bootcamp

bootleg
(Thai translation ฉบับภาษาเทย)

d.
Check this out —
It’s the d.school bootcamp bootleg.
คู่มือเล่ มนีเ้ ขียนและรวมรวมขึน้ เพื่อเป็ นคู่มือในการช่ วยนากระบวนการ Design
Thinking ไปใช้ งานจริ ง คูมืไ อนีๅ฼ปใ นคูมื
ไ อทีเไ มเด
ไ ฿ช
ๅ ๅสาหรับ฽คการอ
ไ านร
ไ ฽ต฼หมาะ
ไ
สาหรับการนาเป฿ชๅ฽ละทดลองจริงดวยตั ๅ วทาน฼องร
ไ ฼ราคัดสรรขันๅ ตอน฽ละวิธกี าร
ออก฽บบทีสไ าคัญจากกระบวนการร Design Thinking มารวมรวม฿นคูมื ไ อฉบับนีๅร ซึไง
กระบวนการ฽ละวิธก ี าร฼หลานี
ไ ๅ฼ปใ น฼ครือ
ไ งมือทีชไ ไ วย฼สริมสรางร
ๅ 7 ทัศนคติร (กลาวถึ
ไ ง
฿นหนๅาถัดเป) ทีส
ไ าคัญตอมุ
ไ มมองของนักออก฽บบ฼พือ ไ การ฼ปลีย
ไ น฽ปลง

คู่มือฉบับนีย้ ังอยู่ในขัน้ ตอนการพัฒนา ฾ดย฼ราเดถอดความรู

ๅ จากการสอนวิ
ๅ ชาร
“Design Thinking Bootcamp” ซึไง฼ปใ นวิชาขัน ๅ พืน ๅ ฐานของ฼ราร มาพัฒนาจากคูมื ไ อ
ฉบับ฽รกทีเไ ด฼ขี ๅ ยนขึน ๅ ฼มือ
ไ ปี ร 2009 ฾ดยเดน ๅ าสิไ งที฼ไ ราเด฼รี
ๅ ยนรูจากการสอนมาปรั
ๅ บ
฼นืๅอหาบางสไวน฽ละ฼พิม ไ ฼ครือ
ไ งมือ฽ละวิธก ี าร฿หมโ฼ข ไ ามาร
ๅ นอกจากนีๅ฼นืๅอหาการ฼รียนรูๅ
฿นคูมื
ไ อนีๅยงั ฼กิดจากการรวบรวม฽ละถอดความรูจากบุ ๅ คคล฽ละองคกรที
่ ฽ ไ ตกตาง
ไ
หลากหลายทังๅ ผูๅทีท ไ างาน฼กีย ไ วของกั
ๅ บทางสถาบันร d.school ฾ดยตรง฽ละผูๅทีท ไ างาน
ออก฽บบอยู฿นที ไ ทไ ห ีไ ไางเกลออกเป ทางคณะทางานสถาบันร d.school จึงขอขอบคุณ
ทุกทานที
ไ ม
ไ ส
ี ไ วนร วม฿นการท
ไ า฿หๅคูมื
ไ อ฼ลมนี
ไ ๅ฼กิดขึน ๅ เดๅ

ทุกคนสามารถเข้ าถึงและแบ่ งปั นคู่มือฉบับนีก้ ับผู้อ่ ืนโดยไม่ มีค่าใช้ จ่าย ฽ละ฼ราหวัง

วาทุ
ไ กทานจะเด
ไ ประ฾ยชน
ๅ ฿นการน
่ าความรูๅทีเไ ดเป฿ช
ๅ ๅงานจริงร ฼ราขอ฼พียง฿หๅทุก
ทานท
ไ าตามขอบั
ๅ งคับทีบ
ไ ญ
ั ญัตเิ ว฿นร
ๅ Creative Commons license (Attribution-
NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License) ทีรไ ะบุการ฿ชๅงาน฼พือ ไ ฼ปใ น
การศึ กษา฽ละ฿หๅกับสาธารณะร ผูอ ๅ านสามารถศึ
ไ กษาขอบั
ๅ ญญัต฼ิ พิม
ไ เดที
ๅ รไ
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/

ทาง฼รายินดีทจีไ ะรับฟังคา฽นะนา฽ละความคิด฼หใ นตอคู ไ มื ไ อฉบับนีๅร กรุณา฽บงปั ไ น

฼รือ
ไ งราวจากการ฿ชๅคูมืไ อ฿นการปฏิบต ั งิ านจริงร เมว ไ าจะ฼ปใ
ไ นสไวนที฼ไ ปใ นประ฾ยชนร่
ควรปรับปรุงร หรือ฽มกระทั
ๅ งไ วิธก
ี าร฿หมที ไ ท
ไ านเด
ไ ค
ๅ นพบด
ๅ วยตั
ๅ ว฼องร ฼ขียนหา฼ราเดที ๅ :ไ
bootleg@dschool.stanford.edu

ขอบคุณ,
The d.school
A note to the Stanford d.school team and readers—
ข้ อความถึงทีมงาน Stanford d.school และผู้อ่าน
Thank you the Stanford d.school team for letting us translate the d.school
bootleg bootcamp in Thai. This translation of the d.school bootcamp
bootleg is a collective effort from a group of Stanford Alumni who have
taken classes at the Stanford d.school as well as design thinking
practitioners in Thailand who have all benefited from applying the Design
Thinking process to tackle both social impact and business challenges. This
effort is an attempt to make this tool more accessible to the Thai audience.

We hope that the Thai translation of the d.school bootcamp bootleg will be
valuable to our Thai audience and if there is anything that could be better
improved please e-mail to share your feedback at bootlegthai@gmail.com.

Thank you!

Viria Vichit-Vadakan +
Translators & Editors team

ขอขอบคุณร ทีมงานจากร d.school มหาวิทยาลัย Stanford ทีเไ ด฿ห ๅ ๅความเววาง฿จ

ๅ
฿นการ฽ปลคูมืไ อร Design Thinking คู มื
ไ อฉบั บ นี ๅ ฼ ปใ นความร วมมื
ไ อ จากศิ ษย ฼กาจาก
่ ไ
มหาวิทยาลัยร Stanford ฽ละกระบวนกรทีเไ ดรัๅ บ ประ฾ยชน จากการน
่ ากระบวนการร
Design Thinking เปปรับ฿ชๅ฿นสไวนการทางาน฿นการ฽กปั ๅ ญหาทังๅ ฾จทยทางสั
่ งคม
฽ละทางธุรกิจ

฼ราหวัง฼ปใ นอยางยิ
ไ งไ วาคู
ไ มืไ อการ฽ปลฉบับนีๅจะ฼ปใ นประ฾ยชนส่ าหรับทานผู
ไ ๅอาน
ไ ฽ละหาก
ทานผู
ไ ๅอานมี
ไ คา฽นะนาอยางเรสามารถติ
ไ ดตอ฼พื
ไ อ
ไ ฽สดงความคิด฼หใ นเดที
ๅ รไ
bootlegthai@gmail.com

ขอบคุณ,

วิรย
ิ าร วิจต
ิ รวาทการร
+ ทีมงานผู฽ปล฽ละผู
ๅ ฼รี
ๅ ยบ฼รียง
A thank you note to translators and editors—
ข้ อความขอบคุณผู้แปลและผู้เรี ยบเรี ยง
Thank you to all our translators and editors. This translation would not have been
successful without the help of our committed translators and editors.
ขอขอบคุณผู฽ปล฽ละผู
ๅ ฼รี
ๅ ยบ฼รียงทุกทานร
ไ คูมื
ไ อการ฽ปลชุดนีๅจะเมสามารถ฼กิ
ไ ดขึนๅ เดหากเม
ๅ เด
ไ ๅ
รับความชไวย฼หลือ฽ละความตังๅ ฿จจากผูๅ฽ปล฽ละผูๅ฼รียบ฼รียงทุกทาน
ไ

ผู้แปล Translators
วิรยิ าร วิจต
ิ รวาทการ Viria Vichit-Vadakan
฼มษร่ ศรีพฒ ั นาสกุล May Sripatanaskul
กวีวุฒริ ฼ตใมภูวภัทร Kaweewut Temphuwapat
ชูวญ ิ ญาณ ่ จิตติกุลดิลก Chuwinya Chittikuladilok
ปณิธต ิ าร วิทยศรี฼จริญ Panithita Vithayasricharoen
ปิ ธนร วิทยศรี฼จริญ Pete Vithayasricharoen

ผู้เรียบเรียง Editors
วีระพงศ่ร ฾ก Werapong Goo
พราวพรรณรายร มัลลิกะมาลยร่ Prowpannarai Mallikamarl
฽พรวาร สาธุธรรมร Praewa Satutum
กิตติศักดิร่ ปัญญาจิรกุลร Kittisuk Panyajirakul
ชัญญา ปัญญากาพล Chanya Punyakumpol
พีรณัฐร ศรีตม ั ภวา Piranut Sritumpawa

ขอขอบคุณหนไวยงาน G-Lab, ALA, ฽ละร TSEO ทีท ไ างานรวมกั

ไ น฿นการขยายคูมื
ไ อการ฽ปล
ฉบับนีๅ฿หๅ฼กิดผลประ฾ยชน฿นวงกว
่ าง
ๅ
Thank you our partners G-Lab, ALA, and TSEO for helping to spread
awareness of d.school bootleg bootcamp Thai translation

Partners
ศูนยนวั
่ ตกรรมสั งคมร G-Lab วิทยาลัย฾ลกคดีศึกษาร มหาวิทยาลัยธรรมศาสศตรร่
(G-Lab, School of Global Studies, Thammasat University) www.sgs.tu.ac.th,
Asian Leadership Academy (ALA) www.asianleadershipacademy.com, ฽ละ
สานักงานสราง฼สริ
ๅ มกิจการ฼พือ
ไ สั งคมร (Thai Social Enterprise Office) www.tseo.or.th
 สืไ อ฿หๅ฼หใน฾ดยเมต ไ ๅองบอก
สืไ อสารความคิดเดอย ๅ ไางมี พ ลัง฽ละมีความหมายดวยการ
ๅ
สรางประสบการณ
ๅ ผ
่ ไานสื ไ อ รู ป ภาพ฽ละการ฼ล า฼รื
ไ อ ไ งทีส
ไ นุ ก
฽ละ฼ปใ นประ฾ยชนร่

฿หๅความสาคัญกับการ฼ขา฿จกลุ ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย ตังๅ กรอบปัญหา฿หๅชัด
การ฼ขา฿จคนหรื
ๅ อ กลุ
ม฼ป
ไ ๅ าหมายอย างลึ
ไ กซึงๅ ฾ดย สรางกรอบวิ สัยทัศนร่ วมที ช
ไ ด
ั ฼จน฼พือไ
ๅ ไ
การ฼อา฿จ฼ขามา฿สไ฿จ฼รา฽ละการฟังความคิด฼หใน กระตุนการออกความคิ ด ฼หใ น ทีสไ รางสรรค
ๅ ๅ ่
จากกลุม฼ป ไ ๅ าหมายตลอดทังๅ กระบวนการออก฽บบ ตอ฾จทย ที
ไ ่ ทไ ๅาทาย
฼ปใ นพืน ๅ ฐานทีส
ไ าคัญ฿นการออก฽บบทีด ไ ี

฿หๅความสาคัญกับการทดลอง คานึงถึงทังๅ กระบวนการ

การสรางตั
ๅ วตน฽บบร
ๅ prototype เมเด ไ ท ๅ า฼พียง รูๅวา฼ราอยู
ไ ตรงเหน฿นกระบวนการออก฽บบร
ไ
฼พือ
ไ พิสูจนเอ฼ดี
่ ยของคุ ณ ฼ทานั
ไ ๅ นร ฽ต ฼ราสร
ไ าง
ๅ ฼รากาลัง฿ชๅวิธก ี ารอะเร฿นขัน ๅ ตอนนัๅนร ฽ละ
฽บบจาลอง฼พือ ไ การคิดตอยอด฽ละ฼รี
ไ ยนรูๅ฼กีย
ไ วกับ ฼ปๅาหมายที฼ไ ราตองการคื
ๅ ออะเร
เอ฼ดียของ฼รามากขึน ๅ ระหวางกระบวนการ
ไ
การสรางร ๅ Prototype ฼ปใ นขัน ๅ ตอนสาคัญทีค ไ วร
นามาบูรณาการ฿ชๅตลอดทังๅ กระบวนการ
สรๅางสรรคนวั ่ ตกรรม

฼นๅนการลงมือทา การรวมมื
ไ อรวม฿จ
ไ
กระบวนการร Design Thinking ฼ปใ น รวมตัวนวัตกรทีม ไ ป
ี ระสบการณร่ พืน
ๅ ฼พ฽ละ
กระบวนการที฼ไ นๅนการ฼รียนรูจากการลงมื
ๅ อทา ทัศนคติท฽ีไ ตกตางหลากหลายร
ไ ฼พือ
ไ
มากกวาการคิ
ไ ด฼พียงอยาง฼ดี
ไ ยวร สรๅางสรรคมุ
่ มมอง฽ละนวัตกรรม฿หมโร ไ ทีก
ไ อ
ไ
ตัวจากความหลากหลายของทีม

d.mindsets
 MODE
MODE

฼ขา฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย

การเข้ าใจกลุ่มเป้าหมาย คืออะไร

การ฼อา฿จ฼ขามา฿สไ฿จ฼ราร หรือร การ฼ขา฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย empathy ฼ปใ นพืน
ๅ ฐานทีส
ไ าคัญ฿นกระบวนการร
Design Thinking

฼ราสามารถทาเด฾ดย
ๅ
- การสังเกตการณ์ คือการสั ง฼กตพฤติกรรม฽ละชีวต
ิ ความ฼ปใ นอยูของกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฿นสภาพ฽วดลอมจริ
ๅ ง
- การมีส่วนร่ วมและการพูดคุย คือการพูดคุยสรๅางปฏิสัมพันธ฼พื
่ อ ไ ฼รียนรูๅจากกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฾ดยอาจ฼ปใ นการนัด
สั มภาษณหรื
่ อการ฽วะ฼ยีย
ไ มอยางสั
ไ ๅ นโ฾ดยเมเดไ ๅบอกลวงหน
ไ ๅ ากใเดๅ
- ร่ วมประสบการณ์ จริ ง คือการ฼ขาเปสั
ๅ มผัส ประสบการณ ฼ดี
่ ยวกับทีก
ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายสั มผัส฿นบริบทจริง

ทาเมตอง฼ข
ๅ า฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย?
หนๅาทีส
ไ าคัญของ฼ราคือการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายที฼ไ ราออก฽บบ฿หๅ ฼นืไองจากปัญหาที฼ไ ราพยายาม฽กเขส ๅ ไ วน฿หญไ
เม฿ช
ไ ไ ปัญหาของตัว฼รา฼อง฽ต฼ปใ
ไ นปัญหาของผูๅอืน
ไ ร ดังนัๅนการทีจไ ะออก฽บบหรือพัฒนาชีวต ิ ความ฼ปใ นอยูของ
ไ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฼ราจึงตองมี
ๅ ความ฼ขๅา฿จอยางลึ
ไ กซึงๅ วากลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายของ฼ราคือ฿คร฽ละสิไ งทีพไ วก฼ขาตองการหรื
ๅ อ฿หๅ
ความสาคัญคืออะเร

การสั ง฼กตพฤติกรรมของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายหรือผูๅ฿ชๅ฿นสภาพ฽วดลอมจริ ๅ งชไวย฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จความรูๅสึ กร ความคิดร ความ

ตองการ฽ละการตั
ๅ ดสิ น฿จของพวก฼ขาเดดี ๅ ขน ึๅ ร การสั ง฼กตทา฿หๅ฼รามอง฼หในประสบการณของกลุ ่ ม฼ป
ไ ๅ าหมายเดดี ๅ
ยิงไ ขึน
ๅ จากการกระทา฽ละคาพูดร ซึงไ จะทา฿หๅคุณสามารถ฽ปลความหมายทีจ ไ บ
ั ตองเม
ๅ เด
ไ จากประสบการณ
ๅ ฼หล
่ านัไ ๅน
เปสูไความ฼ขๅา฿จทีถ ไ อง฽ท
ไ ๅยิงไ ขึน
ๅ ร ความ฼ขๅา฿จทีล ไ ก
ึ ซึงๅ ถึงพฤติกรรมของผูๅ฿ชๅ฼หลานี ไ ๅนาเปสูไการสรๅางสรรคนวั ่ ตกรรมทีไ
สามารถ฽กๅปัญหาของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายเดอย ๅ างมี
ไ ประสิ ทธิภาพร อยางเรกใไ ดคี วาม฼ขๅา฿จอยางลึ
ไ กซึงๅ ฼ปใ นสิไ งที฼ไ กิดขึน
ๅ เดๅ
ยากกวาที ไ ค ไ ุณคิดร ฼พราะจิตของ฼รามักจะกรองขๅอมูลทีส ไ าคัญบางอยไางทิงๅ เป฾ดยที฼ไ ราเมเด ไ ตั
ๅ งๅ ฿จร ดังนัๅน฼ราควรทีไ
จะ฼รียนรูทีๅ จ ไ ะมอง฾ลกดวยมุ
ๅ มมองทีสไ ด฿หม฽ละ฿จที
ไ ฼ไ ปิ ดกวๅางร -- ฼ราสามารถพัฒนาความสามารถนีๅผาน฼ครื ไ อ
ไ งมือ
฽ละกระบวนทรรศนของร ่ human-centered design

นอกจากนีๅร การ฼ขๅาเปคลุกคลีกบ ั กลุม฼ปไ ๅ าหมายกใ฼ปใ นอีกสิไ งหนึไงทีสไ ามารถทา฿หๅ฼ราเดรูๅ ๅถึงคานิ

ไ ยม฽ละความคิดของ
พวก฼ขาเดดี ๅ ขน ึๅ ร ฿นบางครังๅ ตัวกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼องอาจเมรูไ ๅชัดถึงคานิ ไ ยม฽ละความคิดของตน฼องร การ฼ขๅาเปคลุกคลี
กับผูๅ฿ชๅอยาง฿กล
ไ ชิ
ๅ ดสามารถทา฿หๅ฼ราคนพบความคิ
ๅ ด฽ละความรูๅสึ กทีซ ไ ไ อนอยูเด
ไ อย
ๅ างน
ไ ไ าประหลาด฿จร ฼รือ ไ งราวทีไ
พวก฼ขา฼ลา฼ปใ
ไ นตัวบงบอกถึ ไ งความ฼ชือ ไ ของพวก฼ขาเด฼ปใ ๅ นอยางดีไ ร (ถึง฽มว ๅ ามั
ไ นจะ฽ตกตางกั
ไ บสิไ งที฼ไ ขาทาจริงโ) การ
ออก฽บบทีด ไ ฼ี กิดขึนๅ จากการ฼ขๅา฿จอยางถ ไ อง฽ท
ไ ๅถึงคานิ
ไ ยม฽ละความ฼ชือ ไ ของผูๅ฿ชๅนีไ฼อง

฼รา฼ขาเปคลุ
ๅ กคลี฼พือไ ร (ํ) คนหาความต
ๅ องการที
ๅ พ
ไ วก฼ขาอาจจะรูหรื ๅ อเมรูไ ตั
ๅ วร ๎ ชีน
ๅ าวิถก
ี ารพัฒนานวัตกรรมร
๏ ฼ขๅา฿จวากลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายที฿ไ ชไคือ฿ครร ๐ คนพบอารมณ
ๅ ที
่ ฼ไ ปใ นรากฐานของพฤติกรรมของกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย
นอกจากการคุย฽ละสั ง฼กตผูๅ฿ชๅ฽ลวร ๅ ฼ราควรจะ฼ขๅาเปลองสั มผัสประสบการณ฾ดยตรง฿น฼รื
่ อ
ไ งที฼ไ รากาลังพยายาม
฽กเขร
ๅ ฼พือ
ไ ทีจไ ะชไวย฿หๅ฼รา฼ขา฿จสถานการณ
ๅ ฽ละสภาพ฽วดล
่ อมที
ๅ ผ
ไ ฿ช
ๅู ๅของ฼ราพบ฼จออยูอย
ไ างลึ
ไ กซึงๅ ยิงไ ขึน
ๅ
:: 1 ::
 MODE
ตังๅ กรอบปัญหา

การตัง้ กรอบปั ญหา คืออะไร

การตังๅ กรอบปัญหา (define) ฼กิดขึน ๅ ฼มือไ ฼ราสั ง฼คราะหสิ่ ไ งทีเไ ดๅคนพบจากขั
ๅ น
ๅ ตอนการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร
empathize เปสูไความ฼ขๅา฿จทีล ไ ก
ึ ซึงๅ ฽ละความตองการที
ๅ ฽
ไ ทๅจริงของพวก฼ขา ฼ปๅาหมายสาคัญของการตังๅ กรอบปัญหา
คือการทาความ฼ขา฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละบริบทของปัญหา฿หๅเดละ฼อี ๅ ยดมากยิงไ ขึน
ๅ ร ฽ละนาความ฼ขา฿จที
ๅ ล
ไ ก
ึ ซึงๅ นีๅมาตังๅ
฾จทยปั ่ ญหาทีน
ไ าเปสูไการลงมือปฏิบต ั ริ (actionable problem statement) ซึงไ กรอบปัญหานีๅควรจะ฼นๅนเปทีไ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายที฼ไ ฉพาะ฼จาะจง฽ละสิไ งทีเไ ด฼รี
ๅ ยนรูจากการ฼ข
ๅ าเปคลุ
ๅ กคลีทาความ฼ขา฿จกั
ๅ บกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼หลานี
ไ ๅ

ดังนัๅนร ฽ทนทีส ไ ั ก฽ตวไ าตั

ไ งๅ ฾จทยปั ่ ญหาขึน ๅ มา฼พือ
ไ จะทาอะเรบางอยางร ไ ฼ราควรตังๅ กรอบปัญหาบนพืน ๅ ฐานของความรูๅ
ความ฼ขๅา฿จจากการเดเป฿ช ๅ ๅประสบการณร่ วมกั ไ บกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย ฾จทยปั่ ญหาทีต
ไ งๅั ขึน
ๅ อยางมี
ไ ความหมาย฽ละความ
฼ขา฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายอยางลึ ไ กซึงๅ นีๅ฼ปใ นรากฐานสาคัญทีจ ไ ะชไวย฿หๅ฼ราประสบความสา฼รใจ฿นกระบวนการการออก฽บบ
วิธก ี าร฽กปั
ๅ ญหา

ทาไมต้ องตัง้ กรอบปั ญหา

การตังๅ กรอบปัญหา฼ปใ นหัว฿จหลัก฿นกระบวนการออก฽บบ฼พราะมันชไวย฿หๅ฼รามอง฼หใน฾จทยปั ่ ญหาสาคัญที฼ไ ราจะ
มุง฼น
ไ ๅ น฿นการ฽ก เขเด
ๅ อย
ๅ ไ างชั
ด ฼จนร ฿นหลายกรณี ฼ ราอาจจะต องปรั
ๅ บ ฾จทย ปั
่ ญหา฿หม หลั
ไ ง จากเด ฼พิ
ๅ ม
ไ พูนความ
฼ขา฿จ฿หม
ๅ ร
ไ โร ทีลไ ก
ึ ซึ ง
ๅ มากขึ น
ๅ ระหว างกระบวนการออก฽บบของ฼ราร
ไ กรอบปั ญหาที ต
ไ ง ๅ ั อย าง฼ฉพาะ฼จาะจง฽ละมี
ไ
ความหมายจะ฼ปใ นสิไ งทีช ไ ไ วยกระตุนการคิ
ๅ ดคนเอ฼ดี
ๅ ยสรางสรรค
ๅ ฿นการหาทางออก฿ห
่ ๅปัญหาตอเป ไ

กรอบปัญหาทีด
ไ ค
ี อ
ื ฾จทยปั
่ ญหาทีรไ

• ฾ฟกัสขอบ฼ขตของปัญหา฿หๅพุงเปทีไ ป
ไ ระ฼ดในทีส ไ าคัญ
• สามารถจุดประกายเอ฼ดียจากคน฿นทีม
• ฼ปใ นจุดอางอิ
ๅ งสาหรับการประ฼มินเอ฼ดียตางโเด
ไ ๅ
• สามารถทา฿หๅสมาชิก฿นทีมคิด฽ละตัดสิ น฿จดวยตน฼องเด ๅ เปคู
ๅ ขนานกั
ไ นเดๅ
• ฼ปิ ดกวางต
ๅ อการระดมความคิ
ไ ด ฾ดยค าถามที ข
ไ น
ึ ๅ ต นด
ๅ ๅ วยร ฼ราจะ. . .เด อย
ๅ างเร
ไ how might we…?
• สามารถจับ฿จคนที฼ไ ราพบ฼จอ
• ชไวยวางขอบ฼ขตการทางานที฼ไ ปใ นเปเด฿น฼วลาที
ๅ ม
ไ อ
ี ยูอย
ไ างจ
ไ ากัดร เมกวไ างจน฼กิ
ๅ นเป
• ชไวยชีน ๅ า฽นวทางการสรางนวั
ๅ ต กรรมร

:: 2 ::
 MODE
ระดมความคิด

การระดมความคิดร คืออะเร
การระดมความคิด (ideate) คือขัน ๅ ตอน฿นกระบวนการออก฽บบซึงไ ฼นๅนเปทีก ไ ารสรางสรรค
ๅ เอ฼ดี
่ ยทีจไ ะตอบ฾จทย ่
ปัญหาที฽ ไ ตกตางหลากหลายรวมเปถึ
ไ ง ความคิ ด ฽ปลก฿หม จาก฽นวคิ
ไ ด ฼ดิ
ม โร กระบวนการนี ฼
ๅ ปใ นขัน
ๅ ตอนที฼ไ รา฼นๅน
การร ฼ปิ ดกวาง ๅ ส าหรับ ความ฼ปใ นเปเด ฿หม
ๅ โร
ไ ฼ราเมควรจ
ไ ากัด ขอบ฼ขตความคิ ด ของตั ว ฼องด วยความกั
ๅ ง วล฿น
ตัว฽นวคิด฽ละผลลัพธสุ ่ ด ท ๅ าย฿นขั น
ๅ ตอนนี ร
ๅ ฼ป ๅ าหมายของการระดมความคิ ด คือ การเด ทั
ๅ ง
ๅ ร ปริ ม าณ ฽ละร
ความหลากหลาย ของความคิดวิธก ี าร฽กปั ๅ ญหาตางร ไ โ฿หๅมากทีสไ ุด
เอ฼ดียทีเไ ดจากการระดมความคิ
ๅ ด฿นขัน ๅ ตอนนีๅร สามารถนาเปสรางตั ๅ วตน฽บบร
ๅ prototype) ฼พือ ไ ฿หๅ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายเด ทดลองจริ
ๅ ง ฿นขั
น
ๅ ตอนถั ด เป

ทาเมถึงตองระดมความคิ
ๅ ด
การระดมความคิด฼ปใ นสะพาน฼ชือไ มระหวางการตี
ไ กรอบปัญหาเปสูไการสรางสรรค
ๅ หาหนทาง฽ก
่ เขปั
ๅ ญหาร
solutions สาหรับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฼รา฿ช ๅ การระดมความคิ
ด ฿นรู ป ฽บบที ห
ไ ลากหลาย฼พื
อ ไ

• กาวข
ๅ ามทางออก฼ดิ
ๅ มโหรือ solution ทีช ไ ด
ั ฼จนอยู฽ล
ไ วเปสู
ๅ ไ การสรางนวั
ๅ ตกรรม฿หมโไ
• ฿ชๅมุมมองความคิด฽ละจุด฽ขใงที฽ ไ ตกตางต
ไ างหลากหลายของคน฿นที
ไ ม ฿หๅ฼ปใ นประ฾ยชน่
• คนพบความ฼ปใ
ๅ นเปเด ฿หม
ๅ โร
ไ ที
เ ไ มคาดคิ
ไ ด มาก อน
ไ
• สรางสรรค
ๅ ความคิ
่ ด฿หมโรไ ที฼ไ นๅนทังๅ การเดปริ ๅ มาณความคิดทีมไ าก฽ละมีความหลากหลายสูง

เมวไ า฼ราจะ฿ช
ไ ๅวิธก
ี าร฿ดกใตาม฿นการระดมความคิดร สิไ งทีส
ไ าคัญทีส
ไ ุดคือ฿หๅมีความ฼ขๅา฿จชัด฼จนวาร
ไ ขัน
ๅ ตอนเหน
ทีท
ไ มี งานกาลัง฼นๅนการระดมความคิด฿น฼ชิงปริมาณร ฽ละขัน ๅ ตอนเหนทีท ไ างทีมกาลังประ฼มินคุณภาพของเอ฼ดีย
ทังๅ หลายร ฼ราควรจัด฽จงขัน ๅ ตอน฿หๅ฽ยกกันอยางชั
ไ ด฼จนร

