TURIZAM CRNE GORE

SADRŽAJ

UVOD......................................................................................................................

1.CRNA GORA..............................................................................................4

2.GEOGRAFSKI POLOŽAJ................................................................................5

3.REGIJE CRNE GORE.......................................................................................7

3.1. PRIMORSKA REGIJA..................................................................................7

3.1.1. BUDVA.......................................................................................................8

3.1.2.KOTOR........................................................................................................8

3.2. REGIJA SREDNJE CRNE GORE.............................................................9

3.2.1. CETINJE...................................................................................................10

3.3. PLANINSKO- DOLINSKA REGIJA.......................................................10

3.3.1. ŽABLJAK.................................................................................................11

3.3.2. BERANE...................................................................................................11

4. PRIVREDA...............................................................................................12

4.1. DEMOGRAFIJA.....................................................................................12

4.2. KULTURA...................................................................................................13
5.TURIZAM.................................................................................................14

6. STATISTIKA...........................................................................................16

7. CRNOGORSKA NACIONALNA KUHINJA...............................................17

8.ZAKLJUČAK..................................................................................................18

9.LITERATURA.................................................................................................19

2
 UVOD

Crna Gora je država republikanskog oblika vladavine u jugoistočnoj

Evropi. Nezavisnost je proglašena 3. juna 2006. godine istupanjem iz državne
zajednice sa Srbijom,tako da spada u red najmlađih evropskih država. GDP Crne
Gore iznosi 10.600$ (2008).Prema ustavu Crne Gore službeni jezik
je crnogorski, u službenoj upotrebi bosanski, srpski, albanski i hrvatski.

Po popisu stanovništva 2011. godine srpskim jezikom se koristi 42,88%,

crnogorskim 36,97%, bosanskim 5,33% i albanskim 5,27% ukupnog broja
popisanog stanovništva.Poznate turističke destinacije u Crnoj Gori su:

 Sveti Stefan - nekada ribarsko selo, danas grad-hotel

 Stari grad u Kotor - pod zaštitom Uneska
 Boka kotorska
 Budva
 Ulcinj i Ada Bojana
 Manastir Ostrog
 Lovćen - nacionalni park na kom se nalazi mauzolej Petra II Petrovića
Njegoša
 Cetinje - istorijska prijestonica Crne Gore
 Durmitor

Slika br.1.: Karta Crne Gore

3
1. CRNA GORA
1
Ime Crna Gora se na crnogorskim prostorima prvi put javlja 1296. godine u
povelji srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina iz dinastije Nemanjića. Ime
Crna Gora je vjerovatno izvedeno prema tome što su u srednjem vijeku Lovćen,
njegova predgorja i područja starocrnogorskih planina bili pokriveni gustim
šumama. Značenje imena leži u slovenskom toponimu za velike i guste gore ili
mrke šumovite predjele.

2
Crna Gora je država republikanskog oblika vladavine u jugoistočnoj Evropi.
Nezavisnost je proglašena 3. juna 2006. godine istupanjem iz državne zajednice
sa Srbijom, tako da spada u red najmlađih evropskih država. GDP Crne Gore
iznosi 10.600$ (2008). Po uređenju Crna Gora je građanska, demokratska,
ekološka i država socijalne pravde, zasnovana na vladavini prava. Zvanična
valuta u Crnoj Gori je Euro, a službeni jezik u Crnoj Gori je crnogorski jezik.
Ćirilično i latinično pismo su ravnopravni. U službenoj upotrebi su i bosanski,
srpski, albanski i hrvatski jezik.

Zastava Crne Gore je crvene boje, a oivičena je pozlaćenim okvirom, razmjere

1:2. U centru se nalazi grb kralja Crne Gore Nikole I Petrovića, no bez njegovih
inicijala: HI na njoj. Državnu zastavu je usvojio Parlament Republike Crne Gore
12. jula 2004.

