B, b (bi) png: ikalawang titik sa alpabetong Filipino at tinatawag na bi; ikalawang titik sa abakadang

Tagalog at tinatawag na ba.

ba pnb: pinaikling bagá.

Ba! pdd: pinaikling Abá; katagang nagpapahayag ng gúlat, tákot, mangha, gitla, at iba pang kauring
damdamin.

Bâ png: pinaikling ambâ.

Bâ! pdd: pinaikling Bulagâ!

ba·ák pnr: nahati sa dalawang bahagi; nais makinabang sa kapuwa ngunit ayaw namang mapakinabangan.

bá·ak png: biyák.

bá·ak pnd: putulin, gusutin, at paghiwalayin ang anumang bagay.

Baal(béy·al) png: pangunahing diyos ng sinaunang Semite, lalo na ng mga taga-Canaan at Phoenicia, at
sinamba bílang diyos ng mga nais magkaanak; huwad na diyos.

bá·ang pnd: isubò nang buo.

bá·ang png: buhok sa pisngi o babà.

ba·ár png: katutubòng paraan ng pagbibiláng ng inaning palay sa pamamagitan ng pagbubungkos o

pagtatalì.

bá·ar png: tuklás.

ba·á·rong png: tindalò, tindaló.

ba·ás pnd: talian ang nabásag na bangâ o palayok .

ba·át png: yantók o kawáyan na nilálang pabilóg at ikinakabit sa ilalim ng salakót para lumapat sa úlo.

bá·at png: pagtatalì sa isang nabasag na bagay; baát.

bá·at pa·ngan·tín png: awit para sa kasal.

bá·at ta·al·láw png: awit para sa patáy.

ba·bá png: pagtatalik ng mga hayop na apat ang paa; pagsakay sa magkabilâng balikat.
ba·bá pnr: sadyâ.

ba·bà png: pinakailalim na bahagi ng mukha ; sa laláki, tinutubuan ng balbas; kakulangan ng taas.

ba·bâ png: kilos mula sa itaas pailalim; pag-ibis mula sa sasakyan; paglalapag ng anumang sunong; pag-
múra ng mga bilihin; paghupa ng tubig; pamimitas ng bunga o prutas.

bá·ba png: pagsasakay ng isang tao sa bangka.

bâ-bâ png:bibíg; bútas.

ba·ba·ág png: palós.

ba·bád pnr: lubhang basâ dahil sa matagal na paglubóg sa tubig, gaya ng damit na nilabhan.

bá·bad png: pamamalagi sa tubig o sa anumang likido; pananatili sa isang pook nang walang balak na
umalis.

ba·ba·dé·ro png: babéro.

ba·bad·lóng png: talakitok.

ba·ba·dór png: babéro.

ba·bá·e pnr: tumutukoy sa sex na may kakayahang magbuntis at manganak; sa hayop, may kakayahang
magbuntis o mangitlog; sa haláman, nagtataglay ng estrukturang panreproduksiyon na may elementong
nagdudulot ng binhi; idinisenyo upang lumapat sa bahaging laláki.

ba·bá·e png: babae na kaapíd.

ba·ba·é·ro png pnr: laláking mahilig sa mga kasintahan o kalaguyong babae.

ba·bág png: away na may suntukan at sákítan.

bá·bag png: banggâ; hárang.

ba·bá·gan png: bunga ng langka na hindi lumalakí at sa kalaunan, natutuyo sa punò at nalalaglag.

ba·bag·tí·ngan png: alinman sa dalawang pares ng mga tupiî ng mucous membrane na nakaungos sa
bútas ng larynx.

ba·bág·wa png: uri ng gagamba.

ba·ba·hán png:barandilya ng sasakyang-dagat; pasamáno.

bá·ba·hán png: upuan sa bangkâ.

ba·ba·i·nín png: laláking parang babae sa kilos at ugali.

ba·bák png: bangka na walang prowa o harapan.

bá·bak png: balíbol; baréta; manipis na piraso ng bakal; palakâ.

bá·bak pnd: tabasin o lagariin nang pakuwadrado ang tabla upang magkasiya o maihugpong sa isa pa.

ba·ba·kó png: bákol.

ba·ba·kú·lan png: talakítok.

bá·bal pnr: tunggák.

ba·ba·lâ png: pahayag ng dáratíng na pangyayari o kahihinatnan ng anumang kilos; hudyat ng masamâng
mangyayari; balità.

ba·bá·lag png: sindák at gilálas.

ba·ba·la·gí·it png: unos na may malakas na hangin, kulog, at kidlat.

ba·ba·lí·wan png: bantílan.

ba·ba·lo·kát png: halungkát.

ba·ba·lo·wát png: halungkát.

ba·ban·díl png:águng; águng para sa beklóg.

ba·ban·dír png: gandíngan.

bá·bang png: darák.

ba·ba·ngán png: maliit na bangâ na walang hawakán o tatangnan.

ba·bá·ngan png: kárpa sa tubig-tabáng.

ba·bang·ka·tán png: uri ng talakitok.

ba·bâng-luk·sâ png: panahon ng pagtatapos ng pagluluksa.

ba·ban·sî png: isdang-alat na abuhin ang katawan at karaniwang may guhit na itim mulang leeg hanggang
buntot.

bá·bar png: varyant ng bábad.

ba·ba·sa·gín pnr: madalîng mabasag.

ba·ba·sa·hín png: nakasulat o nakalimbag na materyal na maaring basahin.

ba·bá·sal png: makapal na pantambol ng sanang.

ba·ba·sô png: paraan ng paulit-ulit na pagtatangkâ sa isang gawain o eksperimento hanggang

magtagumpay.

ba·bát png: bendang pantakip sa matá; tao na mapusok at walang pinangingilagan.

ba·bat·ngán png: pook para sa paglambat ng usa.

ba·báw pnr: labis o lagpas na, ginagamit din sa “babáw na ang hatinggabi ” o lagpas na sa hatinggabi;
malapit, gaya sa “Babáw baga ang Tondo sa atin? ” o Malapit ba ang Tondo sa atin.

bá·baw png: paglalagay ng isang bagay sa ibabaw ng isa pa; babà ng tubig; kakulangan o kawalan ng lálim.

ba·bá·wi png: sísi.

Bá·bay! pdd: salitâng batà sa pamamaalam.

ba·ba·ya·gín png: tao o hayop na may luslós.

ba·béng·ka png: bibingká.

ba·bé·ro png: piraso ng tela o plastik na inilalagay sa ilalim ng babà ng batà upang mapanatiling malinis
ang damit hábang kumakain.

ba·bì png: báboy.

Ba·bi·lón·ya png: sinaunang rehiyon ng Mesopotamia na yumabong mula 1900 BC hanggang 538 BC,
sinakop ng Persiya noong 539 BC.

bá·buy png: báboy.

ba·bu·yán png: pook para sa mga baboy; salaulang usapan o tunggalian.

ba·bú·yan png: uri ng yantók; yantók.

bá·buy·bóy pnr: bagawbáw.

bá·da png: luwáng.

bá·dag pnd: itapon o ibato ang mga bagay dahil sa gálit.

ba·dá·ho png: pantunog sa kampana; bayág.

ba·dák png: langkâ.

ba·dáng png: itak na hindi matulis, ngunit higit na maikli at malapad.

ba·dáng pnd: ihanda at isaayos ang lupa para sa pagtatanim.

bá·dang pnd: patuyuin o ibilad ang balát ng hayop.

bá·dang png: dalátan.

ba·dáp png: baklâ.

ba·dát pnr: bundát.

bád·bad, bad·bád pnd: tanggalin sa pagkabilibid o pagkapulupot ; kalasin sa pagkabuhol.

bad·bádpnr: tastás.

bad·bád png: maliliit na piraso ng ginto na inilalagay sa pagitan ng mga butil ng rosaryo.

bad·dî pnr: muntî.

ba·déng png: kundíman.

bad·há png: mapuláng pambarnis ng kahoy.

bad·hâ png: bakás na nagpapakilála ng isang bagay; badhî.

bad·hî png: guhit sa palad ng tao at palatandaan ng kapalaran.

bá·di png:dáeng; dílat.

ba·di·dít png: mahalay na kanta.

bá·di·gárd png: tao o pangkat ng mga tao na umaalalay o nagtatanggol sa ibang tao.

ba·díng png: baklâ.

Bádiw png: tulang inaawit at naglalamán ng mga sinaunang karunungan at katatawanan.

Bad·jáw png: pangkating etniko na naninirahan sa tabing-dagat o sa mga tahanang bangka sa Sulu at Tawi-
tawi var Badyáw.

bad·jú png: blúsa.

bad·lá·an png:isdang humahabà nang 30 m at malangis ang lamán kung maluto.

bad·lák png: tibók o pagtibók; kutób.

bád·las png: búkid.

bad·líng pnd: baluktutin patúngo sa isang direksiyon.

bád·lis png: guhit; sa malakíng titik, Miyerkoles de Senisa.

bad·lí·san png: máya-máya.

bád·lit png: badhî.

bad·lò png: pléma.

bád·lon png: malapandóng diláw.

bád·long pnd: iwasto ang pagkakamali.

bád·min·tón png: larong dalawahan, ginagamitan ng net, raketa, at mabilog at may pakpak na tapón.

bá·do, ba·dò png: damít.

bá·dok png: halámang damo na palasak sa Ilocos Norte; patuto o palupo ng bubong;páwid.

ba·dóng png: bárong.

bá·dong png: pusà.

ba·dós png pnr: buntís.

bá·dung png: itak na pamutol ng kahoy.

ba·du·yà png: maruyà.

bad·yá pnd: magpahayag o ipahayag.

bad·yà png: aráro.

bad·yáng png: halámang ornamental na uring arum (Alocasiamacrorrhiza ) na tumataas nang 4 m at

matabâ ang mga sanga.

bád·yang png: gábe.

bad·ya·rá png: mayána.

bád·yet png: detalyadong talaan ng tinatáyang kíta at gastos sa loob ng tiyak na panahon ng isang pamilya,
pamahalaan, pribadong tanggapan, at iba pang organisasyon at institusyon; halaga ng salapi na kailangan para
sa pagbili ng isang bagay.

bad·yíw png: áwit.

bad·yù png: damit na karaniwang pang-itaas.

ba·éng png: bahín.

bá·et png: puwáng.

ba·gà png: bahagi ng katawan ng tao o anumang vertebrate na may kaugnayan sa paghinga, sinasalalayan ng
tadyang, at nagdadalá ng hangin sa dugo.

ba·gâ png: bukol o tumor sa dibdib ng babae.

Ba·gâ! pdd:Bulagâ!

bá·ga png: gatong o uling na nag-iinit ngunit walang ningas.

ba·gá·ang pnd: mapasabak sa isang mabigat o malakíng responsabilidad.

ba·ga·bá·boy png: alipúng.

ba·ga·bág pnr: lubhang abalá o lubhang balisá.

ba·gá·bag png: balísa dahil sa nakikinitang masamâng mangyayari.

ba·gá·bag pnr: nagdulot ng kahihiyan o eskandalo.

bá·ga-bá·ga png: isdang-alat na makináng, matigas, at matibò ang kaliskis, matinik ang ulo, at tumitirá sa
mga korales.

ba·gá·bas png: punò ng palay na nalanta dahil sa malakas na hangin o bagyo.

ba·gá·bay png: kumot na yari sa bulak at ginagamit na pantakip.

ba·ga·bér png: látak.

ba·gá·bo png: kalamansánay.

ba·ga·bún·do pnr: lagalág.

ba·gág·ya·nak png: hindi nakikítang espiritu o ibon na naririnig ang sigaw sa gabi.

ba·gá·he png: dalá-daláhan ng isang manlalakbay, karaniwang nása maleta; suliránin.

ba·gák png: tabátib.

ba·gák pnr: nasadlak; hindi makasulong.

bag-ák pnr: tunggák.

bá·gak png: patpat o bungang-kahoy na nabiyak dahil sa pagkakalaglag.

ba·gá·kan png: payát o manipis na kawayan.

ba·gá·kay png: uri ng kawayan na ginagamit na sumpit o kayâ’y bakod sa baklad ; itinuturing na
pinakamaliit, pinakamalambot, ngunit may pinakamahabàng biyas na kawayan; paléndag; pampakintab na
katulad ng mula sa punongkahoy na box.

ba·gak·bák png: pagsalungat laban sa malakas na hangin o malaking agos o ang bangkang napigil ng
ganitong pangyayari; malimit ngunit maliit na patak ng tubig, ulan, o pawis.

bá·gal png: paggamit ng higit na mahabàng panahon sa pagkilos o paggawâ ng anuman.

bá·gal pnr: malakí o makapál.

bá·gá·lin png: laláking matabâ.

ba·ga·lú·nga png: punongkahoy na 15 m ang taas, may tatluhang dahon sa tangkay, at may mga bulaklak
na maliit at kumpol sa bawat tangkay, katutubò sa Filipinas.

ba·ga·mán pnt: maganáp man; katagang nagpapasubali sa bagay na naipahayag na, karaniwang
sinasamahan ng dinaglat na at upang maging bagama’t.

ba·ga·má’t pnt: pinaikling bagamán at.

ba·gam·báng png: binúnga.

ba·ga·mún·do pnr: lagalág.

ba·gán png: uri ng uwang na sumisira sa punò ng niyog.

ba·gá·naw png: sánaw.

ba·gáng png: mga ngiping nása panulukan ng gilagid na malaki kaysa mga nása gitna at siyang ginagamit
na pandurog ng kinakain.

bag-áng png: bagáng; dalawang tao na magkasundo o dalawang bagay na mahusay ang pagkakalapat, gaya
sa sinasabing “kabag-ang” o “magkabag-ang.”

ba·gáng pnd: initin ang tubig, pagkain, at mga katulad.

bá·gang png: salágintô.

ba·gá·ngan png:malakíng lutuan;kulisap na mahilig kumain ng niyog;bitílya.

ba·gá·ni png: mandirígma; pinunò ng pamayanan.

ba·ga·ní·han png: bayáni.

ba·gán·si·yá png: láboy o paglaboy; pagkakasála ng isang nadakip na lumalaboy.

ba·gá·ong png: uri ng babansî na may tatlong nakakurbang guhit na itim sa katawan.

ba·gar·bás png: malaki-laking punongkahoy, 10 m ang taas, may dahong manipis at pahabâ, may bungang
bilugan, kayumanggi ang kulay ng balát at 5–10 sm ang diyametro, katutubò sa Filipinas lalo na sa Basilan at
Tawi-tawi.

ba·gás png: bigás; marka o peklat sa mukha at katawan na sanhi ng bulutong.

bá·gas png: palmerang karaniwang matatagpuan sa Palawan at Mindoro, maliit ang katawan, bihirang
lumampas sa 3 o 4 sm ang lakí, at bihira ring umabot sa 3 m ang taas.

ba·gas·bás png: halubaybáy; pagtangay ng agos sa sasakyang-dagat.

ba·gas·bás pnr: dampíl.

ba·gá·so png: sapal o mugmog ng tubóng niligis o kinabyaw.

ba·ga·sú·wa png: baging na karaniwang tumutubò sa mabuhanging baybayin ng dagat.

ba·gát pnd: mag-atas ó magbigay ng kapangyarihan sa isang katalona; magsiyasat, tulad ng mga guwardiya.

bá·gat pnd: hanapin ang tamang daan sa paghila ng anumang kahoy; hanapin ang daan para matunton ang
sinuman;harangin o pahintuin.

ba·gá·u·lán png: punongkahoy na lumalago sa dalampasigan, may mabangong bulaklak na

bumubukadkad sa gabi at tumitikom sa madaling-araw.

ba·ga·ú·ngan png: ilahas na ibon putî at abuhin ang balahibo, at mahilig magpugad sa sanga ng mga
punongkahoy.

ba·gá·wa png: manyika.

ba·gá·wak png: mataas na palumpong, kulay lila ang tangkay at may pum-pon ng bulaklak sa dulo ng
tangkay na kulay putî o mapusyaw na pink ang korola.

ba·gá·wak na pu·tî png: palumpong, mabango at putî ang bulaklak, at 4 m ang taas.

ba·gaw·báw png: pook na mataas na pinaglalagyan ng mga gamit.

ba·gaw·báw pnr: umaapaw o punông-punô.

ba·gáy png: kaibígan.

bá·gay png: anumang nadarama ng limang pandamdam o naaabot ng isip ng tao, nakikita man o hindi; gaya
rin ng sinundan ngunit ikinakapit lámang sa mga hindi tiyak na kahulugan na iniuukol kadalasan sa mga
pakahulugang sanhi, dahilan, kabuluhan, o halaga;pag-apina ng mga instrumentong pangmusika.

bá·gay pnr: angkóp.

bá·gay-bá·gay png: iba’t ibang bágay.

ba·gay·báy png: tangkay na kinakapitan ng buwig ng saging o anumang bungangkahoy.

ba·gay·báy pnd: mamitas ng niyog at bunga; magkarga nang labis.

ba·gáy·bay png: balúkag.

bag·bág png: tibág; pagpatag sa burol na lupa; paghupa ng silakbo ng gálit dahil sa pagkaawa; pagsadsad
ng sasakyang-dagat dahil sa samâ ng panahon; lumubog na barko.

bag·bá·gin png: tawag sa pook na malapit sa ilog, karaniwang mabató at matigas ang lupa.

bag·bag·í·sen png: espiritu ng mga bangin na hitik sa pakô at baging ng yantok.

bag·ba·gó·tot png: damuhan na pinagtataguan ng mga duwendeng may ginintuang ngipin.

bag·bág·sang png: sapsap.

bag·ba·gú·lit png: karmáy.

bag·bók png: dapdáp.

bá·ge png: bagay; sáliw.

bág-en png: alípin.

ba·géts pnr: adolesénte; bagúhan.

bág·gang png: bága.

bag·gát png: bigás.

bag·gí png: katawán.

bag·hâ png: gilálas.

bag·hág pnr: buhaghág.

bag·hán png: gilálas.

bag·hát png: bínat.

Baghdad (bag·dád) png: kabesera ng Iraq.

bag·hód pnr: mangmáng.

bag·hóy png: baníg na karaniwang inilalatag upang ilaan ang isang bahagi sa báhay.

ba·gí png: katawán.

bá·gi png: saríli.

ba·gi·báng png: balíbag.

ba·gí·bay png: bihud ng laláking isda;iháw na bihud.

ba·gí·big png: alboróto.

bâ-gid png: kiskís.

ba·gí·gir png: pinong balahibo ng tandang.

ba·gí·ing png: balakáng.

ba·gi·law·láw png: libot.

ba·gi·lí·bas png: balingásay.

ba·gi·lum·báng png: punongkahoy na tumataas nang 10–15 m at may butóng napagkukunan ng langis na
ginagamit sa paggawâ ng barnis, katutubò sa Filipinas.

ba·gim·bíng pnr: natangay sa baybayin.

bá·ging png: haláman, karaniwang mula sa genus Vitis na may mga mahabà at payat na tangkay na
gumagapang sa lupa o umaakyat o kumakapit sa pamamagitan ng mga káway; tangkay ng ganitong haláman.

ba·gír png: mariing pagkagát.

bag-í·ran png: anumang makapagpapasiklab ng apoy sa pamamagitan ng pagkiskis.

ba·gís png: patíng.

bá·gis png: guhit;isang uri ng patíng.

ba·gis·bís pnr: sa pamamangka o paglalayag, tinatangay ng malakas na hangin.

ba·gis·bís png: malakas na pagbuhos ng likido, gaya ng alak o tubig sa sisidlan o ng malakas na ulan;
pagtulo ng luha hanggang sa labì.

bá·git png: musikang likha ng kalikasan.

ba·gí·to pnr: bagúhan.

bag·kál png: uri ng kakanín.

bag·kát png:asukal na ginawâng arnibal at nagiging matigas at makunat pagkatapos maluto at lumamig;
malapot na pulut, o pulut-pukyutan na inilutong mabuti; pagbiyak sa niyog sa pamamagitan ng pagpalô.

bag·klús pnd: mabilis na lumakad, sumagwan, at katulad na kilos.

bag·kô png: sagábal.

bag·kós pnb: sa halip.

bag·lág png: baníg.

bag·lán png: arbuláryo.

bag·lá·os pnd: humiyaw para marinig.

bag·lí pnd: biglang mabiyak; mabaklî.

bag·lús png: landas na nalilikha sa damuhan kapag nadaraanan ng tao o hayop.

bág·man png: sa Great Britain, naglalakbay na ahente ng paninda; sa Australia, paláboy; kolektor o
tagapamahagi ng kinita mula sa ilegal na gawain.

bag·nâ png: tinà o pangkulay sa lambat; pagtinà o pagkulay sa lambat.

bag·nás pnr: makapal na hibla o lubid;inihasa nang malakas; labis na malakas ang pagkahasa kayâ nasira
ang talim, karaniwang ginagamit sa talim ng lagari.

bág·nas png: manibaláng.

bag·nét png: sitsarong gawâ sa Ilocos.

bag·nís png: pagpapahinog sa namî.

bág·nit pnr: paknít; babáe.

bag·nó png: kasangkapang may maraming talim at gamit sa paghimay ng dahon.

bag·nós png: landas sa bundok o gubat; pinunò; patnúbay.

bag·nús png: ubos-lakas na pagpapatalas ng bakal.

ba·gó png: balahíbo.

bag-ó pnr: bágo.

ba·gôpng: uri ng sakít na kakikitahan ng panghihina o panlalambot ng buong katawan, pamamaga sa bahagi
ng tiyan, at paninilaw ng balát, karaniwang sanhi o dalá ng lamok at susô; pananagútan.

bá·go png: malakí-lakíng punongkahoy na tumataas nang 10 m, magkakatapat ang mga dahong matutulis
ang magkabilâng dulo at matingkad na lungti ang kulay, kumpol-kumpol at mapulá ang bunga; maliit na
punongkahoy na karaniwang 2–3 m ang taas, ginagamit na pantalì ang balát, at magkakatapat ang mga dahon,
makinis, at may bahagyang tulis sa dulo at punò; unang bunga.

bá·go pnb: una sa tutukuying panahon, pook, o pangyayari.

bá·go pnr: ibá sa dati; kayayari, kalalabas, o kagaganap lámang ; hindi pa katagalan; iba sa nakíta o naláman
na; hindi pa sanay.

