KULLA E ROJES

1 QERSHOR 2012

L AJMERON MBRETERINE E JEHOVAIT

Pse eshte unike

BIBLA?

 8 KULLA E ROJES
L AJM ERON M BRET ERIN E E JEHOVAIT

Tirazhi i cdo botimi: 42.182.000 N E 194 GJUH E

JUNE 1, 2012

QELLIMI I KESAJ REVISTE, Kulla e Rojes, eshte te nderoje Perendine Jehova, Sundimtarin me te Larte te universit. Ashtu si ne kohet e lashta nga kullat e rojave mund te shihej se cpo ndodhte shume larg, edhe kjo reviste tregon, nen driten e profecive te Bibles, se cdomethenie kane ngjarjet boterore. Ajo i ngushellon njerezit me lajmin e mire se Mbreteria e Perendise, e cila eshte nje qeveri reale ne qiell, se shpejti do ti jape fund ligesise dhe do ta ktheje token ne nje parajse. Nxit besimin te Jezu Krishti, i cili vdiq qe te marrim jeten e perhershme dhe tani sundon si Mbreti i Mbreterise se Perendise. Kjo reviste botohet rregullisht nga Deshmitaret e Jehovait qe nga viti 1879 dhe eshte apolitike. Ajo ka si autoritet Biblen.
Ky botim nuk shitet. Ai botohet si pjese e nje vepre boterore te arsimimit biblik, qe perkrahet me kontribute vullnetare. Nese nuk tregohet ndryshe, citimet e Shkrimeve jane marre nga versioni ne gjuhen e sotme, Shkrimet e ShenjtaPerkthimi Bota e Re.

ARTIKUJT E KOPERTIN ES 3 Nje liber si gjithe te tjeret? 4 ProfeciteDokumentim i persosur 5 Histori, jo mit 6 Mjekesi e sakte

7 Biblioteke e harmonishme 8 Praktike sot 9 Marrim jeten e perhershme

RUBRIKAT
14 15 Afrojuni Perendise Shpirti yt . . . do te perkulet mbi mua Lexuesit pyesin . . . Pse Deshmitaret e Jehovait predikojne shtepi me shtepi? Meso nga Fjala e Perendise Pse duhet ta perdorim emrin e Perendise? Leter nga Irlanda A e dini? Mesojini femijet Ai ishte kokeforte, por ne fund u bind

16 24 26 30

GJITHASHTU N E K ET E NUM ER
10 12 18 22 27 Koverdali dhe Bibla e pare e plote ne anglisht Jehovai mi ka hapur syte Perpjekjet per lajmin e mire ne Selanik Si tia dalim me me pak te ardhura? E pamundur!Cfare do te thote?

 I gjithe Shkrimi eshte i frymezuar nga Perendia dhe i dobishem . . . , qe njeriu i Perendise te jete krejtesisht i zoti, plotesisht i pajisur per cdo veper te mire.2 TIMOTEUT 3:16, 17.

Nje liber si gjith e te tjeret?

ETE pohim se pranojne te gjithe. Po ti? Cili nga mendimet e meposhtme i afrohet me teper pikepamjes sate per Biblen? Veper letrare e shkelqyer. Nje nga shume librat e shenjte te rendesi shem. Liber me legjenda qe permban mesime morale. Fjala e Perendise. Pyetja qe lind eshte: a ka rendesi cfare be son ti? Shiko cthote Bibla per veten: Gjith cka qe u shkrua kohe me pare, u shkrua per mesimin tone, qe, me ane te qendrueshmeri se sone dhe me ane te ngushellimit nga Shkrimet, te kemi shprese. (Romakeve 15:4) Pra, Bibla pohon se qellimi i saj eshte te na mesoje, ngushelloje e te na jape shprese. Por ta zeme se Bibla eshte thjesht nje veper letrare ose nje nga shume librat e shenjte. A do ti besoje qe te mesonte e te drejtonte fa miljen tende? A do ta kishe me te veshtire ti besoje nese thote gjera qe kundershtojne ate qe sipas teje eshte e drejte? Po te ishte nje ko leksion mitesh, a do te te jepnin premtimet e Bibles ngushellim e shprese? Nga ana tjeter, miliona veta qe kane studi uar Biblen jane te bindur se ajo eshte Fjala e Perendise dhe eshte unike. Pse? Cfare e dallon Biblen nga gjithe librat e tjere? Te ftojme te shqyrtosh pese karakteristika unike te Bibles, te cilat pershkruhen ne artikujt vijues.

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

 PROFECITE
JOSIU 23:14.

DOKUMENTIM I PERSOSUR

Nuk mbeti pa u plotesuar as edhe nje fjale nga te gjitha te mirat qe ju tha Jehovai, Perendia juaj.

Profecite biblike jane . . . kaq te shumta, sa eshte thuajse e pamundur te permbushen rastesisht.
LIBRI NJE AVOKAT SHQYRTON BIBLEN (ANGLISHT) NGA IRVIN LINTONI

PSE ESHTE NDRYSHE BIBLA? Dihet gjeresisht se orakujt e la shtesise benin parashikime te mjegullta e jo te besueshme. E njejta gje ndodh me horoskopet e kohes sone. Futurologjia, duke u bazuar ne ngjarjet e tanishme, studion si mund te jete e ardhmja dhe rralle perpiqet te parashikoje ngjarje specifike qe do te ndodhin shekuj me vone. Ne kontrast me keto, pro fecite biblike jane te hollesishme e plotesohen gjithnje, edhe nese thone qe prej shume kohesh gjera qe ende nuk kane ndodhur.Isaia 46:10. NJE SHEMBULL: Ne shekullin e gjashte p.e.s., profeti Daniel pa nje vegim qe paratha se Medo-Persia do te mposhtej me te shpejte nga Greqia. Gjithashtu paratha se, sapo mbreti fitim tar i Greqise te behej i fuqishem, mbreteria e tij do te thy hej. Kush do ta zevendesonte? Danieli shkroi: Nga kombi i tij do te dalin kater mbreteri, por qe nuk do te kene fuqine e tij.Danieli 8:5-8, 20-22. CTHONE HISTORIANET? Me se 200 vjet pas kohes se Danie lit, Aleksandri i Madh u be mbret i Greqise. Brenda dhjete vjeteve, Aleksandri mundi Perandorine Medo-Perse dhe e shtriu sundimin grek deri ne lumin Ind (ne Pakistanin e so tem). Por vdiq papritur ne moshen 32-vjecare. Ne fund, nje beteje afer Ipsusit ne Azine e Vogel coi ne shperberjen e pera ndorise se tij. Me kalimin e kohes, kater fitimtaret e asaj bete je e ndane mes tyre Perandorine Greke. Gjithsesi, asnje prej tyre su be aq i fuqishem sa Aleksandri. SI MENDON? A ka ndonje liber tjeter qe pretendon se profe cite e tij jane permbushur gjithnje? Apo Bibla eshte unike?

Robert Harding Picture Library/SuperStock

KULLA E ROJES
A deshiron me shume informacion ose nje stu dim biblik falas ne shtepi? Te lutemi, dergoja kerkesen tende Deshmitareve te Jehovait, ne nje nga keto adresa. Nese deshiron nje liste te plote me adresat, shih kete faqe Interneti: www.watchtower.org/address.
L AJM ERON M BRET ERIN E
E JEHOVAIT

Afrika e Jugut: Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740. Austra li: PO Box 280, Ingleburn, NSW 1890. Belgjike: rue dArgilePotaardestraat 60, B-1950 Kraainem. Britani: The Ridgeway, London NW7 1RN. France: BP 625, F-27406 Louviers Cedex. Greqi: Kisias 77, GR 151 24 Marousi. Gjermani: 65617 Selters. Itali: Via della Bufalotta 1281, I-00138 Rome RM. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kroaci: PP 58, HR10090 Zagreb-Susedgrad. Norvegji: Gaupeveien 24, NO-1914 Ytre Enebakk. Rumani: PO Box 132, OP 39, Bucure sti. Slloveni: pp 22, SI-1241 Kamnik. Suedi: PO Box 5, SE-732 21 Arbo ga. Shqiperi: PO Box 118, Tirane. Shtetet e Bashkuara te Ame rikes: 25 Columbia Heights, Brooklyn NY 11201-2483. Turqi: PO Box 23, Ferikoy, 34378 Istanbul.

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is published semimonthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. Periodicals Postage Paid at Brooklyn, NY, and at additional mailing oices. POSTMASTER: Send address changes to Watchtower, 1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299. 5 2012 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. All rights reserved. Printed in Germany. Druck und Verlag: Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus. Verantwortliche Redaktion: Ramon Templeton, Selters/Taunus.
ALBANIAN

Vol. 133, No. 11

Semimonthly

 I gjurmova me saktesi te gjitha gjerat qe nga fillimi.

LUKA 1:3.

HISTORI, JO MIT

PSE ESHTE NDRYSHE BIBLA? Legjendat dhe mitet, te mbu shura plot fantazi, tregojne histori qe nuk permendin specifikisht vende, data e emra personazhesh historike. Krejt ndryshe, Bibla permban hollesi historike te panumerta qe e sigurojne lexuesin se theniet e saj jane tejet te verteta. Psalmi 119:160, Psalmet per kohen tone (anglisht) nga Roland Keneth Harisoni. NJE SHEMBULL: Bibla tregon se Nabukodonosori, mbreti i Babilonise . . . e coi Jehojakinin [mbretin e Judes] ne mergim ne Babiloni. Me vone, Evil-Merodaku, mbreti i Babilonise, vitin qe u be mbret, e liroi nga burgu Jehojakinin, mbretin e Judes. Vec kesaj, mbreti i dha perdite [Jehojakinit] nje raci on ushqimi, gjate gjithe diteve te jetes se tij.2 Mbreterve 24:11, 15; 25:27-30. CFARE KANE ZBULUAR ARKEOLOGET? Mes rrenojave te Ba bilonise se lashte, arkeologet kane zbuluar dokumente admi nistrative te datuara qe nga mbreterimi i Nabukodonosorit II. Ato permbajne lista me racionet e ushqimit qe u jepeshin te burgosurve dhe te tjereve ne varesine e familjes mbreterore. Listat perfshijne Jaukinin [Jehojakinin], i cili ishte mbreti i vendit te Jahudit (Judes), si dhe familjen e tij. Po Evil-Mero daku, pasuesi i Nabukodonosorit, a ka ekzistuar vertet? Ne mbishkrimin e nje vazoje te gjetur prane qytetit te Suzes thuhet: Pallati i Amil-Mardukut [Evil-Merodakut], mbret i Babi lonise, bir i Nabukodonosorit, mbret i Babilonise. SI MENDON? A ka ndonje tekst tjeter fetar e te lashte qe te jete kaq specifik dhe i sakte nga ana historike? Apo Bibla eshte unike?

bpk, Berlin/Vorderasiatisches Museum, SMB/Olaf M. Tessmer/Art Resource, NY

DOKUMENT BABILONAS KU PERMENDET MBRETI JEHOJAKIN I JUDES

Te dhenat kronologjike dhe gjeografike [te Bibles] jane me te sakta e me te besueshme, sesa ato te cdo dokumenti tjeter te lashte.

