UNIVERZITET U SARAJEVU

POLJOPRIVREDNO-PREHRAMBENI FAKULTET SARAJEVO

DIPLOMSKI RAD
ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Mentor: Student:
Doc. dr. Mersija Delić

SARAJEVO, 2020.
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

SADRŽAJ

1. UVOD......................................................................................................................................3
2. CILJ I ZADATAK RADA.......................................................................................................4
3. ZNAČAJ VINOGRADARSTVA............................................................................................4
4. ISTORIJAT VINOGRADARSTVA........................................................................................5
5. VINOGRADARSTVO U BOSNI I HERCEGOVINI.............................................................6
6. NAČINI GAJENJA VINOVE LOZE......................................................................................7
7. PODIZANJE I NEGA VINOGRADA.....................................................................................9
8. ZELENE OPERACIJE U VINOGRADU..............................................................................10
9. REZIDBA...............................................................................................................................11
10. CILJEVI REZIDBE............................................................................................................12
11. FAKTORI KOJI UTIČU NA NAČIN REZIDBE..............................................................12
12. VRSTE REZIDBE..............................................................................................................13
13. REZIDBA NA ZELENO....................................................................................................14
14. PEHARASTI UZGOJ.........................................................................................................16
15. ROAJATSKA KORDUNICA............................................................................................17
16. GIJOV JEDNOGUBI UZGOJNI OBLIK ČOKOTA.........................................................18
17. SPLITSKI UZGOJNI OBLIK ČOKOTA..........................................................................21
18. MOZEROV UZGOJ...........................................................................................................22
19. KARLOVAČKI UZGOJ....................................................................................................23
20. ZELENE OPERACIJE U VINOGRADU..........................................................................25
21. KAKO PRAVILNO OBAVITI LETNJU REZIDBU VINOVE LOZE.............................27
22. ZAKLJUČAK.....................................................................................................................28
23. LITERATURA...................................................................................................................29

2
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

1. UVOD
Rezidba vinove loze je jedna od najvažnijih agrotehničkih mjera kojom se direktno utiče na
prinos i kvalitet grožđa. Izvodi se radi formiranja uzgojnog oblika čokota, radi regulisanja rasta,
razvoja i plodonošenja. Rezidba formiranja uzgojnog oblika čokota se obavlja prvih 3-8 godina.
Rezidba rasta, razvoja i plodonosenja se obavlja kontuirano tokom čitavog perioda iskorištavanja
vinograda.

Rezidba vinove loze na zeleno ili zelena rezidba vinove loze obavlja se u toku vegetacije i
predstavlja korekciju rezidbe na zrelo. Zadatak rezidbe vinove loze na zeleno je da pospeši
stvaranje stabla i rodnih čvorova u periodu podizanja vinograda. Zatim da koriguje – ispravi
greške učinjene pri izvođenju rezidbe na zrelo, i da uveća ili umanji prinos grožđa. Rezidbom na
zeleno se može bitno uticati na kvalitet grožđa.

Kod zelene rezidbe vinove loze postoje osnovne (lačenje, prekraćivanje lastara, prekraćivanje
zaperaka i defolijacija) i dopunske (prstenovanje lastara i lukova, proređivanje cvasti i cvetova,
proređivanje grozdova i bobica) mere zelene rezidbe.

Najvažniji ciljevi rezidbe vinove loze su sljedeći:

 čokotu se daje određeni uzgojni oblik i održava se u stanje koje omogućava primjenu svih
najsavremenijih agrotehničkih i ampelotehničkih mjera,
 reguliše se optimalan odnos između visine prinosa i kvaliteta grožđa,
 uspostavlja se optimalan odnos između broja lastara na čokotu i lisne površine, odnosno
broja cvasti ili grozdova, čime se utiče na visinu prinosa I kvalitet grožđa i
 ostvaruje se povoljan raspored lastara na čokotu čime se doprinosi boljem sazrijevanju
grožđa.

Nisko stablo i kratka rezidba primjenjuju se kod jače rodnih sorata i u rejonima u kojima se loza
štiti zagrtanjem od niskih zimskih temperatura, kao i na jako strmim terenima na kojima je
otežano korištenje mehanizacije.