Bá·go A·nong png: dasal o seremonya ng agnas at obaya.

ba·gó·en png: kúpang.

ba·gók png: tunog ng pagbagsak ng isang malaki at mabigat na bagay; biglang umpog ng dalawang bagay
na matigas; mahinàng tunog ng nalaglag na barya o metal, karaniwang nagpapahiwatig ng pagiging huwad.

ba·go·kán png: tandang na may parang balbas na balahibo.

ba·gó·ko png: balisará.

ba·gól png: bagón;lumang baryang Filipino na katumbas ng limáng sentimo; báo;bathalà.

ba·gól pnr: magaspang ang ugali ; kakatwa o asiwa ang anyo o kilos; malaki ang katawan ngunit
mahinà;tamád at mabagal; walang pakialam.

ba·gól-ba·gól png: isang bagay na maraming bukol;bungô.

ba·gón png: bahagi ng tren na pinagkakargahan ng mga gamit;sasakyan ng mga bagahe.

bá·gon png: báging.

ba·gon·dón png: uri ng wrasse na may tíla mga laso na guhit sa katawan mula ulo hanggang gawing
buntot.

ba·go·né·ta png: maliit at bukás na trak, kinakargahan ng mga produktong karaniwang mula sa minahán.

bá·gongpng: kaluluwa ng isang tao na napugutan ng ulo.

bág-ong png: mahabà at umuugong na boses.

Bá·gong·ban·tâ, Fer·nán·do png: kauna-unahang nalathalang makatang ladino.

ba·gong·bóng png: uri ng pesteng kulisap na tulad ng salagubang.

bá·gong-go·là png: sa sinaunang lipunan, kahon na yarì sa isang buong pirasong kahoy.

bá·gong-tá·o png: baguntáo.

Bá·gong Ta·ón png: unang araw sa buwan ng Enero.

Bá·gong Ti·pán png: dalawampu’t pitóng aklat sa Bibliya na nagtatalâ ng búhay, ministro, kamatayan sa
krus, at muling pagkabúhay ni Jesucristo at ang mga turo ng Kaniyang mga apostol.

bá·gong-yá·man png: tao na bago pa lámang yumaman at hindi gáling sa angkan ng dati nang
mayayaman.

Bág-ong Yáng·gaw png: aswang na kumakain at umiinom ng dugo ng tao.

ba·gó·ok png: mabaón nang bahagya mula sa mataas na pagkakalaglag, tulad ng niyog na bagóok sa
putikan; dagóok.

ba·go·óng png: binurong isda o hipon.

ba·go·óng pnr: napakatagal bago dumatíng o napakatagal naghintay, hal nabagoong ang dáratíng na
kalakal o nabagoong sa paghihintay.

ba·gó·ong png: bagoóng.

ba·go·óng-ba·lá·yan png: bagoóng na gawâ sa Balayan, Batangas.

bá·gos pnr: moróso.

bá·gos pnd: magkáyas

ba·gót pnr: nayayamot o inip na inip sa paghihintay.

ba·gót png: pagkayamot sa isang bagay na nakasasawà na sa pandinig o paningin; pag-ubos o pag-aksaya sa
isang bagay; dahon ng isang halámang tubig.

bág·ras png: galmos; punongkahoy, may balakbak na tíla hiblang guhit-guhit na lungti, bughaw, dilaw, at
iba pa, at may aromatikong amoy kapag dinurog, katutubò sa Mindanao.

bág·rit pnr: magagalitin o sumpungin; masamâng magalit.

bag·sá png: bagsayá.

bag·sák png pnr: pagkalaglag o pagkabuwal na pabigla at napakatindi; pagkaalis sa kapangyarihan;

bangkaróte; hindi pagpasá sa pagsusulit o sa anumang kaugnay nitó; ubos-tinding pagtatarak o pagpalò ng
tulos o haligi para bumaon.

bag·sá·kan png: hantungan ng anuman; pook na pinaghahatiran ng paninda o rasyon.

bag·sán png: ubod ng palma; pusò ng mais na may kakaunting butil.

bág·sang png: muóng.

bag·sáy png: pangingisda sa pamamagitan ng sibat.

bag·sa·yá png: isang uri ng sibat pangisda.

bág·se png: sagwán.

bag·sík png: katangian ng lubhang makapangyarihan at mapangwasak;katangian ng lubhang marahas at

mapusok; tindi ng bisà, gaya sa alak, lason, at katulad.

bag·ták pnd: ibaón ang butó at mga ngipin ng áso o buwaya.

bág·tak png: bintî.

bag·tál png: pagtapak sa balát at buong-lakas na pagtanggal sa bahagi ng karne.

bág·tang pnd: tuntunin ang maikling daan; tuntunín ang daan.

bag·táng-bagtáng pnr: bakô- bakô.

bag·tás png: pagtawid sa daan, ilog, o gubat; daán.

bag·tás pnd: magbukás ng daan; punitin o magpunit ng damit.

bag·tá·san png: pook na tinatawid upang mabilis na makarating sa paroroonan.

bag·táw pnd: tumingin sa malayó.

bag·táw png: malaking tinik ng isda; paól.

bag·tík png: almasíga.

bág·tik png: pamumuo o paninigas; lagitík.

bag·tí·kan png: lawáan.

bag·tíng png: lubid o kawad na nakatalì ang magkabilâng dulo sa magkalayông talian; pisi o munting
kawad na nakatalì sa kudyapi, gitara, at kauring instrumentong pangmusika na kinakalabit upang
tumugtog;malakíng kawad na ginagawâng suhay sa bahay kung bumabagyo;lubid, kawad, baging, o anumang
katulad na balakid o hadlang sa daan; batingáw.

bag·tíng pnr: unát.

bag·tís png: biyâ.

bág·tis png: isdang pipî at lapad ang ulo, malaki ang bibig, at dikit-dikit ang palikpik sa dibdib.

bag·tít pnr: balíw.

bag·tó png: maliit at mapusyaw na kinakaing mollusk o crustacean na may limang paa.

bag·tóg png: bagsák.

bag·tók png: uri ng maliit na talangkâ.

bág·tol png: sama ng loob ;

lubak-lubak na daan.

bág·tot pnd: kargahin ang batà sa balikat o sa likod.

ba·gû png: lumaking palî.

ba·gu·án png: kawil o tagâ para sa malaking isda.

ba·gu·áy png: bílog sa bunganga ng salakáb na kinakabitan ng tinilad na kawayan.

ba·gu·bû png: ámag.

ba·gúd·long png: talakítok.

ba·gúd·los png: ugong ng hangin mula sa dagat.

ba·gú·han pnr: hindi pa sanay o kulang sa karanasan.

ba·gúk png: bagoóng.

ba·gu·kán png: tandáng na may mahabàng lambî.

ba·gu·kóy png: mangkok na gawâ sa báo ; sisidlan ng tubig.

ba·gúl png: bungô.

ba·gu·lán png: olúsko na kahawig ng malapad na pusit, may walong galamay at dalawa ang mahaba na
ginagamit sa pangsunggab ng biktima.

ba·gúl·bol png: úngol

Ba·gum·bá·yan png: pook na karatig ng Intramuros at ginamit na pook bitayan noong panahon ng
Español.

bá·gum·bá·yan png :pook na katatatag pa lámang upang pamayánan ng tao; dagat o gubat na tinambakan
ng lupa.

ba·gum·bóng png: maliit na hayop na sumisirà ng mga kahoy sa pamamagitan ng paghungkag sa loob
nitó; bumbong na ikiran ng sinulid na panghabi.

bá·gum·bú·hay pnr png: pagpapanibagong anyo, ayos, o simula ng kabuhayan matapos dumaan sa mga
kasawian; pagkaligtas sa mapanganib na sakuna.

ba·gúm·bun png: alikabók.

ba·gúng png: uri ng malakíng gabe.

ba·gun·tá·o png: laláking pumapasok sa yugto ng pagiging binate; báka o kalabaw na malaki na ngunit
hindi pa maaaring ipang-araro, ipanghila, o masakyan.

ba·gút png: búnot.

ba·gút·bot pnd: bumulong-bulong at magtanim ng samâ-ng-loob.

bag·wís png: pakpak ng ibon at ginagamit sa paglipad; bahagi ng pakpak ng manok.

bag·yát png: láso na gawâ sa da-hon ng palmera at inilalagay sa binti bílang gamot sa rayuma o pulikat.
bag·yó png: ligalig sa atmospera, karaniwang may palatandaang malakas na hangin na may kasámang
malakas na ulan, kulog, at kidlat; sa eskalang Beaufort, hangin na may lakas na 102–115 km bawat; marahas
na kaguluhan, gaya ng kaguluhang sibiko, pampolitika, panlipunan, at katulad; marahas na pag-atake.

bág·yo png: bagyó.

bag·yóng tu·yô png: bagyong walang kasámang ulan at puro hangin lámang na humahagunot at
nakapipinsala.

bág·yus png: bagwís.

ba·há png: bahâ.

ba·hâ png: pag-apaw ng lumaking tubig mula sa normal nitóng lugar túngo sa karatig na lugar, karaniwang
dulot ng malakas na ulan, daluyong, at katulad na kalamidad; katulad na pangyayari.

bá·ha png: ibabâng bahagi; pagbabâ ng halaga o presyo; pagbabâ sa pagpapahalaga ng kapuwa tao; pagtigil
ng rasyon.

ba·há·ba png: isdang-alat na kulay rosas at kahawig ng tulingan ang hugis ng katawan.

ba·há·da png: dahílig.

ba·hág png: kapirasong tela na nagsisilbing salawal.

ba·hag·dán png: porsiyénto.

ba·hág·ha·rì png: arko na may sari-saring kulay at likha ng pagtama ng sikat ng araw sa hamog.

ba·há·gi png: hati o sangkap ng kabuuan; amot at pakikiparte sa binili; dáko.

ba·há·gi pnd: paghati-hatiin; bigyan ng bahagi; mamigay sa maraming tao.

ba·hag·sú·bay png: bahagharì.

ba·hag·yâ pnr: kauntî.

bá·hak png: kánser.

ba·hál png: bahalína.

ba·ha·là pnd: maligalig ang isip.

ba·ha·làpng:salitang-ugat ng pamamahalà; responsabilidad o pananagutan; taong responsible; karaniwang
dinudugtungan ng na at nagpapahiwatig ng pagtanggap sa maaaring mangyari; mangyari na ang mangyayari ;
sam·ba· ha·là sandaang milyon.

ba·ha·lí·na png: tubâ na nilagyan ng barok, pinatanda, at mga dalawang araw na kayâ mapait-pait at
maasim-asim ang lasa.

ba·hán png: susì; tahilan.

ba·han·dá png: pamamahalà.

ba·han·dì png: yámano kayamánan.

ba·hár png: malakí at maitim na nunál o marka sa anumang bahagi ng katawan ng tao.

bá·has png: dami ng nasaktan o nasawi.

ba·háw png: ilahas na kuwágo.

ba·háw pnr: hilóm o magalíng na ang sugat, lamat, at katulad na pinsala; kung sa tinig, paos o malát.

bá·haw png: natira at lumamig nang pagkain; ibong kauri ng pitúpit ngunit mas malaki at mas mahabà ang
buntot, purong itim ang balahibo ng lalaki samantalang kulay kastanyas at batík-batík ang balahibo ng babae.

ba·ha·wán png: bandehádo.

ba·háw-ba·háw png: napakaliit na langgam, karaniwang makikíta sa bahaw o tiráng pagkain.

ba·háy png: puláng butó; uri ng bigas na kinain ng peste.

ba·háy pnr: laging nása bahay; matandâ.

bá· hay png: kubo, gusali, o katulad na ginagamit na tirahan ng isa o ilang mag-anak; kanlungan ng ilahas
na hayop; natural na pambálot, gaya ng talukab ng mollusk, upang magdulot ng proteksiyon sa hayop ;
gusaling inilaan para sa isang gawaing pangmadla; angkan, kasáma ang mga ninuno at kamag-anak.

ba·há·ya png: pangánib.

bá·hay-a·lí·wan png: bahay na ginagamit sa panggabing pag-aaliw.

báhay-am·pú·nan png: ampúnan.

ba·ha·yán png: pook na may mga bahay o ang pangkat ng mga bahay sa isang pook.
bá·hay-a·ni·lán png: báhay-pukyútan.

bá·hay-á·sim png: bahagi ng bituka ng usa o báka na kinahahantungan ng kinaing maasim.

bá·hay-bá·hay png: awit sa unang anibersaryo ng kamatayan.

ba·háy-ba·há·yan png: laro ng mga batà, nagkukunwang isang pamilya ang mga naglalaro at
ginagampanan ang tungkulin ng amá, ina, anak, at ibang miyembro.

bá·hay-ba·tà png: sinapupúnan.

bá·hay-gu·yà png: kinalalagyan ng guyang hindi pa ipinanganganak.

bá·hay-ha·rìpng:malaki at mámaháling bahay.

bá·hay-ka·lá·kal png: gusaling pangnegosyo.

bá·hay-ká·nin png: tiyan ng tao; butse ng ibon at manok.

ba·hay-kú·bo png: kúbo.

bá·hay-lang·gám png: pook na pinamumugaran ng langgam.

bá·hay-lá·wa·lá·wa png: sápot ó bahay-gagamba.

bá·hay-lay·wán png: báhay-pukyútan.

bá·hay-na-ba·tó png: malakíng bahay na gawâ noong panahon ng Español.

bá·hay-pa·rì png: kumbénto.

bá·hay-pá·u·pa·hán png: bahay na tuma-tanggap ng nagbabayad na títirá.

bá·hay-puk·yú·tan png: estruktura ng mga hanay ng cell na gawâ sa pagkit, may anim na gilid, at
nililikha ng mga pukyot upang pag-imbakan ng kanilang mga itlog, pulut, at pollen.

bá·hay-sang·lá·an png: pook o opisina para sa pagsasangla.

bá·hay-ú·hod png: balingásay.

ba·hé·te pnr: pandák; bangkaróte.

ba·hî png: latigo na gawâ sa buntot ng page; itim at makintab na tabla mula sa punong pola.

bá·hi png: badhí

bá·hid png: bakás ng dumi sa anumang bagay na malinis.

ba·híl·ya png: kagamitang pangkomedor na binubuo ng mga pinggan, kubyertos, at baso.

ba·hín png: bigla at malakas na paglabas ng hangin sa ilong;pítak.

bá·hin png: pítak; varyant ng bahín.

bá·hin-bá·hin pnr: walang balakid o paghihirap.

ba·híng png: bahín.

ba·hír pnd: biyakin.

ba·hír png: balát na nasunog ng sikat ng araw, o mukhang namagâ dahil sa bugbog.

bá·hir png: iba’t ibang kulay sa bestida o damit ng babae.

ba·hís pnr: hindi mapalagay; naglalakad paroo’t parito dahil sa gálit.

ba·hís·ta png: tumutugtog ng báho.

ba·hít pnd: ilayô sa apoy ang lutuan; angkining asawa ang isang babae nang walang pahintulot ng mga
magulang.

ba·hí·ya png: lóok.

ba·hò png: masamâng amoy na nakasusulasok sa ilong; amóy.

bá·ho png: pinakamababàng tinig pang-awit ng laláki ; mang-aawit na may ganitong tinig ; bahagi ng piyesa
na isinulat para rito;pinakamababàng bahagi ng musikang armonisado; instrumentong may pinakamababàng
tono sa pamilya nitó ; tagatugtog ng instrumentong ito; pinakamalalim o pinakamababàng tunog.

ba·ho·án png: kahoy na kabitan ng tatsulok na layag.

bá·hod pnd: bungguin o mabunggo ang nasaktang kamay o paa.

ba·hóg png: kanin na sinasabawan ng gatas, tubig, o anumang malabnaw; hinalòng likido o tinunaw na
pagkain; pagkain ng baboy.
ba·hók png: paglampas o paglagpas; paraan ng pagkain ng lugaw.

ba·hól pnb: pagkaraán.

ba·hól pnr: makapál; napakalakí.

bâ-hon png: bahín.

bá·hong png: amáhong.

bá·ho-ó·pos png: tágísang-láwin.

ba·hót pnr: hambóg.

ba·hu·gán png: sabsaban ng mga baboy, o ang sisidlan ng mga tiráng pagkain na magiging pagkain ng
baboy.

bá·hug-bá·hug png: damóng palyás.

ba·hú·ra png: umbok ng lupa o buhangin, gaya sa baybayin, na maaaring sadsaran ng maliliit na
sasakyang-dagat.

ba·hu·yú png: uri ng tuna.

ba·í png pnr: dalága; prinsésa; babáe.

bá·I png: lóla.

bá·id png: hasà.

ba·i·gór pnr: pagdaan ng ibon, bató, o tao na halos masagi sa bató, barko, atbp.

ba·i·íng pnr: túlad o katúlad.

bá·ik png: tao na namamahala sa seremonya; lalaking mang-aawit.

ba·í·kan png: malaki at matandang matsing.

ba·im·bî png: kuliling na isinasabit sa leeg ng áso o ipinahihiyas sa kasuotan ng payaso o mapagpatawang
tauhan sa dulaan; ginagamit din ng nakabalatkayong piyerot sa karnabal.

ba·im·byí png: kampanílya

ba·i·nát png: bínat

ba·ín-ba·ín png: makahiyâ.

bá·ing png: hiyâ.

ba·í·no png: malaking halámang tubig, may malatúbong risoma, mabango ang putî o pink na bulaklak, at
karaniwang nakalutang sa tubig.

ba·í·nos pnd: magtipon, o ipunin ang bulak.

ba·ír png: uri ng uod; pagpapakinis ng ginto gamit ang isang bató; matséte.

bá·ir png: balyán.

bá·is pnr: tampalásan.

bá·is png: balitakták; palós.

ba·i·sá png: kamalig para sa áning butil.

ba·i·sán png: relasyon o ugnayan ng mga magulang ng nobya at nobyo; magbaláe.

ba·i·sì png: tagtuyót.

ba·i·sít png: katangian ng punongkahoy na matigas ang punò at mga sanga, at may lihang paayon sa
kahabaan.

ba·ít png: kakayahang humatol ng tama o mali, mabuti o masamâ, maganda o pangit; ingat sa isip, salita, at
gawâ.

ba·i·táng png: bahagi ng hagdanan na tinatapakan o kinakapitan sa pag-akyat o pagpanaog; antas sa

edukasyong elementarya.

ba·i·tó pnb: makikíta rito.

ba·í·tos png: matigas na pamalò.