Slika br.2.:Zastava Crne Gore Slika br.3.: Grb Crne Gore

1
https://sh.wikipedia.org/wiki/Crna_Gora
2
https://bs.wikipedia.org/wiki/Crna_Gora

4
Grb Crne Gore je isti kao grb Kralja Crne Gore Nikole I Petrovića, no bez
njegovih inicijala HI na njemu. Dvoglavi orao predstavlja grb Crnojevića -
crnogorske dinastije, lav u sredini grb srednjovjekovne porodice Balšić koji su
vladali teritorijama Crne Gore, a kruna i okolni simboli predstavljaju nekadašnju
Kraljevinu. Zlatni dvoglavi orao sa raširenim krilima u poletu, na glavama
okrenutim jedna od druge stoji zlatna kruna sa krstom, na grudima na plavoj
pozadini i zelenoj podlozi je zlatni lav u pokretu. Orao u kandžama drži dva
predmeta, simbole duhovne (skiptar, koji je zlatni sa krstom na vrhu) i svjetovne
vlasti (šara, ili kugla, plave boje sa zlatnim okovom i krstom na vrhu), jedan u
jednoj, drugi u drugoj kandži. Ovaj grb se radi na crvenoj pozadini.

2. GEOGRAFSKI POLOŽAJ

Crna Gora se prostire između 41º51' i 43º33' sjeverne geografske širine. Njena
najjužnija tačka nalazi se na ušću Bojane u Jadransko more, a najsjevernija na
obroncima planine Kovač, blizu Čajniča. Rastojanje između njih iznosi 193 km
vazdušne linije. Površina Crne Gore iznosi 13.812 km2. Geografski centar
nalazi se u području izvorišta rijeke Morače od kojeg ni jedan dio Crne Gore,
osim najjužnijeg dijela Ulcinjskog primorja, nije udaljen više od 90 km.

Crna Gora leži u jugozapadnom dijelu Balkanskog poluostrva i izlazi na

Jadransko more pa je ona balkanska i jadransko-mediteranska zemlja.
Željeznička pruga Beograd-Bar meridijanskim pravcem povezuje jadranski i
panonski basen, odnosno južnu i srednju Evropu.

5
 Slika br.4.: Karta Crne Gore

Kopnene granice Crne Gore duge su 614 km. Najduža je granica prema Bosni i
Hercegovini – 225 km, a najkraća prema Hrvatskoj na zapadu – 14 km. Na
jugoistoku Crna Gora se graniči sa Albanijom, a na sjeveroistoku sa Srbijom i na
istoku sa Kosovom. Crna Gora je prva zemlja, međunarodno priznata za
ekološku državu (1992). Sa svojom malom teritorijom, Crna Gora posjeduje čak
četiri nacionalna parka. Biogradsko jezero, Skadarsko jezero, Durmitor i
Lovćen, koji predstavljaju prijatnu simbiozu vodenih prostranstava i divljega
krša. U planu je i formiranje NP "Prokletije".

Najduža rijeka: Zeta duga 35 km

Najduža obala: Velika Plaža, Ulcinj - 13 km

Najviši vrh: Bobotov Kuk (Durmitor) - 2525 m

Najveće jezero: Skadarsko - 391 km2 (površina)

Najdublji kanjon: Tara - 1300 m

Najveći zaliv: Bokokotorski

6
Nacionalni parkovi: Durmitor - 390 km2, Lovćen - 64 km2, Biogradska gora -
54 km2, Skadarsko jezero - 400 km2

Mjesta s UNESCO-ovog spiska svjetske baštine: Durmitor i kanjon Tare, stari

grad Kotor i Kotorski zaliv

3. REGIJE CRNE GORE

3
Crna Gora je podjeljena na tri regije:

Primorsku, središnju i planinsko - dolinsku regiju.

3.1.PRIMORSKA REGIJA
Primorska regija se prostire od Krivošija na sjeveru do Ade Sv. Nikola na jugu.
Dugo toplo ljeto, blaga kratka zima odlikuje ovu regiju u kojoj prosječna
temperatura vazduha iznosi oko 18oC . Najpjeskovitije i najkvalitetnije plaže na
jadranu odlikuju crnogorsko primorje. Ukupna dužina plaža je oko 52 km, sa
oko 1.5 miliona m2. Osnovna privredna grana ove oblasti je prije svega turizam,
a zatim i pomorska privreda.

