. Colon. vet. viventium charitate fatluntur
h Mf. Jol. /am in hac vita Expofitio Pfalmi . r Edit. Colon. vet. nitendum efi . . . .femperdedi-
etiam in hac vita. IdemMf. Jol. Omittlt /rante abfii- vino. Mf. Jol. expetat ad/uvmi. Reliqui omnes, expe.
net, ut expofit, Pfal. Bet adjuvari.
 . . .. . . . ,

3IOQ S. 1? R O S P E R I A Q_ U I T A N I

fentit refifti , femper fe divino auxilio XXV.

De amore k
expe&et adjuvari. legis. ^
XIX. Qui legem Dei diligit probat fe u m%
, 'f
J
De
angufia vitce * via, hominibus iniquis id quodcontrale-
in \

ulngufla ejl via qua ducit ad vitam: gem eft odiffe, non homines.
Matt.j.lj & tamen per ipfam, nifi dilatato cor- XXVI.
de non curritur Quia iter virtutum , . De fcrutandis mandatis Dei. » m
quo gradiuntur pauperes Chrifti , am- Mandata Dei fcrutari , nifi quieta/^ew y.
plum eft b fidelium fpei , etiam fi ar- mens, non poteft. Ut ergo religiofum "*•
ftum fit infidelium vanitati. exerceatur ftudium, abigenda funt jur-
XX. gia mahgnorum.
De prcemio c C brifiiance religionis XXVII.
Vide Aug.
Hoc affectu & defiderio colendus eft De proficiendo . n n

ibid. iaf. Deus , ut iui cultus ipfe fit merces . Nemo tam eruditus, nemo tam do- l6ldem ^
apf.p.Zjl Nam qui Deum ideocoJit, utaliudma- ctus eft, fuperna illuftratione non
qui j-5-

gis quam iplum promereatur , non egeat. ° Non enim ita ulla divinorum o

Deum colit, led illud quod aflequi con- bonorum augmenta fufficiunt , ut non
cupifcit femper luperfit, quod mens rationalis
XXI. & lntelligendum defideret , & geren-
De occultis non judicandis dum.
Profp.
jr. 19.
ibi.

& De occultis cordis abeni temere ju- XXVIII.

legitttr in dicare peccatum eft ; & eum ,
d
cujus De duplici opere Dei. p
p
Epifl. Ze- bona, iniquum omnes homines fimul confidere-
Si ttidemf.
non videntur opera nifi
phyrini 151#
Papte. eft ex fufpicione reprehendere Cum . mus, quorum alii mifericordiafaivifiunt,
d eorum qus homini funt incognita, fo- alii veritate damnantur univerlx viae ;

lus Deus judex fit juftus, qui & infpe- Domini, 'id eft, mifericordia Scveritas,
&or eft verus. fuo fine diftin£taj funt. Si autem folos
XXII. lanclos intueamur, non difcernuntur hae
adjutorio Dei De viae 1 Domini. Individua enim ibi eft, q

Projper Divini muneris, cum & reclaco-

eft & a mifencordia veritas, a veritate &
ibid.ll.s).
<T> efl ca-
gitamus , & pedes noltros a falfitate * mifericordia quia beatitudo fanclorum
: &
non. 9. & injultitia continemus. Quoties enim de munere gratiaj eft, & de retributio-
(onc. A' bona agimus, Deus in nobis atque no- ne juftkias.
rauj. I,
e bifcum, ut operemur, operatur. J
XXIX.
z
xxiii. De obfervantia pacis. r

f
De pajjionibus Jantlorum f . Chriftiana perfe&ioniseft, pacificum Ejufdem
Profper. Dei datur plerumque pec-
Jufto judicio effe etiam cum pacis inimicis, fpe cor- *W/>w i»
ibid.f 61.
catoribus poteftas, qua fanclosipliusper- re£tionis, non confenfumalignitatis: ut ^* 1 '
5'

f
C fequantur: « ut qui Spiritu Dei juvan- fi nec exemplum, nec cohortationem f

tur & aguntur, fiant per laborum exer- dile6tionis iequantur; cauflas tamen non
citia clariores. habeant, quibus odiffe nos debeant.
XXIV. XXX.
h De fcientia boni .
h De cujiodia Dei.
c
t

Uid.i'.7l.
Non eft vera lcientia boni, nifi ad Cuftodit nos Dominus ab omni ma-
O 77. ^jufdem
i hoc comprehendatur, utagatur. '
Non lo, non ut nihil patiamur adverfi , fed »'»*'/' i«>.
7*
enim utiliter meditatur legemDei, qui ut ipfis adverfitatibus anima non laeda-
laborat ut memoria teneat, quod actio- tur. Cum enim tentatio adeft, fit qui-
ne non implet. dam in id quod nos impugnat introi-
tus:
u
& cum bono fine , id eft, finevul- «
nere
a Mf. Jolienfis, De angufta via: omiffa voce, vita. m Editio Col. vet. addit, fine jurgiis.
b Edir. Colon vet. fiaelt fpei. n Editio Colon. vet addit hic, Jemper.
c Mf. Jol. non habet voitin hanc, Cbrifliana. o Mf Remig. Non enim illa ita Col. vet. ulla ita.
d Edit Colon vct. cujus opera non videntur , ni/i p Editiu Colon. vet. addit ; mijcricordia veri~ &
bonct . folui Deus judex fit
. quta juftus efl , , C> tatis
tnfpeEior vcus Ml. Remi.>. Cum emum qn<e hominit q Mf. Jo!. non habet vocem hanc, Domini.
Junt incognita folui Deus judex Jit juflus ,
qui mjpeilor Editio Colon. vet addit, cum malis.
r
efl veri. f Edit. Coion. vet. nec cobortationum drfcretionem
e Mi. Remig a falfitate injuflitiie. fequantur Mf. Jolienfis, nec exempio , nec cohortattone
.

f Edit. Coion vrt. addit, a malis dile&tonis .

g Mf. Coib, et cdit. app Augult ut illi ani, t Editio Colon. vet. addit, in tentatione.
h Edit. Col. vet. addit, a&wne & u Colon. vet. editio, Et Jicut bono fine , id efl fine
i Editio Col. vet. Inuti/tter autem. vuhere , anima tentatio confummatur . Mf. Jol. Etcnm
k Editio Colon. vet. addit , in bominibus. bono.
1 MfT, Retnig. et Jol. in omnibus iniquis.
 . . . . . . .

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO LiBER UNUS. 319

ncre anima, tentatio confummatur; ad greges, fed etiam ipfos dignacur cufto-
aeternam requiem, de profundo tempo- dire paftores.
ralis laboris exitur. XXXVII,
XXXI. De aternis gaudiis.
1
De adjutorioDei. jEternae civitatis jcterna funt gaudia, Ejujdem
b k Ad cajJeftis Jerufalem confortium m & ftantium dierum n
perpes infinitas'»/ /.ii7. >

E/ufdem y• %.
in P/.lil . non afcendunt, nifi qui toto corde pro- nec variabitur , nec labetur ; quia in- m
V. 4- fitentur, non proprii operis , fed divi- commutabili pace potientur ,
quorum n
l.T/w.j.P '

ni effe muneris, quod aicendunt. omnium erit bonum, quod fueritetiam

XXXII. fingulorum
c
« De odiis tnundi in Chrijlianos. XXXVIII,
T/uJdem Omnes qui in Chrifto pie voluntvi- De lege cbaritatis.
Pf.in,
i>i

t. J>
vere , necefTe eft ut ab impiis & difli- Lex Chrifti ° perfe&io charitatiseft, E/ufdem
milibus patiantur opprobria ; & delpi- qua Deus proximufque diJigitur, &per inPf.119.

ciantur tamquam & infani, qui

ftulti d quam dicitur Conditori legis, p Dimitte t-
o
4-

prasfentia bona
e
perdant, & invifibilia fi- nobis debita noJlra,ficut & nos dimitti- P
e
bi ac futura promittant. Sed hac de- Bene enimexpe-
rnus debitoribus nojiris.
Matt.6.n
c fpeclio & irrifio
f
in impiosretorquebi- &at promiflionem Dei , qui mandata
tur, cum & abundantia eorum in ege- ejus exequitur : nec fruftra fperat par-
ftatem, & fuperbia tranfierit in confu^ cendum peccatis fuis, qui ignofcit alie-
fionem, nis.
XXXIII. XXXIX.
. g
s De patientia fidelium. De
Dei jujfionibus
E/uJdem Tota fidelium falus , tota patrentise Nihil Deus jubet quod fibi profit ,
Ex Aug.
in P/.lt^. epift. I
? 8.
y. f.
fortitudo , ad eum ,
qui in fan£tis fuis fed illi cui jubet . Ideo verus eft Domi- ad M.ir.
eft mirabilis, referenda eft: quianifi in nus, qui fervo non indiget, &quoier- cellinum
», 6.
Dominuseflet, furori impiorumfra-
illis vus indiget.
gilitas humana fuccumberet. XL.
XXXIV. q De intemporali Jcientia Dei.
q
De obfequiis debitis. Id quod in tempore novumeft, non Ihid. ».7.

E/ufdem Ita & a plebibus principes, & a fer- eft novum r

apud Deum, qui condidit r
inPf.114, vis domini funt ferendi, ut fub exerci- tempora, & fine tempore habet f
om- f
*-3.
tatione talerantise fuftineantur tempora- nia, quae fuisquibufquetemporibus, pro
lia , 8c fperentur aeterna Auget enim
. eorum vanetate, diftribuit.
" merita virtutis-, quod propofitum non XLI.
violat religionis. De providentia Dei.
XXXV. Mutabilium difpofitionem
immuta- Ibid. n. s. *

' De toleranda varietate mundana. bilis ratio continet , ubi fine tempore t

"ibid.ii. 4. Re£ti corde de praxeptis Dei &con- fimul funt, qua; in temporibus non fi
ftitutionibus non queruntur quia juftum : mul fiunt, quia tempora non fimulcur
eft omnia aequanimiter accipi , quas iu- runt
k
dicaturus voJuit tolerari. XLII.
XXXVI. De impunitate peccantium.
De adificatione domus Dei. Nihil infelicius eft felicitate peccan- lbid.n. 74.

E/ufdem Omnis fan&iaedificiiftatus, ficut Deo tium, u qua pcenalis nutriturimpunitas^

u
inPf.116 1
operante proficit, ita Deo cuftodien- & mala voluntas velut hoftis interior
r.*. Quoniam tunc prae- roboratur
1
te confiftit. utilis

pofitorum cuftodia eft , cum Spiritus

Dei populo fuo praefidet , & non folum
XLIII.
a Edit. Col, vet. De munere Dei in ajcenfu Jeru- m Mf, &
inflantium dierum. Mf. Remig.
Jolienfis
falem. & inflantia dierum. Poftea,
b Mf, Remig. Ad caleflis Ifraelitarumjerufalemcon*. n Colon. vet. edit. perpetuitas infinita . . . .quorum
fortium non afcendunt, niji qui confitemur etc. erit omnium bonum , etiam qua fiunt ftngulorum.
c Colon. vet. edit. De odio. Editio Colon. vet. perjeilio efl charitatit
d Edit. Colon. vet. in prajentia. p Mf. Jolienfis addit hic Deo : ct pofl aliquot vet-
e Mf. Jolienfis , pirquirant ba , mandatum ejus
qui
f Mf. ]o\.in ipfos.Mi 'Remig.;* ipjis forre proz» ipfos. q Emendamus ex Mf. Jolienfi; in quo melius cxhi-
g Colon. vet. edit. De patientia, in qua confiftat. betur fententiae fubjeclx fenfus, quam in cztetis, ubi,
h Mf. Colb. et edit. Auguft. meritum. De temporali Jcientia legitur.
i Edit. Colon. vet. Non conqueri de conflitutionibus r Mf. Jolienfis , apud eum qui.
D« 1 Edit. Colon. addit, omnium.
k Colou. vet. edit. voluerit. t Mf.. Jolierjfis, tmmutabilis dtjfofttio.
1Colb. cod. Mf. ctoperantt: ac inf. loco , cuftodia u Mf. Remigianus, quia.
efl, ordo efl.
 . , . . . •

3*o S. P R O S P E R I A Q U 1 T A N I

XLIII, XLIX.
a De legis littera. * % De impari ufu fortunce . g
/pirau'& Legis littera ,
qua: docet non effe pec- Intereft plurimumqualis fit ufus, vel J*c'w
//>«w, c candum, fi Spiritus vivificansdefit, oc- earum rerum quse profperse, vel earum t»Dei^s.
5 b
b*' cidit - Sciri enim peccatum facit po- qu£ dicuntur adverfse. Nambonustem-
tius quam caveri: & ideo magis auge- poralibus, nec bonisextollitur , necma-
ri quam minui quia make concupiicen- ;
lis frangitur malus autem ideo h hu-
:
h
tia? etiam przevaricatio legis accedit, jufmodi infelicitate punitur, quia felici-
XLIV. tate corrumpitur.
De lege & gratia, L.
liid.cip. Lex data eft, ut gratia qusreretur : De morte fanilorum. ! *

gratia 4ata eft, ut leximpleretur. Ne- Mala mors putanda non eft ,
quam Uid.c.n.
que enim fuo vitionon implebatur , fed bona vita prsecefferit . Non enim facit
vitio prudentia: carnis: quod vitiumper malammortem, nifi quod fequiturmor-
legem demonftrandum, per gratiam fa- tem. Non itaque multumcurandum eft

nandum fuit. necefTario morituris, quid accidatutmo-

XLV. riantur , fed moriendo quo ire cogan-
De promrjjione Dei tur.

Uid.e.t^. U° c promittit Dcus, quod ipfefacit. LI.

Non enim ipfe promittit , & alius fa- De puritate k
quam nonperdit invitus. k
cit: quod jam non
promittere, fed eit non amittitur corporis fanclitas ,
Ita Uid.c\2.

prajdicere Ideo non ex operibus, fed ex. manente animi fan6titate, etiamcorpo-
B<>m.%\2.vQcante: ne ipiorum fit, non Dei ; & re oppreffo
ucut amittitur fanclitas
•

04-4. merces non imputeturfecundumgratiarn, corporis, violata animi puritate , etiam

fed fecundum debitum ; atque ita gra- corpore inta6to.
tia jam non fit gratia. LII.
XLVI. De fortitudine tolerantia.
De fidelium cuipis, & infidelium bonis . Major animusmeritodicenduseft, qui /^y. c .tz.

lkid.cij. Sicut non impediunt ab xterna vita vitam srumnofam magis eligit ferre ,
juftum quaedam peccata vemalia , fine quarn fugere; & humanum judicium, ' j

quibus hsec vita non ducitur; fic ad fa- maximeque vulgare ,

quod plerumque
lutem -1'ternam nihil proiunt impioali- caligine errorisinvoJuitur, prsconfcien-
qua bona opera , flne quibus difficilli- t\x luce ac puritate contemnere.
me vita cujuslibet peffimi hominis in- LIII.
vemtur
m De libera fervitute , & dominio fervili. *"

n
XLVII. Juftis quidquid malorum ab iniquis Je civitT

c
c De malce voluntatis effetlu . dominis irrogatur, non pcena eft crimi- Ori^,
l&&.ji. Cum volnntas mala poteltatem acci- nis, ied virtutis examen. Nam bonus
d pit, d quod cupit; exjudicio
ut efficiat etiam fi ferviat , liber eft : malus au-
Dei 'cnit, apud quem non eft iniqui- tem, etfi regnet, fervus eft; nec unius
tas. Punit enim etiam ifto modo: nec hominis, fed, quod eft gravius, totdo-
ideo injnfte, quiaocculte. Cseterum ini- minorum, quot vitiorum.
e quus puniri fe ignorat, nifi cum c ma- LIV.
nifefto fupplicio fenferit nolens, quan- De oblatione votorum
r
tum mali fit quod perpetravit volens. . Nemo quidquam Domino re£te vo- Ejc// ^ I 7-

XLVIII. veret , nifi ab ipfo acciperet quod vo- c .l7<s^i

f
f De fuperbia . veret. c«w*.ii.
j *j. Qoncilii
ixdug.
lib.dc nat.
Omnia vitia in malefa£tis tantum- k^ •
fecundi
i r , r • •

&gratie, modo valent.- lola \

iuperbia
i

euammre- De effentia Deitatis. Araufic^

<••
*7' 6te fa£Us cavenda eft» Omnis fubftantia qux Deus noneft,'"'
crea-

a Edir. Colon. addit, fine vha. h Mf. Jolienfis, bujus mundi.

b Mf.Jolienfis. Sciri , ut in loco Auguftini m rnar- i Edit.Colon. vet. addit bona Mf. Jol. Quod non .

gine ciutc» Codices . alii noftri Scire , cui non bene pojjit male mori qui bene vixerit
,

xefpondet caveri, k Edit. Colon. De puritate antmi , oppreffo corpore.

cCol vet. edil De ma/a voluntate [loteflate. & 1 Colon. vet. edit. maxime qv.od efl vulgare.
d Edit. Colon. vet. ejpci"ndi quod cupit ex jadici* , m Edit.Colon. De libeia fervitute in Domino fervili.
e/usvenit .... quanti niali fii quod perpetravit volens. forte pro, &
dommie fervili: citeri codices, Dehumi.
e Mf
Remi^. manifejlafuppltciajenferitnolens, tunc litate juflorum , non tam bene.
egwfcit quantum etc. n Edit. Colon. aliquis dominus irrogat .... Nani
f Ed:r. Colon. vet. addit, in bonis etiam bonus fi fervrat etc. Mf. Jol. maius etiamfi. Mf.
,

g Colon vet.DepariuJu. Mf. Jol. De ufu ptofperi Jol. initio , Juftis quidqmd maii.
& edverfi.
 . . . . . . , . . . . .. . .
. .

SENT£NTIARUM EX AUGUSTINO LlBER UNUS. izi

F.jl canan, creatura eft, & quae creatura non eft , eft, quam cogitatur. Non c
parva au-
12. conc.i Deus Nulla ergo differentia eft in
eft. tem notitiae pars eft, fi ante quam fci-
A <M»fica -

7i/ :.
t
deitate Trinitatis quoniam quod Deo : re poflimus quid fit Deus pofTumus fci-

minus eft, Deus non eft. re quid non fit

LVL LXII.
Quales nos diligat Deus. De vera beatitudine
Tales nos amat Deus, quales futuri Omnes beati habent quod volunt , px /,£., 3(
fumus ipfius dono , non quales fumus quamvis non omnes qui habent quod df Tr">-
cap *'
noftro merito, voJunt, continuo fint beati . Contmuo '

LVII. autem funt miferi, qui vel nonhabent

De intemporali
« Dei opere quod volunt , vel id habent quod non
Ordo temporum inseterna Dei fa- re£te volunt . Propior ergo beatitudini
pientia fine tempore eft , nec aliqua voluntas re£ta, etiam d nonadeptaquod d
lunt apud illum nova, qui fccit quae fu cupit, quam prava , etiam fi quod cu-
tura funt. pit obtinuit.
LVIII. LXIII.
De principali omnium rerum caujfa • Quid ftt ejfe cum Deo c

Fx lib.
VoJuntas Dei elt prima & fumma Magna
hominis miferia eft, cum il-
3
Jo non effe, fine quononpoteftefle. In^Xr'/».4
'

de Trin, caufia omnium

corporaJium lpiritaJium-
cap. i. que motionum Nihil enim ht vifibi-
. quo eft enim, fine dubio fine iJlo non^" 1 -

liter & lenfibiJiter, quod non de invi- eft: &

tamen fiejusnonmeminit, eum-
fibiliatque intelligibiJi fummi Impera- que non intelJigit, neque diJigit , cum
toris aula, aut jubeatur, aut permitta- eo non eft.
tur, fecunduin ineffabilemjuftitiamprae- LXIV.
miorum, atque poenarum, gratiarum& De incarnatione Verbi Dei
retributionum , in ifta totius creaturae Divinitas Verbi aequalis Patri, fa£ta
ampliflima quadam immenlaque repu- eft particeps mortalitatis noftrx , non
Pf.u2.fer.
blica de fuo, fed de noftro: ut nos effice- & i6 -"^-&

LIX. remur participesdivinitatis ejus, non de £/:?£*

b
De /uperbia diaboli^ & Cbrifii noftro, fed de ipfius. ***•

bumilitate LXV.
Tx lib. 4, Diabolus fuperbus hommem fuperbien- f
jOwo odio odiendi Jint mali.
de Trin.
cap. lo.
tem perduxit ad mortem, Ghnftus hu- Perfe£tum odium eft, quod nec jufti- />,.<>/:»»/>/".
milis hommem obedientem reduxit ad tia, nec fcientia caret: id eft , ut nec «58.tf.11.
Confi lib.
vitam. Quia ficut ille elatus cecidit, & propter vitia homines oderis, nec vitia ^£c/v!
dejecit confentientem ; fic ifte humiJia propter homines diligas. Re£teergo \x\. D" ' fra t ,

"J,p 'P' 7 ii
& malis odimusmalitiam, & diJigimus crea-
'

tus furrexit, erexit credentem.

LX. turam ut nec propter vitium natura
:

De fpiritalibus augmentis damnetur, nec propter naturam vitium

F.x lib. 6, In rebus fpiritalibus cum minor ma- diligatur
de Trin.
cap.S.
jori adhsret , ficut Creatori creatura , LXVI.
illa fit major quam erat, non iJle & : De labore % fingentium mendacia,
hoc eft majus efle, quod eft melius ef- Difficilia & Jaboriofa funt fismenta v I.
fe : quia adhserens creatura Creatori acu Qui autem verum vult di-Pfi^v»-
.

non moJe auclior, fed virtute fit major. cere , non Jaborat : quietiores enim funt
JJJJ!
W *

LXI. boni,quammali;8cabfoJutoriafuntverba h h
De ineffabili excellentia Deitatis veridicorum , quam commenta fallacium
Ex lib. 8. Excedit fupereminentia Deitatis non LXVII.
de Trin.t
cap. 2.
folum vifitati eloquii noftri, fed etiam 1
De divinis fcripturis.
j

intelligentiae facultatem . Verius enim Bonae funt in fcripturis fanctis my-^-

v
cogitatur Deus, quam dicitur, &verius ob hoc te- f *°' n ' 1
l
fteriorum profunditates ,
qua:
S. Profperi. Sf gun-
a Codices omnes alii, prauer Mf. Jolienfem, Detem- quid fit Deus , pojfumtts jam fcire qaid non fit
porali: cujus leclio magis congruere fententia: vifaeft, d Edit. Colon. vet. non adepto.WM. Jolienfis aiutcu-
ubi fine tempore dicitur effe in Deo ordo temporum . pit . .. quod concupivit

b Hoc loco Mf. cod. Coibettinus fententiam illam e Colon. vet. edit. Quorum fit ejfe cum Deo
addit De finibus malorum
: &
bonorum . Scire volens f Edit. Colon. vet. De bominibus malis odiendis.
in qua rerum fis parte /ocandus, Difcute quid timeas , g Mf. Jol. fallentium.
quidve , fit quod amas , Sumpta eft ex libro Epigram- h Mff. Colb. &
Jol. cum edit. app. Auguft. om- &
matum Profperi. c. 59. nes editi in or« iibri , veridicorum : etfi ht tn textupo-
c Mf. Jolienfis. Non parva .... 7? ante quam po[' fuerint, veraaum.
ftmus fcire, etc. Nec diitat Auguftini liber. Non enim i Mf. Jolienfis, De auajiioniius Scripturarum
parvce notiti/e pars efi .... fi ante quam fcire poffxmus
 . .. . . . . "

322 S. Prosper I AQ.UITAN1

guntur, ne vilefcant ; ob hoc quajrun- LXXIV.
a tur, ut exerceant; ob hoc * autemape- De anima inordinata.
riuntur, ut pafcant. Anima rationalis fuperioribus inferio- Aug.ibid.
LXVIIT. ra praeponens, non poteft regere quod*-*-
b
b De oratione Domini. regebat: quia regi n noluit a quo regebatur . n
VMd.n.A,. Orans cum fudore fanguineo Domi- LXXV.
nus J ems Chriftus , fignificabat de to- De pcena peccati. °
%£Jk Q
'pp.f.i-ss xo corpore fuo, quod eit Ecclefia , ema-
c Corpus carnis noftraj ornamentum nobis md.n.17.

naturas Martyrum pafliones, fuit:peccavimus, & compedesindeacce-

LXIX. pimus, ut vinculismortalitatis omnishu-
d
<* De Jacramentorum perceptione manarum a<5tionum curfus prsepeditetur.
Aug.inPf. Sacramentura pietatis in judicium (i- LXXVI.
141 n i6'
'
bi fumit indignus. Bene enim eflenon De ratione S pfallendi. p

poteft male accipienti quod bonumeft. Re&e in Dei iaudem pfallit , cujus JJ^-.fjt
LXX. opera cum voce concordant. Namfini- ».*. infia

e De laudando f Deum to carmine, vox tacet vita autem in : W-**'

PfH*.
'£
Q.ui Jaudat Deum in miraculis bene- bonis aclibus q permanens , numquam q
(.«%. ficiorum, laudet etiam in terroribus ul- reticet ejus gloriam, quem in fegaudet

feSS? ti° num •

f Nam & blanditur mina- & operari
f tur. Si non blandiretur, nulla efietex- LXXVII.
hortatio: fi non minaretur, nulla eiTet De timore, r
r

corre&io Omnia quaz timentur , rationabiliter V'de «W.

LXXI. declinantur: Deus fic timendus eft, ut ^,' "/ \

De acceleranda converfione . s ab ipfo ad ipfum f confugiatur, « f t

g
yide Aug .
Remedia converfionis ad Deum ,
J» LXXVIII.
ibid.n.w. nullis funt cunclationibusdifferenda; ne De retla follicitudine , » u

'Sl***' tempuscorreclionispereat tarditate.