:: 3 ::
 MODE
ตน฽บบ
ๅ

ต้ นแบบ คืออะไร
การสรางต ๅ น฽บบร
ๅ (prototype) คือการ฽ปลงความคิดออกมา฽สดง฿หๅ฼ปใ นรูปธรรมร ซึงไ อาจอยู฿นรู ไ ป฽บบทาง
กายภาพ฿ดกใเดที ๅ ส
ไ ามารถมอง฼หใ น หรื
อ สั ม ผั
ส เด ร
ๅ ฼ช ไ นร การสื ไ อ สารผ านกระดาษ฾น
ไ ๅ ตร Post-It การ฽สดงละครร
พืนๅ ทีรไ วัตถุสไิ งของร อิน฼ตอร฼ฟส ่ หรือ฽ม฽ต ๅ การ฼ขี
ไ ยนสตอรีบ ไ อรดร ่ ฾ดยความละ฼อียดของตน฽บบที ๅ ส
ไ รๅางขึน
ๅ ควร
ลอเปกั
ๅ บความกๅาวหนๅาของ฾ครงการหรือกระบวนการออก฽บบเดอย ๅ าง฼หมาะสมร
ไ ร ฾ดย฿นชไวง฽รกนัๅนร ควร
สรๅางตน฽บบอย
ๅ างหยาบที
ไ สไ รๅางขึน
ๅ เดอยๅ างรวด฼รใ
ไ วขึน
ๅ มากอนร
ไ ฼พือ
ไ ทีจ ไ ะเดสามารถ฼รี
ๅ ยนรูๅเดตั
ๅ งๅ ฽ต฼นิ
ไ ไนโ฽ละ
พิจารณาความ฼ปใ นเปเดอื ๅ น
ไ โทีห ไ ลากหลาย

ตน฽บบจะประสบความส
ๅ า฼รใจทีส
ไ ุดกใตอ฼มื
ไ อ ไ ร ผูๅคนร ทีมออก฽บบร ผูๅ฿ชๅร ฽ละคนอืน ไ โ สามารถสั มผัส
ประสบการณ฽ละมี ่ ปฏิสัมพันธกั
่ บตัวตน฽บบเด
ๅ รๅ ร สิไ งทีเไ ด฼รี
ๅ ยนรูๅจากประสบการณดั่ งกลาวจะก
ไ อ฿ห
ไ ๅ฼กิดความ
฼ขๅา฿จทีล
ไ ก
ึ ซึงๅ ยิงไ ขึน
ๅ ร ฽ละสามารถนาเปสูไหนทาง฽กๅปัญหาทีม ไ ป
ี ระสิ ทธิภาพ

ทาไมเราถึงสร้ างต้ นแบบ

฾ดยทัวไ เป฽ลวรๅ ฼รามักนึกถึงการสรๅางตน฽บบ฿น฽ง ๅ ของการทดสอบ฼ชิ
ไ งฟังกชั ่ ไนหรือการ฿ชๅงานร อยางเรกใไ ตามร
฼ราสามารถสรางต ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ ฼หตุผลอืน ไ โเดดั ๅ งตอเปนี
ไ ๅร
• การสร้ างความเข้ าใจกลุ่มเป้าหมาย empathy gaining): การสรางต ๅ น฽บบ฼ปใ
ๅ น฼ครือไ งมือสาหรับการสราง
ๅ
ความ฼ขา฿จปั
ๅ ญ หา฽ละกล ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฿ห ๅ ลึ กซึ ง
ๅ ยิ
ง
ไ ขึ น
ๅ ร ฽ม กระทั
ๅ ง
ไ ตั
ง
ๅ ฽ต ขั
ไ น
ๅ ตอนก อนที
ไ จ
ไ ะสร างหนทาง฿นการ
ๅ
฽กปัๅ ญหาร (Pre-solution phase)
• การสารวจ (exploration): สรางต ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ การคิด ผานการสร ไ าง฽บบจ
ๅ าลองความคิดหลายโ฽บบ฼พือ ไ ทา
การ฼ปรียบ฼ทียบการตอบ฾จทยความต ่ องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร
• การทดสอบ (testing):ร สรางต ๅ น฽บบร
ๅ ฽ละบริบท฽วดลอมของต ๅ น฽บบ
ๅ ฼พือ
ไ ทดสอบ฽ละขัด฼กลาหนทาง
฽กปั ๅ ญหารวมกัไ บผูๅ฿ชๅร
• การสร้ างแรงบันดาลใจ (inspiration): ฼ราสามารถสราง฽รงบั ๅ นดาล฿จ฿หๅกับผูอื ๅ น
ไ ฼ชไนสมาชิก฿นทีมร
ลูกคาร ๅ ผูๅ฿ชๅร นักลงทุน ฾ดยการสรๅางตน฽บบที ๅ ส
ไ ืไ อถึงวิสัยทัศนของ฼รา
่

฼ราสรๅางตน฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ :
• การเรี ยนรู้ : การสืไ อความหมายทางภาพสามารถสืไ อความหมายเดมี ๅ ประสิ ทธิภาพกวาตั ไ วหนังสื อ฽ละคาอธิบายร
หากภาพหนึไงภาพสามารถสืไ อความหมายเด฼ท ๅ ากั
ไ บหนึไงพันคาร ตน฽บบหนึ ๅ ไงชิน
ๅ กใสามารถสืไ อความหมายเดๅ
฼ทากั
ไ บรูปภาพหนึไงพันรูป
• การแก้ ไขข้ อขัดแย้ ง: ตน฽บบ฼ปใ
ๅ น฼ครือ
ไ งมือทีท
ไ รงพลังทีช ไ ไ วย฿นการระดมความคิดร ฽ละการขจัดความ
คลุม฼ครือ฽ละสรๅางความชัด฼จน฿นการสืไ อสารร
• การเริ่ มบทสนทนา: ตน฽บบช ๅ ไ วย฿นการจุดประกาย฿หๅ฼กิดบทสนทนาทีห ไ ลากหลายรวมกั ไ บกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร
• การล้ มเหลวที่รวดเร็ วโดยไม่ เจ็บตัว: การสรางต ๅ น฽บบอย
ๅ างหยาบขึ
ไ น
ๅ มาก อนร
ไ ช ไ วย฿ห ๅ สามารถทดสอบเอ฼ดี ย
จานวนมากเด฾ดยเมๅ ฼สี
ไ ย฼วลา฽ละ฼งินมากนัก฿นชไวง฼ริม ไ ตน ๅ
• กระบวนการพัฒนาหนทางแก้ ไขปั ญหา: การสรางต ๅ น฽บบช
ๅ ไ วย฿หๅคุณสามารถยอยปั ไ ญหา฿หญ฿ห ไ ๅมีขนาด฼ลใก
ลงร ฽ละจัดการเดงๅ ายขึไ น
ๅ

:: 4 ::
 MODE

ทดสอบ

การทดสอบคืออะไร
การทดสอบคือ฾อกาส฿นการปรับปรุง฽ละพัฒนาเอ฼ดียของ฼รา฿หๅดียงไิ ขึน ๅ ร ขันๅ ตอนนีๅ฼ปใ นกระบวนการที฼ไ กียไ วขๅองกับ
การพัฒนา฽ละปรับ฽กอย ๅ างเม
ไ หยุ
ไ ดนิไงร Iterative ฾ดยการนาตน฽บบที
ๅ ม
ไ ค
ี วามละ฼อียดตาไ มาทดลองกับ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฿นบริบทจริงหรือ฼สมือนจริง฼พือไ ทดสอบวไาความ฼ขๅา฿จของ฼รา฼กีย ไ วกับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายถูกตองหรื
ๅ อเมรไ
ทังๅ นีๅ฼ราควรสรางต
ๅ น฽บบราวกั
ๅ บวา฼รารู
ไ ว
ๅ า฼ราท
ไ าถูกร ฽ตทดสอบ฿ห
ไ ๅ฼หมือนกับวา฼รารู
ไ ๅวา฼ราจะมี
ไ จุดผิดพลาด

ทาเมตองทดสอบ
ๅ
• ฼พือ
ไ พัฒนาปรับปรุงตน฽บบ฽ละหนทาง฽ก
ๅ ๅปัญหา Solution ฿หๅดีขน
ึๅ ร ฾ดยการทดสอบจะชไวยชีน
ๅ าการกลับเป
พัฒนา฽ละปรับปรุง฽บบจาลอง฿นรอบ฿หมรไ Iterate
• เพื่อเรี ยนรู้ เกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายให้ มากขึน้ การทดสอบ฼ปใ น฾อกาส฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายเดดๅ วยการ
ๅ
สั ง฼กต฽ละการพูดคุยหรือมีสไวนรวมร
ไ ซึงไ บอยครั
ไ งๅ ฼รามักจะเดมุ
ๅ มมองทีเไ ม฼คยคาดคิ
ไ ดมากอนร
ไ
• เพื่อทดสอบและปรับปรุ งกรอบปั ญหา ฿นบางครังๅ การทดสอบเมเด
ไ ฼ปใ
ๅ นการวัด฽ต฼พี
ไ ยงวาสิ
ไ ไ งที฼ไ ราคิดคนนั
ๅ ๅนจะ
ตอบ฾จทยความต
่ องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายนัๅนเดหรื
ๅ อเม฽ต
ไ ฼ปใ
ไ นการทดสอบวา฾จทย
ไ ปั
่ ญหาทีต
ไ งๅั นัๅนถูกหรือผิดร

:: 5 ::
 METHOD

คิด฽บบผูๅ฼ริม
ไ ตน
ๅ

ทาเมตองคิ
ๅ ด฽บบผู฼ริ
ๅ ม
ไ ตนร
ๅ Beginner’s mindset
฼ราทุกคนลวนมี ๅ ประสบการณ ่ ความ฼ขๅา฿จร ฽ละความ฼ชีย ไ วชาญของตัว฼องทีส ไ ไ ั งสมมาร ซึงไ คุณลักษณะ฼ฉพาะ
฼หลานี
ไ ฼
ๅ ปใ นสิ ไ งทีมไ ค
ี ามาก฿นกระบวนการการออก฽บบร
ไ อย างเรกใ
ไ ตาม฼ราควร฼จตนา฼ลื อก฿ชๅสมบัตล ิ าๅ คา฼หล
ไ านี
ไ ๅ
฼ฉพาะ฿นชไวง฼วลาที฼ไ หมาะสมร ร ฿นบางครังๅ สมมุตฐิ านหรือมุมมองทีค ไ ุณยึดถืออาจ฼ปใ น฼พียงมายาคติหรือ฼ปใ นการ
ดวนตั
ไ ดสิ นร จนทา฼ปใ นขอจ ๅ ากัดตอการสร
ไ างความ฼ข
ๅ ๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายทีลไ ก
ึ ซึงๅ ร การคิด฽บบผู฼ริ ๅ ม ไ ตนจึ
ๅ ง฼ปใ นการ
ปๅองกันเม฿ห ไ ๅ ฼กิ ด การด วนตั
ไ ด สิ นร ฽ละชไ วย฿หๅ สามารถ฼กิด การออก฽บบเด อย
ๅ ไ างสด฿หม มี
ไ ช ว
ี ต
ิ ชี ว า

คิด฽บบมือ฿หมท
ไ าอยางเร
ไ
อย่ าด่ วนตัดสิน (Don’t judge) เฝ้าคอยสั ง฼กต฽ละคลุกคลีกบั กลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฾ดยปราศจากอคติตอการกระท
ไ าร
สถานการณร่ การตัดสิ น฿จร ฽ละปัญหาของพวก฼ขา
ตัง้ คาถามเกี่ยวกับทุกสิ่ง (Question everything) ถาม฽มกระทั
ๅ งไ สิไ งทีค
ไ ุณคิดวารู
ไ ๅคาตอบอยู฽ล
ไ วร
ๅ การตังๅ คาถาม
ชไวย฿หๅ฼ราเด฼รี ๅ ยนรูถึ ๅ งวิธกี ารมอง฾ลกของกลุม฼ปไ ๅ าหมายร ลองคิดถึง฼ดใกร 4 ขวบทีค
ไ อยถามวาร
ไ ทาเม
฼กียไ วกับทุกสิไ งทุกอยางที
ไ ผ
ไ าน฼ข
ไ ๅ ามาร ฽ละร ฿หๅ ถามวาร
ไ ท าเม ตอเปอี
ไ กหลังจากเด รั
ๅ บ คาตอบจากค าถามร
ทาเม กอนหน ไ ๅ า฽ล ว
ๅ
ช่ างสงสัยในทุกสิ่ง (Be truly curious) กระตือรือรๅนทีจไ ะ฽สดงความสงสั ย฿ครรูไ ๅออกมาร ทังๅ ฿นสถานการณที่ ไ
คุน฼คยหรื
ๅ อเมคุ
ไ นชิ
ๅ น
มองหาแบบแผน (Find patterns) หาความ฼ชือไ ม฾ยง฽ละธีมหรือหัวขๅอทีนไ ไ าสน฿จที฼ไ กิดขึนๅ ระหวไางการมี
ปฏิสัมพันธกั ่ บกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย
รับฟั งอย่ างตัง้ ใจ (Listen. Really) อยายึ ไ ดติดกับ฽ผนทีค ไ ุณวางเวๅมาก฼กินเปร ปลอย฿ห
ไ ๅตัวคุณเดซึ
ๅ มซับกับ
฼หตุการณตรงหน ่ ๅ าอยาง฼ตใ
ไ มทีรไ เมวไ าจะ฼ปใ
ไ นสิไ งทีก
ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายพูด฿หๅคุณฟังร ฽ละวิธที พ
ีไ วก฼ขาพูดร ฾ดยเมพะวง
ไ
ถึง฽ตสิไ ไ งทีค
ไ ุณกาลังจะพูดตอเป ไ

:: 6 ::
 METHOD

อะเร? | อยางเร?
ไ | ทาเม?

ทาไมต้ องถามว่ า อะไร? | อย่ างไร? | ทาไม?

฿นระหวางขัไ น
ๅ ตอนการ฼ฝๅาสั ง฼กตกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร การถามวไาร อะเร? | อยางเร? ไ | ทาเม?ร ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือทีช ไ ไ วย
฿หๅคุณทาการสั ง฼กตเดลึ ๅ ก ซึงๅ มากยิ ง
ไ ขึ
น ๅ ร คาถามง ายโ฼หล
ไ านี
ไ ๅ ชไ วย฿ห ๅ ฼รา฼ปลี ย
ไ นจากการสั ง ฼กต฼พี ย ง฽ต สิ
ไ ไ งที฼ไ ปใ น
รูปธรรมเปสูไการสั ง฼กตทีลไ กึ ซึงๅ ลงเป฿หๅ฼หในสิไ งที฼ไ ปใ นนามธรรมอยางอารมณ
ไ หรื
่ อ ฽รงขับ ดั
น ที฼ไ กิ ด ขึ
น ๅ ฿น฼หตุ ก ารณ ที
่ ไ
คุณกาลัง฼ฝๅาสั ง฼กตร การถาม฼ชไนนีๅสามารถนามา฿ชๅ฿นการวิ฼คราะหรู่ ปถายจากการลงพื ไ น
ๅ ที เ
ไ ด อย
ๅ ไ างดี ร ฾ดยจะ
ชไวยทังๅ ฿นการสั ง฼คราะห฽ละการชี
่ น
ๅ า฽นวทาง฿นการคนหาความต ๅ องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายตอเป ไ

วิธีการถาม อะไร? |อย่ างไร? | ทาไม?

การเตรียมการ: นากระดาษมาร 1 ฽ผนร
ไ ฽บงออก฼ปใ
ไ นร สไวนร ฽ลว฼ขี
ๅ ยน: อะเร?,อยางเร?,
ไ ฽ละ ทาเม?

เริ่มจากการสังเกตสิ่งที่เป็ นรูปธรรม (อะไร):

บุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตอยูรไ กาลังทาอะเร฿น฼หตุการณนี
่ ๅหรือ฿นรูปภาพนีๅร ฼ขียนอธิบายดวยค
ๅ าคุณศั พท฽ละค
่ าอธิบาย
฼ชิง฼ปรียบ฼ทียบ

เคลื่อนไปสู่การทาความเข้ าใจ (อย่ างไร):

บุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตทาสิไ งที฼ไ ขากาลังทาอยูด ไ วยกริ
ๅ ยาทาทางอย
ไ างเร
ไ ตอง฿ช
ๅ ๅความพยายามมากหรือเมรไ ดู฼รงรีไ บหรือ
฼ปลาร
ไ มี สี หน ๅ า฼จใ บปวดหรือ เม ร
ไ ฼หตุ การณ ที
่ ฼ไ กิ
ด ขึ
น ๅ มีผลกระทบ฿นทางบวกหรื อ ลบตอบุ
ไ ค คลนั
ๅ นร ฿ชๅ หลายโวลี
฽ละ
ประ฾ยคทีอ ไ ธิบายเดอย างชั
ๅ ไ ด ฼จน

ก้ าวสู่การวิเคราะห์ และตีความ (ทาไม):

ทาเมบุคคลที฼ไ ราสั ง฼กตจึงทาสิไ งที฼ไ ขากาลังทาอยูรไ ฽ละทาเมจึงมีอากัปกริยา฼ชไนนัๅนร ฾ดยปกติ฿นขัน ๅ ตอนนีๅจะตองๅ
฿ชๅการตีความ฽ละการคาด฼ดา ทีส ไ ม฼หตุสมผล ถึง฽รงจูง฿จ฽ละอารมณ฿นสถานการณ
่ นั
่ ๅ น โร ฼ครื อ
ไ งมือนีๅจะชไวย฼ผย
สมมุตฐิ านทีจ ไ ะคุณควรจะนามาทดสอบกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ฽ละบอยครั
ไ งๅ ยังชไวยทา฿หๅคนพบสิ
ๅ ไ งทีเไ มคาดคิ
ไ ด฿น
฼หตุการณนั่ ๅ น โอีกด วย
ๅ

:: 7 ::
 METHOD

การ฿ชๅกลอง฼พื
ๅ อ ไ ฼ปใ น฼ครือ
ไ งมือการ฼รียนรูๅ

ทาไมจึงใช้ กล้ องเพื่อช่ วยศึกษา

฿นการทาความ฼ขา฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฼ราอยาก฼ขา฿จการ฿ช
ๅ ๅชีวต
ิ ฽ละพฤติกรรมของพวก฼ขา฿นบริบทจริง฿นชีวต ิ
ของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร การ฿ช กล
ๅ ๅอง฼ปใ นตั
ว ชไ วย฿นการศึ ก ษาชี
ว ต
ิ ท า฿ห ๅ ฼รา฼ข า฿จประสบการณ
ๅ ของพวก฼ขาผ
่ าน
ไ
สายตาของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼องร ฽ละอาจชไวย฿หๅ฼ขา฿จสภาพ฽วดล
ๅ อมของพวก฼ขาที
ๅ ฾ไ ดยปกติ฽ลวคุ
ๅ ณอาจเมไ
สามารถ฼ขาถึ
ๅ งเดๅ

เราจะใช้ กล้ องเพื่อช่ วยศึกษาได้ อย่ างไร

1. คัด฼ลือกกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายที฼ไ ราสน฿จจะ฼รียนรูจากมุ
ๅ มมองของพวก฼ขา

2. อธิบายจุดประสงคของ฿นการศึ
่ กษา฾ดยสั ง฼ขปร ฽ละขอความรวมมื
ไ อจากกลุม฼ปไ ๅ าหมายวาสามารถถ
ไ ายภาพ
ไ
ประสบการณต างโ฿นชี
่ ไ วติ ของพวก฼ขาเด หรื
ๅ อ เมรไ ฽ละขออนุ ญาต฿ชๅ ภาพที
฼ ไ ขาถ ายเว
ไ ๅ

3. ฿หๅกลอง฽ก
ๅ กลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร พรอมทั ๅ งๅ บอกหัวขอ฽ละความต
ๅ องการของ฼ราร
ๅ ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร ฼ราอยาก฼ขา฿จว ๅ าไ
ชีวติ ฿น 1 วันของคุณ฼ปใ นอยางเรร ไ ฾ดยช ไ วยถือ กล องตั
ๅ ว นี เ
ๅ ปติ ด กั
บ คุ ณ ตลอด฼วลาร ฽ละถ ายรู
ไ ป ประสบการณ ต
่ ไางโ
ทีค
ไ ุณคิดวาส ไ าคัญ” หรือ ชไวยถายทอดประสบการณ
ไ ่ ประจาวันตอน฼ชๅา ของคุณผานกล ไ องตั
ๅ วนีๅเดเหม
ๅ หรือร
ชไวยถายรู
ไ ปสิไ งทีอ
ไ ยู฿นครั
ไ วทีมไ ค ี วามหมายตอคุ ไ ณ สิไ งทีส ไ าคัญคือ฼ราควรตังๅ กรอบของคาถาม฿หๅกวๅางกวาสิ ไ ไ งทีคไ ุณ
คิดวา฼ปใ
ไ นขอบ฼ขตปั ญ หาร ฼พื อไ ขยายการ฼รี ย นรูถึ
ๅ งบริ บท฽วดล อมที
ๅ ฼
ไ กี
ย ไ วข องร
ๅ ซึ ง
ไ อาจค นพบสิ
ๅ ไ ง฿หม โที
ไ น ไ ไ าสน฿จที
อาจมีความ฼ชือ ไ ม฾ยงกับกรอบปัญหาที฼ไ ราสน฿จ

4.หลังจากนัๅนร ขอ฿หๅกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย฼ลา฼รื

ไ อ ไ งราวจากรูปภาพ฼หลานัไ ๅน฽ละอธิบายความสาคัญของสิไ งตางโที
ไ พ
ไ วก
฼ขาบันทึกภาพเวรๅ ผูสั ๅ มภาษณ ควรตั
่ ง
ๅ คาถามที ท
ไ า฿ห ฼ข
ๅ ๅ า฿จถึ
ง ความรู
สึ
ๅ ก ฽ละประสบการณ ที
่ พไ วก฼ขาบอก฼ล าผ
ไ าน
ไ
ภาพถายเด
ไ ลึ
ๅ กซึ
ง ๅ ยิ
ง
ไ ขึนๅ

:: 8 ::
 METHOD
การ฼ตรียมตัว฼พือ
ไ สั มภาษณ ่

ทาไมต้ องเตรี ยมการสัมภาษณ์

฼วลาที฿ไ ชๅกับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายทุกนาทีมค ี ามากร
ไ ฼ราควร฿ชๅ฼วลาทีม ไ ฿ี หๅ฼กิดประ฾ยชนมากที ่ ส
ไ ุดร ฽มว ๅ า฼ราควรจะ฼ปิ
ไ ด
พืน
ๅ ที฿ไ หๅกับการพูดคุยอยาง฼ปใ
ไ นธรรมชาติ ฽ ละลืนไ เหลเปตามที ห
ไ ว
ั ข อที
ๅ กไ ลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายพา฼ราเปร ฽ต ฼รากใ
ไ เ มควร
ไ
ปฏิ฼สธความรับผิดชอบทีจ ไ ะ฼ตรียมการสั มภาษณล ่ วงหน
ไ ๅ าร การ฼ตรียมการสั มภาษณ฼ปใ ่ นสิไ งทีข
ไ าดเมเด ไ ฼ลย
ๅ
฾ดย฼ฉพาะการสั มภาษณ฼พื ่ อ
ไ ติดตามผลตอบรับจากกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ฼ชไนร หลังจากทีเไ ดทดสอบ฽บบจ ๅ าลอง฽ลว ๅ
คุณอาจเมเด ไ ถามทุ
ๅ กคาถามที฼ไ ตรียมมาร ฽ตอย ไ างนไ ๅ อยกใควรมี฽ผนการ฼ผือ ไ เวๅกอน
ไ

จะเตรี ยมการสัมภาษณ์ อย่ างไร

ระดมความคิดสาหรับการตัง้ คาถาม
฼ขียนคาถามที฼ไ ปใ นเปเดทุ
ๅ กคาถามทีท
ไ ม
ี คิดออกร พยายามตอยอดจากความคิ
ไ ดของคน฿นทีมร ฼พือ
ไ ฿หๅเดมาซึ
ๅ งไ
หัวขๅอคาถามทีส ไ าคัญ฽ละมีความหมาย

มองหาธีมและจัดลาดับความสาคัญ

ขัน
ๅ ตอนนีๅคลายกั
ๅ บการจัดกลุม฿นขั
ไ น
ๅ ตอนการสั ง฼คราะหข่ ๅอมูลร ฼รามองหาธีมเด฾ดยการหาหั
ๅ วขๅอสาคัญทีไ
฼ชือ
ไ ม฾ยงกลุมค
ไ าถามที฼ไ กีย
ไ ว฼นืไองกัน฼ขๅาดๅวยกันร หลังจากนัๅน฿หๅพิจารณาลาดับคาถามทีจ ไ ะทา฿หๅการสนทนาลืนไ
เหลเดอยๅ าง฼ปใ
ไ นธรรมชาติทส ีไ ุดร การทา฽บบนีๅสามารถชไวย฿หๅคุณสั มภาษณเด ่ อย
ๅ ไาง฼ปใ นระบบ฽ละมีทศิ ทางร ฽ละ
ลดความ฼สีไ ยงทีจ
ไ ะ฼กิดบทสนทนาทีส ไ ะ฼ปะสะปะกับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายของ฼รา

ขัดเกลาคาถาม
หลังจากทีค ไ ุณจัดกลุมคไ าถามตามธีม฽ละจัดลาดับความสาคัญ฽ลๅวร ฼ราอาจพบวามี ไ บางคาถามทีซ ไ าๅ ซๅอนหรือดู
฽ปลกเม฼ข ไ ๅาพวกกับคาถามอืน ไ โสั ก฼ทาเหร
ไ รไ ฿หๅลอง฿ชๅ฼วลาสั กครู฿นการทบทวนค
ไ าถาม฽ละ฼ปิ ดทางพืน ๅ ทีมไ ากขึน
ๅ
฿หๅ฽กคไ าถามทีข ไ น
ึๅ ตนด
ๅ ๅวยร ทาเม... หรือคาถามที฼ไ นๅน฼รือ
ไ งราว฼ชไนร ชไวย฼ลา฿ห
ไ ๅฟัง฼กีย
ไ วกับ฼หตุการณครั ่ ง
ๅ
สุดทๅายทีคไ ุณ.... ฽ละคาถามที฼ไ นๅนการ฼ขๅาถึงความรูๅสึ กของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย
:: 9 ::
 METHOD

การสั มภาษณ฼พื
่ อ ไ ฼ขา฿จ
ๅ
สารวจ
ความรูสึๅ ก

กระตุนๅ
฼รือ
ไ งราว สอบถาม
฼พิม
ไ ติม

สราง
ๅ ขอบคุณ
นา฼สนอ ความสั มพัน ฽ละสรุป
฽นะนา
฾ปร฼จกต ่ ธ่
ตัว฼อง

฼วลา
ทาไมถึงต้ องสัมภาษณ์
฼ราตองการ฼ข
ๅ า฿จถึ
ๅ งความคิดร ความรูสึๅ ก฽ละ฽รงจูง฿จของผู฿ห ๅ ๅสั มภาษณร่ ฼พือ
ไ ทีจ
ไ ะ฼รียนรูว
ๅ าจะสร
ไ างสรรค
ๅ ทางออก
่
฼พือไ ตอบ฾จทย฼ขาหรื
่ อ ฼ธอเด อย
ๅ ไางเรร ฼มือไ ฼รา฼ข า฿จการตั
ๅ ด สิ น ฿จ฽ละพฤติกรรมของบุ ค คลนัๅ น ร ฼รากใ จะสามารถ
คนพบความต
ๅ องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายที฽ไ ทจริๅ ง฽ละสามารถออก฽บบ฼พือ ไ สนองความตองการ฼หล
ๅ านั
ไ ๅนเดๅ

สัถามว่มาภาษณ์
ทาไม
อย่ างไร
฽ม฿นสิ ไ งทีค
ไ ุณคิดวารู
ๅ ไ ๅคาตอบอยู฽ล
ไ วๅ คุณกใควรทีจ
ไ ะถามวาท ไ าเมพวก฼ขาจึงทาหรือพูด฽บบนัๅนร ฼พราะบางครังๅ คาตอบทีไ
เดรั
ๅ บกใ อาจทา฿หๅ คุ ณ ประหลาด฿จ บทสนทนาที ฼
ไ กิ
ด ขึนๅ จากคาถามหนึ ไ งคาถามควรดา฼นินตอ฼นื
ไ ไองเป฼รือ
ไ ยโ ฼ทาที
ไ ฼ไ หในสมควร

ไม่ พดู ว่ า โดยปกติแล้ ว ในการถามคาถาม ฽ตควรถามถึ

ไ ง฼รือ
ไ งราวหรือ฼หตุการณที
่ ฼ไ ฉพาะ฼จาะจงร ฼ชไนร ชไวย฼ลา฿ห
ไ ๅฟังหนไอยสิ (ครับ/
คะ)ร
ไ ถึงครังๅ สุดทๅายทีค
ไ ุณ... “

กระตุ้นให้ เล่ าเรื่องร

การ฼ลา฼รื
ไ อไ ง฼ปิ ด฼ผยวิธก
ี ารคิด฽ละการมอง฾ลกของผูๅคนร เมวไ า฼รื
ไ อ ไ ง฼ลานั
ไ ๅนจะจริงหรือเมกใ
ไ ตามร ร ดังนัๅนจึงควร
ถามคาถามทีก
ไ ระตุน฿ห
ๅ ๅ ฼กิ
ด การ฼ล า฼รื
ไ อไ ง

มองหาสิ่งที่ขัดแย้ งกัน บางครังๅ สิไ งทีกไ ลุม฼ป

ไ ๅ าหมายพูด฽ละสิไ งทีพ
ไ วก฼ขากระทาอาจ฽ตกตางกั
ไ น ความขัด฽ยๅง฽บบนีๅมก
ั จะซไอนขๅอมูลลึกโทีไ
นไาสน฿จบางอยางเว
ไ ๅ

ให้ ความสนใจกับอวัจนภาษา ฿หๅสั ง฼กตภาษากาย฽ละอารมณของผู

่ ๅพูด฿หๅดี

อย่ ากลัวความเงียบร ผุๅสั มภาษณมั ่ กรูๅสึ กวาจะต

ไ ๅองถามคาถามถัดเป฼มือ ไ ฼กิดความ฼งียบระหวางการสนทนา ไ ฽ตหากคุ
ไ ณลองปลอย฿ห ไ ๅอีก
ฝไายหยุดคิด฼งียบโระหวางการสนทนาร
ไ ผู
ๅ ถูกสั ม ภาษณ กใ
่ จะมี
฼ วลาเตร ตรองถึ
ไ งสิ ไ งที
฼ ไ ขา฼พิ
ง ไ พู
ด เป฽ละอาจ฼ผยถึ
ง ขอมู
ๅ ล ที
ล ไ ก
ึ ซึ
ง ๅ กว า฼ดิ
ไ ม
ไม่ ชนี ้ าคาตอบ ฽มๅวาผู
ไ ๅถูกสั มภาษณจะหยุ่ ดคิดกอนตอบค
ไ าถามร คุณกใเมควรช ไ ไ วย฼หลือพวก฼ขา฾ดยการ฽นะคาตอบร ฼พราะอาจทา฿หๅผูๅ
ถูกถามตอบคาถาม฿นสิไ งทีต ไ รงกับความคาดหวังของคุณ฼อง฾ดยเมเด ไ ตั
ๅ งๅ ฿จ

ถามคาถามอย่ างเป็ นกลาง คุณคิดอยางเรกั

ไ บการซือ
ๅ ของขวัญ฿หๅคูครอง?
ไ ฼ปใ นคาถามทีด
ไ ก
ี วาร
ไ คุณเมคิ
ไ ดหรือวาการชใ
ไ อปปิๅ ง฼ปใ นสิไ งทีไ
ยอด฼ยีย
ไ ม ฼พราะคาถาม฽รกเมเด
ไ ชี
ๅ น
ๅ าวามี
ไ คาตอบทีถ
ไ ก
ู ตๅองอยู฽ล
ไ วๅ

ไม่ ถามคาถามที่มีแค่ สองตัวเลือก ผูๅถูกสั มภาษณสามารถตอบค

่ าถาม฽บบนีๅเดด
ๅ วยค
ๅ า฼พียงหนึไงคา คุณตองการบทสนทนาที
ๅ ฼ไ ตใมเปดวย
ๅ
฼รือ
ไ งราว
ใช้ เพียง 10 คาในหนึ่งคาถาม ถามคาถามทีกไ ระชับ ประกอบดวยค
ๅ าเม฼กิ
ไ นสิ บคา ฼พราะผูๅถูกสั มภาษณอาจงุ
่ นงงกับคาถามทีย
ไ ด
ื ยาว
จน฼กินเป
ถามทีละคาถาม และถามทีละคน ยับยังๅ ความอยากทีจไ ะระดมคาถาม฿สไผูๅถูกสั มภาษณ฽บบพรั่ งไ พรู
เตรี ยมพร้ อมที่จะเก็บข้ อมูล พยายามเปสั มภาษณ฼ปใ
่ นคูทุ
ไ กครังๅ ร ถๅาเมสามารถ฼ปใ
ไ นเปเดกใ
ๅ ควรจะ฿ชๅ฼ครือ
ไ งอัด฼สี ยงร voice recorder)ร
มัน฼ปใ นเปเดยากที
ๅ จ ไ ะสั มภาษณ฽ละปฏิ
่ สัมพันธกั
่ บผูๅถูกสั มถาษณร่ ฾ดยทีจ
ไ ดรายละ฼อียดเป฿น฼วลา฼ดียวกัน

:: 10 ::
 METHOD
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายทีส
ไ ุด฾ตงไ

ทาไมถึงต้ องเข้ าหา ‘กลุ่มเป้าหมายที่สุดโต่ ง’?