Veci gradovi primorske regije su :

- Herceg Novi

- Budva

- Bar

- Kotor

- Ulcinj

- Tivat

3
http://www.inmontenegro.com/crnagora/gradovi.php

7
3.1.1. BUDVA

Budva je primorski grad na Jadranskom moru u Crnoj Gori. Područje oko grada,
duž obale, poznato je i kao Budvanska rivijera. Rivijera je centar crnogorskog
turizma, poznata po pješčanim plažama i noćnom životu. Značajni turistički
objekti se nalaze unutar mletačkih zidina iz 15. vijeka, koje okružuje budvanski
Stari grad. U neposrednoj blizini Budve nalazi se turistički centar Bečići.

Budva je stara oko 2.500 godina i jedan je od najstarijih gradova na Jadranskom

moru. Grad ima oko 10.000 stanovnika i sjedište je opštine Budva, koja
uključuje naselja Bečići i Petrovac.

Slika broj 5.: Budva

3.1.2.KOTOR
4
Kotor je grad i opština na obali Bokokotorskog zaliva u Crnoj Gori. Grad ima
oko 1.333 stanovnika, a opština Kotor 23.000 stanovnika (2003).

Stara mediteranska kotorska luka, okružena impresivnim gradskim zidinama, je

vrlo dobro sačuvana i pod zaštitom je UNESKO-a, kao svjetska kulturna
baština. Između 1420-1797 Kotor je sa okolinom pripadao Veneciji pa je
venecijanski uticaj ostavio trag na gradskoj arhitekturi. Kotorski zaliv (Boka
Kotorska) jedan je od najdubljih i najdužih zaliva na Jadranskom moru pa se

4
https://sh.wikipedia.org/wiki/Kotor

8
često naziva najjužnijim fjordom Evrope. Litice Orjena i Lovćena koje
natkriljuju grad predstavljaju jedan od najveličanstevnijih predjela na
Mediteranu. Posljednjih godina sve je veći broj turista koje privlače kako
prirodna lepota Boke Kotorske tako i sam stari kotorski grad.

Slika broj 6.: Kotor

3.2. REGIJA SREDNJE CRNE GORE

Regija srednje Crne Gore je najjužniji dio kraške oblasti, a nalazi se između
Trebešnjice, Crnogorskog primorja, Skadarskog jezera i planine Golije, Vojnika,
Lukavice i Manganika. Prelaz između primorskih i kraških predjela čine dvije
najpoznatije crnogorske ravnice, Zetska i Bjelopavlička.

Ova regija predstavlja industrijsku zonu Crne Gore. Veći gradovi središnje
regije Crne Gore :

- Cetinje
- Danilovgrad
- Podgorica
- Nikšić

9
 3.2.1.CETINJE

Cetinje je istorijska i sadašnja prestonica Crne Gore (glavni grad Crne Gore je
Podgorica). Grad je smješten u istoimenom kraškom polju koje se nalazi u
južnom dijelu republike, podno planine Lovćen, na prosječnoj nadmorskoj visini
od 670 m. Grad broji 15.353 (opština 18.742) stanovnika (popis iz 2003).

Zbog svoje autentične arhitekture i velikog broja istorijskih građevina, relikvija,

manastira, crkvi i muzeja, ovaj grad je dobio naziv „grad-muzej“.

Slika broj 7.: Cetinje

3.3. PLANINSKO- DOLINSKA REGIJA

Planinsko - dolinska regija zahvata sjeverni, sjevernoistočni i centralni dio Crne

Gore. Na ovom prostoru Dinarske planine dostižu najvipu visinu koje su
ispresjecane mrežom riječnih dolina.

Pored veoma povoljnih uslova za razvoj planinskog i atraktivnog turizma u ovoj

regiji se nalaze i razna privredna i poljoprivredna bogatstva.