Qui Sicut prspoftera fecuritas in pericu- ^xAug;in
b enim pamitenti indulgentiam promifit, lum impellit.' ita ordinata foflicitudo fe- pj "*7-"-s

diflimulanti diem craftinum non fpo- curitatem parit.

pondit. LXXIX.
LXXII. De virgmitate. x %
*
De humilitate orandi. 3
Virginitas carnis , corpus inta£lum : ttkk****

vide ibid. Re£lus eft , & bene invocat Deum ,

virginitas artimsg) fides incorrupta.
».ji,*»/.*qui in omnibus malis quaz patitur , fe LXXX.
4&'P*H* accu fa t
^ non £)eum ; & in bonis qua: y De modo habendi.
facit, non fe Jaudat, fed Deum. Sicut Multa nos in facultatibus noftris fu- Profp. «•

enirn repellit Deus peccatafua defen- perflua habere probabimur^ fi necef-

* *{£$*
dentem, fic recipit confitentem, faria iola retineamus . Nam vana quae* Aug.firm,
LXXIII. rentibus nihil funicit, & alienorum quo^ '^('^7
'

k De admiratione creaturarum. * dam modo retentor eft , qui profutura *

V Mirabilis eft fabrica mundi, fed mi- paupenbus inutiliter habet,
pf.i\\.'n.
j. infia rabilior fabricator Et male occpatur , LXXXl.
creatis, qui 1 a Creatore difcedit
m qui De Cogitationibus »»
^V'm*' :

fi haferit fuperiori, inferiora calcabit ;

Quomodo aures noftra ad voces noftras, e* Aug .i»
8 '"'*
ne quod dilexerit contra naturam , eon* bb fic aures Dei ad cogitationes noftras,
^bJ
vertatur in pcenam. Non poteft autem fien , ut « in mala cc
in
a In MfT. Remig.& Jol. deeft, autvm: nec habetur n Edit. Colon. vet. & Li)?dun, voluii : errore nia-
in loco Auguftini. nifefto ex loci fcnfn, &Auguflini Iibro,
b Colon. vet, edit. Ve orafione Cbrijli in fanguine. Colon. vet edit. addit, ih compedibus .
( Mf. Jol. addit pronomen , fuo: cui ejut refpondet p Emendamus ex Mf. Jol. cuin in editis fere omni*
in loco pofleriori Auguftini. bus haberetur pfaltentium. Col. vet. cdit. Qe pfdJlejf
d Colon. vet. edit. De Jacramentis ad malot. libut cum opere & voce ,

c Mf. Jol Deo legit, ubi ceteri Deum . Colon. vet. p Mf. Jol. permanentit
cdit. De laude Dei in beneficiis minis & 1 Colon. vet. edit. addit, reila.
Mf. Jol. nunc blanditur ,
f nunc minatur &
Mf. . f Mf. Remig. confugiamus.
Remig. iVo» enim blanditur minatw ubi defid-ra-& t Colbertinuscodexaddit , utileprudentieft
, munddn*
tur »0», e> non minatur , ut ln locis Profperi , & Au. advcvjacavce. Initium efl Profpenani epigramrnatis7j.
guftini habetur. U Edit. Colon. vet. addir, fecuritaie. &
a Colon. vet. cdit. addit, in remedio. x Colon. vet. edit. addit. corporis £2" antmte,
n Mf. Remig corre(lion ; s. y Edit. Colon. vet. Contra fuperfitH,
i Edit. Colon. vet. addit, /'» bonit ac malis. z Mff. Remig. & Jol. probabimus.
K Colon ver. edit. addit. & calcatione . aa Col. ver. edit. addit, ad D<f«»J.
1Mff. Remig. & Jol. ab auilore: idemque margini bb Mf. Joi. ita cogitationcs nbflra ad auretDei,
infcribitur it* ed«itis omnibus , dempto Golon. vet. cc Mf. Jolienfis, mala dpera cxerceant, Mf. Rctnig.
R) Coion. vet. edit. cui ft inbtferit. maU optrd exerd&t.
 . . . . . . . . . .. . . .. . . . .

Sr.NTKNirARUM CX AuGUSTINO LlBER UNUS. 323

opera exeant cogitationes bonaj quo- : aut viles , aut nullaj fan&orum paupe-
niam hoc afctione promitur, quod cor- rum fepuhuras.
de concipitur. xc.
LXXXII. De gaudio « reilo.
De cantico novo Non poteit umquam fraudari delefta-
v.eumd.in Sicut veteris hominis vetuscanticum tionibus iuis, cui Chriftus eft gaudium.
Pj.iw.n. acj temporalia, fic novi bominisnovum iEterna enim exultatio eft qua bono
r ,
1. mjr.t . „ . .

*l>p.p.*3<>-
canticum pertinet ad a?terna
,

; & lta unul- lstatur azterno.

quiique cantat, utvivit. Novumautem XCI.
f
canticum, carmen eft fidei quaj perdi- Quid hominem Deo jungat f
V.Auz
lefcTionem operatur. Deo, qui ubique eft, non locis, fed prj%\.„
LXXXIII. afctionibus, aut longinqui , s aut proxi- <>. in/ra

2i/ '
De vera humilitatc mi iumus: quia ficut ieparardifiimilitu-
*^
Vera fidelium humilitas eft, in nul- do, ita nos illi conjungit imitatio.
lo iuperbire, in nullo murmurare; nec XCII.
ingrutum efle , nec queruJum , ied in De bono prxlio
omnibus Dei judiciis gratias Deoagere, HumansB «gritudinis eft , in carne v Aus- '"

Deumque laudare , cujus omnia opera mortali deJefctationem habere peccandi. e.infra'
aut julta iunt, aut benigna. Sed diicipulus amatorque virtutum, non a vP-p- H8
LXXXiV. pacem huicconcunilcentia: tribuere, fed
De defperantibus bellum debet indicere.
a Nimis miier eit, qui non fperat»in XCIIL
VAug. m Y) e0 & dc le iibi lccunda promittit : De fpe fidelium
Entrrst.i. cum cx eo iplo quod non quxrat Dei Non teterreat , Cliriitiane, quodcre-
"•' '*t '"
;
auxiiium, ab omni ipe veraz ialutis ex- dita differuntur : licet in abicondito fit

cident promiffio, in fpe tanun perieverctora-

LXXXV. tio. Exercere opcnbus , ereice virtuti-
De divtttis bus. Dum fidei coiJtantiaprobatur , glo-
V. ibid n. In magna egeftate lunt, qui de ini- ria rctnbutionis auyetur.
J5. >"f ra
app.p.i$6.
quitate iuntdivites, jmtiriae opes, &ia- XCIV.
b h
picntias nonhibcnt: qui au-
tnefauros De temporibus malorv.m. h

tem Domino lcrviunt, ea bona acqui- Omne

tempus malorum pufillum eft.
runt, qux petire non poflunt. Qiiid enim tam exiguum , 'quamquod i

LX^XVl. in hoc tcndit, ut non fit?

De vera bonitatc . xcv.
„.,.,
V.ibid. n.
Non fufncitabltu ere a malo,' nififiat v
De charitatis augmento k
]? . ,nj\a quod bonum cit ; & parum elt nemini Crelcit femper l
chantatis facultas, 1

«pp.p.-n- nocere, nifi itudeas mulm prodefle. dum ufu major, & largitate fit ditior .

LXXXVil. XCVI.
De mali impunitate De defeclu malorum
c non ideo a
Peccator
,
c
qui peccat Malorum impietatem perire necefle
vibld "•
Domino quia male agen-
non videtur,'1 eft, aut proprio jndicio
2.1. mfa *
-

.0 , aut iententia
app.p.in. tis pcenadiffertur graviusautem in eum
: Dei. Nulla enim iniquitas permanet ,
d decernitur cui etiam ipfa correfcTio cui finem aut correfctio , aut damnatio
,

denegatur facit
LXXXVIII. XCVII.
De bono humtlttatis Unde adhccreatur Deo .

vibid n
^an acce(litur ad altitudinem Dei , Adhserens Deo & femper m ejus fa- m
^s.infra nifi per humiiitatem: & cui propinquat ciens voluntatem , numquam a fuo ha-
aPP-P- l 37-
fubditus , longe ab eo rccedit elatus bitatore deieritur : & fi qusdam dura
LXXXIX. atque adveriapatiatur, non relinquitur,
De fepultura fed probatur.
v.ibid. n. Sicut peccatoribus divitibus nihiJ pro-
^" funt exequise fumptuofaj , itanihil nocent
*pp.p.z37
S. Profperi . Sf 2 CXVIII.
a MlT. Remig. & Jol. in Deum : & infra, quxrit , paulo poft Colon. vet. cdit. f.cut nos feparjt
b Mfl. Remig. & Jol. non hibentes . Editi omnes , h Coion. vet. edit. add;t hanc vocem, malorum.
mn habent i Editio Colon. vet. tam exiguum eji . Ceten codi»
c Mll. Rcmig. & Jol. cum peccat. ces cmittunt verbum fubitantivum efl
d Colon vct. edit. deftvitur K Ml. Jol. De charitate.
e Mf. Jol. utilt. 1 Editjo Coioii. ver. facultatis charitas.
f Mf. Jol. Qpid fit Deo effe vicinum. m Mf. Jol. Dei fac/ens.
g Mf. Jolt aut propinqui , aut longinani Jumut , &
 . . . . . . . .

3H S. ,P R O S P £ R I A C^ U 1 T A N I

XCVIIL tudinem fui tendit auftoris : & tamen

De jufiitia. dum in hac vita degit, conturbationes
Tota juftiti- ratio eft , ut declinen- vanitatis incurrit.
tur mala, &fiantbona: cujus obfervan- CV.
tiaj inter quaslibet adveriitates forma De eruditione divina. h
g
fervanda eft.' quia hoc folumnumquam Prima divini muneris gratia eft, ut Al<g- lbid'
l8 *
a amittitur, quod a operi pietatis impen- erudiat nos ad noftraz humilitatis con-*'
ditur feflionem , &
agnofcere faciat , quod li
XGIX. quid boni agimus, per illum poflumus,
De tolerantia iine quo nihii poflumus.
v.Augufl. Tolerentur prazfentiamala, donecve- CVI.
/£T J "• '" niat beatitudo promifia. Suftineantur a 6)uod tota infidelium vita pecca-
17,'L/ra 'fidelibus infideles, & b exortorum mter tum
fit .
l »

tpp.p.ijs.
frurnenta zizaniorum avulfio difFeratur. Omnis infidelium vita peccatum eft,
Quatumlibet fiseviant melior eft impii, & nihil eft bonum fine fummo bono .

etiam in hoc tempore caufla juftorum, Ubi enim deeit agnitio „ternae & in-
qui quanto acriusimpetuntur, tantoglo- commutabiJis veritatis, falfa virtus eft,

riofius coronantur. etiam in optimis moribus.

C. CVII.
k
Quid ftt clamor ad Deum. De fundamcnto fpiritali j_

y.Aug.in Clamor ad Deum eft intentiocordis, fundamentum corporea: fabri-

Sicut
pf- *"'.."'
& flasrantia quiafemperpe-
dileclionis ca: in imo eit, ita fundamentum fabri-
14. i»f,a O _ r x :

»pp.p.i}S. titur,quod iemperoptatur. Hoc autem cx fpir.talis m fummo eft Terrena .

Deo abfconditum non eft; quoniam ad ajdifieatio a tcrra incipit , cseleftis ex-
ipfum redit, quod ab ipfo proceflit. truclio a iuperno creicit exordio.
CI. CVIII.
De confitendo peccato
1
Ghiod recordatio vel oblivio non 1

c Bona eft
c
peccati confeflio, fi cura- caaant in Deum.
vibid.n. t | confequatur. Nam quid prodeft de- Tunc dicitur Deus meminifle, quan- Exenar.in
#**'»•*• *«
lpp.pi'} 9. tegere plagam , & non adhibere medi- do facit ; tunc oblivifci , quando non
cinam? facit . Nam neque obJivio cadit in
CII. Deum, quia nuiJo niodo mutatur ; ne-
d
De perfeclione que recordatio ,
quia nihii oblivifci-

In hac vita , qnze tota tentatio eft , tur.

etiam in fublimiflimis fanclis, non ap- CIX.
prehenditur illa perfe6tio, cui non iu- m
Dei miracula videant .
6)ui m
perfit afceniio. Hi vident mirabiliaDei, quibus pro- v. ibid. ».

CIII. funt Nam quod non inteilisitur , vel

.
I0# '"&*
e e
De unde non proncitur, non videtur.
V-Auo.
Pf./i.n.
m _
Dum pr„tentis
__•••,_
laboribus prafentis vitce
vit„ curlus agitur : CX.
^^"tfetiam
epp.V.iW.
valde proficiat
fi
L -
cujusextcrior
.
f
De mifericordia & veritate a /ungendis.
n
f homo corrumpitur, & intenor renova- Non auferat veritas mifericordiam , „ .
• r 1 • • )• • Exfer.J.tn
tur; necefTe eft tamen, ut dum condi- nec milericorcua lmpediat ventatem . p/s8.».is
tioni iubjacet mortis, labores toieret ve- Si enim
pro mifericordia judicaveris
tuftatis. contra veritatem , aut quafi rigida ve-
CIV. ritate oblitus fueris miiericordiam, non
S Quod imago Dei homo fit, % nunc ambulabis in via Domini , in qua mi-
obnoxia vanitati . fericordia & veritas obviaverunt fibi.
V.ibiffn. homo; &qui
Jmago quidem Dei eft

«/_>./•„ /9. per jultitias ambulat vias, & ad fimili-

CXI.
a Mf. Remig. quod opere. tur exterior. Sub finem Mf. Remig. babet , laborem ,
b Mf. Remig. &
inler bortorum ftumenta zizanio- non iabores.
rum. Editiones omnes iic diltinguebant , avulfio diffe- h Pofteriorem hanc tituli partem pr_termittit editio
ratur , quantumtibet Jitviant impii. Meiior ejietiam &c. Colon. vet. Mf. Jol. De homine ad imaginemDei fatlo
Augufr. app. editio diitinflionem noftram , qu_ com- Editio Colon. vet. addit hic , etiam optimis mo-
i

modior vila eft prima inftituir. ribus

c Edir. Colon.
,

&
pollerioies, peccatori .
K Mf. Jo!. D<r Catefti terrena gdificatioie &
d Mf. Remig. fuam ptagam. 1 Colon. vet. edit. addit, quomodo. Mf.Jol. ali. &
e Colon. vet. edit. De profetlionu , ( fortc pro perfe- ter totum cxhibet. Qualiter accipi debeat , quod obli-
Bionis ) afcenju . vijcitur Deus.
f Colon. vet. edit. addit titulo , in vetujlatc . Mf. m Mf. Jol. Qualiter videri poffxnt mirabiiia Dei.
Jol. totum habet, D<? profeBu vita pritfentis.
fic n Edit. Colon. vet. obviantibus fibi . Mf. Jol. Qua-
g Editio Colon. vet. cujui exercitio bomo corrumpl- liter intclligi debeat mifericordia & vcritai.
 ,. . .. . . . . . . . . .

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO LlBER UNUS. 325

CXI. non peccat ,
quamvis non noceat cui
De tentationc & imitatione Cbtijii.
a
vult nocere, fibi tamen plurimum no-
b Tentatio Chrifti , eruditio
b
Chri- cet ; & abftinens ab iniquo opere, fo-
Videjir.i. ftiani eft. Imitatores enim magiftri de- la tamen reus eft voluntate.
in Pf, 90.
n. 1. infra bent efie difcipuli , non in faciendis CXVIII.
app.p.z 40 miraculis ,
quae nemo exigit ; fed in
m De humili
confeJJione y & fuperba m
cuftodienda humilitate atque patientia, /ailantia
c ad qux nos Dominus fuo invitavit Melior eft in malis fa£tis humilis V>id.*.\<>.

exemplo confeffio, quam in bonis fuperba glo-

CXII. riatio
De cupiditate cbaritate. & CXIX.
Ibid.f.V. Quomodo radix omnium malorum « 6)uod iniqui malitia projit bonis
eft cupiditas, fic radix omnium bono- De malitia mali flagellatur bonus ; juj^.
rum eft charitas. 8q de fervo emendatur filius.

CXTII. cxx.
d d
De gaudio C hrijiiani . De Jidelium perjeverantia
e
Chriftiano ' refte gaudendi caufla Sicut ftellas caeli non extinguit nox; ibid.n.19.
non prxfens faeculum, fed futurum eft: fic mentes fidelium , adhasrentes firma- ^ 'v'* 1
'

& ita eft utendum temporalibus , ne mento fanclae fcripturae, non obfcurat °
'zept.!<,°ni

obfint asternis ; ut in via , qua pere- mundana iniquitas papa.

grini ambulant, f hoc placeat quod du- CXXI.

cit ad patriam. * De propria facultate hominis . P
CXIV. Ad peccandum homo abundat pro- ex enardn
De fabbato pria facultate : ad agendum autem bo- P/-&*7»
yid. Enar. Male celebrat labbatum , qui ab ope- num non fibi fufficit, nifi ab illo jufti-
m Pf. 91. ribus bonis vacat, Otium autem ab ini- ficetur, qui folus juftus eft.
n.z. inira
app.p.ia,*.
quitate debet efle perpetuum : quia bo- CXXII.
na confcientia non inquietum, fed tran- 1 De contrariis moribus* 3
g quillum facit. s Magnus bonorum labor eft , mores ib,d.n,\x.

cxv. tolerare contrarios : quibus qui non of-

h 6)uod bonum cum gaudio Jitfaciendum fenditur, parum proficit. Tantum enim
Aug. ibid.
Cum bonum operaris, hilaris opera- torquet juftum x
iniquitas aliena, quan- r

n. f. re .Nam quid boni triftis feceris

fi
,
tum recedit a fua.
fit de te, magis, quam facis, CXXIII.
CXVI, 1
Qualiter accedatur ad Deum , vel re- (
1
Quod non homines , fed bominum fit cedatur a Deo
fugienda perverjitas Non locorum intervallis acceditur ad Exenar.in
mores malorum non tranfeant
Si in Deum, vel receditur ab eo fed fimi- Pf-99'»-5- :

boni, etiam inter cohabitantes magna litudo facitproximum, diflimilitudolon-

divifioeft. Non ergo homines, qui me- ginquum. Et nimia miferia eft, ab eo
liorum exemplo corrigi queunt, fed ho- bono longe efle, quod ubique eft.
minum eft fugienda iniquitas. CXXIV.
CXVII. De vera libertate*
fc
Quodjint vitanda peccata non timore poe- Libera femper eft fervitus apud Deum, lbM> n .7-

na y fed amore jujiitue cui non neceflitas fervit , fed charitas.

Fx Enat. Eam Deus innocentiam probat, qua CXXV.
M P/. 95. homo non metu pcenae fit innocens,
l
* De tolerantia.
n. 1. ,
1 fed amore juftitiae . Nam qui timore Qui ideo neminem vult hominem Md.n.9.

pati,
a Colon. vet. edit. addit, non in miraculis. 2. Epift. Pelag. c. 9. lib. 3. cap. 4. &
b Mf. Remig. Cbriftianis eft : fub finem & , ad 1 Colon. recentior editio pofleriores, motu pocme, &
quam nos. Mf. Remig. poft pauca, fit innocens.
c Mf- Jo!. & patientia t ad quam nosDeus Juaexem- mIta Mf. Jol. &
quidem aptius quam alii codices,
plo invitat D* Pbarijteo (jr publicano , etfi fententia ha:c ex hiflo-
d Mf. Jol. Qute gaudendi
fit cauffa reEle ria utriufque occaiionem fumpfiffe videatur.
e Edit. Colon. &reSa gaudendi cauffa.
pofteriores , n Mf. Jol. De corrvSione dijcipline,
f Colon. vet. edir. hoc ptacet: non malo fenfu. o Mf.Jol. titulum fubftituimus antiquo, D* munda-
g Editio Colon. vet. tranqudlum facit animum. na iniquitate y quem habent alii codices.
h Colon. vet. edit. Quod bonum cum gaudio fit fu- p Mf. Jol. Qualiter poffit agi quod bonum eft.
ciendum. Alii, Bonum cum gaudio eft faciendum. q Mf. Jol. Qualiter boni fuftinere debeant malos .
i Mf. Jol. De conjortio. Colon. edit. De cobabitatio- Colon. vct. addit titulo vocem, bonis
ne bonorum &
malorum. r Edit. Colon. vet. alieni peccati iniquitas.
k Colon. vet. cdit. non habet pcena , nec juftitia. f Mf. Jol. Quid Jit adbierere Deo.
Mf. Jolienus, Que fit vera innocentia. Huicfententia: t Colon. vet. edit. De tolerantia bominum. Mf. Jol.
apud Auguft. lib. de fpir. & lit. cap. 8.
fimilia leges De tolerando nemine.
& 14. lib, de nat, & grat. cap. $7. & lib, 2. contra
 , . . . . . . . . . . . . ..

3^4 & ^ il O S P R R I A <2L U I T A N I

pati, quia multum, ut arbitratur ,

pro- CXXXII.
n
ficit •; per hoc ipium quod alios non De laboris fine . "

toierat, oftcndit quod potius non pro- Non poterit hominis iabor finiri , ni- Md.n.\6.
ficit fi hoc diiigat ,
quod ei non poflit au-
CXXVI. ferri

a « Unde Jit bonum nojirum. CXXXIII.

Utd.n.\$.
Xotum bonum quod habemus , ab De iniquitatis lcejione.
artifice noftro habemus . Sed fi hoc in Impoflibiie eft, ut iniquitas prius \x- ibid.n.17.

nobis eft quod ipfi fecimus, inde dam- dathominem juftum in quem tendit ,

nabimur j fi autem hoc quod Deus fe- quam cor injuftum unde procedit.
cit, inde coronabimur. CXXXIV.
CXXVII. De miraculis p vijibilibus & invifibilibus . p .

b De Incarnatione Verbi. Vifibile miraculum ad illuminationem w.f^"

ExEp.137 Verbum Dei , fa£ia funt per quod vocat ; invifibile autem, eum qui voca-
f.».io.
omnia, tempus praeordinavit , quo fu- tus venit, iliuminat . Omnia ergo nar-
c fciperet carnem; c non tempori ceflit, rat mirabilia Dei ,
qui credens vifibili-

quo verteretur in carnem Homo quip- . bus , ad inteiiigenda invifibilia tranfi-

pe Deo acceflit , non Deus a fe re* tum facit.
ceflit. CXXXV.
cxxvin. De fugientibus diabolum. 1 1
d <• De fide & intelletlu Melior caufla eft eorum ,
qui diabo- n,id, n ^
« Intellecmi fides viam aperit , infi- lum perfequentem fugiunt , quam qui
Uid. e.4. deiitas claudit. praeeuntem fequuntur .•
quia utilius eft
"• JJ -
, CXXIX. eum hoftem habere , « quam principem. *

f De fuperbia. f CXXXVI.
§ Quo primum vitio s fuperatus eft f
De pravis cupiditatibus f

homo, hoc ultimum vincit. Cum enim Omnes pravaz cupiditates funt portas lbid. „. I4 .
h h omnia peccata fuperaverit manet inferi, per quas itur in mortem cujus
, :

txenarin dominatum
pericuium , ne bene fibi mens confcia * fubit ,
qui adeptum fe ad
in fe potius ,
quam in Domino glo- perfruendum lstatur ,
c
quod perdite
rietur. concupivit,
cxxx. CXXXVII.
i
' Dc perfettione dejideriorum
11
De adulatione u
lbid.n.% Finis curarum t perfeclio eft defide- Adulantium linguae alligant animas ibid.n.n.

riorum ; & in id quiique tendit ac ni- in peccatis deieclat .*

enim ea facere ,
titur ut ad iiiud pervemat quo deie- in quibus non folum non metuitur re-
?

l 6latur. » Sapientis ergo eft, hoc appe- prehenfor , fed etiam x auditur laudator. x
tere,
quod bonum facit ; non id ama- CXXXVIII.
re, quod decipit. y De male confcio animo. v
CXXXL Animus male fibi confcius dum vi- ibid.n.zs-

rn De duobus m donis gratice . detur nuilam

pcenam pati , credit
fibi
lbid..n.io, Sicut duo funt officia medicinaj ,
quia non judicet Deus cum abuti pa- :

nnum quo fanatur infirmitas, aliud quo tientia Dei, & non inteiiigere parcen-
cuitoditur lanitas ; ita duo funt dona tis benignitatem
,
jam fit magna dam-
gratia?, unurn quod aufert carnis cupi- natio
ditatem , aliud quod facit animi perie-
verare virtutem.
CXXXIX.
a Codices nmnes haclenus , De artifice fumn.o : (ed quod beaitim facit
clarior vifa eft lcclio Mf. Jol. quam fubftituimus. 1 Mf. Remig. &
Colon. vet. editio, Sapiens.
b Sic Mf. Jol. Aiuea, De Verbo Vei ; generaliori fi- m Mf.Jol. interferit hsc, officiis medicina , feu , &c.
gnificatione.' n Mf. Jol. Quid precipue diligendum fit.
C Mf. Remig. non tempore accejfit, & infra, quo vi- o Mf. Jol. Quod iniquitas prius fibi , quam aliis
deretur in carne. nocet .

d Mf. Jol. De inteileElu capiendo. p Colon. vet. edit. addit, vifibilibus inviftbilibus. &
e Mf. Jol Intelle&um fides aperit . Mf. Remig, In- Mf. Jol. De miracula vifibili invifibili &
telleBui auditum fides aperit q Colon. vet. edit. addit, participantibus . Titu- &
f Ita Mf. Jol. Quod aptius vifum titulo veteri. De lus in Mf. Jol. De perfecutione diaboli.
bomine vi&o. r Edit. Colon. vet. quam participem
g Colon. ver, edit. fuperatur , poft multa , nibil & f Mf. Jol. jf2»<e fint portit inferni.
conjcia pro bene confcia
,
t Edit. Colon. ver. quod periturum.
h Mf. Jolienfis, omnia vitia fuperaverit U Mf. Jol. De vitio adulationis.
i Mf. Jol. De perceptione de/ideriorum . Colon. vet. x Sic Mf. Jol. &
edit. Colon. vet. Antehac editi ,
cdit, De perfeilione. Ncc male fortaffe, fi finis fenten- laudatur auditor
ria; refpiciatur y Mf. Jol. De perverjl animi malignitate.
K Mf.Jol, eji perceptio defideriortim , Idemquepoftca,
 . . . . , . . . ,
. .

Sententiarum ex Aug USTINO, LlBER UNUS. 327

CXXXIX. CXLIII.
* * &H°d pMar fif natura , quam vitium .
1
De bono creaturx. 1

ExW.'i». ln crcatura, qux arbitrio fuo peccat, Creaturs rationalis vcl intelle£tualis Extib.xx.
de ciu.Dei prior eft natura quam vitium: quodita bonum, quo beatafit, non eftnifi Deus: dedv.Dti
1'
b quod
^''J' contra naturam eft, ut non poflit ni- ei non ex fc ipiaeft, quia exni-"^'
fjnpcere naturas. Non itaque eflet vi- hilo creata eft; Icd exiilo, a quocrea-
tium recedere a Deo, nifi natura, cu- ta eft. Hoc enimadeptofit beata, quo
jus hoc vitium eft ,
potius competeret amiflb mifera.
e{fe cum Deo. CXLIV.
CXL. m De vitio naturx m
€ Dff angelis & bominibus « /wrf/w. Vitium efle nec in fummo poreftbo- ExtodMb.
Ex eod. lib. Nullum Deusvel angelorum, velho- no, nec nifi in aliquo bono. Sola ergo "p. 3.
cap. iti.
minum crearet , quem malum futurum bona * alicubi efle pofliint, fola autem n
efie praefciflet, nifi pariter noflet quibus mala nufquam. Quomam naturae etiam
d
d
eos bonorum ufibus commodaret : at- ilke, qu£ ex maiae voluntatis initio vi»
que ordinem fasculorum, quafi pul-
ita tiata; iunt , in quantum vitioias funt
cherrimum carmen, etiamexquibufdam malaj iunt : in quantuai autem natura:
e
e antithetis honeftaret. funt, bonae funt.
CXLI. CXLV.
t f De condttione crcaturx . • Quod non Jit in Deo aut pigra vacatio, o

Exeod.nb. Tria quajdam nobis maxime fcienda aut laborioja indujirta.

cap.u. d,e conditione creaturas oportuit intima- Non eft fas crederealiter afhciDeum Mdt ibid.

quia ^'
f 17 *
ri: quis eam fecerit, per quid fecerit cum cum operatur
vacat, aliter :

Cen.t.s. quare fecerit. Dixit Deus y inquit, Ftat nec afhci dicendus eit, tamquam inejus
luxy &
faila eji lux: -uidit Deus /«- & natura fiat aliquid, quod ante non fue-
g ccm quod bona effet . * Si ergo quaerimus, rit. Patitur quippe qui aificitur, &mu-
quis fecerit. 1
Deus eft. Si, per qmd fe- tabiJe eft omne quod patitur. Non er-
cerit: Dixit, & fafta eft. Si, quarefe- go in Deo aut pigra vacatio, aut Libo-
cerit: quia bona eft. Nec au£lor excel- riola cogtretur mduftria : qma novit &
Deo, nec ars efticacior Dei
lentior eft quicfcens agere, & agens quicLcrc : 8c
verbo: nec caufla melior, quam ut bo- quod in openbus s ejus prius quidem
p
num crearetur a bono. eft, aut pofterius , non ad facientcm ,

CXLII. fed ad fa6ta referendum eft . ./Lterna

Ds bono & malo amore enim eft & incommutabilis vcluntas
amor » quo amatur Scquodaman-
^ft ejus, nec confilio aiternante variatur :
ExioJVt
cap.zt. dum non eft/ & iftum amorem oditin in qua fjmul eft ,
quidquid in rebus
.
fe qui illum diligit, * quo amaturquod creandis vel ordinandis, $nt praeceflit ,

amandum eft, PoiTunt enim ambo efle aut fequitur,

j
• in uno homine, & hoc bonumeftho- CXLVI.
mini , ut illo proficiente quo bene vi- « <j)uod Deus tantum efl creator* q
vimus, ifte deficiat quo male vivimus; Nullius , quamvis minimae naturaj , Exeod.iib.

donec ad perfc6tum ianetur, & in bo- nifi Deum creatorem credi aut dici li-<^>.'-4-
r
num k commutetur omnequodvivimus. cet ab aliquo . Quia etiam fi Angeli t
jufli

a Ivl/, Jpt. De creatura ,

quit arbitrio fuo peccat. lon. ver. in uno homine, ut in lib. de civ. Dei,
b Mf. Rerflig. ut mfi noceret naturte , non utique ef- k Mf. Remig. confumetut
fet vitium . Colon. Vet. edit. poft ifta , nifi no. ere na- 1 Mf. Jol. Quod non fit verum bonum, nifi Dcus
ttira : qnad ita non effet vitium a Deo recedere , nifi m Mf. Jol. Dt. vero & fummo bono , & dt aliqno
naturte cujuslibet vitium effet , cui potius comptteret effe bono.
cum Deo. n Edit. Colon. vet. alicui . . . : Et HLt qua tx
c Colon. vet. edit addit hanc vocem , malis . Mf, tnaU voluntatis vitio viiiattt funt . . . in quantum .