LIBRI HETIM SHKENCOR I DHIATES SE VJETER (ANGLISHT) NGA ROBERT UILLSONI

TANI BOTOHET NE 194 GJUHE: afrikanse, ajmare, akole, amharike, angleze 67, arabe, armene, armene (perendi more), azerbajxhane, azerbajxhane (alfabet cirilik), baule, bengale, bikole, bislame, bullgare, cebuane, cibembe, ceke7, cikeve, citonge, citumbuke, cua, cukeze, daneze7, eke, estone, eve, nlandeze7, xhiane, frenge687, ga, ga rifune, greke, grenlandeze, guarane687, gujarate, gune, gjeorgjiane, gjermane 67, hause, hebraike, hiligainone, hindi, hiri-motu, holandeze67, hungareze67, igbo, iloke, indoneziane, islandeze, isoke, italiane67, japeze, japoneze67, jorube, kamboxhiane, kanade, katalane, kazake, ke cua (e Ajakucos), kecua (e Ankashit), kecua (e Bolivise), kecua (e Kuskos), kicua, kikaonde, kikongo, kikuju, kilu

be, kimbundu, kineze (tradicionale)7 (regjistrime audio vetem ne mandarin), kineze (e thjeshtuar), kiniaruande, kirgize, kiribate, kirundi, kongoleze, koreane67, kreole e Haitit, kreole e Maurikise, kreole e Sejsheleve, kroate, kvangali, kvaniama, letone, lingale, lituane, lugande, lunde, luo, luvale, maja, malagase, malajalame, malteze, maqedonase, marate, marshalleze, mikse, mizo, mjanmare, mo ngole, more, nahuatle (e Puebles se veriut), ndebele, ndonge, ngabere, nepaleze, nianeke, niueane, norvegjeze67, nzeme, oromo, osetiane, otetela, palauane, pangasinane, papiamento (e Arubes), papiamento (e Kurasaos), perse, pixhine e Ishujve Solomon, polake67, ponapeane, portugeze687, punjabe, rarotongane, rumune, ruse67, samo-

ane, sango, sepede, serbe, serbe (alfabet romak), sesote, siloze, sinhaleze, sllovake, sllovene, spanjolle 67, sranantonge, suahile, suati, suedeze7, shone, shqipe, tagaloge7, tahitiane, tajlandeze, tamile, tatare, teluge, tetume, tigrinia, tive, tok-pisine, tongane, totonake, tsonge, tsvane, tshilube, tui, turke, tuvaluane, tzotzile, ukrainase7, umbundu, urdu, urunde, valisiane, varaj-varaj, vende, vietnameze, volaite, xhose, zande, zapoteke (e istmit), zulu
Disponohen edhe ne braile. 6 Disponohen edhe CD. 8 Disponohen edhe CD (formati MP3). 7 Disponohen edhe regjistrime n e audio n e sitin www.jw.org.

 MJEKESI E SAKTE
A nuk te kam shkruar me pare me keshilla dhe njohuri, qe te te tregoja se sa te besueshme jane keto fjale te verteta, ne menyre qe [te] pergjigjesh me fjale te verteta?PROVERBAT 22:20, 21.
PSE ESHTE NDRYSHE BIBLA? Librat e lashte shpesh paraqe sin ide jo te besueshme dhe te rrezikshme qe shkenca e sot me i ka hedhur poshte krejtesisht. Edhe ne kohen tone, autoret duhet ti perditesojne tekstet qe te perputhen me zbulimet e reja. Por Bibla pohon se ka autor Krijuesin dhe se Fjala e tij qendron pergjithmone.1 Pjetrit 1:25. NJE SHEMBULL: Ligji i Moisiut i urdheronte izraelitet qe ti groposnin jashteqitjet jashte kampit. (Ligji i perterire 23: 12, 13) Nese preknin nje kafshe te ngordhur a nje njeri te vdekur, izraelitet duhej te lanin trupin ose rrobat me uje. (Le vitiku 11:27, 28; Numrat 19:13, 19) Ne ate kohe, te lebrosurit i futnin ne karantine, derisa nje ekzaminim fizik te vertetonte se nuk ua ngjitnin me te tjereve lebren.Levitiku 13:1-8. CFARE ZBULON MJEKESIA E SOTME? Heqja sic duhet e ja shteqitjeve, larja e duarve dhe karantina mbeten menyra te efektshme per te luftuar semundjet. Nese diku afer ska ne vojtore ose sisteme te tjera sanitare, ja cfare rekomandohet nga Qendrat Amerikane per Kontrollimin dhe Parandalimin e Semundjeve (CDC): Kryejini nevojat personale te pakten 30 metra larg cdo vendi me uje dhe me pas groposini feka let. Sipas Organizates Boterore te Shendetesise, kur komuni tetet i eliminojne sic duhet jashteqitjet, e ulin 36 per qind rrezikun e semundjeve diarreike. Me pak se 200 vjet me pare, mjeket zbuluan se infektonin shume paciente kur si lanin duart pasi kishin prekur kufoma. CDC-ja e quan ende larjen e duarve menyren e vetme me te efektshme per te mos tran smetuar semundje. Cte themi per venien ne karantine te te lebrosurve ose te atyre me semundje te tjera? Kohet e fundit, nje reviste tha: Ne fazat e hershme te nje epidemie, izolimi dhe karantina mund te jene e vetmja mase per te kontrolluar sic duhet semundjet ngjitese.Saudi Medical Journal. SI MENDON? A ka ndonje liber tjeter te lashte qe perputhet me shkencen e sotme? Apo Bibla eshte unike?

Te gjitheve u bejne pershtypje masat e kujdesshme per higjienen ne kohen e Moisiut.

LIBRI MANUALI I MJEKESISE TROPIKALE (ANGLISHT) NGA DR. ALDO KASTELANI DHE DR. ALBERT CALMERSI

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Profecia nuk ka ardhur kurre nga vullneti i njeriut, por njerezit kane thene ate qe erdhi nga Perendia, ndersa ishin te shtyre nga fryma e shenjte. 2 PJETRIT 1:21.
PSE ESHTE NDRYSHE BIBLA? Edhe dokumentime te lashtesi se te shkruara ne te njejten kohe, shpesh nuk perputhen me njeri-tjetrin. Libra te shkruar nga njerez te ndryshem, ne ve nde e periudha te ndryshme rralle perputhen krejtesisht. Megjithate, Bibla pohon se te 66 librat e saj kane nje autor te vetem, e si rrjedhoje ajo permban nje mesazh te njejte dhe te harmonishem nga fillimi ne fund.2 Timoteut 3:16. NJE SHEMBULL: Moisiu, nje bari i shekullit te 16-te p.e.s., shkroi ne librin e pare te Bibles se do te vinte nje fare qe do te shpetonte njerezimin. Me tutje, ky liber paratha se fara do te rridhte nga Abrahami, Isaku dhe Jakobi. (Zanafilla 3:15; 22:17, 18; 26:24; 28:14) Rreth 500 vjet me vone, profeti Natan zbuloi se fara do te vinte nga linja mbreterore e Davidit. (2 Samuelit 7:12) Nje mije vjet me pas, apostulli Pavel shpje goi se fara do te perbehej nga Jezui dhe nga nje grup dishe pujsh te zgjedhur. (Romakeve 1:1-4; Galatasve 3:16, 29) Si perfundim, nga fundi i shekullit te pare te e.s., libri i fundit i Bibles profetizoi se pjesetare te fares do te jepnin deshmi per Jezuin ne toke. Gjithashtu profetizoi se te gjithe pjesetaret e fares do te shkonin ne qiell e do te sundonin me te per 1.000 vjet. Kjo fare e perbere do te shkaterroje Djallin dhe do te shpetoje njerezimin.Zbulesa 12:17; 20:6-10. CTHONE KOMENTUESIT E BIBLES? Pas nje shqyrtimi te ho llesishem te 66 librave te Bibles, Lui Goseni shkroi se u mah nit nga harmonia mbreselenese e ketij libri te shkruar gjate nje mije e peseqind vjeteve nga kaq shume autore, . . . te cilet u perpoqen dhe punuan vazhdimisht per te njejtin synim, ndonese nuk e kuptonin plotesisht ate, domethene historine e shpengimit te botes me ane te Birit te Perendise.Libri TheopneustyThe Plenary Inspiration of the Holy Scriptures. SI MENDON? A do te ishte krejt i harmonishem nje liber i shkruar gjate nje periudhe me se 1.500-vjecare dhe nga 40 burra te ndryshem? Apo Bibla eshte unike?

E HARMONISHME

BIBLIOTEKE

Mendojme se nga Zanafilla deri te Zbulesa ky liber duket vertet i harmonishem. . . . Asgje tjeter ne gjithe literaturen boterore nuk barazohet me te.
LIBRI PROBLEMI I DHIATES SE VJETER (ANGLISHT) NGA XHEJMS ORI

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

PRAKTIKE SOT

Fjala jote eshte nje llambe per kemben time dhe nje drite per shtegun tim.PSALMI 119:105.
PSE ESHTE NDRYSHE BIBLA? Disa vepra letrare mund te shi hen si letersi e shkelqyer, por zor se japin udhezime per jeten. Edhe manualet e sotme me udhezime duhen rishikuar va zhdimisht. Nga ana tjeter, Bibla pohon se gjithcka qe u shkrua kohe me pare, u shkrua per mesimin tone.Roma keve 15:4. NJE SHEMBULL: Ndonese nuk eshte udhezues mjekesor, Bi bla ka sugjerime praktike per shendetin e mire emocional e fizik. Per shembull, ne te thuhet se zemra e qete eshte jete per trupin. (Proverbat 14:30) Gjithashtu, Bibla paralajme ron: Kush vecohet, kerkon te plotesoje deshirat e veta egoi ste. Ai terbohet kunder gjithe mencurise. (Proverbat 18:1) Perkundrazi, ajo thote se ka me shume lumturi te japesh, se te marresh.Veprat 20:35. CFARE TREGOJNE KERKIMET? Qetesia, miqesite e forta dhe bujaria permiresojne shendetin. Revista e Shoqates se Mjeke ve Amerikane (anglisht), thote: Ata qe shperthejne gjithe ze merim rrezikojne dy here me shume tu bjere iktus, sesa ata qe e kontrollojne veten. Sipas nje studimi dhjetevjecar ne Australi, te moshuarit qe ishin me te lidhur me miqte a nje rezit e besuar, kishin me teper te ngjare te jetonin me gjate. Kurse ne vitin 2008, studiues nga Kanadaja dhe Shtetet e Ba shkuara kuptuan se te harxhosh para per te tjeret te ben me te lumtur, sesa ti harxhosh per veten. SI MENDON? A do tu besoje keshillave shendetesore te ndo nje libri tjeter qe ka perfunduar thuajse 2.000 vjet me pare? Apo Bibla eshte unike?

HAUARD KELI, NJE NGA THEMELUESIT E FAKULTETIT TE MJEKESISE NE UNIVERSITETIN XHON HOPKINS

Me terheq tej mase Bibla . . . sepse eshte mjekesi e shkelqyer.

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

MARRIM

JETEN E PERHERSHME
jetes se perhershme, a nuk e meriton qe ta shqyrtosh me kujdes? Te nxitim te mesosh si njohuria e sakte per Biblen mund te te sjelle paqe mendore tani dhe lumturi ne te ardhmen. Deshmitaret e Jehovait do te te tregojne me kenaqesi si ta marresh kete njohuri.

Qe te marrin jeten e perhershme, duhet te vazhdojne te marrin njohuri per ty, te vetmin Perendi te vertete dhe per ate qe dergove, Jezu Krishtin.GJONI 17:3.

JOHURIA mund te te shpetoje jeten. Ne Nigeri, kur Nuhui dhjetemuajsh u se mur, nena e tij qe punonte ne shendetesi dinte cfare te bente. Ajo pergatiti per te birin nje solucion me uje te paster, kripe dhe she qer qe tia zevendesonte lengjet e humbura. Sipas UNICEF-it, ngaqe ajo veproi menjehe re dhe kishte njohuri per kujdesin shendete sor, djali iu sherua shpejt. Edhe njohuria biblike mund te shpetoje je te. Shkrimtari i pare biblik, Moisiu, tha: Nuk jane fjale te kota per ju, por jane jeta juaj. Nga keto fjale mund te keni dite te gjata. (Ligji i perterire 32:47) A na i zgjat vertet ditet Bibla? Ne ckuptim ajo eshte jeta jone? Pese artikujt e meparshem te kesaj serie ka ne treguar se Bibla eshte nje liber i pakrahasu eshem per sa u perket profecive te besueshme, saktesise historike e shkencore, harmonise se brendshme dhe udhezimeve praktike. Kjo i ve vulen Bibles si nje liber unik. Prandaj, kur pohon se te con drejt nje jete me te gjate,

Gjithashtu, Bibla eshte unike sepse vetem ajo u jep pergjigje te kenaqshme pyetjeve themelore, si:
Pse jemi ketu? Pse vuajme kaq shume? A ka ndonje shprese per njerezit e dashur qe na kane vdekur?
Pergjigjet e Bibles per pyetje te tilla mund ti gjesh ne kete liber, botuar nga Deshmitaret e Jehovait.