10
Veci gradovi planinsko-dolinske regije Crne Gore :

- Žabljak
- Berane
- Pljevlja
- Rožaje
- Kolašin
- Mojkovac
- Plav
- Bijelo Polje

3.3.1.ŽABLJAK
5
Žabljak je gradić, općinski centar i centar zimskog turizma u srcu Durmitorskog
kraja na sjeverozapadu Crne Gore. Grad Žabljak nalazi se na sjeverozapadu
Crne Gore, u središtu Durmitora. Grad je sa svojih 1456 metara nadmorske
visine najvisočije urbano naselje u jugoistočnoj Europi. Smješten je u podnožju
Durmitora i okružen je sa 23 planinska vrha od preko 2200 metara, 18
planinskih jezera i kanjonom rijeke Tare, najdubljim u Europi.

3.3.2.BERANE
6
Berane je gradsko naselje u istoimenoj opštini u Crnoj Gori. U srednjem veku
područje Berana je bilo poznato kao Budimlja. Bilo je od ekonomskog,
religioznog i političkog značaja u srpskoj zemlji Raškoj. U Beranama se nalazi
zadužbina Nemanjića Manastir Đurđevi stupovi (Crna Gora). Kao gradsko
naselje, formirano je u drugoj polovini devetnaestog veka ili tačnije 1862.
godine po zapovjedi turskog vojskovođe Husein-paše.

5
https://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDabljak_(Crna_Gora)
6
https://sh.wikipedia.org/wiki/Berane

11
Grad leži na reci Lim i nalazi se na sjeveroistoku republike. Broj stanovnika
prema popisu stanovništva iz 2003. godine je iznosio 11 776 što ga čini šestim
gradom po broju stanovnika u Crnoj Gori.

4. PRIVREDA

Najvažnija rudna bogastsva su rude boksita, željezne rude i uglja. Glavne

industrijske djelatnosti su prerada duhana, soli i aluminijuma. Od ukupne
površine Crne Gore (13.812 km²), poljoprivredno zemljište obuhvata 5.165 km².
Površina ukupnog obradivog zemljista je 1.899 km². Od poljoprivrednih kultura
gaje se žitarice, krompir, duvan, vinova loza, agrumi, masline i smokve.
Turizam je vrlo značajan za privredu Crne Gore.

4.1. DEMOGRAFIJA

Popis stanovništva je obavljen od 1. do 15. aprila 2011. godine u skladu s

međunarodnim preporukama Ovo je prvi popis na teritoriji Crne Gore od
ponovnog stjecanja neovisnosti 2006. godine. Prvi rezultati popisa su pokazali
da Crna Gora ima 625.266 stanovnika i 194.795 kućanstava. Konačni rezultati
su pokazali da je u Crnoj Gori bilo 620.029 stanovnika.

Broj Broj
Narod % Jezik %
stanovnika stanovnika

Crnogorci 278.865 44,98% Srpski 265.895 42,88

Srbi 178.110 28,73% Crnogorski 229.251 36,97

12
Bošnjaci 53.605 8,65% Bosanski 33.077 5,33

Albanci 30.439 4,91% Albanski 32.671 5,27

Neizjašnjeni 30.170 4,87% Broj glasača koji se nisu izjasnili 24.748 3,99

Muslimani 20.537 3,31% Srpsko-hrvatski 12.559 2,03

Romi 6.251 1,01% Romski 5.169 0,83

Hrvati 6.021 0,97%| Bošnjački 3.662 0,59

Ostali 3.358 0,54% Maternji jezik 3.318 0,54

Srbi-Crnogorci 2.103 0,34% Hrvatski 2.791 0,45

Kompletna tabela Kompletna tabela

Tabela br.1.: Tabelarni prikaz zastupljenosti naroda i jezika

4.2. KULTURA

Kultura Crne Gore je oblikovana raznovrsnošću uticaja kroz svoju istoriju.

Podgorica i Cetinje su najvažniji centri kulture i umjetnosti u državi. U Budvi se
svakog ljeta održava umjetnička manifestacija Budva-grad teatar.

Crna Gora ima brojne značajne kulturne i istorijske spomenike, uključujući

spomenike iz prereomanike, gotike i baroka. Crnogorsko primorje je poznato po
svojim vjerskim spomenicina, uključujući katedralu svetog Tripuna u Kotoru,
baziliku svetog Luke (staru više od 800 godina), crkvu Gospa od Škrpjela,
manastir Savinu i ostale. Crnogorski srednjovjekovni manastiri sadrže hiljade

13
kvadratnih metara fresaka. Najpoznatiji pravoslavni manastiri u Crnoj Gori su:
Cetinjski manastir, manastir Morača i manastir Ostrog.