Jol. aliter bibet, De prrfaentia Det. autem vcte funt bonx funt . In libro quoque de civir.
d Ita MH. Colb. Rfmig. o{ Jol. cum edit. Aug.tam Dei rubetur , ex malte voluntatis vitio , obfervaturque
in libro de civit. Dei, q.iam in append.At editi Pro- in margine inferion Mfl. plures probse not* habe- &
fperi, commendaret . Mf. Jol habet ntfijciffet pro , nifi, re tnttio i quod codices noflri omnes , dempto Colon.
vojcet. Colon. vet. edit. atque in wdinem ftculotum > vet. exhibent
quafi pulcherrimum catmen ettam tx quibufdam pul.
, o Antehac editi generaliori fenfu , Quid ctedi de-
sberrimis antitbetis boneftaret beat. Mf. Jol cxhibuit quod fubflituimus.
C Mf. Remig. demonjtr-tret. p Mf.Remig. addit pronomen , ejus . idemque, ptius
f Mf. Jol. De cundnione lucis.. efi atque pojietius . . . . ad fablum , pro , ad fuBa .
g In Edit. Colon. vet. non leguntur fequentia , Si Mf. Jol. in opetibus ejus ptius dtcitut atque polhtius
frjjo quxiimus .... quta bona ejl . Nec hubentur in q Mf. Jol. Quod omnts cteatura a Deo fit conatta.
libro Aii£?uft. de civit. Dei r Mf. Remig. & Jol. non habent , ab aliquo Sed .

h Colon. vet. edit. quo amat. MC Jol. qui illud di. p61l pauca adhibent, pro adhibeant ldcm Jolienlis ini- .

lirjt quod amandum ejt tio fcnbit thtnimte crtatut/e, pro quo alii, minima na.
1 L)gd. & pofternm editiones, in unum hominem. tutit.Colon. vet. edit. Quod fi Augeli .... tathtn
Mf. Colb. Remig, & Jol. Edit. Ajguil. app. & Co* non Junt cteatotes animalmm^ ficut nec agricola &c.
 . . . . .. . . . .

3- 8 S. P R O S P E R I A Q U 1 T A N I

jufli vel permifli adhibent operationem fi autem recla , non folum non culpa-
fuam rebus mundo ;
,
quae gignuntur in bilis affeclio hominis , fed ctiam lauda-
tam non iuntcreatoresanimalium, quam biiis erit.
nec agricola; frugum atque arborum CT II
CXLVII. h De arbitrii libertate vera. h
a « De prima & fecunda corporis morte. Arbitrium voluntatis tunc eft vere li-
i htd - c - iu

ExIiLij. De
prima corporis morte dici potefl, berum, cum vitiis peccatifque non fer-
D
<^^ -' quod bonis bonaiit, malismala. Secun- vit. Tale datum eft aDeo, quod amif-
'
da vero fine dubio, ficut nullorum bo- ium, nifi a quo potuit dari, non po- '
i

norum eft, ita nulli bona; teft reddi . Unde Veritas dicit , Si vos
CXLVIII. Filius liberaverit, k tunc vereliberi eritis. k
De
morte piorum. CLIII.
Ibid.c^. Mors etiampiorum, pcenapeccatieft. 1
^uod
ad Deum Jit babendum .cor 1

Sed ideo bona ipfis dicitur, quiaillabe- eft furfum habere cor , nbH Iia,w i'
Bonum
ne utuntur, quibus eftadmalatem- finis tamen ad feipfum, quod eft fuperbiae ;
poralia, & tranfitus ad vitam aeternam. fed ad Deum, quod eft obedientiae Plus .

Sicuteniminjuftitia male utitur nontan. autem appetendo minus eft, quidumfe

tum malis , verum etiam bonis ; ita * fibi fufficere confidit, ab eo qui vereei
etiam juftitia bene utitur , non tantum fuffkit deficit.
bonis, verum etiam malis. CLIV.
CXLIX. De vita beata.
De Martyribus non bapti^atis Beata vita fi non amatur, non habe- ibid.c.i$.

Ibid. ff.7. Qui c etiam non percepto regenera- tur. Porro fi amatur, m &habetur: caz-
tionis lavacro pro Chrifticonfeflionemo- tens omnibus rebus necefle eftutexcel-
riuntur , tantum eis valet ad abolenda lentius diligatur: quoniam n propterhanc
peccata ,
quantum fi abluerentur fonte amandum eft, quidquid aliud eft aman-
baptifmatis» dum Quia vero beatus efle non poteft,
.

CL. nifi qui eam , ° ut dignum eft , amat .*

o
d * Quod non fecundum bominem , fed fe- confequens eft, ut eam aeternam velit;
cundum Deum vivendum Jit quae tunc vere beata erit ,
quando ter-
Vid.lib.i.^ Cum homo fecundum fe vivit , non minum non habebit.
''""'.^fecunduraDeum,
C. 4, Mfra
fimiliseftdiabolo quia '
: CLV.
j ». ,

app.p.-^i. nec angeta iecundum angelum , led ie- p 6)uod nemo fiat bonus , niji ex malo . p
cundum Deum vivendum fuit, utftaret Non omnes quidem mali in hoc pro- ^*it>De'i
in veritate, & veritatem de illius, non ficiunt, ut fint boni.- nemo tamen eft,f^.i.
c Vde fuo mendacium loqueretur Unde . nifi ex malo, bonus.
non fruitra dicitur, omne peccatum ei- CLVI.
fe mendacium quia non peccatur, ni- : q De civibus terrena civitatis ac calejiis.

fi ea voluntate, quae eft contraria veri- Cives terrenae civitatis parit peccato ibid.cz.

tati, id eft, Deo. vitiata natura, qui funt vafa irae . Ci-
CLI. ves vero caeleftis patriaz parit a peccato
f f De diverjitate bumana affecTtonis naturam Jiberans gratia, qui funt vafa
TxiiL\*. Diverfitas humanae
ex di- affeclionis, mifericordice
dcciv.Da verfitate eft voluntatis quae h prava
cap. 6
eft ,
perverfis erit s moribus inquieta ;
GLVII.
a Haflenus editi, De prima conditione mortis . M(. drverfa -voluntate
affeblionum . TituJum clariorem ex
Jol. De prima corporis morte. Senfu pleniori, addita a primis fententix verbis expreffimus.
nobis voce .
, & fecunda
Per primam autem corporis g Mf. Joljenfis, motibus. Sat bene, cum Auguft.Ii-
mortem Augultinus , ex quo Profper fenten-
intelligit bro illo dicat , perverfos babebit hoc motus . Alii om-
tiarr. haufit , eam qu<e animam fejungit a corpore per : nes , moiibus
fecundam vero illam fine fine poenatem, qua2 , ut alibi h Mf. Jol. De reparatione iiberi arbitrti
ait, invitam animam tenet in corpore . i Mf. Jol, non potuit reddi.
b Mf. Jol. ita fuflitia bene non tantum bonis , k Particula tunc abeft a Mff. Remig. Jol.& Vul- &
fed etiam malis . Quo ptopius accedere videtur ad gata noltra, cum tamen habeatur in Graco textu E-
locum libri de civit. Dei vangelii Joan. 8. 36.'
c Mff. Remig. Corb. &
ex illo edit. Aug. non- & I Mf. Jol. Quatiter furfum cor habere debeamus.
dum. In libro de civ. Dei, etiam nen ut omnes alii : m Mf. Remig. non habetur . Colon. vet. edir. non
noltri codices • ideo habetur. Melius in textu , ut in cap. lib. de Civ.
d Hunc ritulum haufimus cx Mf. Jolienfi , qui fulv Dei Iegitur.
jcclaj lententis magis convenire vifus eft , quam qui n Mf. Remig. ut apud Aug. de Civ. Dei .' propter
in antehac editis , Quod cmnepeccatum mendacium.
fit hanc. Alii codices noftri, propter hoc
e Ita emendamus ex Mf. Jolienfi, Colon. vet. edit. o M(. Jol. ut in libro de civ. Dei, ut digna efl .
& bbro ip(o in margine citato , cum Editi alii ha- p Sic Mf. Jol. Alii omnes , Quod folus Deus bonus
bcant, de fuo mendacio . etiam Append. Aug. & MfT. fit .aut folus Deus bonus.
colb. & Remig. q Sic Mf. Jol. complcndo ceterorum titulum, Deci-
f Mf. Jol. De affeBione hominis , Alias editi , De vibus tefrtnis.
 . . . . . . . .. . . ,,

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO, LlBER UNUS. 329

• CLVII. errat, qui Deum diligit; confequenseft
a
De ira Dei. ut proximo ad diligendum Deum con-
Ibid.ay Ira Dei non perturbatio eftejus, fed fulat, quem jubetur diligere ficut fe ip-
judicium quo irrogatur pcena peccato .
furn ,

Cogitatio veroipfius, Screcogitatio, mu- CLXIII.

tandarum rerum eft incommutabilis ra- s De concordia & obedientia. g
lb,dem
i.Reg.iy tio Neque enim ficut hominem ,
. ita Pax domeftica , eft ordinata cohabi- '

Deum cujufquam fa£ti fui pamitet, cu- tantium imperandi obediendique concor-
jus de omnibus omnino rebus tam fixa dia. Imperant enim qui coniulunt ; fi-

fententia, quam b certa eft prefcientia. cut viruxori, parentesfiliis, dominifer-

CLVIII. vis. Obediunt autem quibus confulitur;
e
De perfequentibus Ecchftam. ficut mulieres maritis, filii parentibus ,
h h
Exiib. 18, Inimici Eccleiia: quolibet errore cx- fervi dominis. Sed in domo jufti vi-
ite civif.
Beic.i. centur, vel maiitia depraventur; fi ac- ventis ex fide, & ab illa adhuc civita-
cipiant poteftatem corporaliter affligen- te peregrinantis , etiam qui imperant
di, exercent ejus patientiam; fitantum- ferviunt eis quibus videntur imperare .
modo male fentiendoadverfantur, exer Quia non dominandicupiditateimperant,
cent ejus fapientiam ; & ut etiam ini- ied ofrLio confulendi ; nec principandi
mici diligantur , excrccnt ejus benevo- fuperbia, fed providendi beneficentia
lentiam : quia Dtus his qui eum dili- CLXIV.
gunt, omnta coopcratur in bonum. De '
conditione fervitutis l

CLIX. Nomen, & conditionem fervitutis cul- j^j c 1S>

De fine bo*i & mali pa genuit, non natura; & prima hujus
non quo confumatur
Finis boni eft, fubje£tionis caufla peccatum eft; quiafi-
Exlib.16.
tle ctvit. ut non lit , led qho perficiatur ut ple- C ut icriptum eft, Omnis qui facit pecca-
Deic.U. num fit Et finis maii elt non quo
. , tum, fervus eflpeccati. Unde meliorejus
efle deiinat, fed quo uique nocendo per- itdtiis eft, qui famulatur homini, quam
ducat. Unde unum eit tarumum bonum, fervit cupiditati.
qUi iuaj
aliud autem fummum malum: iliud pro- CLXV.
k
pter quod appctenda funt bona canera, De prcelatis. k
ipium autem propter fe ipium ; hoc , Veri patres-familiasiubditisfuis, tam- y d c i£
propter quod deciinanda iunc mala cx- quam filiis , ad colendum & promeren-
tera, iplum autem
d
proptcr fe ipfum. dum Deum coniulunt , defiderantes ve-
CLX. nire ad ca-leftem domum , ubi imperan-
e
e
De natura. di necefTarium non quo do- fit officium :

lbid.c.13, Eft natura in qua nuilum malumeft, nec veniatur, magis debentpatres'quod 1

veletiamnullum maiumeffe poteft. EfTe dominantur , quam fervi tolerare quod

autem natura in qua nullum bonumfit, lerviunt.
non poteft. CLXVI.
CLXI. m De regimtne populi m
De anin.i aquitate Locus fuperior, fine quo regipopulus jjj^ fiI „
lbidem ,
Melior animi aequitas, quam cor-
eft non poteft , etiam fi ita fit tenendus
f
porit fanitas; &convenientius mjuftus atque adminiftrandus, ut decet; tamen
f
dolet in fupplicio, quam lstatus eft in indecenter appetitur. Unde otium fan-
deli£to £tum n quserat dile£tio veritatis , nego- n
CLXII. tium juftum iufcipiat neceffitas dile£iio-
De pracepto cbaritatis. nis.
lbid.c.14, In praecepto chantatis tria invenit ho-
mo quae diligat; Deum & fe proxi- , ,

mum. Et quia ille in fui dile£tione non

5". Profperi. Tt CLXVII.
a Mf. Jol. Qualiter accipi debeat ha Dei. g Mf. Jol. De pace domeftica Colon. tirulo vulgari,
.

b Mf. Remig. reBa pr,tjcientia Edit Colon. ver. . De Concordia &

Lugd & Lovan. prafentia Melius cum MfT. Colb. Re-
. ditorum
mig. &
Jol. Duac. &
Colon. conformiter Auguflino ,
priefcientia
c Mf. Jol. De inimicis Ecclefia
d Antehac ed:ti plures , propter
&o fenfu. Corngimus ex Mfl. Remig. Jol.
tione Colon.vet. iuxta textum Augultini loco
gine citato, prorter je ipfum.
e Ml. Jol. De nitura boni.
f Editi noitn omnes hab-bant juftus . Emendaturex
Mf. Remig. & libro de civ. Dci cmendatum jamerat
cx M(. Colb, in edit, append. tom. 10. Aug.
obedientia , addir, imperantium &fub-
h Edit. Colon. ver. Sed in Domino jufli viventes ex
fide .... peregrinantes .... Jed providendi beneficio.
i Mf. Jol. addit, nomine &
fummum . nullo re- K Mf. Jol. De veris patribus famiiias
& & Edi- 1 Colon. vet. edit. qui dominantur .... aui ftr*
m mar- vittnt.
m Mf. Jol. Qualiter honor accipi debeat
n Mf. Jol. quarat. Ahi omnes auarit, Inlib.deciv.
Dei uttunque, quarit 6\ fufcipit . rn indicativo legi-
: "ttrr. Colon. vet. cu.tio, Unde otium jancium qttarat ,
quitrat diretHoaevt veritatit &c.
 . , . . . . . . . , . . . , .

330 S. P R O S P E R I A Q U I T A N I
Ex lib.
CLXVIL fi bonum eft quod facit: quianihil pro- ConfeJ.
De vita animcg , deft fpiritus timoris, ubi non eft fpiri-
„•
lbid.c.i<
, Sicut non eft a carne, fed fupracar- '.
tus eharitatis.
l . r .
r
nem quod eam iacit viverc ; lic non
, CLXXIV. alias CLXXJII.
k
eft ab anima, fed fupra animam, quod De obedientia.
K
eam facit beate vivere : quia ut vita huma-
Sicut in poteftatibus focietatis £x lib. j.

ConfeficM.
carnis anima eft, ita beata vita homi- nae major poteftas minoriadobediendum
nis Deus eft. praponitur; ita Deus omnibus,
CLXVIII. CLXXV. alias CLXXIV.
a
>Ds bominum*
juftitia J De
vera diletttone. I

Juftitia noftra quamvis vera fit, pra- Beatus qui diligit Deum, 8c amicum Ex lib. 4.
1 ,f ' 27 Confefi.cy
' '
pter verum boni finem, ad quemrefer- in Deo , &
inimicum propter Deum .
tur ; tamen tanta eft in hac vita ut , Solus enim nulJum carum amittit , cui

b potius b remiflione peccatorum conftet omnes in ilJo cari funt, m quinumquam m

quam perfe&ione virtutum, a non dimittente amittitur.
CLXIX. CLXXVL alias CLXXV.
c
c De plena pace n
De non corrumpendis ,

\bidem .
Quamdiu vitiisrepugnatur, plenapax Manifeftum eft , quoniam bona funt Ex lib.
fj
non eft: quia & illa quaj refiftunt, pe- qua; corrumpuntur; quse neque, fi ium- Confefi ct

riculofo debellantur pradio; & illa qus ma °bona ehent, corrumpipoflent; quia 11. o
vi£ta funt , nondum fecuro triumphan- fi fumma bona eflent, incorruptibilia
ef-
tur otio, fed adhuc follicito premumur fent; fi autem nulla bona effent, quod
imperip in eis corrumpcretur non eflet.
CLXX. CLXXVJL alias CLXXVI.
De prima & fecunda morte * Quod Deus omnes creaturasbonasfecevit.
P
txiib.ti. Prima mors animam nolentem 4 pel- Cum. Deus incommutabiliter bonus , IbideiH

deciv.Deiiit e CO rpore , fecundaanimamnolentem omngs creaturas fecerit bonas, nec ulia

d tenet mcorpore. Abutraquemortecom- omnino nifi ab ipfo fjt creata natura ;
muniter id habetur j ut quod non vu!t nuUa eft fubftantia mali quia quo4 au- :

anima, de fuo corpore patiatur. clorem Deum nonhftbet, noneft. q Ifa-

CLXXI. que vkium corruptionis nihii eft aJiud,
e De caujjis incognitis operum Dei quam inordinatp? vej deftderium vel aclio
i In incognitis cauffis operumdivim?- voluntaris.
f*",5.
cap. flfb nonnihil novimus, cmn fcimus non CLXXVIII. atits CLXXVII.
fine ratjone Omnipotentem facere, un-
1
Quod juftitia intquis odiofa fit .

de infirmus humanus animus rationem Sicut palato non fano pcenaeftpibus, Ibid.c.tS.

ron poteft reddere. qui fano luayis cft; & ocuJis $grisodiQ-
CLXXII. ia lux , qua incoluni.is gaudet obtutus :

g De falfa fiducia .
ita difplicet iniquis juftitia Dei , cui fi
8
Fruftra fibi hcmo poft hoc corpus pro- iubjicerentur, f
non cpnturbarentur f
V Encbir,
corpore comparare
iio./^|J}fttit? q uod in ll0C
*pp.p.tv. ncglexit. CLXXIX. alias CLXXVIII.
CLXXIIL alias CLXXII. De cegritudine animi.

Quod nihil profit homini Ji invitus iEgritudo animi rationalis eft , cum ^lib. 8.

bonis inferioribus deleclatus , C( "^A9-

benefaciat fuperiora
Nemo K invitus 1 bene facit , etiam ex parte appetit, ^c ex parte non ap-
petit.
£',enius (en(am fenteniia; Prc^eri repr^fentat, quam
a Colon. vet. edit. De venia unde conflat beata vi- ,
e d'ligf>»da Deoy quod a!ii cadiccs pir*i"«tl>ant'.
la. Alii. De venia. Mf. Jol. De /uflitia bominum.
EJ:t. vet. Colon. qu> numquam tvtte dunittit te
h Colon. vet. edit. non tamen tanta efl in bac vita, 1
,

ut potius fer remiffloncm peccatorum conflet , quam per nifi dimittatur .

fidem virtutum
m MU t»L Quud filut Deas cowurtfpi & immutari
c Mi". De colluBntione vitiorum. non pojjit
Jjftl,

d Colon. vet. edit. toliit . Mf. Remig. pellet. n Mi. Remig. bona effent, neque fi bona non eflent
fi Jumma bona effent incorrftpti.bt-
Aln, De corrum/i pojjent , qu$
e Mf. ]oL De «ccultis oferibusDei . cauffls
Jia effent. Colon. vet. edit. Ueque Ji 6una non ejjfint
ivcegnuis . «lilidiir.us, vperum D,«, ,ex pripribus verbis
fententi* ipfius.
corrumpi pcffent : quia. C2* fi jumm.i bona ejjent , incor-
omittunt ruptibilia efjent.
f Sic MlT. g.emJg„ h\ ]o\. JEdai prep.oii-
tionem , Jv. o Sic Mi.Jolienfis. A!ii,omnes,Df incommutabili Deo.

g Ita Mf. Jol. Alii codices, Ee »egJi^entiis p Mf. Jol. nulia efl Jubflantia yute auclorem Deum
non bflbet .
h In Mf. JpJ. hxc verba., bicti-io tnvittts &c. novam
feetenmm contUtwunt cui p.ra.figitur ritulus , JDwdni,
, q Mf. JoJ. ltaque , alii pmnes it# Colon. vet, edi-
bil profit bomini, fii invitus bene faciat In aliis codi- .
tio omiffo, ita, quia quud autlorem Deum npn babet ,

cibus hiec cum a«uwcd,enub.u« m fcDtentiata unam non efl aftud quam defiderium aut ailio inutdtnatit y.tf
CoaJ wera-r.t iuntatis

i CoIoh. Tiet. editio, bonum facit r Mi- Jo!. De fipiritali fiapore.

V. Aptiar «jfus cit titulus Mf. Jol. quam qui prafe- f MiT. Remig. tk JoJ. non minuanntur , Idem in
rebatur in alns codicibtK,.D« bununa focietate. Ethoc margine notarunt editipnes orn.nes.
 . . . . .. . . . . . . .

Senientiarum ex Augustino Liber UNUS. 331

petit. Ideoque in duas dividitur volun- oris, aliud Nihil
fit in cordis arcano .

tates: » cumque una eft, tota non eft: enim prodeft hoc effe in corde quod
& hoc adeft uni, quod deeft alteri. vcrum cft , fi hoc dicitur voce quod
CLXXX. altas CLXXIX. falfum eft ; quia veritas & credenda
b
De hontine b benigno eft, & loquenda.
Ex l\b. 9. Homini benigno parum cffedebetini- CLXXXVH. alias CLXXXVI.
»r(f i>
m ' aliorum non excitare vel auge-
c "' as k Ne jujie flagcllatus doleat »
. ie male loquendo; nifi eas etiam extin- Non conqueratur homo quando ,
in Exenar.i»

§ uere ^ ene ^oquendo

c
ftuduerit. his quae juitehabet, patitur aliquas ad- pJ*°- n -i»
M/^w
pmpt, CLXXXI. aiias CLXXX. verfitates per amaritudinem enim in-
:

d
c De 'veritatc odioja. feriorum docetur amare l meliora ne 1 ;

Exiib.io. Beata vita eft gaudium de veritate , viator tendens ad patriam , ftabulum
Cunf.c.zs. (pod Deus eft fed multis veritas odio-:
pro domo diligat
ia eft, quam docentem ;audire nolunt CLXXXVHI. alias CLXXXVII.
& nolentes ialli , volunt mendacia fua m Ut peceator fibi difpliceat
m
verkatem videri Quibus jufte retribui- . Bene currit ad remiffionem peccato- Exenar.i»
u l%
tur, ut ipfi veritatem non lateant, ip- rum, qui difplicet fibi Apud judicem pJ+ *' .

fos autem lateat veritas enim juftum & mifericordem , qui fe

CLXXXII. alias CLXXXI. accufat, excufat.

e
c
De tolerantta. CLXXXIX. alias CLXXXVIH.
n
Ibid.c.zS Nemo
quod tolerat amat , etiam fi De quarendis prafidiis in pace.

tolerare amat: quia aliud eft fbrtis pa- In tranquillitate pacis comprehen- y.u,;d. »,

dcnda eft doftrina fapientiae, quae inter 1<5 - W"»

tientia, aliud fecura ; ncc ejuf- fclicita:;
"W'p "° i

dem eft temporis labor pugnae, & bea- tribulationum turbines diffkulter agno-
titudo vicStonae. fcitur . Nec facile inveniuntur in ad-
CLXXXIII. alias CLXXXII. verfitate praefidia ,
quae non fuerint in
f
De egefiate bumana tnteiiigentia . pace quaefira.
Exlib. II, CXC. alias CLXXXIX.
plerumque rn fermone copiofa
ldeo
Conf.c.x.
eft egeftas humanae intelligentiae , quia De altari Dei ° duplici
plus loquitur inquifmo, qu.im inventio; Ad altare Dei invifibile , quo non Exe»ar.i»
J'* 1 '"' '

& longior ert petitio , quam impetra- accedit injuftus , ille pervenit ,
qui ad
tia. hoc praefens juftificatus accedit . Inve-
CLXXXIV. alias CLXXXIII. niet enim illic vitam fuam, qui hic di-
s De vera atermtate Dci fcreverit cauffam fuam

lbid,c,,\\.
Vera aetemitas Dei eft, qui folusha- CXCI. alias C.XC.
bet immortalitatem: quoniam ex nulla p De fine legis. p
enar '"'
fpecie motuve mutatur, nec temporalis Finis legis Chriftus eft , in quo lex ^•
1'J.tf.nu.
•
/i- c c j
eft voluntatis. Non enim immortaliseft non coniumitur,
juftitiae icd lmpietur
1

. 1. infra

voluntas, quae alia, & alia eft. Omnis enim perfeclio in ipfo eft ul- :
"PP-P-W'
CLXXXV. altas CLXXXIV. tra quem non eft, quo fe ipes fidei &
De
non dejperandis peccatoribus charitatis extendat.
Exenar.in Non eft deiperandum de malis , fed CXCII. alias CXCL
Pf.39.nS. pro ipfis , ut boni fiant , ftudiofius eft De mala confcientia q pcena.
iupplicandum : quia numerus ianctorum Nullae poenae graviores funt quam ,
v.ib,d. ».

de numero femper eft aurStus impiorum. malae confcientiae : in qua ' cum Deus \'"[r",
i app.p.i^.
app.p.
CLXXXVI. alias CLXXXV. non habetur, confolatio non invenitur/ t

h h Qualiter pax a Deo quaratur & ideo invocandus eft liberator, ut quem.
i

lbid.it,l6,
Quaerens a Deo pacem , fit '
fibi tribulatio exercuit ad confeffionem, con-
ipfe pacatus ; ne aliud in profeffione feffio perducat ad veniam
5". Profperi . Tt 2 CXCIIL
a Mf. Jol. Curnque una non non efl Hic efl toia , . ni libro ciraro.
locus ex Auguftini capite fir clanor , fic habente Et : k Mf Jol. De vera patientia , Alii , Ne jufte , forte
idco Junt duie voluntates , auia una earuni tota non eji, juflus melius legeietur Jiagellatus doleat.
&
,

hoc adefl alteri , quod deefi alteri. 1 MfRerriig. meliorem

b Alias editi rehgiofo. Mf. Jol. melius, bcnigno. mMf. Jol. De vera p<enit°ntia
c MfT. Remig. & Jol. Jluduerit. Ahi codices fludeat. n Ha;c duo, i» pace, addunrur in Edir. Colon.ver.
Prioribusfaver locuslibriconfetrionumin margineciratus. Mf. Jol. De providentia pacis .

d Mf. Jo!. De beata vita . o Colon. ver. edir. (upplet vocem hanc , duplici
Mf. Jol. Alii omnes, De forti patientia.
e Sic Mf. Jol. Qualiter accedi debeat ad altare.
Mf. Jol. Alii codices. De copioja egeflate, Co-
f Ita p Mf. jol. De vero &
perfeSo fine. Alii omnes, De
lon. edir. vet. addir, in oratione In cap. citato in Ait- . Lege Pienior fenfus evadet, (i Icgatur, De fine legis ,
.

guftino fummarur. Dijficiiis inquijitio veri. ex piimis verbis fenrentiae.

