SVEUILITE/ UNIVERZITET VITEZ U TRAVNIKU

FAKULTET INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA U TRAVNIKU

SENADA VRBANJAC

MINTZBERGOVA KLASIFIKACIJA MODELA

ORGANIZACIONIH STRUKTURA
SEMINARSKI RAD

Travnik, 2016.

SVEUILITE/ UNIVERZITET VITEZ U TRAVNIKU

FAKULTET INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA U TRAVNIKU

MINTZBERGOVA KLASIFIKACIJA MODELA

ORGANIZACIONIH STRUKTURA
SEMINARSKI RAD

Travnik, maj, 2016

SADRAJ
1.

UVOD.....................................................................................................1

2.

MINTZBERGOVA KLASIFIKACIONA STRUKTURA......................2

2.1. Henry Mintzberg.................................................................................2
2.2. Mintzbergova klasifikacija modela organizacionih struktura.............2
2.2.1. Model jednostavne ili preduzetnike organizacione strukture.....4
2.2.2. Birokratski model organizacione strukture..................................4
2.2.3. Profesionalni model organizacione strukture...............................5
2.2.4. Adhoc-kratije kao model organizacione strukture.......................5

3.

ORGANIZACIONA STRUKTURA KOMPANIJE SDK, Inc...............7

4.

ZAKLJUAK.......................................................................................10

5.

IZVORI I LITERATURA.....................................................................11

1. UVOD
1.1.PROBLEM, PREDMET I OBJEKT ISTRAIVANJA
Jedan od temelja svake kompanije je njena organizaciona struktura.
Organizaciona struktura moe biti primijenjena na razliite naine od kompanije do
kompanije, od trita do trita.
1.2.SVRHA I CILJ RADA
Cilj ovog rada je teoretski objasniti samu Mintzbergovu klasifikaciju modela
organizacionih struktura i na praktinom primjeru pokazati da ona postoji u praksi i
na koji nain moe biti uoena.
1.3.HIPOTEZE RADA
Cilj Radna hipoteza: Mogue je prepoznati neki od modela iz Mintzbergove
klasifikacije modela organizacionih struktura na primjeru meunarodne kompanije sa
ispostavom u Bosni i Hercegovini.
1.4.METODE RADA
Naune metode koritene kod izrade ovog radu bile su: metoda analize i sinteze,
metoda apstrakcije i konkretizacije, metoda klasifikacije, metoda deskripcije, metoda
kompilacije, komparativna metoda, statistika metoda, metoda modeliranja,
eksperimentalna metoda, povijesna metoda, metoda studija sluaja, te metoda
promatranja.
1.5 SUKTURA RADA
U zavisnosti od tipa kompanije i njenog ciljnog trita, organizaciona struktura moe
biti slina ili razliita. ak nije rijedak sluaj da dvije kompanije koje se bave gotovo
istim poslom imaju vie ili manje razliitu organizacionu strukturu. Dizajn i
implementacija strukture jedan su od kljunih faktora i uspjenosti kompanije na
tritu, odnosno njenoj sposobnosti da se prilagodi situaciji na tritu, da lako
prihvati nove trendove koje diktira trite te na taj nain postigne bolju konkurentsku
prednost.

Strana 1 od 13

U ovom dokumentu bie opisana Mintzbergova klasifikacija modela

organizacionih struktura.MINTZBERGOVA KLASIFIKACIONA STRUKTURA

1.1. Henry Mintzberg

Slika 1- Prof. Henry Mintzberg

Profesor Henry Mintzberg, OC1 OQ2

FRSC3 (roen u Montrealu, 2. septembra 1939.)
meunarodno je priznati univerzitetski profesor i
autor naunih i nauno-popularnih djela iz oblasti
poslovanja i upravljanja. Trenutno je zaposlen kao
profesor

na

Fakultetu

studijama

za

univerziteta

za

menadment

McGill

menadment

na

Desautels

Montrealu,

sa

Quebec,

Kanada, gdje predaje od 1968.4

Godine 1965. je magistrirao, a 1968. je i
odbranio

doktorsku

disertaciju

iz

oblasti

menadmenta na prestinom MIT Sloan School of Management u Cambridge,

Massachusetts, USA. Prije nego se poeo baviti ekonomijom i menadmentom, bio
je ininjer mainstva, sa diplomom sa McGill University, gdje danas predaje.