CFARE MESON vertet BIBLA?

Koverdali dhe
B
IBLA e pare e plote qe u shtyp ne anglisht se permendte fare emrin e atij qe e per ktheu. Ky ishte Majls Koverdali dhe perkthi mi i tij doli ne vitin 1535. Ne ate kohe, miku i tij Uilliam Tindali ishte ne burg per shkak te veprave studimore qe kishte bere per per kthimin e Bibles. Tindalin e ekzekutuan vitin pasues. Nje pjese e perkthimit te Koverdalit u ba zua ne punen e Tindalit. Si ia doli Koverdali te shtypte perkthimin dhe ti shpetonte ek zekutimit, nderkohe qe perkthyes te tjere te Bibles ne ate kohe e paguan me jete? Cfare arriti ne fund Koverdali?
Nga libri Bibla jone ne anglisht: Perkthimet dhe perkthyesit e saj

Bibla e pare e plote ne anglisht

nuan per deshiren qe te nxirrnin nje Bibel ne nje gjuhe qe njerezit mund ta lexonin. Gjate kesaj kohe, Koverdali mesoi shume nga Tindali per artin e perkthimit te Bibles. Kohe per ndryshim Nderkohe, skena e Anglise po ndryshonte. Ne vitin 1534, mbreti Henriku VIII e sfidoi haptazi autoritetin e papes katolik te Romes. Gjithashtu ishte dakord me mendimin qe populli ta kishte Biblen ne anglisht. Me ka limin e kohes, Koverdali iu fut punes. Ai ishte mjeshter i fjales ne anglisht, por i mungonin aftesite gjuhesore te mikut e te keshilluesit te tij, Tindalit, i cili dinte rrjedh shem si hebraishten, edhe greqishten. Ko verdali e rishikoi perkthimin e Tindalit dhe punoi duke u bazuar ne versionet latine e gjermane. Bibla e Koverdalit u shtyp ne Evropen Kontinentale me 1535, nje vit para ekzekuti mit te Tindalit. Ne te perfshihej nje kushtim plot respekt e disi lajkatues ndaj mbretit Henrik. Koverdali e siguroi Henrikun se Bi bla nuk i kishte shenimet e Tindalit, per te cilat mendohej se ngjallnin debat ngaqe, mes te tjerash, terhiqnin vemendjen te mesi met e pabazuara ne Shkrime te Kishes Kato like. Prandaj Henriku dha lejen per botimin e Bibles. Gjerat po ndryshonin. Ne vitin 1537, Bibla e Koverdalit doli serish ne dy botime, te cilat u shtypen ne Angli. Po ate vit, mbreti Henrik miratoi nje version

Mbillen farat Majls Koverdali lindi ne Jorkshir te Angli se, ndoshta ne vitin 1488. Ai studioi ne Universitetin e Kembrixhit dhe u shugurua prift katolik romak ne vitin 1514. Interesin per re formen ia nxiti Robert Barnsi, mesuesi i tij. Ne vitin 1528, Barnsi u arratis ne Evropen kontinentale. Dymbedhjete vjet me vone, udheheqesit e kishes e dogjen ne turren e druve kete reformator. Ne vitin 1528, Koverdali kishte filluar te predikonte ne kishe kunder praktikave katoli ke te pabazuara ne Shkrime, sic jane: adhuri mi i shembelltyrave, rrefimi dhe mesha. Nga qe jeta iu vu ne rrezik, ia mbathi ne Evropen Kontinentale ku qendroi rreth shtate vjet. Ne Hamburg te Gjermanise, Koverdali qe ndroi me Uilliam Tindalin. Te dy bashkepu10
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

 MAJTAS, TETRAGRAMI NE KOPERTINEN E NJE BOTIMI TE VITIT 1537

te quajtur Bibla e Mateut, e cila u shtyp ne Anverse. Ajo ishte nje kombinim i punes se Tindalit e te Koverdalit. Keshilltari kryesor i mbretit, Tomas Kromu elli, me perkrahjen e Kranmerit, kryepeshko pit te Kanterberit, shpejt e pa te nevojshme qe Bibla e Mateut te botohej e rishikuar. Ke shtu qe ai i kerkoi serish Koverdalit ta rishi konte te gjithe doreshkrimin. Mbreti Henrik e autorizoi kete version te ri ne vitin 1539 dhe urdheroi qe disa kopje te coheshin ne kisha qe ti lexonin te gjithe. Kjo Bibel, qe u quajt Bibla e Madhe (Great Bible) per shkak te permasave, u prit gjithe entuziazem ne mbare vendin. Trashegimia e Koverdalit Pas vdekjes se Henrikut VIII dhe hipjes ne fron te pasuesit te tij, Eduardit VI, Koverdalin e caktuan peshkop te Ekseterit ne vitin 1551. Por Koverdalin e detyruan tia mbathte ne Danimarke kur mbreteresha katolike, Maria, pasoi ne fron Eduardin ne vitin 1553. Me vone shkoi ne Zvicer ku vazhdoi punen. Ai botoi edhe tri botime ne anglisht te asaj qe zakonisht quhet Dhiata e Re, bashke me tekstin ne latinisht si mjete ndihmese studi mi per klerin. Dicka qe nuk pritej ne Biblen e Koverdalit eshte se nuk permendet emri hyjnor ne formen Jehova. Tindali e perdori emrin e Perendise mbi 20 here ne perkthimin e Shkrimeve Hebraike. Ne librin Koverdali dhe

Biblat e tij (anglisht), Xhejms F. Mozli veren: Ne vitin 1535, Koverdali e hoqi fare fjalen [Jehova]. Sidoqofte, me vone e vuri emrin e Perendise, Jehova, tri here ne versionin Bibla e Madhe. Megjithate, Bibla e Koverdalit ishte Bibla e pare ne anglisht qe kishte ne krye te koperti nes Tetragramin, kater shkronjat hebraike te emrit hyjnor. Eshte domethenese qe kjo ishte Bibla e pare e cila i grupoi te gjithe li brat apokrife ne nje shtojce, ne vend qe ti vendoste mes librave te Shkrimeve Hebraike. Mjaft nga shprehjet e fjalet unike te Kover dalit jane perdorur nga perkthyes te mevon shem. Nje shembull eshte shprehja lugina e hijes se vdekjes ne Psalmin 23, vargu 4. Sipas profesor S. L. Grinsleidit fjala dashami resi ne vargun 6 eshte nje fjale e vecante qe tregon dallimin e dashurise se pashoqe qe ka Perendia per popullin e tij, nga dashuria per njerezit ne pergjithesi dhe nga meshira. Shkrimet e ShenjtaPerkthimi Bota e Re, me referime (anglisht) perdor te njejten fjale dhe shton shenimin: Ose dashuri besnike. Sipas librit Biblat e Anglise (anglisht), perkthimi Bibla e Madhe e Koverdalit ishte kul mi i gjithe punes per nxjerrjen e Bibles ne anglisht . . . qe nga dita kur Tindali nisi per kthimin e Dhiates se Re. Ne thelb, fale per kthimit te Koverdalit, anglishtfolesit e kohes se tij mund te lexonin Biblen.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Burimi i fotografive: The Holy Scriptures of the Olde and Newe Testamente With the Apocripha nga Majls Koverdali

11

 KA HAPUR SYTE
JEHOVAI MI
TREGUAR NGA PATRIS OJAKA Ishte pasdite vone. Pasi kalova edhe nje tjeter dite ne erresire te thelle i verber, i vetmuar dhe duke degjuar cfaredo gjeje qe transmetohej ne radiovendosa ti jepja fund jetes sime te mjere. Hodha helm ne nje filxhan me uje dhe e vura ne tavolinen perballe meje. Doja te beja banje per here te fundit e te vishesha bukur, para se te pija ate helm vdekjeprures e ti jepja fund gjithckaje. Pse doja te vritja veten dhe si ka mundesi qe jam ende gjalle sot e po ju tregoj kete histori?

INDA me 2 shkurt 1958 ne provincen e Kasaj-Orientalit ne Republiken Demo kratike te Kongos. Babai me vdiq kur isha nente vjec dhe per mua u kujdes vellai i madh. Pasi mbarova shkollen, fillova pune ne nje plantacion kaucuku. Nje mengjes ne vitin 1989, teksa po pergatitja nje raport ne zyren time, papritur e gjeta veten ne erresire te plo te. Ne fillim mendova se iken dritat, por de gjoja gjeneratorin qe punonte dhe ishte mengjes. I tmerruar e kuptova se sshihja fare, madje as shenimet qe kisha para vetes. Menjehere thirra nje nga vartesit e mi qe te me conte te pergjegjesi i infermierise, i cili me rekomandoi te nje mjek me me pervoje ne qytet. Kur pa se retinat me ishin care dhe se gjendja ime ishte e rende, ai me der goi ne kryeqytet, ne Kinshase.
Jeta ne Kinshase Ne Kinshase u konsultova me shume oku liste, por asnjeri nuk me ndihmoi dot. Pasi kisha kaluar 43 dite ne spital, mjeket nxoren perfundimin se do te mbetesha i verber
12
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

gjithe jeten. Atehere pjesetaret e familjes slane kishe pa me cuar qe te sherohesha me ane te ndonje mrekullie, por te gjitha per pjekjet e tyre dolen te kota. Si perfundim i humba shpresat per te pare perseri. Jeten ma kishte mbuluar terri. Hu mba shikimin dhe punen. Gjithashtu hu mba gruan, e cila me la dhe me mori gjithcka qe kishim ne shtepi. Me vinte turp te dilja ose te shoqerohesha me te tjeret. U vecova nga njerezit dhe i kaloja ditet ne shtepi. Isha i ndare nga bota dhe ndihesha krejt i padobi shem. U orvata dy here ti jepja fund jetes. Heren e dyte e kam pershkruar ne fillim te kesaj hi storie. Me shpetoi nje femije i vogel i familjes. Ai e mori filxhanin pa dashje dhe e der dhi pertoke, nderkohe qe po beja banje. Shyqyr qe nuk e piu vete! U zhgenjeva shu me qe se gjeta dot filxhanin. Me pas, u rrefe va familjareve pse po e kerkoja ate filxhan dhe ckisha nder mend te beja. Falenderoj Perendine e familjen qe nuk mi kane ndare syte. Plani per vetevrasje deshtoi.

 Serish i gezuar Nje te diel ne vitin 1992, ndersa isha ulur ne shtepi e po pija duhan, erdhen dy De shmitare te Jehovait qe po predikonin shte pi me shtepi. Kur e pane se isha i verber, me lexuan Isaine 35:5 qe thote: Ne ate kohe do te hapen syte e te verberve dhe veshet e te shurdherve. Kur i degjova ato fjale, zem ra mu mbush me gezim. Ndryshe nga ki shat ku pata shkuar, Deshmitaret nuk benin sherime te mrekullueshme. Perkundrazi me shpjeguan se do te me rikthehej shikimi ne boten e re qe premton Perendia. Duhej ve tem ta njihja Perendine. (Gjoni 17:3) Menje here fillova te studioja Biblen me Deshmita ret me librin Ti mund te jetosh pergjithmone ne parajse mbi Toke. Gjithashtu nisa te shko ja ne te gjitha mbledhjet e krishtere ne Sa llen e Mbreterise dhe bera ndryshime ne jete, per shembull lashe duhanin. Megjithate verberia po ma pengonte per parimin frymor. Keshtu qe shkova ne nje in stitut per te verbrit qe te mesoja lexim e shkrim ne gjuhen braile. Fale kesaj, mora pjese ne stervitjen per sherbim qe jepet ne Sallen e Mbreterise. Shpejt nisa te predikoja ne lagje. Fillova te ndieja serish gezim. Va zhdova te perparoja dhe ia kushtova jeten Je hovait. U pagezova me 7 maj 1994. Teksa me rritej dashuria per Jehovain e per njerezit, me lindi deshira te filloja sherbi min e plotkohor. Qe nga 1 dhjetori 1995 kam sherbyer si pionier i rregullt, pra nje pjese te mire te kohes e kaloj ne predikim. Gjithashtu kam pasur privilegjin te sherbej si plak ne kongregaci onin tim qe nga shkurti i 2004-s. Ndonjehere me ftojne si orator ne kongregacione te tjera ne zo nen time, qe te mbaj fjalime bi blike. Tere keto bekime me sje llin gezim te pamase dhe me
Duke mbajtur nje fjalim biblik; me familjen dhe me vellane

bejne te kuptoj se ska asnje kufizim qe te na pengoje ti sherbejme Perendise Jehova.