\
g In Mf. Jol. plenior eft fenfus, quam in aliis, ubi q Vocem hanc pcena fumimus ex Mf. Jol. Alii ha.
De /eternitate bebanr tantum, De mala confcicntia Mf. Jol. De con- .

h Mf. Jol. De vera pace. Jcientiis pxna,

i Mf. Remigianus, Jis tibi. Ita quoque in Augufti- r Mf. Remig.i» qua Deus non habetur , conjolatio &c.
 . . . . . .. . , » , . . . ...

33* S. Prosper I A Q. U I T A N I

CXCIII- alias CXCII. quia periculofiora funt animo fecunda

a »De vera peccatorum remijfione quam corpori adverfa prius enim cor :

b am
Ibid, »4.
*» Quod gravius peccatum aigri , qu rumpunt profpera, ut inveniant adver
medici interfe£tio ? Sed cum in baptif- fa ° quod frangant
mo hoc dimittitur, quid non dimittitur? CCI. alias CC
CXCIV. CXCIII. alias De remediis p&nitentice
c De ruminante verbum Dei. Prima falus eft, deciinaref peccatum.
.. V.lbU.
.
n.

c J n. j r *• '"i™
Ex enar.it Auditor verbi fimilis debet effe ani-
<*
lecunda eit ,
1
non deiperare de venia
•

. «vp.p.ns
PJ 46.1.1.
d
malibus, qua: ob hoc quia ruminant , Nam ipfe fe in aternum perimit , qui p

c munda e efle dicuntur : ut non fit pi- apud mifericordem judicem ad pamiten-
ger de his cogitare, qu*e in alvo cordis tise remedia non recurrit.

accepit : & cum audit, fit fimilis eden- CCII. aiias CCI.
ti ; cum vero audita in memoriam re- **
De bonis occultis fanilorum 1
vocat, fit fimilis ruminanti. Boni latent, quia bonum ipforum in v.t*&. u
CXCV. alias CXCIV. occulto eft: ! nec vifibile enimeft, nec pl*l.n^
f
i De imperio animne ,
corporaie quod diiigunt; & tam merita Ipp."/.^.
V.tbid. n. Rationalis anima domina eft corporis eorum funt f
in abicondito conftituta ,
r
lo. infra
appp.it^. fui ;
qu£B inferiori non bene imperabit, quam prxmia.
nifi fuperiori fe Deo tota charitatis fub- CCIII. alias CCII.
jeCtione * fervierit. 1
De inimicis bonorum. t

CXCVI. alias CXCV. Nullus bonoruminimicum habet, ni- Exefiarin

h
h De mifericordia Dei. l\ maium u
qui ideo efle permittitur , pj.u-»*
:

Sicut terra de c*elo expeclat pluviam, aut per ipium bonus 9" %""
l
Uid.H.iU ut aut corrigatur,
° ' i. S. X. tneptjt
& iucem : fic homo ex Deo debet ex- exerceatitr . Orandum eft ergo pro ini- Caieihn.u
peclare miiericordiam, & veritatem micis, ut aut obdneatur eorum conver-^**
U
CXCVII. aliat CXCVI. fio,
.

aut in nobis divin* bonitatis inve-

I Dc difcretione bonorum malorum. & niatur imitatio.
Exenar.in Gaudendum eft bonis Ecclefise filiis,
CCIV. alias CCIH.
Pftf.n.n
quod in difcretione eorum non fallitur x De
vigore fidei Chrijiiame *
divina juftitia . Sed non temere divi- Vigor fidei Chriftianse tribus tempo- 7 ^w>wl8>
dant congregatos : quia ipforum eft vel- ribus y initiatur, veipere, mane, &me- y
k colligere, Domini feparare, ridie. Vefpere enim Dominus in cruce,
CXCVIII. alias CXCVII. mane in reiurectione, meridie inafcen-
k De terreno amore
fione. Unum
adpatientiamoccifij aliud
Ex enat.in
Dominus eft rerum quas habet , qui
ad vitam refufcitati, tertium adgloriam
Pfitf.ftr. nulla cupiditate
l
irretitur . Nam qui
pertinet majeftaus in Patrisdexteracon-
l.n. 2.
terrenorum amoreobftringitur, non pof-
1 iedentis
fidet , fed pofiidetur.
CCV. alias CCIV.
CXCIX. aiias CXCVIII. z
De purgandis eleclis
De bccreditatc
m aterna. « z
m Ad hoc **
exagitantur homines tribu-
Ex enarJn Hereditas qua coheredes Chrifti
, in
lationibus, ut vafa eleftionis evacuentur
Pj.W.n^.
fumus non minuitur multitudine fiho- pfZZTs
,
nequitia, &
impleantur gratia. «
rum, nec fit anguftior numerofitate co- CCVI.
CCV. altas
heredum : quanta
fed tanta eft multis ,
bb De bonisy qua nemo amittit invitus . bb
paucis; tanta fingulis, quanta omnibus. Poteft homo invitus amittere tempo-
CC. aiias CXCIX. ralia bona; numquam vero, nifivolens,r. ibid.n
n n De felicitate. qc
perdit aeterna 19.
Exenar.in
P/.50.M»
Numquam debet fecura efle felicitas; cc

CCVII.
a Ita Mf. Jol. quidem melius & clarius , quam
& 1 Mf." Remig. illuditur.
quod cetcri ornnes De tegro , Colon. vet. folus habet » m Mf.Jol. teterna- Alii, Cbrifli.
De ifgro interficiente medicum n Mf. Jol, De profperitate & adverfitatt terrena,
b Sic kgitur in Mff. Corb. & Jol. & Augufl. to.4. o Colon vet. edit. que frangant
(i in tom. 10. append. In Profperianis codicibus , p Mf. Remig. decliuare a peccato.
Quid gravius quam. peccato agri , q Mf. Jol. De occulta vita Jantlorum
c Mf. Jol Qualiier vtrbum debeat andiri. r Edit. Colon, vet. nec vifibile eji nec corporale eji.
d Mf. Jol. Vtrbi Dei .... ammalium. Mf. Remig. f Mf. Remig. in abdito.
fcribit etiam, animalium , & pollea qu<e ab ho* ,
t Mf. Remig. Qualtter amandi funt inimiei
e Mf. Jol- munda dicuntur . . . quit alvo cordis ,
.
U Mf. Jol. quod ideo.
Colon. vet. edit. & non pigtat cogitart dt his. x Mf. Jol. De rejurretliont.
f Mf. Jol. D* imperio unimtt . Alli , De anima ra. y Mf. Jql. incitatur.
tionali. Z Mf. Jol. D* probatione jujiorum,
g Mf. Jol. Jubdiderit aa Edir. vet. Colon. excaquuntur bomincs trMatio-
h Mf. jol. D* mijerUordia & veritatt. Forte pfenius nibus.
legeretur, (Jndt homini mijericordia veritas & bb Mf. Jol. De libero arbitrio.
i Ita Mf. Jol. Alii. De bonis Ecclefi* fxitis . cc Mf. Rcmig. perdtt.
k Mf. Jol. Qualiter poffvatnda fit ttrrtna Jnbflantia
 . . . . . . . . .. . . .

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO LlBER UNUS. 333

CCVII. aliat CCVI. CCXIV. atias CCXHI.
i fine fidelium.
* De De provecltt ° bonorum per ten-
Finis fidelium Chriftus eft: ad quem tationes
V. enar.m . . . . *
pj. 56. «f. cum pervenent currentis mtentio, non Proveclus fidelium fine tentatione non Exenar.in
p 9 n 1'
i. infta

appp.l^.
hjbg,- quoci poflit amplius
habet
? *
m
quo debeat
i
invenire, fed
permanere.
. .
provenit; nec fibi quifquam innotefcit,
nifi probationis examine : nec corona-
^ ' '

CCVIII. */*'<w CCVII. bitur, p nifi qui vicerit ; nec vincet ,

D<? trifiitia, nifi qui certaverit . 1 Qiiis autem cer- q
Exenar.h
eumd. P/.
Melior eft triftitia iniqua patientis , tat, nifi inimicum habens, & tentatio-

5 O.n. 14. quam lstitia iniqua facientis. ni refiftens?

CCIX. alias CCVIII. CCXV. alias CCXIV.
b
b
De peccatis prateritis. 1 De prophetiis implendis. r
c
l"Pf. 17 Revocandus eft animus a recordan- non credit denuntia-
Stultus eft, qui ^xenarin
1"
n. lo.
dis cum quadam dele£tatione prasteritis, tionibus Prophetarum in paucis qux re- *'"'
c
ne fubrepente concupiicentia, redeamus ftant ; cum videat tam multa comple-
corde in jEgyptum. ta, quae tunc non erant, quandofpne- f
CCX. alias CCIX. dicebantur implenda.
d
De veritate CCXVI, atias CCXV.
,,-,*
Ibid.n.io.
Bonum eft a veritate vinci. « Ad cor- f
Dc idolis. t

quomodo ^****
•
f
f 1

e reptionem iuperet ventas voientem : Sic funt qui colunt idola ,

f
nam & invitum ipfa fuperabit. qui in fomnis vident vana . Si autem
CCXI, atias CCX. evigilet anima ipforum , intelligit a quo
g De impunitate peccatorum. facla fit , &
u non colit quod ipfa fecit. u
y.enfr.in Peccata five parva, five magna, im- CCXVII. alias CCXVI.
pfai. j8.
Seim.l.n. *
punita eife non poffunt quia aut ho- :
x De corporibus humanis . r
K T\
corporis noftri, quaj y difcer- K i i", d* n'
•
h J" •

ii. infra mine pamitente , aut Deo vmdicante Omnia .

C CL 1
6 - ,ni ,a
*/>/>./M44-plecUmtur» Ceifat autem vindicla divi- pta ,
I
vei putreiacta , vel etiam concre- app.p.w.
•

na , fi converfio praecurrat humana .

mata, in quafdam diifolvuntur favillas, y
AmatenimDeusconfitentibus parcere;& Deo perire non poifunt In illa enim .

eos , qui femetipfos judicant, non judicare elementa mundi eunt, unde fumpta funt
CCXII. alias CCXI. illa manu, quaj tenet omnia.
1 De praventu mifericordice Dei. CCXVIII. alias CCXVIL
v. Serm. Nullus mifer de quantacumque mife- z De
fiti bona.
-
i.in eumd.
t yz ijberatur,' nifi qui
"
Dei miiericordia Qui Deo fitiunt, tota fua debent fi- lbid.n.7.
PJal.n.ll. .

infia app. prajvenitur. tire fubftantia, id anima & car-

eft, &
pap. 144. CCXIII. alias CCXU. ne : quia & anims Deus dat panem
ConTci k De effeclu fuppltcattonis iuum, ideft, verbum veritatis, " & car- aa
non, 14. Tideliter fupplicans Deo pro neceifi- ni neceflaria Deus praebet quia utra- sr

v. enar.in
Utibus
l
hujus vitaj , & mifericorditer que bb
v"
ipie pafcit, qui utraque fecit.
bb
PJ- 59- »< auditur, & mifericorditer non auditur . CCXIX. alias CCXVIII.
Z^Ht^,
app.p.2tf,
Quid
^.
enim infirmo utile, magis no-
fit
i. & . ., c«
De meditatiane fidelium in otio & cc
vit medicus quam asgrotus . i>i autem icl aclione
m & prascipit &
m poftulat , quod Deus Oui otiofus & quietus non cogitat
r. tbid.n.
f* J •
c\
promittit, fiet omninoquodpoicit; quia Deum ;
quomodo mter actus multos
1

, ,j. i„fra
« accipit charitas
,
quod parat veritas. & laborioia negotia de illo poterit co- *pp-p-w>
gitare •* Meditetur ergo quas Dei funt
fide-
a Mf. Remig. De fine perfeBorum. p Mf. Jol. fine probationis examine ; & paulo poft.
b Mf. Jol. Qua cautela fint recogitanda peccata. Mf. Jol. nifi vicerit nifx certaverit. ....
c Col. vet. edit ad recordandum ( forte a recordan- q Editio vet. Colon. Nec certabit, nifi iriimicumha*
do ) cum quadam delcElat ione de prateritis bens
d Mf. Jol. Amandum ut a veritate vincamur TMf. Jol. De pranantiationibus Prophetarum.
e Mf. Remig. ad correBioncm fuperet te. Mf. Remigianus, prtedkabaitur
f
f Edit. vet. Colon. nolentcm M(. Jol. fuperet veri- . t Mf. Reroig. De cultu idoloium.
tas nolentcm : nam f> vo/entem invitum ipfa fu- & u Mfl". Renvg. & JoL non colct . antea Iol. Mf. &
perab.it . Si vigilet anima
g Mf. Jol. Non poffe impunita effe peccata . x Mf. Iol. De re/urreilionis veritate.
h Col. vct. editio addit hic, injudicio. MC Jol. Deo y Colon. vet. edit. dijheta: fub fincm fententix, &
vindicante : alii , judicante: priori favct locus Auguft. que donat omnia.
citatus Z Mf. Jol. Qualiter fitiendum fit Deo
i Sic Mf* Jol. cum alii habeant. De mifero. aa Mf. Jol. &
carnis neceffttfia
k Ita Mf. Jolienfis. Alii omnes, De remediis tribu- bb Plures e< editis &
Ml. Co\ar\.ipfefacit Emenda- .

lationum . mas ex Mf. Remig. tk Jol. & Edit. Colon. vet. Au-
Mf. Remig.
1 Jol. ijiius vita. & guilino dicente loco citaco ,
qu: fecit ambas res , ipfe

mMf. Remig. prttcepn promifit. & pafcit ambas res .

n Mf^ Jol. accipiet charitas cc Hacc vtrba in otio & afliove non inutiliteraddit

o Mf. Jol. De proveiiu fidelium per tentationes . Alii Colon. ver. editto . Mf. Jol. Quo fiudio rmditandwn
tantum , De proveSiu bonorum. fit de Df9.
 . . , .. . . . . . . . . . . .. . .

3H S. P K O S P £ R I A Q_ U I T A N I
Excnar.in
fideiis cum vacat ; & bene operan- CCXXVI. alias CCXXV. Pf. ttS.Jer.

di fubftantiam quarat ,
ne in a£tione
s De lapju Adam, & cowuerfione i.n.2.
Araxf.
&
efl
fidelium.
deficiat. Conc. Ca-
CCXX. alias CCXIX. Ab eo quod formavit Deus mutatus non.1%.

1.
b
De fimulationis malo eft Adam, fed in pejus per iniquitatem g
Txenrt.in Simulata innocentia , non eft inno- fuam: ab eo quod operataeft iniquitas,
f.6,,n.n
cent a j
.
i ata
fi mu
a quitas, non eft aqui- mutantur fideles , fed m melius , per
tas : ied duplicatur peccatum , in quo gratiam Dei. Ula ergo mutatiofuitprs-
eft & iniquitas, fimulatio. & varicatoris primi, hxc mutatio dextera?
Pf. 76. 11.
CCXXI. alias CCXX. eft Exceifi
c
c Pana animg jujlitiam deferentis CCXXVII. alias CCXXVI.
lbidcm Anima recedens a luce juftitiae ,
De tcmporalibus deliciis & pcenis.

d
quanto magis quarit d
quod invcniat In pradenti vita tempora- & delicia; Attg. in
enri. Scrm.
contra juftitiam tanto plus repeliimr a
,
les duices funt, & tribulationes tempo-
n. I.

lumine veritatis , &

in tenebrofa de- rales amara funt kd quis non bibat :

mergitur tribulationis pocuium , metuens ignem

CCXXII. alias CCXXI. gehennarum?&quisnon contemnatdulce-
De duabus civitatibus dinem fajculi , inhians bonis aeterna; vita;.
Exenar.m
Duas in toto mundo civitates faciunt CCXXVIII. altas CCXXVII.
. _ r r\ •

i>f.64.n.z. duo amores: jerulaiem

,

iacit amor JL/ei; h De Trinitate

h
Babyloniam , amor fa^cuii . Interroget In Trinitate divina tanta eft fub- Ibid.n.

ergo fe quilque quid amet, & invemet ftantia^ } unitas, ut jequalitatem teneat, i

unde fit civis. pluraiitatem non recipiat.

CCXXIII. alias CCXXII. CCXXIX. ilids CCXXVIII.
« c
Quod pneceptum Dci lcve Jit amanti. Nullam mali ejfs naturam k
Exenarin Omne prseceptum Dei leve eft aman- Omnia perVerbum iafla funt, & fi- Ibidem
foan.i-i.
Pf.67.n1s ti : nec ob aliud intelligitur diclum , ne ipfo fa£tum eft nihil . Cum 1
itaque 1
Matt. II
30.
Onus meum leve eji , niii quia dat Spi- univerfaj natura? per Verbum Dei faftjc
Ront-f.i ntum-fanc~tum , per quem diffunditur funt, miquitas per ipfum fafta non eft,
charitas in cordibus noitris, ut diiigen- quia iniquitas nulia iubftantia eft : &
f do iiberaliter iaciamus ,
f quod qui ti- peccatum non naturaeft, fed vitium na-
mendo facit , ierviiiter facit : nec cft tura, id appetentis quod non eft ordi-
amicus re£ti. ,
quando inallet , fi fieri nis iui.
poffet, id quod reclum eit non juberi . CCXXX. «lias CCXXIX.
m Quid jublatum m
CCXXIV. aifas CCXXIII. Jit diabolo
De charitate Sublatum eftdiaboio miquitate fua vin- Ibid.n.r).

ibid.n.24. Plenitudo legis charitas quia per

eft: 6io, non quod habebat proprium , icd
R9m.tj.10 charitatem lex impletur , non per ti- quod rapuerataiienum. Auferendo enim
morem. In tantum enim fiunt manda- Chriitus qus de magna ejus domo pe-
n
ta juftitix, in quantum adjuvat fpiritus nerant, non furtum fecit, fedfurtum
gratis. recepit
CCXXV. altas CCXXIV. CCXXXI.
CCXXX. alias

De operibus bonis * Qg profunditate iniquitatis .

v. ibid.n. Non funt bona opera , nifi qua? per Tunc hominem conciudit ° profun- Ex enar.in
4
Je'g u>tia'
fi"e m & dile£tionem fiunt : quia aite- ditas miquiiatis^- quando non folum im- eumd. Pf.
68. fer. i.
cbriflic. rum fine altero nuilius virtutis fructum merfus peccatis jacet ; fed etiam vo- n. 1.
z6. tnfra
pant iens ea defendere, perdit aditum con- o
*p.p.l>.z^6.
feffionis

CCXXXII.
a Mf. Jol. dum vacat. nifi legas cum ncgante particula.
b Mf Jol. LV fimulationis maio, Alii , De ftmulata 1 Mf. Remig. Gum utiquc . Mf. Jol. poft pauca a
innocentia prima n:anu facla: ftnt : &
cdit. id infra Coion. vet.
c Ita habet. Mf. Jol. Alii gencralius, De tumhp. appetens .

6 Mf. Jol. quid inveniat : polt pauca, Mf.Remig. & m Ita Mf. Jol. Alii, De iniquitate diaboli
& in tenebris. n Colon. vet. cdn.vitlo. MehusvinBo. Alluditenim
e Sic Mf. Jol. Alii, De pnecej.to Dei . ad iocum, Matth. ii. zp. Nemo in Momum fortis in-
f Edit. Coloti. vet. quia quod quis timendo facit , trat, Gf va/a ejus diripit, nifi pritts alLigaveris fortem.
fervi/iler facit : nec efl animus retlus , quando mallet Idcm poflca, non quod non babitit proprium , fed qaod
&C. rapuerat alienum . Auferendo enim Cbriflus dc magna
g Mf. Jol. De mutatione Adam . Melius forte . De dvmo e/us qua perierant
non furtum fecir . Aliornm ;

mutationibus oppofitis . Ad plenam fententia» fubjccte lecliom favct quod Augufhloco citato in margine,
ait
intelligentiam addimus, &
converfione fidelium , aucto> refpondet tibi, [ Dominus ] vafa ifla de magna domo
ritate textus noflri. mea perierant; non furtum feci, fed furtum recepi
h Mf. Jol. de unitate Trinitatis o Colon.vet. cdit. profunditatis imquitas : cadem &
i Mf. Remig fubflantia unitas & circa finem , perdit confejfionem , aditum confeffio- &
k Mf. Jol. Nullam mali effe naturam . Colon. vet. nis. Hsec , confejfionem , £> Jti nullo alio codice ha-
cdit. Quod mala fint creata . Non benc, ut vidctur ,
bentur.
 . .. , . . . , .

SENTENTIARUM £X AUGUSTINQ LlBER UNUS. 335

CCXXXJf. qlias CCX#XI. CCXXXIX. alias CCXXXVIII.
4
* J^Pmo^ Z>w* mifcricors jit in tribu.- De qbe^tenti^ .

Ifltionibm. Perfecle. Deus evidenterqui monftra- Itidt

lbtdem . Cum Deus permittit ? aut facit , ut vit ,

quantijm. fif honum obedientia ,

cum hpmincm p^radifo pofitum m ab

m
aJiqua tribnlgfione vex^mur , etiamtunc in
milericors eft ;
quja excitans fidemj fc ea re prohibuit, qua? npn era.r. mala .
differens opem
, non auxiJium negat Sola n ihi obettientia potuif. tgnere pal-
fed b defideriyni movet, mam , fola inobedientia ° incidit in o
CCXXXIII. tf*i CCXXXIL pcenam.
c
De divitfbus C krtjiianis CCXL- fltas CCXXXIX.
lbicl.n.i^. Pivites. Chriftiani, fi veri Chriftiani p De erudtttone bonorurn per m(ih$: P
epm-
funt, prprfus pauperes funt; $c in Interdum Deus per malos erudit bo- Exenardn
bonprum qu« fpe
paratione caeleftium nos, &per temppralempoteptiarn darn-P/^i-*- 8 '

rant, pmne. aurum fuum aren^m depu- nandorum, exercet dilciplinam libera,n-

tant : quia jbi quifque h^bet cjivjti^s dorum.

fuas, ubj (jelpclationem. CCXLL alias CCXL.
CCXXXIV. altas CCXXXIII. IH confejjione .

Dc fide Abraha. Apud mifericordiam Pei plurimum Ex enarjn

V.tbid. n,
Fides Abraha; , femen eft Abrahs . vajet cppfeffip ppcntfpntis ,
quem f§pit
^ 74 -"' 3,

ai. infra
"pp-p *4& Ppoinde qui pertinent ad creduhtatis fi- peccator confiterjdo propiriurn. ,
qiienj
milirudinem , ipfi pertinent.a4 haeredurn, negando npn facit nefcium.
promiffwnem CCXLIL aliat CCXLI.
CCXXXV. dlias CCXXXIV. q £)uod non Jit gloriandum $c I

4
De perfeverantia in bono.
* fctentia
Ex enar.in
J'J.6p.n.iS K
Nemo fidelium, quamvis multum pro-
fecerit, dicat, Sufficit mjhi. Qui enim
....
Humilium
glonan • quia
virtus eft, de fcientia r\on^r nar'' n
cpmmunis
„ -i
pJ- 7S.n.
eit omnipus ?
17. infra

dixerit, remanfit, & ha;fit in via apte ficut

r
pfus lucisj, ita panicipatio veri- "PP-pw»
e
finem , qui non perfeyerabit ufque in tatis.
finem. CCXLm. alias CCXLU.
CCXXXVL alias CCXXXV. Qualfter rpgantur cerpora,
Sguod omms locus in Deo Jtt.
f f Non caret regia poteftafe, qui cor- f

g
Nullus g in Peo locus eft , nec eft pori fuo noverit r.ationabiliter mpV*' %'!%*
Ex enar.in quo fugiatur ab ipfo , nifi ao* ipfirm . re. Vere dominator eft terrs, qui Cjir- app-p. 147«
ff.lo.jer.
Qiii vult evadere offenfum , confugiat nem fuam repjt legibus difciplina:.
1.».;.
ad placatum, CCXLIV. altas CCXLIII.
CCXXXVII. aliat CCXXXVI. 1
Pe timente poznamtT amanfe jujtitiam. *

h
h De duabus vitis Quantum opera attinet qua? fo-Exenar.i-t
ad
Du2 §c qui timet pcenam ^?."*
11
ln eundem vjta: funt, una eft corporis, al- rinfecus aguntur 9
Pf.fetm.i.
n. S .
tera anima;. Si.cut vifa corporis anima; & qui amat juftitiam, non facit contra
fic vita animaj Deus : & quomodo li mandatum ; & ideo pares quidem funt
anima deferat, moritur cprpus; fic ani- manu, fed difpares corde ; fimilesaftio-
nja moritur, fi deferat Deus.
!
ne, diffimiles voluntate.
CCXXXVIII. alias CCXXXVII. CCXLV. alias CCXLIV.
k
k
A quo bene Jit homirit.
a
Quid colatur u

lbid.n.6, A
quo habet homo ut fit, l
apud il-^ Hoc ab hpmifle cpljfur, quoddiligit. lbid n.zo.
1
lum habet ut ei bene fit. Unde quia Deus omnibus rebus major
&
a Ita Mf. Jol. In aliis, De autcilio Dei o Mf. Remig. &
Colon. vet. edit. cum recentiori-
b Mf. Jol. dejideria movet bus nonnullis pcenam MlT. Jol.
, incidit n
Colb. . &
c Mf. Jol. recle addidit vocem iftam , divitibus „ cum edit. Lugd. Lovan. Duac. Colon. Append. & &
d Ml- JoJ. De projeSfa jideiium Aug. incidit potnam- Aug. jn Pfal. invenit patoam .
e Mf, JoJ- & Colon. ver. eJir- perfeveraverit. p Ita Mf. Jol. Alii, Quomodo erudiontur boni.
i Ita MI. jol. Alii omnes generanm De Deo. , q Mf. Jol. add.r, OuuJ non fit gloriandum.
g Sufpicamur legendum , Omnit in Deo locus efi , x MU. Remig. ik Jol. auiloritate addjmus voccm ,
auit Nulius fine Do iaan cji : tum «x <itulo Mf. Jol. u/us
tum ex ^pfo A.ugultini tcxtu Ego fi ttubi uiinm lo- .' ( Mf. Jpl. 2Vo» curet regiant poteflafem . Nec male ,
cvm eiegfrp, falvus ejfe non pote>o. Elige cette komo , G infpiciantur verba batc Auguflmi, loco citato . Nd;
fi inveneris, munitiorem . Non ejl ergo quo fugiatur ab avfditate imperandi paucre tibi ante ocuios provincius
Jatijjimas , qua tua icjt/ia diffundas , teram quam por?
1

illo , nifi pfl illum . SV vis evadere iratum , fuge ad

placatum. tas rege, unde idem. Mf. pro titulo prxfigit huic fen-
h Mf. Jo!. Quod dute vitx fint tentiae, Qualiter non curcmus i\egiam poteflatem , in &
i Mf. Colon. ve,t. cdit. /i deferat Cbrifius. textu, novit pro navertt.
k Sic Mf. Jol. Alii, D? hamins. t Alii codices,. 4? pccna juflitia. Reliqua funpjet&
1 Mf. J,ol. ab itlo hjhet. hl Apgi*lUn,o apud illum, ,
M. Jp'-
ut in alns codicibus. u Mf. J.ol. Hcc colit hpftip quod diligit . Fort.e me-
m Mff. Rerriig. Jol. & ab arbore prabijiuit. Iius in aliis Iegeris, Qjfomodo Deus dtiigJtur non , ,-

n Mf. Remig. fola fibi obedientia. Quid diligatur.