1.2. Mintzbergova klasifikacija modela organizacionih struktura

Mintzbergova klasifikacija modela organizacionih struktura obuhvata:5

Model jednostavne ili preduzetnike organizacione strukture

Birokratski model organizacione strukture
Profesionalni model organizacione strukture
Adhoc-kratija kao model organizacione strukture

Order

of

Canada;

vie

na:

http://en.wikipedia.org/wiki/Officer_of_the_Order_of_Canada
2

National

Order

of

Quebec;

vie

na:

vie

na:

http://en.wikipedia.org/wiki/National_Order_of_Quebec
3

Royal

Society

of

Canada;

http://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Society_of_Canada
4 http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Mintzberg
5 Organizovanje kao menaderska funkcija, Ekonomski fakultet Univerziteta
u Zenici, 2008.
Strana 2 od 13

Osim nabrojanih, prof. Mintzberg je naknadno dodao i sljedee modele6:

Raznoliki oblik (Diversified form)

Misijska organizacija (Missionary organization).

U ovom dokumentu bie objanjena prva etiri modela Mintzbergove

klasifikacije.
Dalje, prema Mintzbergu, organizacije su sastavljene iz maksimalno est
osnovnih elemenata, gdje je esti dio dodat naknadno7:

Strateki vrh (top management)

Srednja linija (srednji menadment)
Operativno sredite (operacije, operativni procesi)
Tehnostruktura (analitiari koji dizajniraju sistem, procese i sl.)
Pomono osoblje (podrka izvan operativnog rada)
Ideologija (HALO uvjerenja i tradicija, norme, vrijednosti, kultura).

6 http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Mintzberg
7 http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Mintzberg
Strana 3 od 13

ematski to je prikazano na dijagramu ispod:

Grafikon 1- est sastavnih dijelova organizacije

Izvor: http://www.12manage.com/methods_mintzberg_configurations.html

U nastavku e biti objanjena etiri osnovna modela Mintzbergove

klasifikacije.
1.2.1. Model jednostavne ili preduzetnike organizacione strukture
Jednostavna struktura, u pravilu, ima:8

malo ili nimalo technostructure, malo radnika za podrku (pomono

osoblje ili support staff),

http://www.lindsay-

sherwin.co.uk/guide_managing_change/html_change_strategy/07_ mintzberg.htm
Strana 4 od 13

labavu podjela rada, minimalna diferencijacija meu radnim

jedinicama, vrlo malo upravljake hijerarhije.

Ponaanje jednostavne strukture nije formalno i planirano, obuka,
trening se minimalno koriste u ovakvim strukturama.

Koordinacija u jednostavnoj strukturi kontrolira se uglavnom direktnim

nadzorom. Posebno, mo nad svim vanim odlukama tei da bude centralizirana u
rukama glavnog direktora. Dakle, strateki vrh pojavljuje se kao kljuni dio ove
strukture. Ova struktura se esto sastoji tek od neto vie od jedne osobe u stratekom
vrhu i organskog operacijskog jezgra.

1.2.2. Birokratski model organizacione strukture

Birokratski model organizacione strukture tei da sadri:

visoko specijalizirane i rutinski operativne poslove

vrlo formalne postupke u operacijskoj jezgri
proliferacija pravila, propisa i formaliziranu komunikaciju
velike jedinice na operativnom nivou
oslanjanje na funkcionalnu osnovu za grupiranje zadataka
relativno centraliziranu mo kod donoenje odluka
razraditi administrativna struktura s otrim razlike izmeu linije i
osoblja.

Budui da birokratski model prvenstveno ovisi o standardizaciji svojih

operativnih procesa rada za koordinaciju, technostructura se namee kao kljuni dio
ovog modela.9

1.2.3. Profesionalni model organizacione strukture

Profesionalni model organizacione strukture zasniva se na koordinaciji10:

Standardizacije vjetina i njegovih povezanih parametara kao to su

dizajniranje, projektovanje, obuka i indoktrinacija.

9 Ibid.
10 Ibid.
Strana 5 od 13

Unutar profesionalnih birokratskih struktura adekvatno obueni i

indoktrinirani strunjaci profesionalci angairani unutar operacijskih
jezgri, sa velikim nadzorom nad njihovim radom koji pripada njima
samima.
Veina potrebne koordinacije izmeu poslovnih profesionalaca

bazirana je na standardizaciji vjetina i znanja posebno onih to su

nauili da oekuju od svojih kolega.
Dok birokratski stroj stvara svoje vlastite standarde, standardi profesionalne
birokracije potjeu uglavnom izvan vlastite strukture (posebno kod samoupravnog
udruivanja njegovi operateri se udruuju sa svojim kolegama iz drugih
profesionalnih

birokracija).

Profesionalna

birokracija

naglaava

autoritet

profesionalne prirode, ili drugim rijeima "silu" strunosti.