Jehovai me ka dhene sy Sic e permenda me siper, gruaja me brakti si per shkak te verberise. Por Jehovai me ka bekuar tej mase. Ne nje kuptim te vecante me ka dhene sy. Ani Mavambuja, e cila pra noi te behej gruaja ime edhe pse jam i kufi zuar, u be sy per mua. Ngaqe edhe ajo predi kon ne kohe te plote, me shoqeron gjithnje ne predikim. Gjithashtu me lexon materialet per fjalime qe te mbaj shenime ne braile. Eshte nje bekim i vecante per mua. Fale saj kam pare sa te verteta jane fjalet e Proverbave 19:14: Shtepia dhe pasuria jane trashegimi nga eterit, por nje grua e matur vjen prej Jehovait. Gjithashtu, Jehovai na ka bekuar mua dhe Anin me dy femije, djale e vajze. Mezi pres tua shoh fytyren ne Parajse! Nje bekim tje ter eshte se vellai im i madh, qe me dashami resi na lejon te jetojme ne pronen e tij, ka pranuar te verteten biblike dhe eshte pagezu ar. Te gjithe jemi ne te njejtin kongregacion. Edhe pse i kufizuar, deshiroj me gjithe ze mer te bej akoma me teper ne sherbim te Pe rendise, pasi ai me ka bekuar kaq shume. (Malakia 3:10) Ska dite te mos lutem qe Mbreteria e tij te vije e te heqe te gjitha vuaj tjet nga toka. Qe kur njoha Jehovain e them me bindje: Bekimi i Jehovait te ben te pasur dhe ai nuk shton asnje dhembje.Proverbat 10:22.

 AFROJUNI PERENDISE

Shpirti yt . . . do te perkulet mbi mua

ERULESIA eshte terheqese. Zakonisht njerezit e perulur na bejne per vete. Mjerisht, ne bo ten e sotme eshte e veshtire te hasim perulesine e vertete, sidomos nga ata qe kane pushtet ose autoritet mbi te tjeret. Po Perendia Jehova, me i fuqishmi i universit, a eshte i perulur? Le te shqyrtojme fjalet e profetit Jeremia qe i gjejme te Vajtimet 3:20, 21.Lexoje. Jeremia i shkroi Vajtimet ne nje pike kritike te historise se Izraelit. Sapo kishte pare me syte e tij dicka qe i shkaktoi dhembje te madhe: shkate rrimin e Jerusalemit te tij te dashur nga babilo nasit. Profeti i deshperuar e dinte se gjema ishte ekzekutim i drejte i gjykimit hyjnor ndaj izraeli teve mekatare. Por, a e shihte te pashprese situa ten Jeremia? A mendonte se Jehovai ishte aq i larget ose i ftohte sa te mos shikonte te pendua rit e te mos i nxirrte nga gjendja e deshperuar? Ver re teksa Jeremia et ne emer te popullit. Edhe pse shume jane te trishtuar, Jeremia eshte plot shprese. Ai i therret Jehovait: Me si guri shpirti yt1 [vete Jehovai] do te kujtohet dhe do te perkulet mbi mua. (Vargu 20) Jeremia nuk ka asnje dyshim. E di se Jehovai nuk do ta harroje as ate, as te penduarit e popullit te Tij. Megjithate, cfare do te beje Perendia i Plotfuqi shem?Zbulesa 15:3. Jeremia eshte i sigurt se Jehovai do te perku let mbi te penduarit e sinqerte. Nga keto fjale arrijme ta perfytyrojme Jehovain si nje person te

bute. Jehovai, Me i Larti ne tere dheun, si te thuash do te perkulet e do ti ngreje adhuruesit e tij nga gjendja e poshteruar, qe te kene serish miratimin e tij. (Psalmi 83:18) I kapur fort pas shpreses, Jeremia gjen ngushellim te vertete per dhembjen qe ka ne zemer. Profeti besnik eshte i vendosur ta prese me durim kohen e duhur kur Jehovai te cliroje popullin e tij te penduar.Var gu 21. Ne te vertete, fjalet e dokumentuara te Jeremi se na mesojne dy gjera per Jehovain. Se pari, eshte i perulur. (Psalmi 18:35) Ndonese ska me te fuqishem se Ai, Jehovai, si te thuash, eshte i gatshem te zbrese ne nivelin tone qe te

Jehovai, si te thuash, eshte i gatshem te zbrese ne nivelin tone qe te na ndihmoje kur vuajme
na ndihmoje kur vuajme. (Jobi 37:23; Psalmi 113:5-7) A nuk na ngushellon ky mendim? Se dyti, Jehovai eshte i meshirshem, eshte gati te fale mekataret e penduar dhe tu jape serish miratimin e tij. (Psalmi 86:5) Keto dy cilesiper ulesia dhe meshirashkojne krah per krah. Sa mirenjohes jemi qe Jehovai nuk eshte si su ndimtaret njerezore, te cilet krenaria i ben koke forte dhe te pandjeshem! A nuk nxitesh te me sosh me shume per Perendine e perulur, i cili eshte gati te perkulet qe ti ngreje nga gjendja e deshperuar adhuruesit e tij e tu jape shprese?

1 Skribet e lashte e ndryshuan vargun duke e bere shpirti im, sikur kjo ti referohej Jeremise. Me sa duket besonin se ishte mungese respekti te isje per Perendine si te ishte nje shpirt, fjale qe Bibla e perdor per krijesat to kesore. Por shpesh Bibla e pershkruan Perendine me fja le njerezore qe te na ndihmoje ta kuptojme Ate. Meqe fjala shpirt mund te nenkuptoje jeten qe zoterojme, shprehja shpirti yt do te thote ti, pra nenkupton vete personin.

SUGJERIM PER LEXIMIN E BIBLES GJATE QERSHORIT: Jeremia 51 Ezekieli 5

14

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

LEXUESIT PYESIN . . .
Pse Deshmitaret e Jehovait predikojne shtepi me shtepi?
shepujve: Prandaj, shkoni dhe beni dishepuj njerez nga te gjitha kombet dhe mesojini. (Ma teu 28:19, 20) A zbatohet kjo per te gjithe te kri shteret? Dishepujt e hershem e kuptuan se po. Per shembull, apostulli Pjeter tha: [Jezui] na ur dheroi ti predikonim popullit dhe ti jepnim de shmi te plote. (Veprat 10:42) Edhe apostulli Pa vel shkroi: Nje nevoje qe me eshte ngarkuar. Ne te vertete, mjere une, po te mos e shpall laj min e mire!1 Korintasve 9:16. Urdhrit te Jezuit siu binden vetem Pavli e Pje tri, por te gjithe te krishteret e shekullit te pare. Per ta, predikimi ishte shenje dalluese. (Veprat 5:28-32, 41, 42) Edhe Deshmitaret e Jehovait sot perpiqen te bejne njesoj. Ata predikojne te njej tin mesazh si Jezui, mbreterine e qiejve.Mateu 10:7. Kujt duhet ti predikohet mesazhi per Mbrete rine? Jezui tregoi se duhet tu predikohet te gji the njerezve anekend. Ai u tha dishepujve: Do te jeni deshmitaret e mi . . . deri ne skajin me te larget te tokes. (Veprat 1:8) Madje paratha se, para fundit te ketij sistemi, ky lajm i mire per mbreterine do te predikohet ne gjithe token e banuar si deshmi. (Mateu 24:14) Prandaj, te krishteret e shekullit te pare u perpoqen tu it nin te gjitheve, jo vetem te njohurve ose atyre qe nuk kishin ndonje fe. (Kolosianeve 1:23; 1 Ti moteut 2:3, 4) Po ashtu, Deshmitaret e Jehovait sot perpiqen te asin me kedo.1 Cila eshte menyra me e efektshme per te per hapur mesazhin per Mbreterine? Jezui, i cili e dinte si tu jepej mesazhi sa me shume njerezve, Ne Bibel gjejme kete urdher qe Jezui u dha di- i dergoi dishepujt ne qyte te, fshatra dhe neper shte pite e njerezve. (Mateu 10: 7, 11, 12) Pas vdekjes dhe ri ngjalljes se Jezuit, dishepujt vazhduan te predikonin shtepi me shtepi. (Veprat 5:42) Ashtu si Jezui, edhe ata predikonin kudo ku ki shte njerez, si per shembull ne vende publike. (Gjoni 4: 7-26; 18:20; Veprat 17:17) Ne ditet tona, Deshmitaret e Jehovait perdorin te njejtat metoda qe tu pre dikojne te gjithe njerezve. Jezui tha se nuk do te degjonin te gjithe. (Ma teu 10:14; 24:37-39) A duhet ti sprapse kjo te krishteret qe te mos predikojne? Mendo per kete krahasim: ta zeme se ka rene nje termet i re nde dhe ti je pjese e nje skuadre shpetimi. A do ti ndalje kerkimet thjesht sepse pas njefare ko he jane gjetur vetem pak te mbijetuar? Jo, do te kembengulje derisa te kishte shprese te shpe tonte dikush. Jezui i udhezoi dishepujt qe te ke mbengulnin per sa kohe te kishte shprese qe di kush te reagonte mire ndaj lajmit te mire per Mbreterine e Perendise. (Mateu 10:23; 1 Timo teut 4:16) Duke kerkuar njerez te tille shtepi me shtepi, Deshmitaret e Jehovait tregojne dashuri per Perendine dhe per te tjeret, jeta e te cile ve varet nga degjimi dhe pranimi i mesazhit per Mbreterine.Mateu 22:37-39; 2 Selanikasve 1:8. Kjo reviste qe po lexon permban kete mesazh biblik. Per me shume informacion, te lutemi fol me Deshmitaret e Jehovait heren tjeter qe do te te vijne ne shtepi ose shkruaju botuesve te kesaj reviste.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

1 Deshmitaret e Jehovait aktualisht predikojne ne 236 ve nde. Vitin e kaluar harxhuan 1,7 miliarde ore ne predikim dhe drejtuan 8,5 milione studime biblike ne shtepite e nje rezve ne mbare boten.

15

 MESO NGA FJALA E PERENDISE

Pse duhet ta perdorim emrin e Perendise?

1. Pse Perendia i ka vene emer vetes?
Pa dyshim qe te pelqen te te therrasin me emrin tend dhe jo me ndonje titull, si burre, zoteri, zo nje ose grua. Emri te identifikon si individ. Pere ndia ka tituj te tille, si: Zoteri Sovran, Perendi i Plotfuqishem dhe Krijues i Madh. (Zanafilla 15:2; 17:1; Eklisiastiu 12:1) Por ai i ka vene vetes edhe nje emer qe te na ndihmoje te kemi nje lidhje personale me te. Ne shqip, emri i Perendise eshte Jehova.Lexo Isaine 42:8. Edhe pse shume perkthyes te Bibles e kane zeve ndesuar emrin e Perendise me terma te tille si Pere ndi dhe Zot, emri i tij gjendet afro 7.000 here ne doreshkrimet e lashta hebraike te Bibles. Qarte, Pere ndia do qe emri i tij te jete i njohur.Lexo Isaine 12:4.

Ky artikull shqyrton pyetje qe mund te kesh bere dhe tregon se ku ti lexosh pergjigjet ne Biblen tende. Deshmitaret e Jehovait do ti diskutojne me kenaqesi keto pergjigje me ty.