 . . . . . . . , . . .

3:»
-6 S. Prosper I A Q_ U I T A N 1

& melior invenitur, plus omnibus dili- dando irafcitur , non dando mifere- e> p.
**/:'

aPW-w.
gendus eft, ut colatur. tur.
CCXLVI. altas CCXLV. CCLIV. alias CCLIII.
De mendacio.
Uid.n.u, cumDeoeft, quandopro- homi- £* Hbn
Reflum cor Incredibile eft , non mentiri
c
pter Deum Deus.
quasritur nem ne capiatur ,
qui mentitur ut ca- ™n7a.
CCXLVII. alias CCXLVI. piat. ciumc.e,.
b
b De bencuolentia jufti erga impios CCLV. alias CCLIV.
txenar.in j) e benevolentia eft, non de malitia, Item de mendacio
'*7 *' t4 7/MWC ' 10 .
cum impios proceflifle
lsetatur juftus in Quamvis omnis qui mentitur , velit
vindiftam: quia non peccatoris exitium celare quod verum eft, non tamen om-
placet, quem voluit corrigi ; fed jufti- nes qui vult celare verum , mentitur .
tia Dei ,
qua fcit muftos pofle conver- Plerumque enim m vera non fallendo m
ti, occulimus, fed tacendo Neque enim .

CCXLVIH. alias CCXLVII. mentitus eft Dominus, ubi ait, n Mul- n

« De Jimulatione pacis cum inimico , ta babeo vobis dicere fed non poteftisJ ""- l6 -
,
Ibidem* Non vincit in bono malum, qui in illa portare modo .

bonus eft , & in alto malus

fuperficie CCLVI. alias CCLV.
opere parcens, corde fasviens, manumi- 9
De prtmo fecundo homine & . o
tis, voluntate crudelis. In primo homine patuit, p quid ho-^^
minis arbitrium valeret ad mortem in : epifl. ad
CCXLIX, altas CCXLVIIL
_ i
Exenar.m
De amore timore ,
d & fecundo autem, quid Dei adiutorium va- ^"if"' n
-
Ad omne opus bonum amor ducit, , j» •
o
«:
leret ad vitam Primus enim homo , . ». 30.
pfnstMJi
timor Dei: ad ornne peccatum amor du-
non nifi homo ••
fecundus vero homo ,
p

cit, & timor mundi , Ut ergo appre- Deus & homo . Peccatum ergo faftum
hendatur bonum, & declinetur malum;
eft , reliclo Deo ,
juftitia non fit fine

difcernendum eft, quid & diligi debeat, Deo,

CCLVH. alias CCLVL
& timeri.
q De legis littera,

CCL. alias CCXLlX. Legis

° littera quae docet non efle pec- _ % ,

e ,
r _• • • _•_ J r Ex lib. de
c (Duem non frangat injelicitas. candum u Spintus vivincator deiit &
, ,/p,v»>«
Ixenir.in
Nulla infelicitas frangit , quem feli- occidit.
r
Scire enim peccatum potius /" W" C, S*

citas nulla corrumpit. facit quam cavere ; & ideo magis au-
CCLI. alias CCL. geri quam minui .•
quia mala. concu-
,
f Qualiter dives pauper eft Dei.
f pifcentia; etiam prasvaricatio legis ac-
^xenar.in Dives qui talis eft , ut contemmnat cedit.
.& s_"-3-
jn fe quidquid g illudeftunde inflari fu- CCLVIII. alias CCLVII.
perbia iolet, pauper eft Dei. De mandato Dei & timore .

CCLII. alias CCLI. Mandatum Dei fi timore fit poena., ,-.

T

h h De pradibus pietatis
non amore juttina. ierviliter fit , non
,
Ibid.n.e^ Afcenfionum ad Deum gradus funt
liberaliter ; & ideo nec fit. Non enim •

pietatis affeclus. Iter tuum voluntastua bonus fru£_us eft qui non f de chari- f
,
eft; amando accedis, • negligendo rece- tatis radice procedit.
dis/ conftitutus in terra Deo jungeris ,
k k fi qua? Deo cara funt diligis. CCLIX. alias CCLVIII.
CCLIII. alias CCLII.
1
Quod lex Dei fecundum natu- t

De petttionibus contrariis Deo. ram Jit .

$
Deus cum aliquid
l
male pofcitur ,
Lex Dei fecundum naturam eft , & v. '^jd. c.
zj. infra
CUm app.p.ztf.

a Addrmus vocem hanc, reBo. Mf. Jol. De quxrtn- k Idemfub finem, fi qua Deo : alii, quia quteDeo,
do Deo. 1 Mf. Quando aliquid mali , pojcttur Deus. Et
Jol.

b H_.c adtlenda credidimus ad pleniorem fenfum . in textu fententias, aliquid mali, nbi alii codices ha-
Mf. Jol. De benevolentia jufli , vindiBa impiorum . & bent , aliquid male .
Melius utroque fotte, Qmrnodo Utetur juflus de vin- mMf.Jol. &
Edir. Colon. vet. vera; ut apud Aug.
diHa impiorum. In finc fententia: Mf. Jol. multos con. Alii codices, verum . Colon. vet. edit. occultamus.
verti abfque voce hac poffe n Ita pofl Auguft. in hoc libro Mff. Remig. Jol. &
c Mf. Jol. De vinctndo in bono malum . Alii , De Ahi codices noftri, cum ait
fimulatione, fcilicet , dileBionis inimici, aut , pacis cum o Ita Mf. Jol. Alii vero, D. libero arbitrio.
inimico p Colon. vet. edit. quod, hic & paulo pofl.
d Coron. vet. edit. De opere amoris timoris & q Sic Mf. Jol. Alii, D. lege & peccato.
e Sic Mf. Joi. Ceteri, De felicitate r Mf. Jol. Sciri enim .... quam cavcri : ut in li-
f Ita Mf. Jol. Alii, De divite paupere, bro Auguft. unde fumpta eit fententia.
g Mf. Remig. qnidquta efl ItaAug. in Pf. citatum. .
f Colon. vet.edit. de cbaritate procedit . Mf. Remig.

b Mf. Jol. De gr.t.iibus afcenfionum ad Deum Co- . de cbaritate radice procedit

lon. vet. edit. De .ifcenju ad Deum t Sic Mf. Jol. Alii libri , De iege. Colon. vet. De
i Mf. Jol, contemnendo recedis. lege in natura.
 . . . . . , . . . . . ,

Sententiarum ex Augustino Liber UNUS. 337

a cum homines qua? legis funt • faciunr, tudinem carnis peccati, participationem
/j.n».i.i4. naturaliter faciunt, fuperato vitio ,
quod dedit luminis veri.
nec praifidium Jegisabituler.it. Cumita- CCLXIV. alias CCLXIII.
b que per gratiam lex Dei in cordibus b De bona fama. ,n
m
Txlib. j.
icribitur, quaa legis iunt naturaliterfiunt Odor bonus fama bona eft ,
a quam de doSri-
c non quia per naturam preventa fit c quifquis bona? vitae operibus habuerit na Chrifl.

gratia , fed quia per graiiam reparata dum Chrifti veftigia fequitur, pedesquo- C. »*.
II

natura, dammodo ejus pretiofi unguenti odore

CCLIX.CCLX. alias perfundit.
d * De gloria non babenda nifi in Deo CCLXV. alias CCLXIV.
Nemo ' ex eo quod videtur habere, Quid recle diligatur o
Exeodiib.
ci^ejl glorietur, tamquam non acceperit; aut Non eft m carendo difficultas , nifi lbid.c.\S.
c"
o "*ff
'

\
'
ideo ie putet accepiffe, quia iittera ex- cum habendo cupiditas
eft in & ideo .'

AranJ kgeretur apparuit, vel

trinfecus vel ut id folum re£te djligitur, quod numquam
ut aU(Jiretur inibnuit. Nam ftpsr lcgcm
i.Cw.4
i.C 7. bene amittitur.
Ca
fj.ej.uj./uftitiaj ergo Cbrijius gratis mortuus eji. CCLXVI. alias CCLXV.
Porro autem fi non gratis mortuus eft; P De infipicnti eloquentia. P
Exlib. 4.
f AJcendens in altum f captivam duxit ca~ Qui affluit <i infipienti eloquentia , tan-
de doilri.
ptivitatem , ded". dona bominibus to magis cavendus eft , quanto magis na Chrifl.
Inde .
c.
habet, quicumni habet . Quiiquis au- ab eo, in his qua: audire inutileeft, de- $.

4
tem inde habfc fe negat, aut non ha- leclatur auditor , & eum quem ornate
bet, aut id quod h;bet .uiferetur abeo. dicereaudit, etiam veredicere exiftimat.
CLXl. aiiet CCLX. CCLXVII. altas CCLXVI.
8 6)uid per tnobidtcntium pcrdidit bomo.
1 De
indole bonorum ingeniorum.
h Homo faclus erat Deus immortahs, h Bonorum ingeniorum clara eft indo- Ibici.c.li:

efle voluit: non perdiditquod hcinoerat, les, in verbis differentium verum ama-
fed perdidit quod immortahs erat; & ' re, non verba. Quid enim prodeft cla-

de inobedienticB fuperbia confira&a eft

vis aurea, apenre quod volumus non
fi

poteit \ aut quid obeft lignea , f fi hoc

poeha natura;.
CCLXU. atiatCCLXI. potelt? quando nihil qusrimus, nifi pa-
De laude k & pramto Jidei » tere quod claufum eft.
Laus fidei eft, non viiacredere: prae- CCLXVIII. altas CCLXVII.
miuni erit , creditorum adeptione gaudere, * De dHigendo & non diligendopec-
CCLXIII. aliat CC LXII. catore .
\ Cur Saptcntia Dei per carnem ad Omnis peccator , in quantum pecca- Exlib. j.
bomines vencrit . tor eft, non eft diligendus; &omnisho- de doBri'
mo, inquantum homoeft, diligenduseft na Cbrifl.
,,,_ Sicut lac non
per carnem, traniit nifi
c. 17.
F ut P arvumm paicat qui panem edere non propter Deum , Deus vero propter fe
?
6. fcc'"'
infra
'pp.p.z^ poteft fic niii Sapientia Dei, qu^ pa-
:
lpium a quo habent omnes qui eum
.•

nis eft Angelorum , ad homines digna- diiigunt , & quod funt , tk quod eum di-
retur venire per carnem, nemoadVer- ligunt
bi contemplandam divinitatempoffetac- CCLXIX. alias CCLXVin.
cedere Quia ergo Jux a tenebris non
.
* Quod prima ad Deum via fit
poterat comprehendi, ipfa Jux mortaJi- Cbrijius .

tatem fubiit tenebrarum, & per fimili- Dominus ait, Ego fum via y veritas , lbid. f.;4.
5". Profperi. Vu &
a MfT. Remig. & Jol. aliter habent locum iflum : k Mf. Jol. fupplet, & pramio.
fcilicet poft , natmaliter faciunt : fuperato vitio quod 1 M(. Jol. addit vocem
Dei , ad titulum , De Sa- ,

naturte priefidium legis abflulerat. Augudim vcrba funt, pientia aliorum codicum. Colon. ver. edit. De fapieti'
y
loco citato in margiue . Proinde naturaliter homiaes tia in contemptando . Forte plenius diceretur
, Quare
qutt legis funt faciunt qui enim hoc non faciunt , -ui-
: /apientia Dei ad bcmmes venerit percarnem. Aut, Cur
tio fuo non faciunt . Qua vitio lex Dei ejl deleta de Sapientia Dei incarnata fit
cardibus. : ac per hoc vitio fanato t cum illic fcribitur ,
m Mf. Jol. D* odore bona famte .

fiunt quie legis funt naturaliter. n Sic Mfl. Remig. & Jol. conformiter textui Augu-
b Mf. J.ol. infcribitur. ftini loco citato in margine. Alii codices, quam quif-
c Apud
Auguft. negata fit gratia. que .... haur/t du»i Cbrifli &c.
:

d Mf. Jol. Quod\ non gloriemur de hahitis , tamquam o Ita Mf. De cupiditate
Jol. Alii codiccs,
non acceptis p Alii, praeter Mf. Jol. De eloquentia mfipientis^
c Mf. Jol. in eo quod. q Mf. Remig. infipientitt ttoquentia
f Mf. Remig. captivavit , infra , Nam aut non & r Mf. Jol. De indole ingemoium. Alii, De ingenio :.

vete habet addimus priori, bonorum, ex textu. fententias.

g Sic Mf. Jo). Alii, De homine fuperbia : alii , & f Mf. Rcmig. fi aperire poteji
De hominis juperbia . Colon. vet- edit. De fuperbia inobe. t Sic M(. Jol. ReUqui, De homine peccatore.
dientix
h Mf. Remig. Sed quia mortalis , [forte immortaJis]
u Mf. Jol. Ego fum via veritas , vita. Alii, De
, &
incommutabili bono , Tjtulum a nobis fubltitutum ex
ejfe volttit hbro Auguftini citato, ut pleniorcm haufimus.
i Mf. Jol. & inobedientia fuperbia .
 . . . . . , . . .. . ,

3$$ S. P R O S P E R I A Q_ U I T A N I

& vita. Hoc eft, perme venitur, ad CCLXXIII. alias CCLXXII.

me pervenitur, in . me manemr Cum De laboribus ' piorum 1

Non Jlunt condipnce paffiones hujustem'

1* A"*\
enim ad ipfum pervenitur , etiam ad - £> f *f
.
J
fer.179.de .

Patrem pervenitur quia per acqualem :

ports , * ad juturam glortam , quce revela- Paulo

ille, cui aequalis eft, cognofcitur vin- bitur in nobis . Sa;viat &fremat mundus, "P°ft- n * -

;
a
a ciente atque adglutinante nos Spiritu- increpet linguis, corufcet armis .• quid-
fancto, ut in fummo atque incommuta- quid fi?cerit, adid
I quantum illud erit

bili bono fine fine maneamus. quod accepturi fumus ? Appendo quod
CCLXX. alias CCLXIX. patior contra idquodfpero/ hoc quidem
b
b Quod melior Jit qui fallitur ,
quam. qui ientio, illud fpero: & tamen incompa-
mentitur rabiliter majus eft quod fperatur, quam
iLii.c.16. Multos invenimus qui fallere velint, quod m infertur. Quidquid eft quodcon- m
qui autem falli, neminem . Cum vero tra Chrifti nomen iaevit, fi poteft n
vin- n

hoc alius fciens faciat, alius nefciens pa- ci, tolerabile eft; fi non poteft, profi-
tiatur; fatis apparet, in una eademque cit praunio citius confequendo, °& finis °
eo qui mentitur
re, illum qui fallitur, temporalis mali tranfit in perceptionem
efTe meliorem; quando quidem patimeT 33terni boni.
Iius eft iniquitatem, quam facere. CCLXXIV. alias CCLXXIIL
CCLXXI. aliasCCLXX, De charitate.
c c
De dileclione bonorum aternorum , aut Cum duobus praEceptis charitatis
in
temporalium , tota lex pendeat Sc Prophetas ; quanto
Uid.c^, Inter temporalia atque seternahocin- p magis eft Evangelium , quo lex non
p
d tereft, quod temporale d aliquid plusdi- folvitur, fed adimpletur, & de quoDo-
ligitur ante quam habeatur, vilefcitau- minus dicit, Mandatum no-vum do vobis, r
oa „ m ,, #
tem cum advenerit ; non enim fatiat 1 ut vos, invicemdiligatis? Charitasenim 34-

animam, nifi incorruptiblis gaudii vera innovat homines: & ficut malignitas ve- q

& certa aterniras aeternum veroarden- : teres, ita dileclio novos facit.
tius diligirur adeptum , quam defidera- CCLXXV. alies CCLXXIVidnni ab
tum. Nemo enim plus de illo seftirr.at
1
Dc flagellis Dei. r
e
quam e fe habet, ut fiat vilius , quiafpe- Quando corripit Deus genus huma-
ratum eft amplius fed tanta eft ibi ex-
:
num, & flagellis piae caftigationis exa-
f gitat, exercet ante judiciumdifciplinam,
cellentia , ut multo plus * adeptura fit
charitas , quam vel fides credidit , vel & plerumque f diligitquem flagellat , no- f

fpes defideravit. lens mvenire quem damnet Flagellat . „

CCLXXII. allat CCLXXI" autem fimul & juftos & mjuftos , quia
g De fame & s fajlidio fpiritali nemo qui poflit gloriari
eft caftum fe
Prov zc -9
-

Exiib. t. n fcripturisfan£lisnoninveninnt
Q.u i * habere cor, aut mundum fe efle a pec-
l
j« 4oS. k veritatem quam quazrunt, fame labo- cato . de Ita
gratia mifericordiaj ejus
GbtijU.6.
rant ^ u autem non q USErunt q UO d in
.
j veniunt etiam corona: juftorum
promptu habent, faftidii languore mar- CCLXXVI. al,as CCLXXV.
ceicunt ; & par utrorumque periculum
u De pajjionibus, fidelium.
u
eft, dum fapientiae cibum & illis obcae- Labor piorum exercitatio eft , non
catio, & his inedia fubtrahit. damnatio Nec enim conturbari debe-
.

mus, cum aliquis fanftus gravia & in-

di-

ai Ita Mf. Jol. & liber Augufi. citatus in margine. hujus tcmporis &c
Ceteri , g/utinante. k Mff. Remig. &
Jol. ad futuram ut in Auguftino.'
b Sic Mf. Jol Alii , De mendacio & f-tllacia. alii, fupetventuram.
C Mf. Jol. Quid diflet inter temporalia & aterna . 1 Sic Mf. Jol. Colon. vet. edit. quantulum erit ad
Colon. vet, edlt. T)e diligendis aternis bonis & tempo- illud: ceteri, quanttllum erit ad illud quod. Aug. quid
ralibus. faciet ad id quod accepturi fumus Quibus proprius it- .

d Mf. Jol. addit, aliquid, quod legitur in Augufli- cederc vifa. clt leclio Mf. Jol.
ho : alii non addunt . ldcm poftea , babeatur .... m Colon. yet edit. quod aufettur
animam , pro eo quod in ceteris, habetur KSranimum. , n Mf. Jol. vivi. Quod vcrbum eft in Auguflino :
e Mf. Jol. fe habet , ut in Auguft. loco citato in etfi quidam codices etiam ibi habeant, vtnci.
margine. Codices alii, de fe babet o Colon. vet. edit. &
fide/is, fine temporalis mali
f Mff. Remig. cc Jol. adepta fit . Jol. vero poftca tranfit
credit .... defiderat p Edir. Duac. &
feq. in margincfcriptum habent ,
gAlias editi habebant, inedia, Melius faflidio , & niajus efl, &
poft pauca. Mf. Jol. fed impletur
quod diftinguitur contra famem in textu fententiae .
q Colon. vet. edit. ut diljgatis invicem.
Mf. Jol. De quttrentibus non quarentibus veritatem & r Hnctemis editi, De ftagello Mf. Jol. De ftagellis
in Scripturis. Colon. vct. edit. De fame inedia fpi- & Dei, priori Colon. vet. addidit etiaro vocem Dei.
ritali in Scripturis . f Mf. Remig. eligit. Mf. Jol non eligit . Idemque
h Mf. Remig. charitate-n quam qusrunt in ora Iibti fcriptum legere eft in L.ugd. & omnibus
i Antea editi peccatorum . In margine notarunt
, , pofterius excufis, etiam in appcnd. tom. 10. Auguft.
piorum Duac. Colon. & his pofteriores. Melius poftre- t MfT. Remig. &
Jol. de gratia efits : omifla Vocc
mum hoc legi fuadet textus fementiae. Mf. Jol. ptoti- hae, mifericoidi<e %
tulo habet priora verba , Non funt condigna paffiones u Mf. Jol. D* iabvrs piorttm.
 . , . . . . , . .. . .

Senientiarum ex Augustino Liber unus. ii 9

digna perpetitur , fi obliti nort fumus priis , & de his qux non acceperit ,

quaj pertuJerit Juftus juftorum, San£tuf- gloriatur; illum in fe operari cognofcens,

que ian£torum; cujus paflioomnes fupe- qui fimul operatur & quietus e(t.
rat pafliones: quia cum auclore univer- CCLXXX. alias CCLXXIX.
fitatis nulla cujufquam elt comparatio De rcquis Dci
creatura? Requies Dei re£te inteftigentibus ea \btdx.\6.
m qua nuilius indigetbopo. Etideo
CClXXVll altas cclxxvi. eft,
m
n
• « De originali peccato certa etiam requies nobis in illo eft , n
Ex lib. l
o
tperis im-
Miferia generis humani, cujusnullum quia ° nos beatificamur bono qupd ipfe
\erf. j».j. hominum ab exortu uique adobitumvi- eit, nonipfebonoquod nos iumqs. Nam
demus alienum , non penineret ad ju- & nos aliquid bcnum ab ipfoiumus, qui
b itum b Omnipotcnus judicium , fi non fecit omnia boua vaide, inquibus fecit
eflet originale peccatum. & nos . Porro alia res bona pr$ter ip-
cclxxviii. *iw CCLXXVII. fum nulla eit, quam ipfe non fecit: ac
c De providcntia Dci operantis per hoc p nullo bono alieno gget , qui
Exiib.t,. Creatoris <* omnitenentis omnipoten- bono quod fecit non eget.
dcGen.ad xlz
lit.cap.xz
cauifa eft fubijitendj creatu-
j-j*
omm CCLXXXI. altas CCLXXX.
r .

1 De iniito tcmporum
\

4 r«e: quas virtus, ii ab eis qua: condidit

regendis aliquando ceiTaret , fimul om- * Faclx creatura: motibus cceperunt
nium rerum ipecies & natura concide- currere tempora. Unde anre creaturam Ex lib. <.
deGen. ad
ret. Proindequod Dominus ait, Pater fruftra tempora requiruntur, quafi pof- lit.cap.s
meut ufque nunc operatur , continuatio- fint inveniri ante tempora tempora
e nem quamdam operis ejus, e qua iimul Motus enim fi nullus efiet vel fpiritalis
omnia cqntinet atqueadminiftrat, often- vel corporalis creaturae, quo perprajfens
dit . In quo opere etiam fapientia ejus prasteritis futura fuccederent , f tempus

perfeverat^ de qua dicitur , Pertingit a nullum omnino eflet Moveri autem crea- .

fine ufque in finem fortiter , difponit & tura non utiquepoflet, finon effet. Po-
t omnia fuaviter f Idem etiam Apoftolus . tius ergo tempusa creatura, quam crea-

g fentit, cum Athenienfibus g Deumprae- tura coepit a tempore. Utrumque autem

dicans ait, In quovivimus y &movemur^ ex Deo. Ex ipjo enim, in ipfo funt Row.ii.j6 &
& fumus . Qui fi opus iuum rebuscrea- omnia .
tis fubtraheret; nec vivere, nec move- CCLXXXII. alias CCLXXXI.
ri, nec eife poflemus. Et ideo ficDeus t Quod abjetlijfima etiam dtvina provi-
intelligendus eft requieviflfe ab omnibus dentia regit.

h operibus iuis, h
ut jamnullam naturam Cum Salvator dicit , unum paflerem Ibid.cn.
conderet, non ut conditas continere, & non cadere in terram fine voluntateDei, & n.
u Matt. lo.
gubernare ceflaret. Sc quod foenum agri , poft paululum
CCLXXIX. altas CCLXXVIII. mittendum in clibanum , ipie tamen for- Matt. 6.
I
5
De obfervatione fabbati .
met, ac veftiat." x nonneconfirmat, non 30.
u
lbid.c.\i. Obfervatione fabbati ,
quae vacatione ioium y totam iftam mundi partem re- X
uniusdieifigurabatur, ablata, perpetuum bus mortalibus & corruptibilibus deputa- y

labbatum obfervat, qui fpe futurajquie- tam ; verum etiam

vihflimas ejus abje-
k tis fan£tis eft operibus intentus ; nec t 6tiflimaique particulas divina providen-
in ipfis bonis a£tibus fuis quafi de pro- tia regi ; ne fortuitis perturbari motibus
5". Projperi. Vu 2 ea,

a Mf. Jol. D^ miferia geniris humani n MT. JqI. addit etiam , item Mf.« Remig. qui ita
b Mf. Remig. ad jujlum Dei omnipotentis , habet, & ideo certa etiam bonis illo eft quia nos be»'
c Mf. Remig. De omnipotentia Cieatoris. ttficumur . Colon. vet. in Dep ejl , ubi alii, in illo efl ^

d Pro hac voce , ommtenentis , banc omnipotentis , o Mff. Remig. & cum
Augufl. addunt , nos
Jol. .

in margine norant Edit. Duac. & Colon. cum recen- Idem Jol. &
Aug. pollea, non ipfe bono , quo loco alii
tioribus, at utramque ufurpaverat Auguft. loco jllo . codices nofln, non ipfe eo.
Creatoris namque potentia 0" omnipotentis atque omnf p Mf. Jol. nullo aliena.
tenentis virtus. q Mf. Jol. De curfu temporum .
e Mf. Jol quo fimul .... ufque ad finem r Colon. ver. edit. FatHa aeatura, motibus Mf.JoI. .

f Mf. Rem:g. &

]o\.-,ldque etiam Auguft. Et il- . omittit Fa£i<e , &
incipit, Cre^tura mctibus . Idemque
lud. iterum habet tempora ut &
Augull. Ceteris femel ha-
.

g Mf. Jol. addit, Deum, qu«e vox habetur etiam in bentibus.

libro Auguft. f MC Jol. tepipus ullum cmnino non effet.
h Mf Jol. nullam naturam conderet . Sic in Augu- t Alias editi, cmnia Dei arbitrio regi M(,Iol, Quoci .

ftini opcre legitur, novam naturam uherius nullamcan. abjeSijfmia etiam divina providentia regit
deret. Alii codiccs noftri, ut jam nulluni novam cun- u Sic Mf. Jol. ficut legitur in libro Auguftini , Ce-
deret oeaturam. teri , quod pojl paululum nnttendum efl .

i Ita Mf. Jol A^i libri, De vero fabbato. x Colon. vet edit. fic confirmat.
k Mf. Jol. addit prajpofit. in, cum Auguftini libro. y MIF. Rernig. fy. Jol. fupplent vocem , totam , qua
1 Mf. Remig. eis qua. & carebant editiones Profpcriana; ,
qv,v ranien legitur in
m Emendamus ex Mf. Jol. qui concinit loco Augu- bco Auguftini citato.
ftini citato . Alii codices noftri , qu*
 . . . . . . . . . . . . .