฼ราสั มภาษณ฽ละพู
่ ดคุยกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย฼พือ ไ ทาความ฼ขๅา฿จความตองการ฽ละค
ๅ นหาสิ
ๅ ไ งทีสไ าคัญ฿นชีวต ิ ของพวก
฼ขาร นอกจากนีๅ฼รายังสามารถหา฽รงบันดาล฿จจากการ฼รียนรูๅวิธ฽ ี กๅปัญหาทีพ ไ วก฼ขา฿ชๅ฽ละ฼รียนรูๅกรอบความคิด
ของพวก฼ขาร บอยครั ไ งๅ ฼มือไ ฼ราสั ง฼กตหรือสนทนากับกลุม฼ป ไ ๅ าหมายทีส ไ ุด฾ตงรไ ฼ราจะพบวา฼ราสามารถ฼หใ
ไ นถึงความ
ตองการ฽ละวิ
ๅ ธก
ี าร฽กๅปัญหาของพวก฼ขาเดชั ๅ ด฼จนกวไาคนทัไวเปร ซึงไ ชไวย฿หๅ฼ราคนพบความต
ๅ องการที
ๅ ส
ไ าคัญ฽ละ
มีความหมายที฼ไ ราอาจเมสามารถ฼หใ ไ นเด฼มื
ๅ อไ ฼รา฼ขๅาหากลุม฼ป
ไ ๅ าหมายทัไวเปร ร สิไ งทีน ไ ไ าสน฿จกใคอ ื ความตองการที
ๅ ไ
฼ราเดรัๅ บรูๅจากกลุมคนสุ
ไ ด฾ตงร ไ มัก฼ปใ นความตองการของผู
ๅ ๅคนสไวน฿หญด ไ วย฼ช
ๅ ไ นกัน

เราควรมีส่วนร่ วมกับ ‘กลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่ ง’ อย่ างไร?

• กาหนดวา฿ครคื ไ อกลุม฼ป ไ ๅ าหมายสุด฾ตงไ
สิไ ง฽รกทีต ไ องค
ๅ านึ ง ถึ
ง ฿นการ฼ริ ม
ไ ตนค
ๅ นหากลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽บบสุด฾ตงคื ไ อการ฼ลือก฽งมุ ไ มของ฾จทยที ่ ฼ไ ราสน฿จร ทา
ลิสตของ฽ง ่ มุ
ไ ม ต างโที
ไ ฼
ไ ราต องการ฼ข
ๅ ๅ า฿จ฼กี ย
ไ วกั บ ฾จทย ปั
่ ญ หาของ฼ราร จากนั ๅ น ฼ราจะสามารถวิ ฼ คราะห เด่ วๅ า฿คร
ไ
บางที
ๅ ฼
ไ ข าข
ๅ ไ าย฼ปใ นกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽บบสุ ด ฾ต ง฿น฽ง
ไ มุ
ไ ม ดั ง กลาวร
ไ ร ตั วอย าง฼ช
ไ ไ นร ถ าคุ
ๅ ณ ก าลั งออก฽บบ
ประสบการณ฿หม ่ ฿นการจ
ไ ายตลาดร
ไ คุณอาจลองพิจารณาปัจจัยดานต ๅ างโร
ไ ดังนีๅ: สิ นคาถู
ๅ กจัดวางอยางเรร ไ
วิธก ี ารจาย฼งิ ไ น ฼ปใ นอย างเรร
ไ คนตั ด สิ น ฿จซื อ
ๅ ของอย างเรร
ไ ฽ละน าของกลั บ บ านอย
ๅ างเรร
ไ ฯลฯร จากนัๅน฼มือ ไ ฼รา฼ริม
ไ
พิจารณาปัจจัยตางโร ไ ที
ล ะข อร
ๅ ฼ริ
มไ ต นจากการจั
ๅ ด วางสิ น ค าภาย฿นร
ๅ านร
ๅ ฼ราสามารถสอบถามข อมู
ๅ ลจาก
กลุม฼ป ไ ๅ าหมายหลายโร ประ฼ภทร ฼ชไนร คนทีซ ไ อืๅ ของ฼ปใ นประจา, คนที฿ไ ชๅรถ฼ขในของ฿นหๅางสรรพสิ นคา฼พื ๅ อ ไ ฼กใบ
สิไ งของทีรไ เี ซ฼คิลเด,ๅ คนทีท ไ าหนๅาที฼ไ ลือกสิ นคา฿ห ๅ ๅ กั บ ร านค
ๅ าออนเลน
ๅ ,
่ คนที พ
ไ า฼ดใ ก โร เปซือๅ ของด วยร
ๅ หรือ คนทีไ
เมเปจ ไ ายตลาด฼ลย
ไ

• การปฏิสัมพันธกั ่ บกลุมสุ
ไ ด฾ตงไ
สั ง฼กต฽ละสั มภาษณกลุ ่ ไ ด฾ตง฼ช
มสุ ไ ไ น฼ดียวกับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายอืน ไ โร มองหาวิธ฽ ี กปั
ๅ ญหาของพวก฼ขาร หรือ
พฤติกรรมสุด฾ตงอืไ น
ไ โ ที
อ ไ าจ฼ปใ น฽รงบัน ดาล฿จหรื อ ฼ผยถึ
ง ข อมู
ๅ ลที
ส ไ าคั
ญ บางอย างที
ไ ฼ไ ราเม฼คยคาดคิ
ไ ดมากอน
ไ

• มองหาความสุด฾ตง฿น฼ราทุไ กคน
฼มือไ ฼ราเดข
ๅ ๅ อมู ลจากกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽บบสุ ด฾ตง฽ล
ไ วร
ๅ ฼ราจะตองท
ๅ าความ฼ขา฿จกั
ๅ บขอมู
ๅ ลที฼ไ ราเดรั
ๅ บมาร ฼พือ
ไ ดูวาไ
ขอมู
ๅ ล฼หลานั
ไ ๅ นสามารถสะท อนหรื
ๅ อ นามา฿ช ๅ ฿นการออก฽บบ฿ห ๅ กั
บ กลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายหลักเด อย
ๅ ไ างเรร ร ฾ดย฼รา
สามารถ฿ชๅสิไ ง฼หลานี ไ ๅ฼ปใ น฽รงบันดาล฿จ฽ละตอยอดความคิ
ไ ดนอกกรอบของ฼ราออกเปร
:: 11 :: photo: flickr/bitchcakesn
 METHOD

ความ฼ขา฿จด
ๅ วย฼หตุ
ๅ การณที
่ คไ ลายกั
ๅ น

ทาไมจึงต้ องใช้ การทาความเข้ าใจสถานการณ์ เสมือน?

ระหวางขั
ไ น
ๅ ตอนการทาความ฼ขๅา฿จปัญหาร การ฼ลือก฿ชๅสถานการณ฼สมื ่ อนสามารถ฼ปใ น฼ครือไ งมือทีท
ไ รงพลัง฿น
การ฼ขๅาถึงขๅอมูลสาคัญทีเไ มอาจ฼หใ
ไ นเดอย
ๅ างชั
ไ ด฼จนจากวิธกี าร฽บบตรงเปตรงมาร ฼ครือ ไ งมือนีๅสามารถนามาซึงไ
฽รงบันดาล฿จร หนทางทีจ ไ ะหลุดเปจากกรอบ฼ดิมโร มุมมองสด฿หมส ไ าหรับการออก฽บบร ฽ละวิธก ี าร฽กๅปัญหาทีไ
นไาสน฿จร ฼มือไ การสั ง฼กต฽บบตรงเปตรงมาเมสามารถท
ไ าเด฾ดยง
ๅ าย
ไ

เราจะทาความเข้ าใจด้ วยสถานการณ์ เสมือนได้ อย่ างไร?

• ระบุประ฼ดในทีส
ไ น฿จ
พูดคุยกับสมาชิก฿นทีม฼กีย ไ วกับคุณลักษณะของปัญหาของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายทีน ไ ไ าสน฿จ฼ปใ นพิ฼ศษร ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร ถาๅ
฼รากาลังศึ กษา฼กีย
ไ วกับ฾รงพยาบาลร ฼ราอาจจะมุงท ไ าความ฼ข ๅ า฿จ฼กียไ วกับ ปั ญ หาระยะ฼วลาการรอรั บ บริก ารที ก
ไ น
ิ
฼วลานาน฼กินเปร ฼ราควรพยายามมองหาประ฼ดในทีอ ไ าจมีความคลายคลึๅ ง กับ ปั ญหาการรอคิ ว นาน฿น฾รงพยาบาลร
฾ดยสถานการณ฼สมื ่ อนควรจะมีความคลายคลึๅ งมากพอทีจ ไ ะทา฿หๅ฼ราสามารถทาความ฼ขๅา฿จถึงทีม ไ าของปัญหา
หรือความตองการ฽ละสามารถน
ๅ ามาประยุ กต฼ข
่ ๅ ากับ ปั ญหาของตน฼องเด ๅ

• ระดมความคิดคนหาสถานการณ
ๅ ฼สมื
่ อน
หลังจากถก฼ถียง฼กีย ไ วกับปัญหาการรอคิวนาน฿น฾รงพยาบาลร หาก฼รามองวาปั ไ ญหาการบริการลูกคา฿น ๅ
฾รงพยาบาล฼ปใ นประ฼ดในสาคัญ฿น฾จทยการออก฽บบร ่ ฼ราควรมองหาตั วอย างสถานที
ไ ท
ไ ม
ีไ ก
ี ารบริการลูกคาที ๅ ดไ ฼ี ลิศ
หรือสถานทีทไ ก
ีไ ารบริการลูกคาควรเด
ๅ รั
ๅ บ การปรั
บ ปรุ งร ฾ดย฼ราควร฼ข าเปส
ๅ ารวจดูส ถานที ต
ไ ว
ั อย างนั
ไ ๅ น หรื
อ ท าการ
สั มภาษณบุ
่ คคลที฼ไ กีย ไ วขๅองกับสถานทีดไ งั กลาว
ไ

• สรางพื
ๅ น
ๅ ที฼ไ กใบ฽รงบันดาล฿จ
รวบรวมรูปภาพของสถานทีต ไ วั อยางรวมเปถึ
ไ งคาพูดทีน
ไ ไ าสน฿จซึงไ เดมาจากการสั
ๅ มภาษณบุ
่ คคลที฼ไ กีย
ไ วของกั
ๅ บ
สถานทีน
ไ ๅน
ั โร ฽ลวน ๅ าเป฽ปะเว ๅ บนบอร ดตั
่ วอย างร
ไ ฾ดยรู ป ภาพ฽ละค าพู ด ฼หล านี
ไ ส
ๅ ามารถน ามา฿ชๅ ฼ปใ น฽รงบันดาล
฿จหรือทีม
ไ าของความตองการ฼พื
ๅ อ
ไ ฿ชๅ฿นกระบวนการขัน ๅ ตอโร
ไ เป฿นการออก฽บบ฽นวทาง฽กเขปั ๅ ญหา

:: 12 :: photos: flickr/xcode, flickr/watt_dabney

 METHOD

การ฼ลา฼รื
ไ อ ไ ง฽ละจับ฿จความ

ทาไมจึงต้ องใช้ การเล่ าเรื่ องและจับใจความ?

จุดมุงหมายของการ฼ล
ไ า฼รื
ไ อ ไ งหรือ฽บงปั ไ น฼รือ ไ งราวภาย฿นกลุม฽บ ไ งออก฼ปใ
ไ นร 3 ขอรๅ ขอที ๅ หไ นึไงร ฼พือ ไ ฿หๅสมาชิก฿น
กลุมเด
ไ ฽บ
ๅ ไ งปั น฼รื อ
ไ งราวที ฽
ไ ต ละคนเด
ไ พบ฼หใ
ๅ น หรื อ เด ฟั
ๅ ง มาจากพื น
ๅ ที
ส ไ ารวจร ถึ
ง ฽ม ว
ๅ ไาทุ ก คน฿นกลุ มจะลงส
ไ ารวจ฿น
พืน
ๅ ที฼ไ ดียวกันร ฽ตประสบการณไ ของ฽ต
่ ละคนที
ไ เ
ไ ด รั
ๅ บ อาจ฽ตกต างกั
ไ นเด ร
ๅ ฼พราะฉะนั ๅ นการ฽บ งปั
ไ น ประสบการณ ่
฼หลานี ไ ๅ฼ปใ นสิไ งทีม
ไ ค
ี า฿นการท
ไ างาน ขอที
ๅ ส ไ องร ร ฼พือ ไ วิ฼คราะหหรื ่ อคนพบประ฼ดใ ๅ นทีซไ ไ อน฼รนทีๅ ฼ไ กิดขึน ๅ กใตอ฼มื
ไ อไ ฼รา
เดรัๅ บฟัง฼รือ ไ งราวทีส ไ มาชิกคนอืน ไ ฿นกลุม฽บ
ไ งปั
ไ นร ขอที ๅ ส ไ ามร ฼พือ ไ รวบรวมขอมู ๅ ล฽ละรายละ฼อียดทีน ไ ไ าสน฿จจาก
การลงพืน ๅ ทีรไ ซึงไ ฼ปใ นจุด฼ริม ไ ตนของกระบวนการ฼ติ
ๅ ม ฼ตใ ม พืนๅ ที฽ไ ห งข
ไ ๅ อมู ลร (space saturation)

เราจะทาการเล่ าเรื่ องและจับใจความได้ อย่ างไร?

฼ราควร฼ลา฼รื
ไ อ ไ งราวที฾ไ ดด฼ดน฽ละอธิ
ไ บายสิไ งตางร ไ โร ที฼ไ ราสั ง฼กต฼หใน฽ละเดยิ ๅ นจากการลงพืน ๅ ที฼ไ พือ
ไ ฼ขๅา฿จ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฿นกระบวนการนีๅร ฼ราจะ฿ชๅกระดาษร post-it ฼ปใ นอุปกรณหลั ่ ก฿นการ฼ติม฼ตใมพืน ๅ ที฽ไ หไงขๅอมูลร
(space saturation)ร ฾ดย฼ริม ไ จากสมาชิก฿นกลุมผลั ไ ดกันร ‘฼ลา฼รื
ไ อ ไ ง’ ทีต
ไ น฼องเดพบระหว
ๅ างการลงพื
ไ น
ๅ ทีห
ไ รือการ
สั มภาษณกลุ่ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร ระหวางที ไ ส
ไ มาชิกคนหนึไงกาลัง฼ลา฼รื ไ อ ไ งอยูนั
ไ ๅนร สมาชิกคนที฼ไ หลือกใจะทาการร ‘จับ
฿จความ’ ดวยการจดบั
ๅ นทึกขๅอความทีน ไ ไ าสน฿จจากการสั มภาษณหรื ่ อบันทึกสิไ งทีทไ า฿หๅรูๅสึ กประหลาด฿จร ฾ดย฿น
ระหวางการจั
ไ บ฿จความร ฼ราจะ฿ชๅกระดาษร post-it หนึไง฽ผน฼พื ไ อ
ไ บันทึกหนึไงขๅอความหรือหนึไง฼หตุการณร่ ฼มือ ไ
สมาชิกทุกคนเด฼ล ๅ า฼รื
ไ อ ไ งของตน฼อง฽ลวร ๅ ลาดับตอเปคื ไ อร การจัดกลุมกระดาษร
ไ post-it ฼หลานัไ ๅน฼พือ ไ สะทๅอนถึง
รูป฽บบหรือหัวขๅอ฾ดยรวมร (อานวิ ไ ธกี าร฼พิม ไ ฼ติมทีก ไ ระบวนการร ‘฼ติม฼ตใม฽ละจัดหมวดหมูรไ – Saturation and
Group’)ร จุดมุงหมายสุ
ไ ดทๅายของ฼รากใคอ ื การ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายวไา฼ขาคือ฿คร฽ละตองการอะเร ๅ

:: 13 ::
 METHOD
การ฼ติม฼ตใม฽ละจัด
หมวดหมูไ

ทาไมจึงต้ องใช้ การเติมเต็มและจัดหมวดหมู่?

การร ‘฼ติม฼ตใม’ พืน ๅ ที฽ ไ หไงขๅอมูลคือการ฼ขียน฼ลาข ไ ๅอคิด฽ละประสบการณที ่ เไ ดจากการสั
ๅ มภาษณหรื
่ อการลงสารวจ
พืน
ๅ ที฿ไ หๅเดมากที
ๅ ส ไ ุ ด ร ซึงไ ฼ปใ นการ฽ปรความคิ ด ออกมา฼ปใ นสิ
ไ งที
฼ ไ รามอง฼หใ น ฽ละจับ ต องเด
ๅ ร
ๅ จากนั ๅน฼มือไ ฼ราทาการร
‘จัดหมวดหมู’ไ ขๅอมูลที฼ไ ราเดรั ๅ บมาร ฼ราจะสามารถมอง฼หในรูป฽บบหรือ฾ครงสรๅางของขๅอมูลเดๅงายขึ ไ นๅ ร ฽ละทา฿หๅ
฼ราสามารถระบุความตองการของกลุ ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละทีม ไ าของความตองการร
ๅ ซึงไ สุดทายน
ๅ าเปสูไการออก฽บบ
วิธ฽ี กเขปั
ๅ ญหาเดรๅ

เราจะทาการเติมเต็มและจัดหมวดหมู่ได้ อย่ างไร?

฼ปๅาหมายของกระบวนการนีๅร คือร การวิ฼คราะหข ่ ๅอมูลทีเไ ดรั
ๅ บมา฽ละ฼ปลีย ไ น฿หๅ฼ปใ นขๅอมูล฼ชิงลึกซึงไ มีประ฾ยชนต ่ อ
ไ
การออก฽บบ฽นวทาง฽กเขปั ๅ ญหาตอเปร ไ ฿นการร ‘฼ติม฼ตใม฽ละจัดหมวดหมู’ไ ฼รา฿ชๅกระดาษร post-it ฿นการ
฽สดงขๅอมูลทีน ไ ไ าสน฿จตางโร ไ (อานวิ
ไ ธก
ี าร฼พิม ไ ฼ติมทีก ไ ระบวนการร ‘การ฼ลา฼รื ไ อไ ง฽ละจับ฿จความ’)ร นอกจากนีๅร
บนพืน ๅ ที฽
ไ หไงขๅอมูลควรมีรูปภาพของพืน ๅ ทีท ไ เีไ ดเปส
ๅ ารวจ,ร บุคคลที฼ไ ราเดพบ฽ละพู
ๅ ดคุยดๅวยร รวมเปถึงผลิตภัณฑ ่
หรือสถานการณที ่ ฼ไ กีย
ไ วขๅองร จากนัๅน฿นขัน ๅ ตอนการจัดหมวดหมูรไ ฼ราควร฼ริม ไ จากการจัดหมวดหมูของข ไ ๅอมูล฽ละ
รูปภาพตางโร ไ ทีเไ ดรัๅ บมาจากพืน ๅ ทีส
ไ ารวจร ฾ดยที฼ไ ราอาจสั ง฼กตเดว ๅ าข
ไ ๅอมูลหลายโร อยางที ไ เไ ดมาระหว
ๅ างการ
ไ
สั มภาษณหรื ่ อการลงพืน ๅ ทีอ ไ าจมีความ฼หมือนหรือความคลๅายคลึงกันร ยิงไ เปกวานั ไ ๅนร ฼ราอาจมอง฼หในความ
฼ชือไ ม฾ยงระหวางหมวดหมู
ไ รไ ดังนัๅน฿นขัน ๅ ตอนการจัดหมวดหมูนี ไ ๅร ฼ราสามารถทดลองจัดขๅอมูล฿นหลายโร รูป฽บบ
฼พือ ไ ทีจ
ไ ะคนหาที
ๅ ม
ไ าของความตองการซึ ๅ งไ อาจพบเดหลากหลาย฿น฽ต
ๅ ละกรณี
ไ ร

ตัวอยางของการจั
ไ ดกลุมข
ไ ๅอมูลร ฼ชไนร ฼ราอาจสั ง฼กตวาข ไ ๅอมูลหลายโร อยางที ไ เไ ดระหว
ๅ างการสั
ไ มภาษณหรื
่ อการลง
พืน
ๅ ทีส
ไ ารวจจะมีความ฼กีย
ไ วขๅองกับความรูๅสึ กปลอดภัยร ดังนัๅนร สิไ งที฼ไ ราควรคานึงถึง฿นขัน ๅ ตอนตอเปร
ไ คือร การ
พยายามคิดนอกกรอบ฽ละหาจุด฼ชือ ไ ม฾ยงเปสูไทีมไ าของความตองการ฼ช
ๅ ไ นร “ความรูๅสึ กปลอดภัยมักขึน
ๅ อยูไกับวา฼รา
ไ
กาลังอยูกั
ไ บ฿ครร มากกวา฼ราก
ไ าลังอยูสถานที
ไ เไ หน”

:: 14 ::
 METHOD
฽ผนภูม฽
ิ หงความ฼ข
ไ า฿จ
ๅ

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิแห่ งความเข้ าใจ?

การออก฽บบทีด ไ ฼ี กิดจากความ฼ขๅา฿จอยางลึ ไ กซึงๅ ตอบุ
ไ คคลที฼ไ รากาลังทาการออก฽บบ฿หๅร ฼ครือ ไ งมือที฼ไ ราสามารถ
฿ชๅ฿นการทาความ฼ขา฿จกลุ ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายนั ๅ น มี
ม ากมาย ฽ผนภู ม฽ิ หงความ฼ข
ไ ๅ า฿จกใ ฼ ปใ น฼ครื
อ ไ งมื
อ หนึ ไงที฼ไ ราสามารถ฿ชๅ
฼พือ
ไ ทาความ฼ขๅา฿จ, วิ฼คราะหสิ่ ไ งที฼ไ ราคนพบจากกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละคนหาที
ๅ ม
ไ าของความตองการซึ ๅ งไ ฼ราหรือ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายอาจเมเด ไ ๅคาดคิดมากอน ไ

เราใช้ แผนภูมิแห่ งความเข้ าใจอย่ างไร?

ถอดเรื่องราว: ฼ริมไ ตนจากการสร
ๅ าง฽ผนภู
ๅ มริ 4 ชไองบนกระดาษหรือกระดานดาร ฾ดย฽ตละช ไ ไ องจะ฽สดงถึงประ฼ภท
ของขอมู
ๅ ลที
฽ ไ ตกต างกั
ไ นร จากนั
ๅ น ฽บงประ฼ภทของข
ไ อมู
ๅ ลที
เ ไ ด จากการสั
ๅ ม ภาษณ หรื
่ อ จากการส ารวจพื น
ๅ ทีล
ไ ง฿นชไอง
ขอมู
ๅ ล ตามประ฼ภทที ฼
ไ หมาะสมร ฾ดย฼กณฑ ฿นการพิ
่ จ ารณาว าข
ไ ๅ อมู ลที
฼ ไ รามี
ค วรจัด อยู฿นหมวดหมู
ไ ประ฼ภท฿ดร
ไ คือ
พูด – ตัวอยางประ฾ยคหรื
ไ อคาพูดทีก ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายสืไ อสารออกมา
ทา – การกระทาหรือพฤติกรรมทีส ไ ั ง฼กต฼หในระหวางการสั
ไ มภาษณ ่
คิด – กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายมีความคิดอยไางเร? ความคิด฼หลานี ไ ๅสามารถ฼ชือ
ไ มเปสูไความ฼ชือ
ไ ของพวก฼ขาเดอย
ๅ างเร?
ไ
รูๅสึ ก – กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายมีอารมณความรู
่ สึ
ๅ กอย างเร?
ไ
สิไ งหนึไงที฼ไ ราควรระลึก฼สมอร คือร ความคิดร ความ฼ชือ ไ ฽ละอารมณความรู
่ สึๅ ก฼ปใ นสิไ งทีเไ มเด
ไ ฽สดงออกมาอย
ๅ างชั
ไ ด฼จนร
ขอมูๅ ล฼หล านี
ไ ม
ๅ ก
ั มาจากการสั ง฼กต฽ละพิจารณาข อมู
ๅ ล ต างโร
ไ อย างถี
ไ ถไ วนร
ๅ ฾ดยข อมู
ๅ ลดั งกล าวอาจมา฿นรู
ไ ป ฽บบของ
ทาทางการ฽สดงออกของกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายขณะทีทไ าการสั มภาษณร่ หรือลักษณะนๅา฼สี ยง฽ละคาพูดที฿ไ ชๅ
ระบุความต้ องการ: ความตองการร ๅ (Needs) คือร สิไ งทีตไ อบสนองตอความจ
ไ า฼ปใ นมนุ ษย฿นด ่ านอารมณ
ๅ ฽ละกายภาพร
่
ความตองการ฼หล
ๅ านี
ไ ๅจะ฼ปใ นตัวกาหนดขอบ฼ขตของการออก฽บบร สิไ งหนึไงที฼ไ ราควรคานึงเวๅ฼สมอร คือร ความ
ตองการ฿นที
ๅ น ไ ไ คำนำมร หรือวิธก
ไ ีๅร เม฿ช ี าร฽กเขปั
ๅ ญหาร ฽ตความต
ไ องการ฿นที
ๅ ไ ีๅ฼ปใ นร กริ ยำร ซึงไ หมายถึงกิจกรรม
น
หรือสิไ งทีก ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายตองการความช
ๅ ไ วย฼หลือร ฼ราสามารถระบุความตองการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายเดจากข ๅ ๅอมูลทีเไ ดๅ
รับมา฾ดยตรงจากการสั มภาษณหรื ่ อ จากการสั ง ฼กตข อมู
ๅ ลที
ม ไ ค
ี วามขั
ด ฽ย ๅ งภาย฿นตั ว ฼องร ฼ชไ นร ความขั ด ฽ย ๅงระหวาง ไ
สิไ งทีก
ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายพูดกับสิไ งทีก
ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายกระทาร จากนัๅนร ฼ขียนความตองการที ๅ ฼ไ ราเดมาลงบนด
ๅ ๅานขๅางของ
฽ผนภูม฽ ิ หไงความ฼ขๅา฿จร
เข้ าใจที่มาอย่ างแจ่ มแจ้ ง: ความ฼ขา฿จอย
ๅ างถ
ไ อง฽ท
ไ รๅ (Insight) คือร ขอ฼ทใ
ๅ จจริงหรือความ฼ขา฿จซึ ๅ งไ สั ง฼คราะหเด ่ จากๅ
ขอมู ๅ ลตางโร
ไ ทีเไ ดจากการสั
ๅ มภาษณหรื ่ อการลงพืน ๅ ทีส
ไ ารวจร ฾ดยทีม ไ าของความตองการ฼หล
ๅ านี
ไ ๅอาจ฼กิดจากขอมู
ๅ ลทีม ไ ี
ลักษณะตรงขามกัๅ น หรื อ มีค วามขัด ฽ย ๅ งกั
น ร หรื
อ อาจ฼กิ ด จากที
฼ ไ ราตั ง
ๅ ค าถามว าร
ไ “ท าเม”ร ตอกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼มือไ ฼รา
สั ง฼กต฼หในพฤติกรรมทีผ ไ ด
ิ ปกติร ฿นการสราง฽ผนภูๅ ม฽ิ หงความ฼ข
ไ ๅา฿จร ฼รา฼ขียนทีม ไ าของความตองการที
ๅ ค
ไ นพบตรง
ๅ
ดานข
ๅ างของ฽ผนภู
ๅ มริ ฽ละน ามา฿ช ๅ ประกอบการค นหาค
ๅ าตอบต อ฾จทย
ไ ปั
่ ญหาที เ
ไ ด รั
ๅ บตอเป
ไ
:: 15 ::
 METHOD

฽ผนภูมก
ิ าร฼ดินทาง

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิการเดินทาง?