Emri i Perendise ne nje doreshkrim te lashte hebraik

2. Pse eshte jetesore ta njohim emrin e Perendise?

Te njohesh emrin e Perendise do te thote me teper se thjesht te dish si thuhet. Nenkupton te kesh nje li dhje te ngushte me te. Emri Jehova ka kuptimin Ai shkakton te behet. Eshte nje garanci se Perendia ben gjithcka qe nevojitet per te permbushur qellimin e tij. Pra, te njohim emrin e Perendise nenkupton te besojme se Perendia do ti permbushe premtimet. (Psalmi 9:10) Besimi i njerezve qe e njohin emrin e Perendise dhe e perdorin ate, i nxit te kene siguri tek ai dhe ta vene ne vend te pare ne jete. Perendia Jeho va do ti mbroje keta njerez.Lexo Psalmin 91:14.

 3. Pse Perendia deshiron ta beje te njohur emrin e tij?

Perendia do qe njerezit ta njohin me emer, sepse kjo u sjell dobi. U jep mundesi te behen miq me Pere ndine, me shprese qe te jetojne pergjithmone. Sha bitemi pse Jehovai do qe ne ta bejme te njohur emrin e tij.Lexo Gjonin 17:3; Romakeve 10:13, 14. Jezui e beri te njohur emrin e Perendise duke i me suar njerezit per udhet, ligjet e premtimet e Perendi se. Sot, dishepujt e Jezuit vazhdojne ta bejne te njo hur emrin e Perendise ne te gjitha kombet. E bejne kete ne unitet, si nje popull per emrin e [Perendi se].Lexo Veprat 15:14; Gjonin 17:26.

4. Si do ti jape lavdi Perendia emrit te tij?

Perendia Jehova deshiron ti jape lavdi emrit te tij, sepse per te kane shpifur. Per shembull, disa thone se ai nuk e krijoi jeten dhe se nuk ka pse ti bindemi. Te tjere thone se sdo tia dije per ne dhe se eshte per gjegjes per vuajtjet. Keta njerez hedhin balte mbi emrin e Perendise. Por nuk do ta bejne kete pergjith mone. Perendia do te veproje kunder atyre qe e cnderojne emrin e tij.Lexo Psalmin 83:17, 18. Jehovai do ta lartesoje emrin e vet kur Mbreteria e tij tu jape fund te gjitha sundimeve njerezore dhe ti riktheje paqen e sigurine njerezimit. (Danieli 2:44) Se shpejti, te gjitheve do tu duhet ta dine se Jehovai eshte Perendia i vertete.Lexo Ezekielin 36:23; Mateun 6:9. Cduhet te besh? Afroju Perendise duke studiuar Fjalen e tij dhe duke u shoqeruar me njerezit qe e duan ate. Kur Jehovai ti sjelle lavdi emrit te vet, do ti kujtoje sherbetoret e tij besnike.Malakia 3:16.

Per me shume informacion, shih kapitullin 1 te ketij libri, botuar nga Deshmitaret e Jehovait.

CFARE MESON vertet BIBLA?

17

Rruga Egnatia

Q
Bere

Filipi Amfipoli Selanik

TESALI

D e t i E g j e

PERPJEKJET PER LAJMIN E MIRE NE

Selanik
R

ATHINE

Selaniku, i njohur edhe si Thesaloniku ose Salonika, eshte nje qytet-port tere gjalleri ne verilindje te Greqise. Ky qytet luajti rol te rendesishem ne historine e te krishtereve te shekullit te pare, sidomos ne sherbimin e Pavlit qe ishte apostulli i krishtere i kombeve.
VEPRAT 9:15; ROMAKEVE 11:13.

RETH vitit 50 te e.s., Pavli dhe shoku i tij i udhetimit, Sila, shkuan ne Selanik. Ky ishte udhetimi i dyte misionar i Pavlit dhe hera e pare qe e conin lajmin e mire per Kri shtin ne ate zone qe sot quhet Evrope. Kur mberriten ne Selanik, pa dyshim qe e kishin ende te fresket ne mendje rrahjen e burgosjen qe perjetuan ne Filipi, kryeqyteti i Maqedonise. Ne fakt, me vone Pavli u tha selanikasve se, kur i kishte vizituar, e predi koi lajmin e mire te Perendise mes shume perpjekjesh. (1 Selanikasve 2:1, 2) Atehere, cfare ndodhi ne Selanik? Si shkoi sherbimi ne kete qytet? A ishte i frytshem? Se pari, le ti hedhim nje sy ketij qyteti te lashte. Qytet me te kaluar te trazuar Edhe vete emri Thesalonik qe vjen nga dy fjale greke qe kane kuptimin tesaliane dhe fitore, nenkupton perpjekje dhe lufte. Ne pergjithesi besohet se ne vitin 352 p.e.s., mbreti maqedonas Filipi II, babai i Aleksa ndrit te Madh, mundi nje fis te Greqise Qe ndrore ne Tesali. Thuhet se, ne kujtim te asaj fitoreje, ai e quajti Thesalonika njeren prej
18
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

bijave qe me vone u martua me Kasandrin, nje pasues i vellait te saj, Aleksandrit. Rreth vitit 315 p.e.s., Kasandri ndertoi nje qytet ne pjesen perendimore te Gadishullit Kalkidik dhe i vuri emrin e gruas. Selaniku ka pasur vazhdimisht konikte gjate gjithe historise se tij te trazuar. Selaniku ishte edhe qytet i begate. Ne te ndodhej nje nga portet me te mira natyrore te detit Egje. Ne kohet romake, ne te kalonte edhe rruga e famshme Egnatia. Fale pozicio nit strategjik ne det dhe rrugeve tokesore, Selaniku ishte nje nga portat tregtare te Perandorise Romake. Qyteti ishte i begate, prandaj gjate epokave lakmohej nga gotet, sllavet, franket, venedikasit dhe turqit. Disa nga keta e pushtuan vendin me force e gjak derdhje. Por tani le te perqendrohemi te vizi ta e Pavlit, kur filluan perpjekjet per lajmin e mire. Pavli arrin ne Selanik Kur shkonte ne nje qytet te ri, zakonisht Pavli u predikonte ne fillim judenjve, sepse i njihnin Shkrimet. Keshtu mund ti perdorte

` Koka ne medaljon: Bibliotheque nationale de France; mbishkrimi ne gur: Thessalonica Archaeological Museum, copyright Hellenic Ministry of Culture and Tourism

 Shkrimet ne diskutimet e tij dhe ti ndih monte te kuptonin lajmin e mire. Sipas nje studiuesi, ndoshta ky zakon tregonte per me rakun e Pavlit ndaj bashkekombesve ose per perpjekjet qe ti perdorte judenjte dhe ata qe i frikesoheshin Perendise si pikenisje per vepren e tij mes jojudenjve.Veprat 17:2-4. Keshtu, kur filloi sherbimin ne Selanik, Pa vli se pari hyri ne sinagoge ku arsyetoi me [judenjte] nga Shkrimet, duke shpjeguar e provuar me pjese nga shkrimet se Krishti du hej te vuante e te ngrihej nga te vdekurit. Ai u thoshte: Ky eshte Krishti, Jezui, te cilin une po jua shpall.Veprat 17:2, 3, 10. Ato qe theksonte Pavli, roli dhe identiteti i Mesise, ishin c eshtje qe ngjallnin debat. Koncepti i nje Mesie te vuajtur ishte kunder idealit te judenjve per nje Mesi luftetar e pu shtues. Qe ti bindte judenjte, Pavli arsye toi, shpjegoi dhe provoi me pjese nga shkrimet, duke shfaqur tipare te nje mesuesi te efektshem.1 Por, si reagoi auditori i Pavlit ndersa ai mesonte keto gjera te mrekullueshme? Sherbim i frytshem, por i veshtire Mesazhin e Pavlit e pranuan disa judenj, shume prozelite greke, si dhe mjaft gra me emer. Shprehja gra me emer eshte me se e pershtatshme, sepse ne Maqedoni femrat kishin status te larte shoqeror. Ato kishin po ste zyrtare, zoterime, disa te drejta qytetarie dhe merreshin me tregti. Madje ne nder te tyre ngriheshin edhe monumente. Ashtu si e kishte pranuar lajmin e mire Lidia, tregta re nga Filipia, vihet re nje reagim shume i mire edhe nga grate selanikase te rangut te larte, ka te ngjare zonja nga familje te mira ose bashkeshorte te qytetareve me emer. Veprat 16:14, 15; 17:4. Megjithate judenjte u mbushen gjithe
1 Pavli mund tu jete referuar shkrimeve qe sot gjenden te Psalmi 22:7; 69:21; Isaia 50:6; 53:2-7; dhe Danieli 9:26.

mllef. Ata moren me vete burra te poshter qe bridhnin pazarit, mblodhen nje turme dhe shkaktuan nje trazire ne qytet. (Veprat 17:5) Clloj njerezish ishin keta? Nje studiues biblik i pershkroi si te degjeneruar dhe te pavlere. Ai shtoi: Nuk duket se kishin ndo nje interes te vecante per mesazhin e Pavlit, por, ashtu si turma te tjera, merrnin zjarr shpejt dhe nxitnin cdo lloj dhune. Kjo turme e perzier sulmoi shtepine e Jasonit [ku ishte strehuar Pavli dhe Sila] dhe i kerkoi ata, qe ti nxirrte para turmes. Kur se gjeten Pavlin, u kthyen tek administrata me e larte e qytetit. Keshtu cuan zvarre Jasonin dhe disa vellezer te kreret e qytetit, duke the rritur: Keta njerez qe kane kthyer permbys token e banuar, kane ardhur edhe ketu. Veprat 17:5, 6. Si kryeqytet i Maqedonise, Selaniku kishte njefare autonomie. Pjese e veteqeverisjes se tij ishte nje asamble e popullit ose keshilli i qy tetareve qe shqyrtonte publikisht c eshtjet

 vendese. Kreret e qytetit ose politarket1, ishin zyrtare te larte qe kishin per detyre te mbanin rregullin dhe te shtendosnin situatat qe mund te conin ne nderhyrjen e Romes dhe ne humbjen e privilegjeve te qytetit. Prandaj ata shqetesoheshin kur degjonin se keta shkaktare trazirash kercenonin qetesi ne publike. Me pas i akuzuan me rende: Keta veproj ne kunder dekreteve te Cezarit e thone se ka nje mbret tjeter, Jezui. (Veprat 17:7) Si pas nje vepre komentuese, kjo nenkuptonte kryengritje dhe rebelim kunder perando reve, te cilet nuk lejonin te permendej emri i ndonje mbreti [tjeter] ne asnje nga provin cat e pushtuara, pervecse me lejen e tyre. Gjithashtu, ngaqe autoritetet romake e ki shin ekzekutuar pikerisht per kryengritje Je zuin qe Pavli e shpallte si Mbret, kjo bente qe akuza te tingellonte edhe me e vertete. Luka 23:2. Kreret e qytetit ishin te acaruar. Por ngaqe skishte prova te forta dhe te akuzuarit nuk po gjendeshin, pasi Jasoni dhe te tjeret u dhane me pare nje garanci te mjaftueshme, i lane te iknin. (Veprat 17:8, 9) Kjo mase mund te nenkuptoje nje lloj garancie me ane te se ciles Jasoni dhe te krishtere te tjere ga rantonin se Pavli do te largohej nga qyteti dhe nuk do te kthehej e te shkaktonte me tra zira. Ndoshta Pavli e kishte fjalen per kete ngjarje kur tha se Satanai [ia] preu rrugen dhe e pengoi te kthehej ne qytet.1 Selanikasve 2:18. Duke pasur parasysh keto rrethana, me te rene nata, Pavlin dhe Silen i nisen per ne Bere. Edhe atje sherbimi i Pavlit doli i fryt shem, por kjo gje i terboi kaq shume kunder shtaret judenj ne Selanik, sa udhetuan 80 ki lometra deri ne Bere qe ti nxitnin turmat te
1 Ky term nuk gjendej ne literaturen greke. Megjithate, ne zonen e Selanikut u zbuluan disa mbishkrime ku per mendet ky term. Keto mbishkrime datojne qe nga sheku lli i pare p.e.s. dhe vertetojne tregimin e Veprave.