Srednje visoko ili visoko stablo kao i mješovita ili duga rezidba primjenjuje se kod slabije rodnih
sorti , u rejonima gde nije potrebno zagrtanje kao mjera zaštite od niskih zimskih temperatura i
gdje se primjenjuje mehanizovana obrada i zaštita.

3
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

2. CILJ I ZADATAK RADA

Cilj ovog rada ejste da se opise i prikaze zelena rezidba vinove loze. Navedeni cilj rada biti će
ispunjen kroz sljedeće cjeline rada:

 Osnovne karakteristike vinove loze

 Biologija vinove loze (klasifikacija i biološke odlike familije Vitaceae)

3. ZNAČAJ VINOGRADARSTVA
Vinova loza se prvenstveno gaji radi proizvodnje grožđa. Za sok od grožđa se ne kaže bez
razloga da je "biljno mleko" ako se ima u vidu njegova velika hranljiva, dijetetska i lekovita
vrednost. Grožđe sadrži veliki broj za ljudski organizam vrlo važnih sastojaka. U zavisnosti od
sorte i stepena zrelosti u grožđu može biti od 10-30% šećera, uglavnom u obliku lako usvojivih
heksoza - fruktoze i glukoze. Energetska vrednost 1 kg grožđa je vrlo visoka i odgovara koliĉini
od oko 1,2 kg krompira, 1,1 kg mleka ili oko 0,5 kg mesa. Po značaju, drugi sastojak grožđa su
organske kiseline. Sa preko 90% u širi i vinu su zastupljene vinska i jabučna kiselina, a prisutne
su još i limunska, ćilibarna, oksalna, glukonska, glukuronska i druge. Bogatstvo mineralnog
kompleksa grožđa je za ljudski organizam značajan izvor K, Ca, Na, Mg, P, S, Fe, Cu, Mn, Al,
B, J i drugih elemenata neophodnih za izgradnju krvi, kostiju, nervnog sistema i sl. Grožđe
sadrži veliki broj vitamina (A,B,C,E,P i drugih) ali u manjim količinama. Od ostalih sastojaka, u
grožđu se nalaze azotne materije, aromatiĉne, bojene materije, tanini, polifenoli i dr. Dokazana
su lekovita svojstva supstanci iz grupe polifenola (rezveratroli), koje su skoncentrisane u
semenkama i pokoţici, najviše kod crnih sorti. Polifenoli su antioksidansi koji eliminišu štetne
supstance iz organizma, pomaţu organizmu u ekonomisanju vitaminom C, štite srce od infarkta,
usporavaju starenje ćelija, imaju antibakterijsko i antivirusno dejstvo. U svetu, naročito u
Francuskoj, upotreba polifenola iz grožđa je visoko komercijalizovana i u prodaji se mogu naći
kao dijetetski proizvodi u vidu kapsula ili u obliku kozmetiĉkih preparata. U narodnoj medicini
od davnina su poznata lekovita svojstva grožđa, listova vinove loze i rakije komovice.

4
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

4. ISTORIJAT VINOGRADARSTVA
Divlje forme vinove loze su starije od samog čoveka. Ovo su potvrdili fosilni ostaci iz davnih
geoloških perioda. Prva fosilna loza, slična današnjoj, nađena je u fosilima iz paleozoika.
Uvođenje loze u kulturu je prvo počelo u rejonima između Crnog, Kaspijskog i Sredozemnog
mora (pre 7000-9000 godina a moţda i mnogo ranije). Odatle se loza širila u tri pravca: - prema
istoku do Indije; - prema jugu do Palestine i Egipta - prema zapadu do Balkanskog poluostrva i
na dalje. O tome gde se započelo prvo gajenje vinove loze postoje mnoge teorije (Kuljančić,
2007; Milosavljević, 2012). Tračani i Grci su prvi otpoĉeli sa gajenjem vinove loze na
Balkanskom poluostrvu. Vinova loza je dospevala iz Male Azije preko crnomorskih pristaništa i
dolinom reke Marice. Veruje se da se odatle proširila sve do centralne Evrope. Rimljani su bili
dobri vinogradari i vinari. Ostavili su bogatu literaturu iz ove oblasti. U I veku nove ere rimski
car Domicijan je u cilju oĉuvanja vinograda na Apeninskom poluostrvu naredio da se iskrči
polovina vinograda u Francuskoj i Španiji a u ostalim delovima Rimskog carstva je zabranio
sadnju vinograda. U III veku nove ere rimski car Probus (276-282) je ukinuo ovu naredbu o
zabrani gajenja vinove loze i tako omogućio da se prošire površine pod vinovom lozom u Galiji i
Španiji. Kultura vinove loze u našoj zemlji je veoma stara. Moguće je da se najstarije
vinogradarstvo razvilo u istočnom i jugoistočnom delu naše zemlje gde su živeli Tračani.
Rimljani su proširili i unapredili vinogradarstvo. Ima pisanih podataka da je u vreme vladavine
cara Probusa zasačen prvi vinograd u Fruškoj Gori na brežuljku Glavica kod sela Šuljam.
Sloveni su zatekli vinovu lozu na teritoriji Balkana i prihvatili njeno gajenje.1