1.2.4. Adhoc-kratije kao model organizacione strukture

Adhokratija je isto organska struktura, koja se sastoji od:11

malo ili nimalo formalizacija ponaanja;

specijalizacija posla bazirana je na formalnoj obuci;
tendencija grupiranja strunjaka u funkcionalne cjeline, ali sa
tendencijom rasporeivanja u malim, trino projektnim timovima

koji rade svoj posao

oslanjanje na ureaje za vezu za poticanje meusobnog usklaivanja
je kljuni mehanizam za koordinaciju unutar i izmeu tih timova.

Inovativna organizacija ne moe se osloniti na bilo koji oblik standardizacije

za koordinaciju. Zato se adhokracija moe smatrati kao najprikladnija struktura za
inovativne

organizacije

koje

zapoljavaju

daju

snagu

strunjacima

profesionalcima ije znanje i vjetine su izuzetno dobro razvijene u specijalistikim

programima izobrazbe.
Menaderi (kao to su funkcionalni menaderi, integrirajui menaderi,
projektni menadera i sl.) obiluju u strukturama adhocracy tipa. Projektni menaderi
11 Ibid.
Strana 6 od 13

su posebno mnogobrojni, budui da projektni timovi moraju biti mali da bi poticali

meusobnu prilagodbu izmeu svojih lanova, a svaki tim treba svog imenovanog
vou, ili menadera.
Menaderi su takoer funkcionalni i radni lanovi samih projektnih timova,
sa posebnom odgovornou pojaavanja koordinacije izmeu lanova. U mjeri u
kojoj direktan nadzor i formalni autoritet bivaju umanjeni na vanosti, linija koja
stvara razliku izmeu menadera i osoblja blijedi i na kraju nestaje.

Strana 7 od 13

2. ORGANIZACIONA STRUKTURA KOMPANIJE SDK, Inc.

Meunarodna softverska kompanija SDK, Inc. ima sjedite u jednom

tehnolokom, za amerike pojmove malom gradiu, u okrugu Orange, u amerikoj
saveznoj dravi Kaliforniji.
Kompanija u svom sjeditu zapoljava preko 100 ljudi, uglavnom visoko
specijaliziranih softverskih ininjera, koji su rasporeeni u grupe ili odjele, koji su
dalje podijeljeni po projektima. Ovakav nain podjele predstavlja klasinu
funkcionalnu departmanizaciju.
Dalje, na geografskom nivou, kompanija ima svoje podrunice irom svijeta,
a jedna od njih nalazi se i u Bosni i Hercegovini. Bosanskohercegovaki ured takoer
zapoljava preko 100 softverskih ininjera, i maksimalno deset pomonih radnika,
kao to su knjigovoe, HR odjel, PR odjel itd.

Ured u Bosni i Hercegovini direktno zavisi od svoje centrale u Americi, i sve

strateke odluke donose se tamo. Ured u BiH ima mogunost samo donoenja odluka
koje su vezane za lokalne uposlenike, te ima zadau prilagoavanja poslovanja
kompanije lokalnim zakonima Bosne i Hercegovine.
Svi poslovi koji se rade u svim podrunicama, pa tako i o onoj u BiH, rade se
iskljuivo za trite Sjedinjenih Amerikih Drava, te svi poslovni procesi tokom
razvoja softvera podlijeu direktno pravilima i standardima koji su propisani za
ameriko trite. Stoga kompanija SDK Inc., sukladno zakonima i pravilima SAD-a,
angauje amerike dravljane koji vre inspekciju i kontrolu svih lokalnih poslovnih
procesa.
Kompanija SDK, Inc. je kao i veina drugih meunarodnih kompanija morala
primijeniti mjeoviti oblik organizacione strukture, kako na globalnom nivou, tako i
na svim lokalnim ili regionalnim nivoima. Prisutni su svi oblici organizacione
strukture: funkcionalni, divizionalni, procesni, projektni i matrini model
organizacione strukture.

Strana 8 od 13

Na sljedeoj slici prikazana je organizaciona struktura ureda u Bosni i

Hercegovini, a na istom ili slinom principu organizovani su i svi drugi uredi irom
svijeta:
Slika 2- Organizaciona struktura SDK, Inc. ured u BiH

Izvor: SDK, Inc.

Kompanija SDK, Inc. kao osnovnu metodologiju razoja softvera koristi
Scrum metodologiju koja spada u agilne metode. Zbog takvog pristupa, neophodno
je napraviti interne timove koji su fleksibilni i lako upravljivi. Na sljedeoj slici dat
je prikaz tipinog developerskog tima:

Strana 9 od 13

Slika 3- ema tipinog developerskog tima

Izvor: SDK, Inc.