SIPER: SELANIKU SOT; POSHTE: NDERTESE ME HARQE DHE BANJE ROMAKE NE AGORE

vepronin e tu frynin akeve te kundershti mit. Shpejt Pavli u nis serish per udhe, kesaj radhe drejt Athines, por perpjekjet per laj min e mire do te vazhdonin.Veprat 17: 10-14. Perpjekjet e nje kongregacioni te ri Dicka e bukur ishte se ne Selanik u for mua nje kongregacion dhe kundershtimi nuk ishte e vetmja sfide me te cilen perballe shin te krishteret atje. Ata jetonin ne nje ambient pagan e imoral, dhe kjo e shqete sonte Pavlin. Si do tia dilnin vellezerit e tij? 1 Selanikasve 2:17; 3:1, 2, 5. Te krishteret ne Selanik e dinin se, po te mos merrnin me pjese ne veprimtarite sho qerore e fetare te qytetit, do tu duhej te per balleshin me zemerimin dhe inatin e miqve te meparshem. (Gjoni 17:14) Pervec kesaj, Se laniku ishte plot me shenjterore te hyjnive greke te tilla, si: Zeusi, Artemisa, Apoloni dhe te disa perendive egjiptiane. Edhe kulti i perandorit ishte shume i rendesishem dhe te gjithe qytetareve u kerkohej te ndiqnin

Dy figurat poshte majtas: 16th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities, copyright Hellenic Ministry of Culture and Tourism

20

KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

 NDERTESA E RRUMBULLAKET AFER HARKUT TE GALERIT; RELIEV I CEZAR GALERIT; PREDIKOJNE AFER HARKUT TE GALERIT

ritet e tij. Nese dikush nuk merrte pjese ne to, shihej si rebel kunder Romes. Adhurimi i idhujve ne pergjithesi nxiste nje menyre jetese shume imorale. Kabiri, nje perendi mbrojtes i Selanikut; Dionisi e Afer dita; si dhe Isida e Egjiptit, qe te gjithe kishin kete te perbashket: ne ceremonite e adhuri mit, nje pjese te mire e zinin orgjite seksuale dhe dehja. Mbajtja e shume partnereve sek suale dhe prostitucioni lulezonin. Kurveria nuk perbente mekat per njerezit. Shoqeria e tyre ndikohej nga kultura romake per te ci len nje burim thote: Ne qytet kishte mjaft burra e gra puna e te cileve ishte te plotesonin cdo deshire mishore qe mund te kishin qyte taretdhe mjeket keshillonin qe keto deshira te mos ndrydheshin. Ja pse Pavli i keshilloi te krishteret atje qe te rrinin larg nga kurve ria dhe te shmangnin urine seksuale epsho re e ndyresine.1 Selanikasve 4:3-8. Nje perpjekje fitimtare Te krishtereve ne Selanik u duhej te perpi qeshin fuqimisht per besimin. Por, pava-

resisht nga kundershtimi, veshtiresite dhe ambienti pagan e imoral, Pavli i lavderoi per vepren e tyre te besimit, mundin e tyre fa le dashurise dhe per qendrueshmerine, si edhe per kontributin ne perhapjen e lajmit te mire anekend.1 Selanikasve 1:3, 8. Ne vitin 303 te e.s., ne Perandorine Roma ke shpertheu perndjekja e eger kunder te kri shtereve. Nje nxites kryesor i saj ishte Cezar Galeri qe banonte ne Selanik, i cili e kishte stolisur qytetin me ndertesa madheshtore. Rrenojat e disa ndertesave jane ende me ke mbe e i vizitojne turistet. Sot Deshmitaret e Jehovait ne Selanik u predikojne te tjereve, shpesh pikerisht perba lle godinave qe ndertoi ai armik mizor i krishterimit. Edhe pse ne shekullin e 20-te kishte periudha kur predikonin nen kunder shtimin e eger, tani ne qytet ka rreth 60 ko ngregacione te zellshme me Deshmitare. Mundi i tyre tregon se perpjekja per te predi kuar lajmin e mire qe filloi shekuj me pare, vazhdon dhe ka ende sukses.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Figura ne mes: Thessalonica Archaeological Museum, copyright Hellenic Ministry of Culture and Tourism

21

ME PAK TE ARDHURA? O
BEDI eshte baba i dy femijeve. Per dhjete vjet punoi ne nje hotel me pese yje ne nje qytet te madh afrikan dhe i plotesonte pa problem nevojat e familjes. Here pas here bente pushime per se mbari me familjen ne rezervate gjuetie ne vendin e tij. E gjithe kjo mori fund kur humbi punen per shkak te kli enteles se pakte ne hotel. Gjate nje karriere mbi 22-vjecare, Stefanin e vune ne nje post drejtues ne nje banke te madhe. Mes shume shperblimeve qe i dha puna, ishin nje shtepi e madhe, nje makine, sherbetore ne shtepi dhe shkolla prestigjoze per femijet. Kur banka filloi te ristrukturo hej, ai ngeli pa pune. Stefani thote: Une dhe familja ishim te rrenuar. Me mbertheu de shperimi, zemerimi dhe ankthi. Pa dyshim qe keto nuk jane te vetmet ra ste. Kriza e vazhdueshme ekonomike ne mbare globin ka bere qe te humbasin punen miliona veta te cilet kishin te ardhura te qe ndrueshme. Shume prej atyre qe kane arri tur te gjejne nje pune, u eshte dashur te pra nojne rroge te ulet nderkohe qe ndeshen me cmime stratosferike. Sado i zhvilluar te jete, asnje komb ne toke nuk eshte i paprekshem nga rrenimi qe sjell renia ekonomike. Duhet mencuri Kur gjendemi perballe renies ose humbjes se te ardhurave, eshte e lehte te na pushtojne mendime negative. Qarte, askush nuk e shmang dot plotesisht njefare ankthi. Megji22
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Si tia dalim me

thate nje burre i mencur tha dikur: Po te shkurajohesh ne dite te keqe, fuqia jote do te jete e pakte. (Proverbat 24:10) Ne vend qe te na zere paniku nga perkeqesimi i ekono mise, duhet ti drejtohemi Fjales se Perendise per mencuri.Proverbat 2:7. Edhe pse Bibla seshte udhezues financiar, keshillat praktike qe jep per keto c eshtje kane ndihmuar miliona veta ne mbare boten. Le te shqyrtojme disa parime baze nga Bibla.

14:28: Kush nga ju, kur deshiron te ndertoje nje kulle, nuk ulet me pare qe te llogarite shpenzimet, per te pare nese ka mjaftue shem per ta perfunduar ate? Zbatimi i ketij parimi nenkupton te bejme nje buxhet dhe ti permbahemi. Por, sic e pranon Obedi, kjo mund te jete sfide. Ai thote: Para se te hu mbja punen, blinim gjithmone shume gjera qe nuk na duheshin vertet. Kurre smbanim buxhet, sepse kishim para per cdo gje qe na donte qejfi. Planifikimi do te na ndihmoje qe ti shpenzojme te ardhurat e pakta per ne vojat baze te familjes. Patjeter qe eshte e ve shtire te pranosh nje standard me te ulet jete se, por kjo eshte e nevojshme. Stefani thote: Qe te kursenim para si familje, na u desh te shpernguleshim te shtepia jone, me e vogel e me nje pjese te brendshme te paperfunduar. Femijeve iu desh te transferoheshin ne shko-

Llogarit koston. Shiko ctha Jezui te Luka

Pershtate jeten.

 lla me te lira qe prapeseprape jepnin arsimim te mire. Komunikimi i hapur si familje eshte jete sor, nese duam tia dalim mbane kur per shtatemi me nje menyre te re jetese. Austini, i cili punoi per nje institucion finance per nente vjet para se te humbiste punen, thote: Bashke me gruan u ulem dhe shkruam gjerat qe na duheshin vertet. Na u desh te hiqnim nga lista ushqime te kushtueshme, pushime te shtrenjta dhe blerje te panevojshme te rro bave te reja. Jam i lumtur qe familja bashke punoi per te gjitha keto pershtatje. Sigurisht, femijet e vegjel mund te mos e kuptojne plo tesisht pse duhen bere keto ndryshime, por ju prinder mund ti ndihmoni qe te kup tojne.

te te duket e frikshme puna fizike. Austini thote: E kisha te veshtire menderisht te pra noja pune krahu, pasi isha mesuar ne pozita drejtuese ne nje firme te madhe. Kjo nuk te habit, duke pasur parasysh ate qe thote Bibla te Proverbat 29:25: Te dridhesh para nje rezve perben nje lak. Po ta vrasesh mendjen se cmendojne te tjeret, zor se do ta fitosh buken e gojes. Cmund te te ndihmoje ti mposhtesh mendimet negative? Nje celes eshte perulesia. Pasi humbi pu nen ne hotel, Obedit i ofroi pune nje ish-ko leg qe ka nje oficine. Kjo pune perfshinte te pershkoje me kembe distanca te gjata ne rru get tere pluhur, qe te merrje bojera e pjese ke mbimi per automjete. Obedi thote: Ishte si kur me kishin rene gjithe te zezat ne koke. Perulesia me ndihmoi te pershtatesha me nje pune ku fitoj me pak se cereku i rroges se meparshme, por mjafton per nevojat e fa miljes sime. A mund te nxjerresh dobi nga kjo pikepamje?

Prano me gatishmeri lloje te tjera pune. Nese je mesuar me pune zyre, mund

zon nje njeri te kenaqur si ai qe mjaftohet, qe nuk kerkon me shume. Ky pershkrim mund ti duket jorealist dikujt qe ka probleme te re nda financiare. Sidoqofte, shiko cthote apo stulli Pavel, nje misionar qe e dinte cdo te thoshte te ishe ne nevoje: Kam mesuar qe ne cfaredo rrethane, te kenaqem me aq sa kam. Ne te vertete, di te rroj kur jam ngushte dhe di te rroj ne bollek.Filipianeve 4:11, 12. Mbase gjendja jone eshte me e mire. Por, ne keto kohe qe po ndryshojne, mund te ishte edhe shume me e keqe. Do te nxjerrim vertet dobi nese marrim per zemer keshillen e fry mezuar te Pavlit: Sigurisht, perkushtimi hyj nor bashke me kenaqjen me ate qe kemi, eshte nje mjet per fitim te madh. Prandaj, nese kemi cte hame, cte veshim e ku te futim koken, le te kenaqemi me kaq. Pa nxitur de mbelizmin, Pavli po tregonte si ti mbajme nevojat fizike ne vendin e duhur.1 Timoteut 6:6, 8. Burimi i lumturise se vertete Lumturia e vertete svjen kur grumbulloj me cdo gje qe mund te duam ose kur jetojme rehat-rehat e me bollek. Vete Jezui tha: Ka me shume lumturi te japesh, se te marresh. Po, ndiejme lumturi e kenaqesi kur e perdorim ate qe kemi per te ndihmuar te tjeret dhe qe te jemi burim inkurajimi per ta.Veprat 20:35. Krijuesi yne, Perendia Jehova, i di shume mire te gjitha nevojat tona. Me ane te Fjales se tij, Bibles, ai na ka siguruar keshilla prakti ke qe kane ndihmuar shume veta te permire sojne jeten dhe te clirohen nga ankthi i pane vojshem. Natyrisht, rezultati nuk do te jete nje permiresim i papritur ose i jashtezakon shem i gjendjes ekonomike te dikujt. Por Je zui i siguroi ata qe vazhdojne te kerkojne ne radhe te pare mbreterine dhe drejtesine [e Perendise] se te gjitha nevojat e perdit shme do tu plotesohen.Mateu 6:33.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Kenaqu me aq sa ke. Nje fjalor e perkufi-

23

 LETER NGA

IRLANDA

Pushimet me te mira!