1
Avramov, L.(1991): Vinogradarstvo. Beograd

5
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 1. Areal gajenja vinove loze u svetu

5. VINOGRADARSTVO U BOSNI I HERCEGOVINI

Kada i gdje se pojavilo vino kao napitak postoji više teorija, ali povijesni izvori kažu da je vino
pratilac čovjeka od početka ljudske civilizacije. Znano je da je na naše prostore došlo preko Grka
i Rimljana i ima tradiciju od dva tisućljeća. Dolinama rijeka vinova loza širila se po Hercegovini
i Bosni, pa je u vrijeme srednjovjekovne bosanske države vinova loza bila važan dio
gospodarstva i društvenog života na cijelom prostoru današnje Bosne i Hercegovine, o čemu
svjedoče brojni materijalni dokazi. No u vrijeme osmanlijske vlasti vinogradarstvo u Bosni, zbog
više razloga stagnira i postupno nestaje, dok se u Hercegovini održalo. Kao i sve druge
gospodarske djelatnosti, vinogradarstvo i vinarstvo u Bosni i Hercegovini u vrijeme osmanlijske
vlasti bili su na niskoj tehnološkoj razini. Tek nakon austrougarske okupacije počinje nova era
bosanskohercegovačkog vinogradarstva i vinarstva, kako u tehnološkom, tako i organizacijskom
pogledu.

Vinogradarstvo je za Hercegovinu iznimno značajna privredna grana. Od ove poljoprivredne

djelatnosti kao osnova razvila se i prerađivačka industrija, vinarstvo i ugostiteljstvo. U

6
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Hercegovini od ove djelatnosti živi više od 100.000 stanovnika. No obilježje vinogradarsko-

vinarske proizvodnje u BiH jest njena regionalnost. Naime, od dva klimatska i po svojstvima
zemljišta potpuno različita područja, vinogradarske regije Hercegovine i potencijalne
vinogradarske regije Sjeverna Bosna, vinogradarstvo je razvijeno poglavito u Hercegovini, pa su
površine pod vinogradima Hercegovine, u stvari i vinogradarske površine Bosne i Hercegovine.
To bi svakako trebalo mijenjati i vinogradarstvo razvijati na područjima Bosne gdje za to postoje
pogodni uvjeti. A potencijalnih i neiskorištenih površina za uzgoj vinove loze ima u obje regije,
posebno u Bosni. Na relativno velikom prostranstvu i znatnim obradivim površinama kojima
raspolaže (oko 521.700 ha), Bosna i Hercegovina ima veoma skroman fond vinogradarskih
površina, koje su se od 1990. god. do danas smanjile s oko 5.800 ha na 3.500-3.800 ha ili svega
0,75% ukupnih obradivih površina. To je nedopustivo malo i nadajmo se da će se današnje
površine do ulaska BiH u EU barem udvostručiti.