การสรๅาง฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทาง฼ปใ นวิธก ี ารวิ฼คราะหขั
่ น
ๅ ตอนของกระบวนการอยาง฼ปใ
ไ นระบบร ฾ดย฼ปใ นการทาความ
฼ขๅา฿จตอตั ไ วบุคคลหรือกระบวนการตางโร ไ ผานประสบการณ
ไ หรื
่ อการ฼ดินทาง฿น฽ตละช
ไ ไ วง฼วลาร ซึงไ รายละ฼อียด
ที฼ไ กิดขึน
ๅ ฿นชไวง฼วลาตางโรไ จะสามารถสะทๅอน฿หๅ฼หในถึงทีม ไ าของความตองการเด
ๅ ๅ ฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทางนีๅสามารถ
นาเป฿ชๅกับกระบวนการทาความ฼ขๅา฿จ฿นงานของ฼รา฼องหรือสามารถนาเป฿ชๅ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือ฿นการสืไ อสารสิไ งทีไ
฼ราคนพบ฿ห
ๅ ๅกับผูๅอืน
ไ เด฼ช
ๅ ไ น฼ดียวกัน
เราจะใช้ แผนภูมิการเดินทางได้ อย่ างไร?
฼ราสราง฽ผนภู
ๅ มขิ น
ึๅ ฼พือ ไ บันทึกขอสั ๅ ง฼กตหลายโร อยางรไ ฼ชไนร การสราง฽ผนภู
ๅ มท
ิ ฽
ีไ สดงถึงการ฿ชๅชีวต
ิ ประจาวัน
ของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย,ร ฽ผนภู ม ท
ิ ฽
ไ ี สดงถึ
ง ประสบการณ ของกลุ
่ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร หรื
อ ฽ผนภู ม฽ิ สดงการ฼ดิ
น ทางของ
ผลิตภัณฑตั ่ งๅ ฽ต฼ริ
ไ ม ไ ตนกระบวนการผลิ
ๅ ตจนเปถึงมือของผู฿ช
ๅ ๅร

฼ราควรพยายาม฼ลือกสราง฽ผนภู ๅ มข ิ องกระบวนการทีม ไ คี วาม฼กีย

ไ วของกั
ๅ บปัญหาที฼ไ ราตองการออก฽บบ฽นว
ๅ
ทางการ฽กเขร ๅ ตั
ว อย าง฼ช
ไ ไ นร ฼มื อ
ไ ฼ราต องการศึ
ๅ ก ษากิ จ วั
ต รการรับ ประทานอาหาร฼ช ๅาของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ฼รา
สามารถ฼กใบขอมู ๅ ล ฼กี ย
ไ วกั บทุ ก โร ฼หตุ การณ ที
่ ฼ไ กี ย
ไ วข องกั
ๅ บ การออกก าลัง กาย฿นตอน฼ช ๅ าของกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายภาย฿น
หนึไง฼ดือน,ร ฿ครทีก ไ ลุม฼ป
ไ ๅ าหมายเปออกก าลั ง ด วย,
ๅ กลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายมาจากเหน฽ละเปออกก าลั ง กายที ฿ไ ดร หรือ฿น
กรณีทน ีไ ก
ั ออก฽บบตองการพั ๅ ฒ นา฼วใ บ เซต จั
่ ด หาคู ร
ไ ฼ราสามารถบั นทึ ก บทสนทนาที ฼
ไ กิด ขึ
น ๅ ทุ ก฼วลาระหว างบุ
ไ คคล
สองคนกอนที ไ ท
ไ ง
ๅ ั คู
จะเด
ไ พบกั
ๅ น ฼ปใ นครั ง
ๅ ฽รกร

สิไ งสาคัญ฿นการสราง฽ผนภูๅ มก ิ าร฼ดินทางร คือร การทาความ฼ขๅา฿จ฿นตัว฽ปรตางโร ไ ที฼ไ ราตองการบั

ๅ นทึก฾ดยเมไ
ละ฼ลยตอกิ ไ จ กรรม฼ลใ ก โร น ๅ อยโร ที฼ไ กิ ด ขึ น
ๅ ร ฼ช ไ นร การ฼ปิ ด ม านกั
ไ น ฽ดดก อนรั
ไ บ ประทานอาหาร฼ช ๅ าร ฼นื ไองจากสิไ งทีไ
อาจดู฼ปใ น฼รือ ไ งเมส
ไ าคั ญ หรื อ เม มี
ไ ค วามหมายนี ร
ๅ อาจ฼ปใ นข อมู
ๅ ลทีสไ ามารถน าเปพั ฒ นาต อ฼ปใ
ไ นข อมู
ๅ ล ฼ชิ ง ลึกทีไ
นไาสน฿จเดรๅ ฼ราสามารถสราง฽ผนภู ๅ ม ก
ิ าร฼ดิ น ทางจากการสั ม ภาษณ กลุ ม฼ป
่ ไ ๅ าหมาย฾ดยตรงร หรื อ อาจ฿ห ๅ
กลุม฼ปไ ๅ าหมายสรๅาง฽ผนภูมข ิ น ึๅ มา฼อง฽ลวอธิ ๅ บาย฿หๅฟังร ฽ผนภูมก ิ าร฼ดินทางอาจอยู฿นรู ไ ป฽บบของ฼หตุการณที ่ ไ
฼กิดขึน ๅ ตาม฼วลา,ร รูปภาพทีบ ไ อก฼ลา฼รื ไ อ
ไ งราว, หรื อ ฽ผนภู ม ข
ิ นาน฽สดง฼หตุ ก ารณ ที
่ ฼
ไ กิ
ด ขึนๅ พร อมโร
ๅ กั น ร จากนั ๅน
฼ราควรมองหารูป฽บบทีค ไ ลายกั
ๅ นหรื อ ความผิ ด ปกติ ข อง฼หตุ ก ารณ ฽ล
่ ๅ วตอบค าถามว าท
ไ าเม฼หตุ ก ารณ ฼หล
่ านั
ไ ๅ น จึง
฼กิดขึน ๅ ร นอกจากนัๅน฼ราควรพยายามทาความ฼ขา฿จ฽ละมองหาจุ ๅ ด฼ชือไ มตอของ฽ต
ไ ละ฼หตุ
ไ การณร่ ฼พราะบอยครั ไ งๅ
ทีก ไ ารสั ง฼กต฽ละการทาความ฼ขๅา฿จตอ฼หตุ ไ ก ารณ ผนวกกั
่ บ ความรู ของนั
ๅ ก ออก฽บบสามารถช ไ วย฼ชื อ
ไ มเปถึ ง ที ม
ไ า
ของความตองการเดๅ ๅ
:: 16 ::
 METHOD

฼ขาคือ฿คร?

฽ฟรงคิน

• อายุร 38ร ปี
• สถานะร หยาไ
• ลูกร 2 คน
• มี฾รค฼บาหวาน
• ทาอาชีพผูดู
ๅ ฽ลผูป
ๅ ไ วย฿นคลินิก
• ชอบกิน฽ละทาอาหาร
• มี฼ปๅาหมาย฿นการดู฽ลสุขภาพตัว฼อง
฽ละผูอื
ๅ น
ไ

ทาไมจึงต้ องใช้ กระบวนการ ‘เขาคือใคร’?

฿นหลายโ ครังๅ ร ฼มือ ไ ฼ราออกเปสั มภาษณ ่ ฼ราจะเดข ๅ อมู
ๅ ลจานวนมากซึงไ ฼กีย ไ วของกั ๅ บลักษณะบุคคลของ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฽ตบางส
ไ ไ วนของข อมู
ๅ ล ดั
ง กล าวอาจ฼ปใ
ไ นข อมู
ๅ ล ทีเไ ม มี
ไ ค วามส าคั ญ หรื
อ เมน ไ ไ าสน฿จร กระบวนการร
‘฼ขาคือ฿คร?’ จึงเดรั ๅ บ การน ามา฿ช ๅ ฼พื
อ ไ รวบรวมข อมู
ๅ ล ฽ละข อสั
ๅ ง ฼กตที ฼
ไ ปใ นที น
ไ ไ าสน฿จ฼กี ย
ไ วกับกลุม฼ปไ ๅ าหมาย฾ดย
การสรางตั
ๅ วละคร฿หม ขึ
ไ น
ๅ มาหนึ ไ ง คนร ฼พือไ ฼ปใ นตั ว฽ทนของกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายทั ง
ๅ หมดร บุ คคลที ฼
ไ ราสร างขึ
ๅ นๅ มา฿หมนี
ไ ๅจะ
ชไวย฿หๅสมาชิก฿นกลุมสามารถ฿ห
ไ ๅ ความส าคัญ ตอลั
ไ ก ษณะบุ ค คลที ฼
ไ กี
ย ไ วข องต
ๅ อการออก฽บบ฼ท
ไ านั
ไ ๅ น ร ฽ละจะท า฿ห ๅ
งานสามารถดา฼นินตอเปเด ไ ๅ

เราจะใช้ กระบวนการ ‘เขาคือใคร’ ได้ อย่ างไร?

฼ราสรางบุ
ๅ คคลสมมติขน ึๅ มา฾ดยอางอิ ๅ งจากขอมู ๅ ลทีเไ ดจากการสั
ๅ มภาษณกลุ ่ ม฼ป
ไ ๅ าหมายหรือการลงพืน ๅ ทีส ไ ารวจร
฾ดยบุคคลสมมติทส ีไ รๅางขึน ๅ จะมีคุณลักษณะทัไวเป, ฽นว฾นๅม฿นการดารงชีวต ิ ร ฽ละลักษณะ฼ฉพาะอืน ไ โร ทีน ไ กั
ออก฽บบคนพบร ๅ ฿นการสร างบุ
ๅ ค คลสมมติ น ี ร
ๅ ฼ราจ า฼ปใ นต องถอด฼รื
ๅ อ
ไ งราวที เ
ไ ด รั
ๅ บ มาจากการสั ม ภาษณ ่
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละคนหาความ฼หมื
ๅ อนของขๅอมูล฿น฽งมุ ไ มตางโรไ ฼ชไนร ฼พศ, อายุ, สถานภาพสมรส, อาชีพ,
ลักษณะนิสัยหรือ฽รงบันดาล฿จร ฼ปใ นตนร ๅ นอกจากนีๅสมาชิก฿นทีมควร฽ลก฼ปลีย ไ นประสบการณที ่ เไ ดจากการ
ๅ
สั ง฼กตกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼พื อ
ไ ฼พิม
ไ ฼ติ
ม ข อมู
ๅ ล อื
น ไ โร ทีคไ ด
ิ วามี
ไ ความน ไ าสน฿จร ร ถึ ง ฽ม ว าข
ๅ ไ ๅ อมู ลนั
ๅ น โร อาจเม เด
ไ มาจาก
ๅ
การสั ง฼กต฾ดยตรง฼รากใควร฿สไขอมู ๅ ลนัๅ น ฼ข ๅ าเป฿นตั ว บุ ค คลสมมติ น ี ร
ๅ ท ายสุ
ๅ ด ฽ล ว฼ราควรตั
ๅ ง
ๅ ชือไ ฿ห ๅ กับ บุ คคลสมมติ
คนดังกลาว฽ละสอบถามความคิ
ไ ด฼หในกับทุกคน฿นกลุมว ไ า฼หใ
ไ นดวยกั ๅ บคุณลักษณะของบุคคลสมมติทส ีไ รางขึ
ๅ น
ๅ มา
หรือเมไ

:: 17 ::
 METHOD

ขึน
ๅ สิ บ฼ทาร
ไ ลงสิ บ฼ทาไ

ทาไมจึงต้ องใช้ กระบวนการ ‘ขึน้ สิบเท่ า ลงสิบเท่ า’?

฼ทคนิคนีๅ฼ปใ นอีกหนึไงวิธ฿ี นการมองประ฼ดในปัญหาร ซึงไ ฼ราสามารถ฿ชๅวิธน
ี ีๅเดทั
ๅ งๅ ฿นขัน
ๅ ตอนการวิ฼คราะหข
่ ๅอมูลหรือ
ขัน
ๅ ตอนการคนหา฽นวคิ
ๅ ดร ฾ดย฼ทคนิคนีๅจะชไวย฿หๅ฼ราสามารถพิจารณาปัญหาเด฿นหลายโร
ๅ ระดับความรุน฽รง

เราใช้ กระบวนการ ‘ขึน้ สิบเท่ า ลงสิบเท่ า’ ได้ อย่ างไร?

฽นวคิดของกระบวนการนีๅคอ ื ร การวิ฼คราะหผลกระทบต ่ อประ฼ดใ
ไ น฿ดประ฼ดในหนึไงที฼ไ กิดจากการ฼พิม ไ หรือลดระดับ
ของปัญหาร สองตัวอยางที ไ ช
ไ ไ วย฿หๅ฼หในภาพของการนา฼ทคนิคนีๅเป฿ชๅร เด฽ก ๅ ไ
• การ฿ชๅกระบวนการร ขึน ๅ สิ บ฼ทาร ไ ลงสิ บ฼ทาไ Powers of Ten) ฿นการคนหาที ๅ ม
ไ าของความตองการ
ๅ
สมมติวา฼ราก
ไ าลังออก฽บบประสบการณ฿นการซื ่ อ
ๅ สิ นคาร
ๅ นัไนคือร ฼รากาลังทาความ฼ขๅา฿จกระบวนการ
คิด฽ละพฤติกรรมที฼ไ กีย ไ วขๅอง฿นการ฼ลือกซือ ๅ สิ นคาของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฼ราอาจสั ง฼กตวากลุ ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายจะศึ กษาคา
วิจารณสิ่ นคาจากลู ๅ กคๅาคนอืน ไ โร กอนที ไ จ
ไ ะตัดสิ น฿จ฼ลือกซือ ๅ สิ นคาร
ๅ ฽ละ฼ราอาจพบวาความคิ ไ ด฼หในจากลูกคๅาราย
อืนไ โร มีอท ิ ธิพลตอการ฼ลื
ไ อกสิ นคาของกลุ ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼ปใ นอันมากร ดังนัๅนร ฼ราจึงศึ กษาพฤติกรรม฿นการ฼ลือกซือ ๅ
สิ นคาของกลุๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฾ดย฼ริม ไ ตังๅ ฽ตการ฼ลื ไ อกสิ นคาราคาถู
ๅ กร ฼ชไนร ขนม, หมากฝรังไ ร จนเปถึงการ฼ลือกสิ นคาๅ
ทีม ไ รี าคาสูงขึน ๅ ร ฼ชไนร รอง฼ทๅา, ฼กาอี ๅ น ๅ ไงั ฼ลน, ไ รถยนตร่ ฽ละบานร ๅ ฼ปใ นตนรๅ นักออก฽บบควรสั ง฼กตความ
฼ปลีย ไ น฽ปลง฿นขๅอมูล฼หลานี ไ ๅ฾ดยอาจ฿ชๅ฽ผนภูมริ x2 (2x2 matrix) ฼ปใ นตัวชไวย
• การ฿ชๅกระบวนการร ขึน ๅ สิ บ฼ทาร ไ ลงสิ บ฼ทาไ Powers of Ten) ฿นการคนหา฽นวคิ ๅ ด
บอยครั
ไ งๅ ที฼ไ รามักจะติดอยูกั ไ บขัน ๅ ตอนการระดมความคิดร ฼นืไองจากมี฽นวคิด฿หมโร ไ เม฼พี
ไ ยงพอหรือเมไ
สามารถคิด฽นวทาง฿หมโร ไ เดรๅ ดังนัๅนกระบวนการร นีๅสามารถ฿ชๅกระตุนขั ๅ น ๅ ตอนระดมความคิดดๅวยการ฼พิม ไ ฼ติม
฼งือ ไ นเข฼ขๅาสูไหัวขๅอหรือคาถามที฼ไ รากาลัง฿ชๅระดมความคิดอยูรไ ตัวอยาง฼ช ไ ไ นร
– ฼ราจะทาอยางเรถ ไ า฼ราต
ๅ อง฿ช
ๅ ๅ฼งินนๅอยกวไาหนึไงลๅานบาท฿นการผลิตสิ นคๅา?
– จะ฼กิดอะเรขึน ๅ บางถ ๅ าพื
ๅ น ๅ ที฿ไ ชๅงานจริง฿หญกว ไ ไาหๅองที฼ไ รากาลังยืนอยู?ไ
– จะ฼กิดอะเรขึน ๅ บางถ ๅ าต
ๅ อง฿ช ๅ ๅ฼วลามากกวไาสีไ ชไวั ฾มง฿นสถานที฽ ไ หไงนีๅ?
– ฼ราจะทาอยางเร฿ห ไ ๅอุปกรณชิ ่ น ๅ นีๅมข ี นาด฼ลใกกวาส ไ ารับเพ?ไ
฾ดย฼งือ ไ นเขที฼ไ ราเด฼พิ ๅ ม ไ ฼ติมลงเปร จะชไวยกระตุน฿ห ๅ ๅ฼รามีความคิดทีห ไ ลากหลายหรือ฼ปใ นความคิดนอกกรอบมาก
ยิงไ ขึน ๅ

:: 18 :: image: Charles and Ray Eames, www.powersof10.com

 METHOD
฽ผนภูมริ 2x2

ทาไมจึงต้ องใช้ แผนภูมิ 2x2?

฽ผนภูมริ 2x2 ฼ปใ น฼ครือ ไ งมือที฿ไ ชๅ฿นการสรางความสั
ๅ มพันธระหว
่ างกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละปัญหาร ฾ดยวัตถุประสงค ่
ของ฽ผนภูมน ิ ีๅร คือร การคนหาที
ๅ ม
ไ าของความต องการหรื
ๅ อ ปัจจั
ย อื
น ไ โร ทีค
ไ วรทาการศึ กษา฿นขัน
ๅ ตอเปร
ไ
นอกจากนีๅ฽ผนภูมริ 2x2 ยัง฼ปใ น฼ครือ ไ งมือทีมไ ป
ี ระสิ ทธิภาพ฿นการสืไ อสารความสั มพันธระหว ่ างกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายกับ
ปัจจัยตางโร
ไ ฼พือไ ฿หๅ฼หในภาพทีช ไ ด
ั ฼จนขึนๅ

เราจะใช้ แผนภูมิ 2x2 ได้ อย่ างไร?

฼ริม
ไ จากการ฼ลือกปัจจัยที฼ไ กียไ วของมาสองอย
ๅ าง฽ล
ไ ว฼ขี
ๅ ยนลงบน฽ตละ฽กนของ฽ผนภูไ ม ิ 2x2 จากนัๅนจึงนาขอมู ๅ ล
หรือขอสัๅ ง฼กต฼กียไ วกั บ ความสั ม พั นธ ของปั
่ จ จั ย ทั
ง
ๅ สองนั ๅ น฿ส ไ ลง฿น฽ผนภู มริ ฾ดยข อมู
ๅ ล หรื อ ข อสั
ๅ ง฼กตที
เ ไ ด อาจ฼ปใ
ๅ น
สิ นคา,ร
ๅ ผลิตภั
ณ ฑ,่ ฽รงจูง ฿จ, คนร หรื
อ สิ
ไ ง ฿ดโร กใ ตามที น
ไ ไ าจะ฼ปใ นประ฾ยชน ต อการวิ
่ ไ ฼ คราะห ร
่

฾ดยทัว
ไ เป฽ลวปลายของ฽กนหนึ
ๅ ไง฽กน฿น฽ผนภูมริ 2x2 ควร฼ปใ นปัจจัยทีค ไ อนขไ ๅาง฽ตกตางกัไ นร ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร
฽กนหนึไงของ฽ผนภูมริ 2x2 อาจ฼ปใ น฽รงจูง฿จ฿นการทางานร จากตาไ เปสูง ฽ละอีก฽กนหนึไงคือการ฼ริม ไ ตน฿ชๅ ๅ
งาน฼ทค฾น฾ลยีตางโร
ไ จาก฼รใวเปชๅา ขอมู ๅ ลที฼ไ ราสามารถนามา฿สไลง฿น฽ผนภูมอ ิ าจ฼ปใ นบุคคล฿นอาชีพตางโร ไ
฾ดย฼ราสามารถมองหาวาตรงจุ
ไ ดเหนที฼ไ ริม
ไ มีกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายรวมตัวอยูรไ ฽ละสามารถมองเปถึงวาบริ ไ ฼วณ฿ดทีข ไ อมู
ๅ ล
มีความหนา฽นไนหรือเมมี
ไ ๅข อมู ล฼ลยร หรื อ ตรงต า฽หน ไ ง฿ดที
ส ไ มมติ
ฐ านที
ต ไ ง
ๅ ั เวเม
ๅ ไ ฼ปใ นจริ
ง อี
ก ตอเปร
ไ

การ฽สดงความคิด฼หใ นหรือการวิ฼คราะหข ่ อมู

ๅ ล฿นระหวางการสร ไ าง฽ผนภู
ๅ มริ 2x2ร มัก฼ปใ นชไวงทีม
ไ ค
ี ุณคามากกว
ไ าไ
ตัว฽ผนภูมริ 2x2 ฼องร ฼ราตองทดลองจั ๅ ด ฽ผนภู ม ร
ิ ะหว างปั
ไ จจัย หลายโร ประ฼ภท฼พื อ
ไ คนหา฽ผนภู
ๅ ม ท
ิ ม
ไ ี ป
ี ระ฾ยชน ่
฽ละสามารถสืไ อสารขอมู ๅ ลออกมาเดมากที ๅ ส
ไ ุดร นอกจากนีๅ฼ราควรลอง฿ชๅปัจจัยบางปัจจัยทังๅ ร โร ทีอ ไ าจจะเมมั ไ น
ไ ฿จ
วา฼ปใ
ไ นปัจจัยที฼ไ หมาะสมหรือเมรไ การ฼ลือกปัจจัยมา฿ชๅนัๅน฼ราควรตังๅ ฿หๅอยางน ไ ๅ อยหนึไง฿นสอง฽กน฼ปใ นสิไ งทีเไ มไ
สามารถจับตองเด ๅ หรื
ๅ อ ฼กี
ย ไ วข องกั
ๅ บ ความรู สึ
ๅ ก ฼พราะว า฼ราพยายามท
ไ าความ฼ข ๅา฿จ฼กีย
ไ วกับความคิดของคนร การ
ตังๅ คาอย
ไ างนี
ไ จ
ๅ ะ฼ปใ นประ฾ยชน ฿นการค
่ นพบสิ
ๅ ไ ง ที
฼ ไ ราเม คาดคิ
ไ ด จากกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร

฽ผนภูมริ 2x2 ทีเไ ดรั ๅ บความนิยมประ฼ภทหนึไงร คือร ฽ผนภูม฼ิ ปรียบ฼ทียบสภาพการ฽ขงขั ไ นร ซึงไ ฿นกรณีนีๅร ตรง
พืน
ๅ ทีท
ไ ฼ีไ ปใ นบริ฼วณทีวไ างอาจหมายถึ
ไ ง ฾อกาสทางการตลาดร หรื อ ฽นวคิด ที
฽ ไ ย มากโร
ไ กใ ฼ปใ นเดรๅ
:: 19 ::
 METHOD
บันเดคาถามร ‘ทาเม’ - ‘อยางเร’
ไ

ทาไมจึงต้ องใช้ บันไดคาถาม ‘ทาไม-อย่ างไร’?

฿นการตังๅ คาถามตอกลุ ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร การถามวไาร “ทาเม” ทา฿หๅ฼ราเดภาพหรื ๅ อขๅอมูล฿นมุมกวๅางร ฿นขณะทีก ไ าร
ถามคาถามวาร ไ “อยางเร” ไ จะทา฿หๅ฼ราเดภาพหรื
ๅ อขๅอมูล฼ฉพาะ฼จาะจงมากยิงไ ขึน ๅ ร ฾ดยปกติ฽ลวข ๅ ๅอมูล฿น฼ชิง
กวางมั
ๅ กจะมีผลตอการหา฽นวทาง฽ก
ไ เขปั
ๅ ญหามากกวา฽ต ไ มั
ไ กเมค ไ อยมี
ไ วธิ ฽ ี กเขปั
ๅ ญหาที฼ไ ปใ นรูปธรรมนักร ฿นขณะ
ทีขไ อมู
ๅ ลที ฼
ไ ฉพาะ฼จาะจงจะเด ความหมายน
ๅ ๅ อยกว า฽ต
ไ สามารถค
ไ นหาวิ
ๅ ธ ฽
ี ก เขปั
ๅ ญ หาที ช
ไ ด
ั ฼จนเดงๅ ายกว
ไ าร
ไ ดังนัๅน
การถามวาร ไ “ทาเม” ฿นระหวางการสั ไ มภาษณร่ ทา฿หๅ฼ราเดรั ๅ บรูๅความรูๅสึ กที฽ ไ ทๅจริงจากผูๅถูกสั มภาษณร่ มากกวาไ
คาตอบทีบ ไ อกวาชอบหรื
ไ อเมชอบร
ไ หรือคาตอบอืน ไ โร ฽บบทัว ไ เปร ฽ตหลั ไ งจากที฼ไ ราสั มภาษณ฼สรใ ่ จ฽ลวรๅ ฼ราควร
วิ฼คราะหถึ ่ งความตองการที ๅ ฽
ไ ทๅจริงของผูๅถูกสั มภาษณร่ ฾ดย฼ราสามารถ฿ชๅบันเดคาถามร “ทาเม-อยางเร” ไ ฼พือไ
หาความตองการที ๅ ฽
ไ ทๅจริงของผูๅถูกสั มภาษณร่ ซึงไ สามารถนาเป฿ชๅ฿นขัน ๅ ตอนตอเปของการออก฽บบเด
ไ ๅ

เราจะใช้ บันไดคาถาม ‘ทาไม-อย่ างไร’ ได้ อย่ างไร?