Ba·ít Pán·di png: diyosa at espiritung tagapangalaga ng habihan at ng mga manghahabi.

ba·kà png: matigas at manipis na dumi sa ngipin.

ba·kâ png: sakáng.

ba·kâ pnb: maráhil.

bá·ka png: malakí at maamong hayop, apat ang paa, may sungay, at ginagatasan ang inahin; pag·ba·bá·ka
kilos ng paglalaban na may gamit na armas, gaya ng mga sundalo sa isang labanan o digmaan;labanán ng
dalawang isip.

ba·ká-ba·ká png: uri ng maliit na crustacean.

bá·ka-bá·ka png: isda na matatagpuan sa batuhan at may dalawang tinik sa ulo na tíla sungay ng báka.

ba·ká-ba·ká·han png: laruang hubog báka; laro ng mga batàng gumagapang at ginagagad ang hakbang
ng báka; hindi tunay na báka; muthâ.

ba·ka·bán png: bakáran.

bak·ád pnr: bigál

bá·kad png: pagkadkad ng labay o sinulid mula sa karete.

ba·kág png: tabátib; basket na hugis parisukat.

bá·kag png:pinakamalaking susulbot sa Filipinas, karaniwang matatagpuan sa dalampasigan at bakawan.

ba·ká·gan png: isdang-alat na kauri ng sapsap.

ba·ká·ig png: palumpong na nabubúhay sa tabíng-dagat.

ba·kák png: kasinungalíngan.

ba·ká·ki png: pantalon na panlaláki.

ba·ká·kon pnr: sinungáling; hambóg.

ba·kál png: paraan ng pagtatanim sa bukiring walang tubig; pambungkal, karaniwang may bákal sa dulo.

bá·kal png: element na mabigat, napapanday, makunat, magnetiko, metaliko, at kulay pilak kapag dinalisay
ngunit madalîng kalawangin.

bá·kal pnd: manghingi o hingan.

ba·ká·lan png: tukod sa dingding.

ba·ka·láw png: isda na malambot ang palikpik at tumitimbang nang humigit-kumulang sa 22 g.

ba·kám png: lápat ng mga kahoy sa paggawâ ng bahay o muwebles; buklod ng tapayan upang hindi ito
maláhang.
bá·kam png: paghakab sa balát ng isang tao na may karamdaman sa pamamagitan ng kristal na kawangis ng
baso.

ba·ka·nál png: isang napakasayá at walang pagpipigil na pagdiriwang na idinaraos ng mga sinaunang
Romano tuwing ikatlong taon para kay Bacchus.

ba·káng png: sakáng.

bá·kang-bá·kang png: lupain o daan na may malalakíng bitak.

ba·kán·te png: posisyon na walang gumaganap; bahay o gusali na walang umookupá.

ba·kán·te pnr: kung sa trabaho o tungkulin, walang gumaganap;kung sa bahay o gusali, walang nakatirá o
walang umookupá.

ba·kár png: malaking sisidlan o basket.

ba·ká·ran png: ásong kulay putî at may batík-batík na itim.

ba·kás png: marka ng yapak ng tao o hayop;palatandaang pagkakakilanlan sa isang bagay o pangyayaring
nakalipas na; pilat ng isang sugat.

bá·kas png: pagsasáma-sáma sa negosyo o sugal.

ba·ká·sa png: naiiwang alat o asin tuwing káti ng dagat; batik.

ba·kâ-sa·ka·lì pnb: pakikipagsapalaran sa anumang gawain; kawalan ng katiyakan.

ba·kas·yón png: isang mahabàng yugto ng liwalíw, lalo na yaong ginugol malayò sa tahanan o sa
pamamagitan ng paglalakbay; ang pag-iwan sa anumang pinagkakaabalahan;isang takdang yugto ng pahinga
sa pagitan ng mga semestre o term sa paaralan at sa hukuman.

ba·kas·yo·nís·ta png: tao na nagbabakasyon.

ba·kas·yú·nan png: pook na pansamantalang pahingahan.

ba·kát png: markang naiwan ng idiniin na larawan; pílat.

ba·kát pnd: kopyahin, karaniwang sa pamamagitan ng pagpapatong ng manipis na papel sa ibabaw ng nais
kopyahin.

bá·kat png: pílat.

ba·káw png: ibon na may maikli at bilóg na pakpak at mahabà ang daliri sa paa;uri ng tagák na may halò-
halòng kulay abuhin at lungtian ang balahibo.
bá ·kaw png: punongkahoy na tumutubò sa tubig álat o tabáng;punongkahoy na tumataas nang 6 m, bilóg
ang mga dahon, at panggamot sa kagat ng ahas ang bulaklak;gagambá.

ba·ká·wan png: tawag sa mumurahing sigarilyo na gawang bahay; pook na maraming punongkahoy na
bákaw o maraming ibong bakáw.

ba·ká·wang-la·lá·ki png: punongkahoy, nakatukod ang mga nakatinghas na ugat, karaniwan sa ilog o
anumang matubig na pook.

ba·káw-be·ngè png: bakáw-gabí.

ba·káw-ga·bí png: tagak-gubat na may namamayaning kulay kayumangging balahibo at gabí kung
maghanap ng pagkain.

ba·káy png: basket na maluwang ang itaas na bahagi at makipot ang ibabâ.
bá·kay png: pagmamasid o pagmamanman sa mga táong dumaratíng o dumaraan; bisúgong-gáid.
ba·ka·yáw png: isang uri ng palay.
bak·bák png: pag-aalis ng balát kung natutuklap sa lamán; pagtuklap sa balát ng punò ng kahoy o
prutas;pagtanggal sa anumang bagay mula sa pinagkakabitan.

bak·bá·kan png: labanán.

bak·bak·ta·hóng pnr: trabaho nang trabaho ngunit walang natatapos o nayayarì.
bak·dól png: bahagi ng bahay sa may entrada o pasukán.
ba·ké·ro png: tagapag-alaga ng mga báka.
ba·két png: matandang babae.
ba·két pnr: hindi pantay ang gupit ng buhok.
ba·ké·ta png: panlinis sa bútas ng kanyon matapos at bago muling paputukin; alinman sa ganitong panlinis
sa bútas ng túbo.

bak·hò png: hikbî; taghóy.

bak·hô png: dalamhatì.
ba·kí png: lupain o daan na may mga pataas at pababâ; balúlang.
ba·kî png: palakâ.
bá·ki png: tanong upang maláman ang layunin ng kausap;pananalitang magaspang at iba sa karaniwan;
sulínaw.

bá·ki pnd: magpaligoy-ligoy.

ba·kí-ba·kí png: ato-ato.
bá·kid png: pag-aalay ng baboy o manok para sa namatay o naghihingalo;malaking basket na nakasalalay sa
kabayo o kalabaw, o pinaglalagyan ng áni, gaya ng niyog, mais, at saging; takal ng bigas na katumbas ng 25
gatang.

bá·kid pnd: balutin ang bungangkahoy para madalîng mahinog.

ba·kíd-ba·kíd png: tuyông tutulí.
ba·kí·kong png: tíla hawlang panghúli ng hito, hugis puso, at yarì sa nilálang lapat na kawayan at
ginagamitan ng maamoy na pain upang akitin ang hito.

bá·kin pnb: sinaunang anyo ng bákit.

ba·kín·tol pnd: kilikin ang mga dalá-dalá.
bá·kir png: isang uri ng basket; gúbat; pagputol ng kahoy o pangangahoy; pagiging masigasig sa gawain.
bá·kis png: talìng ikinabit sa tungkod o anumang bitbíting san-data upang makatulong sa pagpigil na mabuti
sa puluhan; talì sa puluhan ng palupalò o latigo sa kabayo, sa batuta ng pulis, at sa baril upang maisakbat sa
balikat.

bá·kit png: matandang unggoy na may mga pangil; laíya.

bá·kit pnb: pananong ukol sa anumang dahilan o layunin
bák-it pnd: bahít.
bak·ká png: palanggana na gawâ sa kahoy, ginagamit sa paghuhugas ng kamay at paglalaba.
bak·lá png: pagkabighani sa anumang maganda sa tingin; pagkatigalgal sa isang bagay na hinahangaan lalo
pa at bago sa paningin; pagkatigatig sa kalooban dahil sa takot; pagkagulantang dahil sa isang pangyayaring
kahambal-hambal; pagkilos dahil sa isang interes o pakinabang.

bak·lá pnr: nasaktan dahil sa pagkamot.

bak·lâ png pnr: bínabaé; laláking nagkakagusto, umiibig, at nakikipagtalik sa kapuwa laláki.
bak·lád png: panghúli ng isda, may dingding na sadyang panlaban sa tubig, at nakahimpil sa tubigán.
bak·lás pnr: natanggal o inalis na bahagi o rabaw;nanghina ang loob o isang bahagi ng katawan; nabunót;
baklî, gaya ng nabaklás na sanga ng kahoy.

bak·la·sán png: pagkaluma ng libro o anumang bagay; pagpusyaw ng kulay.

bak·lî pnr: naputol na sanga o piraso ng kahoy.
bak·líd pnr: nakagapos sa likod ang mga kamay o pakpak karaniwang ginagawâ sa pakpak ng manok na
kakatayin.

bak·lís png: paglihis sa nakagawian.

bák·nad png: hanay ng malalaking bató o mataas na tambak ng buhangin sa ilalim ng tubig na halos litaw
ang ibabaw.
bak·náng png: mayamang katutubò; panggitnang uri at mga negosyante sa lipunang Kalinga; tao na
mayaman.

bák·nos pnd: kayasin ang panlabas na balát ng kawayan.

ba·kó png: landas na lubak-lubak.
ba·kó pnd: hulaan kung ano o ilan ang nása kamay.
ba·kô png: hadlang dahil sa hindi patag na rabaw; mababaw na hukay sa daan; paudlot na pagsasalita;
pagkauntol sa paglalakad.

ba·kó-ba·kó png: daan na palikô-likô.

ba·kô-ba·kô pnr: maraming hukay;hindi patag.
bá·kod png: patayông estruktura sa paligid ng isang sukat ng lupa, maaaring gawâ sa kawayan, tabla, kahoy,
bató, o mga tumutubòng haláman at punong-kahoy;anumang nakakulóng sa banos ng lupang palayan o
halámanan; baklád.

ba·kó·kang png: súgat na matagal gumalíng at nag-iiwan ng malaki at malalim na peklat sa balát.
ba·kó·ko png: katamtaman ang laking isdang-alat, may maliit na bibig ngunit makapal na labì, marami sa
mga species ang may mahabàng palikpik sa gulugod, makulay ang kaliskis, at maraming species ang
nagbabago ang kulay hábang tumatanda;maliit at bagong salaan.

ba·ko·kól png: dampa o kubo.

ba·kól png: pagluluto ng manok sa kawayang sisidlan var binakól; lumpó.
bá·kol png: malaking basket na maluwang ang bibíg, masinsin ang pagkakalála, at may apat na sulok na
puwit.

ba·ko·lî png: bulíg; pag-unawa; matapat na paghusga.

bá·kong png: halámang namumulaklak na mahabà ang dahon, may bilugan at lungti na bunga, at tumutubò
sa mabuhanging tabing dagat; manipis at putîng lamad na bumabálot sa panloob na bahagi ng kawayan; háyop.

bá·kong-bá·kong png: pagbuhat sa sanggol at paglalagay nitó sa likuran, hábang nakakapit ito sa leeg.
ba·kó·ngin png: tandang na kakulay ng bulaklak ng bákong.
ba·kó·od, ba·ko·ód png: mataas na lupang hindi binabaha; táníman o plantasyon ng tubó.
ba·kós png :sinturón.
ba·kót png pnr: kubà.
bák·rang png: tagilíran.
bák·rus png: gálos.
bak·sá pnd: pitasin ang bungangkahoy nang wala sa panahon.
bak·sá png: alampáy o anumang ibinabalot sa leeg.
bak·sát png: malaking pusít.
bak·sáy png: sibát katulad ng bagsayá ay ginagamit sa pangi-ngisda.
bák·sil png: kabilâng gilid ng bundok, burol, o dalisdis.
bák·tad png: harang na inilalagay sa bakod o daanan.
bak·tál pnr: baság o bigtás, gaya ng baktál na singsing o galáng
bak·tál png: nabiyak na singsing.
bak·tás pnd: tahakin ang tapatan o tuwid na landas.
bak·tér·ya png: isa sa malakíng pangkat ng mikroorganismo na iisa ang cell, walang organelle at
organisadong nukleo, at may mga katangian kapuwa ng hayop at ng haláman.

bak·tér·yo·ló·hi·yá png: pag-aaral tungkol sa bakterya.

bák·tin png: biík.
bák·to png: baging na may kumpol-kumpol na bulaklak na lumalaki hanggang 2 sm.
bak·tól png: mga bútas o lubak ng daan.
bak·tót png pnr: mabigat na bagahe, karaniwang isinasakbat sa likod, at dala sa malayuang paglalakbay.
ba·kú·bak png: natuyông bunga ng kalabasa at iba pang halámang-baging, at karaniwang ginagamit bílang
sombrero o sisidlan ng likido.

ba·ku·káng png: uwáng.

ba·ku·kúl png: uri ng bahay na higit na maliit sa kubô, ngunit higit na maganda sa dampâ.
ba·kú·kut png: abúbot.
ba·kúl png: sawaling ginagamit bílang dingding, sahig, o bubong;makapal na kumot na makulay ang gilid.
ba·kú·law png: malakíng unggóy, malimit ipagkamali sa gorilya;maliit na bakol para sa maliliit na
pangangailangan; tawag sa tao na tumatanda.

ba·kú·li png: biyâ.

bá·ku·ló png: tungkod ng obispo.
ba·ku·lû png: bundók
ba·kúm·bá·kong pnr: pinasan nang nakasalalay sa batok at nakalawit sa dibdib ang mga paa,
karaniwang batà ang karga.

ba·kú·na png: ineksiyon sa katawan laban sa anumang sakít.

ba·ku·na·dór png: tao na nagbabakuna.
ba·ku·ná·wa png: dambuhalang ahas na pinanini-walaang kumakain ng buwan o araw kapag may eklipse
o lahò; eklípse; lahò.

ba·ku·nót pnr: hukót dahil sa mabigat na bagay na binubuhat o nakalagay sa likod.

ba·kú·ran png: lupa sa paligid ng bahay at may bakod.
ba·ku·tót png: tíla hawlang palakaya, gawâ sa nilálang lapát ng kawayan, at ginagamit sa Mindoro para sa
paghúli ng isda.

bák·wa png: ilahas na ibon na itim at lungtian ang balahibo at maingay; patóla.
bak·wét png: tao o mga tao na umalis ng tirahan upang tumakas sa kapahamakan;pag·bak·wét kilos o
paraan ng pag-alis sa tirahan upang tumakas sa kapahamakan.

bak·wí png: lupa o landas na paahón at palusóng.

bák·wir png: uri ng buslô.
bák·wis png: talì.
bak·yâ png: sapin sa paa na yarì sa kahoy ang tapakan; yerba na malakí at malapad ang matingkad na
lungting dahoon; dalawang kahoy na ipinuwestong tíla ekis para paglagyan ng iihawing usa o baboy.

bak·yâ pnr: popular ngunit mababàng uri; kulang sa pinag-aralan.

bak·yá·no png: dalubhasà.
bak·yáw png: tubig na naiiwan sa mga daan sa libis; pagsahíngin.
ba·lá png: pagsasalita o pagsasabi; malakíng bayawak; bagà.
ba·là png: bantâ.
ba·lâ png: pagkukunwaring may ginagawa; kawáyan.
bá·la png: pagbilí ng isang bagay at sakâ na ang bayad; punglô; biyâ.
bá·la pnh: katagang katumbas ng alinman, anuman, sinuman.
ba·lá·an png pnr: banál.
ba·lá·at png: pagbalot ng yantok sa tibór o tapayan; katulad na pambalot na metal na nagbibigay ng tibay at
proteksiyon sa bilóg na bagay, gaya ng baláat sa bariles.

ba·la·bà png: palapà ng palma; muràng dahon ng saging o gabe; lapát na kawayan at ginagamit sa
pagbabakod; nahawan o malinis na gubat o kahuyan.

ba·la·bà pnd: tanggalin ang dahon ng tabako.

ba·lá·bad png: ilaw ng bangka o barko sa gitna ng dagat.
ba·la·bág png: ahas na dalawa ang ulo; hágis o paghagis.
ba·lá·bag png: sibát; salapang na may isang sima; hárang.
bá·la·bá·go png: danglíw.
ba·lá·bal png: anumang telang pambálot sa balikat at pang-itaas na bahagi ng katawan.
ba·la·ba·lâ png: pagkukunwari.
ba·lá·ba·lá-id png: kunwarî o pagkukunwari.
ba·lá-ba·la·kì png: sarì-sarì.
ba·la-ba·lang·gú·tan png: damong karaniwang tumutubò sa mga tiwangwang at latiang pook, ang
tangkay ay ginagamit sa paggawâ ng banig at pantabing.

ba·lá·ba·la·nú·yan png: mabalahibong palumpong na lumalago sa gilid ng dalampasigan;palumpong na

malakas ang halimuyak.

ba·lá·ba·lá·yan png: isang uri ng punongkahoy.

ba·lá·bar png: paggawâ ng apoy sa dagat upang matanaw mula sa malayò.
ba·la·ba·tó png: ang ikatatlumpu’t dalawang bahagi ng tahil, na tinatawag na kalahatingamas.
ba·láb·ba png: alkohol mula sa tubó.
ba·la·bí·ga pnr: masalitâ.
bá·lad png: báhid.
ba·lá·da png: tula o awit na nagsasalaysay;mabagal at madam-daming awit na may dalawa o higit pang
saknong na magkatulad ang himig.

ba·lá·dang png: galáng.

ba·lá·dong png: peste ng baboy.
ba·lá·e png: magulang ng manugang na lalaki o babae; tawagán ng mga magulang ng mag-asawa.
bá·lag png: salá-saláng buho o kawayang nakapatong sa mga itinayông tukod na pinapagapangan ng mga
haláman o baging; magkakrus o magkasalungat na kilos ng mga tao.

ba·la·ga·ngò png: punongkahoy na mayabong ang dahon at napagkukunan ng matibay na table.

ba·lá·gat png: dalawang magkatapat na butó sa balikat na naghuhugpong ng mga butó sa bisig at dibdib;
kuwintas.

ba·la·gá·tak png: uri ng pambihirang ibon na malakas humuni.

ba·lág·bag png: pagbagtas ng anumang bagay.
ba·lag·bá·gan png: patíng na lapad ang nguso at may ulong hugis malyete o martilyo at karaniwang
humahabà nang 4.8 m.

ba·lá·gen png: yantók.

ba·lag·hán png: gilálas.
ba·la·gi·ít png: malakas na hangin.
ba·la·gíng png: pagtugon o pagsunod sa kung sino ang kausap.
ba·lá·git png: uri ng awit.
ba·la·gó·bang png: isang uri ng ibon na may lakíng 15 sm, mga pakpak na patulis at mahabà, tukâng
kurbada at mas mahabà pa sa ulo nitó, may balahibong kulay dilaw, lungtian, at pulá, at kumakain ng bubuyog.

ba·lá·gon png: báging; uri ng palumpong na lumalagong parang baging.

ba·lag·tás png: tahasan o tuwirang pahayag.
Ba·lag·tás png: taguri o bansag kay Francisco Baltazar.
ba·lag·tá·san png: pagtatálo sa pamamagitan ng tula, ipinangalan kay Francisco Balagtas.
ba·lag·tók png: dagâ.
ba·lág·wit pnr: pasan sa magkabilâng dulo ng pinggá.
ba·lá·hak png: paghahalò ng mga lahi, bakal, mámaháling bató, at iba pa; pagkakamalî; alloy na may sari-
saring kilates ng ginto.

ba·la·há·si png: lamat o bitak ng tapayan; pagsasalita nang walang kaparaanan o pag-iingat.
ba·la·hí·bo png: manipis at malambot na buhok sa katawan ng tao; buhok na bumabálot sa katawan ng
hayop.

ba·la·hi·bu·hán, ba·la·hi·bu·hín pnr: marami o makapal ang balahibo.

ba·la·hí·git pnr: lubhang lugmok sa lumbay.
ba·la·hô png: malalim na lupang putikan o lubak-lubak; hukay na patibong sa paghúli ng maiilap na hayop
sa gubat.

ba·la·íd png: almoránas

ba·la·í·lo pnr: hindi mapalagay ang puso o damdamin.
ba·la·i·rír png: tiník o bikig sa lalamunan.
ba·la·i·rír pnd: magpálit-pálit ng pagbuhat sa anak.
ba·lá·is png: malakíng pakrus na panà; tatlong talàng patnubay ng mga marinero.
ba·la·í·til png: anyo ng paggalaw ng tagukan hábang lumulunok.
ba·lá·i-ú·ak png: kúpang.
bal-ák png: biyák.
ba·lák png: trumpó; tulâ.
bá·lak png: anumang iniisip na isagawâ o tupdin; anumang binalangkas nang detalyado para isagawâ nang
matagumpay, karaniwang ipinaha-hayag nang nakasulat para isaalang-alang ng ibang tao; sapantahàtradisyonal
na patulang pagtatálo; pagpapatunay, pag-aaral; sa Bulacan noon ay nangangahulugan ng paghahati sa mga
bunton; sa Maynila noon ay isang paraan ng pananalinghagang inaawit.

ba·la·kág png: dagâ.

ba·la·ká·nas png: kawayan na ginagamit sa paggawâ ng plawta.
ba·la·káng png: bahagi ng katawan ng tao sa ibabâ ng baywang at sumasaklaw sa luwang ng dalawang
pigi.

ba·la·kás png: pagbigkis ng bangkay sa pamamagitan ng mga labay sa ibabaw ng kumot na

pamburolmaluwag na pagkakatalì.

ba·la·ká·tak png: kasangkapang lumilikha ng ingay, karaniwang umiikot.

ba·lak·bák png: tuyông balát ng punò, palma, at tubó.
bá·lak-bá·lak png: malabay na palumpong na malambot ang katawan at nabubúhay sa aplaya at mabatóng
dalampasigan.

ba·lak·híw png: takumbô.

ba·lá·ki png: saramulyéte; sari; pagsasáma-sáma ng mga bagay na hindi magkakatulad.
ba·lá·kid png: hárang.
ba·lá·kil png: pagbigkís o pagkakabigkís.
ba·la·kí·lan png: kahoy na nakahalang pakrus sa ilalim ng mga bára.
ba·lá·king png: paraan ng paglililis ng suot na palda o bestida hábang tumatawid sa hanggang tuhod na
tubig.

ba·la·kír pnd: igapos ang mga paa.

ba·la·ki·yá png: tawag sa mga mang-aawit ng piging, o mga mang-aawit hábang sumasagwan.
bá·lak·lá·ot png: malakas na hanging mula sa hilagang kanluran.
ba·lák·nud png: pansamantalang bakod sa palayan upang hindi makapasok ang mga gumagàlang hayop.
ba·lak·si·là png: hárang.
ba·la·kú·bak png: maliliit na putî o abuhing piraso ng patay na balát mula sa anit.
ba·lak·yâ png: mang-aawit sa palasyo.
ba·lák·yot png: tao na tuso at mapagbalatkayo; tao na walang isang salita; tao na balawís.
ba·lá·la png: bálak.
ba·la·lá·tok png: pinakamaliit na uri ng karpintero kayâ mapagkakamalang túktuk bagaman patulis ang
tuka.
ba·lá·law png: sukat ng mahabà at bilog na bagay.
bá·lam png: pagkaantala ng anumang gawain.
bá·lam-á·raw png: pagbinbin sa paggawâ ng isang bagay o pagpapahabà.
ba·lam·ba·láng pnr: makúlay.
ba·lam·bán png: bálok.
ba·lám·ban png: sayaw na ginagaya ang paglipad ng mga paruparo; barásot.
ba·lam·báng png: lámad; balakáng.
ba·lám·bang png: hárang; sagábal.
ba·la·ná png: pagbago ng isang gawain.
ba·la·nà png: pagpapanumbalik ng init at sigla.
ba·la·nâ png: gulay hindi pa gaanong luto; uri ng baging sa gubat; lámat.
bá·la·ná pnh: sinumán; anumán; alinmán.
ba·la·ná·kon pnr: banlág.
ba·lá·nan png: maliit na basket na nilalagyan ng isda.
ba·la·náy png: banayad na sinag ng buwan.
ba·la·ná·yo png: lihim na hinala.
ba·lan·da·yâ png: paninirang-puri.
ba·lán·dra pnr: nakapahalang o wala sa wastong ayos ang pagkakalagay.
ba·lá·nek png: nakalalasong dagta mula sa punongkahoy, karaniwang ipinapahid sa sibat at panà.
ba·láng pnr: hindi maayos.
bá·lang png: kulisap na kawangis ng tipaklong na mabilis dumami at pumipinsala sa mga pananim na tulad
ng palay, mais.