6. NAČINI GAJENJA VINOVE LOZE

Način gajenja vinove loze se menjao kroz istoriju. Opšti društveni razvoj je imao svoga odraza i
na razvoj vinogaradarstva. Sa promenama društvenog sistema dolazilo je i do promena u načinu
gajenja vinove loze. Drugim rečima pojedini načini gajenja nose karakteristike feudalnog,
kapitalistiĉkog i socijalističkog društva. Većina stručnih pisaca međutim, ne deli istorijske
promene u vinogradarstvu na ovaj naĉin, nego ih vezuje za neke druge značajne događaje. Jedan
takav prelomni događaj za vinogradarstvo je bila pojava filoksere u Evropi. U toku nekoliko
decenija ova štetočina je uništila skoro sve vinograde u Evropi. Druge prekretnice u
vinogradarstvu, posebno na prostorima istočne Evrope su usledile nakon II svjetskog rata, a
zatim i nakon pada komunizma, kada je zajedno sa promenom društvenog sistema došlo do
suštinskih promena u poljoprivredi. Kao posledica ovih događaja mogle bi se definisati četiri
karakteristične faze u razvoju vinogradarstva kod nas: 42 I faza, vreme pre 1875. godine,
(predfilokserni period); II faza, period od kraja XIX do sredine XX vijka; III faza, period posle II
svetskog rata do pada komunizma i IV faza poslednje dve decenije. Navedene godine naravno ne
zaključuju pojedine periode, između ostalog i zbog dugogodišnjeg karaktera vinograda, tako da

7
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

se periodi preklapaju, odnosno prethodni period se prenosi u naredni. Danas, u drugoj deceniji
XXI veka, još uvek se mogu naći vinogradi uz kolac, koji su karakteristični za period koji je
karakterističan za prvu polovinu XX vijeka (II faza).2

Slika 2. Čokoti Skadarke na uzgoju bez potpore

2
Cindrić, P. (1984): Otpornost vinove loze prema niskim temperaturama. Fiziologija vinove loze. SANU. Str.147-
174. Beograd,

8
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 3. Čokoti Slankamenke na uzgoju uz pritku

7. PODIZANJE I NEGA VINOGRADA

Priprema zemljišta za podizanje vinograda Pre sadnje dugogodišnjih zasada potrebno je obaviti
opsežne pripreme zemljišta: popravku plodnosti zemljišta, rigolovanje i dezinsekciju zemljišta.
Regulacioni radovi pre podizanja vinograda Krčenje i čišćenje terena se obavlja na zemljištima
gde su već postojali višegodišnji zasadi ili na kamenitom zemljištu sa većim komadima stena.
Tada se specijalnim mašinama vade stara stabla, panjevi a stene razbijaju i drobe u sitnije
frakcije. Na tako očišćenom zemljištu ne podiže se odmah novi vinograd, već se dve do tri
godine gaje ratarske kulture. Njihovom obradom se iz zemljišta povade i izbace zaostali delovi
od krčenja starog zasada a istovremeno se poveća i plodnost zemljišta za budući vinograd. Ako
je potrebno obavi se i ravnanje terena pri čemu se koriste mašine kao što su na primer buldozeri,
grejderi i druge. Popravka plodnosti zemljišta - Cilj je da se pre sadnje unese velika količina
organskih i mineralnih đubriva u zemljište, odnosno da mu se plodnost popravi tako da bi se
mogli duži niz godina postizati visoki prinosi. Zove se i meliorativno đubrenje. Prilikom

9
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

pripreme zemljišta za sadnju se pruţa jedinstvena prilika da se đubrivo unese na odgovarajuću

dubinu gde će se razvijati korenov sistem. Dobro meliorativno đubrenje obezbeđuje snažan
razvoj mladih čokota i jednu višegodišnju rezervu. Vrši se na bazi agrohemijskih i pedoloških
analiza u saglasnosti sa osobinama zemljišta. Uglavnom se vrši povišavanje sadržaja humusa i
sadržaja fosfora i kalijuma, hraniva koja su slabo rastvorljiva i malo pokretljiva u zemljištu.3

