Bahagi ng Panalita
1. PANGNGALAN (Noun)
Mga Uring Pansemantika
1. PANTANGI (PROPER NOUN)– partikular ng
pangalan ng tao, hayop, bagay, pook o
pangyayari.
Hal. Miguel, Clarissa, Bb. Luz De Guzman
Tagpi, Muning, Brownie, Spotty
Magasing Panorama, Mongol 2
Talon ng Maria Cristina, Ilog Pasig
Paligsahang Bb. Universe ng Taong 1975
2. PAMBALANA (COMMON NOUN)– tumutukoy
sa pangkahalatang-diwa.
Hal. bata, lalaki, babae, lolo, abogado
aso, pusa, insekto
lapis, kotse, relo, radio
ilog, lungsod, kabundukan
sayawan, gulo, banggaan
3. TAHAS (CONCRETE) – ang pangngalan kung
tumutukoy sa bagay na material.
Hal. tao, hayop, puno, gamut, pagkain
4. BASAL (ABSTRACT) – ang tinutukoy ay hindi
material kundi diwa at kaisipan.
Dalawang (2) Uri ng Tahas: Di-palanasak
palansak.
PALANSAK (MASS NOUN) – tumutukoy sa
pangkat ng iisang uri ng tao o bagay.
Hal. Buwig, kumpol, hukbo, lahi, tumpok,
tangkal, kaban
DI-PALANSAK – tumutukoy lamang sa mga
bagay na isinasaalang-alang nang isa-isa.
Hal. Saging, bulaklak, sundalo, tao, kamatis,
manok, palay
Mga Uring Pangkayarian
1. PAYAK – ang pangngalan kung ito ay isang
salitang-ugat lamang.
(MORPEMANG MALAYA)
Hal. asin, bunga, balak, diwa
2. MAYLAPI o HINANGO – kung binubuo ng
salitang-ugat at panlaping makangalan.
(MORPEMANG DI-MALAYA)
Hal. (ka, in/an, ka/an.. )
kaklase, kabuhayan, pagbasa, dinuguan
3. INUULIT – ang pangngalan kung ang kabuuan
nito o ang bahagi nito ay inuulit.
Pag-uulit na di-ganap o pag-uulit na parsyal
– ay yaong bahagi lamang ng salitang-ugat ang
inuulit.
Hal. bali-balita, Sali-salita, tagu-tagumpay
pagtuturo, pagpaplano
Pag-uulit na ganap – pag-uulit sa buong
pangngalan
Hal. kuru-kuro, bayan-bayan,
sabi-sabi, araw-araw
4. TAMBALAN – ay binubuo ng dalawang
magkaibang salitang pinag-iisa.
Ang kayarian ay tumutukoy sa anyo ng salita at iba pang
yunit ng wika.
Ang anumang salitang maaaring isunod sa ang/si,
ng/ni, sa/kay, at mga anyong maramihan ng mga ito,
ay isang pangngalan o dili kaya ay isang salitang
at gumaganap ng tungkulin ng pangngalan.
MALATAMBALAN O DI-GANAP (Nananatili
ang kahulugan)
Hal. bahay-kubo, dalagang bukid, balikbayan
GANAP NA TAMBALAN (May ikatlong
Kahulugan)
Hal. kapitbahay, kasambahay
MGA KAKANYAHAN NG PANGNGALAN
1. KAUSAPAN O PANAUHAN NG
PANGNGALAN – ang nagsasabi kung ang
pangngalan ay tumutukoy sa taong nagsasalita,
taong kumakausap, o taong pinag-uusapan.
Halimbawa :
 Ako si Don Diego.
 Ikaw si Don Diego.
 Siya si Don Diego
2. KAILANAN NG PANGNGALAN – nalalaman
natin kung ang pangngalan ay tumutukoy sa isa,
dalawa o higit pang tao, hayop, bagay, pook, o
pangyayari. Ito ay maaaring isahan, dalawahan,
maramihan o lansakan.
Isahan : kapatid
Dalawahan : kambal
Lansakan : kawan
3. KASARIAN NG PANGNGALAN
pangngalang may sekso at walang sekso.
Pag-uuri ng Pangngalan Ayon sa Kasarian
Mga Pangngalang MAY KASARIAN
TIYAK NA KASARIAN
 PANLALAKI- kuya, pari, maestro,
abogado, Mario, Ginoong Ramos, Don
