1

Fakultet crnogorskog jezika I književnosti

SEMINARSKI RAD

PREDMET: Književna genologija

MENTOR STUDENT

Ethem Mandić Kristina Živković

April, 2019
2

ALEKSANDAR IVANOVIĆ LESO

(1911-1965)

Aleksandar Leso Ivanović je rođen 21. novembra 1911.

godine na Cetinju. Otac mu je bio državni činovnik, a
majka domaćica. Gimnaziju je završio na Cetinju. Poslije
završena četiri razreda gimnazije stupio je u državnu
službu (činovnik). U literaturi se prvi put javio kao
šesnaestogodišnjak. Kako kaže Niko S. Martinović to su
bili "stihovani đački akvareli" rađeni na odbljescima
narodne pjesme i Šantića. Godine 1929. se desetak puta oglasio u beogradskom "Vencu"
Jeremije Živanovića i to je značilo priznavanje i relativnu afirmaciju jednog novog pesničkog
imena. Od 1931. do rata je radio u Ministarstvu zdravlja, Ministarstvu prosvjete i u "Narodnoj
knjizi" na Cetinju. Do 1935. godine u onovremenim crnogorskim publikacijama: u podgoričkom
almanahu "Srž", u cetinjskom "Pregledu", "Zapisima", "Odjeku", i "Zetskom glasniku" štampao
je još nekoliko pjesama. Sledećih desetak godina nije ništa objavljivao. Pred sam drugi svetski
rat se oženio. Jedan od njegovih sinova je poznati crnogorski šahovski velemajstor Božidar
Ivanović.

Posle 1945. godine povremeno sarađuje sa "Pobjedom", "Susretima" i "Stvaranjem". Godine

1950. cetinjska "Narodna knjiga" izdala mu je prvu zbirku pjesama "Stihovi", a deset godina
kasnije titogradski "Grafički zavod" štampao mu je drugu knjigu poezije "Čapur u kršu".
Poslednjih desetak godina života je radio kao lektor u "Pobjedi". Umro je 13. oktobra 1965.
godine. Najpoznatije pjesme su: "Kari Šabanovi", "Pohodi na Crnu Goru", "Ljudi sjenke",
"Slomljenom oknu"

Poezija “ Kari Šabanovi”

Ova pjesma, poseduje neka od onih takozvanih zagonetnih svojstva koja se ne daju tačno
odrijediti i imenovati, ali za koje smo svesni da u pjesmi postoje kao "nešto" što nas magnetski
privlači i vezuje za nju, na takav način, da nas podsvjesno gotovo razrešava i bilo kakve potrebe
3

da se u sumu onih riječi koje se nalaze u pjesmi udubljujemo ili da o njima naknadno
razmišljamo.

Fabula ove pjesme sasvim je prosta i u suštini počiva samo na jednoj (ali zaista lijepoj) slici, koja
se javlja u dva maha, u dve varijante: prvi put kao prava slika — direktno izazvana iz života,
drugi put kao njen negativ — u ulozi simbola. Po raspoloženju: prva polovina pjesme je u znaku
ponesenog, radosnog sjećanja, druga polovina je melanholična reč o pjesnikovoj javi. Tema
sasvim uobičajena: lament nad prohujalim djetinjstvom. U cijeo ovaj poznati i odvajkada debelo
izrabljivani pjesnički, zapravo, lirski kontekst.

BORISLAV PEKIĆ

(1930-1992)

Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih pisaca

srpske književnosti XX veka, romansijer,
dramski pisac i filmski scenarista, rođen je 4.
februara 1930. godine u Podgorici. Djetinjstvo je
proveo u Podgorici, Novom Bečeju, Mrkonjić-
Gradu, Kninu, Cetinju i Bavaništu u Banatu.
Godine 1965. objavljuje svoj prvi roman
„Vrijeme čuda”. Od tada se posvećuje isključivo
pisanju. Piše prozu, pozorišne, radio i
televizijske drame. Borislav Pekić je autor i oko
trideset dramskih dijela za pozorište, radio i televiziju, emitovanih i igranih na našim i stranim
radio i televizijskim stanicama i pozorišnim scenama. Pozorišni komad „Korešpodencija” beleži
300 izvođenja za 24 godine na repertoaru Ateljea 212. Između ostalih dramskih dijela izvođena
su „Generali ili srodstvo po oružju” (1972, nagrada za komediju godine na Sterijinom pozorju u
Novom Sadu), 189. stepenik (1982, Prva nagrada Radio Zagreba), a povodom „Dana Radio
televizije Beograd“ godine 1987. dodijeljena mu je diploma za osvojenu prvu nagradu na
konkursu u kategoriji radiodramskih emisija. Drami „Kako zabavljati gospodina Martina”
dodijeljena je prva nagrada na festivalima u Ohridu i Varni (1990). Slijedi godišnja nagrada
4