8. ZELENE OPERACIJE U VINOGRADU

Pod zelenim operacijama u vinogradu podrazumevaju se sve mere koje se izvode na čokotima
tokom vegetacije a to su: lačenje (uklanjanje suvišnih lastara), prekraćivanje lastara (zalamanje),
prekraćivanje i uklanjanje zaperaka, prstenovanje loze, proređivanje cvasti, grozdova i bobica i
defolijacija (uklanjanje listova). Lačenjem se uklanjaju suvišni zeljasti lastarići sa čokota. Ova
mera se izvodi poĉetkom vegetacije dok su lastari još mali (nekoliko cm dužine), lako se
očenjuju i ne ostaju velike rane na čokotu. Obavlja se ruĉno a može i mašinski. Uklanjaju se
lastari sa stabla, glave čokota, sa krakova i kordunica i lastari izbili iz suočica zimskih okaca.
Tom merom se umanjuju negativni efekti samozasenjivanja, postiţe se optimalna fotosintetička
aktivnost listova, obezbeđuje dobra provetrenost špalira i smanjuje rizik od napada gljivičnih
bolesti i štetočina. Laĉenje se izvodi nekoliko puta u toku vegetacije. Tokom vegetacije lastari se
usmeravaju na gore i provlaĉe između udvojenih žica. Kada prerastu poslednji (najviši) nivo žica
a pre početka njihovog savijanja na dole potrebno ih je prekraćivati. Prekraćivanje (zalamanje)
lastara je mera koja se izvodi nekoliko puta u toku vegetacije sa ciljem da se spreči zagušivanje
špalira i nepotrebna potrošnja hranljivih materija. Prekraćivanje se obavlja na 30-40 cm iznad
poslednjeg nivoa žica čime se obezbuđuje dovoljan broj listova na lastarima. Za normalno
sazrevanje grožđa i lastara i dobar kvalitet, potrebno je od 10-12 zdravih listova iznad poslednjeg
grozda na lastaru. Zalamanje se izvodi 2-4 puta u zavisnosti od uslova u toku vegetacije. Može se
izvoditi ručno i mašnski. Prekraćivanje i uklanjanje zaperaka (lastara drugog reda) je takođe
značajna mera kojom se sprečava zagušenje špalira. Tokom vegetacije uklanjaju se svi zaperci u
zoni grozdova a iznad te zone se prekraćuju na 2-4 lista. Ostavljeni listovi na zapercima su
fotosintetiĉki aktivniji u odnosu na donje listove glavnih lastara čime se obezbeđuje bolje

3
Korać Nada, Cindrić P., Medić Mira, Paprić Đ., Kuljanĉić I. (2005b): Nove domaće sorte vinove loze otporne na
mraz i gljiviĉne bolesti. Zbornik saţetaka sa nauĉnostruĉnog savjetovanja agronoma Republike Srpske.

10
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

sazrevanje grožđa i lastara. Prstenovanje spada u dopunske ili specijalne mere koje se praktikuju
u proizvodnji stonog grožđa a posebno kod besemenih sorti u cilju dobijanja krupnijih bobica i
ranijeg sazrevanja grožđa. Izvodi se specijalnim makazama na lukovima ili stablu čokota tako što
se uklanjaju kora i floem u vidu prstena širine 2-5 mm, to jest ĉokot se povređuje. Time se
sprečava da hranljive materije stvorene u lastarima iznad mesta prstenovanja odlaze u druge
delove čokota. Na taj naĉin se ubrzava porast i sazrevanje bobica u grozdovima iznad
prstenovanog dela. Treba biti vrlo obazriv u izvođenju ove mere jer štete mogu biti veće od
koristi naroĉito ako se ova mera izvodi kasnije. Krajnji rok je do dve nedelje po precvetavanju
loze. Proređivanje cvasti, grozdova i bobica takođe spada u specijalne mere kojima se postiţe
bolji kvalitet naročito u proizvodnji stonog grožđa. Kod stonih sorti se preporučuje uklanjanje
svake treće cvasti na lastaru. Defolijacija je mera zelene rezidbe koja podrazumeva uklanjanje
listova sa lastara. Vreme izvođenja i količina uklonjenog lišća zavise od cilja koji se želi
ostvariti. Najčešće se ova mera primenjuje kada su godine hladne i vlaţne. Uklanjanjem nekoliko
donjih listova sa lastara, u vreme sazrevanja grožđa, obezbeđuje se bolje sazrevanje grožđa i
provetravanje špalira čime se smanjuje rizik od napada truleži na grožđu. Ova operacija zahteva
stručnost i iskustvo i ne treba je obavljati po svaku cenu i samoinicijativno.

9. REZIDBA
Rezidba vinove loze je agrotehnička mera kojom se delimično ili potpuno odbaciju pojedini zreli
i zeleni delovi čokota. Rezidbom se formira i održava uzgojni oblik čokota. Cilj rezidbe je da se
zreli i zeleni nadzemni delovi čokota što bolje rasporede u prostoru čime se postiže optimalno
osunčavanje, provetravanje, dobra fotosintetska aktivnost a time i dobar i kvalitetan rod. Rezidba
se izvodi tokom forimaranja uzgojnog oblika čokota i traje nekoliko godina (4-5). Nakon
završenog formiranja uzgojnog oblika rezidba se izvodi svake godine na isti način u cilju
održavanja uzgojnog oblika i dobijanja redovnih prinosa dobrog kvaliteta. Prema vremenu
izvođenja rezidba može biti:

 zrela koja se izvodi u periodu mirovanja loze

 zelena rezidba (letnja) koja se izvodi u toku vegetacije.