Jose, tandang, ninong
 PAMBABAE- ate, madre, maestro,
abogada, Maria Ana Gng. Ramos,
ninang
DI-TIYAK NA KASARIAN
Hal. guro, mananalumpati, tagapagsalita,
estudyante, pasyente, manlalakbay
Mga Pangngalang WALANG KASARIAN
(Bagay)
Hal. Bibliya, diwa, Bulkang Mayon, aklat,
Maynila, laro
4. Kaukulan ng Pangngalan – ang tawag sa
kakanyahan ng pangngalang nagpapakita ng
gamit nito sa pangungusap.
URI NG KAUKULAN NG PANGNGALAN
1. KAUKULANG PALAGYO – kung ginagamit
itong simuno, pamuno sa simuno, pangngalang
patawag, kaganapang pansimuno, o pamuno
sa kaganapang pansimuno.
SIMUNO ang gamit ang pangngalan
 Si Maria ay mapagkakatiwalaan.
PAMUNO SA SIMUNO ang gamit
pangngalan
 Si Rizal, ang estudyante
mapagkakatiwalaan.
Pangngalang PANAWAG ang gamit
pangngalan
 Maria, alagaan mo ang kapatid mo.
KAGANAPANG PANSIMUNO ang gamit ng
pangngalan
 Si Maria ay tagapagtanggol ng naaapi.
PAMUNO SA KAGANAPANG PANSIMUNO
ang gamit ng pangngalan
 Ang dalagang iyon ay si Alice, ang
pinsan ko.
2. KAUKULANG PALAYON – ang pangngalan
kung ginagamit na layon ng pandiwa o layon ng
pang-ukol o kung pamuno sa alinman sa
dalawa.
LAYON NG PANDIWA ang gamit ng
pangngalan
Pandiwa + ng/si + pangngalan
 Ang ama ay nagsisinop ng kanilang bakuran
–  Ang babae ay naglalaba ng mga damit
 Ang naglalakbay ay si Magellan.
LAYON NG PANG-UKOL ang gamit ng
pangngalan
Pang-ukol + pangngalan
 Ang matanda ay nag-iigib ng tubig sa sapa
 Ang madre ay nagdarasal ng rosaryo sa
simbahan.
 Ang pari ay nagmimisa para sa mga tao
 Ang guro ay nagtuturo ng leksyon tungkol kay
Rizal
 Ibigay mo kay Cesar ang para kay Cesar, at sa
Diyos ang para sa Diyos.
LAYON NG PANDIWANG TAGAGANAP
o Tagaganap ng Pandiwang Balintiyak
 Ibinili ng bata ang babae ng kendi. (hindi paksa
ang gumagawa ng kilos)
 Isinulat ng ate ang bunso ng sanaysay.
*i, in, hin
o Tagaganap ng Pandiwang Tukuyan
 Ang bata ay bumili ng kendi. (paksa ang
gumagawa at tumatanggap ng kilos)
 Ang matanda ay nagdasal.
Pamuno sa layon ng pandiwa ang gamit ng
pangngalan
 Ang mga Hapon ay umaangkat sa Pilipinas ng
mangga, isang ipinagmamalaking bungang-
kahoy natin.
Pamuno sa layon ng pang-ukol ang gamit ng
pangngalan
 Igalang mo ang ukol sa relihyon, ang tagapag-
ugnay natin sa ating Panginoon.
ng 3. Paari
ay Pangngalan + ng/ni + pambalana/pantangi
Hal.
 Kakanan ng aso.
ng
 Talumpati ni Duterte
 Ang buhay nina Aling Marta
  Ang tsinelas ni Dennis
 Ang damit ng pari.

Pananda sa Pagpaparami ng Pangngalan

PANANDA

1. Mga Pantukoy
o Pambalana- Ang/Ang mga
Pantangi- Si/Si sina
o Ang ELJMC
Si tatay
2. Mga Maylapi/ Panlapi/ Pag-uulit
o Magkapatid
o Mag + kapatid
o Mag + kakapatid
3. Mga Pang-uri
o Mabait ang bata. Isahan
o Mabait ang mga bata. Dalawahan
o Mababait ang mga bata. Maramihan
4. Pamilang
o Pamilang na Kardinal: isa, dalawa,
tatlo, apat …..

o Pamilang na Patakaran:

o Pamilang na Pamahagi o Praksiyon:

Hal: sangkatlong papel, sangkapat na
sibuyas

(Pamahagi----bahagi o parte)