340 S, P R O S P £ R I A Q_ U i T A N I

cea, quorum cauflas comprehendere non CCLXXXVIII. alias CCLXXXVI-'

m Deo obediendum.
pofiumus, aftimemus? m
CCLXXXIII. ftHdi CCLXXXII. Magna eft utilitas hominis ,
jubehti ibi7.c.i
s

a * Animam rationalem in fpirttalia Deo, etiam incognita juflionis ratione,

erigi debere . fervire . Jubendo enim Deus utile fa-
FrKih. 6.- Anima rationalis in ea debet erigi ,
cit, quidquid jubere voluerit : de quo
<k Gea -adc^m^ b
n fpiritaiium natura maximeex-
f metuendum non eft , ne non profutura
i) cellunt.' ut quaeiurium iunt c iapiat, non prscipiat: nec fieri poteft, ut voluntas
c
qua? iuper terram. propria non grandi ruin& pondere fu-
CCLXXXIV. alias CCLXXXIII. per hominem cadat , ii eam voluntati
d
i Quod in miraculis ntbil jiat contra iuperioris extollendo pr^ponat.
naturam CCLXXXIX. alias CCLXXXVII.
iW.V.ij, Naturarum conditor Deus nihil in mi- De excellentia humance naturce
raculis contra naturam facit, nec quod Qtiam bonum fit
excellens natura hu-
lbldc lA-
f novum eft * confuetudini, repugnanseft mana, hoc maxime apparet quod da- ,
-

f rationi . Nobis ergo videntur f

contra tum ipfi fit ut poflit furnmi & incom-
naturam infolita ,
quibus aliter naturiE mutabiiis boni adhxrere naturae. Quod
•
curfus innotuit/ non autem Deo, cui § fi noluerit, bono fe privat , & hoc ei
g
"hoc eft natura quod fecerit malum eft unde per jtiftitiam Dei
:

:
CCLXXXV. altas CCL XXXIV. etiam cruciatus confequitur. Qttid enim
De incommutabdi rattone opcvum Dei. tam iniquum , quam ut bene fit defer-
h h -
Omne corpus in omnt corpus pof- tori bbni ? Aliquando autem amifli fu-

^Gewfi"^ mutari credibile eft : quodlibet au- perioris boni non fentitur malum, dum
#dih.c.ii tem corpus tn animam rationalem pof- habetur quod amatum eft inferius bo-
*^ :o '
le converti, credeicabiurdum eft. Quo- numi Sed divina juftitia eft, ut qui vo-
niam Deus fic eft omnipotens, nt num- luntate n amiiit quod amare debuit ,
quam iux rationis n
iiiititata conveliat, amittat cum dolore quod amavit, &na-
CCLXXXVI. ahcis o.mittebatur
turarum Creator ubique laudetur Ad- .
1
Quod naturflle Jit nobts 'velle vivers , huc enim bonum eft, quod dolet ainif-
non autem male vtvere .
fum bonum. Nam niii aliquod bonum
Txlib. 7. Naturale nobis eit velle vivere, ma- remanfiflet in natura, nullius amiffi bo-
deGen.*d\Q autem vivere , jam non eft naturas , ni dolor eflet ° in pcena.
'

l7 t .
' ied perveria; voiuntatis, quam juite pa> CCXC. ahas CCLXXXVIII. •
na confequitur p De poteflate nocendi
CCLXXXVII. altas CCLXXXV. Nocendi cupiditas poteft efle a fuo P
k
k Ghtaliter homo prcefentia Dei illu-
cuique animo prava : Non efi autem po- ^Gen.ad
minetur .
tefias nifi a Deo , ^ &
hoc abdita, alta- ''«*•)•
ix.'ii, 8. |
Sicut aer ex prsfente lumine non fa~ que ejus juftitia quoniam non efi ini- q
;

%?%l£.&* eft Jlicidus >

ietl fit
3 #*>» fl fa&ls quitas apud Deum
ejitt, non autem fieret , etiam abiente CCXCI. alias CCLXXXIX.
lumioe, lucidus perraaneret : fic homo, * Quantum & quale bonum fit Deus .
Deo praeienre illuminatur , abfente au- Quantum & quale bonum fit Deus, W;-^f ^
j
tetn \ continuo tenebratur / a quo non etiam ex hocevidenteroftenditur, quod
.iocorum intervaliis, fed voluntatis aver- n.ulli ab eo recedenti bene eft quia .•

fio.ne. difceditur.. & qui gaudent in mortiferis voluptati-

bus,
a S:c Mf. Jol. qui tzman habet , in fpiritalibus . naturte fed perver/a voluntatis y quam jufle pena confe-
Alii codices, Df anima ratjonaif. quitur, qua: decerpitttr cx libro leptimo de Genefi ad
b In libro Augufh in fpiritalibus natura maxime cx- litteram cap. 17- Aberat vero ab omnibus editionibus.
cclluni k Ita Mf. Jol. Alii , Do merito, ut Colon. vet. aut»
c Editi noflri omws , fapiant .. MfT. Remig. & Jol. De merito voluntatis, ut rcliqui
poft Augtiftinum , fapiat. Colon. vet. edit. in e* debet V 1 Vox ha;c continuo additur hic a Mf. Rcmig.&har
fegi ( /. erigi ) qute fpiritalium naturarn maxime excel- betur in Auguftini loco, hic citato in margine.
lunt , & qi4a fuYJum funt fapiunt m Mf.Jol.ZJ? utilitate ferviendi Qeo. Colon.vet. edit.
d Sic Mf. Jol. Alii, Dr miraculis naturalibns De utilitate hominis obedio.do Deo in incognitis.
e Mf. Jol. cum Colon. vet. edit. confuetudini . Alii, n Mf. Jol. dimifit .... iaudatur.
Confuetudme. o Mf. Remig. Lugdun. &
pofteriores editiones , in
i Mf. videntur injolita.
Jol. contraria pasnam. Mf. Colb. &
Jol. hdir. vet. Col. Append. &
g MfT. Rcmig. &
Jbl. boc efl in natura quod ipfefe- tom.. 10, Aug. in poena : immo Iocus ipfe libri ci- &
cit. Colon. vet. edit. cum hoc efl natura quod ipje fc- tati in margine.
ccrit
h Mf. Jol. Omne corpus in aliud , in animam vero
p Mf jo!. De CHptditate poteflate nocendi. &
q Sic poft Auguftinum . Mf. Jol. Mf. Remig. cutn
niimquam mutari pojfe . Colon. vet. De incommutabili Colon. vet. edjt. & hxc abdita altaque ( Colon. ejus)
rnutafone animtc it corpus juflitia. Alli codices, & hac abdita altaque ejus ju-
i In M(T. Remig. &
Jol. poft fententiam i8j,alias dicia .
284. prjEccdentc , titulus cft . Quod naturale fit nobit r Mf.Jol. & Colon^ vet. euit. addunt , Quantum.<&
velle vivere . Cui fuhjicitur fententia hsc NaturaJe .•
aliis libris.
Wipis efl velle viverc male autem vivere jam non .* 233JD03 lii/i . 0«113 ii-
, efl
 . . . . . . , . . . .. . .

SENTENTIARUM £X AuGUSTINO LlBER UNUS. 34J

bus, fine doloris timore efle non pof- CCXCV. alun CCXCIiT.
h
funt; & qui omnino malum delertionis Qualiter plenitudo divinitatis babitep k
fuje majore fuperbias ftupore non fen- in Cbrijio corporaliter
tiunt , aliis qui hxc difcernere nove- Plenitudo divinitatis in Chrifto di£ta Exi,b.iu
dt G ">- a 6
a runt, * quanta miferia premantur, ap- eft corporaiiter habitare , non quia di- .

paret- : ut fi nolint recipere medicinam vinitas corpus elt, fed quia facramenta
talia devitandi, valeant ad exemplum, veterisTeftamenti appellantJi^ umbrae '

b b quo poffunt talia devitari. futuri , propter umbrarum comparatio-

CCXCII. alias CCXC.
. nem corporaliter dicla eft in Chrifto
c
c
^uod nulla creatura mala Jit in plenitudo divinitatis habitare , quod m
natwa illo impleantur omnia quae k in illis um-
k

loid.c.-j. Sicut vera ratio docet meliorem efle bris figurata funt , ac fic quodammodo
creaturam, quam prorfus nihil deleclat umbrarum pra:cedentium ipie fit corpus,
illicitum : ita eadem ratiodocet, etiam hoc eft figurarum & fignificationum il-

iJlam bonam efle, qua? in poteitate ha- larum ipfe fit veritas.
1
j

bet illicitam deleclutionem ita cohibe- CCXCVI. alias CCXIV.

re; ut non iolum dc ceteris licitis, re- «> De "vitiis expugnandis
Exlibrol.
£teque fa£tis , verum etiam de ipiius A£tio in hac vita pia eft, Deum Co- operis im-
prava; deleclationis d
cohibitione lste- lere, n & ejus gratia contra vitia inter- perfeiii

tur na pugnare , eifi|ue ufque ad illicita in- J°^/**

CCXCIII. alias CCXCI. ftigantibus ° cogentibufve non cedere';7°.

e De magms opertbus Domini

« & ubi ceditur, indulgentiam , atque ut **

Md.c.u. Magna opera Domini exquiftta in om- non cedatur , adjutorium Dei , affe£tu
nes voluntates ejus. Praevidet bonos fu- religiolae pietatis expofcere In paradi- .

turos, &
prxvidet futuros ma-
creat : fo autem, fi nemo peccaffet. non eflet
los , & creat ieipfum ad fruendum: actio pietatis expugnare vitia : quia
praebens bonis, muita munerum fuorum felicitatis effet permanfio vitia non ha-
f
largiens etiam maiis ; f miiericorditer bere.
ignofcens, juiie ulcifcens ; itemque mi- CGXXVn. alias^ CCXCV.
fericorditer uicifcens , jufte ignoicens ; De fortitudine gentilium & Cbri-ySi
nihil metuens de cujulquam malitia Jiianorum
;
Fortitudinem gentilium mundana cu- w,«* 8 *
nihil indigens de operibus bonomm , j?
& bonis confulens etiam de poenis ma- piditas, fortitudinem autem Chriftiano- „ n.-iS.

lorum rum Dei charitas facit ;

quae diffufa eft Arau/,:.
' l
n . canciln
m 1 .

CCXCIV. altas CCXCII. cordibus noftns, non per vofuntatis

De fuperbia 5 & tnvidentia. arbitrium,
quod eft a nobis , fed per
Uid.f.14. Cum fuperbia fit amor excellentia; Spiritum-fan£tum , qui datus eft nobis.
proprix, invidentia vero fit odium fe- CCXCVIII. alias CCXCVI.
p jQuod nullum malum
licitatis alienar ; quid unde nafcatur in Jit , niji in
promptu eft. Amando enim quifque ex- aliquo bono.
cellentiam fuam ; vel panbus invidet, Non poteft efle ullum malum , nift ,, j
quod ei cosequentur , vel inferionbus , rn aiiquo bono : quia non poteit efle
ne fibi coajquentur , vel fuperioribus , nifi in aliqua natura : omnis autem na-
quod eis non coaequetur Superbiendo . tura , 1 in quantum natura eft , bo- q
igitur quifque invidus , non invidendo num eft.

fuperbus eit.

ccxcrx.
a Colon. vet. edit. quunta fit miferia. habitet in Chriflo CQXpQtaliter , aliorum librorUm & ti-

b Ira conformiter Augufhno edirio Append.tom.ro» tulo , De plenitudine divinitatit in Chriflo

ejuldem. Mfl. Remig. &
Jol. quo poffxnt caveri Edi- .
i Mf. Remig. umbra futuri.
ti alii omnes , pofl vocem hanc medicinam , tali.i de' k Mf. Jol. &
Colon. vet. cdit. in illis umbris , Alii
uitandi -valeant ad exemplum qu<e poffunt habere. libri nofiri carent prxpofitione in, quse tamen habetur
C Mf. Jol. Quod creatura alta bona , alia melior in Auguft.
d Mff. Remig. &
Jol. poft Auguft. cobibitione, cum 1 Edit. Colon. recentior, cum ea poftetioribus , ip-
fuperius diclum fit, cohibere. Alii omnes , coercitione. ja fit veritas
e Mf. Jol. Quod opera Domini exquifita fint in om- n» Mf. Jol. De pietate aBionis in hac vita,
ttes voluntates ejus, n Mf. Remig. omittit hic pra:pofirionem , in , quae
f Remig. etiam mi/ericorditer , & infra , etiam
Mf. legitur in aliis codicibus Profperi, in append. & tom,
de bonis malorum. Colon. ver. edit. feipjum ad fruen- 10. Aug. non vero in libro iu margine citato.
dum prebet bonis, tnulta bonorum fuorum largiens ... o Colon. vet. edit. cogitationibus
Confulens autem bonis . p Ita Mf. Jol. In aliis, vitium nifi in aliquo boxo
g Mf. Jol.& Colon. vet. addunt, invidientia aut & cffe non potefl.
invidia q Ita ex Auguftini libto MfT. Remig. Jol. & Alii
h Ita cx Mf. Jol, fic hjbente ,
Qualiter divinitas omnesj in quantum natura, bona efl.
 . , . . . , ..

3+* S. P R O S P £ R I A Q U I T A N I

CCXCIX. altas CCXCVII. fcendo fit juftus . Unde etiam i» rcge- j,

* « Nullis meritis grafiam prave- nerati filii Dei vocantur.

niri . CCCIV. ttltas CCCIL
uu.i^. Debetur rnerces bonis operibus , fi De natura bumance qualitate
M ^ant te^ g r atia , qux non debetur
: Natura humana etfi mala eft , quia lb '- n ' io6
tol 'C ,
Atauj. z. praecedit ut fiant, vitiata eft; non tamen malum eft, quia
Conuiii,
natura eft. Nullaenimnatura, in quan-
CCC. alias CCXCVni.
De circumcifione & tum natura eft, malum eft fed pror« :
baptifmo .

fus bonum , fine quo bono ullum efle

Ex Hb.x. Circumcifio carnis Jege praicepta eft;
^ non poteft malum quia nifi in aliqua
<
i
^ u * a non P on et melius
:

23SiT fignificari , per

natura ullum efle non poteft vitium ;
7i. Chriftum regenerationis auclorem tolli
quamvis fine vitio poflit efle vel num-
peccatum Cum prajputio quip^
originale .
.

pe omnis homo nafcitur , quemadmo-

quam vitiata, veJ fanata natura.
CCCV- alias CCCIII.
dum cum originali peccato . Et oclavo
De niorte peccatarum ,
die lex carnem pnecepit
circumcidi :

Juftum Dei judicium eft, ut peccato ex nb. 4

quia Chriftus die Dominico refurrexit, ,

fuo quilque pereat,cum peccatum Deus °P er n r" -

!
qui poft feptimum fabbati o&avus eft, [erfeBi (

non faciat ficut mortem non fecit, & n. 3 2.

:

Et circumcifus praputiatum gignit , tra-

tamen quem mortem dignum cenfet, ¥,
tc

jiciens in illum, quo ipie jam caruit ;

occidit Unde legitur Dcus mortem
. ' ,
ficut baptizatus in filium quem gene-
rat carne, reatum tamen trajicit origi-
non fecit ,* & Jegitur , Mors & vita a
Deo efi . Qus duo inter fe non efle con-
t>
nis, b a quo ipfe jam liber eft.
traria proie&o videt, quifquis ab operi-
CCCL alias CCXCIX. bus divinis judiciadivina difcernit: quia

lbi.n.163.
c De primo & fecundo bomine aliud eft creando non inftituifle morta-
Primus homo Adam fic olim defun- Jem , aiiud judicando pleclere peccato-
£tus eft, ut tanien poft iJJum fecundus rem,
homo fit Chriftus , cum tot hominum CCCVI. ttlias CCCIV.
milJiamter iiJum & hunc orta fint: & De pcena peccati,
ideo manifeftum eft , ad illum pertine- Deus quidem mundum feeit, & cor- ibid.n.b-j

re omnem, qui ex iiJa fucceflione

d
pro- pora prorlus omnia. Sed ut corpus cor-
paginis nafcitur ; ficut ad iftum perti-. ruptibiJe aggravet animam , & carocon- Sap. 9 .i^.
e
tinet omnis, qui in iilo gratiaj Jargi- cupiJbat adverius fpiritutn, non eftpraer
tate renalcitur. Unde fit ut totum ge^ cedens natura hominisinftituti , fedcon-
nus humanum quodam modo fint ho- Jequens m posna damnati, m
mines duo, primus & fecundus.
n
CCCVII. alitts CCCV.
CCCII. ttlias CCC, De bona inflitutione bominis
De judiciis Dei Quantislibet vitiis turpetur quajcum- /^.».115

Exlib. s. Nullo modo judiciis hominum com- que natura, inftitutio ejus fempereftbo-
m paranda funt judicia
•j'/""•' '. '
Dei quem non : na. Nam ficut inftitutio corporis bona
P> o
TjV aubitandum eft eflejuftum, etiamquan- eft , etiam quando nalcitur ° morbidus, x
n. 14
do facit quod hominibus videtur inju^ & mftitutio animi bonaeft, etiamquan-
ftum, do nafcitur fatuus ; fic inftitutio ipfius
CCCIII. alias CCCI. hominis bona eft, quando nalciturppec-
f f De nativitate jufiorum gati onginajjs obnoxius..

W4.rn.it,
Juftus ex Deo
, non ex hominibus
s

g nafcitur : quoniam renafcendo, non na-

CCCVIII.
a Mf. Jol. Dt tnercede <& gloria bonorum operum. k Ita Mf. Jol. poft Augufl, librum. Alii codices no-
b Apud Augufh quo abjolutus eji ipfe ftri , Jenfit
C Sic Mf. Jol. Alii, D* Adam primo fecundo. & 1 Hsec verba, Deut wortem non ficit , legitur , &
d Mff. Remig. & Jol. propaginis . In Aug. qui ex addimus auclontate Md". Remig. Jol. qui plenins &
illo fucceffione propaginis : & fi alias ex il/a, legeretur. locum Auguihni citatum exhibent.
Editi Profperiani ex iiia Jucceffione propagatus.
, m Ita Mf. Jol. iuxra textum Auguftini, app. to. &
e Mf. Rerrsig. gratia iargiente. jo. ejufd. Alii codices jioftri cum in textu ponarrt ,
f Mf. JqI. De regeneratione . pccna peccati , in margine indicant voccm, damnati.
g Mf. Jol. non cx homtne. Sic quoque in libro Aug. n Sic Mf. Jol. ceteri codices. D* opere in quacum-
citato in margine. que natura.
h Ita mutamus aucloritate Mff Remig. & Jol. pro o Duac. Col. & &
reccntiores habent morbidum .

renati. quod habetur in Editis noftris : quamquam & Cum ranien &
Auguftini locus tam in Opere imperf.
hi, a Lovanienfi, margini infcripferint , Aiias regene- quam in fententiis, &alii codices noftri babeant mor-
rati. bidus. Sic etiam /cribi debere putavimus , cum fane
i verba , malum
Ha:c quia nifi in nliqua natura
:
fubinteili.sji facile cenfeatur homo , qui talis nafcatur :

utlum non potefl vitium , fupplemus ex Mf Remig.

effe immo poit aliquot lineas expreffe habeatur : ubi Mf.
& textu Augultini, licet exciderint a ceteris codicibus Jol. ©mittit, vocem, ipfius a-rne hanc, homtnis .
noftris. Mf. Jol. habet tantum , nullum potefl effe vi- p Auguft. habet, contagioni peccati originalit
lium.
 . . . . . .

SENTENTIARUM ex Augustino, Liber UNUS. 34.^

CCCVIII. alias CCCVI. CCCXIII. alias CCCXI.
* De aboiitione peccati. f <guid Jit liberari a corpore mortis
Ui.mAtt
Sicut quidam parentes aggravant ori- bujus
ginale peccatum, ita quidam relevant Liberari a corpore mortis hujus, om-^/,^ ,

fed nuljus tollit, mfiilie, dequodi£him ni ianato languore concupifcentiaj carnis, co "* ra .

eft, Ecce agnus Dei^ ecce qui toliit pec- eft non ad poenam corpus recipere , (ed p"/j/£',|
cata mundi', cui nullum bonum hominis ad gloriam.
impoflibile , nullum malum eft inlana- CCCXIV, alias CCCXII.
bile. h Nibii bomtnem pojfe Jine Deo
CCCIX. alias CCCVII. Multa Deus facit in homine bona , £x/^
b
De gratia Dei. qus non facit homo nulia vero facit : conna %•
b
Ex epifl. Non hominum, fedadDei
ad merita homo ', quai
,
*
non Deus facit ut faciat
ep ' p ag
c.8.0- ejt £ X
Aug, i 'S6, mifericordiam pertinet, cum exilla mai- ilOmO , canon.zo.
ad Pauli- Af *»f
nur» c. 6. ia primi hominis, cui merito mors de- CCCXV. alias CCCXIII. *•

n.xd.V.inf. betur, quiique liberatur. Non eft enim De vera jujiitia .

_
^Ynb j.
app.p.i^
iniquitas apud Deum: quianequeremit- Juftitia fecundum quam juftus ex fide totit.du**
c
tendo , neque exigendo quod debetur , vivit, quoniam per ipiritum gratiaz ho- cap "£*' .

injuftus. eft; & ibi gratuita eftinduigen- mini ex Deo eft, vera juftitiaeft: quse
tia, ubi jufta poifet effe vindi£ta. licet non immeritoinaliquibus juftis pro

CCCX altas CCCVIII. hujus vitz capacitate perfe£ta dicatur ;

Neminem, niji Deo miferante , falvari , parva tameneftadillam magnam, quam
Ibid.C.ll. Natura humana, etiamfi in iilainte- capit squaiitas Angelorum: quam qui
'

n. tf.efl-
que Arauf.
gritate, in qua condita, permaneret,
eft nondum habebat, & propter iiiam qua?
concdii *. nullo modo fe ipiam, Creatore fuonon jam inerat, perfe£tum; & propteriftani,
ean. ig. adjuvante, fervaret. Unde cum fine Dei quas adhuc deerat, imperfe£tum fe efTc
dicebat. Sed plane minor ifta juftitia k
c
gratia falutem nonpoifitcuftodirequam
accepit ;
quomodo fine Dei gratia po- facit meritum, major iliafacitprasmium.
teft recuperare quam perdidit? Unde qui iftam nonfequitur, illamnon
CCCXI. alias CCCIX. affequitur
d
d Nibil excu/ationis competere peccatori . CCCXVI. *//^ CCCXIV.
Ex er. 94 Inexcufabilis omnis peccator vel 1
Quod
I
eft Cbrifius foius Jine peccato fubiit \
ad Sixtum
c.<).n 17. reatu originis , vei additamento etiam pcenam peccati,
Vide inf. propria: voluntatis : five qui novit , five uno ioio mediatore Dei & homi- ex lib. 4.
De
app.p.ipS
qui ignorat, five qui judicat , five qui num homine Chrifto Jefu fides catholi
dudsepi.1. .

non judicat. Quia & ipfa ignorantia in ca novit, quod pro nobis mortem , io.Peiag.cU.
cis qui intelligere noluerunt, fine dubi- eft ,
peccati pcenam iine peccato fubire &v c *'

tatione peccatum eft; in eis autem qui dignatus eft . Sicut enim
folus ideo fa- Tundfdn-
non potuerunt, pcena peccati. Ergo e
in £tus eft hominis filius, ut nos per iilum c "-Ara Uf.
utrifque noneft excufatio, fedjufiadam- Dei filii fieremus : ita folus fufcepit fi-

natio. ne maiis meritis poenam , ficut nos per

CCCXII. aliasCCCX. illum fine m bonismeritisgratiam. Quia m
De bis qui Spirttu Dei aguntur. ficut nobis non debebatur aliquid boni,
f
Plus eft procul dubio agi ,
quam re- ita nec illi aliquid mali. Commendans

fj/^/v-gi- Qui enim regitur, aliquid agit ; & e rgo dileclionem fuam in eos , quibus
lag.c.}. ideo regitur, ut re£te agat : qui autem daturus erat indehitam vitam, pati pro
agitur, agere ipfe aliquid vix intelligi- eis voluit indebitam mortem.
tur. Et tamen tantum prasftat volunta- CCCXVII. alias CCCXV.
n
tibus noftris gratia Salvatoris , ut non Quod
gratia non Jit cx natura.
n
dubitet Apoftolus dicere, Quotquot Spi- Sicut eis qui volentes in lege juftifi-
ritu Dei aguntur, bi fiiii Dei funt . Nec cari, a gratia exciderunt, veriflime di^Jfa'&
aliquid in nobis libera voluntas melius citApoftolus, Si ex lege jujiitiaejl^ er^ til" roa,l>'
agere poteft, quam ut illi fe commen- go Cbrijius gratis mortuus eji ficeisqui
",?//J
;
^
det, qui mala agere non poteft. gratiam , quam commendat percipit nntii. &
fides^ Cal. z.n.
a Mf. Jol. Quod parentes aggravant Cb* relevant ori- i Colon. vet. cdilio, quam Paulus qui nondum ha-
ginale peccatum. bebat .
b Mf. Jol. De mifericordia D«. K Mf. Remig. fecit merilum . . . fit prammni. .

c Mf. Reraig. non pojfet : ut in AugufL Epifl.AIii, l.Ita Mf. Jol. Ceteri, De mortalitate Chriflt fecun-
non pojfet dum carnem.
d Mf. Jol. Quod inexcufabilis efl omriis peccator. m Hauc vox bor.is aberat a Lovan. Duac. & Colon.
e Mf. Reiiig. in utrumque . recer.r. Reftituiiur auclontate Mff. Remig. & Jol.ac
1 Mf. Jol. Quod plus fit agi, quam regi. edit. Colon. vet. & Lugd. conibimiter textui Augu<
g Sic Mf. JoT ceteri, De refurreHwne ltini.
h Mf. Jol. De bonis qjta facit Deus in homine ' n Sic Mf. Jo!. Alii, Df natura C> gratia.
 . . , . . j

|44 S. P R O S P E R I AQ.UITAN1
fides Chrifti, putanc effe naturam, ve- CCCXXH. alias CCCXX.
riflime dicitur , Si per naturam juftitia De cohibenda ira.
eft 3 ergo Chriftus gratis mortuus eft. Jam
Nulli irafcenti ira fua videtur inju-

. .
hic enim erat lex , & non juftificabat :
fta. Unde ab omni indignatione cito re- F.epift.;t,
ad Profu,
jam hic erat & natura , & non juftifi- deundum eft ad manfuetudinis lenita- turum
n.