11
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Rezidba se može izvoditi ručno i mašinski što zavisi od površine vinograda i dužine rodnih
elemenata na čokotu. Ako se ostavljaju dugi rodni elementi (lukovi) rezidba je isključivo ručna.
Rezidba je sortno specifična, što znači da se svaka sorta treba rezati na svoj način (Kuljančić,
2007).4

10.CILJEVI REZIDBE
Da se obezbijedi najbolji raspored lastara na čokotu, u cilju stvaranja povoljnih uslova za
plodonošenje te sazrijevanje grožđa i lastara. Ostavlja se samo određen broj rodnih okaca čime
se reguliše visina i kvalitet prinosa, a pospješuje dobar porast i sazrijevanje lastara. Uspostavlja
se najbolji odnos lisne povrsine i broja grozdova sa ciljem dobijanja visokog i kvalitetnog
prinosa.

Rezidnom se vrši regeneracija stabala i zaustavlja njihovo brzo starenje, čime se produžava
rentabilnost iskorištavnja čokota. Odbacuju se bolesni, stari i nepotrebni dijelovi čokota, te se na
taj način produžava vijek rentabilnog iskorištavanja vinove loze. Uklanjanje suhih i ogoljenih
dijelova stabla, kao i dijelova koji su oštećeni pod dejstvom grada, jakih mrazeva i mehaničkih
povreda od mašina.

11.FAKTORI KOJI UTIČU NA NAČIN REZIDBE

Za pravilno orezivanje potreno je poznavati neke osnovne faktore koji utiču na rodnost okaca.
Poznavanjem glavnih činilaca rodnosti opredjeljujemo se i za odgovarajući način orezivanja
vinove loze. Na rodnost okaca najveći uticaj imaju;

 sorta
 položaj okaca na lastaru,
 zrelost lastara i prisustvo vlage u zemljištu

4
VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO” Prof. dr Nada Korać, Prof. dr Petar Cindrić, Doc. dr Mira Medić, Doc. dr
Dragoslav Ivanišević Novi Sad 2016 god.

12
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Prema rodnosti, sorte vinove loze se svrstavaju u tri grupe; slabo rodne, srednje rodne i vrlo
rodne sorte.

Rodnost sorti zavisi od mogućnosti obrazovanja rodnih okaca.

Kod pojedinih sorti prva 3-4 okca su rodna (prokupac, kardinal etc) te takve treba orezivati na
kratko, dok kod drugih sorti (merlo, k. frank, k. sovinjon etc) prva 3-4 okca nisu rodna te takve
treba orezivati na dugo.

Stvaranje što manjeg broja i što manjih rana pri rezidbi kako bi brže zarasle. Rez mora biti
potpuno gladak a tkiva ne smiju biti oštećenja. Pri rezidbi lastara rez treba izvršiti na 1,5-2 cm
iznad najvišeg okca i to koso sa suprotne strane okca da voda koja se stvara suzenjem ne curi na
okce.

12.VRSTE REZIDBE
Rezidba na zrelo - obavlja se u periodu mirovanja

Rezidba na zeleno – obavlja se tokom perioda vegetacije

Rezidba na zrelo

Nakon stupanja čokota u punu rodnost, svake godine se obavlja osnovna zrela rezidba.

Za rezidbu su najznačajniji jednogodišnji zreli lastari, jer se na njima nalaze zimska okca kao
osnovni nosioci rodnosti. Zimska okca se formiraju jedne godine, a preko njih se ostvaruje
prinos naredne godine.

Lastari koji se formiraju iz visegodišnjeg dijela čokota su po pravilu nerodni, te se odstranjuju u

potpunosti ili koriste za obnovu zastarjelog ili oštećenog dijela čokota. U zavisnosti od bioloških
osobina sorte, uzgojnog oblika i potrebnog stepena opterećenja čokota rodnim okcima,
primenjuje se kratka, duga ili mješovita rezidba.