Ba·la·ngà png: kabesera ng Bataan.

ba·la·ngâ png: palayok na mababà at may maluwang na bunganga.
ba·la·ngâ ptk: díto o doón.
bá·lang-á·raw pnb: sa dáratíng na panahon.
ba·lá·ngas png: galís áso; bitángol.
ba·la·ngáw png: bahágharì.
Ba·la·ngáw png: pangkating etniko na matatagpuan sa pusod ng Mountain Province, lalo na sa bayan ng
Natonin; wika ng naturang pangkatin.

ba·la·ngáy png: pangkat ng mga tao sa isang pook; kasapi sa naturang pangkat.
ba·lá·ngay png: malaking bangka na ginamit sa pagtawid ng karagatan ng mga sinaunang.
bá·lang-bá·lang pnr: paisa-isa o mangilan-ngilan, karaniwang hinggil sa húling isda sa lambat.
ba·lang·gót png: halámang tubig na may hiblang nagagamit sa paglála ng banig at sombrero; sombrerong
yarì sa himaymay nitó.

ba·lang·háy png: yunit ng mga sundalo, karaniwang binubuo ng tatlo o mahigit na pulutong.
ba·lang·kás png: ang pagkakaayos at pagkakaugnay ng mga bahagi o sangkap ng isang bagay na
masalimuot; pag·ba· ba·lang·kás paraan ng pagkakabuo ng isang kapisanan, bahay, o mákiná; ang bubungan
ng bahay kapag wala itong takip o atip.

ba·láng·ma·ná pnb: anuman, kung anuman ang mangyari.

ba·láng-na png: anumang bagay.
ba·la·ngú·lan png: kulay dugông bahid sa langit.
ba·la·nì png: uri ng mga pangyayaring pisikal, kabílang ang pagkaakit ng batubalani sa bakal, at nauugnay
sa dumadaloy na koryente; kakayahang umakit at bumighani.

ba·lá·nos png: dalamhatì; sísi o pagsisisi.

ba·lán·sa png: timbángan.
ba·lan·sáng png: kalabaw na humihila ng troso, karaniwang matatagpuan sa hulihán ng mga kawan ng
kalabaw ; o tikín na hinahawakan ng sirkero para bumalanse hábang tumatawid sa tulay na lubid; hindi maayos
na pagkasalansan ng mga bagahe sa sasakyan o ng mga kasangkapan sa bahay.

ba·lan·táy png: lapit ; o pagiging malapit; pagiging magkaratig o pagiging magkalapit.

ba·lan·tóng png: patawa sa isang pag-uusap o panayam.
ba·lan·tú·gi png: hinugasang bigas na hindi naisaing, ibinilad sa araw, at maaaring isaing muli.
Ba·lan·tu·kís! pdd: bahagi ng sigaw ng sirkero bago bumalentong at gumúlong.
ba·lan·yóg png: dahon ng niyog.
ba·lá·on png: bútas na patibóng sa ilahas na hayop; pasukán sa minahán.
ba·lá·ong png: sisidlan ng palay, mais, at katulad ; malakí, parisukat, at yarì sa kawayan at yantok; isang
uri ng basket na nilála gamit ang lubid na makapal.

ba·la·ót png: paghahanap ng tumpak na daan palabas sa isang madawag na pook.

ba·la·ráw png: matulis na patalim na magkabilaan ang talim.
ba·lá·raw png: lambát-lambát na alambre o kawad.
ba·la·ri·là png: sining ng wastong paggamit ng salita at pagsulat batay sa mga tuntúnin ng isang wika.
bá·las png: pagtatalì sa dalawang pirasong kawayan ng bubungan.
ba·lá·sa png: pagsuksok at pagsaksak ng baraha; pagbago ng gawain, kilos, o anyo; muling paggawâ ng
bagay na nayarì na.

ba·la·sa·dór png: sa sugal, tao na nagbabalasa ng baraha, karaniwan sa sakla, pusoy, at katulad.
ba·la·sín png: baging na ginagawâng lubid o pantalì ang balát.
ba·la·sí·na png: maliit na lamat sa plato.
ba·la·só png: pagkakatabingi ng bangka dahil sa hindi pagkakaayos ng mga dalahin nitó.
ba·lát png: pinakataklob o bálot ng lamán ng isang bagay, may búhay man o wala; rabaw ng isang bagay;
tawag sa bigat ng ginto; nakatagong katangian sa ilalim ng kapintasan.

ba·la·ták png: pagtawag sa mga áso para mangaso.

Ba·lá·tas png: pangkat ng liwanag na tumatawid sa kalawakan, nakikíta sa mga gabing walang buwan at
unang natuklasan ni Galileo.

ba·lá·tay png: pagpapatong ng isang bagay sa ibabaw ng iba pa, katulad ng paa, braso; pagkakakapit nang
paayon sa kinakapitan.

ba·lát-bu·wá·ya png: tumpok tumpok at hiwa-hiwalay na ulap sa langit.

ba·la·tí·bat png: salá-saláng gawâ sa kawayan, tabla, bakal, at katulad.
ba·lát-ka·la·báw pnr: walang pakiramdam ; hindi tinatablan ng puna o pangaral.
ba·lát·ka·yô png: pagpapalit ng anyo upang hindi makilála; kasuotang nagkakanlong sa anyo ng
nagsusuot; kunwarî o pagkukunwari; paglilihim sa tunay na kalagayan.

ba·lát-si·bú·yas pnr: madalîng masaktan ang damdamin.

bá·law png: tanglaw para sa isang tao na nása daan.
ba·la·wá·gen png: lambát.
bá·law-bá·law png: burong hipon, maliit na isda, o tinapa na sinangkapan ng lugaw, sukà, asin, at iba
pang pantimpla.

ba·la·wís pnr: malimit mag-init ang ulo; taksíl, mapagkunwaring kaibigan.

ba·lay·báy png: pook kung saan nagtitipon ang mga tao upang magpalipas ng oras hal isang maliit na
bahay o isang bukás na pasilyo na walang dingding; paghinto sa isang pook upang bantayan ang isang bagay;
bumagsak na palapa ng palma; kuwentuhan o paglilibang pagkatapos ng hapunan o bago matulog.

ba·la·yú·bay png: balakubak na dumidikit sa anit at higit na maitim sa ordinaryong balakubak.

bal·bág pnd: ihagis o ibalibag ang mga piraso ng kahoy.
bal·bál png: gamit sa salita o pariralang itinuturing na hindi pormál at karaniwang ginagamit sa mababàng
uri ng lipunan, gaya ng tinatawag na salitâng lansangan o salitâng palengke.

bál·ba·ró pnr: malago ang balbas.

bal·bás png: buhok na tumutubò sa babà at ibabang bahagi ng pisngi.
bal·bát png: isang tilad na yantok na inilalagay sa bubong sa gawing loob at bumabagtas sa salawag.
bal·dá png: pagkakaroon ng kapansanan sa katawan; pagkukulang sa responsabilidad

bal·dá·do pnr: labis na napinsala ang katawan o anumang bahagi nitó dahil sa malubhang sakít o aksidente;
binawasan ang suweldo dahil sa hindi pagpasok sa trabaho.

bal·dé png: sisidlang láta, malalim, at kuwadrado ang magkabilâng dulo.

bal·dóg png: pagkahulog o pagkahampas ng katawan sa lupa o bató nang hindi sinasadya o dahil sa
pagkatulak ng ibang tao; hampas o suntok nang hindi nakikíta ng pinatamaan.

bá·le png: sistema ng utangán na nagpapahintulot sa isang tao na makatanggap ng bilihin, kalakal, o salapi sa
bisà ng pagpirma sa kahilingan ; o pagkuha ng suweldo bago ang takdang araw ng pagtanggap nitó.

ba·lé·leng png: batàng babae.

ba·ler·yá·na png: haláman na may maliliit at bilugáng bulaklak.
ba·lé·te png: malaking punongkahoy na mayamungmong at maraming tíla baging na sanga, katutubò sa
Filipinas; nakatatakot at maalamat na punongkahoy na tumutubò sa madilim na pook at pinaniniwalaang
pinaninirahan ng mga lamanlupa, tulad ng tiyának.

ba·le·wa·lâ pnr: walang halaga ; walang kinaláman.

bál·hin pnd: ilípat o maglipat.
bál·hong png: pamamagâ sa alinmang bahagi ng katawan sanhi ng pagbugbog.
ba·lì png: pagkaputol ng anumang matigas na bagay.
ba·lî pnr: baklî; piláy.
ba·lí·ba·bát png: sibat na ginagamit bílang armas.
ba·li·bág png: hágis o paghagis.
ba·lí·bar png: panghihingi ng paumanhin sa pamamagitan ng paikot-ikot na kuwento; pagkaligaw ng
landas.

ba·li·bát pnr: walang katuwiran.

ba·lí·bid png: lubid, pisi, o alambre na ipinulupot sa isang bagay.
ba·lí·bot png: paulit-ulit na pagsisiyasat o paghahanap sa bagay-bagay sa proseso ng pananaliksik.
ba·lid·yâ png: pagpasok sa isang kontrata hinggil sa malayòng lupain; pagpalò ng isang tao gamit ang isang
sandata dahil sa gálit; pangangalakal ng huwad na bagay.
ba·li·ga·yà png: laro ng kalalakíhan kapag may kasalan na pagandahan ng kilos at paramihan ng palakpak
hábang nagbabayo ng palay.

ba·lig·tád pnr: nása labas ang dapat nása loob, halimbawa sa baligtad na damit.
bá·lig·tá·ran pnr: maaaring magkapalitan ng posisyon.
ba·lík png: pagtúngo sa pinanggalingan; pag-uulit sa isang gawain, gaya ng balík-áral, balik-surì; pagbibigay
ng bagong búhay, lakas, pag-asa, at katulad, gaya sa pagbabalik ng malay o pagbabalik ng dating.

ba·lí·ka·ká pnd: ibuka ang mga paa ; ibuyangyang.

ba·lík-á·ral png: muling pag-aaral sa dáting aralin, karaniwan, bílang paghahanda sa pagsusulit.
ba·li·kas·kás png: pagbabalát nang buong hinahon.
ba·lí·kat png: bahagi ng katawan ng tao o hayop sa magkabilâng panig ng leeg na kina-uugnayan ng
dalawang bisig; sa hayop, itaas ng unaháng paa ng baboy, tupa, at iba pa.

ba·lik·bá·yan png: tao na umuwi o dumalaw sa pinagmulang bayan o bansa.

ba·lik·hú·say png: muling paglilitis.
ba·lik·lo·ób png: panunumbalik o pagbabago ng isip tungo sa mabuti o sa masama.
ba·li·kot·kót png: pagsusuri o muling pagsusuri upang malaman ang isang bagay.
ba·lik·sáy·say png: paraan ng pagkukuwento na nauunang ilahad ang mga pangwakas na pangyayari.
ba·li·kú·kot png: pasalin-salin na paghahatid ng mensahe.
ba·li·kus·kós png: uri ng sinaunang sayaw ng mga Tagalog, at pagsayaw alinsunod sa kanilang paraan ng
pagsayaw nitó.

ba·lik·wás png: biglang pagpihit sa kabilâng panig; biglaang pagbangon mula sa pagtulog.
ba·lim·bíng png: punongkahoy na may bungang tatsulok ang limáng gilid; buhok na tumutubò nang
makapal sa gilid ng mukha hanggang sa sentido.

bá·lim·bí·ngan png: malambot na ibabang bahagi ng tainga, karaniwang kinakabitan ng hikaw.

bá·ling png: pagpihit ng ulo; pagliko sa pahalang na daan kung naglalakad; pag-uukol ng tingin sa kabilâ o
magkabilâng panig ng pook na kinatatayuan ng sinuman o anuman; pagbibigay ng pansin sa ibang bagay.

ba·li·ngáw pnr: wala sa sarili; makakalimutín.

ba·ling·ká·gas png: pamamayat nang labis dahil sa pagkalulong sa bisyo.
ba·ling·ká·hod pnr: nagsusumikap nang buong lakas sa pagganap ng isang gawain.
ba·líng·ki·ní·tan pnr: mahagway ang katawan ; matangkad at patpatin.
ba·li·ngót pnr: may kahinaan ang pandinig ; bahagyang bingi.
ba·li·ngút·ngot png: masamâng panaginip.
ba·li·nguy·ngóy png: pagtulo ng dugo mula sa ilong.
ba·lin·su·sô png: kulot ng; buhok nakabilot na dahon ng buyo na may basâng apog at piraso ng isang uri
ng nuwes sa loob na nginangata.

ba·lin·su·sô pnr: hugis apa; balisungsóng.

ba·lin·ta·táw png: ang lumalaki at lumiliit na bukásan ng inla ng mata at dinaraanan ng liwanag túngo sa
retina.

ba·lin·ta·wák png: estilo sa katutubòng damit ng babaeng Filipina, na may tapis at alampay.
Ba·lin·ta·wák png: Kas isa sa mga pook na sinasabing pinangyarihan ng Unang Sigaw; pook na
katatagpuan ng kauna-unahang Cloverleaf sa Filipinas.

ba·lin·ti·yák png: tinig ng pandiwa na naglalarawan sa paksâ bílang tagatanggap sa kilos na ipinahahayag
ng pandiwa.

ba·lin·tók png: balikwás.

ba·lin·to·tó png: balintatáw.
ba·lin·tu·nà png: pahayag na lumalabag sa umiiral na paniniwala; pahayag o pangyayari na kakatwa sa
unang malas ngunit maaaring totoo; pahayag na sumasalungat sa sarili.

ba·lin·tú·nay png: balintunà.

ba·lín·tu·wád pnr: nása itaas ang dapat na nása ibabâ.
ba·lín·tu·wád pnd: bumagsak nang baligtad ang ayos.
ba·lin·tu·wág pnr: balintuwád.
ba·lin·tu·wáng png: pagtataas ng kahoy gamit ang dalawang kamay; paghawak ng mahabàng tikin sa
gitna at binabalanse ang magkabilâng dulo.

ba·li·nug·nóg pnr: nakaayos nang kalahating bílog sa harap ng isa.

ba·li·núk·nok png: tiník.
ba·li·óg png: alampáy.
ba·li·óng png: bakal na panghukay.
ba·lír png: isang uri ng bigas; dahon ng ilahas na ngangâ.
ba·lís png: balahibo ng áso, o ang paghahalò-halò ng balahibo sa tiyan ng áso.
bá·lis png: pagsusugal upang bawiin ang natálo; paulit-ulit na haplos sa tagiliran; sakít ng tiyan dahil sa
paglanghap ng masamâng amóy; nakauslíng titi ng áso o anumang laláking hayop; pagtatagumpay sa isang
labanán o muling pagtálo sa kalaban.

ba·li·sá pnr: hindi mapalagay ; ligalíg ang kalooban.

ba·lí·sa png: pakiramdam na hindi mapalagay at kinakabahan ; karaniwang dahil sa isang nalalapit na
pangyayari o hindi matiyak na kahihinatnan; lunggating gawin ang isang bagay dahil sa pakiramdam na hindi
mapalagay at kinakabahan; isang pinsala sa nerbiyos na nagdudulot ng labis na kabá at labis na hindi
mapalagay, at karaniwang may kasanib na pabigla-biglang sindak; pagmamadali na may magulong iniisip.

ba·li·sá·han png: pook sa dagat o ilog na karaniwang pinagtutulusan ng talian ng bangka upang hindi ito
tangayin ng anuman patúngo sa laot.

ba·li·sak·sák pnr: malusog, matipuno, at malakas; mainitin ang ulo.

ba·li·sak·sá·kan png: táong walang kapayapaan sa sarili.
ba·li·sa·láng pnr: pikón.
ba·li·sa·nà pnr: manipis na lámat.
ba·li·sa·rá png: ibon na may makulay na balahibo lalo na ang pagitan ng dibdib at tiyan na kulay
matingkad na pula.

ba·li·sa·sà png: lamat o biyak ng isang malakíng bagay; basket para sa isda.
ba·li·sá·so png: balisawsáw.
ba·li·saw·sáw png: sakít sa pag-ihi, karaniwang paunti-unti at masakít ang pag-ihi.
ba·li·saw·sá·wan png: balisawsáw.
ba·li·saw·sá·win pnr: madalîng magbago ang isip.
ba·li·so·só png: kakaning gawâ sa galapong at binalot na hugis apa sa dahon ng saging.
ba·li·su·sô png: pagkaalam sa bagay, gawâ, o pangyayari mula sa iba’t ibang anyo ng komunikasyon;
pagbibigay-alam ng sinuman tungkol sa isang bagay, gawâ, o pangyayaring hindi pa alam ng pinagsabihan.

ba·li·tà png: ulat o impormasyon hinggil sa mga pangyayari sa paligid.

ba·li·tà pnr: kilalá sa lipunan; pinag-uusapan ng marami.
ba·li·tak·ták png: mainitang pagtatálo.
ba·lit·wá·ran pnr: sinungáling.
ba·líw pnr: nawala ang katinuan ng isip ; walang bait.
bal·ko·ná·he png: entabladong nakausli sa dingding ng gusali, ligid ng barandilya o katulad.
ba·ló png: pagtakot sa mga kabataan gamit ang kuwento ng mga duwende.
ba·lo·láng png: basket na lalagyan ng mga plato.
bá·long png: bukál ng tubig; dáloy ng tubig mula sa hindi makikítang pinanggalingan.
ba·lóng-ba·lóng png: anumang uri ng maliit na silungan upang makaiwas sa init ng araw o mabasa ng
ulan.
ba·lo·ras·yón png: pagtukoy sa halaga.
ba·lót png: pook na madamo na pinanginginainan ng mga hayop sa gubat; pagiging kapantay ng kakayahan
o katangian.

bá·lot png: takip sa kabuuan ng isang bagay; tawag sa sampung tangkas ng ikmo, at bawat tangkas ay may
25 dahon.

ba·ló·ta png: papel, o katulad, na ginagamit sa pagboto; bílang ng mga boto sa halalan.
ba·lo·wát pnr: may kimkim na gálit.
bal·sá png: sasakyang pantubig na yarì sa pinagdatig-datig na mga kawayan o punongkahoy; kasangkapang
yarì sa dikit-dikit na maiikling pútol ng kawayan at ginagamit na pampatag o pandurog ng lupa.

bál·sa·mó png: aromatikong oxidation ng resina, tulad ng pampahid o pabangong nakukuha mula sa iba’t
ibang punongkahoy at palumpong na ginagamit na base sa ilang pabango o preparasyong medikal.

bal·sé·ro png: tagatikin ng balsá.