฼มือ ไ ฼ราพิจารณาถึงความตองการของผู ๅ ๅถูกสั มภาษณร่ ฼ราควร฼ริม ไ จากความตองการที ๅ ส
ไ าคัญ฾ดยการ฼ขียนความ
ตองการนั
ๅ ๅนโร บนบอรดร ่ จากนัๅนจึง฼ริม ไ เล฼รี
ไ ยงขึน ๅ มาดวยคๅ าถามวาร ไ “ทาเม” ร ฽ละทาเมผูถู ๅ กสั มภาษณถึ ่ งตองมี
ๅ
ความตองการนั ๅ ๅ นโร ฼ช ไ นร “ท าเม” ฼ธอถึ ง ต องการ฼หใ
ๅ นขั นๅ ตอนการสร างผลิ
ๅ ต ภั ณ ฑ ร
่ ร ซึ
ง ไ ฼ราสามารถอธิ บ ายจาก
คาตอบของ฼ธอเดว ๅ าร
ไ ฼พราะ฼ธอตองการความ฼ชื
ๅ อ
ไ มันไ วไาผลิตภัณฑจะเม ่ ฼ปใ
ไ นอันตรายตอสุ ไ ขภาพ฾ดยทาความ
฼ขๅา฿จวาผลิ ไ ตภัณฑมาจากเหนร
่ ฼ราควรพยายามทีจ ไ ะ฿ชๅขๅอมูลจากการสั ง฼กต฽ละบทสั มภาษณซึ ่ งไ ทา฿หๅ฼รา
สามารถหาความตองการของผู ๅ ๅถูกสั มภาษณเด ่ รๅ ร จากความตองการนั ๅ ๅน฼พือ ไ ร ถามร “ทาเม” อีกครังๅ ร ฼พือ ไ หา
ความตองการต ๅ อเปร
ไ ฼ขียนบนบอรดถั ่ ดเปขๅางบนของความตองการ฼ก ๅ าร
ไ ร ฼มือ ไ ถึงจุดร โร หนึไงร ฼ราจะเดความ ๅ
ตองการที
ๅ ฼ไ ปใ นจริงสาหรับทุกคนร ฼ชไนร ความตองการที ๅ จ
ไ ะมีรางกายที
ไ ฽
ไ ขใง฽รงร ซึงไ ถือ฼ปใ นจุดสูงสุดของความ
ตองการ
ๅ

หลังจากนัๅน฼ราจะสามารถถามร “อยางเร” ไ ฼พือไ หาความตองการที ๅ ฼ไ ฉพาะ฼จาะจงร ซึงไ ฿หๅ฼ขียนถัดลงเปจากความ

ตองการสุ
ๅ ด ท ายจากค
ๅ าถาม “ท าเม” ฼ช ไ นร จากตั ว อย าง฼ก
ไ าร
ไ ฼รามาถึ งร “ความตองการที
ๅ จ
ไ ะรูว
ๅ าผลิ
ไ ตภัณฑมาจาก ่
เหน” ฽ละถามร “อยางเร”
ไ ฼พือไ รู ถึ
ๅ งร “ความต องการที
ๅ จ
ไ ะมี สไ วนร วม฿นการสร
ไ างผลิ
ๅ ต ภั
ณ ฑ ”
่ ฾ดยทั ว
ไ เป฽ลว฼รา
ๅ
มักจะมีหลายคาตอบสาหรับคาถามร “ทาเม” ฽ละร “อยางเร” ไ หนึไงคาถามร ฼ราควรหาคาตอบ฿หๅเดมากที ๅ ส
ไ ุด฽ละ
฼ขียนลงบนบอรดร ่ บันเดคาถามทีเไ ดๅถูกตรวจสอบ฽ละขัด฼กลาอยางถ ไ ๅวนถี฽
ไ ลวจะท
ๅ า฿หๅ฼ราสามารถลาดับความ
ตองการที
ๅ ภ ไ าพรวมของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายเดอย ๅ ไางมีประสิ ทธิภาพร ฿นบางครังๅ ฼ราอาจ฿ชๅ฼ครือ ไ งมือนีๅ฿นการคนหาความ
ๅ
ตองการที
ๅ ฾ไ ดด฼ดนออกมาของกลุ
ไ ม฼ป
ไ ๅ าหมายเด฼ช ๅ ไ นกัน
:: 20 ::
 METHOD

฾ครงรางประ฾ยคปั
ไ ญหา

ทาไมจึงต้ องมีโครงร่ างประโยคปั ญหา?

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก ๅ เขจาก฼ดิ
ๅ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น
รูปธรรมมากยิงไ ขึน
ๅ ซึงไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิ
ๅ ด หรื
อ เอ฼ดี
ย ฿นการ฽ก เขปั
ๅ ญหา฿หม รไ โร เดรๅ การสราง฾ครง
ๅ
รางประ฾ยคปั
ไ ญหาร point-of-view Madlib) ฼ปใ นการวาง฾ครงรไาง฿นการสรๅางมุมมองของปัญหาร ฾ดยมุมมอง
ของปัญหาทีด
ไ จ ี ะทา฿หๅ฼ราสามารถสรๅางสรรค฽นวคิ ่ ดเดอยๅ างถู
ไ กทางดๅวยการถามคาถาม “฼ราจะ…เดอย ๅ างเร?”
ไ
How-Might-We) ซึงไ มีพน ืๅ ฐานมาจากมุมมองของปัญหาที฼ไ ราสรๅางขึน ๅ ร มุมมองของปัญหาทีด ไ ค
ี วรจะสืไ อถึงมุมมอง
฿นการออก฽บบร เด฽ก ๅ รไ หนๅาที฽ไ ละ฾อกาสร ซึงไ ฿นฐานะของผูค ๅ นหา฽นวทาง฼พื
ๅ อ
ไ ฽กเขปั
ๅ ญหาร มันคือร การ
คนพบ฽ละอธิ
ๅ บายปัญหาเดอย ๅ างมี
ไ ความหมาย

เราจะใช้ โครงร่ างประโยคปั ญหาได้ อย่ างไร?

นักออก฽บบสามารถออก฽บบ฾ครงรางประ฾ยคปั
ไ ญหาร ฼พือ
ไ ทีจ
ไ ะสืไ อถึงสไวนประกอบร 3 อยางเด
ไ ฽ก
ๅ รไ ผู฿ช
ๅ ๅ, ความ
ตองการ,
ๅ ที
ม ไ าของความตองการ
ๅ

[ผู้ใช้ ] ต้ องการที่จะ [ความต้ องการ] เพราะว่ า [ที่มาของความต้ องการ]

฾ดยนักออก฽บบสามารถ฿ชๅกระดานหรือร Post-it ฿นการทดลอง฼ขียนรูป฽บบตางโร ไ ขององคประกอบทั
่ งๅ สามร
฾ดยทีคไ วามตองการ฽ละที
ๅ มไ าของความต องการจะถู
ๅ กสั ง฼คราะห ออกมาจากงานถอด฼รื
่ อ
ไ งราวจากผู ๅ ถู กสั ม ภาษณ ร่
ขอควรจ
ๅ า฿นขั น
ๅ ตอนนี ร
ๅ คื อ ร ความตองการต
ๅ อง฼ปใ
ๅ นค ากริ ย า฽ละที ม
ไ าของปั
ญ หาเม ควร฼ปใ
ไ น฽ค ค
ไ าอธิ บ ายง ายร
ไ โร
ถึงสา฼หตุของความตองการร
ๅ ฽ตควรจะ฼ปใ
ไ นประ฾ยคที สไ ามารถ฼ชื อ
ไ ม฾ยงเปถึ ง วั
ต ถุ ประสงค ของการออก฽บบ
่
ผลิตภัณฑหรื่ อ฽นวทางการ฽กปั ๅ ญหาเดรๅ

฼ราควรทา฿หๅ฾ครงรางประ฾ยคปั
ไ ญหามีความนไาสน฿จ฽ละคงเวซึ ๅ งไ จุดประสงคของมุ ่ มมองของปัญหาร
ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร ฽ทนที จ
ไ ะ฼ขี ย นวาไ “หญิ งสาววั ย รุ นจ
ไ า฼ปใ นต องทานอาหารที
ๅ ม
ไ ป
ี ระ฾ยชน ฼พราะวิ
่ ตามินมีสไวนสาคัญตอ
ไ
สุขภาพ”ร ฽ตควร฼ขี
ไ ย น฼ปใ น “หญิ งสาววัย รุ นที
ไ ด
ไ ฼
ู กใ บ กด฽ละทาน฽ต อาหาร฼พื
ไ อ
ไ สุ ข ภาพต องการเด
ๅ รั
ๅ บการยอมรับ
จากสั งคมมากกวาที ไ ฼ไ ปใ นอยูรไ ฼พราะการเดรั ๅ บการยอมรับจากสั งคม฼ปใ นสิไ งทีส ไ าคัญกวาปั ไ ญหาสุขภาพ฿นความคิด
ของ฼ธอ”ร สั ง฼กตวา฾ครงร
ไ างที
ไ ส
ไ อง฼ปใ นประ฾ยคที ม
ไ ฽
ี นว฾น ๅ มที
ส ไ ามารถหา฽นวทาง฿นการ฽ก ปั
ๅ ญหาเดรๅ ฿นขณะทีไ
฾ครงราง฽รก฼ปใ
ไ น฼พี ย งการบอกข อ฼ทใ
ๅ จ จริ
ง ซึ ง
ไ เม มี
ไ ท ศ
ิ ทาง฿นการ฽ก ปั
ๅ ญหา฿ห ผู
ๅ ๅ ถู กสั ม ภาษณ ่
:: 21 ::
 METHOD
มุมมองปัญหา฼ชิง
฼ปรียบ฼ทียบ

ทาไมจึงต้ องคิดถึงมุมมองปั ญหาเชิงเปรี ยบเทียบ?

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบของปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก ๅ เขจาก฼ดิ
ๅ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น
รูปธรรมมากยิงไ ขึนๅ ฼พือ
ไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิ
ๅ ด หรื
อ เอ฼ดี ย ฿นการ฽ก เขปั
ๅ ญ หา฿หม โร
ไ เดรๅ การสรางมุ ๅ มมอง
ปัญหา฼ชิง฼ปรียบ฼ทียบ฼ปใ นวิธท ี งีไ ายต
ไ อการท
ไ าความ฼ข ๅ า฿จ฽ละสื ไ อ ถึ
ง วิ
ธ ท
ี ฼
ไ ี ราจะ฿ช ๅ มองปั ญหา฼ดิ ม ซึ
ง ไ อยู
฿นรู
ไ ปของ
นามธรรมร วิธก ี าร฼ปรียบ฼ทียบทีด ไ จี ะสรางทิ
ๅ ศทางทีด
ไ ส
ี าหรับการออก฽บบ฽นวทางการ฽กเขปั ๅ ญหาสุดทๅาย

เราจะใช้ ประโยคปั ญหาเชิงเปรี ยบเทียบได้ อย่ างไร?

฼ราสามารถ฿ชๅการ฼ปรียบ฼ทียบกับสิไ งอืน ไ ร โร ฿นการกลัน ไ กรองความคิดร ฿นบางครังๅ การอุปมาอุปเมยสามารถสืไ อ
ถึงความหมาย฽ละทา฿หๅ฼หในภาพเดอย ๅ ไ างดี ร ฼ราควรมองหาสั ญลักษณร่ ตัวบงชี ไ ห ๅ รือสิไ งทีนไ ามา฼ปรียบ฼ทียบจาก
การสั ง฼คราะหข ่ ๅ อมู ล ฽ละ฼ปรี ย บ฼ทีย บสิ ไ ง฼หล านั
ไ ๅ น ฼ข ากั
ๅ บ ประสบการณ ของผู
่ ฿ช
ๅ ๅ กับ ตั วอย างอื
ไ น
ไ โร ฼ชไนร การมีร
“฼ครือ
ไ ง฼ลน฼พลงส
ไ ไ วนตั ว ที฼ไ ปใ น฼หมื อ น฼ครื อ
ไ งประดั บ ”ร ซึ
ง ไ ประ฾ยคนี เ
ๅ ด กลาย฼ปใ
ๅ น฽นวทาง฿นการสร างนวั
ๅ ตกรรมร
iPod ของร Apple ร ร ฾ดย฼ปใ นวิธก ี ารมอง฼ครือ ไ ง฼ลน฼พลงส
ไ ไ วนตั
ว ฿ห ๅ ฼ปใ น฼หมื อ น฼ครื อ
ไ งประดั บร มากกว าที
ไ จ ไ ะ฼ปใ น
฽คลไ า฾พงร ซึ
ง ไ ท า฿ห ผู
ๅ ๅ ออก฽บบสามารถสร างผลิ
ๅ ต ภั ณ ฑ ที
ผ ไ
่ ๅ ๅ฿ช
ู สามารถ฽สดงความ฼ปใ นตัวตนของตั ว฼องเด ๅ
มากกวา฼ปใ
ไ น฼พียงอุปกรณ฼ครื ่ อ ไ ง฿ชๅชิน ๅ หนึไงร ฼ราสามารถจินตนาการเดว ๅ านี
ไ ไคอ ื ทีมไ าของความตองการที ๅ เไ ดมาจาก
ๅ
มุมมองทีผ ไ ฿ช
ๅู ๅมีตอ฼พลงที
ไ ผ
ไ ฿ช ๅู ๅเดสะสมเว
ๅ รๅ ฾ดยร ความ฼ปใ นตัวตนของผูๅฟัง฼กีย ไ วของ฾ดยตรงกั
ๅ บวงดนตรีทผ ีไ ๅูฟัง
ชอบ฽ละความสั มพันธกั ่ บผูอื ๅ น
ไ กใเดผลกระทบจากรสนิ
ๅ ยมการฟัง฼พลงทีค ไ ลายคลึ
ๅ งกัน

การ฼ปรียบ฼ทียบยังสามารถนาเปสูไมุมมองของปัญหาทีค ไ รอบคลุม฼นืๅอหาอืน ไ โร อยาง฼ชไ ไ นร กลุมพนั

ไ กงานหนุไ มสาว
ที฿ไ ชๅชีวต
ิ อยางสุ
ไ ด ฼หวี
ย ไ งทั
ง
ๅ การท างาน฽ละการ฼ที
ย ไ วควรมี฼นื อ
ๅ งานที
ม ไ ค
ี วามตืนไ ฼ตน฿กล
ๅ ฼คี
ๅ ย งกั
บ กั
บ ฼กมยิ
งปื น฽ทนทีไ
จะ฼ปใ น฼กมร Tetris

:: 22 ::
 METHOD

มองปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณา

ทาไมถึงต้ องมองหาปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณา

มุมมองปัญหาร (point-of-view) ฼ปใ นการปรับกรอบของปัญหาที฼ไ ราตองการ฽ก ๅ เขจาก฼ดิ
ๅ มที฼ไ ปใ นนามธรรม฿หๅ฼ปใ น
รูปธรรมมากยิงไ ขึน
ๅ ฼พือไ ทา฿หๅ฼รา฼ริม ไ การหาคน฽นวคิๅ ด หรื อ เอ฼ดี ย ฿นการ฽ก เขปั
ๅ ญ หา฿หม โร
ไ เดรๅ การมองปัญหา
ดวยการประกาศ฾ฆษณา฼ปใ
ๅ นวิ ธ ท
ี ด
ไ ี ท
ี จ
ไ ี ะ฽สดง฿ห ๅ ฼หใ น ถึ
ง สิ
ไ งที฼ไ ราค นพบระหว
ๅ าง฽ก
ไ ปั
ๅ ญหาร การปรับมุมมองของ
฾จทยปั
่ ญหา฾ดย฿ช ๅ การประกาศ฾ฆษณาช ไ วย฼รามุ ง฼น
ไ ๅ นเปที ตวั กลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละคุ ณ ลั
ก ษณะของกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย

เราจะมองปั ญหาด้ วยการประกาศโฆษณาได้ อย่ างไร

฿สไตัวกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายร ความตองการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร ฽ละรายละ฼อียดอืน ไ โทีค ไ นพบลง฿นรู
ๅ ป฽บบการประกาศ
฾ฆษณาร การตังๅ มุมมองปัญหานัๅนควรมีรายละ฼อียดมากกวาร ไ ว
“ตั กลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย+ร ความตองการของตั
ๅ ว
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย+รายละ฼อี ย ดอื
น ไ โที
ค ไ นพบ”ร
ๅ ซึ
ง ไ อาจรวมถึ
ง มุ ม มองปั ญหาที ต
ไ ง
ๅ ั ขึ
น ๅ มาด วย
ๅ

฽นะนา฿หๅลองรูป฽บบดังตอเปนี
ไ ๅ:
รายละ฼อียดร คุณลักษณะของกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร
ตามดวยร
ๅ “กาลังมองหา” วิธ ก
ี ารที จ
ไ ะนามาซึงไ ความตองการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย
฽ละรายละ฼อียด฼พิม
ไ ฼ติม

ตัวอยาง:
ไ “ตองการหา:
ๅ วัยรุนพลั
ไ ง฼ยอะทีก ไ าลังมองหา฼ครือขาย฼พื
ไ อ
ไ นโร ซึงไ มีความสน฿จ฿นปัจจัยตางโร
ไ ทีม
ไ ี
ผลกระทบตอสั
ไ งคมร ฼พื
อ ไ นที ห
ไ าจา฼ปใ นตอง฼ล
ๅ น
ไ LINE เด อย
ๅ ไางคลอง฽คล
ไ ว”
ไ

:: 23 ::
 METHOD

รายการตรวจ฿จความสาคัญ

รายการตรวจใจความสาคัญ
1) อะไรคือประเด็นสาคัญ ?
2) ใครเป็ นคนสื่อประเด็น ?
3) อะไรคือประเด็นใหม่ ?
4) ใครใส่ ใจเรื่ องนี ้ ?

ทาเมถึงมีรายการตรวจ฿จความสาคัญ
รายการตรวจ฿จความสาคัญ฼ปใ น฼ครือไ งมือที฿ไ ชๅ฿นการทดสอบวามุ
ไ มมองปัญหาทีท ไ ม
ี งานคิดขึนๅ มานัๅน฼ปใ นประ฾ยชน่
฽ละ฼หมาะสมหรือเมรไ ตน฽บบของรายการตรวจ฿จความส
ๅ าคัญ นั
ๅ นพั
ฒ นามาจากร ฼ดวิด ร ลาราบี ร จากร สถาบัน
฼พือ
ไ การศึ กษามหาวิทยาลัยส฽ตนฟอรดร
่ Stanford School of Education ฽ละเด น
ๅ ามาปรั บ฿ชๅ บการออก฽บบ
กั
฽ละตรวจสอบมุมมองปัญหา

฽นะนา฿หๅ฿ชๅวิธน ี ีๅ฼พือ
ไ ตรวจสอบวามุ ไ มมองปัญหานัๅน฼หมาะสมร เมกว ไ าง฼กิ
ๅ นเปร นไาสน฿จร เม฼หมื ไ อน฿คร฽ละ
สามารถลงมือทดสอบเดรๅ ฼ครือ ไ งมือนีๅอาจเม฼พี
ไ ย งพอที
จ ไ ะ฽ก เขจุ
ๅ ด ด อยทั
ๅ ง
ๅ หมดของมุ ม มองปั ญหาที
฼ไ ราคิดขึน
ๅ ร ฽ตไ
มันกใยงั ถือวา฼ปใ
ไ น฼ครื อ
ไ งมื
อ ที
ด ไ ฿
ี นการ฿ช ๅ ตรวจสอบประ฾ยชน ของมุ
่ ม มองปั ญหาทีคไ ด
ิ ขึ
น ๅ เวร
ๅ

฼ราจะ฿ชๅรายการตรวจ฿จความสาคัญอยางเร
ไ
฼ริม
ไ ดวยการถามค
ๅ าถามตอเปนี
ไ ๅร
1. อะไรคือประเด็นสาคัญ ? – อะไรคือมุมมองของทีม?
• อะเรคือ฾ครงรางที
ไ ม
ไ าของมุมมองปัญหาร
•ร มาจากผู฿ช
ๅ ๅ ร ความต องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายร หรือสิไ งทีค
ไ นพบอื
ๅ น
ไ โ?
2. ใครเป็ นคนสื่อประเด็น ? – มุมมองปัญหาของทีมถูกตองหรื ๅ อ เม ไ
?
• มุมมองปัญหาตรงกับขอมู ๅ ลทีเไ ดจากกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายหรือเม?ร
ไ มัน฼กิดจากการกลัน
ไ กรองจากขอมู
ๅ ลหรือเม?
ไ
• ฼ปใ นปัญหาทีพ
ไ บ฼จอเดกั
ๅ บ คนอื น
ไ โร
3. อะไรคือประเด็นใหม่ ? – อะไรคือมุมมองที่เป็ นประโยชน์ ?
• ฼ราลองมุมมองปัญหา฿นมุม฿หมหรื ไ อยังร
• มุมมองปัญหา฿นมุม฿หมนั ไ ๅ นร พิ
จ ารณาบริบทของกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ลวหรืๅ อยัง
• ถามุ
ๅ มมองทีเไ ด ร
ๅ เม เด
ไ ๅดู
฽ ปลก฿หม ร
ไ ลองพยายาม฼จาะลึก ฿หๅ ชั
ด ฼จนขึนๅ
4. ใครใส่ ใจเรื่ องนี?้ – มุมมองปัญหานไาสน฿จ฽คเหน? ไ
• ทีมงานของคุณตองตื ๅ นไ ฼ตนร
ๅ
• งานนีๅคมค
ุๅ าที
ไ จ ไ ะทาหรือเมไ
• ปรับมุมมองปัญหาจน฿ชไ

:: 24 ::
 METHOD
หลักการการออก฽บบ

เชิญกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย
ขยายคุณลักษณะกลุ่มทดลอง
หาโอกาสในการเรี ยนรู้ท่หี ลากหลาย
ดึงดูดนักเรี ยนที่มีความแตกต่ างกัน
ง ออกนอกกรอบจากัด

จัดระเบียบวัสดุส่ ิงของของตนเอง
แสดงผลงานของตนเอง
หาทางเข้ าถึงคนและทรั พยากรที่เจ๋ งๆ
ดูแลและส่ งเสริ มชุมชนนักออกแบบ

ทาไมถึงต้ องใช้ หลักการการออกแบบ

หลักการ฿นการออก฽บบ฼ปใ นยุทธวิธ฿ี นการ฽ก฾จทยๅ ฾ดยเม
่ นึ
ไ กถึงทางออกที฼ไ จาะจงร คุณซึงไ มีหนๅาทีอ ไ อก฽บบนัๅน
ตองวาง฽บบ฽ผนร
ๅ ฽ปลความหมายของสิ ไ งที
พ ไ บร ฼ช ไ นความต องการของผู
ๅ ฿ช
ๅ ๅ ฽ละสิ
ไ งที
ค ไ นพบอื
ๅ น
ไ โร ฿ช ๅ฼กิด฼ปใ น
ทิศทาง฿นการออก฽บบร หลักการนีๅชไวย฿หๅคุณสามารถจับประ฼ดในสาคัญ฽ละออก฽บบทีท ไ ดลองลงมือทาเดรๅ ฽ละ
หาทาง฽นวทางของทางออกร ฽ละสืไ อจุดประสงค฿นการออก฽บบ฿ห
่ ๅคนอืน
ไ ฼ขๅา฿จ

เราจะใช้ หลักการการออกแบบอย่ างไร

฼รา฼ริม
ไ ดวยการ฼ขี
ๅ ยนคูมื
ไ อทีช
ไ ไ วย฿นการวาง฾ครงรางขั ไ น
ๅ ตอนการดา฼นินงานทีส ไ าคัญทีท ไ า฿หๅ฼กิดการ฽กเขปั
ๅ ญหา
ออก฽บบทีป ไ ระสบความสา฼รใจร คูมืไ อ นี ค
ๅ วร฼กิ
ด จากการวิ ฼ คราะห ความ฼ข
่ ๅ า฿จกลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละหลั ก การออก฽บบ
ของคุณ฼ปใ นหลักร นัๅนคือ฼ราควร฼ปใ นคนตังๅ กฎ฼กณฑว่ าอะเร฼ปใ ไ นปัญหาทีส ไ าคัญที฼ไ ราควรคานึงถึง฾ดย฿ชๅขอมู ๅ ล
จากการทาความ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายที ท
ไ ามา฼บือๅ งตนร
ๅ หลังจากนั ๅ น฼ราจึ ง ฼ริ
ม
ไ ร างหลั
ไ ก การการออก฽บบที ส
ไ าคั
ญ฿น
การทา฿หๅ฼ราประสบความสา฼รใจร

คุณสามารถพัฒนาหลักการออก฽บบเดหลายวิ ๅ ธ฾ี ดยอางอิ ๅ งขอมู

ๅ ลทีห
ไ ามาเดรๅ คุณสามารถปรับมุมมองปัญหาร
ความตองการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละสิ ไ งที ค
ไ นพบ฿ห
ๅ ๅ ฼ปใ นหลั ก การการออก฽บบ฾ดย฼อาตั วกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฽ละความ
ตองการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼ปใ นหลัก ร ฿นการ฼ขี ย นหลั ก การออก฽บบนั ๅ น ควร฼ขีย น฿ห อยู
ๅ ไ ฿นรู ป฽บบของวิธกี าร
฽กเขปัๅ ญหาร ตัวอย าง฼ช
ไ ไ นร ความต องการของกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายคื อ การรู สึ
ๅ กอยากลงเม ลงมื
ๅ อ ฿นการท าของขวั ญร
สิไ งนีๅบงบอก฿ห
ไ ๅ ฼รารูว า฼ราต
ๅ ไ องดึ
ๅ ง กลุ ม฼ป
ไ ๅ าหมายมามี สไ วนร วม฿นการคิ
ไ ด หาค าตอบร คุ ณ สามารถหาหลั ก การ
ออก฽บบ฾ดยการคิดยอนกลั ๅ บจากคาตอบทีด ไ น
ู ไ าสน฿จร ลองถามกันดูวาค ไ าตอบที฼ไ ปใ นเปเดมี ๅ มุมดานเหนบ
ๅ างที
ๅ ไ
สามารถปรับ฼ปใ นหลักการออก฽บบเดๅ

การตังๅ หลักการออก฽บบควรตังๅ ประ฼ดใน฿หๅกวๅาง฽ละทดลองหาคาตอบ฿นหลายรูป฽บบ฾ดยเมจ ไ า฼ปใ นตองค

ๅ านึงถึง
หรืออางอิ
ๅ ง วิ ธ ก
ี าร฽ก เขปั
ๅ ญ หาวิธ ก
ี าร฿ดวิ ธ ก
ี ารหนึ ไ งร อย างเรกใ
ไ ต ามอย างน
ไ ๅ อย฼ราควรหาบริ บ ทการ฽ก เขปั
ๅ ญหา
อยางกว
ไ างร
ๅ โร ที
ช ไ ไ วย฿นการพั ฒ นาหลั ก การการออก฽บบร ตั
ว อย าง฼ช
ไ ไ นร ฼รารู ว า฼ราก
ๅ ไ าลัง ออก฽บบสถานที รไ โร
หนึไง฼พือ ไ ที฼ไ ราจะเดทราบว ๅ า฼ราควร฼ขี
ไ ย นหลั ก การออก฽บบมา฿นรู ป ฽บบ฿ดร อี
ก ตัว อย างหนึ
ไ ไ งคื อ ร ฼รารู ว า฼ราก
ๅ ไ าลัง
ออก฽บบของขวัญ฽ตเม รู ว
ไ ไ ๅ ไ าร มัน จะ฼ปใ นสิไ งที จ
ไ บ
ั ตองเด
ๅ ร
ๅ ฼ปใ นดิ
จ ต
ิ อลร หรื อ วา฼ปใ
ไ นรู ป฽บบกิ จ กรรมท าร วมร
ไ ฼พี ย ง
฽ครูไ บริ
ๅ บ ทที ว
ไ า฼ราก
ไ าลั งออก฽บบของขวั ญ กใ จ ะท า฿ห ๅ ฼ราสามารถร างหลั
ไ ก การออก฽บบเด ฼หมาะสม฽ละดี
ๅ ข น
ึ ๅ
:: 25 ::
 METHOD

คาถามร “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”

เราจะ. . .ได้ อย่ างไร?

ทาไมถึงต้ องใช้ คาถาม “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”
คาถามร “฼ราจะ…เดอย ๅ างเร”
ไ คือคาถามสัๅ นโร ทีช
ไ ไ วย฿หๅ฼กิดการระดมความคิดร คาถามประ฼ภทนีๅ฼ปใ น฼มลใดพันธุ ่
ที฿ไ หๅกา฼นิดความคิดทีจ ไ ะ฽ตกตางจากมุ
ไ มมอง฼ดิมโร หลักการออก฽บบ฼ดิมโร หรือความรูๅความ฼ขๅา฿จ฽บบ฼ดิมโร
การตังๅ คาถามนัๅนควร฼ริม ไ ตนจากค
ๅ าถามทีก
ไ วๅางพอทีจ ไ ะกอ฿ห
ไ ๅ฼กิดวิธค
ี ด
ิ ฽กๅปัญหา฿หมโร
ไ มากพอ฽ตกใ
ไ ฽คบพอทีไ
กอ฿ห
ไ ๅ฼กิดความคิดที฼ไ ฉพาะ฼จาะจง฽ละ฽ตกตางร ไ

ตัวอยางค
ไ าถามที฽ไ คบจน฼กินเป “฼ราจะผลิต฾คนเอศกรีม฿หๅกิน฽ลๅวเมหยดเด
ไ อย
ๅ ไางเร?”
ตัวอยางค
ไ าถามทีก ไ วๅางจน฼กินเป “฼ราจะ฼ปลีย
ไ น฽ปลงขนมหวาน฿หๅ฽ปลก฿หมเด ไ อย
ๅ างเร?”
ไ
ตัวอยางค ไ าถามที฼ไ หมาะสมร “฼ราจะ฼ปลียไ น฽ปลงเอศกรีม฿หๅถือ฼ดินกินเด฾ดยเม
ๅ หยดเด
ไ อย
ๅ างเร?”
ไ

ทังๅ นีๅวธ
ิ ต
ี งๅั คาถามร “฼ราจะ…เดอย
ๅ างเร”ร
ไ นัๅนขึน
ๅ อยูกั
ไ บลักษณะของ฾ครงงานทีท
ไ าร

ตัง้ คาถาม “เราจะ. . .ได้ อย่ างไร”อย่ างไร

฼ริม
ไ ตนจากมุ
ๅ มมองปัญหาร ทีม ไ าของความตองการร
ๅ ฽ละกรอบปัญหาทีต ไ งๅั เวรๅ ฽ลวตั
ๅ งๅ คาถามทีล
ไ งมือทดลองหา
คาตอบเด฾ดยตั
ๅ ง
ๅ รู ป฽บบค าถามว า
ไ “฼ราจะ…เด อย
ๅ ไางเร” กอนที
ไ จ ไ ะ฼ริ
ม
ไ คิด หาทางออกของปั ญหาร ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร
ปัญหา: ออก฽บบประสบการณที ่ ส
ไ นามบิน นานาชาติ

มุมมองปัญหา: ฽มลู
ไ กสามที฼ไ รงรี
ไ บเปขึน ๅ ฼ครือ
ไ ง฽ตพบว
ไ าต
ไ องรอขึ
ๅ น
ๅ ฼ครือ
ไ งหลายชัไว฾มงหนๅาประตูทางออกร ฽ถมยัง
ตองดู
ๅ ฽ลลูกโร จอมซนของ฼ธอเม ฿ห
ไ ๅ เปกวนผู ฾ดยสารที
ๅ หไ งุ ด หงิ
ด กั
บ การรอ฼ครื
อ ไ งบินอยูไ฽ลว
ๅ

ขยายส่ วนดี: ฼ราจะ฿ชๅพลังของ฼ดใกโร มาสรๅางความบัน฼ทิง฿หๅผูๅ฾ดยสารคนอืนไ โร เดอย ๅ างเร?