5. TURIZAM
7
Crna Gora ima dobre uslove za razvoj svih vrsta turizma, pošto posjeduje lijepe
plaže, planinski region na sjeveru, bogatu kulturnu baštinu i dobro očuvanu
prirodnu sredinu. Crna Gora je bila poznato turističko odmaralište tokom 1980-
ih, ali je zbog ratova vođenih u okolnim država tokom 1990-ih njen imidž
turističke destinacije narušen. Crnogorski turizam nije počeo da se oporavlja do
početka 2000-ih, a od tada se znatno povećao broj turista i noćenja.

Skoro sve ekonomske aktivnosti Crne Gore usmjerene su na razvoj turizma.

Vlada Crne Gore je sebi za cilj postavila razvoj Crne Gore u elitnu turističku
destinaciju.

Poznate turističke destinacije u Crnoj Gori su:

 Sveti Stefan - nekada ribarsko selo, danas grad-hotel

 Stari grad u Kotor - pod zaštitom Uneska
 Boka kotorska
 Budva
 Ulcinj i Ada Bojana
 Manastir Ostrog
 Lovćen - nacionalni park na kom se nalazi mauzolej Petra II Petrovića
Njegoša
 Cetinje - istorijska prijestonica Crne Gore
 Durmitor

7
https://sh.wikipedia.org/wiki/Crna_Gora

14
8
Oblast turizma u Crnoj Gori u nadležnosti je Ministarstva održivog razvoja i
turizma. Turizam predstavlja najvažniju privrednu djelatnost u Crnoj Gori.

Crnu Goru na godišnjem nivou posjeti veliki broj turista. Taj broj je, prema
podacima Monstata, u 2013. godini bio impozantan: gotovo 1.5 miliona.

Iako je Crna Gora površinski mala zemlja (13.800 km2), karakterišu je pejzaži
istinske ljepote, vjerno opisani sloganom “Wild Beauty”, i raznolikosti koje se
teško mogu nadmašiti: visoke planine i duboki kanjoni, široke ravnice, brze
rijeke, Skadarsko jezero i slikovita obala smjenjuju jedni druge.

Vegetacija je bogata vrstama, zavisno od nadmorske visine. Kulturološki,

pojedina područja karakteriše spoj tri kulturna nasljeđa.

Crna Gora kao turistička destinacija može se podijeliti na šest klastera, koji se
međusobno razlikuju po karakteristikama predjela i kultura:

1. Strma, stjenovita obala od Luštice do Ulcinja, sa brojnim plažama

predstavlja centar turizma i primarnu destinaciju za turiste koji dolaze u
Crnu Goru.
2. Ulcinj, sa najdužom pješčanom plažom južnog Jadrana, Adom Bojanom i
Valdanosom, kao i bogatom istorijom, predstavlja veliki razvojni
potencijal crnogorske turističke privrede.
3. Bokokotorski zaliv, okružen planinama i jedinstven po svom istorijskom
značaju i kulturnom nasljeđu, jedinstven je na Mediteranu.
4. Prijestonica Cetinje i Skadarsko jezero, sa istorijskim značajem, kao i
raznolikošću flore i faune, od velike su važnosti za razvoj turizma.
5. Planinski predjeli Durmitora i Sinjajevine sa kanjonom Tare i
Nacionalnim parkom, predstavljaju izazov za turiste i u zimskom i u
ljetnjem periodu.

8
http://www.me/index.php/cg/ekonomija44/turizam

15
 6. Planinski predjeli Bjelasice, Komova i Prokletija sa dva nacionalna parka,
planinskim i vjerskim turizmom, predstavljaju kako prirodno, tako i
kulturno bogatstvo.

Primorje i planine, zbog međusobne blizine, doživljavaju se kao cjelina, što se

može okarakterisati kao glavna komparativna prednost Crne Gore u bogatoj
turističkoj ponudi među konkurencijom na ovom tržištu. Uz sve druge prednosti,
klima čini jedan od odlučujućih preduslova za uspješni razvoj turizma.