Bal·tóg png: isa sa tatlong bayani sa Ibalon, mata-linong pinunò na nagpaunlad ng kaniyang pamayanan.
ba·lú·kat pnd: tubusin ; hanguin; palayain; kalagan.
ba·lu·káy png: mahabàng kawayan na tinilad at pinaghugis bubo ang isang dulo o nilagyan ng tíla súpot na
lambat na panghúli ng isda at pansungkit ng bungangkahoy.

ba·luk·nít png: labanan ng mga tribu.

ba·luk·tót pnr: may matalim na kurba o anggulo ; hindi tuwid.
ba·lúm·ba·lú·nan png: bahagi ng katawan ng manok, nása ibabâ ng leeg, at pansamantalang imbakan ng
tinukang butil.

ba·lú·ngan png: dakong binubukalan ng tubig; sisidlan sa bangkâ upang hindi mabasâ ang mga dalá-
daláhan.

ba·lung·lu·gód png: labis na pagmamahal sa sarili.

kahoy, malapad ang dahon, dilaw ang bulaklak, at kumpol-kumpol ang bunga.

ba·lú·nok pnd: lumagpak nang una ang ulo.

ba·lút png: itlog ng itik o pato na may bilig na var ballot; ganitong itlog na nilaga.
ba·lú·tan png: bungkos o pakete ng mga bagay, karaniwang nakapaloob sa tela, papel, at katulad.
ba·lú·yot png: bayóng na karaniwang pinaglalagyan ng bigas.
bal·wár·te png: pook, bayan, o distritong inaasahang pagkukunan ng maraming boto ng isang kandidato;
teritoryong saklaw ng operasyon o interes ng isang tao.

bal·yán png: tao-tauhang itinatayô sa gitna ng bukid at ipinan-tatakot sa mga ibon.

bal·yé·na png: napakalakíng mammal na hugis isda ang katawan at namumuhay sa dagat.
ba·mà png: ngangà.
bam·bán pnr: walang-lamán 1
karaniwang hinggil sa bagay na mahinà.

bám·ban png: manipis na talìng kawayan.

bam·bá·ngaw png: sínsaw-sinsáwan.
bam·bá·ngin png: isdang-alat na kulay puláng-dilawan ang katawan.
bam·bá·ngon png: máya-máya.
bam·bá·nin png: uri ng ilahas na kalapati na may lungting pakpak.
bam·ban·tí png: balyán.
bam·bó png: pamalò na kawayan.
bam·bó png: kawáyan; variant ng bambó.

bamboo (bám·bu) png: kawáyan; istík.

bam·búr·ya png: dáyang.
bám-I png: pansit kanton at pansit bihon o sotanghon.
bam·pí·ra png: multo o binúhay na bangkay na umaalis sa libingan kung gabi upang sipsipin ang dugo ng
mga táong natutulog, karaniwang kinakatawan ng isang taong may mahahabà at matatalim na pangil; tao na
talamak kung magsamantala sa iba

ba·mú·ak pnd: magbanlaw, kung katawan ; magmumog, kung bibig.

ba·ná png: mabilis na pagsisimula o mabilis na pagsasalita.
ba·nâ png: pook na mababà at pinamamahayan ng tubig.
bá·na png: asawang laláki.
ba·ná·ag png: kinang ng alahas; maliit na banga; napakalayòng sinag o kutitap; liwaywáy; bahagyang
liwanag.

ba·na·áw png: putikán.

ba·na·bá png: malakí-lakíng punongkahoy na tumataas nang hanggang 20 m, nababakbak ang balát na
makinis at abuhin, at may lilang bulaklak.

ba·ná·ba png: banabá.

ba·nà·ba·nà png: táya 1
o pagtáya.

ba·nâ-ba·nâ png: kurò.

bá·na-bá·na png: kinakasámang laláki ; hindi tunay na bána.
bá·nag·bá·nag png: liwaywáy.
ba·ná·go png: maliit hanggang malaki-laking punongkahoy at tinatawag na Polynesia rosewood, may
bulaklak na nag-iisa at mahabà ang tangkay, katutubò sa Filipinas, Africa, at Asia.

ba·ná·han png: uri ng malaking lapulapu na may manilaw-nilaw na dalandang kulay at maliliit na putîng
batik.

ba·ná·haw pnd: varyant ng banáw.

ba·na·húng pnr: isang nangangailangan ng mapapangasawa.
ba·ná·kal png: ibabaw ng isang kapuputol na kahoy matapos alisán ng balát; panit o balakbak ng
binalatang bungangkahoy.

ba·na·ka·lán pnr: mabanakál o maraming banakál.

ba·nál png: hindi nagkakasála sa isip, sa salita, at sa gawâ 2:nakalaan sa pagsamba o itinangi para sambahin.
bá·nal png: pagkabalì ng butó: bigat ng limang onsa.
ba·na·la·tá png: kasunduan ng mga nagmamahalan na huwag kumain o sirain ang anumang bagay, o
kayâ’y huwag umalis sa bahay hanggang sa muli silang magkíta.

ba·ná·law png: punongkahoy na tumataas nang hanggang 10 m at nalalatagan ng maliliit at kulay kapeng
kaliskis ang dahon at maliliit na sanga.

ba·nál-ba·ná·lan pnr: ipókritó o ipókritá.

Ba·nál na Es·pi·ri·tú png: sa Kristiyanismo, ang ikatlong persona sa Trinidad at sinasagisag ng
kalapati.

ba·ná·no png: guyabáno.

ba·nás pnr: yamót o nayayamót.
bá·nat png: pag-uunat ng lukot, baliko, o baluktot; batíkos 1
o pagbatikos; bugbóg o pagbugbog.

ba·ná·tan png: mababàng punongkahoy na pinagkukunan ng tablang karaniwang ginagamit sa paggawâ ng

parola; pambalot sa baklad na yarì sa mahabàng tilad ng kawayang ga-sigarilyo, kinayas nang maayos at
makinis, at linálang masinsin upang hindi malusutan ng kahit maliit na isda.

ba·náw pnd: tanáwin mula sa matarik o malayong pook; ihalò ang panghalò sa langis ; ang paminta sa
pagkain.

ba·ná·wag png: daanan sa bundok.

ba·ná·yad pnr: maráhan; mahináhon.
ba·ná·yaw png: makamandag na gagambang kulay itim.
ban·dá pnb: sa dako ; sa gawî.
bán·da png: pangkat ng musikero.
ban·da·lís·mo png: sadya at malisyosong pagsirà ng ari-arian.
ban·dá·na png: parisukat, tatsulok o mahabà at makitid na tela na inilalagay sa leeg, sa balikat o itinatalì sa
ulo bílang pananggalang sa init at lamig o bílang palamuti.

ban·de·há·do png: kasangkapan na malaki at biluhabâng pinggan na lalagyan ng kanin o ulam.

ban·dé·ra png: watáwat.
ban·de·ríl·ya png: sibat na may palamuti, pang-ulos sa leeg o balikat ng toro.
ban·de·rí·tas png: maliit na bandera.
ban·dí·do png: táong lumabag sa batas dahil sa pagnanakaw, pandarambong, o pagpatay, lalo na sa
paraang nakahihiya o walang-awa.

bán·dok pnd: ibakás ang paa sa sahig.

ban·do·lé·ra png: asawa ng bandido.
ba·ngá png: paglalaban sa karagatan; pagsalpok sa isang bangkâ; paglakad nang pasuray-suray na parang
naalimpungatan.

ba·ngâ png: sisidlan na yarì sa luad at karaniwang sisidlan ng tubig alak

bá·ngag png: paggulpi o pagpalò sa pamamagitan ng kahoy.
ba·ngál pnr: naputol na sanga.
ba·ngás pnr: may malubhang pinsala sa mukha, lalo na sa panga.
bá·ngas png: gasgas o sugát sa mukha.
bá·ngaw png: malaking lángaw.
bá·ngay png: pangil ng áso o pusa, at katulad.
bang·gâ png: pagtagis nang malakas ng isang bagay sa isa pang bagay.
bang·gà·an png: pagkakabanggâ ng isang gumagalaw na bagay o tao at ng isa pang bagay o tao.
bang·ge·ra·hán png: banggéra.
bang·gít png: mabilis at madaliang pagsasabi sa pangalan ng tao, hayop, o bagay; hagis o paghagis, gaya ng
paghahagis ng trumpo sa trumpo ng iba.

bang·háy png: isang guhit o isang pangkat ng mga guhit na tumutukoy sa hugis ng isang bagay, lalo na sa
paggawâ ng krokis o dayagram; pangkalahatang plano o borador na nagdudulot ng mga pangunahing
katangian subalit walang mga detalye.

ba·ngín png: makitid na lambak na may matarik na gilid, karaniwang bunga ng pag-agnas ng rumaragasang
tubig.

ba·ngís png: malahayop na bagsik.

bang·ká png: hugis bangkang lalagyan ng kopra, yarì sa matigas na kahoy at hinihila ng kalabaw.
bang·kâ png: maliit na sasakyang pantubig, karaniwang inuka sa kahoy, ginagamitan ng sagwan upang
umusad, at may layag o katig kung minsan; pangkalahatang tawag sa lahat ng maliit na sasakyang pantubig.

bang·ká·ak png: pamamagâ ng tiyan ng patay na hayop.

báng·kat png: sisidlan ng palay.
bang·ka·tán png: sisidlan na ginagamit sa pangingisda.
ban·lág pnr: bahagyang dulíng.
ban·láw png: paghuhugas ng sinabón; muling pagligo matapos maligo sa ilog, dagat, swimming pool, at
katulad.

ban·lî png: panandaliang pagbubuhos o paglulubog sa kumukulông tubig ng hilaw na pagkain; pasò dahil sa
talsik ng mainit na tubig.

ban·lík png: mabuhanging putik na iniwan ng nagdaang bahâ.

ba·nô pnr: lampá.
bá·no png: inútil.
ba·nós png: pagbago sa linya ng pangangatwiran o pagsasalita.
bá·nos png: isang bloke ng mga pitak ng lupang sakahan.
ban·sâ png: komunidad ng mga mamamayan na may iisang lahi, kasaysayan, wika, kultura, at pamahalaan;
teritoryo ng komunidad na ito.

ban·ság png: kilaláng tawag sa isang tao bukod sa kaniyang tunay na pangalan.
ban·tâ png: pagpapahayag ng intensiyon o determinasyong magdulot ng pananakít, parusa, o pinsala bílang
ganti.

ban·tás png: panandâng ginagamit sa pagpapangkat ng salita.

ban·tá·san png: kuwít o tuldók na isinusulat.
ban·táy png: sinumang may tungkuling mangalaga sa isang bagay, tao, o pag-aari.
ban·táy-sa·lá·kay pnr: hindi mapagtitiwalaan.
ban·ti·lá·wan pnr: hindi maayos ang pagkakaluto; hindi buhós ang loob sa ginagawâ.
ban·tô png: paghahalò ng malamig na tubig sa mainit na tubig; pagtimpla sa alak kapag ito ay matapang;
bagong datíng na dayuhan.

ban·tu·lót pnr: hindi makapagpasiya kung ano ang gagawin.

ban·ya·gà png pnr: tao na isinilang o mula sa isang bansa na iba sa kapuwa niya; hindi mamamayan ng
bansa.

ban·yé·ra png: palangganang maluwang at mataas sa karaniwan, gawâ sa yero o plastik.

bán·yo png: páligúan.
ban·yós png: pagpupunas ng maligamgam na tubig sa katawan ng maysakít.
bá·o png: matigas na bahaging bumabalot sa lamán ng niyog ; mula dito ang sinaunang kasabihang namólos
sa matáng báo, ito ang tawag sa nabubúhay na anak, pagkatapos ang pagkamatay ng mga kapatid nitó, dahil
lahat ng damó o maliliit na halaman na tinatakpan ng bao ay namamatay maliban sa nakalulusot sa bútas o
matá ng báo.

ba·óg pnr: sa tao, walang kakayahang magkaanak ; sa haláman, walang kakayahang mamunga ; sa lupa,
hindi tinutubuan ng haláman.

ba·ón png: paglilibing o pagkakalagay sa hukay, mula dito ang kabaón noon o kabáong ngayon.
ba·ón pnr: malalim na turok, tusok, o saksak; nalubóg sa lupa o anumang binagsakan.
bá·on png: anumang bagay na dinadalá sa paroroonan, gaya ng pagkain, salapi, at iba pa, para sa inaakalang
pangangailangan.

ba·rá png: anumang bagay na nakaharang o nakasisikip sa bútas o daraanan; pag-aahon ng sasakyang
pantubig upang huwag munang gamitin o upang ayusin ang sirà nitó.

Ba·ra·bás png: sa Bibliya, ang magnanakaw na pinilìng palayain sa halip na si Jesucristo.

ba·rá·do pnr: may pasak o bará.
ba·rá·ha png: kagamitan sa sugal, gawâ sa makapal at matigas na papel o manipis na karton, karaniwang
rektanggulo, na may larawan, bílang, o sagisag.

ba·rá·ko png: laláking walang kinatatakutan ; laláking matapang; anumang laláking hayop na palahian;
baboy na inalagaan upang gawing palahian.

ba·ran·díl·ya png: isang mahabàng bakal na bára o mga bakal na bára, karaniwang nakapuwesto patayô at
ginagamit na gabay o hadlang.

bá·rang png: kúlam.

ba·rát pnr: mahilig tumawad sa pagbilí.
ba·ra·té·ro png: laláki na mahilig makipagbaratan, ba·ra·té·ra kung babae.
ba·ra·tíl·yo png: pagbibilí ng anumang bagay sa mababà o múrang halaga.
bar·bé·ro png: tao na manggupit ng buhok at mang-ahit ng balbas ang trabaho ; tagaayos ng buhok ng
lalaki.

ba·ré·ta png: pabilóg na bakal na patulis ang isang dulo at lapád ang kabilâ, at ginagamit na panghukay ng
lupa; mahabàng piraso ng sabon.

ba·ríl png: pangkalahatang tawag sa sandatang pangkamay at pumuputok.

ba·rí·les png: sisidlang yarì sa kahoy, matambok ang mga gilid, pabilóg at sapád ang magkabilâng dulo, at
may paikot na mga talìng yarì sa kawayan, yantok, o metal; tawag sa tao na napakatabâ; tawag sa malakíng
tambakol.
ba·rim·báw png: malaking lambat na pangisda, may palutang sa mga gilid at pabigat sa dakong ilalim.
bar·ká·da png: barkong punô ng mga sakay o pasahero; samahán; pangkat ng mga kabataang
magkakaibigan.

bár·ker png: tao na tagatawag ng pasahero sa paradahan ng sasakyang publiko.

bar·kó png: malakíng sasakyang-dagat na may tatlo o higit pang parisukat na layag; nakagawiang tawag sa
malakíng sasakyang-dagat.

bar·lís png: guhit ng tinta o iwà ng patalim; gálos.

ba·róng png: pinaikling tawag sa bárong-tagálog
bá·rong png: itak na makapal ngunit may manipis na talim, paliyad ang hugis, baluktot sa dulo, at
karaniwang gamit ng mga Muslim; makamandag na ahas na may matitinik at magkakawing kawing na
singsing sa buntot na tumutunog kapag umaalog.

bá·rong-bá·rong png: tagpi-tagping dampa ng mga iskuwater sa lungsod.

bá·ro’t sá·ya png: sa Filipinas, pambansang kasuotan ng babae.
ba·rum·bá·do pnr: lapastángan.
bar·yá png: maliit na halaga ng salaping karaniwang ginagamit sa pagbabayad sa mumunting bilihin at sa
pagsusukli; anumang salaping kulang sa piso, gaya ng sentimo.

bár·yo png: dibisyon sa isang bayan o munisipalidad.

ba·sâ pnr: nagkaroon o napatakan ng anumang likido, gaya ng tubig, dugo, o langis.
bá·sa png: pag·ba·ba·sá pagtunghay at pag-unawa sa nakasulat; pabigkas na pagtunghay sa nakasulat.
ba·ság png: pagkahilig sa paggawâ ng isang bagay, karaniwang mga bagay na negatibo.
ba·ság pnr: hindi na buo.
bá·sag png: pagkasirà ng mga bagay na gawâ sa kristal, luad, semento, at iba pa.
ba·sa·gu·lé·ro pnr: paláawáy o mahilig makipag-away.
bá·sag-ú·lo png: away na pisikal.
ba·sá·han png: piraso ng tela na ginagamit na panlinis o pamunas.
bas·bás png: salita at kilos para magbigay ng pahintulot, magdulot ng biyaya, magpahayag ng mabu-ting
hangarin, o magpatawad; bahagi ng ritwal o seremonya para gawing banal o para ipahayag ang kabanalan ng
mga kalahok o ng layon nitó; bahagi ng ritwal para sa pagwiwisik ng bendita.

bá·so png: sisidlang yarì sa kristal, plastik, o kahoy na ginagamit sa pag-inom.

bas·tá pnr: kahit anong uri ; kahit sino.
bas·tá pnb: bigla na lámang.
bas·tár·do png: anak ng babae at laláki na hindi mag-asawa; bagay na huwád; halò ang lahi.
bas·tón png: tungkód.
bas·tós png: isa sa mga karta o set ng barahang-tagalog.
ba·sú·ra png: dumi o anumang bagay na itinatapon dahil hindi na kailangan.
bá·su·ra·hán png: sisidlan ng basura.
ba·su·ré·ro png: tagahakot ng basura ; magbabasura.
bas·yó png: walang lamán na sisidlan, karaniwang bote.
ba·tá png: tiís o pagtitiis.
ba·tal·yón png: pulutong ng mga tao o sundalo.
ba·tás png: alituntuning itinakda ng mga mambabatas o kaugaliang sinusunod ng isang lahi, lipunan, o
bansa.

ba·tá·san png: sangay ng pamahalaan para sa paggawâ ng batas.

bá·tay pnb: alinsunod.
ba·ta·yán png: pangunahing sangkap o panimulang gawain upang mabuo ang isang bagay, lalo na ng isang
idea o argumento; pangunahing prinsipyo o sangkap; pinagmulan ng talakayan at katulad.

bat·ha·là png: makapangyarihang nilaláng sang-ayon sa paniwala, karaniwang naghahari sa isang larangan
o bahagi ng búhay; tao na dinadakila at sinasamba.

ba·tíd pnr: nauunawaan o natitiyak na totoo o tunay.

bá·tis png: daloy na nanggagáling sa bukal o ang munting ilog na nabubuo sa ganito; anumang dumadaloy o
ang katangian nitó, hal batis ng kasaysayan.

ba·tó png: matigas na substance at binubuo ng mineral; tampok sa hiyás, gaya ng diyamante, brilyánte, rubí,
at katulad.

ba·tó pnr: matigas at matibay; walang damdamin.

bá·tok png: bahaging likod ng ulo; karuwagán o tákot na nararamdaman ng táong nása panganib.
ba·tón png: manipis na patpat, ginagamit ng tagakompás sa pagmamando ng orkestra, koro, at katulad; sa
karerang relay, maikling patpat o túbo na dinadalá at ipinapása ng mga mananakbo; mahabàng patpat na
dinadalá at pinaiikot ng bastonera o tambol-mayor; baston ng isang pinunò o awtoridad.

ba·tu·ba·la·nì png: metal na may katangiang humigop ng bakal o asero.

ba·tú·gan pnr: tamád.
ba·tu·hán png: pook na maraming bató; tawag din sa bangkóta.
ba·tu·tà png: pahabâ at binilog na piraso ng kahoy at gamit ng pulis; sagisag ng kapangyarihan o ng pag-
abuso sa kapangyarihan.
ba·ú·nan png: pook na pinaglilibingan.
bá·wal png: hindi pagbibigay ng pahintulot, o pagpigil na gawin ang anuman.
bá·wang png: haláman na naglalamán ng bulbo na gina-gamit na pampalasa.
ba·wás pnr: umunti ; kulang na ang dáting dami.
bá·wat pnh: inisa-isa ang dalawa o higit pa ; itinuturing nang paisa-isa.
ba·wì png: muling pagkuha sa bagay na naibigay na; pagbabalik ng salaping natálo sa sugal sa pamamagitan
din ng sugal; pagbabago ng nasabi o naipangako.

ba·yá·bas png: palumpong hanggang maliit na punongkahoy na may bungang bilugán, mabutó, at
nakakain, katutubò sa tropikong America at ipinasok sa Filipinas noong panahon ng Español, may mga bagong
uri na ipinasok kamakailan sa Filipinas gaya ng guavajava na malaki ang bunga.

bá·yad png: bagay na kapalit ng anumang binili, serbisyo, o inutang.

ba·yán png: araw, gaya sa “malalim ang bayan ” mahalagang araw, o tanghaling-tapat.
bá·yan png: bansâ; pook na sinilangan at tinatahanan ; lupang tinubuan.
ba·yá·ni pnd: mangibabaw o pangibabawan.
ba·ya·ní·han png: tawag sa pagkakaisang nagpapagaan sa anumang gawain sa pamamagitan ng tulungán
at damayán.

ba·ya·rán png: panahon ng pagbabayad; pook na pinagbabayaran; tao na binayaran upang gumawâ ng
isang bagay, karaniwang lihim.

ba·yáw png: bana ng kapatid o pinsang babae ; laláking kapatid o pinsan ng asawa; tawagan ng mandaragat
na hindi magkakakilála kapag namamalakaya.

ba·yó pnd: durugin sa malakas at ulit-ulit na pukpok, gaya sa pagbayo ng palay: igupo sa pamamagitan ng
malakas na palò o suntok; pitpitin ang lupa gamit ang pambayo.

bá·yot png: baklâ

bay·wáng png: bahagi ng katawan ng tao sa pagitan ng balakang at sikmura; bahaging maliit ng katawan
ng lusong, halò, at katulad.