ไ
ลดส่ วนเสีย: ฼ราจะ฽ยก฼ดใกโร จากผู฾ดยสารคนอื
ๅ น
ไ โร เดอยๅ างเร?
ไ
มองมุมกลับ: ฼ราจะทา฿หๅการรอนไาตืนไ ฼ตนเด ๅ อย
ๅ ไ างเร?
ท้ าทายสมมุตฐิ าน: ฼ราจะทา฿หๅเมตไ องรอเด
ๅ อย
ๅ างเร?
ไ
เปลี่ยนคาขยายความ: ฼ราจะทา฿หๅการ฼รงรี ไ บนไาสน฿จมากกวไานไาปวดหัวเดอย ๅ างเร?
ไ
มองหาทรัพยากร: ฼ราจะ฿ชๅ฼วลาวางของผู ไ ๅ฾ดยสารทีรไ อ฿หๅ฼กิดประ฾ยชนเด ่ อย
ๅ างเร?
ไ
ลองหาที่เปรียบเทียบตามบริบท: ฼ราจะทา฿หๅสนามบิน฼หมือนสปา / สนาม฼ดใก฼ลนเด ไ อย
ๅ างเร?
ไ
ตัง้ โจทย์ ท้าทาย: ฼ราจะทา฿หๅสนามบิน฼ปใ นทีโไ ร ฼ดใกอยากเปเดอย ๅ างเร?
ไ
เปลี่ยนสิ่งที่เป็ นอยู่: ฼ราจะทา฿หๅ฼ดใกโร ทีนไ ไ าราคาญนัๅนนไาราคาญนๅอยลงเดอย ๅ างเร?
ไ
ปรับมุมมองเป็ นส่ วนย่ อยๆ: ฼ราจะสรางความบัๅ น฼ทิ ง฿หๅ ฼ดใ กโร เด อย
ๅ ไางเร?ร ฼ราจะท า฿หๅ฽ม฼ดใ
ไ ก฿จ฼ยในขึน
ๅ เดๅ
อยางเร?
ไ ฼ราจะทา฿หๅผู฾ดยสารมาที
ๅ ป ไ ระตู฼ครือ
ไ งชๅานๅอยลงเดอย
ๅ างเร?
ไ
:: 26 ::
 METHOD

กิจกรรมละลายพฤติกรรม

ทาไมถึงต้ องใช้ กิจกรรมละลายพฤติกรรม

กิจกรรมละลายพฤติกรรมชไวย฿หๅทีมงานตืน ไ ตัว฽ละพรๅอมทีจ ไ ะทางานทังๅ กาย฽ละ฿จร กิจกรรมละลายพฤติกรรม฿ชๅ
฼มือ
ไ ทีมมีพลังงานตาไ ร ฿นชไวง฼ชๅาโร กอน฼ริ
ไ ม
ไ ประชุมหรือ฼ริม
ไ ออกความคิด

เราจะละลายพฤติกรรมนัน้ อย่ างไร

ทากิจกรรมทีท ไ า฿หๅทีมงานสรๅางสรรค฽ละ฼พิ ่ ม
ไ ความผูกพันของคน฿นทีมร กิจกรรมละลายพฤติกรรมทีด ไ น ี ๅนั เมไ
฼พียง฽คท ไ า฿ห ๅ พลั
ง ฿นที ม฼ยอะขึนๅ ฽ตตไ ๅ องท า฿ห ๅ ทุ ก คนรู สึ
ๅ ก อยากมีส ไ วนร วมที
ไ จ
ไ ะฟังร คิ
ด ร ฽ละลงมือ ปฏิ บ ตั ริ
ตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร ฼วลา฼ลนกิ ไ จกรรม฼ดาภาพวาดร ตองฟั ๅ งการ฼ดาของคนอืน ไ ร พรอมคิ
ๅ ดคาตอบตามเปดวยร ๅ กิจกรรม
฼หลานี
ไ ๅนไาจะ฿ชๅ฼วลาประมาณ 5-10ร นาทีร ฽ละตอง฼คลื ๅ อไ นเหว฼ยอะทีมงานจะเดมี ๅ พลังตอ฼นื
ไ ไอง฼มือ
ไ ฼ริม
ไ ทางานร
การ฼ลนละครสมมุ
ไ ต฼ิ ปใ นอีกหนึไงกิจกรรมทีน ไ ไ าลองทาร กิจกรรมทีน ไ ไ าลองมีดงั นีๅ：

จัดหมู่ จัดหมู่ “ม่ องเท่ ง” ฼รียงคน฼ปใ น฽ถวยาวร

฼ลือกหมวดหมูทีไ น
ไ ไ าสน฿จร (อาหาร฼ชๅาร ผักร สั ตวร่ ยีห
ไ ๅอรถ)
ชีค
ๅ น฿น฽ถว฼รใวโร เม฼รี
ไ ยงตามลาดับร ฾ดยคนที฾ไ ดนชีจ ๅ ะตองบอกชื
ๅ อ
ไ ทีม
ไ าจากหมวดหมูนั
ไ ๅนโร ถานึ
ๅ กเมออกร
ไ ทุก
คนตะ฾กนคาวาร ไ “มอง฼ท
ไ ง”ร
ไ ฽ลวคนโร
ๅ นั
ๅ นกใ ตองออกจากกลุ
ๅ มร
ไ

ลูกบอลเสียงร ยืนหนๅา฼ขาหากั
ๅ น฼ปใ นวงกลมร ฽ละ฾ยนลูกบอลลองหน฿ห
ไ ๅกันร ฾ดย฼วลาทีจ
ไ ะ฾ยนนัๅน฿หๅมองคนทีจ
ไ ะ
฾ยน฿หๅ฽ละทา฼สี ยงประหลาดโร ฼วลา฾ยนร คนทีเไ ดลู
ๅ กบอลตองท
ๅ า฼สี ยง฼ลียน฽บบคนที฾ไ ยนขณะทีรไ บ
ั ร ฽ลวกใ
ๅ คดิ
฼สี ยง฿หมตอนถึ
ไ ง ฼วลาตั
ว ฼องตอง฾ยนร
ๅ พยายาม฾ยนเปมา฿ห ๅ ฼รใ ว ขึ
น ๅ ร อาจจะ฼พิ
ม
ไ ลู
ก บอลอีก ลู ก

ได้ ! เอาเลย ทุกคน฼ดินรอบโร หๅองร หนึไงคน฿นกลุม฼สนอขึ ไ น

ๅ ร “มาสมมุตวิ า฼ราอยู
ไ ฿นงานปาร
ไ ตี
่ กๅ นั ฼ถอะ” “มา
สมมุตวิ า฼รา฼ปใ
ไ น฼ดใ กทารกกัน฼ถอะ” หรื
อ ร “มาสมมุ ต ว
ิ า฼ราเม
ไ รู วา฾ลกนี
ไ ๅ ไ ๅ ม ฽
ี รง฾น มถ
ๅ ไ วงกั น ฼ถอะ”ร ร ฿หๅทุกคน฿น
กลุมพู
ไ ด วาร
ไ “เด ๅ
! ฼อา฼ลย” ฽ลวกใ
ๅ ท าตามค า฼สนอร คน฿นกลุ ม฼สนอ฿หม
ไ เด
ไ ๅ ฼สมอร ฽ล วทุ
ๅ กคนกใ จ ะตอบรั บวาร
ไ “เด!ๅ
฼อา฼ลย”ร ฼สมอ

:: 27 :: photo: flickr/James Willamor

 METHOD
การระดมสมอง

 สนทนาทีละ฼รือ
ไ ง  สนับสนุ นความคิด฽ปลก฿หมไ
 ฼นๅนปริมาณ  พยายามทา฿หๅ฼หในภาพ
 ฼นๅนหัว฼รือ
ไ ง  เมออกนอก฼รื
ไ อ ไ ง
 คิดตอยอดจากคนอื
ไ น ไ  เมตั
ไ ดสิ นร เมต
ไ อต
ไ าน
ๅ

ทาไมถึงต้ องระดมสมอง
การระดมสมอง฼ปใ นวิธท ี ท ีไ า฿หๅ฼กิดความคิดหลากหลายมากกวาการนั ไ ไง฼ขียนเอ฼ดียดวยปากกา฽ละกระดาษร
ๅ
จุดประสงคของการระดมสมองร
่ การยกระดั บ ความ฼หใ น฾ดยรวมของที มร ดวยการสนทนา฽ละการฟั
ๅ งความคิด฼หใน
ของสมาชิก฿นทีม฽ลวคิ ๅ ด ต อยอดจากความคิ
ไ ด นั
ๅ น โร การระดมสมองช ไ วย฿ห ๅ ฼รา฽บ ง฽ยกเด
ไ ชั
ๅ ด ฼จนร วานี
ไ ไคอื
ชไวง฼วลาที฼ไ ราตังๅ ฿จ฿ชๅสมองผลิตเอ฼ดียร เม฿ช ไ ไ ฼วลา฿นการตั ด สิ น เอ฼ดี ย ร การระดมสมอง฼ปใ นการ฼ปิ ด ฿จเม ตั
ไ ดสิ น
วาความคิ
ไ ด นัๅ นดี
ห รื
อ เม ดี
ไ ร การระดมสมองนั ๅ น สามารถ฿ช เด
ๅ ๅ ตลอด฼วลา฿นกระบวนการออก฽บบร ซึงไ เม ฼พี
ไ ย ง฼พือ
ไ
หา฽นวทางการออก฽บบทีต ไ อบ฾จทย฼ท ่ ไ านั
ๅ นร ฽ต ฿ช เด
ไ ๅ ๅ ทุ ก ฼มี
อ ไ ที
ต ไ องการความคิ
ๅ ด ฿หม โร
ไ ฼ช ไ น฼วลาวาง฽ผนหา
ขอมู
ๅ ลร หรือ฼วลาคิดหาสิ นคาหรื ๅ อบริการที฼ไ กีย ไ วของกัๅ บงานของ฼รา

เราจะระดมสมองอย่ างไร
฽บง฼วลา฿ห
ไ ๅชัด฼จนวาร
ไ ชไวง฼วลานีๅคอ
ื ฼วลา฽หไงการระดมสมองของทีม฽ละทุกคนจะตองอยู ๅ ฿นสภาพร
ไ “พรๅอมระดม
สมอง” ฼ปๅาหมายหนึไง฼ดียวคือการ฼กิดความคิด฿หมโร ไ มากทีส ไ ุด฼ทาที
ไ จ ไ ะมากเด฾ดยเม
ๅ อนุ
ไ ญาต฿หๅมีการประ฼มิน
ความคิด฾ดย฼ดใดขาดร ฿ชๅ฼วลาสัๅ นโร ฼พียง฽ครไ 15-30 นาทีร ฽ตทุ ไ กคนตองมีๅ สไวนรวมอย
ไ ไางจริงจังร ฾ดย฿หๅทุก
คนมายืนรวมกันทีห ไ นๅากระดานดาหรือลอมรอบ฾ต
ๅ ๆ ะร ดวยท
ๅ าทางที
ไ ก
ไ ระฉับกระ฼ฉงเมว ไ ไาจะยืนหรือนัไงตัวตรง฽ละ
฼ปใ นกลุมก
ไ อน฿กล
ๅ ชิ
ๅ ดกัน

฼ขียน฿หๅชัด฼จนวาการระดมสมองครั
ไ งๅ นีๅทา฼พือ
ไ อะเรร การตังๅ คาถามร “฼ราจะ…เดอย
ๅ างเร”
ไ ฼ปใ นวิธ฼ี ริม
ไ ตนที
ๅ ด ไ ฿ี น
การร กาหนดทิศทางการระดมสมอง (฼ชไนร ฼ราจะสรๅางประสบการณการจ ่ าย฼งิ
ไ นอยไาง฼ปใ นสไวนตัว฼วลาเปซือ ๅ ของ
เดอย
ๅ างเร)
ไ (ดูรายละ฼อียด฼พิม
ไ ฼ติมทีรไ การตังๅ คาถามร “฼ราจะ…เดอย ๅ างเร”)
ไ
ตัวอยางวิ
ไ ธกี ารบันทึกเอ฼ดีย฿นการระดมสมอง

จดบนบอรด: ่ ฼ขียนความคิดทีทไ ุกคนคิด฽ละพูดออกมา฿หๅชัด฼จนบนกระดานร จดทุกโร เอ฼ดีย฾ดยเม฼อาความคิ

ไ ด
ความรูๅสึ กของตน฼องมา฼กีย
ไ วขๅอง
ทกคนชไวยกัน: ฽ตละคน฼ขี
ไ ยนเอ฼ดียของตัว฼องบนกระดาษ Post-it ฽ลว฽ปะบนกระดานด
ๅ าร พรๅอมทังๅ บอกคนอืน
ไ
ดวยร
ๅ ขๅอดีของการ฿ชๅร Post-it คือ฼ราสามารถ฼ขียน฽ละ฽ปะเอ฼ดียของ฼ราเวๅบนกระดานเดๅ

ลองทาตามกฎการระดมสมองดูร มันชไวย฿หๅ฼รามีเอ฼ดียทีส
ไ รๅางสรรค฼พิ
่ ม
ไ ขึน
ๅ

:: 28 ::
 METHOD

การจัดการระดมสมอง฿นทีม

ทาไมถึงต้ องจัดการการระดมสมอง
การจัดกิจกรรม฼พือ
ไ สไง฼สริมการระดมสมองคือกุญ฽จสาคัญ฿นการระดมสมองทีเไ ดผลดีๅ ร การทีจ
ไ ะ฼กิดความคิด
มากมาย฽ละ฽ปลก฽หวก฽นวเดนั ๅ ๅนร ผูๅนาการระดมสมองตอง฼ตรี
ๅ ยมสิไ งตางโร
ไ ฿หๅพรๅอมสาหรับทีม

เราจะจัดการการระดมสมองอย่ างไร
พลัง – หนๅาทีขไ องคนนาการระดมสมองคือการทา฿หๅเอ฼ดียของคน฿นทีมเหลลืนไ อยูตลอดร
ไ ฿นบางครังๅ การระดม
สมองทีจ ไ ะเดผลดี
ๅ นๅน
ั จา฼ปใ นตองมี
ๅ คาถามตังๅ ตนที ๅ ฼ไ หมาะสมร (ดูรายละ฼อียด฼พิม ไ ฼ติมทีรไ คาถาม“฼ราจะ...เดอย
ๅ างเร”)ร
ไ
฼วลานากิจกรรมระดมสมองสิไ งทีส ไ าคัญทีสไ ุดคือพลังของทีมร ฼มือ ไ ทีม฼ริม
ไ คิดเดชๅ ๅ าลงหรื อ คิ
ด อะเรเมออกร
ไ คนนา
จะตองหาค
ๅ าถาม“฼ราจะ...เดอย ๅ างเร”ร
ไ ฿หมมา฿ชไ ๅ฼พือ
ไ ชไวย฿หๅทีมคิดเป฿นทิศทางอืน ไ โร เดหรื
ๅ ออาจมีเอ฼ดียสารอง
ทีค
ไ ด
ิ ฼กใบเว฼พื
ๅ อ
ไ ชไ วย฿ห ๅ ที
ม มี
ช ว
ี ต
ิ ชี วามากขึ น
ๅ

ข้ อจากัด –การ฼พิมไ ขอจ

ๅ ากัดอาจชไวยนาเปสูไเอ฼ดีย฿หมโร
ไ เดรๅ ฼ชไนร “ถาจ
ๅ า฼ปใ นตอง฼ปใ
ๅ นรูปกลมมันจะ฼ปใ น
อยางเร”,
ไ “ซุป฼ปอร฽มนจะ฽ก
่ ปั
ๅ ญหานีๅยงั เง” “สามีหรือภรรยาของคุณจะ฽กปั ๅ ญหานีๅยงั เง” “฼ราจะออก฽บบ฾ดย฿ชๅ
วิวฒ
ั นาการ฼มือไ ร 100 ปี ท฽
ีไ ลวอย
ๅ างเร”ร
ไ นอกจากนี ฼
ๅ รายั
ง สามารถสร างข
ๅ อจ
ๅ ากัด฿นกระบวนการคิดระดมสมองกใ
เดรๅ ฼ชไนร การจากัด฼วลา:ร ระดมความคิด฿หๅเดรๅ 50 ความคิด฿นร 20นาที

พืนๅ ที-ไ คานึงถึงพืน

ๅ ทีท
ไ จ
ีไ ะ฿ชๅทากิจกรรมระดมสมอง฾ดย฿หๅมีพนืๅ ที฽
ไ นวตังๅ ทีม
ไ ากพอสาหรับการ฼ขียนร ฽ละรองรับ
เอ฼ดียจานวนมากโร ทีท ไ ม
ี จะผลิตออกมาเดรๅ มีขนาด฿หญส
ไ าหรั บทุ ก คนร ฽ตกใ
ไ เมกว
ไ างจน฼กิ
ๅ นเปจนทา฿หๅทีมรูสึๅ ก
วาเม
ไ เด
ไ ๅรั
บ ความสน฿จร

ขอ฽นะน
ๅ าคือทุกคนทีรไ ะดมสมองควรอยูห ไ ไางกระดานเม฼กิ
ไ นสองกาวร
ๅ ฽ละควรมีกระดาษ Post-it ฽ละปากกาทีจ
ไ ะ
฿หๅจดความคิด฼พือ ไ ฽ปะบนกระดาน฿นกรณีทค ีไ นจดจดเมทั
ไ น
(ดูรายละ฼อียด฼พิม
ไ ฼ติมทีไ “การระดมความคิด”)

:: 29
28 ::
 METHOD

การคัด฼ลือกความคิด

ทาไมการคัดเลือกความคิดถึงสาคัญ
การระดมสมองนัๅนควรจะกอ฿ห ไ ๅ฼กิดความคิดตางโร
ไ มากมายร หลังจากนัๅน฼ราควรคัด฼ลือกความคิดดีร โร
ออกมา฼พือ ไ ทีม
ไ น
ั จะเมเดไ ๅ ฼ปใ น฼พีย งกระดาษบนกระดานร การ฼ลือกความคิดอาจจะทาเดงๅ ายโร ไ ฽คหยิ
ไ บออกมา
สองสามเอ฼ดีย ฽ต฼มื ไ อ
ไ จะน าเป฿ช ๅ ออก฽บบการ฽ก เขปั
ๅ ญ หานั ๅ นร ฼ราควรจะ฿ห ๅ ความส าคั ญ ถึ
ง วิ
ธ ก
ี าร฼ลือก
ความคิด฼สี ยหนไอยร ฼ราควร฼ลือกเอ฼ดีย฿หๅมีความหลากหลาย฽ละ฽ตกตางกั ไ นร ฼พื
อ ไ ฿หๅ ฼กิ
ด ฽นวทางการ฽ก เข
ๅ
ทีม
ไ ค
ี วาม฼ปใ นเปเดหลายทางร
ๅ ฾ดยเม ฼ลื
ไ อ ก฽ต อั
ไ นที ง
ไ ายโร
ไ หรื
อ ฼สี ไ ย งนๅ อยโ

เราจะคัดเลือกความคิดอย่ างไร
฿นการ฼ลือกสรรความคิดนัๅนร อยาสรุ ไ ป฽ละ฼ลือก฼รใว฼กินเปร อยากั
ไ งวลถึงความ฼ปใ นเปเดของเอ฼ดี
ๅ ยร พยายาม
฼ลือกความคิดทีท ไ ุกคน฿นทีมตืน
ไ ฼ตนร ๅ ชอบร หรือ สงสั ย อยากรู
ร
ๅ ความคิ
ด บางความคิ ด ฽มยากที
ๅ จไ ะ฼ปใ นเปเดอาจจะ
ๅ
฿หๅมุมมองที฼ไ ปใ นประ฾ยชนกั่ บที ม งาน

วิธก
ี าร฼ลือกความคิดมีหลายวิธรี วมถึงสามวิธต
ี อเปนี
ไ ๅ:

ออก฼สี ยง฾ดย฿ชๅร Post-it – ทีมงานทุกคนมีสิทธิ฿่ นการออก฼สี ยงร ฽ละ฼ลือกเดคนละสามเอ฼ดี

ๅ ยทีต
ไ นชอบ การ฿หๅ
฽ตละคน฾หวตเด
ไ อย
ๅ ไางอิ
ส ระ฼ปใ นการ฽สดงวาทุ
ไ ก คนมี สิ ท ธิ
ม ่ ฼
ี สี ย ง฼ท า฼ที
ไ ย ม

฽บง฼ปใ
ไ น 4 กลุม ไ – วิธนี ีๅ฼ปใ นวิธท
ี จ
ีไ ะทา฿หๅ฼รายัง฼กใบความคิด฼จงโ฼อาเว
็ เด
ๅ รๅ ฾ดยเมถู
ไ กคัดออก฼สี ยกอน ไ ฾ดย฼ลือก
ความคิดหนึไงหรือสองอัน฿นร 4 กลุมต อเปนี
ไ ไ ๅ
: ความคิด ที
฼ ไ ปใ น฼หตุ ฼ ปใ นผลร ความคิ
ด ทีนไ ไ าสนุ กร ความคิ
ด ตนทีชไ อบร
฽ละความคิดที฼ไ ปใ นเปเดยากๅ

วิธก
ี าร฼ลือก฽บบบิง฾กร ฼ชไน฼ดียวกับวิธ฽ ี บง฼ปใ
ไ นร กลุมร ไ วิธก ี าร฼ลือก฽บบบิง฾กชไวย฿หๅทีมยัง฼กใบเอ฼ดียทีม
ไ ี
฽นว฾นๅมจะพัฒนาตอ฼ปใ ไ นนวั
ต กรรมเด ร
ๅ ฾ดย฼ลือ กเอ฼ดี
ย ที
จ ไ ะน าเปสูไ การสร าง฽บบจ
ๅ าลองที
฽ ไ ตกตางกั
ไ น : ร
฽บบจาลองทีจ ไ บ
ั ตองเด
ๅ รๅ ฽บบจาลอง฽บบดิจต ิ อลร ฽บบจาลอง฽บบประสบการณ ่

฼ลือกเอ฼ดียหลายอัน฼พือ
ไ นาเปพัฒนา฼ปใ น฽บบจาลองร ถาท ๅ า฽ลวรู
ๅ สึๅ กวาน
ไ าเปทดสอบกใคงเมเด ไ ประ฾ยชน
ๅ อะเรร
่
ลองถามตัว฼องวา฽ล
ไ วเอ฼ดี
ๅ ย นี ๅ มอี ะเรที
น ไ ไ าสน฿จร ฽ลวหาทางทดสอบ฽ง
ๅ มุ
ไ มนั
ๅ น ฽ทนหรื
อ นาเปกั
บ เอ฼ดี
ย อื
น ไ ฼พือไ ฿หๅ
กลาย฼ปใ น฽นวทาง฿หมไ

:: 30 ::
 METHOD

การสวมบทบาท

ทาไมต้ องสวมบทบาท
การสวมบทบาท฼ปใ นวิธค ี รอบคลุมการ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร กระบวนการสรางความคิ
ๅ ด฽ละการสรางตั ๅ วตน฽บบ
ๅ
การสวมบทบาท฼ปใ น฼ทคนิค฿นการ฿ชๅรางกายสวมบทบาท฿นสถานการณ ไ สมมติ
่ ฼พื อ
ไ ที
จ ไ ะสร างสรรค
ๅ ความคิ
่ ด฿หมรไ
โร ฿นวิธก ี ารนีๅร ฼ราตอง฼ริ
ๅ ม
ไ ด วยการจ
ๅ าลองสถานการณ ด วยคน฽ละสิ
่ ๅ ไ ง ของที ค
ไ วรจะอยู ฿นที
ไ น
ไ ๅ น
ั ร ฽ละ฼ราจึ ง สวม
บทบาทอยู฿นสถานการณ
ไ นั
่ ๅ น จริ ง โร การสวมบทบาทสามารถรวมถึ ง การ฼คลื อ
ไ นย ๅ ายสิ ไ ง ของร ฉากร ฽ละพื น
ๅ ทีไ
รอบตัว฿นระหวางนั ไ ๅ นเด ร
ๅ ฼พราะสิ ไ งที฼ไ ราสน฿จ฿นการสวมบทบาท฿นสถานการณ จ
่ าลองร คื อ ปฏิส ั ม พั
น ธ ของ฼ราที
่ ไ
มีตอสิ
ไ ไ งรอบตั ว฽ละการกระท าที ฼
ไ ราท า฿นสถานการณ นั
่ ๅ น

฼รา฿ชๅวิธก
ี ารสวมบทบาท฼พือ ไ ทีจ ไ ะหาเอ฼ดียทีบไ างครังๅ ฼ราอาจจะคิดเมออกจาก฽ค
ไ การพู
ไ ดคุยหรือราง฽บบร
ไ ฼ราสวม
บทบาท฼พือ ไ สรางความ฼ข
ๅ า฿จกลุ
ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมาย฿นบริ บ ทที จ
ไ ะนาเปสู
ไ ฽นวทางที จ ไ ะกลาย฼ปใ นต น฽บบต
ๅ อเปเด
ไ ถ
ๅ ๅ าหาก฼รา
ติดขัด฿นขัน ๅ ตอนระดมสมอง฼รากใสามารถสวมบทบาท฿นบริบททีว ไ างเวอยๅ างคร
ไ าวร
ไ โร ฼พือ ไ หาทางสรางสรรค
ๅ ่
ความคิด฿หมรไ โร ตัวอยาง฼ช ไ ไ นอยากจะออก฽บบบารขายกา฽ฟ？ลองตั
่ งๅ รานจ
ๅ าลอง฽ลวสั ๅ ไ งกา฽ฟดูจริงโ!ร การ
สวมบทบาทยัง฼ปใ นประ฾ยชนต ่ อการประ฼มิ
ไ นตน฽บบร
ๅ หาก฼รามีความคิดหลายโร ความคิดทีอ ไ ยากทดสอบร ฼รากใ
ควรจะทดสอบมัน฼พือ ไ พิจารณาวาความคิ ไ ด เหนดี สุ ด ร ฿นการพั ฒ นาต น฽บบของสิ
ๅ ไ ง ฽วดล อมกายภาพหรื
ๅ อสิไ งทีจ
ไ บั
ตองเด
ๅ อย
ๅ ไ างน ๅ อยกใ ตองลองสวมบทบาทดู
ๅ สั กสองสามครั ง
ๅ

เราจะลองสวมบทบาทได้ อย่ างไร

วิธกี ารนีๅ฼ปใ นขัน
ๅ ตอนทีต ไ รงเปตรงมาร ฽ตวไ ามั ไ นจะมีประ฾ยชนกใ ่ ตอ฼มื ไ อไ ฼ราลงมือทาจริงร โร ตองลงมืๅ อทาจริงโร
฼ทานั
ไ ๅน! หาก฼รากาลังตองการ฽ก ๅ ปั
ๅ ญหา฿หๅคนเข฿น฾รงพยาบาลร
ๅ ลองจาลองสถานการณจริ ่ งโร ฼พือ
ไ ทีจ ไ ะหา
คาตอบนัๅนโร หาก฼รากาลังตองการ฽ก ๅ ๅปัญหา฿หๅคนสูงอายุร กใตองสมมติ ๅ ตวั ฼อง฼ปใ นคน฽กรไ อาจทาเดด ๅ วยการ
ๅ
ทา฾ลชัไนบน฽วนตา฿ห ไ ๅ฼หมือนมอง฾ลกผไานสายตาผูๅสูงอายุร ฼รา฼คลือ ไ นตัวเปมา฽ลวมองสิ ๅ ไ ง฽วดลอมรอบร
ๅ โร
ตระหนักถึงสิไ งทีอ ไ ยูตรงหน
ไ ๅ า฽ละประสบการณที ่ เไ ดที ๅ ฼ไ กีย
ไ วขๅองกับ฽นวทางการ฽กๅปัญหาของ฼ราร ฿สไ฿จกับการ
ตัดสิ น฿จที฼ไ กิดขึน ๅ ฼มือ
ไ ฼ราอยู฿นสถานการณ
ไ นั
่ ๅนโร หรืออารมณความรู ่ ๅสึ กของ฼รา฼ปใ นอยางเรร
ไ พยายามถามตัว฼อง
วาร
ไ ”ทาเม”ร จึง฼กิดสิไ งตางโขึ ไ น
ๅ ร ฼พือ
ไ ฿หๅ฼ราเดข ๅ อมู
ๅ ล฼พิม ไ มากขึนๅ

:: 31 :: photo: Deb Meisel and Francisco Franco

 METHOD

การตังๅ ขอจ
ๅ ากัด

ทาไมต้ องตัง้ ข้ อจากัด

อาจจะฟังดู฽ปลกร ฽ตการตั ไ งๅ ขอจๅ ากัดนัๅนสามารถทา฿หๅ฼รา฼กิดความคิดสรๅางสรรคมากขึ ่ น
ๅ
ลองดู: นึกถึงของทีมไ ส
ี ี ขาว฿หๅเดมากที
ๅ ส
ไ ุ ด ภาย฿นร 10 วิ
น าทีร ฽ล วลอง฿ส
ๅ ข
ไ ๅ อจากัด ว านึ
ไ ก ถึงของทีม
ไ ส
ี ี ขาว฿น
หๅองครัว฿หๅมากทีส
ไ ุดร ฼มือ ไ ฿สไขอจ
ๅ ากั
ด ฼พิ ม
ไ ขึ
น ๅ ฽ล วร
ๅ คุ ณ มี
เ อ฼ดี
ย มากขึ
น ๅ หรือ เม ไ