UHET te besh dicka interesante qe ta he qesh mendjen nga provimet,me thane prinderit.Le te shkojme per vizite te kushe rinjte ne Irlande dhe tu predikojme njerez ve qe rralle e degjojne lajmin e mire per Mbreterine. Sbesoja se ishte ide e mire. Pervecse duhej te studioja per provimet, ndihesha nervoze per udhetimin, pasi kurre skisha dale jashte Anglise ose te kisha udhetuar me avion. Si do te arrinte nje 17-vjecare energjike nga nje pe riferi e vrullshme e Londres tia dilte me jeten e ngadalte ne nje qytet te vogel ne kepin jug perendimor te Irlandes? Sduhej te isha merakosur. Qe ne momen tin kur u ul avioni, mbeta pa fjale. Mirepo, ngaqe e filluam heret ate dite, me zuri gjumi fill pasi nisem udhetimin me makine. Here pas here, zgjohesha te shihja terrenin e thyer por te bukur qe rrezellente pertej mureve me gure anash rruginave. Naten e pare arritem ne qytetin e Skiberinit dhe kaluam nje mbremje te kendshme e be simforcuese me nje familje qe ishte transfe ruar ne Irlande per te predikuar lajmin e mire per Mbreterine. Luajtem lojera biblike. Nga nje cante, cdonjeri nxirrte emrin e nje perso nazhi biblik dhe me ane te gjesteve tregonte
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

nje ngjarje qe lidhej me personazhin. Te tje ret duhej ta gjenin kush ishte. Diten vijuese, bashke me prinderit, vellane e vogel, kusherinjte dhe nje familje tjeter mo rem nje traget per ne ishullin e vogel te Hei rit, ku banojne me pak se 30 veta. Vete Jezui tha se lajmi i mire duhet predikuar ne gjithe token e banuar. Prandaj e kaluam diten duke folur me njerezit miqesore e mikprites e u jepnim zemer nga Shkrimet, si edhe admiro nim natyren e mrekullueshme e te virgjer. Dielli shndriste ne qiellin e paster kalte rosh. Ajri ishte i mbushur me nje arome te lehte e te embel, qe vinte nga nje tufe gji neshtrash verdhoshe me ere arre kokosi. Lu let pranverore kishin veshur qendren moca lore te ishullit. Gjiret ranore priteshin thike nga shkrepat ku ngrinin folene karabullaket dhe sulat e detit me te vegjlit e tyre. Deri ku te hante syri shihje dhjetera ishuj te vegjel, shu me prej tyre te pabanuar, qe mbajne emrin Gjiri i Ujerave Vrumbullitese. Sa shume qe e cmonim harmonine e persosur ne krijimit te Jehovait! Kur u kthyem ne Skiberin, u kenaqa duke zene shoqeri te mira ne kongregacionin ve ndes te Deshmitareve te Jehovait dhe u per poqa te beja gjera qe si kisha bere kurre me

24

 pare. Vozitja me kajak me pelqeu me teper nga te gjitha. Te shohesh bregdetin e Irlandes ndersa vozit me kajak, ska te krahasuar! Shkuam te peshkonim per darken, por fokat qe na erdhen per vizite peshkuan para nesh. Shpikem disa lojera ne plazh dhe madje kerceva valle irlandeze. Kaluam pak kohe per te mesuar ca gjera edhe per Skiberinin. Kur te mbjellat e patate ve ne Irlande u prishen ne vitet 40 te shekullit te 19-te, qyteti me rrethinat e tij ishin nder zo nat me te prekura. Mijera vete vdiqen nga uria dhe rreth 9.000 viktima ishin varrosur ne nje varr masiv. Na ngushellonte dijenia se se shpejti nen sundimin e Mbreterise se Pere ndise, nuk do te kete me kurre zi buke dhe gji the keta qe vdiqen ne menyre kaq tragjike do te jetojne serish ne nje toke parajsore. Bashke me Deshmitaret vendes vizituam njerez qe zor se arrihen ne territorin e madh te kongregacionit. Zbritem me makine neper nje rruge te ngushte e te rrepiret qe te shko nim te shtepite e ngritura buze nje shkembi me pamje nga deti i Irlandes. Edhe ketu njere zit qe takuam ishin miqesore e mikprites. Sic kishim bere ne ishullin e Heirit, bisedat i fillonim duke treguar se ishim me pushime dhe se po kalonim ca kohe duke folur me te tjeret per nje mesazh biblik qe te ngroh zemren.

Mamaja foli me nje grua qe i pranoi me qejf revistat tona Kulla e Rojes dhe Zgjohuni! Kur e takuam serish pas pak ditesh, tha se i ki shin pelqyer revistat. Ju lutem, me sillni prape revista dhe me tregoni me teper,na kerkoi ajo. I thame se se shpejti do te ktheheshim ne shtepine tone, por do te dergonim dike tjeter. E po mire, kur te ktheheni hajdeni me ta koni, ju lutem. Irlandezet nuk e harrojne ko llaj dike!u pergjigj ajo. Diten e fundit te pushimeve e kaluam ne plazh me vellezerit dhe motrat e kongregacio nit vendes. Beme nje skare me gure dhe copa druresh e poqem midhjet qe kishim marre ne per shkembinjte e rrahur nga deti i kristalte. Kjo vajze qyteti e shijoi cdo minute atje! Pra, mendimi im per ate jave ne Irlande? Ishin pushimet me te mira qe kam kaluar ndonjehere! Jo vetem qe ishin pushime te pa para, por me kenaqte dijenia se po beja dicka qe gezonte Jehovain dhe i sillte lavdi atij. Sa shume dua ti sherbej Perendise tone, dhe ge zimi te shtohet me teper kur ke miq e familje fantastike qe mendojne njesoj dhe qe te mbe shtetin! Kur mberrita ne shtepi, e falendero va Jehovain per gjithe keta miq te dashur te cilet e duan Ate, dhe per kujtimet e bukura qe do ti ruaj gjithmone si thesar.

Pulle poste, Irlande )

A E DINI?
Pse judenjte ishin kaq te interesuar per gjenealogjite e tyre? Dokumentimet gjenealogjike luanin familje te tera levitesh nuk u kualifikuan rol kyc ne percaktimin e lidhjeve fisno- per sherbimin prifteror kur kerkuan re re dhe familjare. Ato nevojiteshin edhe gjistrin e tyre per te vertetuar para te gji per te bere ndarjen e tokes e te trashe- theve gjenealogjine, por nuk u gjet. gimise. Rendesi te vecante kishte tru- Nehemia 7:61-65. ngu familjar i Mesise se premtuar. JuPer me teper, sipas Ligjit te Moisiut denjte e dinin shume mire se Mesia asnje bir i paligjshem dhe asnje amo duhej te ishte pasardhes i Davidit nga nit ose moabit nuk mund te behej pje fisi i Judes.Gjoni 7:42. se e kongregacionit te Jehovait. (Ligji i Pervec kesaj, ngaqe detyra e priftit perterire 23:2, 3) Per kete arsye, Jeremi dhe levitit trashegohej . . . kishte shu- asi shton: Qe dikush te ushtronte ndo me rendesi qe gjenealogjia te mbetej e nje te drejte civile duhej te vertetohej paster, pa pike njolle,thote studiue- prejardhja e paster, dhe ky fakt konfir si Joakim Jeremiasi. Grave izraelite qe mon perfundimin tone se . . . edhe izra martoheshin ne familje prifterinjsh, u eliti me i thjeshte e dinte cilet ishin pa kerkohej te vertetonin gjenealogjine e raardhesit me te afert dhe mund te tyre, qe prifteria te mbetej e paperzier tregonte cilit prej dymbedhjete fiseve i dhe e paster. Ne kohen e Nehemise, perkiste. Si i perpilonin dhe i ruanin judenjte gjenealogjite? Shkrimtaret e Ungjijve, Mateu dhe Jozefi thoshte ne vepren Kunder Api Luka, shkruan gjenealogji te hollesi- onit se kombi i tij ia besonte regjistri shme te prejardhjes se Jezuit. (Mateu min e familjeve prifterore burrave me 1:1-16; Luka 3:23-38) Jane ruajtur edhe reputacionin me te mire. Nje enciklo regjistrime te tjera gjenealogjike. Per pedi thote: Me sa duket, keto regjistri shembull, nje midrash ose veper shpje- me i besoheshin nje zyrtari te vecante guese judaike, thote per Hilelin, nje ra- dhe ka te ngjare qe ne Jerusalem te ki bin te kohes se Jezuit: Ne Jerusalem u shte nje gjykate qe degjonte dhe u per gjet nje rrotull gjenealogjike, ne te ci- gjigjej pyetjeve rreth gjenealogjive. len shkruhej se Hileli rridhte nga Davi- (The Jewish Encyclopedia) Judenjte jo di. Jozef Flavi, historian jude i sheku- prifterore regjistroheshin ne qytetet e llit te pare, thoshte ne vepren e tij Jeta eterve te tyre. (Luka 2:1-5) Duket se se paraardhesit i kishte prifterinj dhe shkrimtaret e Ungjijve u konsultuan me se, nga ana e nenes, kishte gjak mbre- keta arkiva publike. Gjithashtu disa fa teror. Ai thoshte se kete informacion e milje mund ti kene ruajtur vete regji gjeti te dokumentuar ne regjistrat pu- strimet e tyre. blike.
26
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

E pamundur!
CFARE DO TE THOTE?

Te pamundurat e se djeshmes [jane bere] realitete te zakonshme te se sotmes.

RONALD REGANI

ITANIKU qe u inaugurua ne vitin 1912, ishte anija transoqeanike me e madhe dhe me luksoze e asaj kohe. Ngaqe kishte nje projekt shkencor te perparuar, anija mendo hej te ishte e pafundosshme. Natyrisht, ajo qe ndodhi dihet nga te gjithe. Ne udhetimin e saj te pare, u perplas me nje aj sberg ne Atlantikun e Veriut dhe u fundos, duke marre me vete rreth 1.500 pasagjere. Edhe pse fundosja e saj mendohej te ishte e pamundur, anija u zhduk ne thellesite e oqeanit bre nda pak oresh. Fjala e pamundur mund te nenkuptoje disa gjera. Dicka mund ta pershkruajme si te pamundur ne kuptimin qe me ndojme se eshte pertej aftesive tona per ta perballuar, per ta kryer ose per ta kuptuar. Shume nga arritjet teknologjike te kohes sone, dikur shiheshin si te pamundura ngaqe njerezit skishin aftesi ti benin ose madje ti parashikonin. Njeriu ka shkuar ne Hene, ka derguar sonda ne Mars dhe i ka kontrollu ar nga Toka, ka zberthyer kodin e vet gjenetik dhe ne lajme sheh drejtperdrejt ngjarje qe ndodhin ne qytet ose ne bote. Keto realitete te sotme mund te pershkruheshin si te pamu ndura edhe vetem 50 vjet me pare. Kete e permblodhi mjaft mire Ronald Regani, ish-presidenti i SHBA-se, kur iu drejtua disa personaliteteve te shquara te shkences: Me teknologjine qe ka arritur majat, te pamundurat e se djeshmes ju i keni bere realitete te zakonshme te se sotmes. Ne lidhje me zhvillimet e shumta marramendese qe behen, profesori Xhon Brobeku verejti: Tani nje shkencetar nuk mund te thote me siguri se dicka eshte e pamundur. Ai mund te thote vetem ska te ngjare te ndodhe. Megjithate, ai mund te thote se dicka eshte e pamundur te shpjegohet me njohuri ne e sotme. Profesori vijoi me tej: Nese dicka na duket e pa mundur, atehere duhet te shtojme se ekziston nje burim ener gjie qe se njohim ne shkencat biologjike dhe fiziologjike. Ne Shkrimet qe kemi, ky burim energjie identifikohet si fuqia e Perendise.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