Bb daglat: binibíni.
be png: tawag sa B sa alpabetong Español.
be·bin·díl png: pinakamaliit na gong sa kulintang.
bé·ha png: upós ng tabako o sigarilyo.
bé·ho pnr: mukhang matandâ at sakitin.
be·kè png: nakahahawang sakít na pamamagâ ng parotid at alin-man sa mga glandulang lumilikha ng laway,
at kung minsan, pamamagâ ng testes, at obaryo.
bek·lóg png: seremonyang pangkasal.
be·las·yón png: sa simbahang Katolika, seremonya para sa kasál; aliwan o laro hábang naglalamay sa
patay.

Bé·lat! pdd: pahayag na nanunukso at nang-uuyam ; madalas may kasabay na paglabas ng dila at itunutuon
ang mga hinlalaki sa magkabilâng sentido hábang ikinakaway ang mga daliri.

bé·lé·koy png: kendi na malambot ngunit napakakunat, karaniwang may budbod na linga.
be·lén png: tanawin na naglalarawan sa pagsílang ni Jesus sa isang sabsaban.
bén·da png: piraso ng tela o ibang materyales na pantakip sa sugat, pilay, at katulad; piraso ng materyales na
ginagamit na piring sa matá.

ben·dis·yón png: basbás.

be·ne·pís·yo png: kabayaran o tulong mula sa opisina ng seguro o katulad na ahensiya.
bén·ta png: kiníta sa pagtitinda.
bén·ti·la·dór png: kasangkapan na pinatatakbo ng koryente upang magbigay ng hangin.
bér·de pnr: lungtî; bastós.
ber·dú·go png: tagapangasiwa ng hatol na kamatayan; mámamátay-tao.
bé·ses png: úlit; bílang ng pag-uulit, hal dalawang beses
bé·so png: halík.
bé·so-bé·so png: pagdidiit ng pisngi ng dalawang tao, tanda ng pagbatì.
bé·ta png: pangalawang titik sa alpabetong Griego.
Be·te·rá·na png: noong panahon ng Español, pinaikling tawag sa Guardia Civil Veterana.
be·te·rá·no png pnr: tao na may mahabàng karanasan sa alinmang gawain, propesyon, at katulad; tao na
nagsilbi sa militar o matagal nang naninilbihan sa hukbong sandatahan, lalo na ang nakipaglaban sa digmaan,
hal beterano ng Unang Digmaang Pandaigdig.

be·te·ri·nár·ya png: mhinggil sa sakít o karamdaman ng mga hayop at ang paggamot nitó.
be·te·ri·nár·yo png: tao na kalipikadong manggamot ng mga hayop at may kasanayan sa beterinarya.
béyn·te png: dalawampû.
bi png: tawag sa titik B ng alpabetong Filipino at Ingles.
bí·be png: inaalagaang páto, putî ang balahibo, may malapad na tukâ, maikli ang bintî, at pandak.
bi·be·rón png: boteng may tsupong sinususuhan ng sanggol.
bi·bíg png: bahagi ng mukha ng tao o hayop na pinapasukan ng pagkain ; guwang na naglalamán ng mga
estrukturang kailangan sa pagnguya ; mga estrukturang ginagamit sa pagnguya at pagtikim, gaya ng ngipin,
dila, oral cavity, at katulad ; bukasan ng guwang na pinagmumulan ng pagsasalita.

bi·bing·ká png: kakanin na gawâ sa malagkit na bigas, iniluluto sa hurnong yarì sa luad, at ginagatungan sa
ilalim at sa ibabaw.

Bíb·li·yá png: Sa Kristiyanismo, ang banal na kasulatang binubuo ng Luma at Bagong Tipan.
bíb·li·yó·gra·pí·ya png: talaan ng mga aklat na sanggunian sa isang saliksik.
bí·bo pnr: masiglá.
bí·da png: salaysáy; bayáni; búhay.
bi·gás png: binalatang butil ng palay.
bi·gát png: timbang na mataas; halagá.
bi·gá·tin png: tao na may impluwensiya o kapangyarihan ; tao na kinikilála .
bi·gáw pnr: matulig o nagulantang dahil sa matinding ingay.
bi·gáy png: pag·bi·bi·gáy pagkakaloob ng isang bagay na sarili upang ariin o pangalagaan ng iba; bagay na
ibinigay upang ariin o pangalagaan ng iba.

big·ha·nì png: katangiang nakahahalina, nakahihimok, o nakaaakit.

big·há·ni png: tao na magagalitin, karaniwang may di sa unahán at nangangahulugan ng kabaligtaran, hal
“di bigháni” payapa ang kalooban.

big·kás png: paraan ng pagsasalita; pagtatalumpati o pagbása nang malakas ng tula at katulad.
big·kís png: bánda o paha na itinatalì nang paikot sa tiyan; buklód.
big·lâ pnr pnb: nangyari, dumatíng, o ginawâ nang madalian at mabilisan; walang babalâ, nakagugulat, o
hindi inaasahan.

big·náy png: punongkahoy na tumataas nang 4–10 m at may bungang kumpol-kumpol na tíla duhat,
mapulá, malamán, at maasim, karaniwang ginagawâng halea at alak, katutubò sa India at Malaya, at hindi
matiyak kung kailan pinatubò sa Filipinas.

bi·gó png: isang uri ng sakít na kakikitahan ng maputlang mukha at umbok na tiyan; ang taong hindi
tumatama kapag nanunudlâ o nagsusugal.

bi·gô pnr: hindi nagtagumpay; nawalan ng pag-asa, inabot ng panghihinawa.

bi·gó·te png: buhok na tumu-tubò sa itaas ng labì ng laláki.
big·tás pnr: sapilitang pinunit o sinirà ang pagiging buo; nagkaroon ng biyak o sirà, gaya ng bigtas na dike o
bigtas na damit.

big·tí pnr: namatay o pinatay sa pabiting pagkakagapos sa leeg; hindi makahinga dahil sa pagkakatalì o
pagkakasakal.
big·wás png: biglaang suntok o dagok.
bí·hag png: tao na dinakip o hinúli dahil sa digma; tao na alipin ng kagandahan, pag-ibig, simbuyo, at iba
pa.

bi·há·sa png: pagsasánay para sa isang bagay; pagsasáma nang hindi kasal.
bi·hi·rà pnr pnb: nagaganap sa iilang pagkakataon o mabagal na pag-uulit; pam·bi·hi·rà hindi
pangkaraniwan; pam·bi·hi·rà namumukod o natatangi.

bi·hís pnr: tapos nang magsuot ng damit; kapansin-pansin o iba sa karaniwan ang damit.
bí·hi·sán png: pook para sa pagbibihis; damit na pampalit sa suot.
bi·ík png: tawag sa maliit o bágong sílang na báboy; ang umbok ng kalamnan ng bintî.
bi·kang·káng png: sakáng; pagbuká ng mga lamándagat na gaya ng tulya o ng binhî.
bi·kí·ni png: hapit at makitid na dalawang pirasong damit pampaligo ng babae.
bík·ti·má png: tao na tumanggap ng nakasasakít o mapanirang aksiyon mula sa iba; tao na naloko ng ibang
tao; tao o hayop na isinakripisyo.

bi·lád pnr: pinasisikatan sa araw upang matuyô .

bi·lág png: paghihiwa-hiwalay ng pagtitipon ng maraming tao.
bi·lá·hi png: tinapáng karne o isda na hindi pa gaanong tuyô.
bi·lák png: bukakà o pagbukakà.
bi·láng pnr: nabílang na ; alam kung ilan; may takda.
bí·lang png: magkakasunod na simbolo o salitâng gamit sa pag-aayos ng dami.
bi·lang·gù·an png: pook na pinagkukulungan sa mga bilanggo.
bi·la·ó png: pagtakot o pananakot.
bi·lá·o png: malanday na basket, masinsin ang hábi, pabilóg o may apat na súlok, at orihinal na ginagamit sa
pagtatahip ng pálay at bigás.

bi·lár png: benda ó kuwintas; bagay na ibinilad sa araw upang patuyuin ito; pagpapaaraw sa matanda o sa
táong giniginaw.

bi·lá·ran png: pook na pinagpapatuyuan.

bi·lás png: asawa ng bayaw o hipag.
bi·la·sâ pnr: hindi sariwa at may palatandaang bulok, karaniwang sa isda.
bi·lás·yon png: kantahan pagkaraan ng libing.
bî lá·ta png: pakô.
bi·la·te·rál pnr: kaugnay ng, hinggil sa, o may dalawang panig.
bil·bíl png: tabâ na umumbok sa pagitan ng dibdib at baywang ng isang tao.

bil·hò png: hukay sa lupà.

bi·lí png: pag·bi·lí pagkakaroon ng karapatang ariin ang isang bagay sa pamamagitan ng pagbabayad sa
halaga nitó o pagbibigay ng katumbas na halaga nitó; pag·bi·bi·lí pagbibigay ng karapatang mag-ari kapalit ng
katumbas na halaga ; pagtitinda.

bi·líb pnd: maniwala nang hindi nag-aalinlangan.

bi·lí·bi png: bilanggúan.
bi·lí·han png: pagbibilí at pagbilí.
bí·lí·hin png: anumang bagay na itinitinda.
bi·líng png: paggalaw ng katawan o ng isang bagay upang mapaibabaw ang panig na nása ilalim ;
pagbaligtad; píhit1 o pagpihit.

bi·ling·gu·wál pnr: matatas na nakapagsasalita sa dalawang wika; sinalita o nakasulat sa dalawang wika.
bi·lís png: tulin ng pagkilos, pagpa-patúloy, o pagganap.
bi·li·sád-on png: ekspresyon tungkol sa mga katotohanan ng búhay.
bi·lít pnr: hitik sa bunga.
bi·ló-bi·ló png: binilog na gala-ong na karaniwang inihahalò sa ginataan.
bi·lóg pnr: may anyo ng bílog, gaya ng bola o globo.
bí·log png: saradong kurba na may mga panig o bahagi na pantay-pantay ang distansiya mula sa sentro;
anumang bagay na anyong singsing.

bí·lot png: anyo na nabubuo ng bagay na pinaiikot-ikot .

bi·lu·gán pnr: may-uri o katangiang bilóg; namumutok sa kalusugan o pagiging madulas.
bi·lu·ha·bâ pnr: may hugis na bumibilog mula sa parisukat at parihabang anyo.
bil·yár png: larong ginagamitan ng mga bolang garing na may iba’t ibang kulay at pinataamaan ng tako sa
isang mesang parihaba; alinmang katulad na laro, gaya ng pool.

bil·yón pnr: katumbas ng isang libong milyon.

bil·yo·nár·yo png: tao na may isang bilyon o higit pang salapi.
bím·po png: piraso ng tela na ginagamit sa paghihilamos o pagpupunas ; maliit na tuwalya.
bí·na·ba·é png: laláking parang babae ang kilos at pananalita; tao o hayop na may kasariang panlaláki at
pambabae.

bi·na·bag·sí·kan png: paligsahan ng dalawa o higit pa sa isang bagay o larang.

bi·na·bay·lán png: dasal at awit ng babaylan.
bi·nak·la·ngán png: dulo ng patalim.
bi·na·lang·kát png: galáng o pulseras na ginto.
bi·na·la·tán png: gintong huwad.
bi·ná·loy png: sisidlan ng nganga kung naglalakbay, karaniwang ginagamit ng mga dilag sa Bukidnon.
bi·na·lum·bóng png: maliliit na hípon at maliliit na isdang nahuhúli sa salakab o búbo.
bi·na·lúm·bong png: uri ng sibát o túlos.
bi·nan·lók png: babaeng may takip na manipis na tela sa mukha.
bi·na·nóg png: sayaw ng mga Manobo at ng mga Bukidnon sa Panay na gumagaya sa kilos ng mga lawing
lumilipad.

bi·nár·yo png: dálawáhan.

bí·nat png: panunumbalik ng karamdaman dahil sa kawalan ng pag-iingat; paglalâ ng kondisyon ng pasyente
pagkaraang gumalíng nang bahagya.

bi·na·tà png: laláking may sapat na gulang at wala pang asawa.

bi·ná·ta pnr: parang batà o kilos batà.
bi·na·tíl·yo png: laláki na pumasok o malapit nang maging binatà.
bi·na·tóg png: nilagang butil ng mais na karaniwang kinakaing may kinayod na niyog at asin; puláng
tandáng na pinalakí bílang agimat laban sa panggugulo ng mga hindi nakikítang nilaláng.

bi·náy·bay png: kumot na yarì sa abaka at ginagamit na pantakip.

bin·bín png: pagkaantala ng dapat maganap o gawin var bimbin.
bí·ngal png: pagkakaroon ng lamat dahil sa bigat ng dulo.
bi·ngás pnr: pingás o napíngas.
bi·ngí pnr: hindi nakaririnig .
bing-íl pnr: hitik na hitik sa bunga.
bí·ngot png: bungi ng pinggan, palayok, at mga katulad, karani-wang nása gilid o labì; depekto sa labì,
patayông biyak sa pang-itaas na labì.

bin·hî png: gumulang at pertilisadong ovule ng namumulaklak na haláman, nagta-taglay ng sangkap ng

pagkahaláman; anumang pi-nagsisimulan ng búhay.

bin·hì·an png: karaniwang kapirasong bahagi ng bukid o haláman na inilaan para sa pagpapatubò ng binhî.
bi·ni·bí·ni png: babaeng walang asawa ; nása malaking titik, tawag sa babaeng wa-lang asawa o babae na
may asawa subalit pinananatili ang apelyido nitó sa pagkadalaga, karaniwan sa pro-pesyonal na dahilan ; o
titulo ng isang reyna ng kagandahan; karaniwang tawag sa babaeng hindi kilala.

bi·nig·kís png: mga bagay na pinagsama-sama sa pamamagitan ng tali, gaya ng binigkis na bagong gapas
na palay.

bi·no·bóng png: malakíng bituka o tiyan.

bi·nó·kan pnd: dakpin o gapiin ang kalaban sa kaniyang bahay nang hindi gumagamit ng armas.
bin·ta·nà png: bahaging bukás sa dingding ng bahay o gusali na pinaglalagusan ng liwa-nag o hangin;
pantakip sa bahaging bukás ng bahay o gusali.

bin·táng png: hinalang walang katibayan; maling paratang.

bin·tî png: biyas ng paa ng tao o hayop sa pagitan ng tuhod at bukong-bukong.
bin·tu·lá·do pnr: mabigat na mabigat.
bi·nu·kól png: bigà na nagdadalá sa bigat ng mga kilo ng kubo.
bi·nu·lak·lák png pnr: binusang bigas; ampaw na kanin o mais.
bi·nu·sá png: butil ng mais na pinalutóng.
bin·wít png: maliit na bingwit.
bin·yág png: ritwal ng pagbubuhos ng tubig ng pari o ministro sa isang sanggol o tao bílang tanda ng
pagiging Kristiyano; pagbibigay ng pangalan sa tao sa ganitong seremonya.

bin·yá·gan png: handaan dahil sa isang pagbibinyag.

bi·pa·gi·yún·tay png: estrukturang tulad ng payong.
bi·rá png: kalagayang banát na banát o nahatak nang ganap; mapuwersang tama, gaya ng tama ng sipa.
bi·ra·dór png: uri ng lyábeng napakikitid o napalulu-wang ang pangá, sang-ayon sa bagay na pipihitin.
bir·gú·la png: maliit na baston.
bír·hen pnr: hindi pa nakikipagtalik; wala pang karanasan sa sex.
Bír·hen png: sa Bibliya, mahal na Birheng Maria, ina ni Jesus.
bi·rò png: anumang sinasabi o ginagawâ upang magpatawa; bagay na sinasabi o ginagawa upang
pagtawanan ang isang tao, lalo’t kaharap; palagay, turing, o pangyayaring nakapipinsala sa pinag-uukulan o
pinangyayarihan.

bir·túd png: púring malinis o dalisay; katangiang kahanga-hanga.

bi·ru·án png: tuksúhan ; tawánan.
bi·sà png: bagay na dulot ng isang sanhi o puwersa; bagay na sumusunod sa isang nakaraan.
bi·sak·lát pnr: nakabuka ang mga bintî at hita.
Bi·sa·yà png: pulo at lalawigan sa mga Rehiyong VI –VIII.
bí·sig png: bahagi ng katawan ng tao, mulang hugpungan ng balikat hanggang pulsuhan.
bi·sik·lé·ta png: sasakyan na may dalawang gulóng na pinatatakbo ng pedal at may manibela.
bi·sí·ro png: batàng kabayo.

bi·sí·ta png: propesyonal na dalaw, halimbawa, dalaw ng doctor.

bis·ku·wít png: maliit at manipis na tinapay na pinalutóng.
bis·tá·do pnr: bísto.
bis·táy png: salaan na gawâ sa masinsin at makitid na lapát na kawayan at ginagamit upang maihiwalay ang
bigas sa ipa, binlid, o darak; bahagi ng kiskisan para salain ang darak.

bis·ték png: putahe ng hiniwang karne na ibinabad sa toyo at sibuyas.

bís·to pnr: napag-alamán ang isang bagay o gawâ na tangkang itago ; nabunyag.
bis·wál pnr: hinggil sa paningin; ginagamit sa pagtingin o pagtanaw.
bís·wa·lí·sas·yón png: paglalarawan sa isip ; pag-isip na totoo at gawing tunay ang isang bagay.
bís·yo png: inmoral o masamâng gawì.
bís·yon png: paningín ; pangitain; kiníkinitá.
;

bi·tá pnd: lagyan ng pananda na salungguhit o ekis.

bi·tád png: pindáng.
bí·tag png: patibong na panghúli ng hayop; anumang sitwasyon o bagay na inilalagay upang manghúli o
magpahamak.

bi·ta·mí·na png: sangkap sa pagkain na mahalaga sa pagpapalusog ng katawan ; alinmang pangkat ng

organikong compound na mahalaga sa pagpanatili ng kalusugan ng katawan .

bi·ta·nà png: uri ng mahabàng lambat na hinihila sa ilalim ng dagat.

bi·táng png: paggawâ sa ginto o paghínang; pagbababâ ng dalá sa pamamagitan ng paghinto sa isang pook.
bí·tas png: taimtim na pag-ibig; maikling ilog.
bi·táw png: pagpapalaya sa pinipigil; pagkawala o pag-alis ; pag-iwan.
bí·tay png: parusang kamatayan sa isang gumawâ ng krimen; pagpatáy sa pamamagitan ng pagbigti.
bi·ta·yán png: pook sa pagbitay.
bit·bít pnr: dalá nang nakalawit o pigil sa kamay na nakaunat nang pababâ.
bit·bí·tan png: bahagi na ginagamit sa pagbibitbit.
bi·tín pnr: alangánin; kulang pa; kapós.
bí·tin png: paglalagay sa isang bagay sa paraang nakasabit sa dingding o pader, o nakatalì ang pang-itaas na
bahagi at hindi sumasayad ang ibang bahagi sa sahig, lupa, at katulad; ang pumipigil o sanhi ng pagkakaantala;
sa larong pabítin, maliit na balag na kinasasabitan ng mga premyo at paagaw.

bi·ti·nán png: anumang maaaring sabítan o sampayán.

bi·tíw png: pagpalaya sa pinipigil; pagbibitíw.
bit·sô png: salita na walang tiyak na kahulugan at ginagamit kapag inihahagis ang isang bagay.
bít·so png: malambot na kakaning gawâ sa galapong na isinawsaw sa arnibal at ipiniprito; sawsawang gawâ
sa arina o pulbos na bigas, gaya ng ginagamit sa lumpiya o kayâ ang palabok sa pansit.

bi·tu·ín png: anumang lawas pangkalawakan, maliban sa buwan, na natatanaw bilang kumikislap na mga
tuldok sa madilim na langit; anuman sa malalaki at nagniningning na lawas pangkalawakan, gaya ng araw, na
may sariling liwanag; lawas pangkalawakan, gaya ng mga planeta, na itinuturing na may kinalaman sa mga tao
at sa mga pangyayari.

bi·tú·ka png: bahagi ng lamanloob ng tao o hayop, likaw-likaw na túbong lagusan ng tinutunaw na pagkain
mula sa sikmura hanggang puwit.

bi·yâ png: isdang-tabáng o alat na nása ibabaw ng ulo ang dalawang matá .
bi·yá·he png: lakbay o paglalakbay.
bi·ya·hé·ro png: manlalakbáy.
bi·yák png: bahagi ng isang bagay na nahati, gaya ng isang biyák na kawayan; putok o sirà ng isang bagay;
kasunduan ng mga nagsasabong na paghatian ang tandang na natálo.