เราจะตัง้ ข้ อจากัดอย่ างไร

หลายโร ครังๅ ฿นกระบวนการออก฽บบร การตังๅ ขอจ ๅ ากัดจะทา฿หๅการออก฽บบเดผลดี ๅ ขน
ีๅ ร อยางเรกใ
ไ ดม
ี นั ฼ปใ นสิไ งทีไ
สาคัญมากสาหรับ฼ราทีจ ไ ะตระหนักวาอะเร฼ปใ
ไ นข อจ
ๅ ากั
ด ที ฼
ไ รา฿ช ๅ ฿นกระบวนการการออก฽บบ฽ละ฼รา฿ช ๅ น฼มือ
มั ไ เรร
การตังๅ ขอจ
ๅ ากัด ที
฼ ไ หมาะสม฼ปใ นสิ
ไ งที
ต ไ อง฼รี
ๅ ย นรู ร
ๅ การตัง
ๅ ข อจ
ๅ ากั
ด บางข อที
ๅ ฼ ไ ฉพาะ฼จาะจงลงเปจะต างจากการ
ไ
ตอต
ไ านเอ฼ดี
ๅ ย฼พราะรู฿นข ๅ อจ
ๅ ากัด฼ดิมของสิไ งนัๅนร การตังๅ ขอจ ๅ ากัดจะมีประ฾ยชน฿นสาม฽ง
่ มุ
ไ มร คือร ฿น
กระบวนการสรางความคิ
ๅ ดร การสรางต ๅ น฽บบร
ๅ ฽ละการ฿ชๅ฼วลา

ในกระบวนการสร้ างความคิด: ระหวางการระดมสมอง฼ราสามารถ฿ส

ไ ไ ขๅอจากัดเดๅบางร
ๅ ขอจ
ๅ ากัดนัๅนอาจจะ฼ปใ น
"ถาท
ๅ า฿น฼วลา฼ช ๅ าจะ฼ปใ นอย างเร?”
ไ “ถา฾รนั
ๅ ล ร ฽มค฾ดนัลด ร
่ มาท างานนี จ
ๅ ะท าอย างเร”ร
ไ ฿สไขอจ
ๅ ากัดเปเด฼รื
ๅ อไ ยโร
ตราบ฿ดทีมไ น
ั ยัง฼ปใ นประ฾ยชนต อกระบวนการสร
่ ไ างความคิ
ๅ ด ร ร
(ดู ายละ฼อี ยด฼พิม
ไ ฼ติม ที
ร ไ “การ฼ตรีย มที
ม ฿นการ
ระดมสมอง”)

การสร้ างต้ นแบบ: การสรๅางตัวตน฽บบ฿นขั

ๅ น
ๅ ตๅนนัๅน฼ปใ นการสรๅาง฼พือ
ไ ชไวย฼ราคิด฼รายๅอนกระบวนการการคิด฽บบ
ทัว
ไ เปทีจ ไ ะคิด฿หๅเดกๅ อน฽ล
ไ วค
ๅ อยสร
ไ ๅางตัวตน฽บบร
ๅ ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบเด
ๅ ๅมากขีน
ๅ ฾ดยการตังๅ ขๅอจากัดร จากัด
อุปกรณ฿นการสร
่ ๅางตน฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ ทีจ
ไ ะสรๅางตน฽บบ฿ห
ๅ ๅ฼รใว฽ละหยาบร ฼พือ ไ ที฼ไ ราจะเดมี
ๅ ความคิดสรๅางสรรคมากขึ
่ น
ๅ ร
฼มือไ คิดอยากจะสรๅางอะเรร ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบง ๅ ายโร
ไ ดวยกล
ๅ องกระดาษร
ไ หรือร ปากกา฼มจิกร นอกจากนีๅ
การตังๅ ขๅอจากัดยัง฼ปใ นประ฾ยชนต ่ อการคิ
ไ ดผลงานทีห ไ ลากหลายมากขึน ๅ ร ฼ชไนร ฼ราจะออก฽บบผลิตภัณฑนี ่ ๅ฿หๅคน
ตาบอดอยางเรร ไ ฼ราจะออก฽บบผลิตภัณฑนี ่ ๅ฿นพืน
ๅ ทีจไ ากัด฿นลิฟทอย
่ ไางเร?

เวลา: จากัด฼วลา฿นการทางาน฼พือไ ฿หๅ฼กิดการลงมือทาร ฼ชไนร ทา฽บบจาลองสอง฽บบ฿นหนึไงชัไว฾มงร ระดม

สมอง฿น 20ร นาทีร คุยกับกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย 3 ชัไว฾มงร สรุปขๅอมูลภาย฿นชัไว฾มงทางาน
:: 32 :: photo: flickr/vvvracer
 METHOD

การสรๅางตน฽บบ฼พื
ๅ อ ไ ความ฼ขา฿จ
ๅ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อความเข้ าใจ

฼ปใ น฼รือ
ไ งปกติท฼ีไ ราสรางต
ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ รับความคิด฼หใ น฽ละการประ฼มินผลจากกลุม฼ป ไ ๅ าหมายร ฽ต฼รากใ ไ สามารถ฼ขา฿จ ๅ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายมากขึ น
ๅ ผ านการสร
ไ างต
ๅ น฽บบเด
ๅ ร
ๅ ซึ
ง ไ ข อมู
ๅ ล ที เ
ไ ด จะต
ๅ างเปจากการหาข
ไ อมู
ๅ ล ผานการสั
ไ มภาษณทั ่ ไวเป
หรือการสั ง฼กตร ฿หๅ฽นไ฿จทุกครังๅ ทีท ไ าการทดสอบกับกลุม฼ป ไ ๅ าหมายวาร ไ ฼ราคานึงถึงสิไ งทีจ
ไ ะเด฼รี
ๅ ยนรู฼กี
ๅ ย ไ วกับ
ตน฽บบที
ๅ ฼
ไ ราท าขึ น
ๅ รวมถึ ง จะเด ฼รี
ๅ ย นรู ฼กี
ๅ ย ไ วกั
บ ผู฿ช
ๅ ๅ สอยนั ๅ น โร ด วยร
ๅ ฼ราสามารถสร างความ฼ข
ๅ าอก฼ข
ๅ ๅ า฿จ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมายของ฼ราเดทุ ๅ ก฼มือ
ไ

นอกจากนีๅ฼รายังสามารถสรๅางตน฽บบหรื ๅ อ฽นวทางการ฽กปั ๅ ญหาขึน ๅ มา฼พือไ ฿ชๅทาความ฼ขๅา฿จกลุม฼ป ไ ๅ าหมาย฼ลยกใ

เดรๅ ฾ดยเมจ ไ า฼ปใ นต องทดสอบ฼พื
ๅ อ
ไ ประ฼มิ
น ผลต น฽บบร
ๅ เม ต องท
ไ ๅ า฼พื อ
ไ หา฽นวทาง฽ก ปั
ๅ ญ หาด วยซ
ๅ าๅ วิธน
ี ีๅ฼รียกวาร
ไ
“การทาความ฼ขๅา฿จ฼ชิงรุก” active empathy)ร ฼พราะ฼ราเม฿ช ไ ไ คนสั ง฼กตการณจากวงนอกร
่ ฼ราสรๅาง
สถานการณบางอย ่ างขึ
ไ นๅ มา฼พือ
ไ หาขอมู
ๅ ล฿หมโร ไ บางครังๅ ที฼ไ ราสรางต ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ สืไ อสาร฽นวคิดของ฼รา฿หๅคนอืน ไ
฼ขๅา฿จร กใ฼ชไน฼ดียวกันกับการสรๅางตน฽บบ฼พื ๅ อ
ไ ฼ขๅา฿จผูๅอืน
ไ ฿นหัวขๅอบางอยางหรื ไ อ฼รือ ไ งบาง฼รือ
ไ ง

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อทาความเข้ าใจได้ อย่ างไร

การสรๅางตัวตน฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ ฿หๅ฼ขๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายมากขีน ๅ จะ฼ปใ นประ฾ยชน฼มื
่ อ
ไ ฼ราเดท ๅ างาน฼พือ
ไ ทาความ฼ขๅา฿จ
ประ฼ดในปัญหาที฼ไ ราจะตองออก฽บบ฽ละร
ๅ ตองการที
ๅ จไ ะ฼ขๅา฿จกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฿หๅลึกมากขีน ๅ ร ทังๅ นีๅ฼ราตองมองหามุ
ๅ ม
ปัญหาทีท
ไ ๅาทายที฼ไ ราตองการ฼รี
ๅ ยนรูๅ฼พิม
ไ ฼ติม฽ละระดมความคิดหาวิธก ี าร฼จาะลึกที฼ไ หมาะสมร ฼ราสามารถสรๅาง
ตน฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ นาเปทดสอบเดกั ๅ บกลุม฼ป
ไ ๅ าหมายหรือทดลองกัน฼อง฿นทีมกใเดๅ

ตัวอยาง:
ไ

• ฿ชๅวิธก
ี ารวาดรูป฽ลวอธิ ๅ บายร (฼ชไนร จงวาดรูปสิไ งทีน ไ ึกถึง฼มือ ไ พูดถึงคาวารไ เปซือ
ๅ ของร ร จงวาดรูปอธิบาย
การ฼ดินทางเปทางาน)
• สราง฼กมส
ๅ ่ ทีท
ไ า฿หๅ฼รา฼ขา฿จปั
ๅ ญหาที฼ไ ราตองการจะ฽ก
ๅ มากขึ
ๅ น
ๅ ร (฼ชไนทา฼กมส่เพ฿ห
ไ ๅกลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย฼ลือก
รูป฽บบงานทีช ไ อบ฼พือ ไ ตอบ฾จทย)่
• จาลองสถานการณร่ (฼ชไนถากลุ ๅ ม฼ป
ไ ๅ าหมายตองปลู
ๅ กตนเม ๅ เปด
ๅ วยอุ
ๅ ๅม฼ดใกเปดวยร
ๅ อาจจาลองสถานการณ ่
ดวยการอุ
ๅ มทุ
ๅ ไ นน ๅ าหนั กร 10 กิ
฾ ลกรัม ระหว างที
ไ ปไ ลู กต นเม
ๅ ๅ
)

:: 33 ::
 METHOD
สรๅางตน฽บบ฼พื
ๅ อ ไ ทดสอบ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อทดสอบ

การสรๅางตน฽บบ฼พื
ๅ อ
ไ ทดสอบคือการสรๅางชิน
ๅ งานหยาบโร หลายโร ครังๅ ฼พือ ไ ฼ขๅา฿จ฽ละ฼รียนรูๅ฽งมุ
ไ มที฼ไ กีย
ไ วกับ
ประ฼ดในปัญหาของ฼ราหรือ฽นวทางที฼ไ ราออก฽บบมาร ซึงไ วิธพ ี น
ืๅ ฐานที฿ไ ชๅ฿นการทดสอบคือการ฿หๅผูๅ฿ชๅงานเดๅ
ปฏิสัมพันธกั่ บตน฽บบนี
ๅ ๅ฾ดยตรง การทดสอบตน฽บบชๅ ไ วยปรับปรุงวิธก
ี าร฽กๅปัญหาเดอย ๅ ไางมีประสิ ทธิภาพอีกทังๅ เดๅ
฼หในมุมมองความรูๅสึ ก฽ละความตองการของผู
ๅ ๅ฿ชๅงานอยไาง฽ทๅจริงร

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อทดสอบอย่ างไร

฼ริม
ไ ฾ดยคิดกอนว ไ า฼ราต
ไ องการจะ฼รี
ๅ ยนรูอะเร฼พิ
ๅ ม
ไ ฼ติม฼กีย ไ วกับตน฽บบของ฼ราร
ๅ ฽ลวสร
ๅ างต
ๅ น฽บบคร
ๅ าวโร
ไ ฼พือไ ตอบ
คาถามนัๅนโร การสรางต ๅ น฽บบคร
ๅ าวโร
ไ ช ไ วย฿ห ๅ ฼ราเด ค ๅ ๅ นหาความคิ ด หลากหลาย฽นวทางตั ง
ๅ ฽ต ฼ริ
ไ ม
ไ ตน฾ดยที
ๅ ย
ไ งั เมไ
กาหนดวาจะต ไ องเป฿นทาง฿ดทางหนึ
ๅ ไ งร จุ ด ประสงค เม
่ ไ ไ ฿ช ฼พื
อ ไ การท า฽บบจ าลอง฼หมื อ นจริ ง ฽ต฼พื
ไ อ
ไ สร าง
ๅ
ประสบการณที ่ ผ ไ ฿ช
ๅู ๅสามารถปฏิสัมพันธกั ่ บสิไ งที฼ไ ราออก฽บบร ฿หๅความสาคัญกับ฽งมุ ไ ม฼ราตองการจะทดสอบ
ๅ
มากกวา฿ห ไ ๅ฼วลากับสไวนอืน ไ โร ฽ละ฼ราจะตองคิ ๅ ดถึงสภาพ฽วดลอมหรื ๅ อสถานการณที ่ ฼ไ ราตองการจะทดสอบ฼พื
ๅ อ
ไ จะ
เดรั ๅ บความ฼หใ น จากผู ฿ช
ๅ ๅ งานอย าง฽ท
ไ จริ
ๅ งร การที ฼
ไ รายื น
ไ ต น฽บบของ฼รา฿ห
ๅ ๅ กั
บ คนทั ว
ไ โร อาจจะเม ท
ไ า฿ห ๅ ฼ราเด ๅ
ความ฼หในทีม ไ ค ี ุณคา฼สมอเปร
ไ ควรทดสอบ฿นสภาพ฽วดลอมที ๅ ต
ไ น฽บบของ฼ราจะถู
ๅ ก฿ชๅงานจริงโร ฼ชไนร ถา฼รา ๅ
สรางระบบการจั
ๅ ด฼กใบอาหารร ฼ราควรจะทดสอบสิไ งนีๅ฿นครัวทีบ ไ านของผู
ๅ ฿ช
ๅ ๅงานร ฽งมุ ไ ม฼ลใกโร นๅอยโร ทีม ไ ี
ความสาคัญจะพบเดหากทดสอบ฿นสภาพ฽วดล ๅ อมที
ๅ ถ
ไ ก
ู ต อง
ๅ

คา฽นะนาสาหรับการสรางต
ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ ไ ทดสอบ

เริ่มสร้ างทันที: ถึง฽มวๅ า฼ราจะยั

ไ งเม฽น
ไ ไ ฿จวาท
ไ าอะเรอยูรไ การลงมือหยิบวัสดุร อาทิร กระดาษร ฼ทปร มา฼พือ
ไ สราง
ๅ
อะเรซักอยางจะท
ไ า฿หๅ฼ราคิดออก฼อง
อย่ าใช้ เวลามากกับการสร้ างต้ นแบบ: สรๅาง฿หๅ฼รใวร อยา฿ห
ไ ๅตัว฼องมีรๅสึู กผูกพันกับตน฽บบ฿ดต
ๅ น฽บบหนึ
ๅ ไง
สร้ างโดยคิดถึงผู้ใช้ งาน:ร ฼ราอยากจะทดสอบอะเรกับผูๅ฿ชๅงานร พฤติกรรม฽บบเหนที฼ไ ราคาดหวังวไาจะเด฼หใ ๅ นร
การตอบคาถาม฼หลานี ไ ๅจะทา฿หๅ฼ราสรๅางตน฽บบเด
ๅ ตรงจุ
ๅ ดทีจ
ไ ะทดสอบ฽ละเดความ฼หใ
ๅ นทีม
ไ ป
ี ระ฾ยชนเด
่ จาก
ๅ
ผูๅ฿ชๅงาน
บ่ งชีต้ วั แปรที่จะทดสอบ: บงชี
ไ วๅ า฼ราทดสอบอะเร฿นต
ไ น฽บบ฽ต
ๅ ละอย
ไ างร
ไ ตน฽บบจะต
ๅ องตอบค
ๅ าถามนัๅนโร ฿น
การทดสอบ
:: 34 ::
 METHOD

การทดสอบกับผูๅ฿ชๅงาน

ทาไมต้ องทดสอบกับผู้ใช้ งาน

การทดสอบกับผู฿ช ๅ ๅงาน฼ปใ นพืน ๅ ฐานทีส
ไ าคัญของการออก฽บบ฾ดยมีมนุ ษย฼ปใ ่ นจุดศูนยกลางร ่ ฼ราทดสอบกับ
ผู฿ช
ๅ ๅ งานทีจไ ะพั
ฒ นาวิ ธ ฽
ี ก ปั
ๅ ญ หา฽ละ฼พิ ม
ไ ฼ติ
ม ความ฼ข ๅ า฿จ฿นผู
ที
ๅ ฼ไ ราออก฽บบ฿ห ๅ ร ฼มือไ ฼ราทดสอบต น฽บบ฼ราต
ๅ อง
ๅ
พิจารณาขอคิ ๅ ด ฼หใ น ของผู ฿ช
ๅ ๅ งาน฽ละถื อ ฾อกาส฿นการท าความ฼ข ๅ า฿จผู
฿ช
ๅ ๅ งาน฿ห ๅ มากขึ น
ๅ ร ฼รากลั บมา฼รี
ย นรู จาก
ๅ
ผูๅ฿ชๅงานอีกครังๅ ฼มือ ไ ทดสอบตๅน฽บบกับผูๅ฿ชๅงานร

เราจะทดสอบกับผู้ใช้ งานอย่ างไร

มีหลาย฽งมุ ไ มที฼ไ ราตอง฿ห
ๅ ๅความสาคัญ฿นการทดสอบกับผูๅ฿ชๅงานร อยาง฽รกคื ไ อตัวตน฽บบร
ๅ สองคือบริบท฽ละ
สถานการณที ่ ฼ไ ราจะทาการทดสอบร สามคือปฏิสัมพันธระหว ่ าง฼รากั
ไ บผูๅ฿ชๅงาน สีไ คอ
ื การสั ง฼กต฽ละ฼กใบขๅอคิด฼หใน
฿น฽งมุ ไ มทีห
ไ นึไง฽ละสองร ฼ราจะตองทดสอบ฿นสภาพ฽วดล
ๅ อมที
ๅ ฼ไ ปิ ด฾อกาส฿หๅ฼ราเดข ๅ ๅอคิด฼หในที฼ไ ปใ นประ฾ยชนมาก
่
ทีส
ไ ุดร คิดวาตไ น฽บบ฽ละสถานการณ
ๅ จะปฏิ
่ สัมพันธกั
่ นอยางเรร ไ ถาต
ๅ น฽บบคื
ๅ อสถานการณ฼ราจะต ่ องคิ
ๅ ดหาบุคคลทีไ
฼หมาะสม฽ละทา฿หๅ฼ขามีกรอบความ฼ชือ ไ ทีถ
ไ ูกตอง฼พื
ๅ อ
ไ ที฼ไ ราจะเดข ๅ ๅอคิด฼หในที฽
ไ ทๅจริง

บทบาท ฼ราควร฿ชๅวิธกี ารจาลองบทบาท฿นการทดสอบร คลายคลึ

ๅ งกับที฼ไ ราทา฿นขัน
ๅ ตอนการ฼ขๅา฿จ
กลุม฼ป
ไ ๅ าหมาย
ผู้ดาเนินการ: ชไวยพาผู฿ช
ๅ ๅงานออกจาก฾ลกของความจริงมาสูไตน฽บบที
ๅ ส ไ รางเว
ๅ รๅ อธิบาย฿หๅผู฿ช
ๅ ๅงานเด฼ข
ๅ า฿จถึ
ๅ ง
บริบท฽ละสถานการณร่ (อยาอธิ
ไ บายมาก฼กินเปร ฿หๅผูทดสอบเด
ๅ ประสบกั
ๅ บสถานการณ฼อง)ร
่ ฽ละผูด
ๅ า฼นินการ
มักจะ฼ปใ นคนสั มภาษณหลั
่ ก ฿นชไ วงหลัง
ผู้เล่ น: ฽สดงบทบาท฿นสถานการณนั่ ๅนโร ฼พือไ สรางประสบการณ
ๅ ฿ห่ ๅกับผูทดสอบ
ๅ
ผู้สังเกตการณ์ : ผูสัๅ ง฼กตการณมี่ ความสาคัญมาก฿นการสั ง฼กตการปฏิสัมพันธระหว
่ างผู
ไ ทดสอบกั
ๅ บตน฽บบร
ๅ หาก
เมมี
ไ ทม
ี งาน฼พียงพอร จะตองท
ๅ าการอัดวีด฾ี อเวดู
ๅ ฿นภายหลัง

ขัน้ ตอนการดาเนินงาน
. ฿หๅ฼วลากับผูๅ฿ชๅงานเดๅปฏิสัมพันธกั ่ บตน฽บบร
ๅ การกระทาสาคัญกวาค ไ าพูดร วางตน฽บบลงบนมื
ๅ อของผูๅ฿ชๅงานร
อธิบายสภาพ฽วดลอม฼ท ๅ าที
ไ จ ไ า฼ปใ นร อยาอธิ
ไ บายความคิด฽ละ฼หตุผลของตน฽บบ
ๅ
. ฿หๅผู฿ช
ๅ ๅงานบรรยายความรูสึๅ กเปดวยระหว ๅ างการทดสอบร
ไ อาทิร ถามวา”คุ
ไ ณคิดอะเรอยู฼มื ไ อ ไ ทาสิไ งนีๅ” ฼มือ ไ ฼วลา
฼หมาะสม
.สั ง฼กตการณอย ่ างตั
ไ งๅ ฿จร ดูวาผู ไ ๅ฿ชๅงาน฿ชๅตน฽บบอย
ๅ ไางเรร อยา฼พิ
ไ งไ รีบ฽กเขหรื
ๅ อ฿หๅคา฽นะนา฼มือ ไ ผูๅ฿ชๅงานทา
฿นสิไ งทีเไ มคาดคิ
ไ ด
. ติดตามดวยค ๅ าถามร สไวนนีๅสาคัญ฽ละมีประ฾ยชนมากส ่ าหรับการทดลองร อาทิร “ทาเมตน฽บบนี ๅ ๅถงึ ฿ชๅงานเดๅ
เมดี
ไ ส าหรั บ คุ ณ ” “คุ ณ รู สึ
ๅ กอย างเรร
ไ ฼พราะอะเร” ตอบค าถามด วยการถามกลั
ๅ บร “คุ ณ คิ
ด วาปุ
ไ ไ มนัๅ น มี
เ ว฼พื
ๅ อ
ไ อะเร”

:: 35 ::
 METHOD
การสรางต
ๅ น฽บบ฼พื
ๅ อ ไ ตัดสิ น฿จ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบเพื่อตัดสินใจ

บอยครั
ไ งๅ ฿นกระบวนการออก฽บบร ฼รามักเม฽น ไ ไ ฿จวาจะดไ า฼นินการตออย ไ างเร฾ดย฼ฉพาะอย
ไ างยิ
ไ งไ ฼มือ
ไ สมาชิก฿น
ทีมมีความ฼หใน฽ตกตางกั ไ นร การสร างต
ๅ น฽บบสามารถช
ๅ ไ วย฿ห ๅ ที
ม สามารถตั ด สิ น ทิ
ศ ทางของการท างานเด ฾ดยเม
ๅ ไ
ตอง
ๅ
อะลุมอล
ๅ วยซึ
ไ งไ กัน฽ละกันร วิธท ี ด ีไ ท ี สีไ ุด฿นการกาหนดทิศทางคือสรางต ๅ น฽บบ฽ล
ๅ วท
ๅ าการทดสอบกับผู฿ช ๅ ๅงานร ผล
จากการทดสอบจะบอกวา฼ราควรตั ไ ด สิ น ฿จอย างเรร
ไ ถาความคิ
ๅ ด ถู กน ามาสร าง฼ปใ
ๅ นต น฽บบ฽ล
ๅ วผ
ๅ ไ านการ฼หใ นชอบ
จากกลุมร
ไ นั
ไ น กใ ฼ปใ นสั ญญาณที ด
ไ ว
ี าความคิ
ไ ด นั ๅ น โร ควรเด รั
ๅ บการท าต อเปร
ไ

เราจะสร้ างต้ นแบบเพื่อตัดสินใจได้ อย่ างไร

สรๅางตน฽บบ฿ห
ๅ ๅหยาบทีส
ไ ุด฼ทไาทีจ
ไ ะสามารถทาเดรๅ พัฒนาตน฽บบหลายโร
ๅ อันทีม
ไ ฽
ี นว฾นๅมจะกลาย฼ปใ น฽นวทางทีไ
฼หมาะสมเดรๅ ฽ยก฽ยะปัญหาของการออก฽บบ฿หๅถึงทีส ไ ุดร ฾ดยรูๅชัดวาตั
ไ ว฽ปร฿ดที฼ไ ราตองการจะทดสอบร
ๅ
หลังจากนัๅนจึงทดสอบกับคน฿นทีมร ฼พือ ไ นโ฽ละดีทส
ีไ ุดคือผู฿ช
ๅ ๅงานจริงร ฾ดยอยาลื
ไ ม฼กใบขอคิ
ๅ ด฼หในมาดวยร
ๅ

:: 36 ::
 METHOD

การระบุตวั ฽ปร

ทาไมจึงต้ องระบุตัวแปร
การระบุตวั ฽ปรที฼ไ ราตองการทดสอบจะช
ๅ ไ วย฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จวา฼ราควรจะสร
ไ างต
ๅ น฽บบลั
ๅ กษณะ฿ดร ตน฽บบทีๅ ด
ไ เี มควร
ไ
จะรูปราง฼หมื
ไ อ นวิ ธ ฽
ี ก ปั
ๅ ญ หาที
฼ ไ รามี
฿ น฿จ฽ต ควรจะช
ไ ไ วย฼ราทดสอบ฽ง มุ
ไ ม หรื อ ทั
ศ นคติ บางอย างของผู
ไ ฿ช
ๅ ๅ งานร การ
ระบุตวั ฽ปรชไวย฿หๅ฼ราประหยัดพลังงานจากการสรางต ๅ น฽บบที
ๅ คไ รอบคลุ ม ทุ ก ฽ง มุ
ไ ม ของปั ญหาที
ซ ไ บ
ั ซๅ อน฼กิ น เปร
ซึงไ ทา฿หๅผลของการทดสอบมีความชัด฼จนมากยิงไ ขึน ๅ ร

การ฿สไตัว฽ปรทีม ไ าก฼กินเป฿นหนึไงตน฽บบจะท
ๅ า฿หๅขอคิ ๅ ด฼หในจากผู฿ช ๅ ๅงานเมชั
ไ ด฼จนวาสิ ไ ไ ง฿ดทีผ
ไ ฿ช
ๅู ๅงานตอบสนอง
ถึงกัน฽นไร การระบุตวั ฽ปรจะทา฿หๅ฼รา฼หใน฾อกาส฿นการสรางต ๅ น฽บบหลายโร
ๅ อั
น ซึ ง
ไ ฽ต ละอั
ไ น ฿ช ๅ฿นการทดสอบ
฽ตละ฽ง
ไ มุ
ไ มของการ฽ก ปั
ๅ ญ หาร การ฿ห ๅ ฾อกาสผู ฿ช
ๅ ๅ งานเด ทดสอบ฽ละ฼ปรี
ๅ ย บ฼ทีย บต น฽บบหลายโร
ๅ อันจะ฿หๅ
ขอคิ
ๅ ด ฼หใ นเด ดี
ๅ ก วา฼พราะผู
ไ ฿ช
ๅ ๅ งานผูนั
ๅ ๅ น ถู ก บั
ง คั
บ ฿ห ๅ ฼ลือ กว าชอบอั
ไ นเหนมากกว ากั
ไ น ร ฼พราะอะเรร ฼ราจะเดๅ
฼รียนรูจากผู
ๅ ฿ช
ๅ ๅ งานมากกว าค
ไ าว าร
ไ “ฉั น ชอบ”

เราจะระบุตัวแปรได้ อย่ างไร

สรๅางตน฽บบอย
ๅ างมี
ไ จุดประสงคร่ คิดวา฼ราอยาก฼รี
ไ ยนรูๅอะเรจากตน฽บบนี
ๅ ๅร ระบุหนึไงตัว฽ปร฼พือ ไ จะทดสอบ฾ดย
หนึไงตน฽บบ฼ท
ๅ านั
ไ ๅนร จาเวๅวาต ไ น฽บบเม
ๅ จ
ไ า฼ปใ นตองมี
ๅ ลก ั ษณะคลๅายกับวิธ฽ ี กๅปัญหาจริงโร คุณอาจจะอยากรูๅวาไ
นๅาหนักของอุปกรณควรจะ฼ปใ่ น฼ทาเรดี
ไ ร คุณกใสรๅางตน฽บบที
ๅ ม
ไ น
ี ๅาหนักหลายโร ฽บบมา฾ดยทีเไ มจ ไ า฼ปใ นตอง฿ห
ๅ ๅ
ตน฽บบสามารถท
ๅ างานเด฼หมื
ๅ อนอุปกรณจริ ่ งโร กใเดรๅ อีกตัวอยาง฼ช ไ ไ นถาคุ
ๅ ณตองการทราบว
ๅ าลู
ไ กคๅาอยาก฿หๅสไง
สิ นคา฿ห
ๅ ๅทีบ
ไ านหรื
ๅ อมารับดวยตน฼องร
ๅ คุณเมจ ไ า฼ปใ นตอง฼อาสิ
ๅ นคๅา฿สไ฼ขๅาเป฿นกลอง฼ลยกใ
ไ เดรๅ