Fotografi nga NASA

27

 Gjithcka eshte e mundur per Perendine Shume kohe para se profesor Brobeku te bente kete pohim, Jezui nga Nazareti, qe e kane quajtur njeriun me te madh qe ka jetuar ndonjehere, tha: Ato qe jane te pamundura per njerezit, jane te mundura per Perendine. (Luka 18:27) Fryma e shenjte e Perendise eshte forca me e fuqishme ne univers. Nuk mund te matet me asnje metode teknologji ke. Fryma e shenjte na ndihmon te arrijme gjera qe i kemi te pamundura ti bejme me forcen tone. Si njerez, shpesh gjendemi ne situata qe si pas nesh eshte e pamundur ti perballojme. Per shembull, mund te na vdese nje njeri i da shur ose jeta familjare te na behet kaq stresu ese, sa mendojme se nuk mund te vazhdoj me me. Ose ndoshta menyra e jeteses na ka zhytur ne deshperim te thelle dhe na duket se jemi pa rrugedalje. Ndihemi te dobet dhe te pashprese. Cfare mund te bejme? Bibla na thote se atij qe beson tek i Plotfuqi shmi dhe lutet per frymen e Tij te shenjte, ndersa ben gjithcka mundet per ti pelqyer Pe rendise, i jepet ndihme per ti kapercyer pe ngesat qe duken te pakapercyeshme. Jezui na jep siguri me keto fjale: Vertet po ju them se kushdo qe i thote ketij mali: Ngrihu dhe hi dhu ne det e nuk dyshon ne zemer, por ka be sim se ajo qe thote do te ndodhe, keshtu do te behet. (Marku 11:23) Nuk ka asnje situate qe te jete e pamundur ta durojme ose ta perba llojme, nese lejojme fuqine e Fjales se Perendi se dhe frymen e tij te ndikoje ne jeten tone. Shqyrto per shembull, rastin e nje burri qe kishte 38 vjet i martuar, te cilit i vdiq gruaja nga kanceri. Ndihej krejtesisht i rrenuar. Ai mendonte se ne keto rrethana e kishte te pa mundur te jetonte. Ndonjehere deshironte me mire te vdiste se te jetonte pa te. I dukej se po ecte neper luginen e territ. (Psalmi 23:4) Kur kthen koken pas, ai mendon se, ngaqe ia shprehte trishtimin Perendise ne lutje, e le xonte perdite Biblen dhe kerkonte me zjarr
28
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

drejtimin e frymes se Perendise, mori force te perballonte ate qe i dukej e pamundur. Martesa e nje cifti po shkonte drejt gremi nes. Burri ishte i dhunshem dhe kishte shu me vese te keqija. Gruas i dukej e pamundur jeta. Tentoi edhe te vetevritej. Me pas, burri nisi te studionte Biblen me Deshmitaret e Jehovait. Gjerat qe mesoi, e ndihmuan ti

Te kush drejtohesh kur jeta te duket e pamundur?

mposhtte veset dhe temperamentin e dhun shem. E shoqja u mahnit kur verejti tek ai ndryshime te pamundura. Nje burre tjeter e pershkruan jeten e tij plot droge dhe imoralitet si te zhytur thelle ne de shperim. E humba komplet dinjitetin,tho te ai. Iu lut me gjithe zemer Perendise: O Zot, e di qe ekziston. Te lutem, me ndihmo! Lu tja coi ne nje studim biblik me Deshmitaret e Jehovait dhe, si rrjedhim, beri ndryshime te paimagjinueshme ne jete. Shpesh me kane munduar ndjenjat e fajit dhe mungesa e vle resimit per veten. Ndonjehere jam ndier tejet i deshperuar. Prapeseprape, Fjala e Perendise me ka ndihmuar ti luftoj keto ndjenja tra zuese. Gjate neteve pa gjume, thosha me vete shkrime biblike qe kisha mesuar. Keto shkrime me ndihmuan ta pastroja mendjen, thote ai. Sot eshte bashkeshort i lumtur. Ba shke me gruan bejne shume perpjekje per te ndihmuar te tjeret qe te kene besim te fuqia e Fjales se Perendise. Jeta qe gezon tani do te kishte qene e pamundur per ate te ri te trazuar. Keto pervoja tregojne se Fjala e Perendise eshte vertet e fuqishme dhe se fryma e tij e shenjte mund te arrije gjera te pamundura ne jeten tone. Por, mbase thua: Kjo kerkon besim! Po, eshte e vertete. Faktikisht, Bibla thote se pa besim eshte e pamundur ti pel qesh [Perendise]. (Hebrenjve 11:6) Megjith-

 ate, mendo pak sikur nje mik i mire, ndoshta nje drejtor banke ose dikush qe ka autoritet, te te thote: Mos u merakos. Nese do te kesh nevoje per ndonje gje, mjaft qe te me thu ash. Pa dyshim qe nje premtim i tille do te te jepte zemer. Por, mjerisht njerezit na zhge njejne shpesh. Ndoshta miku has rrethana qe ia bejne te pamundur ta mbaje premtimin dashamires. Nese ai vdes, gjithe deshira e mi re dhe aftesia per te te ndihmuar, do te merr nin fund papritur. Nga ana tjeter, asnje nga gjerat qe u ndodhin njerezve nuk ka ndikim te Perendia. Bibla na siguron se per Pere ndine asgje seshte e pamundshme.Luka 1: 37, Diodati i Ri. A e beson kete? Bibla et per disa ngjarje qe tregojne sa i ver tete eshte citimi i mesiperm. Ja disa shembuj. Sara, nje grua 90-vjecare, qeshi kur i thane se do te lindte nje djale, por ekzistenca e po pullit te Izraelit eshte prove se kjo ndodhi. Nje burre u gelltit nga nje peshk i madh, i mbijetoi kesaj pervoje treditore dhe kohe me vone shkroi historine e vet. Ky ishte Jonai. Luka, nje mjek qe e kuptonte ndryshimin mes gjendjes se pavetedijshme dhe vdekjes,

ka shkruar se nje djale me emrin Eutik ra nga dritarja e nje dhome te siperme dhe vdiq, por e sollen serish ne jete. Keto nuk jane perralla. Po ta shqyrtojme me kujdes secilin tregim, do te kuptojme se ato jane te verteta.Zanafilla 18:10-14; 21:1, 2; Jonai 1:17; 2:1, 10; Veprat 20:9-12. Jezui i beri kete premtim mbreselenes sho qes se tij, Martes: Kushdo qe jeton dhe tre gon besim tek une, nuk do te vdese kurren e kurres. Pas ketij premtimi ne dukje te pamu ndur, Jezui shtoi kete pyetje te rendesishme: A e beson kete? Edhe sot ia vlen te mendoj me thelle rreth kesaj pyetjeje.Gjoni 11:26. Te jetosh pergjithmone ne toke: E pamundur? Ne nje studim shkencor, shkrimtaret bejne kete koment: Mbase nuk eshte larg koha kur do te mund te jetojme shume me gjate se tani, ndoshta pergjithmone. Nje enciklopedi shpjegon se shkaku i vdekjes nuk ka te beje me shkaterrimin e qelizave, konsu mimin e organizmit ose me ndonje proces tjeter, por me sa duket me nje faktor te paper caktuar qe sjell funksionimin e keq ose mba rimin e proceseve te trupit.1 Ajo thote: Ka mundesi qe plakja e nje individi ne te vertete ndodh ngaqe prishen mekanizmat e kontro llit, te cilat nevojiten per nje funksionim te nderlikuar.The New Encyclopdia Britannica. Ndonese te gjitha keto jane interesante, ar syeja qe jep Bibla pse te besojme ne jeten e perhershme, eshte shume me e forte se cdo gje qe mund te ofroje logjika ose shkenca. Krijuesi yne, Perendia Jehova, Burimi i jetes, premton se ai do ta perpije vdekjen pergjith mone. (Psalmi 36:9; Isaia 25:8) A e beson kete? Kete premtim e ben Jehovai i cili e ka te pamundur te genjeje.Titit 1:2.
1 Per nje trajtim me te thelle te argumentit te plakjes dhe te jetegjatesise, shih serine e artikujve Sa gjate mund te je toni?, ne revisten Zgjohuni! te majit 2006, botuar nga De shmitaret e Jehovait.
KULL A E ROJ ES 1 QERSHOR 2012

29

 MESOJINI FEMIJET

Ai ishte kokeforte, por ne fund u bind

A KE qene ndonjehere kokeforte dhe nuk je bindur? . . . 1 Ndoshta ke pare ndonje pro gram ne televizor qe mami ose babi te kane thene te mos e shikoje. Mbase ke menduar per kete me vone dhe te ka ardhur keq qe su binde. Nje njeri qe ne fillim nuk u bind, eshte Naamani. Le te shohim si e ndihmuan ate qe te mos ishte me kokeforte. Perfytyro sikur po jetojme mbi 3.000 vjet me pare. Naamani eshte nje komandant i rendesishem i ushtrise siriane. Ai eshte me suar qe tu thote ushtareve cfare te bejne dhe ata i binden. Por Naamanin e ze nje se mundje lekure e rende qe quhet leber. Pa mja e tij eshte e tmerrshme dhe ka shume mundesi qe te ndieje edhe mjaft dhembje. Gruaja e Naamanit ka nje sherbetore te vo gel izraelite. Nje dite, vajza i tregon se zonjes per nje burre nga vendi i vet qe quhet Elise. Ajo thote se ai mund ta sheroje Naamanin. Kur Naamani e degjon kete, deshiron te ta kohet menjehere me Eliseun. Ai merr shume dhurata dhe udheton me ushtaret e tij drejt Izraelit. Naamani shkon te mbreti i Izraelit qe ti thote pse ka ardhur. Eliseu e merr vesh kete dhe i dergon nje mesazh mbretit qe ta dergoje Naamanin tek ai. Kur Naamani arrin te shtepia e Eliseut, ky thjesht i con fjale me ane te nje lajmetari qe Naamani te lahet shtate here ne lumin Jor 1 Nese po lexon bashke me femijen, tri pikat sherbejne per te te kujtuar qe te ndalosh pak e ta nxitesh femijen qe te shprehet.

 dan. Eliseu thote se kjo do ta sheroje Naamanin. Si mendon se ndihet Naamani kur degjon kete? . . . Ai zemerohet. Keshtu qe behet kokeforte dhe nuk i bindet profetit te Perendise. Ai u thote ushtareve: Ne vendin tim mund te la hem ne lumenj me te mire. Naamani nis e iken. Por, a e di cpyetje i bejne ushtaret? . . . Sikur profeti te te kishte kerkuar dicka te ma dhe, a nuk do ta beje? Prandaj pse te mos bi ndesh kur ai te kerkon nje gje kaq te thje shte? Naamani i degjon dhe ben sic i thone ushtaret. Ai zhytet gjashte here ne lume. Kur del nga uji heren e shtate, Naamani mreku llohetsemundja e lekures i eshte zhdukur. Eshte perseri shendoshe e mire. Menjehere udheton per ne shtepine e Eliseut afro 50 ki lometra larg qe ta falenderoje. Ai do qe ti jape Eliseut dhurata te shtrenjta, por profeti nuk pranon asgje. Prandaj Naamani i kerkon dicka Eliseut. A e di cfare? . . . Me jep me vete dy mushka me dhe. A e di pse i duhet? . . . Naamani thote se do qe ti ofroje dhurata ijimi Pere ndise mbi dheun qe mori nga vendi i popu llit te Perendise, Izraelit. Pastaj Naamani premton se nuk do te adhuroje me kurre pe rendi te tjera pervec Jehovait. Ai seshte me kokeforte, por eshte gati ti bindet Perendise se vertete. A e kupton si mund te jesh si Naamani? . . . Nese ke qene ndonjehere kokeforte si ai, mund te ndryshosh. Mund te pranosh ndih me dhe te mos jesh me kokeforte.
LEXO NE BIBLEN TENDE

2 Mbreterve 5:1-19 Luka 4:27

31

 Cilat vecori e bejne Biblen te ndryshme nga cdo liber tjeter?

SHIH SERINE NE FAQET 4-9.

Per nje veshtrim te shpejte te qytetit te lashte te Selanikut dhe te sherbimit te apostullit Pavel atje, SHIH FAQET 18-21.

Si tia dalesh mbane kur te pakesohen te ardhurat?

SHIH FAQET 22, 23.

A ka gjera qe mendohen si te pamundura, por qe ne fakt mund te arrihen? SHIH FAQET 27-29.
Fotografi nga NASA

A deshiron nje vizite?

Edhe ne kete bote me telashe mund te fitosh lumturi fale njohurise se sakte te Bibles per Perendine, per Mbre terine e tij dhe per qellimin e tij te mrekullueshem per njerezimin. Nese deshiron informacione te metejshme ose qe dikush te te vizitoje per nje studim biblik pa pagese, shkruaju Deshmitareve te Jehovait ne nje nga adresat e pershtatshme te paraqitura ne faqen 4.

www.jw.org

wp12 01/06-AL