Bi·yák-na-Ba·tó png: pook sa paanan ng Sierra Madre at sakop ng San Miguel, Bulacan at ginamit na
pangkalahatang himpilan ng Hukbong Rebolusyonaryo sa pamumunò ni Heneral Aguinaldo; pook din na
pinagtayuan ng Republika ng Biyak-na-Bato at pinangyarihan ng Kasunduan sa Biyak-na-Bato.

bi·yás png: bahagi sa pagitan ng mga bukó, gaya sa kawayan, tubó, at iba pa; bahagi sa pagitan ng mga
hugpungan ng katawan ng tao o hayop, gaya ng bisig, binti, at iba pa; matigas na baging na magkakatapat at
malalapad ang dahon na matutulis ang dulo.

bi·ya·yà png: anumang natanggap na nakabubuti; kaloob ng Diyos.

bi·ye·nán png: ina o ama ng asawa.
Bi·yér·nes png: pang-anim na araw ng linggo, kasunod ng Huwebes.
Bi·yér·nes Sán·to png: sa mga Kristiyano, ang Biyernes bago ang Linggo ng Pagkabúhay at gumugunita
sa pagkakapakò sa krus ni Cristo ; tradisyonal na araw ito para sa pag-aayuno at penitensiya.

bi·yó·gra·pí·ya png: tálambúhay.

bi·yo·las·yón png: anumang paglabag.
bi·yo·lé·ta png: mahabàng yerba na may mahabàng mga runner, may hugis rinyong dahon, at bulaklak na
mabango, kulay líla na may maliit na putîng labì, katutubò sa Europa.

bi·yo·lín png: instrumentong may apat na kuwerdas, mataas na pitch, at ipinapatong nang halos pahaláng sa
balikat kapag tinutugtog.

bi·yó·lo·gó png: dalubhasa sa biyolohiya.

bi·yo·lo·hí·ya png: agham ng búhay; buháy na mga organismo o mga proseso ng búhay sa pangkalahatan.
bô png: itáy.
bo·ák png: sa Bisaya, singkahulugan ng biyák, pangalan ng isang bayan sa Marinduque.
bó·al png: namuong tipak ng asin, arina, lupa, at katulad.
bob png: estilong maikling gupit para sa babae o batà.
bó·bo png: salakáb; tunggák.
bo·bó·a png: lansónes.
bo·bo·ró png pnr: bunsô.
bo·bó·to png: tamales na may atsuwete.
bo·bó·tok png: ibon naakulay ng kulasisi o loro ngunit higit na malaki.
bó·da png: kasál o kasalan: salusalo sa isang kasalan.
bó·da·bíl png: pagtatanghal na may kantáhan, pagpapatawa, maiikling dula, at mga presentasyong
akrobatiko na popular noong pananakop ng Amerikano.

bó·da de-ó·ro png: ikalimampung anibersaryo ng kasal.

bó·da de-plá·ta png: dalawampu at limang taóng anibersaryo ng kasal.
bo·dé·ga png: silid o gusaling ginagamit na imbákan o taguán ng mga paninda o kagamitan; imbákan o
tindahan ng alak at pagkain.

bo·lin·ték png: hólen.

bo·lin·yá png: paggawâ ng isang bagay nang bahagya.
bo·lí·tas png: maliitna aserong bola na karaniwang matatagpuan sa bering; maliit na bilugang píldorás.
bo·li·yáng png: alipin ng alipin.
bo·li·yás png: mamulá-muláng biik; talinhaga para sa bukangliwayway.
ból·lo png: pílay.
bo·lò png: uri ng magaang kawayan; uri ng saging na ilahas.
bó·lo png: iták; kawáyang-tsína.
bo·lo·bóg png: pagbugbog.
bó·lo-bó·lo png: kambing na bago pa lámang tinutubuan ng sungay; sisidlan na yarì sa sungay na
pinaglalagyan ng tinunaw na ginto o katulad.

bo·ló·bor png: punlâ o ang palay na pinatubò at kaila-ngang ilipat sa taníman.

bo·lo·bót png: pagsisiksikan ng maraming tao.
bo·lo·ká·la png: sapantahà.
bo·lo·kát png: paggising pagkatapos mapasobra ng tulog.
bo·ló·loy png: báyan.
bó·lor png: likod ng espada o punyal.
bo·lo·rán png: tulay sa mga karakowa na nagsisilbing daanan o pook ng labanán.
bo·lo·rá·nin png: tabla na ginagamit na bolorán.
bo·lós·ta·gák png: linágang gatâ.
bo·lo·wáng pnr: natimbuwáng; mabasag o binasag ang isang bagay tulad ng timba o banga na punô ng
lamán.

bol·tá·he png: lakas elektrisidad o potencial difference na ipinapahayag sa volt.

bo·lun·tád png: kakayahang mag-alay ng kusang paglilingkod; kakayahang kumilos nang kusa.
bo·lunta·rís·mo png: prinsipyo hinggil sa kusang pagkilos sa halip na sapilitan; doktrina na nagsasaad na
ang sariling kapasiyahan ay batayan o dominanteng salik sa isang tao o sa buong mundo; doktrina na dapat
nakabukod ang simbahan o ang paaralan at itinataguyod ng kusang pag-aambag ng pondo; prinsipyo o sistema
ng pagtulong sa mga simbahan, paaralan, at katulad sa pamamagitan ng pag-aambagan at pagtutulungan.

bo·lun·tár·yo png: tao na nagboboluntaryo; pagkilos o paggawa ng isang bagay nang hindi pinipilit ; o
kilos na sinasadya at hindi aksidente.

bo·lun·tár·yo pnr: nag-alay ng libreng serbisyo; walang bayad at kusang-loob na naglilingkod; batay sa
sariling pagpapasiya.

bóm·ba png: sisidlang pumuputok na may lamáng usok, gas, at ibang nakapipinsala; mákináng pansaboy ng
tubig o panghihip ng hangin.

bom·bé·ro png: tao na may tungkuling umapula ng sunog; tao na lumalabas sa panooring bomba,
bom·bé·ra kung babae.

bom·bíl·ya png: de-koryenteng ilaw na hugis munting bomba.

bom·bón png: bunton ng mga sanga ng kahoy sa ilog na ginaga-mit na kanlungan ng mga ang isda.
bóm·bon png: patabâ.
bóm·bra png: dílis.
bon·bón png: likás na hugis ng lupa na anyong tangke at nagagamit para sa pag-iimbak ng tubig.
bo·né·te png: pambabae o pambatàng sombrero na may pan-talì sa ilalim ng babà.
bóng·ga png: may katangiang nakagugulat sa tingin o kahanga-hanga.
bo·ni·kéw png: paláisipán 1

bo·ní·to png: isang uri ng isdang-alat na humahabà nang 90 sm, kulay abuhing-bughaw, qat may pahilis na
itim na guhit sa likod; magandang laláki, bo·ní·ta kung babae.

bo·nó png: pakikibáka.

bo·nô png: babág.
bon·tó·han png: pook na pinaglalagakan o pinagtatapunan ng isang bagay.
bon·tók png: suntók.
Bón·tok png: angáw; pangkating etniko na matatagpuan sa bulubundukin ng Cordillera, at sa itaas na
bahagi ng lawa ng Chico.

bó·og png: pagkabulok ng bungangkahoy dahil sa pagkalaglag mula sa punò o pagkaani nang wala sa
panahon.

bo·ók png: pagpatay sa isang tao sa pamamagitan ng pagpútol ng ulo; pagtapyas sa isang dulo ng niyog para
kunin ang lamán.

bo·ól png: bukong-bukong ng paa; bilóg na sisidlan na mula sa China.

bo·rá png: pagdahak ngunit hindi iniluluwa.
bo·ra·dór png: panimula o unang anyo ng anumang akda; balangkas ng akda.
bo·ra·í·kaw png: dalág.
bó·ral png: púsod.
bo·ra·láng png: tao na may malaking púsod.
bo·rá·li pnr: sobrang alat; masyadong maalat.
bor·dá png: disenyong likha sa pag-ikid ng sinulid sa isang rabáw, tulad ng tela.
bor·da·dé·ra png: babaeng nagboborda, bor·da· dór kung laláki.
bó·ri·ko png: pulbos na kemikal na inihahalò sa paglilinis ng ginto hábang ito’y tinutunaw o inaapuyan.
bór·las png: palamuting palawit ng kuwintas o galáng; anumang palawit na mga sinulid, pisi, o kordon na
ginagamit na palamuti sa balabal, sombrero, at katulad.

bor·ló·loy png: palamuti sa katawan.

bo·ró png pnr: bunsô.
bo·ró-bo·rô png: alíw-iw.
bo·ro·rô png pnr: bunsô.
bó·sel png: hawakán ng gong.
bó·ses png: tínig.
bó·so png: tao na sumisisid sa tubig; paninilip, karaniwang may bahid ng malisya.
bó·ta png: sapatos na umaabot hanggang binti.
bo·tán·te png: tao na may karapatang bumoto; tao na bumoboto.
bó·te png: sisidlan ng likido, karaniwang may leeg, bunganga, at tapon, at yarì sa kristal; bangkang maikli at
palas ang hulihán, ginagamitan ng gaod, at sinasakyan ng mga tao kung nanganganib na lumubog ang bapor o
kapag walang daungan upang makalapit sa dalampasigan.

bo·tel·yí·ta png: maliit na bote.

bó·tig png: butlíg.
bo·tí·ka png: parmásya.
bó·to png: pormal na pagpapahayag ng pagsang-ayon, pasiya, o hatol sa pamamagitan ng balota, pagtataas
ng kamay, at katulad; opinyong ipinahayag ng nakararaming boto; desisyong narating sa pamamagitan ng
pagboto.

bo·to·hán png: halálan.

bo·tsà png: karne na bawal ipagbili dahil hindi nagdaan sa inspeksiyon ng sanidad at pinaghihinalaang
namatay sa sakít ang pinanggalingang baboy, manok, o kalabaw.

bót·yog pnr: malakí ang tiyan.

bo·wá png: búnga
bo·wá·lan png: bálong

bó·was pnb: búkas.

bo·wá·ya png: kuwintas na yarì sa ngipin ng áso, bahagi ng kasuotan para sa ritwal ng pakikidigma.

bó·ya png: uri ng palutang na ginagamit na pananda para makíta na naglalakbay ang mga tangrib, bahura, at
iba pang panganib sa dagat.

bóy·kot png: pagkakaisa ng mga tao na may layuning huwag tangkilikin ang isang tao, produkto, o
negosyo.

bó·yog png: bubúyog.

brá·so png: bisigbbahagi ng kasangkapan o kagamitan na patungán ng kamay o hawakán.
bré·be png: biglaan; maiklî; sandal.
bri·gá·da png: buklúran; organisadong hanay ng mga manggagawâ; pangkat ng mga bilanggo.
bril·yán·te png: diyamánte; mámaháling alahas.
brín·dis png: pagtungga o pag-inom ng alak bílang parangal sa isang tao o bagay ; tagay sa karangalan o
kalusugan ng isang tao.

brí·sa png: símoy.

brú·ha png: mangkukúlam; babaeng may masamâng ugali; huklubang babae, brú·ho kung laláki.
bru·tál pnr: napakalupít ; nag-asal ng hayop.
bu·áng pnr: balíw.
bu·bò png: pagtunaw sa bakal; pagbuhos ng likido o nilusaw na bagay sa molde bago tumigas.
bu·bô pnr: hindi sinasadyang pagligwak o pag-apaw ng likido.
bú·bo png: tíla túbo at gawâ sa kawayang panghúli ng isda.
bú·bod png: lebadúra.
bú·bog png: kristal, bote, o katulad na materyales; baság na bote, kristal, at katulad.
bu·bón png: balón; bumbúnan.
bu·bóng png: talukap ng mata; pinakaitaas na bahagi ng bahay o anumang estruktura na sumasaklob sa
kabuuan nitó; anumang may gamit na tulad ng bubóng ng bahay.

bu·bót pnr: hindi hinog, karaniwan sa bungangkahoy gaya ng bubót na bayabas, at bubót na sinigwelas.
bu·bú·li png: uri ng maliit na karaniwang nása mga sukal at dumi.
bú·but pnr: murà.
bu·bu·wít png: maliit na dagâng-bahay na may mahabàng nguso; bagong sílang na dagâ.
bu·bú·yog png: kulisap na may apat o higit pang pakpak, may karáyom, at nabubúhay sa pollen at nektar.
bu·bú·yok png: laláking bubuyog.
bu·dál pnd: hampasín; suntukín.
búd·bod png: súman; pagtaktak ng mga pinulbos na sangkap, tulad ng paminta, asin, o butil sa isang rabáw;
unti-unting pamamahagi ng mga bagay.

bud·hî png: kamalayan hinggil sa kabutihang moral o ang pagiging karapat-dapat masisi sa asal, layunin, o
ugali kalakip ang pakiramdam na tungkuling gumawâ o maging karapat-dapat sa kinikilálang mabuti, at
malimit na nararamdaman na sanhi ng pagtanggap sa pagkakasála o pagsisisi sa anumang nagawâng kamalian;
ang fakultad, kapangyarihan, o simulain ng isang tao, pangkat, o bansa na pumapatnu-bay túngo sa tama at
palayô sa malî ; matalas na pakiramdam hinggil sa katarungan o pantay na pagtingin sa lahat; kaloóban.
Bu·dís·mo png: paniniwala kay Buddha.
Bu·dís·ta png: tao na naniniwala kay Buddha o sa Budismo.
bud·lóng png: tagdan na may dalawa o higit pang brasa ang habà; malakas na hampas o bangga.
bú·do png: balahíbo; anumang malabuhok na bagay na nakakakatí.
búd·yas pnd: ilantad o ipakíta ang malaki o umbok na tiyan.
bud·yók png: pag-udyok na sumang-ayon sa pamamagitan ng pambobola at pagsulsol.
bu·gá png: malakas na pagpapalabas ng anumang nása bibig o ilong; tunog ng pagbuga; laro sa holen na
pinalalabas sa bibig upang patamaan ang holen ng kalaban.

bu·ga·bóg pnr: bugbóg.

bu·gá·hod png: súkal o guhò na naiwan pagkatapos bumahâ.
bu·gal·wák png: tunog ng tubig na malakas na bumabálong.
bu·ga·sók pnr pnb: biglaan at mabilisan ; nagmamadali.
bu·gá·sok png: malaking basket na yarì sa himaymay ng kawáyan; kawalang-ingat sa kilos o gawi.
bu·gáw pnr: lagalág; pabago-bago ang ugali, bagaman malimit na masayahin.
bú·gaw png: tabóy; tao na tagapamagitan ng kostumer at puta.
bu·gáy png: bigáy.
bu·gáy pnr: pílya; bu·góy kung laláki.
bug·bóg png: malubha at marahas na pagdudulot ng pisikal na sakít at súgat sa ibang tao, hayop, o bagay sa
pamamagitan ng suntok o hampas; pamamagâ o pasâ sa katawan bunga ng pagbugbog; panghihinà ng katawan
sanhi ng matinding págod.

bug·bóg pnr: may malubhang pinsala sa katawan dulot ng dinanas na pananakít.

búg·bog png: dúrog.
bug·bú·gan png: labanán sa pamamagitan ng suntukan o hampasan.
búg·dos pnr: matipunò.
bug·hà png: sibák.
bug·háw pnr: kulay ng maaliwalas na langit ; ang bahagi ng ispektrum sa pagitan ng lungtian at lila.
bu·gí·bog png: pangunahíng daan.
bug·ka·lót png: tawag sa mga namatay na sanggol na hindi pa nabinyagan.
bug·kós png: pagtanggal sa buhol sa gilid ng panyo, o tapis, tumutukoy din sa paghuhubo’t hubad.
búg·kos png: talì.
bug·nô png: bunô.
bug·nós pnr: náluwagán; natastás o natanggál; pagtataas sa layag, o ang lubid gamit sa pagtataas.
bug·nót png: táong bundok; pagkayamot o pagkamainitin ng ulo; pagkainip sa paghihintay.
bug·nót pnr: pikon at hindi kinakaya ang mga biro; mainitin ng ulo.
bug·nóy png: niyog na kusang nalaglag mula sa punò; bigas na isinaing sa loob ng hugis pusong dahon ng
niyog; pritong itlog na pinagúlong sa arinang kulay kahel at isinasawsaw sa sukà.

bug·nú·tin pnr: magagalitín.

bú·go png: sariwà.
bu·gók pnr: sa itlog, hindi na maaaring mapisa o maging sisiw; sa tao, mahinà o mapurol ang ulo.
bug·sô png: pagiging sagana; pagtitipon ng maraming tao o hayop; masidhing pagdagsâ ng anuman.
bug·tóng png: paláisipán; patulang paláisipá.
bug·tú·ngan png: paglalaro ng bugtóng.
bu·há·ngin png: granulang mula sa batóng silic; pinong bató.
bú·ha·ngi·nán png: pook na mabuhangin.
bú·hat png: pag-angat o pagdalá ng anumang bagay.
bú·hat pnr: mula sa isang pook; simula sa isang panahon; nagiging bunga ng isang pangyayari.
bu·háy pnr: may búhay; patuloy ang pag-iral; masiglá o matingkád.
bú·hay png: panahong itinatagal at paglagi ng tao, hayop, o bagay mula sa simula hanggang sa matapo ; íral
o pag-iral; ayos o gawi ng tao; kalagayan, anyo, o katayuan ng isang tao.

bu·hí png: pagtakas sa kulungan o pagpapakawala ng nakakulong; pagbubukadkad ng laya; bahagi na

ibinabalik sa isang kasamahan upang maging pantay ang kanilang tatanggaping parte.

bu·hò png: uri ng kawayan na manipis ang balát; pagkakabuhól-buhól.

bu·hók png: balahibong tumutubò sa ulo at iba pang bahagi ng katawan ng tao; anumang katulad ang anyo.

bu·hól png: paraan ng pagtatalì ng dalawa o mahigit na piraso ng himaymay, lubid, sinulid, at katulad; ang
umbok o bukó ng naturang pagtatalì.

bú·hos png: pagsasalin o pagtatápon ng likido o buhaghág na bagay; malakas na agos ng tubig o katulad;
pagbibinyag sa sanggol; sementadong pundasyon o haligi.

bu·ká png: nakabukás na espasyo o lagusan.

bu·kad·kád pnr: bukás na bukás; sa haláman, nakabukang mga talulot ng bulaklak.
bu·kág png: básket na may tatangnan.
bu·kág pnr: hambóg.
bú·kag png: puso ng punò ng kahoy.
bu·ká·hag png: balyéna.
bu·ka·kà png: ayos ng mga paa at iba pang bagay na magkahiwalay ang agwát o awáng.
bu·ka·kâ pnr: maagwat na magkahiwalay ang mga hita.
bu·kâ·ká·on png: madaldal na tao.
bu·ká·kaw png: subsúban.
bu·kák·wi png: bulaklak ng dapdáp.
bu·kál png: pinagmumulan ng tubig; pagkulo ng tubig.
bu·kál pnr: likás; may kakayahang sabihin ang nais o niloloob.
bu·kal·kál png: pagbabali-baligtad, paghalikwat upang hanapin ang isang bagay.
bu·ká·na png: haráp o harapán.
bu·ka·né·ro png: piráta.
bu·káng-bi·bíg png: madalas na sinasabi; laging ipinahahayag.
bu·kás pnr: maaaring makíta o mapasok ang loob; may posisyong nagpapahintulot ng pagdaan o pagdaloy,
tulad ng bukás na gate o bintana; para sa lahat, walang pagkakataong manghadlang.

bu·kás png: paglilitaw ng nása loob, gaya ng pagbubukas ng aklat; pag-aalis ng tikom o sara, gaya ng
pagbubukás ng pinto.

bú·kas pnb: araw kasunod ng kasalukuyang araw; sa ibang araw.

bu·kás-pá·lad pnr: palabigáy.
bu·ká·we png: kawayan; na payat ngunit siksik ang punò, tuwid, at tumataas nang 10 m, mahahabà ang
biyas, at walang tinik.

bu·ka·yò png: minatamis na gawâ sa kinudkod na niyog at asukal.

buk·bók png: napakaliit na kulisap na sumisirà ng kahoy.
bú·kid png: piraso ng lupang taníman ng palay, gulay, at iba pang haláman.
bu·kíng pnd: ibísto; mabukó.
bu·ki·rín png: mga bukid o maluwang na bukid.
buk·lát png: pagbubukás o kayâ’y paglilipat, gaya ng pagbuklat ng aklat; paglalantad, gaya sa pagbuklat ng
lihim.
buk·lód png: anumang ginagamit na pantalì o pambilibid; anumang nauukol sa tagapag-isa o pagkakaisa.
bu·kó png: tíla kasukasuang bahagi ng punò ng tubó, kawayan, at ibang katulad; kasukasuan ng mga daliri;
paghanap ng kapintasan o lihim na dahilan upang mapahiya ang isang tao.

bu·kó pnd: magbunyag o mabunyag ; mambísto o mabisto; humadlang o mahadlangan.

bú·ko png: bulaklak na hindi pa bumubukad; murà, gaya ng búko ng niyog.
bu·kód png: pag·bu·kód pagkakaroon o pagkuha ng sariling bahagi o pook; pag·bu·bu·kód paghihi-walay
ng isa sa karamihan.

bu·kód pnr: nakahiwalay o tiwalág.

bú·kol png: anumang pamamagâ, pamumuô ng lamán, o pag-umbok ng isang bahagi ng katawan ng isang
bagay o pook; pag-umbok ng isang bahagi, gaya ng pinamumukulan ng suso o babaeng nagdadalaga;
pa·mu·kú·lan kabataang usa.

buk·sán pnd: tinípil na bu·ka·sán.

buk·yâ png: dikyà.
bu·là png: kasinungalíngan; salita para bugawin ang mga ibon.
bu·lâ png: bilog na likido, manipis, at may hangin sa loob.
bu·lá·bog png: paggulo upang maghiwa-hiwalay ang isang pang-kat.
bu·lág pnr: hindi nakakikíta; walang kakayahang makakíta; madilim ang paningin; hindi nakakaunawa o
nakakaintindi; ayaw umunawa.