6.STATISTIKA
9
Prema podacima zavoda za statistiku Crne gore dolasci i noćenja turista za
januar 2016. godine su bili sljedeći:

 U Crnoj Gori u januaru 2016. godine, ostvareno je 20.197 dolazaka turista

što je za 3,1% više u odnosu na januar 2015. Broj ostvarenih noćenja od
84.784 viši je za 13,6% nego u istom mjesecu prošle godine. Od toga su
77,5% noćenja ostvarili strani, a 22,5% domaći turisti.
 U strukturi noćenja stranih turista, u januaru 2016. godine, najviše
noćenja ostvarili su turisti iz Rusije (23,2%), Srbije (20,4%), Bosne i
Hercegovine (12,0%), Albanije (11,4%), Kosova (4,3%), Italije (4,3%),
Hrvatske (4,0%), Ukrajine (3,8%). Turisti iz ostalih zemalja ostvarili su
16,6% noćenja.
 U strukturi noćenja po vrstama turističkih mjesta najviše noćenja
ostvareno je u primorskim mjestima (68,2%), planinskim mjestima
(14,7%), glavnom gradu (11,8%), ostalim turističkim mjestima i ostalim
mjestima.

9
http://monstat.org/cg/page.php?id=25&pageid=25

16
7. CRNOGORSKA NACIONALNA KUHINJA

Crnogorska kuhinja je rezultat geografskog položaja Crne Gore i njene duge

istorije, pošto se jela koja se služe na primorju razlikuju od jela u sjevernim
brdskim predelima.

Od crnogorskih jela poznata je njeguška pršuta. Poznate vrste vina iz Crne Gore
su vranac (crno vino) i krstač (bijelo vino).

Slika broj 8.: Tradicionalna jela cicvara i japraci

17
 8.ZAKLJUČAK

U ovom seminarskom radu pod nazivom „Turizam Crne Gore“ upoznao sam
vas sa geografskim položajem Crne gore, istorijom, kulturom i turističkim
destinacijama.

Turizam predstavlja najvažniju privrednu djelatnost u Crnoj Gori. Crnu Goru na

godišnjem nivou posjeti veliki broj turista. Taj broj je, prema podacima
Monstata, u 2013. godini bio impozantan gotovo 1.5 miliona. Turizam u Crnoj
Gori novu afirmaciju doživljava posljednjih godina, i praćen je nizom
infrastrukturnih projekata, koji Crnu Goru, u perspektivi, čine elitnom
turističkom destinacijom za turiste iz cijelog svijeta, prije svega iz regiona i
drugih evropskih zemalja, posebno zemalja članica Evropske unije.

Iako je Crna Gora površinski mala zemlja (13.800 km2), karakterišu je pejzaži
istinske ljepote, vjerno opisani sloganom “Wild Beauty”, i raznolikosti koje se
teško mogu nadmašiti: visoke planine i duboki kanjoni, široke ravnice, brze
rijeke, Skadarsko jezero i slikovita obala smjenjuju jedni druge.

Crna Gora je prva zemlja, međunarodno priznata za ekološku državu (1992). Sa

svojom malom teritorijom, Crna Gora posjeduje čak četiri nacionalna parka.
Biogradsko jezero, Skadarsko jezero, Durmitor i Lovćen, koji predstavljaju
prijatnu simbiozu vodenih prostranstava i divljega krša.

18
 9.LITERATURA

1. https://bs.wikipedia.org/wiki/Crna_Gora
2. http://www.me/index.php/cg/ekonomija44/turizam
3. http://www.visit-montenegro.com/sicg/tourism-bp.htm
4. http://www.apartmani-montenegro.com/index.php?vijest=16
5. https://sh.wikipedia.org/wiki/Kotor
6. http://monstat.org/cg/page.php?id=25&pageid=25
7. https://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%BDabljak_(Crna_Gora)
8. https://sh.wikipedia.org/wiki/Berane
9. http://www.inmontenegro.com/crnagora/gradovi.php

19
20