pozorišta u Kruševcu „Kneginja Milica“ (1991) i iste godine plaketa „Pečat“ Narodnog pozorišta
u Beogradu za specijalne zasluge.

Pekić je bio dopisni član Srpske akademije nauka i umjetnosti od 1985. godine, član Krunskog
savjeta, potpredsednik Srpskog PEN-centra, član Engleskog PEN-centra, honorarni komentator
srpskohrvatske sekcije BBC-ja. Bio je član Udruženja književnika Srbije, član Udruženja
filmskih umjetnika i član Udruženja dramskih umetnika Srbije. Prestolonaslednik Aleksandar
Karađorđević posthumno ga je odlikovao Kraljevskim ordenom dvoglavog belog orla prvog
stepena. Septembra 1997. dodijeljena mu je Počasna plaketa „Jugoslovenskog festivala
Mojkovačke filmske jeseni“ povodom 50. godišnjice jugoslovenskog igranog filma.

Borislav Pekić je preminuo 2. jula 1992. godine u Londonu. Sahranjen je u Aleji zaslužnih
građana u Beogradu.

„Najbolji način da čovjek gleda rđave drame je – život. Kad hoću da vidim dobru, ja onda odem
u pozorište i gledam – Umjetnost.“ Borislav Pekić

Drama: “Korešpodencija”

Epistularna komedija „Cincari ili Korešpodencija“ dramatizacija je jednog dijela ovog romana,
dijela koji obuhvata nekoliko mjeseci iz kraja 1847. i početka 1848. godine – kada je cincarska
porodica koju ovaj roman stvara i prati prestajala da bude gurbetski arumunski genos Njagovan i
počeo da se pretvara u značajnu trgovačko-čaršijsku srpsku firmu „Simeon Njegovan i sin“.
Dramatizovani odlomak, iako dio velike cijeline, autonoman je, da se percipirati i pratiti
nezavisno i dovoljan je sam sebi. 1

1
www.laguna.rs
www.wikipedia.org
5

DANILO KIŠ (1935-1989)

Danilo Kiš bio je srpski romanopisac, pisac pripovijetki, esejist i prevodilac. Rođen je 22.
februara 1935. godine u Subotici, a umro je 15. oktobra 1989. godine u Parizu. Bio je dopisni
član SANU. Jedan od najznačajnijih srpskih pisaca, Danilo Kiš, rođen je u Subotici u Kraljevini
Jugoslaviji (sada Srbija). Bio sin Eduarda Kiša (Mađar), jevrejskog željezničkog inspektora i
Milice (Dragićević), Crnogorke iz Cetinja. Živio je boemskim životom. Nastojao je da uvijek
bude svoj, ne težeći ideologijama. Nerijetko ga je proganjao osjećaj krivice da ne piše dovoljno,
iako su kolege bile drugačijeg mišljenja. Često je bio sa gitarom u ruci. Dominirao je u društvu.
Volio je vino i cigare. Bio je glasan i slatkorječiv. Ali je često oboljevao. Čak mu je odstranjeno
jedno plućno krilo. Svoje prve radove objavio je 1953. godine u časopisima i listovima, i to:
,,Oproštaj s majkom“, ,,Sjutra“ – Pjesma o Jevrejki, ,,Odjek iz djetinjstva“, ,,Susret s majkom u
jesen“, „Kraju mog djetinjstva“, ,,Crveni bik“. Kao student, objavljivao je eseje, pjesme,
pripovijetke i prevode sa mađarskog, francuskog i ruskog jezika. Napisao je i objavio ,,Bašta,
pepeo“ (1965. godine), ,,Rani jadi“ (1969. godine) i ,,Pješčanik“ (1972. godine) za dijelove ovog
romana poslužila su mu očeva pisma i istinite priče preživjelih logoraša. Kiš je obrazložio
značenje riječi ,,pješčanik“, kao naslova knjige. Rekao je da predstavlja pukotinu kroz koju se
ulazi u knjigu, ta pukotina je njena savršenost i hibridnost, metafora na pukotinu. Njegova
najpoznatija djela su ,,Grobnica Borisa Davidoviča“ i ,,Enciklopedija mrtvih“.,,Izabrana dela“-
proza u sedam knjiga, objavljena su 1987. godine u Beogradu i Sarajevu. Te godine je dobio
Sedmojulsku nagradu. Godine 1988. izabran je za dopisnog člana SANU i dobio je dve značajne
međunarodne književne nagrade: u Italiji ,,Premio letterario Tevere“ i u Nemačkoj ,,Preis des
Literaturmagazins“. Iste godine je dobio i ,,Avnojevu nagradu“.
6