Bu·la·gâ! pdd: bulalas o sigaw na panggulat.

bu·lag·tâ png: pagbagsak nang todo at walang kontrol sa sahig o lupa, patihaya o padapâ dahil nawalan ng
malay o namatay.

bú·lak png: malambot na tíla himaymay na nakabálot sa butó ng halámang bulak karaniwang ginagamit sa
3

panggagamot; palumpong 5 m ang taas, may bulaklak na kulay putî, dilaw, o mapusyaw na lila, at may
bungang kapsula na mahimaymay ang butó, katutubò sa Gitnang America at may mga uring ipinasok
kamakailan sa Filipinas bílang halámang pang-agrikultura.

bu·lak·lák png: binusang bigas na pumuputok na tíla bulaklak.

bu·lak·lák png: organ ng reproduksiyon ng haláman na tinutubuan ng bunga o mga butó; naturang organ
na may matingkad na kulay kapag namumukadkad ang talulot.

bú·lak·lá·kan png: harding pamulaklakan; panahon ng pamumulaklak; pamilihan o tindahan ng iba’t

ibang uri ng bulaklak; larong may tula at awitan na ginagawâng aliwan sa lamayan.

bu·la·lá·kaw png: batóng pangkalawakan o metal sa kalawakan na nag-aapoy kapag pumapasok sa

atmospera ng mundo at nakikíta bílang mabilis maglahong bituin na gumuguhit ng arko sa madilim na langit.

bu·la·lás png: táo na mahilig maglustay; pagpapakita o paglalabas kung ano ang nása loob.
bu·lá·las png: biglang pagsasalita dahil sa matinding damdamin, pagkagulat, pagtutol; pagsigaw o
pagsasalita nang malakas o mariin.

bu·la·ló png: magbará ang bituka na dahilan upang hindi makapunta ang mga bitamina sa ibang bahagi ng
katawan.

bu·la·lô png: utak ng butó sa biyas ng báka, kalabaw, at baboy; putahe na may sabaw ng pinakuluang mga
biyas ng báka o kalabaw.

bu·lang·láng png: putahe ng pinakuluang sari-saring gulay, karaniwang hinahaluan ng isda.

bu·lang·láng pnr: hindi maayos ang pagkakagawâ.
bu·las·tóg pnr: mahilig magyabang at manlinlang.
bu·lá·te png: buláteng-lupà.
bul·dóg png: tawag sa isang litrong bote ng serbesa; tao na mukhang áso.
bul·dó·ser png: malakas na traktora na may meka-nismong pansudsod at panghakot ng lupa.
bul·gár pnr: lantaran at direktang pagpapahayag; hinggil sa o binubuo ng pangkaraniwang tao sa lipunan.
bu·líg png: dalág na katamtaman ang laki.
bú·lig png: muling pagbúhay sa lantang haláman; pagpapalakas ng katawan, lalo na mula sa karamdaman.
bu·lí·lit png: bagay na maliit o pinaliit.
bul·kán png: bútas ng lupa na nilulusutan ng lava, abó, at gas; bundok o talampas ng naipong lava, abo, at
ibang materyales mula sa ilalim ng lupa; anumang may katangiang maaaring sumabog.

bul·ka·no·ló·hi·yá png: agham sa pag-aaral ng bulkan at mga penomenang bulkaniko.

bu·lò png: uri ng kawayan.
bu·lô png: anak ng kalabaw o báka.
bu·lók pnr: may taglay na malubhang sakít o pinsala; hindi sariwa at karaniwang may mabahong amoy gaya
ng bugók na itlog ; o kung sa kahoy, gapók; may masamâng katangian kung susukatin sa pamantayang moral,
panlipunan, o pampolitika.

bu·lól pnr: may depekto ang pagsasalita ; hindi makapagsalita nang tuwid at tuloy-tuloy.
bu·lo·lóng png: talukab ng alimango o alimasag.
bú·lon png: bikíg na dulot ng malaking subò ng pagkain.
bu·lóng png: agsasalita nang mahinàng-mahinà, karaniwan sa pamamagitan ng hiningá sa halip na sa
lalamunan, lalo na sa kapakanan ng paglilihim; pagsasabi ng masamâ sa talikuran.

bú·los png: dagdag o ulit, karaniwan sa pagkain; dagdag na sahog sa pagluluto; nilikhang buhos ng hangin,
gaya sa bulusan; malaking hinawang pook sa gubat.

bul·sá png: bahagi ng damit o anumang kasuotan na sisidlan ng mga bagay; bulâ ng hangin, gaya ng sa keso.
búl·to png: yunit ng pagbu-bungkos o pagbabalot ng mga produkto; piraso ng bagahe o dala-dalahan.
bu·lu·bun·dú·kin png: tíla tanikala o pangkat ng mga bundok.
bu·lu·bun·dú·kin pnr: may ugaling magaspang.
bu·lú·gan png: laláking baboy o kabayo na ginagamit sa pagpapalahi; baráko.
bu·lu·ha·ní png: matikas na laláki.
bu·lú·sok png: paglalandas pababâ ng anumang mula sa himpapawid; paglubog ng paa sa putik; patulis na
pagbagsak sa likido ng isang biluhabâng bagay; sagitsit ng palaso o bála sa hangin.

bu·lú·tong png: nakahahawang sakít sanhi ng virus na variola, lumilikha ng mga bilóg na pasâ sa balát, at
nag-iiwan ng pilat; anumang tulad ng pasâng likha ng naturang sakít.

bul·wá·gan png: malakîng silid sa pasukán ng isang gusali; aw-ditóryo;koridor o daanan sa isang gusali;
malakîng gusali sa unibersidad o kolehiyo na ginagamit sa pagtuturo o bílang tirahan.

bul·wák png: bugalwák; ingay ng tubig na umaagos.

bul·yáw png: malakas at pagalit na sigaw na tanda ng pagtataboy; paraan ng pagtawag ng isang
mangangaso sa kaniyang mga kasama.

bum·bón png: pagpapakain ng palay o anumang butil sa manok o ibon; Psd patibong ng isda sa ilog o lawa
na gawâ sa mga sanga-sanga at patpat; lawà o anumang lawas ng malinaw na tubig at natural na nalikha o
nabuo.

bum·bú·nan png: bahagi ng tuktok ng ulo na malambot kung sa sanggol.

bú·me·ráng png: baliko o nakakurbang piraso, karaniwan ng matigas na kahoy, na bumabalik sa
pinanggalingan kapag inihagis.

bú·nan png: patibong o bítag ng isda.

bú·nas png: naiiwang lamán na nakadikit sa butó ng anumang kinakaing bungangkahoy; lamukot ng
bungangkahoy.

bun·dát pnr: labis-labis ang kinain.

bun·dók png: malaking bunton; likás na pag-alsa ng rabaw ng mundo na ang taluktok ay nakatataas nang
malaki sa paligid na lawas ng lupa at malaki kaysa gulod.

bun·dól png: pagtama o pagbunggo ng dulo ng anumang mahabà at biluhabâng bagay sa iba pang bagay.
bu·ngá png: bibíg.
bú·nga png: produkto ng haláman, karaniwang ang kinakain na bahaging panreproduksiyon ng halámang
binhi; palma na mataas, katutubò sa Filipinas at Asia, at ginagawang ngangà ang prutas ; anák; kináuwian o
kinalabasan ng gawain o pangyayari.

bú·ngad png: haráp; simulâ.

bu·ngál pnr: walang ngipin sa harap na bahagi ng bibig.
bu·nga·ngà png: malakíng bibíg, gaya ng bunganga ng pating at kalabaw, o bungad ng ilog at balon;
tawag sa madaldal.

bu·nga·nga·án pnr: madaldal, hambog, o bulgar.

bú·ngang-á·raw png: makatíng butlíg sa balát.
bú·ngang·ká·hoy png: uri ng punongkahoy na namumunga; ang búnga nitó.
búng·bong png: dingdíng.
búng·bong png: piraso ng kawayang pambuhat sa balde ng tubig.
bung·gô png: pagbangga nang hindi sinasadya.
bu·ngì png: naputol o nasiràng ngipin; píngas.
bu·ngî pnr: hindi kompleto ang bílang ng ngipin; walang ngipin.
bu·ngís png: bangís.
bu·ngis·ngís pnr: táwa nang táwa ; madalîng mapatáwa.
bung·kál png: pag·bung·kál pagtungkab at pagbubukás sa pamamagitan ng puwers; pag·bu·bung·kál
paghukay ng mga bató at paggamit ng asarol o araro para gawing taniman ang lupa ; dagdag sa silungan sa
gilid ng bahay para sa kainan.

bung·kók pnr: bulók, gaya ng patáy na isdâ o sirâng karne.

bung·kós png: kabuuan ng binigkis na mga bagay, hal bungkos ng punlang palay.
bu·ngô png: mabutóng bahagi ng ulo na bumabálot sa utak at sumasalalay sa mukha ; bao ng ulo.
búng·sad pnd: maglagay ng bahúra sa dagat.
bú·ngu·lán png: pagtulong-tulungan o pagkaisahan ang isang tao.
búng·yod png: súkat ng habà o lakí.
bú·ni png: uri ng sakít na herpes.
bû-ni png: búni.
bun·lág png: guhò.
bun·la·lá·kaw png: bahágharì.
bu·nô png: paligsahan upang ibuwal o ihiga ang katunggali hanggang mailapat ang balikat nitó sa lona.
bu·nông brá·so png: bunô sa pamamagitan ng mga brasong nakatukod at nakakawit sa isa’t isa.
bu·nót png: makapal na balát ng niyog, karaniwang ginagamit na panlinis at pampakintab ng sahig ; butó ng
mangga.

bu·nót pnr: naalis sa kinalalagyan o kinatataniman, gaya ng bunót na punongkahoy.

bú·not png: paghila upang matanggal mula sa kinababaunan o kinakakabitan.
bun·sô png pnr: pinakahulíng ipinanganak ; pinakabatàng kasapi ng pamilya o pangkat.

bun·sód png: pagpapalutang at pagdadalá sa tubig ng sasakyang-dagat; pagsisimula ng isang gawain o

pagdiriwang; pag-lalagay ng hagdan; biglaang pagsalakay.

bun·sú·ran png: pook na nakalaan para sa pagbubunsod.

bun·tál png: pino at maputîng himaymáy mula sa bule at ginaga-mit sa paggawâ ng sombrero; suntók.
bun·tís pnr: may supling o sanggol sa sinapupunan.
bun·tó png: lundo ng bigat; silakbo ng damdamin; pagbagsak mula sa kinatatayuan, dahil nahilo, o mula sa
isang gusali; pagbabató nang malakas sa isang bagay.

bun·tón png: walang ayos na pagsasáma-sáma ng mga bagay upang magmukhang munting bundok.
bun·tót png: dulong puwitan o paghabà ng dulong puwitan sa katawan ng isang hayop; bahaging nása
kabilâng dulo ng ulo ng isda.

bu·nu·tán png: paraan ng sapalarang pagpilì sa pinunò, tayâ, isasakripisyo, panata, at katulad.
bun·yók png: kakaibang paraan ng pagluluto ng kanin sa buhò.
bu·ó png: pagóng.
bu·ô pnr: tinataglay ang lahat ng kailangang sangkap o bahagi.
bu·ód png: maikling lagom o pangkalahatang pagtingin sa isang bagay; banghay ng istorya ng isang dula,
katha, pelikula at katulad.

bu·óg pnr: nabulok, gaya ng bungangkahoy na masyadong pinisil o pinitas nang wala sa panahon; antúkin.
bu·ól png: sákong.
bu·ót png: kuného; iskuwírel; málay o kamalayan.
bu·rá png: kilos para alisin ang anumang nakasulat, marka, o mantsa sa rabaw.
bu·ra·dór png: simpleng saranggola.
bú·rak png: uri ng pútik na mabahò at malansa gaya ng putik sa pusalì at estero; bulaklák; bulaklak ng
kalabasa.

bu·rál png: umbók.

bu·rá·ot png: tao na kuripoto nakakairita; pag-ismid na eksaherado ang busangot.
bu·ra·râ pnr: walang ingat sa gamit at kilos.
bur·hí png: taksíl; paghahanap, pagtuklas.
bu·rí·ko png: naaalagaang asno.
bu·rò png: kulay putîng uod na nananahan sa sugat at isda.
bú·ro png: ásno; paraan ng pag-iimbak ng pag-kain sa pamamagitan ng pagbulok sa asin, karaniwang
ginagawâ sa isda o hipong may kanin; anumang lubhang nagtagal sa isang lugar o kinalalagyan; isang uri ng
bulate na kulay putî at nabubúhay sa bituka ng tao o isda.

bú·rod pnr: buntís.

bú·rol png: ng pagbabantay sa bangkay bago ilibing o ang bang-kay na pinaglalamayan bago ilibing.
bu·sá png: pagsangag o pagtosta sa bigas o mais; malakas na tinig ng mga nagtatálo o nag-aaway; kalabà ng
matá.

bu·sá·bos png: alípin.

bu·sak·sák pnr: punông-punô o hitik na hitik, gaya ng busaksák sa bunga ang haláman o busaksák sa
bulutong ang mukha.

bu·sál png: anumang inilalagay sa bunganga bílang pantakip upang hindi maibuka.
bú·sal png: matigas na ubod na kinatitimuan ng mga nakahanay na butil ng isang puso ng mais.
bu·sá·ngot png: pag-ismid na nakanguso.
bu·sí·na png: kasangkapang pansasakyan na pinatutunog bílang hudyat o babalâ.
bus·lô png: basket na makipot ang bibig, maaaring masinsin o maluwang ang pagkakalála at may takip,
karaniwang sisidlan ng húling isdâ.

bus·lót png: biyak o sirà sa sahig; bútas.

bu·sóg pnr: kumain o uminom hanggang sa masiyahan.
bú·sog png: makunat na piraso ng kahoy at katulad na binaluktot sa pamamagitan ng isang piraso ng katad o
nylon na maigting na nakatalì sa magkabilâng dulo nitó.

bu·só·gan png: uri ng saging.

bu·tá png pnr: bulág; ampáw.
bu·tâ pnr: butatâ.
bú·ta png: punongkahoy na tumataas nang 8 m, nabubúhay sa tubig-alat, at may nakalalasong dagta.
bu·tád pnr: may malakíng tiyan; bundát.
bu·tan·díng png: itinuturing na pinakamalaking patíng sa buong mundo na lumalaki nang 11–18 m,
mangitim-ngitim na may mga bátik na putî ang kata-wan, hindi itinuturing na mabangis, at may pook
panginainan sa Donsol, Sorsogon.

bu·tás pnr: may bútas.

bú·tas png: isang lagusan patagos o patúngo sa loob; bahaging may nawawala o kulang.
bú·tat png: punongkahoy na may bungang katulad ng balimbing ngunit hindi nakakain.
bu·ta·tâ pnr: sa blackjack at ibang katulad na sugal, walang puntos; barado.
bu·te·tè png: yugto ng búhay ng palaka kapag wala pa itong paa at tíla isdang may malaking tiyan.
bu·te·tè pnr: may malaking tiyan o puson.
bu·té·te png: uri ng nakalalasong isda.
bú·ti png: katangiang ikinasisiyá ng kapuwa tao at umaalinsunod sa pamantayang moral ng lipunan, hal
katapatan, pagiging matulungin, pagiging magálang; kalagayang maayos at maganda; pag·bú·ti pagbalik ng
lakas o kalusugan mula sa karamdaman.

bu·tí·hin pnr: kaaya-aya, matikas magbihis.

bu·ti·kî png: maliit na reptil na karaniwang matatagpuan sa loob ng bahay.
bú·til png: maliit at matigas na butó ng halámang gaya ng mais, palay, at trigo; maliit, binilog, at pinikpik na
masa ng isang bagay; pinakamaliit na posibleng laki o dami ng isang bagay, gaya ng buhangin, ginto, at
katulad.

but·líg png: maliit at namumuláng umbok sa balát.

bu·tó png: estruktura na bumubuo sa kalansay ng vertebrate; matigas at panghugpong na tissue na tigib sa
calcium, phosphate, at iba pang mineral.

bu·tód pnr: malaking tiyan; bilasâ.

bu·tó·nes png: maliit na disk na itinatahi sa damit upang maging pansara nitó sa pamamagitan ng pagsusuot
sa bútas.

bu·tú·an png: uri ng saging na may maraming butó ang bunga.

bu·wá png: búnga.
bu·wà png: kasinungalíngan.
bu·wâ png: pagbabâ ng uterus mula sa normal nitóng posisyon.
bú·wag pnd: bunutin ang punongkahoy mula ugat nitó; umalis ang mga tao dahil sa giyera; sunugin at
putulin ang lahat ng mga kahoy sa kabundukan.

bu·wál pnr: natumbá at napahiga.

bu·wán png: alinman sa labindalawang bahagi ng isang taon; panahong binubuo ng apat na linggo mula
dalawampu’t walo hanggang tatlumpu’t isang araw.

bu·wá·nan pnr: nagaganap tuwing isang buwan.

bu·wáng png: pagtaob, tulad ng buwang na bangka o kalderong nakasálang.
bu·wáng pnr: baliw.
bu·wát pnr: tulad o katulad.
bú·way png: hinà at kawalan ng katatagan.
bu·wá·ya png: reptil na naninirahan sa tubigan at latían; tao na manlilinlang o gahaman; paraan ng parusa
sa pamamagitan ng pagtatalì ng katawan sa isang piraso ng kahoy at pagbabayubay sakâ pagpalò nang malakas
sa tiyan.

bu·wé·lo png: paghahanda para sa dagdag na lakas at bilis; panimulang tulak paimbulog; galaw o kilos,
gaya ng paglipad, at pagtakbo nang mabilis.

bu·wél·ta png: balik o pagbalik; pagliko, gaya ng bu-wélta sa trapiko; pagbaligtad, pagtihayá, o pagtaob.
bu·wé·na·bís·ta png: isang uri ng maliit na punongkahoy.
bu·wé·na·má·no png: unang unang benta.
bu·wé·nas png: magandang kapalaran.
Bu·wé·no! pdd: Mabuti! Magalíng!
bu·wíg png: kumpol ng mga bunga, tulad ng buwíg ng saging at lansones.
bu·wís png: bahagi o parte sa ani.
bu·wí·sit pnr: málas; nakayayamot; nakagagalit.
bu·wí·tre png: malakíng ibon na karaniwang walang balahibo ang leeg at ulo at kumakain ng patáy na
hayop.

bu·yá pnd: magkasundo ang mga magulang para sa takdang pagpapakasal ng kanilang mga anak.
bu·yà png: kasiyahan; saganà; tirahan ng isda na gawâ sa yantok, dahon ng niyog, at kawayan; kumain
hanggang sa mabusog at magsawà.

bu·yag·yág pnr: buhaghág; siwálat.

bu·yák pnr: saklaw ang lahat.
bú·yan png: káwan.
bu·yang·yáng pnr: nakalantad at walang proteksiyon, tulad sa pagbibilad ng nabasâng damit o
paglalantad ng nakatagong bahagi ng katawan ng tao.

buy·búy png: uri ng malakíng punongkahoy; pagtunton sa angkan.

bu·yó png: lamúyot; pagkalat sa pamamagitan ng mga tsismis; mapagtawanan dahil hindi na naman
tumupad sa kasunduan.

bu·yô png: pagkakamali, paggawâ ng masamâ sa kapuwa biík.

bu·yóg png: bangâ; bubúyog; pukyót; putaktí; liyó.
bú·yog png: káwan o kalipumpon ng bubúyog.
bú·yog pnd: ibigay; pag-hiwalayin ang dalawang bagay.
bú·yok png: lipon ng mga tao o mga hayop; maliit na kuweba sa tabing-dagat.
bu·yón png: pakyáw; paraan ng panghuhula; magnanakaw.
bú·yot png: hukbó; bayóng.
bú·yot pnd: hawakan nang mahigpit.