:: 37 ::
 METHOD

การ฿หๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรางต
ๅ น฽บบ
ๅ

ทาไมให้ ผ้ ูใช้ งานเป็ นคนสร้ างต้ นแบบ

฼มือ
ไ เรกใตามที฼ไ รายืน
ไ ตน฽บบของ฼รา฿ห
ๅ ๅกับผูๅ฿ชๅงานร ฼ราตองการที
ๅ จ ไ ะ฼ขๅา฿จการตอบสนองของผูๅ฿ชๅงานตอวิ ไ ธก ี าร
฽กปั ๅ ญหาของ฼ราร ฾ดยปกติ฼ราจะขอ฿หๅผูๅทดสอบเดมี ๅ ประสบการณกั ่ บสิไ งที฼ไ ราสรๅางร ฾ดย฼ราจะเดข
ๅ ๅอมูล฼ชิงลึก
฼พิมไ ฼ติมจากการสั ง฼กตหรือพูดคุยกับผูๅ฿ชๅงานร จุดประสงคของการ฿ห
่ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบคื
ๅ อการทา
ความ฼ขๅา฿จพวก฼ขาดวยการสั ๅ ง฼กตขณะทีพ ไ วก฼ขาลงมือสรๅางอะเรบางอยไางขึน ๅ มาร มากกวาจะทดสอบสิ
ไ ไ งที฼ไ รา
สรๅางขึน ๅ

คุณคาของการ฿ห
ไ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบคื
ๅ อการคนพบสมมติ
ๅ ฐานหรือความตองการที
ๅ ฽
ไ ตกตางซึ
ไ งไ ถูก฼ผย
ออก฼มือ ไ ผูๅ฿ชๅงานถูกขอ฿หๅสรๅาง฽ละคิดพิจารณา฼กีย ไ วกับ฽งมุไ มบางอยางของงานนั
ไ ๅนโร ร ฼ปๅาหมายเม฿ชไ ไ ฼พือไ ทีจ
ไ ะ
นาสิไ งทีผไ ๅ฿ช
ู ๅงานสรๅางเปรวมกับการออก฽บบของ฼รา฽ต฼พื ไ อไ ทีจ
ไ ะ฼ขๅา฿จการคิด฽ละความตองการของผู
ๅ ๅ฿ชๅงานที฼ไ รา
อาจจะคาดเมถึ ไ ง

การ฿หๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตน฽บบมั
ๅ กจะมีประ฾ยชนมาก฿นช
่ ไ วง฽รกโร ของการสรๅางความ฼ขๅา฿จร ฼ปใ นวิธก
ี าร
หนึไงทีช
ไ ไ วยสรๅางบทสนทนาทีน
ไ ไ าสน฿จร ฽ละจะมีประ฾ยชนยิ
่ งไ ขึนๅ หลังจากที฼ไ รากาหนดบริบทของ฽นวทางการ
฽กปั
ๅ ญหา฽ลๅวร มันจะชไวย฿หๅ฼ราคิดถึงรายละ฼อียดของวิธก ี าร฽กๅปัญหานัๅนโร เดชั ๅ ด฼จนยิงไ ขึน
ๅ ร

เราจะให้ ผ้ ูใช้ งานเป็ นคนสร้ างต้ นแบบได้ อย่ างไร

ตองมี
ๅ รูป฽บบที฼ไ อือ ๅ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานสรๅางอะเรบางสิไ งบางอยไางเดรๅ ฼พือ ไ ฿หๅ฼รา฼ขๅา฿จวิธค ี ด
ิ ของ฼คาเดๅ ดี
ๅ ขน
ึๅ ร ฼ชไนถา฼รา
ๅ
จะสรๅาง฼วใบเซต฼พื ่ อ ไ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานออก฽บบ฼สืๅ อยืดของตน฼องเดรๅ วิธก ี ารสรๅางตน฽บบ฾ดยทั
ๅ ว
ไ โร เปคือการทา
฼วใบเซตคร ่ าวโร
ไ ฾ดยมีปไ ุมสองสามปุไม฿หๅกดตามความ฼หมาะสมร ฽ตการ฿ห ไ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ปใ นคนสรๅางตๅน฽บบนัๅนร ฼รา
฽ค฿ห ไ ๅกระดาษ฼ปลาโร ไ ฽ลว฿ห
ๅ ๅ฼ขาวาดลักษณะของ฼วใบเซตที ่ ค ไ วรจะ฼ปใ นร ฼ราอาจจะวาดสีไ ฼หลีย ไ มเวๅสองสามอัน
฽ลว฿ห ๅ ๅผูๅ฿ชๅงาน฼ขียน฼นืๅอหาทีค ไ วรจะอยู฿น฽ต
ไ ละช
ไ ไ องร ฼ราตอง฼ริ
ๅ มไ สรๅางอะเรบางอยาง฼พื ไ อ
ไ ฿หๅผูๅ฿ชๅงานสรๅางตอ ไ
ยอดจากจุด฼ริม ไ ตนเด
ๅ ด
ๅ วยตั
ๅ วของ฼ขา฼องร หาจุดทีสไ มดุลระหวางการ฼ตรี
ไ ยม฿หๅกับการ฿หๅ฼ขาสรๅาง฼องร ฿หๅ฼ขาเดๅ
รูๅสึ กวาตน฼ปใ
ไ นคนออก฽บบร ฿นขณะ฼ดียวกันกใตอง฼หลื ๅ อพืน
ๅ ที฿ไ หๅ฼ราเด฼รีๅ ยนรูๅ฼พิมไ ฼ติมเดดๅ ๅวย

อีกตัวอยาง฼ช
ไ ไ นร การขอ฿หๅผู฿ช ๅ ๅงานวาดรูปร (“วาดกระบวนการการหาหมอของคุณ”) ขอ฿หๅผู฿ช ๅ ๅงานสราง ๅ
บางอยางจากวั
ไ ส ดุ ง ายโ
ไ (“จงสร างถุ
ๅ งส าหรั
บ ฿ส ผ าอ
ไ ๅ ๅ อม฽ละของ฿ช ๅ ฼ดใ กทารก”) หรื
อ การตัด ฽ปะประกอบสิ ไ งตางโร
ไ
฼ขาด
ๅ วยกั
ๅ นร (“ฉี กภาพตางโจากนิ
ไ ตยสาร฼ลมนี ไ ๅ฽ลวจั
ๅ ด฽จงวาห
ไ ๅางสรรพสิ นคา฿นอุ
ๅ ดมคติของคุณ฼ปใ นอยางเร”)
ไ

:: 38 :: photo: flickr/ivt-ntnu
 METHOD

ตน฽บบ฾ดยพ
ๅ อมด฽ห
ไ งออซ
ไ

ทาไมต้ องสร้ างต้ นแบบอย่ างพ่ อมดออซ

วิธข
ี องพอมด฽ห
ไ ไงอใอซ฿นการสรๅางตน฽บบนัๅ ๅนร คือการ฽สรๅงทาระบบการ฿ชๅงาน฽ละนาเปทดสอบกับผูๅ฿ชๅงานร
฽ทนทีจ ไ ะตองลงทุ
ๅ นลง฽รงสรๅางตน฽บบที
ๅ ฿ไ ชๅงานเดจริ
ๅ งโร ฼ชไน฼ดียวกับมนุ ษยจิ
่ ว็ หลังมานที
ไ ฽ไ กลๅงราย฼วทมนตร
ไ ่
ของพอมด฽ห
ไ ไงอใอซร ร วิธน
ี ีๅ฿ชๅเดผลอย
ๅ างมาก฾ดย฼ฉพาะการสร
ไ ๅางตๅน฽บบทีต
ไ อง฿ช
ๅ ๅคอมพิว฼ตอรร่ ฽ตที
ไ จ
ไ ริง฿ชๅ
มนุ ษย฼ปใ่ นผูๅควบคุมการทดสอบตน฽บบนั ๅ ๅน

เราจะสร้ างต้ นแบบอย่ างพ่ อมดแห่ งออซได้ อย่ างไร

฼ริม
ไ ตนจากรู
ๅ ๅวาตไ องการจะทดลอง฼พื
ๅ อ
ไ ฼รียนรูๅอะเรร บอยครั
ไ งๅ ที฼ไ ราอาจจะตองการทดสอบบางอย
ๅ างที
ไ ฼ไ ราจา฼ปใ นตองๅ
ลง฽รงอยาง฼ช ไ ไ นการ฼ขียน฾ปร฽กรมซึงไ ฼ราอาจจะเม฽น ไ ไ ฿จวาคุไ ๅมคาทีไ จ ไ ะลง฽รงหรือเมรไ ลองคิดดูวาจะจ ไ าลองการ
฿ชๅงานเดอย ๅ างเรที
ไ จ
ไ ะ฿หๅผูๅ฿ชๅงานเด฼ข ๅ ๅา฿จถึงตน฽บบอย
ๅ ไาง฽ทๅจริงร การ฿ชๅสิไ งทีม ไ อ ี ยู฽ล
ไ วอาทิ
ๅ ร ทวิต฼ตอรร่ อี฼มลร่
฼พาว฼วอร่ พอยต
่ ร่ ฼พือไ จาลองรูป฽บบหนๅา฼วใบเซตหรื ่ อฉากตางโร ไ จะมีประ฾ยชนมากร ่ การ฿ชๅ฼ครือไ งมือ฼หลานี ไ ๅ
รวมกั
ไ บการทางานของมนุ ษยหลั ่ งฉากจะสามารถชไวย฿หๅการสรๅางตน฽บบสมจริ ๅ งยิงไ ขึน ๅ ร ฽นวคิดนีๅสามารถ฿ชๅ฿น
การสรๅางตน฽บบอื ๅ น
ไ โร นอกจากตน฽บบทางดิ
ๅ จต
ิ อลร อาทิร ฼ราสามารถสรๅางตน฽บบของ฼ครื ๅ อ
ไ งหยอด฼หรียญ
฾ดยเมต ไ องมี
ๅ ระบบกลเกวุนวายเด ไ จากการ฿ช
ๅ ๅคนหลบอยูหลัไ งฉาก฼พือ ไ สไงสิ นคาที
ๅ ผ ไ ๅ฿ช
ู ๅงานตองการ
ๅ

ตัวอยางที
ไ ด
ไ ข
ี องวิธก
ี ารสรๅางตน฽บบด
ๅ วยวิ
ๅ ธข
ี องพอมด฽ห
ไ ไงอใอซ คือบริษัทร Aardvarkร ฾ดยบริษัทชไวย฼ชือ ไ ม฾ยง
คนทีถไ ก ู ตอง฿นการตอบต
ๅ าถามตางโร
ไ บน฾ลกออนเลนร่ การทีจ ไ ะสรๅางตน฽บบจริ
ๅ งโร ขึน ๅ มาคงจะ฿ชๅ฼วลานาน
มาก฿นการ฼ขียน฾ปร฽กรมร ทีมงานจึง฿ชๅระบบการสไงขๅอความทีค ไ นทัว
ไ เป฿ชๅกันอยูไ฽ลๅว฽ละทีมงานจะสไงคาถาม
฼หลานั
ไ ๅนเป฿หๅกับคนที฼ไ หมาะสมร ผลของการทดสอบทา฿หๅทางทีมงานเด฼รี ๅ ยนรูๅ฼รใวขึน
ๅ ฽ละพัฒนาวิธ฽
ี กๅปัญหา
฽ละ฽นวคิดเด฾ดยที ๅ เไ มต
ไ อง฼สี
ๅ ย฼วลาเปกับการ฼ขียน฾ปร฽กรม

:: 39 :: photo: flickr/kaptainkobold
 METHOD
฽ผนภูม฽
ิ สดงขอคิ
ๅ ด฼หใ น

ทาไมต้ องใช้ แผนภูมิแสดงข้ อคิดเห็น

฿นการรวบรวมขอคิ ๅ ด฼หใน฼มือ ไ มีผออกความ฼หใ
ๅู นเป฿นหลายทิศทาง฽ละ฼ราคาดวาจะมี ไ การปฏิสัมพันธระหว
่ างผู
ไ ๅ
นา฼สนอผลงานกับผูๅวิจารณร่ สามารถ฿ชๅเดทั ๅ ง
ๅ การประ฼มิ
น ความก าวหน
ๅ ๅ าของการออก฽บบ฽ละการรวบรวม
ขอคิ
ๅ ด฼หในจากผู฿ช ๅ ๅงาน฼กียไ วกับตัวตน฽บบร
ๅ ฼รา฿ชๅ฽ผนภูมน ิ ีๅ฼พือ
ไ ชไวย฿นการรวบรวมขอคิ
ๅ ด฼หในเดอยๅ าง฼ปใ
ไ นระบบ
฿นร 4 หัวขอที
ๅ ฽ ไ ตกต างกั
ไ น

เราจะใช้ แผนภูมิแสดงข้ อคิดเห็นได้ อย่ างไร

1.฽บงกระดาษหรื
ไ อกระดานออก฼ปใ นสีไ สไวนดังรูป

2.วาด฼ครือไ งหมายบวก฿นพืน
ๅ ทีด
ไ านซ
ๅ ๅายบนร สาม฼หลีย ไ ม฿นพืน
ๅ ทีด
ไ านขวาบนร
ๅ ฼ครือ
ไ งหมายคาถาม฿นพืน
ๅ ทีไ
ดานซ
ๅ ๅ ายล าง฽ละหลอดเฟ฿นพื
ไ นๅ ที
ด ไ านขวาล
ๅ างดั
ไ ง รู ป

3.฿สไความ฼หในที฼ไ กใบมาเดลง฿นชๅ ไ องที฼ไ กีย

ไ วของร ๅ สิไ งทีค
ไ นชอบ฿สไเว฿นช ๅ ไ อง฼ครือ
ไ งหมายบวกร สิไ งทีค
ไ นเมชอบ฿ส
ไ ไ
เว฿นช
ๅ ไ อง฼ครือไ งหมายสาม฼หลี ย
ไ มร สิ
ไ ง ที ค ไ นเม ฼ข
ไ ๅ า฿จ฿ส เว
ไ ๅ ฿นชไ อง฼ครื อไ งหมายค าถามร ความคิ ด ฿หม โที
ไ ฼ไ กิด
ขึน
ๅ มา฿สไเว฿นช
ๅ ไ อง฼ครือ
ไ งหมายหลอดเฟร พยายาม฿สไ฿หๅครบทังๅ สีไ ชไอง฽ละหากคุณ฼ปใ นคนทีต ไ อง฿ห
ๅ ๅขอคิ
ๅ ด฼หในร
ควรพยายาม฿หๅความ฼หใ นของคุณ฿น฽ตละช ไ ไ องด วย฾ดย฼ฉพาะสองช
ๅ ไ องด านบน
ๅ

:: 40 ::
 METHOD

การ฼ลา฼รื
ไ อ ไ ง

ทาไมจึงใช้ การเล่ าเรื่ องในการสื่อสาร

การ฼ลา฼รื
ไ อ ไ งอยู฿นจิ
ไ ต฿ตสๅ านึกของมนุ ษยทุ ่ กคนร มนุ ษยส ่ ไ งตอข
ไ อมู
ๅ ลดวยการ฼ล
ๅ า฼รื
ไ อ ไ งมานาน฽ลวตั ๅ งๅ ฽ตมนุ ไ ษยมี ่
ภาษา฼ปใ นสืไ อกลางร การ฼ลา฼รืไ อ
ไ งราว฼ปใ นสื ไ อ กลาง฿นการ฼ชื อ
ไ ม฾ยงความคิ
ด ของมนุ ษ ย ร
่ การ฼ลา฼รื
ไ อ
ไ งทีดไ จ
ี ะ฼นๅน
รายละ฼อียดที฼ไ ปิ ด฼ผยถึง฼รือ
ไ งราว฽ละความหมายทีน ไ ไ าประหลาด฿จ฽ละอารมณที ่ ซ
ไ ไ อนอยูรไ ฽ละมีผลตออารมณ
ไ ฽ละ
่
ความคิดเปพรอมกัๅ น

เราจะเล่ าเรื่ องให้ ดีได้ อย่ างไร

ประเด็นคืออะไร:ร ฼ราตองรู
ๅ ว
ๅ า฼ราอยากจะสื
ไ ไ อสารสิไ ง฿ดออกเปทังๅ ฿น฼รือ
ไ งของ฼นืๅอหา฽ละอารมณร่ ฼ราจะตองๅ
สามารถอธิบายความสาคัญของการ฼ปลีย ไ น฽ปลงของตัวละคร฿นหนึไงประ฾ยค฽ละอารมณเด ฿นเม
่ ๅ กี
ไ คไ าร
เป็ นตัวของตัวเอง: ฼รือไ งราวจะทรงพลังมากถๅาเดมีๅ การรวมบางสไวนของตัว฼รา฼ขๅาเปดๅวยร การ฽สดงออกอยาง ไ
จริง฿จจะมีพลัง฽ละเดรัๅ บการตอบรับมากกวาสิไ ไ งทีท
ไ าตามโร กันมา
ขับเคลื่อนด้ วยตัวละคร:ร ตัวละคร฼ปใ นสไวนสาคัญทีจไ ะ฽สดงออกถึงความตองการที
ๅ ฽ ไ ทๅจริงของมนุ ษย฽ละสร
่ ๅาง
ความ฼หในอก฼หใน฿จ฽ละความสน฿จ฿หๅกับผูๅฟังร
มีเรื่องราวที่เข้ มข้ น:ร ฼รือไ งราวควรจะประกอบดวยสามส
ๅ ไ วน:ร การกระทา, ความขัด฽ยงร ๅ ฽ละร การ฼ปลีย ไ น฽ปลง
การกระทา: ตัวละครพยายามจะทาอะเร฽ละพยายามจะบรรลุจุดหมายอะเร
ความขัดแย้ ง: อะเรคืออุปสรรคร อะเรคือคาถามทีตไ องตอบๅ
การเปลี่ยนแปลง: อะเรคือสิไ งที฼ไ รารูๅ? การกระทา฽ละความขัด฽ยๅง฽กเขเด ๅ ด
ๅ วยอะเรร
ๅ
รายละเอียด “฼บือๅ งหลังของทุกพฤติกรรมมีอารมณ฼ปใ ่ นทีมไ า฼สมอ” ฼ลารายละ฼อี
ไ ยดทีม
ไ าทีเไ ปของอารมณตั
่ วละครทีไ
ซไอนอยู฿ห
ไ ๅเด฿นสถานการณ
ๅ นั
่ ๅนโ
ใส่ กระบวนการออกแบบในเรื่ องราว:ร ฼ราควร฿ชๅสิไ งที฼ไ รา฼รียนรูจากกระบวนการออก฽บบร
ๅ ฼ชไนร ฿ชๅความ
฼ขๅาอก฼ขๅา฿จสรๅางตัวละครขึน ๅ มาร ฿ชๅความตองการที
ๅ ห
ไ ามาเด฼ปใ ๅ นตัวสรๅางปมขัด฽ยๅง฿น฼รือ
ไ งร ฿ชๅ฽นวทางการ
฽กปั
ๅ ญหาทีคไ ด
ิ ขึน
ๅ เด฼ปใ
ๅ นตัวคลีค
ไ ลายการ฼ปลีย
ไ น฽ปลงของตัวละคร

:: 41 :: photo: flickr/gpwarlow
 METHOD

ถายวี
ไ ด฾ี อ

ทาไมต้ องถ่ ายวีดีโอ

วีด฾ี อ฼ปใ นสืไ อทีท
ไ รงพลัง฿นการสืไ อสารความคิดร อารมณ฽ละ฼รื ่ อ
ไ งราวร การวาง฽ผนลวงหน ไ ๅ า฽ตกใ
ไ ฼ปิ ดรับสิไ งทีอ
ไ าจ
฼กิดขึนๅ จะสรๅาง฾อกาส฿หๅ฼ราเด฼กใ ๅ บภาพของชไวง฼วลาอันมหัศจรรยเด ่ รๅ รูๅถึงสิไ งที฼ไ ราอยากจะทา฽ละถายทอดไ
ออกมาจากกลองวี ๅ ด฾ี อร อะเรทีเไ มเด
ไ อยู
ๅ ฿นวี
ไ ด฾ี อร สิไ งนัๅนถือวาเม
ไ เด
ไ ฼กิ
ๅ ดขึน ๅ ร

เราจะถ่ ายวีดีโอให้ ดีได้ อย่ างไร

฼กรใด฼ลใกโร นๅอยโร ฿นการถายวี
ไ ด฾ี อ
ให้ ความใส่ ใจ:
1. รูๅวา฼ราอยากจะเด
ไ อะเรร
ๅ ฼ราอยากจะนา฼สนออะเรร อยากจะรูๅสึ กอยางเร
ไ
2. ถายภาพ฿ห
ไ ๅกระชับ
3. ถาย฿หไ ๅมีความ฽ตกตางชัไ ด฼จนระหวไางวัตถุกบั สภาพ฽วดลอม
ๅ
4. ระวัง฼รือ ไ งตนกๅ า฼นิด฽สง฽ละ฼งาทีจ ไ ะ฼กิดขึน
ๅ
5. ฼ชือ ไ ฿นกฎสามสไวนร (Rule of Thirds)

เตรียมตัวที่จะไม่ ทาตามแผนที่วางมา: รูชั

ๅ ดวาต
ไ องการอะเร฽ต
ๅ กใ
ไ ฼ปิ ด฾อกาส฿หๅกับสิไ งที฼ไ กิดขึน
ๅ ฿นขณะนัๅน
ดวย
ๅ
1. วาง฽ผนลวงหนไ ๅ า: สราง฽ผน฼รื
ๅ อ
ไ งราวของความคิด฽ละทบทวน฿หๅดีหลายโครังๅ
2. ฽สวง฾ชค:ร ติดตามความอยากรูอยาก฼หใ ๅ นของ฼ราเป฽ละถายภาพมา
ไ
3. ถาย฿ห
ไ ๅ มากกว าที
ไ ต
ไ องการ:ร
ๅ ถาย฿ห
ไ ๅ มากกว าที
ไ ค ไ ด
ิ เวรๅ ถาย฿ห
ไ ๅยาวกวาที
ไ อ ไ ยากเดรๅ มันจะทา฿หๅ฼ราตัดตอ
ไ
ภาพเดงๅ าย
ไ

คุณภาพเสียงเป็ นสิ่งสาคัญ
1. วางเม฾คร฾ฟน฿หๅ฿กลกั
ๅ บวัตถุ
2. วางเม฾คร฾ฟนหันหนๅาออกจาก฼สี ยงรบกวนร

:: 42 :: photo: flickr/christianhaugen
 METHOD

การตัดตอวี
ไ ด฾ี อ

ทาไมถึงต้ องตัดต่ อวีดีโอ

วีด฾ี อ฼ปใ นสืไ อทีทไ รงพลัง฿นการสืไ อสารความคิด฽ละ฼รือ ไ งราวตางโร
ไ การตัดตอ฼ปใ
ไ นสไวนสาคัญมากของการ฿ชๅวีด฾ี อร
฼รือ
ไ งราวจะ฼ดนหรื ไ อด อยขึ
ๅ น ๅ อยูกั
ไ บ การจั ด ล าดั บ ของภาพร ความ฼รใ ว฽ละ฼พลงประกอบร การตัดตออาจจะ฿ช
ไ ๅ
฼วลานาน฼พราะฉะนัๅน฼ราจะตองรู ๅ วิ
ๅ ธ ต
ี ด
ั ต อที
ไ มไ ป
ี ระสิ ท ธิ
ภ าพ

เราจะตัดต่ อวีดีโอให้ เร็วและสร้ างวีดีโอที่ดีได้ อย่ างไร

เคล็ดลับ:
ตัดตออย
ไ างคร
ไ าวโมาดู
ไ กอน฽ละจึ
ไ งคอยปรั
ไ บรายละ฼อียดอยูต
ไ อ฼นื
ไ ไ อง
ทา฿หๅดูงายร
ไ อยา฿ส
ไ ไ การ฼ชือ
ไ มตอ฿ห
ไ ๅดูยงยาก
ุไ
ทา฿หๅสัๅ น฼ขาเว
ๅ ๅ
฼สี ยงสาคัญกวาภาพ
ไ
ตัดตอ฽ต
ไ ฼นิ
ไ ไนโร ถาเม
ๅ ชอบ฿จร
ไ กใตด
ั ตอ฿ห
ไ ๅสัๅ นลงเปอีก
ดูอยางมี
ไ ฼หตุผลร อยา฿ช
ไ ๅอารมณส
่ ไ วนตัวมาตัดสิ นวาวี
ไ ด฾ี อดีหรือเมดี
ไ
฼ลือกรูป฽บบที฼ไ หมาะสมกับการตัดตออย
ไ าง฼รใ
ไ วโร อยา฿ช
ไ ๅ฼วลามากับ฼รือ
ไ งของ฼ครือ
ไ งมือตางโ
ไ
฼พลงประกอบมีอานุ ภาพมากร ฿ชๅอยางฉลาด฿ห
ไ ๅถูกทีถ
ไ ูก฼วลา

:: 43 :: photo: flickr/filmingilman
 METHOD
ฉันชอบ, ฉันขอ, สมมุต ิ

ทาไมถึงใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุตวิ ่ า

นักออก฽บบ฿ชๅประ฾ยชนจากการสื
่ ไ อสาร฽ละขอคิ ๅ ด฼หใ นจากผู฿ชๅ ๅงานระหวางการออก฽บบรไ ฼รา฽สวงหาขอคิ ๅ ด฼หใน
จากผู฿ช
ๅ ๅ งาน฽ละผู
ร วมงานที
ๅ ไ จไ ะท า฿ห ๅ วิ
ธ ก
ี าร฽ก ปั
ๅ ญ หาของ฼ราดี ย ง
ไ ิ ขึ
น ๅ ร นอก฾ครงการร นั
ก ออก฽บบต องสื
ๅ ไ อสาร
วิธก
ี ารทางาน฼ปใ นทีมร ขอคิ
ๅ ด ฼หใ น ต างโร
ไ จะมีป ระสิ ทธิ
ภ าพดี
฾ ดยร ฼ริ ม
ไ ประ฾ยคพู ด ด วยค
ๅ าว าร
ไ “ฉั น ” (I-
Statement) ฼ชไนร “ฉันรูสึๅ กวาบางที
ไ ฼ธอเมฟั ไ งฉัน฼ลย” ฽ทนทีจ ไ ะพูดวาร ไ “฼ธอเม฼คยฟั
ไ งฉัน฼ลย” ร การ฿ชๅร ฉันชอบร
ฉันขอร สมมติวา฼ปใ
ไ น฼ครือไ งมืองายโร ไ ฿นการสไง฼สริมการพูดจา฽บบ฼ปิ ดอก

เราจะใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุตวิ ่ า ได้ อย่ างไร

วิธก
ี ารนีๅอาจจะดูงาย฼สี
ไ ยจน฽ทบเมต ไ อง฼ขี
ๅ ยน฽ตกใ ไ มป
ี ระ฾ยชนมาก฼กิ
่ นกวไาจะเมพู
ไ ดถึง฼ลยร วิธก
ี ารนีๅสามารถ฿ชๅเดๅ
฿นการสนทนา฼ปใ นกลุม฿หญ ไ รไ กลุม฼ลใ
ไ กร หรือ฼ปใ นคูโกใ
ไ เดรๅ ฾ครงสรๅาง฽บบงายโจะช
ไ ไ วย฿หๅการ฿หๅขๅอคิด฼หในมี
ประสิ ทธิภาพยิงไ ขึน
ๅ ร ฾ดยขึน
ๅ ตนประ฾ยคว
ๅ าร
ไ ฉันชอบร ฉันขอร สมมติวาร ไ อาทิ

“ฉันชอบวิธก
ี ารทางาน฼ปใ นคูโร
ไ ของทีม฼รา”
“ฉันขอ฿หๅ฼รา฼จอกันกอนการทดสอบต
ไ น฽บบ”
ๅ
“สมมติวา฼ราหาสมาชิ
ไ ก ที
ม ฿หม โ฼พื
ไ อ ไ ที
จ ไ ะทางาน฿หๅ฼สรใจ”

฽ทนทีจ
ไ ะ฿ชๅคาวาสมมติ
ไ ร ฼ราอาจจะ฿ชๅคาวาร
ไ ผมสงสั ยวาถ
ไ า฼รา...
ๅ หรือร ฼ราจะ...อยางเรร
ไ ร ฼ราควร฿ชๅอะเรที฿ไ ชๅ
เดผลที
ๅ ส
ไ ุดสาหรับทีมของ฼รา

฿นทีม฼ดียวกันร ควร฽ลก฼ปลีย ไ นความคิด฼หในกัน฼ยอะร โร ขณะ฼ดียวกันมอบหมาย฿หๅคนหนึไงคน฿นการรวบรวม

ขๅอคิด฼หในร ฟังขๅอคิด฼หใน฿หๅดี฾ดยเมจ
ไ า฼ปใ นตอง฾ต
ๅ ตอบเม
ๅ ว
ไ าจะ฼หใ
ไ นดๅวยหรือเมรไ ฽ลว฿ช
ๅ ๅการพิจารณาจาก฿นทีม
วาจะน
ไ าขอคิ
ๅ ด฼หในเปปรับ฿ชๅหรือเมรไ

:: 44 ::