„\^ ;
cabat. Ideo Chriftusnon gratis mortuus tem, Nam pertinax motus facileinejus Z. infia
-
eft. ut &
lex per lllumimpleretur, qui odium tranfit , cui non celeriter igno- "P1P-H9
dixit, Non veni folvere lcgem fcd im* fcitur
,

Lu^uj.J.plere ; & natura perAdam perdita, per CCCXXm. alias CCCXXI.

^llum repararetur, qui dixit, venilTe fe
De lege & gratia,
Qui legem , ipfe dedit & gra- Ex TraB.
dedit
quserere & falvare quod perierat. l.infoan.
CCCXVIH. altas CCCXVI. • tiami fed legem per fervum mifit, cum Evang.

jj
* De mifericordia & judicio. gratia ipfe defcendit: ut quia lex k often- n. i.
k
ix lib, u PofTe habere fidem , ficut poffe habe- dit peccata, non tollit; volentes legem
charitatem , naturs eft hominum, ha-< fuisvinbus exequi , nec valentes , co-
frlliorfm xe :

c 5. bere autem ftdem,

b
quemadmodum ha- gantur ad gratiam, quae & impoffibilita-
'fidelium. Sed tis morbum & inobedientiaz aufert reatum.
ixcap.6. berecharitatem, gratiaeeft ,

c cum voluntas credendi aliis c prsepare- CCCXXIV. alias CCCXXII,

tur aliis non prseparetur a Domino De fabbato
, ,

difcernendum eft qiiid veniat de mile-

Verum fabbatum Chriftianus obfer- Ibid. n.19,
vat, abftinens i
fe ab opere fervili, id 1
ricordia ejus, quid de judicio. Univerfct
peccato/ quoniam qui facitpecca-
enim via Domini mifericordia & veritas. eft, a
tum , fervus efl peccati .
Joan.S.^.
c
e d Invejiigabiles * autem Junt via ipjius .

CCCXXV. alias cccxxra.

Inveftigabiles igitur funt, mifericordia >
Rom.
111
De bis quce hominum propria funt. m
Si-
1 1.

qua cratis liberat , & veritas qua jufte

Nemo
habet de fuo, nifi mendacium Ex TraB.
judicati 5. injoan.
Sc peccatum . Si quid autem habet homo n. eftque
CCCXIX. alias CCCXVIL I.

veritatis atque juftitiaj, ab illo fonteeft, 21. canon.

£ De erigeridis''lapjii.. concilii
Exep. tl.
Nemo erigit g quemquam ad id in
quem debemus fitire in hac eremo; ut Arauf. fe-
ad Nibrf ex co quafi quibufdam guttis irrorati
cundi «

iiumn.\. quo ipfe eft , nifi aliquahtum ad id in ,

defcendat.
non dehciamus in via.
8. quo eft ille-
GCCXXVI. alias CCCXXIV.
CCCXX.
CCCXVIII. alias

De contcmncnda mvndi gloria.

» D-% infeparabili opere Patris & Filii .
a

I:\cp, zi. Quas vires nocendi habeat humanae

Quod Pater cum
Chrifto facit, Chri- Ibidem .

ad 'lmtL
gloria; amor, non fentit, nifi qui eibel-
ftus facit : & quod Chriftus cum Patre
facit , Pater facit :
o nec feorfum ali-
h, lum indixent. Quia iv fl cuiquam faci-
quid agit infeparabilis charitas maje-
le eft laudem non cupere , dum nega-
,

tur; difficile eft ea non deleclari , cum

ftas, poteftas / ficut ipfe Dominus di-

offertur
cit , Ego &
Pater unum fumus . Joan. 1 oi

CCCXXVII. alias CCCXXV. 30,

CCCXXI. aiias CCCXIX. p Cui projit baptijmi
facramentum
jj
* De> temporalibus bonis rclinquendis ..

Regenerationis gratiam ita etiam hi

$xep.3u- Omnes mundi opes contemnit , qui y.ibid.n.
«d /w»'-„j60n lolum
non minuunt , qui ejus. dona non fer- 2J. infra
quantum potuit , fed etiam
wm. n. 5- vant, ficut lucis nitorem Joca immun- app.p.ie,?,
q liantum voiuit habere- contemnit In ..

da non polluunt
& TraB-.
Qui ergo gaudes ba- 6.n.\6. .
quo cayendura eft ne furrepat elatio .

ptifmi perceptione, vive i.n novi homi- Gatat. ).}

1

Utilius enira terrena opulentia humili'-

{er tenetur-, quam fuperbe reiinquitur ,.
nis ianclitate ;
i &
tenens fidem qua; q
per dile6tionera operatur , * habe bo- r

num quod nondum habes, ut profit ti'

bi bonum quod habes.

CCCXXVIII.
* Mf. ]<)1. Dffide.. ! Colon. vet. editio juxta locum Auguft. addit , fe %
b Mf. Remig. & Jol. & Coten.vet» ficut haberechtm quo carent alii codiccs noffri.
rjtapem . Idzm SLeraig. Codex., gnatia cft fidelium* m Mf. Jol. A nobis peceatum , a Deo habere jufti-
C Mf. Jol. praparatur .... prxparatur, tiam
d' Mf. Retnig. mvettigabiles enini.. n Mf. Jol. De operatione Patris Filii. &
e Mf. Remig. & Colon vet. Inveftigabilis : eadcm o Eduio Colon. vet. hic inferit, nec feorfum facit »
Colon. edit. qu* gratis iiberat , 0* veritas quie. omittitque poftea, majefias, poteftas, , qua; funt a.lio-
f Sic Mf. Jol. Alli, De auxiliando. rum Hbrotum Auguftini. &
g Mf. Jol. poft Auguflini epillolam citatam hic i/i p Mf. Jol. De rcgenetatioiis gratia.
margine, quemquam. Profperi qodices alii quidquam. q Mf. Remjg. Nf fidtm qu<c per di/eBionem operatur
h Edit. ver. Cplon. cum Augufr. epifr. citata . Si male vivendo amittas, habe Mf. Jol. poft, /a»8itatr, .

quiquam Alii codices noflri, etfi cuiqu.im.

, omifTa particula & , tenens &c.
i Mf. Jol. T>e contemptu mundi. Duac.
r & Colon. -cum teccntioribus in i»argine.in^
k Mf. Jpl. oftendit peccatum : &; f>atjrn Mf-Remig. dicant. ave.
)fpn tjulit.
 . .. , . . . .

Sententiarum ex Aug USTINO, LlBER UNUS. 345

cccxx:viii.<»/wj cccxxvi. Deus homo ia£tuseft.* quidfuturuselt
a *
Quomodo Chriflus fit veritas homo ,
propter quem Deus fa£lus
eft homo?
b b
Ex Tratl.
Sic elt veritas Chriftus , Ut totum CCCXXXIII.CCCXXXI. alias

l . in loan. verum accipiatur inChrifto; verumVer- Dc duabus nativitatibus hominum .

Ex Tragf.
n. 5.
bum Dei, Deus xqualis Patri ; vera ani- Una eft nativitas de terra , alia de U.injoa*.
ma, veracaro, verushomo, verusDeus cado ; una eft de carne , alia de Spiri- n. 6,

vcra nativitas, vera paflio , .vera mors , ve- tu una eft de xternitate , alia de mor-
;

ra refurreclio. Si aliquid horum dixeris fal- taiitate; una eft de mafculo & femina,
lum, intrat putredo, de veneno ferpen- alia de Deo & Ecclefia. Sed ipfa: duaj
tis nafcuntur vermes mendaciorum , & finguiares funt . Quomodo enim uterus
nihil integrum remanebit: quia ubifue- non poteft repeti, fic nec baptifmus iterari.
rit c
falii alicujus corruptio , ibi verita- CCCXXXIV. alias CCCXXXII.
tis integritas non erit. De diverfitate bonorum p in Deo .
P
CCCXXIX. alias CCCXXVII. 1 Si vifibilia attendas, nec panis eft <J

Ex Traft.
Dc charitate Deus, nec aqua eft Deus, nec lux iita i.injvtn. 1

d n. 5.
d Quanta eft charitas? qu«e fi. defit eft Deus, nec veftis eft Deus, nec do-
, t
Ex TraB.
g.in Joan.
fruftra habentur castera; fi adfit,
e
ha- mus * eft Deus: omnia enim hax vifi-
r.. S. bentur omnia. bilia funt, & fingula funt. Quod enim
eft panis , non hoc eft aqua ; & quod
c
CCCXXX. alias CCCXXVlII.
Quomodo Chriflus reliqucrit patrem eft veftis, non hoc eft domus; Sc quod
matrem. & funt ifta , non hoc eft Deus vifibilia ••

Ibid.n.lo.
Reliquit Chriftus Patrem quia cum : enim funt. Deus autem totum tibi eft,
Pbilif.1.6
in forma Dei effet, non rapinam arbitra- quod re£te defideras &omnium bonorum :

f
f
tus eft f cffe acqualis Dco , jed femetipfum varietas uno fonte profunditur Quo- .

I
exinanivit , formam Jcrvi accipiens . g Hoc niam cum iua tribuit , ie ipium fub diveriis
eft enim , Reliquit Patrem ; non quia munerum fuorum nominibusimpertit.
deferuit , & receflit a Patre ; fed quia CCCXXXV. alias CCCXXXIII.
non in ea forma apparuit hominibus ,
De anima & intelleclu.
1
t

in qua aequalis eft Patri . Reliquit au- Anima carnalia appetensfeminaecom- V. TraS.
l$.mfo.i/i.
tem matrem , relinquendo fynagogam paratur non habenti reclorem virum , n. 1 9. inf.

Judaorum , de qua fecundum carnem na- qui eft intelle6tus, cujus eam oportet ia- app.p.^o

tus eft ; & inh^rendo Ecclefije , quam pientia gubernari : non auafi aliud fit

ex omnibus gentibus congregavit. quam anima; quidam fed quia obtutus

CCCXXXI. alias CCCXXIX. 11
occultus fit znimx. Sicut enim exte- n
h
Decomparatione primi Adam& fecundi riores oculi x quiddam funt carnis ; ita x
1
Dormit Adam, ut fiat Eva: mori- mens quiddam eft y anima?, quod inea y
Ibidem k
k tur Chriftus , ut fiat Ecclefia . Dor- fecundum participationem divinsE ratio-
mienti Adae, fit Eva de latere: mortuo ni? exccllit. Et tunc omnibus 2 motibus
I
Chrifto , lancea percutitur latus ; ut 1 fuis bene prxfidet, cum fupernalucera-
m profluant facramenta, m quibusformetur diatur, ut fit in ea lumen verum, quod Joan. i,a.

Ecclefia. Unde merito Apoftolus ipfum illuminat omnem hominem venientem in

Rom $.14. Adam dicit formam futuri . Quia ficut hunc mundum.
i.Cor, 15.
omnes in Adam moriuntur , ita & in Chri- CCCXXXVI. WwCCCXXXIV.
aa
n De loco orationis.
n Jlo omnes vivificabuntur . aa
CCCXXX. hh Qui
o
CCCXXXII. alias fupplicaturus Deo locum aptum bb.
Ex Tr*<S.
o De Incarnatione Verbi. & fan£mm requiris, interiora tua mun-
lo.injoan.
n. 1.
S. Projpert, Xx da,
a Ita Mf. Jol. ceteri, D* veritate. o Mf. Jol. Quid fiet bomo, pro quo Deas faSus eji
b Mf. Remig. totum vere. bomo
c Mf. Remig. falfi bu/ss. p Mf. Jol. Quod Deus fit invifibilit . Quod parum
d Colon. vet. edit. Tanta efl charitas accedit ad fenfum fententiz, cui, in Deo additnusma»
e Hic Auguftinus dicit, reBe babentur omnia . Quse joris ptrfpicuitatis gratia.
vox, reEie in M(T. Auguftini omittitur. q Edit. Coion. vet. /» vifibilia adtendas.
f Ita Mf. Jol. cum Augufiino hic loci Reliqui no- .
r Editi omnes, domus ifla. M(T. Remig. Jol.non &
flri codices, ejfe fe aquaiem . habent pronomen , ifla , nec locus Auguft. in Joan.
g M(T. Remig. & Jol.f/oe efl enim, relinquere.ldem Evang.
Jol. aut recejjit .
f Mf. Remig. profiuit . Edit. Colon. [vet. perfun-
h Mf. Jol. Sicut de Adam Eva , ita de latere Cbri- ditur.
fli fit Ecclefia . t Mf. Jol. Di anima carnalia appetente.
i Mf. Jol. Dormivit Adam u M(T. Remig. & Jo). ocu/ufque fit anim/e.
k Ita M(I. Remig. & Jol.cum loco Augufl. in Joan. X Mf. Remig. quidam Junt Curni.
Evang. Alii omnes etiam append. tom. 10. Dormien.
y Mf.JoI. anima, quod in ea. Reliqui animi , ,
quod
te Adam . in eo.
1 Mf. Jol. ut in loco Aug. citato, percutitur, Cete- z Edit. Colon. vet. motibus ejus,
ti, perforatur. aa Mf. Jol. Quod in nobis fit orandum.
m Mf.Jol. quibus fiat Ecclefid. bb Colon. vct. «dit. Quid fupplicaturus • • • • ff
n M(. Rcmig, vivificantur quiris.
 . , . .

34 6 S. Prosper I A <^U I T A N I

da, & omni inde malacupiditatedepul- & ab eis quos damnaturus eft . Paterau-
fa, praepara tibi in cordis tui pace fe- tem non apparebit ; quia forma fervi
cretum. Volens in templo orare, in te non eft indutus : fed Filio , qui etiam '
i

ora: & ita agefemper, utDeitemplum homo fa6ms eft , dedit judicii potefta-
fis. Ibi enim Deus exaudit, ubi habi- tem.
tat. CCCXL. alias CCCXXXVIII.*«te CCCXXXVI.
CCCXXXVn. alias CCCXXXV. m Quomodo voluntatem Dei & nojiram m
• De fenjibus corporis, judicio & faciamus .
animi . Suam voluntatem homines faciunt ,^.».19.
V-Tratl.li Senfus corporis corporalia nuntiant cor- non Dei ,
quando id agunt quod Deo^.X**/
m Joan. n. di. i>
Et non omnium facultas eadem difplicet. Quando autemitafaciuntquod toneil.i.
9. & 10.
:

infra app. quia non inde videtur , unde auditur volunt , ut divina: ferviant voluntati .'

p. 250.
nec unde fapor, inde & odor capitur quamvis volentes agant quod agunt, il-
b
nec hi miniftri, fine ta£tu ad lazvia & lius tamen voluntas eft, a quo & prae-

afpera, calida 8c frigida, humida &fic- paratur, & jubetur quod volunt.
ca , difcernenda fufficiunt . Incorporea CC CXU.alias CCCXXXIX. ante CCCXXXVII.
B
vero animus fuo tantum fenfudijudicat, De dotlrina Patris per Verbum. n

& omnes varietates uno motu attingit.- Si illum docet Pater qui audit ver- Ex Tr " a
,
' M
c & quidquid c
difcretionis inter bona & bum ejus: quaere ° quid fit Chriftus, &/ oan. n. 8,

Verbum o
mala ,
jufta & injufta rationabiliter in- inuenies ejus, In principio erat
d venit ,
d unius eft intentionis effe£ms :
Verbum ; non autem , In principio Deus
ut ibiimago Dei appareat , ubi unum fecit Verbum : ficut , In principio Deus
e idemque eft , e quo mens poteft quan- fecit ccelum terram &
Verbum enim .

tum poteft. Dei Deus eft, noncreatura: necfa£tum

CCCXXXVin. alias CCCXXXVI. inter omnia , fed per quod facla funt
f
f De vita Filii Dei. omnia Ut ergo ad talis verbi do£tri-
.

g
g Dei Filius dicitur vitam habere in nam homo in carne conftitutus poffit ac-
r.TraS.19
tnjoin.n.
femetipfo, ficut habet Pater, non par- cedere; Verbum caro fattum eji^ & t>a-J oan ul *' '

1*.C2" 1$.
ticipando adeptus, fednafcehdo. Vitam bitavit in nobis .

infra app. enim genuit Pater vita nec differt in : CCCXUI. alias CCCXL. ante CCCXXXVIU.
p. ijl.
aliquo effentia gignentis &geniti; cum p De carne Chrijli.
p
h fic ex Patre fit Filius ,
K ut confempi- Caro Chrifti fidelium vita eft, ficor- f^-*- 1
ternaz squalitatis, non una quidemper- pus ipfius effe non negligant. Fianter-
fona, fed una fit deitas. go corpus Chrifti , fi volunt vivere de
CCCXXXIX. alias CCCXXXVII. lpiritu Chrifti; de quo non vivit, nifi

i
'
Quare Filius, & non Pater dicitur corpus Chrifti.
judicaturus CCCXLIII. alias CCCXLI. ante CCCXXXIX.
q 6)ui edunt corpus Chrijli.
U:d.n.i6. Quamvis numquam recedat a Filio q
Pater ; ad judicandos tamen vivos & Efcam vitas accipit ,
z
& asternitatis y ib! d
- - "•

mortuos , non ipfe dicitur , fed Filius poculum bibit, qui in Chrifto manet,^{%.
adfuturus: quia ibi nec Patris, nec Fi- & cujus Chriftus habitator eft , Nam r

qui difcordat a Chrifto f

lii deitas, led illa forma videbitur Filii, , nec carnem f
quam per facramentum incarnatio-
fibi ejus manducat , nec fanguinem bibit .•

nis univit Ipfa ergo erit judex , quaz

.' etiam fi tantx rei facramentum ad ju-
fub judice ftetit/ ipfa judicabit, quseju- dicium fua praefumptionisquotidie indif-
dicata eft ; ut videant impii ejus gloriam, ferenter accipiat.
. in cujus manfuetudinem^fsvierunt. Ta-
lis ergo apparebit judex , qualis videri
poflit , &
ab eis quos coronaturus eft ,
CCCXLIV,
a Ita Mf. Jol. ceteri , De bomine interiore. k Mf. Jol. in cujus manfuetudinem favietunt . Re-
b Mff. Remig. & Jol. & non omnibus una facultas mig. in cujus manfuetudine Jtevierunt . Alii in textll
tfl. Editi, & non omnium facultas eadem. Jremuerunt in margine , J<evierunt.
:

Mf. Remig, quia etiam bomo JaBus efl , ei dedit.

c Mf. Remig. di/cretonum- \

d Sic Mf.Jol. Alii, unus efl intcntionis affeSius .Mf. m Ita Mf. Jol. Alii, £).» voluntate Dei , ut Colon,
vero Remig. unius eji tntentionis ei efftclus . vet. vel , de voluntate Dei bominis, ut reliqui. &
e Ita MfT. Remig. &
Jol. ceteri, quod mens potefl. n Mf. Jol. De Verbo Dei.
f Mf. Jol. Quomodo Filius dicitur babere vitam in o Mf. Remig. Verbum e/us, qutd efl Cbriflus , inve-
femetipfo niet Verbum ejus, ceteris orniffis.
g Sic Mf. Jol. &
Edit. Colon. vet. Alii vero , Dei p Sic Mf. Jol. Alii, De corpore Cbrifli
Fiiius Deus habere vitam in femetipfo, Jicut Pater ba- q Mf. Jol. Qui accipiant qui non accipiant & Cbr-
bet , non participando adeptus efl, fed nafcendo. pus Cbrifli.
h Colon. vet.edit. ut confempiterna , non una quidem r Colon. vet. edit. ^
poculum vft* accipit
perfona , fed una fit deitas . f Mf. Jol. Nec carnem Chrifli manducat.
i Sic Mf. Jol. ceteri, De judici».
 . . . . . . . . .

Sententiarum ex Augustino Liber unus. 34 7 .

CCGXLIV. CCCXLII. ante CCCXL.

altas &homo Chriftuseft. QualisDeus Chri-

a
« De' malorum Jelicitate ftus? jEqualis Patri, unum cum Patre.
V. Tra£i. Veliet mundana fapientia , ut num- Qualis homo Chriftus ? Virginis fiiius,
m quam permitteret Deuseosqui mali funt trahens de homine mortaiitatem , non
r. n.7.
i»fra'app. eiTe felices, b quod utique non finet ; ied trahens iniquitatem.
p. 15».
ideo mali cum habent quod volunt, fe- CCCXLIX. altas CCCXLVII. ante CCCXLV.
b
c lices putantur ,
quia quid fit fehcitas
c
De mijjione k Verbi
k
ignorant.
1
Miifus eft Dominus Chriftus a Pa- l

lb ' d - n '~*
CCCXLV. alias CCCXLIII. CCCXLI. ante tre, non receifit a Patre . Miffro ejus
De mutatione cordis incarnatio fuit, & invifibili deitati iioc

Ex TraB. Aliud eft migrare corpore, aliudcor- fuit in hunc mundum venire, quod ap-
d
31. in de . Migrat
'
corpore , qui motu corpo- parere . Quod fi cito caperetur , non
Joan n.il.
d ris mutat locum ; migrat corde , qui mo- opus erat ut crederetur, m quia videre- m
tu cordismutat affe&um. Sialiudamas, tur. Credendo ergo capitur , quod nifi
aliud amabas; non ibi es, ubi eras. credatur, numquam inteliigitur.
CCCXLVI. alias CCCXLIV. ante CCCXLII. CCCL. alias CCCXi-VIII. anteCCCXLVI.
e De cbrijmate. n De Jide Patris & Filii.

V. Tra8.
Chrifti nomen a Chrifmate eft , id Ut re£te credatur Pater & Filius , ip- Ibid. n.i),

?5 >» eft, ab unclione. Quiaideoomnis Chri- fe Filius audiendus eft, dicens, Ego & Joan. 10.
30.
~
Joan ».3.
fenon Pater unum fumus Duobus enim ver-
ftianus fanclificatur, utinteiligat, .
iufra app.
p. 152. folum facerdotalis & regiae dignitatisef- bis fimui haerefes detruncantur .
duas
fe conibrtem , fed etiam contra diabo- Nam per id quod ait , unum , Arium
lum luclatorem.
fieri perculit per illud quod ait , fumus ,
:

CCCXLVII.J//* CCCXLV. ante CCCXLIII. Sabeilium itravit quia nec, fumus, de :

f
f
De lumine. uno, nec, unum ° diceret de diverfo.
Ex Traa. Sequamur Chriftum lumen verum , ne CCCLI. alias CCCXLIX. ante CCCXLVII.
Joan.n.i. ambulemus in tenebris. Tenebras autem f De Deo bomine Jefu Cbrijio . P &
metuendaj funt morum, non ocuiorum, q Utrumque oportet noverimus in
ExT.aa.
& fi oculorum, non exteriorum , ied 8 Chriito, & unde asqualis eft Patri , & 37- '"
interiorum, unde diicernitur nonalbum unde illo major eftPater. Illud Vcrbum Joau.n.io.
& nigrum, fed juftum & mjuftum. eft, illud caro ; iliud Deus eft , iiiud
CCCXLVIII. alias CCCXLVI.a>iteCCCXLIV. homo. Sed unus eft Chriftus Deus &
h
Quod verus Deus verus homo & homo.
Jit Chrifius. CCCLll.alias CCCL. ante CCCXLVIII.

Ex Tr«a
Catholica Dominum Jefum Chri-
fides De unitate divina Trinitatis
1
.

Ex Traa.
38. in ftum & verum Deum Sc verum homi- Multorum hominum multae fine du- 39- >"
Joan. n. 2
nemcredit, &pra2dicat. Utrumqueenim bio anima>, & multa funt corda fed Joan.n.i. :
(

fcriptum eft , & utrumque verum eft . fidem & dileclionem adhaereant
(
fi per
Qui Deum tantummodo aiferit Chri- Deo, fiunt omnes una anima , & cor
Rom.s.f.
ftum, medicinam negat , qua fanatus
' unum . Si ergo cbaritas Dei qux diffufa
eft Qui hominem tantummodo aflerit
. efi in cordibus nojiris ,
per Spiritum-fan-
Chriftum, potentiam negat , qua crea- Hum , , tantam uni-
qui datus eji nobis
tus eft Utrumque ergo anima fidelis
. tatem multarum animarum , & multo-
ac refta fufcipe & Deus Chriftus eft, : rum cordium facit quanto magis cer- :

S. Profperi Xx 2 tiuf-
a Mf. Jol. £>e falj^ felicitate malorum, 1 Mf. Remig. & Colon. vcr. edit. Miflus Dominus
b Mf. Remig quod utique Deus non /inet . Alii Otnif- a Patre . Eadem Colon. edit. & inviftbiti dettate hcec
fa voce Deus , non /inet. M(. Jol. non ftnit : nec ma- ( f. hoc hunc mundum venire , quod appareret
) fuit in
le , cum dicat Anguftinus , numquam hoc pertuittit m Ha*cverba, quia videretur , addimus ex MfT« Re-
Deus mig. Iol. & &
ex ipfo tcxtu Aug. in Joan. Evang.
c Melius legeretur , ignoratur poft Auguflinum .'
In aliir codicibus Profperianis non habentur. Mf. Jol.
quod in margine indicant editi Duac. Colon. & j)0« Credendo ergo capttur , qnod nifi capitur [ forte credi-
ilcriores, (i M(T. Profperi furtragarentur. tur ] numquam intelligitur
d Mf. migrare corpore , aliud Corde.
Jol. Aliud ejfe n Ita Mf.JoI. ceteri, De Patre & Filio.
c Mf. Jol. Quod Cbrifli nomen a ckrifmate fit o Mf. Jol. diceretur . Mf. Remig. dictre de diverjo
f Mf. Jol. De tenebris interioribus . Alii , De lumi- potefl.
ne f quibus adiecimus, vero. p Mf. Jol. Unde tequa\is fit Filius Patri , & unde
g Hzc duo verba, jed interiorum, fupplemus auclo- minor
ritate Mf. Remigiano-Remenfis etiam folius , qu;a in q Edir. Colon. vet. Utrumque noverimus effe inChri-
Auguttini loco citaro hic in margifie leguntur, fen- & flo, &
unumquo .... &unum quoillomajoreft Pater.
fui fententiae funt neceffaria. t Mf. Jol. Quomodo multi fint cor unum, &' anima

h Sic Mf. Jol. Alii vero, De incarnatione verbi. una. O* de unitate Trinitatis. Colon. »er. edit. Deuni»
i Colon. vet. edit. &
potentiam negat qua creatus tate dileElionis .

efl , &
medicinam negat qua creatus efl . . efl Deus . . legimus in MfT. Remig.
f Ita Jol. In editis , Jed &
Chriflus : eft & homo Chriflus . Mqualis DeoChriflus, ubi per dikaionem fidcmque adhiere.mtDeo, Colon.vet.
tequalis Patri unum cum
Patre, tequalis homoChriflus
, edir. pergit, una anima unum cor fiunt , & & poftali-
Virginis ftliustrahens d* homine mortalitatem , nonau*
, quot lineas , ut indifferensTrinitas unusDetts, &unum
tem iniquitatem. lumen e> unum principium.
k Mi. Jol. Fiiii.
 , . . . . . , , .

34.8 S. P R O S P £ & I A Q^ U I T A N I

tiufque in Patre & Fiiio & Spiritu-fan- CCCLVII. alias CCCLV. ante CCCLIII.
h
clo a>terna incommutabilis unitas ma-
8c De vera dileclione, h
V. TraEl.
net, ubi indifierens Trinitas unusDeus Charitatem habens ,
quos efi de cor-
87. im

eft, unum iumen, unumque principium? de puro , & confcientia bona , & fide &2.inf,i Joan.n. 1.