Sa slike je vidljivo da je maksimalna veliina tima est lanova, s tima da su

maksimalna tri specijalizirana softverska ininjera i njihov team lead, koji je takoer
softverski ininjer. Arhitekta na projektu i Project Manager nisu direktno dio tima i
dijeljeni su resursi sa drugim timovima unutar softverskog odjela, a nerijetko i
izmeu drugih departmenta.
Svi drugi tehniki odjeli su konstrusani na isti nain. Izuzetak su jedino
administrativni dio, koji ne ini dio tehnolokih procesa, i vie slui kao podrka
ostalim timovima. Administrativni dio ine direktor operacija, tehniki direktor, HR
odjel, PR odjel, raunovodstvo i pomono osoblje (istai, elektriari, domar i td).

Strana 10 od 13

Dakle, iz priloenog se jasno moe uoiti da je kompanija SDK, Inc.

organizovana na principu adhoc-karatskog modela Mintzbergove strukture, jer
ukljuuje:

malo ili nimalo formalizacije ponaanja radna atmosfera je vrlo

oputena, tako da je ovaj princip u potpunosti ispunjen.

specijalizacija posla bazirana je na formalnoj obuci svi tehniki
lanovi timova su vrlo usko specijalizirani i formalno obueni za rad

na svojim projektima, tako da je i ovaj princip ispunjen.

tendencija grupiranja strunjaka u funkcionalne cjeline, ali sa
tendencijom rasporeivanja u malim, trino projektnim timovima
koji rade svoj posao i ovaj je princip ispunjen samom primjenom

Scrum metodologije.
oslanjanje na ureaje za vezu za poticanje meusobnog usklaivanja
je kljuni mehanizam za koordinaciju unutar i izmeu tih timova
koritenjem razliitih vrsta komunikacijskih ureaja i softvera (Skype,
MSN Messenger...) ispunjen je i ovaj princip.

Strana 11 od 13

3. ZAKLJUAK
Date su osnovne informacije o organizacionim strukturama sa akcentom na
Mintzbergovoj klasifikaciji modela organizacionih struktura. Data je kratka
biografija samog profesora Henrija Mintzberga i ukratko je teoretski objanjena
njegova klasifikacija modela organizacionih struktura.
Izneseni su osnovni podaci o jednoj meunarodnoj kompaniji nazvanoj SDK,
Inc. sa sjeditem u Sjedinjenim Amerikim Dravama, sa podrunicama irom
svijeta, pa i u Bosni i Hercegovini. Takoer, prikazana je osnovna organizaciona
struktura navedene kompanije, sa prikazanim primjerom organizacije ureda u Bosni i
Hercegovini.
Na osnovu iznesenih podataka prikupljenih od kompanije SDK, Inc., te
njihovom usporedbom sa teoretskim modelima koje je definisao profesor Mintzberg,
a koji su takoer objanjeni u ovom dokumentu, praktino je dokazano da je mogue
prepoznati neki od modela iz Mintzbergove klasifikacije modela organizacionih
struktura na primjeru meunarodne kompanije sa ispostavom u Bosni i Hercegovini,
ime je i dokazana radna hipoteza.

Strana 12 od 13

4. IZVORI I LITERATURA
Knjige:
1.Rifet ogi: "Organizovanje kao menaderska funkcija", Ekonomski
fakultet Univerziteta u Zenici, 2008.
2. ugaj, M., J. ehanovi, M. Cingula: Organizacija, II. izmijenjeno i
dopunjeno izdanje, TIVA i
FOI, Varadin, 2004.
3. Zakon o trgovakim drutvima, Narodne novine, broj 111/1993., Zagreb
Grafikoni:
Grafikon 1- est sastavnih dijelova organizacije..............................................3
Slike:
Slika 1- Prof. Henry Mintzberg........................................................................2
Slika 2- Organizaciona struktura SDK, Inc. ured u BiH...................................8
Slika 3- ema tipinog developerskog tima......................................................8

Internet izvori:
1. "Henry Mintzberg", pristupljeno 18. marta 2012,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Mintzberg>
2. "Methods of Mintzberg Configurations", pristupljeno 18. marta 2012,
<http://www.12manage.com/methods_mintzberg_configurations.html>
3. "Mintzbergs Model on Organisational Structures: Five Parts", pristupljeno 18.
marta 2012,
<http://www.lindsaysherwin.co.uk/guide_managing_change/html_change_strategy/07_mintzberg.htm
>

Strana 13 od 13