Američki PEN dodijelio mu je 1989. godine nagradu ,,Bruno Schulz Prize“.Nakon nekoliko
mjeseci osjećaja slabosti, Kišu je u septembru 1989. dijagnostikovan metastazni karcinom pluća.
Umro je mjesec dana kasnije, u Parizu, 15. oktobra 1989. godine.2

Proza: “Bašta, pepeo”

Najpoznatiji roman Danila Kiša, veliko delo o detinjstvu i odrastanju. Uzbudljiva slika jednog
sveta data u moćnoj lirskoj svijetlosti i u suočenju s najvećim izazovima svog postojanja. U
romanu Bašta, pepeo radi se o metafori, o strahopoštovanju dijeteta prema ocu. Otac je uvek
veličina. To je skoro frojdovski problem: tokom izvjesnog perioda, otac predstavlja kralja u
odnosu na dete, on je omnipotentan. U romanu Bašta, pepeo hteo sam da razvijem tu metaforu sa
idejom da jednog dana još nešto napišem o ocu. Roman „Bašta, pepeo” ispripovjedan je u prvom
licu, iz perspektive dečaka Andreasa Sama. Oblikovan je kao niz slabo povezanih i nedorečenih
epizoda iz Samovog detinjstva tokom Drugog svetskog rata, sa posebnim osvrtom na odnos
dečaka prema ekscentričnom ocu Eduardu, koji je u isti mah predstavljen kao pjesnik, ludak,
genije, kukavica, prorok i mučenik. Kiš je, odbijajući da iznese moralni sud o Eduardovom
ponašanju, stvorio kompleksni lik zagonetnog i poluludog čovjeka elokvetnog jezika i
maštovitog uma, koga napušta razum i trezvenost u kriznim vrijemenima. U romanu su prisutne
dvije naizgled suprotne pripovedačke strategije: prva izrazito lirska, usmerena na unutrašnji
svijet junaka, njegove roditelje i sestru, dok je druga usmerena na stvari i predmete. Književni
kritičari su ovu drugu strategiju vezali za francuski „novi roman”, s tim da Kiš nije doslovno
preuzeo ovaj postupak, već mu se suprostavio oblikujući ga u skladu sa sopstvenim poetičkim
načelima. Tako usmerenost na predmete i detaljni opisi enterijera ne dovode do potčinjavanja i
„zatrpavanja” likova, već predstavljeni predmeti često imaju funkciju saopštavanja nečeg iz
emotivnog i intelektualnog života junaka. Veliki dio romaneskne priče je autobiografski
utemeljen na Kišovom životu. Pisac je u razgovoru istakao: U romanu „Bašta, pepeo” radi se o
metafori, o stahopoštovanju dijeteta prema ocu. Otac je uvek veličina. To je skoro frojdovski
problem: tokom izvesnog perioda, otac predstavlja kralja u odnosu na dijete, on je omnipotentan.
U romanu „Bašta, pepeo” hteo sam da razvijem tu metaforu sa idejom da jednog dana još nešto

2
www.wikipedia.org
7

napišem o ocu. Roman je preveden na nekoliko svijetskih jezika uključujući engleski, francuski,
njemački, mađarski i poljski jezik.