CCCLIII. ali*t CCCLI. ante CCCXLIX. non ficla , diligit Deum & proximum app.p.i^.
a
a JDuomodo docuit Pater Filium ficut feipfum, Amator enimDei, ama- i.Ttm.1.5
fx Tratl, Non fic docuit Pater Filium quafi tor eft fui ; &; non diligens Deum
, ,
40. in
Joan.n.%, indo£tum genuerit, & fcientiam contu- non diligit proximum ; quia non dili-
h intemporalis do-
lerit nefcienti :
t>
fed git feiplum, Pro hac autem diieclione
£lrina eft intemporalis eflentia; & hoc patienter etiam mundi odia funt tole-
eft a Patre doceri , quod eft a Patre randa necefle : eft enim ut nos oderit,
generari: quia fimplici veritatis naturx quos videt odifle i quod diligit.
efle & nofle, non eft aiiud atque aiiud,
CCCLVIII. alias CCCLVI. ante CCCLlV.
c fed idipfum. k De bipartita mundi figmficatione .
CCCLIV. alias CCCLII. *»te CCCL.
Duo hominum genera fub uno mun-
De fide & veritate di nomine nuncupantur. Sicut enim di-
V.ibid. n.
4. injra
UiJ.n.e), femper prsvenit vifionem .
Fides app.p.iss.
citur mundus in impiis, ita dicitur mun-
Credimus enim, ut cognofcamus ; non
cognoicimus , ut credamus Fides ergo .
dus in fan6tis . Unde cum totus a fe-

eft, quod non vides credere veritas } ;

metipfo & in &
odio in amore di-

quod credidifti videre.

fcordet ; nos eum & odifle jubemur,
CCCLV.alias CCCUll.anteCCCU, & amare cum dicitur nobis
, , Nolite
De bono odore Cbrijii. diligcre mundum & cum : dicitur , i.Joan. i,
Diligite inimicos vefiros ut quorum
TraB,
Bonus Chriiti odor eft prsdicatio ve- ; 15-
V. Matt
'o. i" ritatis, dquo odore vitam capit , qui execramur iniquitateni , optemus falu-
5 .44

Joan. n, S,
Evangelio bonis « moribus fervit&con- tem,
injr a app.
251. gruit ; mortem autem incurrit , cujus CCCLIX, alias CCCLVII.
V.
d
ante CCCLV.
e
ab his quaz bene loquitw , vita difien- 1
De
vitanda jcientia gloria. 1

TraB.
tit. Qua? conditio etiam auditores ob- Ad vitandam tentationem vanse gio- Ei5 7- i»
ftringit, cum re£ta pradicatio ab aliis ria: , meiior eft
m diicentis conditio Joan.n.l'
,
per incredulitatem auditur in mortem quam docentis . Tutius enim auditur m
ab aliis per fidem fufcipitur in faiutem, veritas, quamprsedicatur. Quoniamcum
CCCLVI. alias CCCLIV. mtte CCCLII. doclrina recipitur, humiiitas cuftoditur;
f De facultate credendi cum autem difputatio placet, vix eft ut
Ix Traft. Fides Chrifti eft, credere in eum qui diflerentem non puifet quantulacumque
53. in juftificat impium , credere in Mediato- jaftantia,
Joan.n. 10
rem, fine quo nulius reconciliaturDeo,
credere in Salvatorem , qui venit qua> CCCLX. alias CCCLVm. ante CCCLVI.
n
rere & falvare quod perierat , credere De laude qua fe pradicat Deus n
/(wfj.15.5, in eum qui dixit, Sine me nihil pote- Periculofum eft homini fibi placere, |j?.^J"*
fiis facere. Sed hanc fidem non appre-
cuicavendum eft fuperbire Deus au-/^"'»-j. .

hendit, qui ignorans Dei juftitiam, qua tem quantumcumque fe laudet, non fe
juftificatur impius, fuam vult conftitue- extollit exceifus, nec vuit fe fua vide-
g re , g qua convincatur fuperbus Taiia .
ri majeftate majorem . Sed cum homi-
enim fentientes fua elatione obduran- ni loquitur potentiam fuam , non hoc
tur, §c excaecantur quia negando Dei •• agit, ut ipfe gloriofior, fedutille melior
gratiam, non adjuvantur. fiat &
do£tior . Nobis enim prodeft au-
clorem noftrum agnofcere; & ei qui eft
fuper omnia , fubjacere : ° ne de quo ®

non
a Sic Mf. Jol. Alii, De.do&tina Patris ad Filium f Mf. Jol. Defide Cbrifti.
b Antea ediii , fed temporalis doBrina eft intempora- g Edit. Colon. vet. qua cotrvincitur . Ab eodem ab-
Jis effnntia . Colon. intemporalis doBrina , &c. Miua- funt hsc Talia &c. ad rinem fententia; , qus in Au-
vimus ut in rextu intemporaiis doilrina , fic exhibente gud. & cereris codicibus habentur. -~
Mf. Remig. Jol. quoque fcriptum praeferente, iamntpo- h Mf. Jol. De cbaritate.
raiis doElrin* efl intempora/is effentia. Ubi alludi om- i Mf. Remig. quos diligit
nino videtur ad haec Auguftim loco citato in margine. k Mf. Jol. De duobus generibus hominum .

Incorporaliter Pater locutus efl Filio, quia incorporAiter 1

m
Mf. De conditione dijcentis,
Jol. docentis.
Edit;o Colon. ver. dijcentis, quam dueatis ftatus.
&
Pater genuit Filium
c Alii codices /<v/ ipfum. Mf.Remig. fed id ipjum,
,
n Mf. Jol. Quod non extollat fe Deut laudando fe.
juxta id Augul\.Jed hoc ipjum. o Mf. Jol. ut
de quo nen poffumus tognofcet» quod
d Mf.Jol. cjuem odorem in vitam capit. eft, poffimus &c. Mf. Reroig. ne de quo , . . . quod
e Mff. Jol. &
Rcmig. bonis monbus , pro eo quod efl . Editi plejique , ne dt 5*0 . . . . poffumus fentire
alii habebant, bonis operibus prius tamen in raargi- quod non eft. Duac. &
Colon. cum cecentioribus, n»
Re indigitantes
:

de quo . , . . poffimus fenrire quod tjl. m

 . , . . . . . .. . , j

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO LlBER UNUS. 349

non comprehendere quid eft,
pofllunus refurretlio mortuorum , Sicut enim in A-
poflimus ientire quod non eft. dam omncs moriuntur , ita & in Cbrijio
CCCLXI. «Has CCCUX. anteCCCLVU. omnes x m Nec uilus
vivificabuntur . fe 1 m
a
a
De remittendis peccatis beati Petri defendat exemplo , qui fe
lbid.n.$.
Chriftiana obfervantia ad perfecls muitis lacrymis & accufavit, 8c lavit :

pietatis profeclum per mutuam ma-

b
ut principem fuum Ecclefia non nega-
xime pervenit indulgentiam peccato- tionis, fed pamitentia: imitatione feque- Matt. 16
rum, dante nobis Domino fuse bonita- retur. 75#

tisexemplum Nam fi ille , . in quo nul- CCCLXIV. alias CCCLXll.anteCCCLX.

lum omnino fuit peccatum, interpelJat De (tternitate
pro peccatis noftris ;
quanto magis nos In quibufdam aternis poteft aliqua ExTr*a.
mvicem pro propriis orare debemus ? efle autem azternitas abf-
diftantia , ipfa 6 7- «•
""'"'*'
Ample£tenda quippe eft homini, qui c que diverfitate menfura eft Multas quip- .

non omni poteft carere peccato , tatn pe manfiones, in una vita varias me-
n
benigna conditio ; ut dimittendo deli- ritorum fignificant dignitates. Sed ut n
£la aliena, diluat iua. Deus omnia in omnibus erit, fiet etiam
CCCLXII. alias CCCLX. ante CCCLVIII. in difpari claritate ° par gaudium , ut
De impletione dejideriorum jujlorum. quod habent finguli, commune fit om-
e
Juftorum defideriorum fatietati tunc nibus. Quoniam per connexionem dile-
Ex TraEl,
6%. in nihil deerit, quando Deus omnia in il- £tionis a gloria capitis nulla erit aliena
Joan. n.
i.Comj,
I. lis omnibus erit . Ad quam beatitudi- pars corporis.
28. nem hi perveniunt, qui huic faxulo an- CCCLXV. ../...* CCCLXlII.«i«* CCCLXI.
f te feparationem animas a carne mo- ( De fide.
riuntur, nec in eis inveniuntur g cupi- Fides eorum qui Deum vifuri funt , f* Tra&.
3- '"
ditatibus , quas fola fuperat dile£tio Dei: quod non videt credit : nam fi videt,,
Joan.n.f.
n r
h ut & id patiatur iniquitas, quod ele- y-<
non eft fides Credenti .
1 •

p
•

colligitur
•

me- p
git ; & eo bono fruatur juftitia quod , ritum, videnti redditur praunium.
amavit CCCLXVI. altas CCCLXIV. aute CCCLXIL
CCCLXIII. alias CCCLXI. alias CCCLIX. 1 Deus y non annuendo
(j)uod propitius Jit 1
De confitendo homine Jefu Chrijio. malorum votis.
Ex TraEl. Qiii fic confitetur Chriftum Deum Male ufurus eo quod r vult accipere, Ex ^"^.
,
66. in —. r 73- in
ut eumdem hominem neget ve,rum
-
r. • •

Joan.n.z. , Deo pottus miierante non acciprt. Vto- oan,„. u

habentem fcilicet unitam fibi noftrse inde fi hoc ab eo petitur , unde homo r

carnis animsque naturam ; non eft pro exaudituslaedatur; magis metuendumeft,

illo mortuus Chriftus f
;
quia fecundum ne quod poflit Deus non dare propi- f

hominem mortuus eftChriftus. Non re- tius, det iratus.

l.T*m.l.J conciliatur per Mediatorem Deo Unus . CCCLXVII.«fow CCCLXV. anteCCCLXIH.
i
enim Deus , ;
unus Mediator Dei & & f
De duplici dilefiionc Cbrijii erga
hominum, bomo Cbrijlus Jejus. Non ju- diligentes Je
Rom.s.ig.
ftificatur per ipfum quia Jicut per ino- 6)ui diligit me y inquit Dominus, di- „
:
E T ,

bedientiam unius hominis peccatores con- ligetur a Patremeoj &

ego diligam eum,7i. in
Jiituti funt multi , ita per obedientiam & manifejiabo ei mcipfum* u Qiiid eft,^ """- 5 "

unius hominis jujli conjiituentur multt . diligam ? tamquam tunc dile£turus fit

k
Non refurget
k
in refurre£tionem vita:: & nunc non diligat? Abfit Quomodo .

l.Cor. i<. quia per bominem mors t & per bominem enim nos Pater fine Fiiio , aut Filius
21« ZZ.
fine
3 Mf. Jol. De ptofeBu pietatis per indulgentiam pec- 1 MiT. Remig. vivificantur.
catorum m Edirio Colon. vet. Nul/us fe,
b Mf. Remig. proveEium. n Mff. Jol. & Rtmig. ubi, alii ut.
c Mf. Jol. non omnino. o Emendamus ex editione Duac. fenfu exigente , &
d Ira Mf. Jol. Alii, De aternitate fanElorum. Auguttino fcribente in loco quem intuetur S. Profper,
e Mf. Remig. &
Jol. jatietati, ubi alii omues focie- propter unum denarium nullus feparatur a regno . Alii
tati. Minus bene, cum refpiciat verba hxc Augultini, codices habent ptr y*udiu»i. Cui non convenit imme-
perduEiurut eos ad illum finem , quijujfici.it eis, ubifa~ diate antecedens, in dijpari claritate.
tietur in bonis dejiderium eorum . Pott aiiquot vcrba p ScripfiiDns, colligitur , loco vocis pollicttur , qua;
Duac. &
Colon. recenr. omnis in illis omnibus . Me- in anrea editis legebatnr ; aufloritate Mff. Remig. &
lius Mff. Remig. &
Jol. Colon. ver. Lugd. Lovan. & Jol. &
quia id quoque in margine indicarunt omnes
omnia editiones a Lngdunrnfi veteri ad ultimas , in loco &
f Mf. Jol. anima a carne. Alii omittunt prspofitio- Auguftini habetur.
nem. a q Ita Mf. Jol. Alii , D<? petitione contraria

g Mf. Remig. cupiditates. Mf. Jol. invenientur cupi- Mf. Remig. acceperit
r
ditatibus f Colon. vet. edit. poffit dare ut propitius.
h Edit. Colon. vet. &
ut id eo bono fruatur. t Alias editi, D? dilebiione, quardam addenda duxi-

i Sic MlT. Remig. & Jol- poft Aug. loco citaro . mus majoris perfpicuiratis gratia. Mf. Jol» pro titulo
Editi Lovan. & pofteriores unus efl Colon. vet. & . habet, Qui diligit diligetur a Patre meo , &C»
Unus eft enim Deus , unus & u Mf. Remig. hic inlent vtrba ifta , Quid eft dili*
k Sic cum Auguft. MfT. Remig. Jol. Editi , ix & gam, O manifeftabo me ipjutn.
refurretlione.
 .. . . . . . . .

350 S. P R O S P £ Pv I A Q U I T A N I

I fine Patre diligeret? Quomodo. , cum qua eft , fed utrumque unum quamvis :

infeparabiliter operentur , feparabiliter non utrumque dicendum fit, quod veri-

Sed ad hoc diligam eum , ad
diligunt ? ihme iimplex & unumeft. Habetenim
quodfequitur, manifeftabo ei me ipjum. & Pater vitam in femetipfo; nec aJiudeft
Diligam ,
- &
manifeftabo , id eft , ad hoc di- ipfe quam vita, qua: in iJJo eft: & de-
ligam, ut manifeftem Nunc enim ad . dit FiJio habere vitam in femetipfo ;
b c hoc b dilexit, ut credamus, & manda-
c
hoc eft, genuit Filium, qui& ipfe m vi- m
tum fidei teneamus tunc ad hoc dili- : ta eifet. Sic itaque debemus accipere ,

get , ut videamus , & ipfam vifionem quod de Spiritu-fanclo diclum eft , Non r,
oan.iC.i:

mercedem fidei capiamus. Quia Sc.nos enim loquetur afemetipjo , fed quacumque
nunc diligimus credendo * quod videbi- audierit , loquetur ; ut intelligamus, non
mus; tunc autem diligemus videndoquod eum eife a femetipfo. Pater quippe fo-

credidimus. Jus de alio non eft. Nam & Filius de

CCCLXVra.*/*«CCCLXVI. ante CCCLXIV. Patre natus eft , & Spiritus-fan£tus de
e De vite & palmitibus vitis Patre " Pater autem nec na-
procedit/ n
Ex TraB. Ita funt in vite palmites, ut vitini- tus eft de alio, nec procedit. Necideo
81. in
Joa-i n. 1.
hil conferant, fed inde accipiant unde ianeaiiquadifparilitas in fumma illa Tri-
Eflque ca- vivant. Sic quippe vitis eft in palmiti- nitate cogitationi occurrat humana? : quia
non.
cor cil.
24.
bus , ut vitaJe alimentum fubminiftret & Filius ei de quo natus eft , ,8c Spiritus-fan-
Arauf. 2. eis, non fumat ab eis. Ac per hoc & ei de quo procedit, ajqualiseft.
manentem in fe habere Chnftum , & CCCLXXI. aliat CCCLXIX. ante CCCLXVII.
manere in Chrifto,diicipulis prodeft utrum- GJuomodo fuit, & erit, & eji accipian- o

que, non Chrifto. Nam preecifo palmi- tur in Deo .

te, poteft de viva radice alius puliula- Quamvis natura incomutabilis nonac-i^W.^.5.
re: qui autem prascifus eft, fine radice cipiat fuit & erit, fed tantum, eft: ip-
non poteft vivere. fa enim veraciter eft, quia aliter quam
CCCLXIX. alias CCCI-XVII. ante CCCLXV. eft, eife non poteft.* tamen proptermu-
f De humana
juftttice modo tabilitatem temporum , in quibUs verfa-
Ex TraB. Divinitus diclum eft, Noli ejfe juftus tur noftra mortalitas & noftra mutabiJi-
95. in
Joan.n.z.
multum g Quo notata non eft juftitia
. tas, non mendaciter dicimus, f & fuit, p
Eccie.-j.17 fapientis, fedfuperbiaprafumentis. Qiii & erit, & eft : fuit in praeteritis faxu-
ergo fit nimis juftus, ipio nimio fit in- Jis, eft in prajfentibus , erit in futuris.
juirns . Qtiis eft autem qui fe >> nimis Fuit quippe , ^ quia numquam defuit;
facit juftum, nifi qui dicit fe nonhabe- erit ,
quia numquam deerit ; eft ,
quia
re peccatum? iemper Neque enim velut qui jam
eft.

CCCLXX. alias CCCLXVIII. ante CCCLXVI. non fit , cum prsteritis occidit ; aut
'
JjSuod jola divina Jubftantia vere cum pra^fentibus , tamquam non ma-
Jit Jimplex neat , labitur aut cum futuris , tam- ,

Ex TraB. Nullius, etiam incorporese creaturaj , quam non fuerit, orietur. Proinde cum
99- )» iecundum volumina temporum locutio
vere fnnplex eft iubftantia, cui non hoc
Joa>t.n,4.
eft eife ,
quod noife ;
poteft enim efle ,
humana variatur qui per nulla deeife ;
K 1
t
l
potuit, aut poteft, aut poterit tempo
nec noife at illa divina nonpoteft,
:

quia idipfum eft quod habet . Ac per ra, vera de dicuntur cujuslibet tem-
illo

hoc non fic habet fcientiam , ut aliud poris verba. Semper itaque audit Spi- Joan.uz^.
illi fit fcientia qua fcit , aliud effentia ritus fanclus, quia femper fcit fci- : &
re ,
a Sic Mf. Jo! conformiter textui Auguftini loco ci- i Ita Mf. Jol. Reriqui, Df fimplkitate
tato hic. Colon. vet. edit. Quomodo injeparabiliter ope- k Mff. Remig. jol. &
non noff" & .

tantur , feparabiliter diligumur , forre pro diligunt ? Soli editio Colon. vct. addit hic , fubflantia , quae
I

Alil codices . Cum infeparabiliter operentur , quomodo in alii^ onvnibus ex pra;ccdennbus fubintclligitur.
feparabiiiter dilit>uit i mAlii codiccs , vita efl. Mf. Remig. poit Auguft.
b Mf. Remig. ad Abe diligit. Aiii omnes pofl Aug. in Joan. Evang. vita effet .
-di/exit n Mf. Remig. hic addit Filio : infra , eis de & &
C Mf. Remig. mandata fidei Jol. Mf. mandutum fi- . quibus procedit . Qux cum nec in aliis codicibus , nec
dei , ut in Auguft. Ceteri, mandatum ejus: qui tamen ln ipfo Aug. Tradlatu Iegantur, videntur additamenta
mandatum fidei in ora libri indigirant. fcriba; amanuenfis. Maxime cum eodem quidem Tra-
d Mf Jol. quod non videmut. Alii ut in"textu& Ang. clatu, fed poft mulra interpofita, expreiTe inftituat JS.
e Haflcnus, De palmitibus vitis. Mf. Jol. Quomo* Uodor probare , quod Spiritus-fandtus etiam a Filio
do fint in vite palmites procedit.
f Mf. Jol. De co quod Jcriptum efl , Noli effe juflus o Sic Mf.JoI. Alii libri, De intemporalitate deitatis
multus p Mf. Remfg. ut fuit erit, O- efl
Mf. Jol. , & . &
g Sic Mf. Remig. &
edit. append. Augufl. juxta fuit, & ctit, &
difponuntur verba in Tracl.
efl, ut
eumdem in Joan. Evang. Mf. Jol. Quod non efl jufli Aug. Alu fuit, &
efl, &
erit . Ita poft Auguft. &
tia. Ceteri codiccs, Quoniam non ejl. locum citatum hic Mf. Jol. Mf. vcro Remig. in pra-
h Vocem hanc nimis addimus ex Mf.Remig. Jol. & tcritis. Alii autem , in praterito.
Auguflino diccnte, Multum enim f* facit juflum , qui q Colon. vet, edit. numquam definit . Mf. Jol. num.
dicit fe non babere peccatum ,
quam non fuit
 . . ., . .

SENTENTIARUM EX AUGUSTINO LlBER UNUS. 351

rc, & audire, hoc illi eft ,
quod fem- tius ordinante. Non enim h fiderea ne-
per effe . Semper vero illi eft effe , de ceflitas Chrifto intulit crucem ; nec fi.

,,,., Patre rprocedere. * Nemo autem poteft dera coeserunt mori fiderum condito-
* lbid.n.% ,.
r r r • -
t» , •
i •
dicere quoa non iit vita Spintus-ian- rem qui: mtemporalis cum Patre ,
•

6tus,cum vita Pater , vita fit Filius . tempus quo carne moreretur, quemad-
fic

Ac per hoc ficut Pater cum habeat vi- modum & quo de matre nafceretur , elegit
tam in femetipfo, dedit & Filio habe- CCCLXXV. alias CCCLXXIII.
re vitam in femetipfo a
fic ei dedit :
ante CCCLXXI.
vitam procedere de illo, ficut procedit
k De unitate Trinitatis. k
In eo quod dicitur , Hxc eft autem
T™ *

& de ipfo.
,*
5

CCCLXXII. alias CCCLXX. vita aterna, ut cognofcant te folum ve-Jo.m.». 3.

ante CCCLXVIII. rum Deum, & quem mififti JefumCbri-

l)
b Quod donum Dei fit diligere Deum ftum, ordo verborum eft .• x
Ut te, & 1

Ex Tratl. Prorfus donum Dei eit , diligere quem mififti Jelum Chriftum , cogno-

Joan.n.^.
Deum . Ipfe ut diligeretur dedit ,
qui icant folum verum Dcum. 'Gonfequen-
Eji hria- non dileclus dilexit. Difplicentes ama- terenim intelligitur & Spiritus-fanctus.
tx ^limus > ut fi eret in nobis unde pla- Quia Spiritus eit Patris & Eilii , tam-
"Iraurl'
concii. \. ceremus ,
c
DifFundit enim charitatem quam charitas fubftantialis & confub-
c in cordibus noftris Spiritus Patris & Fi- ftantialis amborum . Quoniam non duo
lii, quem cum Patre amamus & Filio. dii, Pater & Filius ; nec tres dii , Pa-
CCCLXXIII. CCCLXXI.
alias ter & Filius & Spiritus-fanctus ; fed
ante CCCLXIX. ipfa Trinitas unus folus verus Deus .

pace Cbrifti. De Nec idem tamen Pater qui Filius

, ;
_ _ _ Pax Chrifti finem temporis non ha- nec idem Filius, qui Patery nec ldem
Fx Tratt. , o r n f • . .

104.»» bet, &

ipla elt omnis pisc mtentionis
Spiritus-fanclus , qui Pater aut Filius :

7«**i. alaiomfque perfeftio . Propter hanc fa-

cramenus ejus imbuimur: propter hanc
Son^.trei funt, fctter* &¥$&>£
S piritus-fanaus fed ipfa Trinitas unus .•

mirabihbus ejus operibus & fermonibus

e ^ j) eus ,

d erudimur: propter hanc d Spiritum ejus CCCLXXVI. ahas CCCLXXIV.

pignus accepimus: propter hanc in eum ante CCCLXXII.
credimus & fperamus , & amore ipfius m Quod gignendo dedit Pater omnia Filio.
m
quantum donat , accendimur propter : Quidquid Deus Pater Deo Filio de- Ex Tra *>
hanc denique omnem tribulationem for- dit, gignendo dedit. Ita enim deditFi- j°„X4"
7 .

titer toleramus , ut in ea feliciter fine lio Pater, fine quibus Filius efie non

i.Cor, 6. t-ribulatione regnemus. Vera enim pax poflet , ficut ei dedit ut effet . Nam
] 7- unitatem facit quoniam e qui adhxrct : quomodo Verbo verba daret aliqua, in
Domino^ unus fpiritus eft. quo ineffabiliter dixit omnia?
CCCLXXIV. aUas CCCLXXII. CCCLXXVII. alias CCCLXXV.
ante CCCLXX. ante CCCLXXIII.
n
f
f
Omne tempus a Deo ejfe difpofitum. De cuftodia Dei circa nos. _

Ibid.nr...
Omne tempus ab illo eft difpofitum, Cuftodiam circa nos Dei , non tam
qui tenipori fubditus non eft . Quoniam carnaliter debemus accipere , velut vi-
qua? futura erant per fingula tempora, ciffim nos fervent Pater & Filius, am-
in Dei fapientia habent g efficientes borum in nobis ° fervandis alternante „
cauffas , qua nulla funt tempora .
in cuftodia ,
quafi alius , alio difcedente
Non ergo credatur hora paffionis Do- fuccedat . Simui enim cuftodiunt Pater
mini fato urgente veniffe, fedDeo po- & Filius & Spiritus-fanclus ,
qui eft unus
ve-
a Ita Mff. Remig. &
Jo!. juxta Auguftini Iocum ci. i Quod Auguftinus in Joan. Evang. exprimit [his
tatum. Codices alii Profperiani, Jic Spiritui-fanBodedit. verbis, cum Patre de quo
, flne tempore natus eji . Mf.
b Ita Mf. Jol. Alli.D? dileBione qua diligimus Deum. Retnig qui intemporalis cum Patre ejl , tempus quo i>»
c Mf. Remig. cum Aug. Traft. Joan. Conc. m & carne"moreretur, &
quod ( forte quo ) de matrenafce»
Araufic. can. habet, Diffundit : ceteri codices noftri, retur eJegit
Diffudit. k Mf. Jol. De erdine borum -uirborum : Ut cogno.
d Mf. Remig. Spiritum ejus pignus accipimus . Mf. fcant te folum verum Deum , quem mififlijefum &
Jol. Spiritum ejus pignus accepimus , ut Jn Traftatu Chriflum.
Augult, in Joan. citato. Alii Jibri noftr i , Spiritus-fan- 1 Colon. vet. edit. Ut cognofcant te jolum -uerum
Bi pignus accepimus TJeum , &quem mififli Jefum Chriflum cognofcant Jo-
e Ita habet Mf. Remig. ut in utroque Apoftoli tex- lum verum Deum : & in fine fententias, Jed ipfa Tri-
tu. Alii codices noftri, qui adhieret Deo. nitas in his untts Deus . Reliqui ut in textu apud &
f Ira Mf. Jol. Alii generalius, De temporibus Auguflinum.
g Pro voce, ejficaces, reftituimus, efficientes , quam m Ita Mf. Jol. Ceteri ,
Quid dedit Pater Filio.
habent Mff. Remig. &
Joi. ac locus Augufl. in Joan. n Sic Mf. Jol. Colon. vet. edit. De cuflodia ,
qua
Evang. immo &
in margira notarunt omnes editio- Deus fervat fuos . Alii , De cuftodia Dei , qua fuos
nes poft antiquam Lugdun. quae in textu ferebant, ef- fervat.
ficaces. o Mff. Remig. & Jol. fervandis, ut Aug. cuflodien-
h Colon. vet. edit, Non enim cauffa neceffltatis. dis : alii, fervandi.
 . . . . . . . . .

352 . S. P R O S P E R I A Q^ U I T A N l

a verus a & beatus Deus . Sed Scriptura fiiius hominis eft , & faftus eft inter coJrJfJr.
nos non levat , nifi defcendat ad nos . omnia; peripfumautem, quia Filius Dei Arit"'- c -