 Kratka rezidba; reznik ( 1 okce), kondir (kratki 1-3, dugi 4-5 okaca)
 Duga rezidba; na luk ( kratki 6-8, dugi 8-14 okaca)

13
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Mješovita rezidba je kombinacija kondira i luka gdje luk služi za prinos roda, a kondir
obezbjeđuje rodne lastare za narednu godinu. Vrijeme, način i alat za rezidbu. Rezidba vinove
loze se može raditi tokom cijelog perioda mirovanja, od perioda kad opadne lišće i sazriju lastari
pa do kretanja vegetacije u proljeće.

Najprije se orezuju najotpornije sorte prema mrazevima, kao i zasadi na uzvišenjima na kojima
su mrazevi slabijeg intenziteta. Manje otporne sorte na mrazeve je bolje orezivati u proljeće pred
kretanje vegetacije. Pravilna primjena kratke, mješovite i duge rezidbe moguća je samo kada se
rezidba obavlja ručno, korištenjem mehaničkih, pneumatskih ili električnih makaza.

Stariji, debeli dijelovi stabla se odsijecaju sa testericama, pri čemu se vodi računa da se što manje
povređuje skelet čokota, odnosno da se prave što manje rane. Nakon rezidbe, vrši se popravka
potpore, zatezanje žice, i vezivanje loze.

13.REZIDBA NA ZELENO
Obavlja se tokom vegetacije i podrazumjeva intervencije na zelenim dijelovima čokota.

Ovom rezidbom se često vrši korekcija rezidbe na zrelo. Osnovni cilj je regulacija vegetativnog
potencijala čokota te prinosa i kvalitete grožđa, kao i održavanje pojedinih oblika čokota. Većina
mjera se izvodi ručno. Zelenom rezidbom su obuhvaćene sledeće mjere; 5

 Uklanjanje okaca – očenje

 Uklanjanje suvišnjih lastara – lačenje

Očenje- se najčešće vrši u mladim vinogradima radi formiranja uzgojnog oblika. Rane brzo
zarastaju i ne ostavljaju ožiljke niti ima gubitka hranjivih materija. Obavlja se ručno.

Lačenje- mjera zelene rezidbe kojom se početkom vegetacije otklanjaju nepotrebni lastari; ima
za cilj da se omogući pravilan raspored lastara; da se smanji trošenje hranljivih materija; stvaraju
se povoljni uslovi za sazrijevanje grožđa i lastara; smanjuju uslovi za razvoj plamenjače,
truležnice i dr.; u našim uslovima obavlja tokom maja mjeseca.
5
VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO” Prof. dr Nada Korać, Prof. dr Petar Cindrić, Doc. dr Mira Medić, Doc. dr
Dragoslav Ivanišević Novi Sad 2016 god.

14
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Lačenje ne treba rano obaviti, već sačekati da se razlikuju rodni od nerodnih lastara;
blagovremeno lačenje se lako obavlja rukom pa je potrebno malo radne snage; ako lastari
očvrsnu veći je gubitak hranljivih materija; veći je utrošak radne snage, jer se ono izvodi
makazama; stvaraju se veće rane, koje sporije zarastaju; lačenje se izvodi kada lastari dostignu
dužinu od 15 – 35 cm.

Pri lačenju treba otkloniti slijedeće lastare:

Biološki suvišni lastari, radi uspostavljanja ravnoteže između rodnog i vegetacionog potencijala;
sa krakova i rodnih čvorova uklanjaju se nepotrebni lastari; uklanja se i manji broj rodnih lastara
koji su slabo razvijeni; uklanjaju se rodni lastari, ako je čokot preopterećen rodom, zbog
nepravilno izvedene rezidbe na zrelo; lačenje je veoma stručan posao i treba da ga izvodi stručna
radna snaga.

Zalamanje lastara

Poslije lačenja mjera koja se najčešće primjenjuje; obavezna je pri gajenju vinove loze uz kolac;
zalamanje se omogućava kada lastari pređu visinu naslona; zalamanje omogućava nesmetan rad
mašina; daje se više svjetlosti lišću i grožđu; omogućava se bolje i brže sazrijevanje grožđa; u
našim uslovima obavlja se krajem jula.

Zalamanje zaperaka

Pojava većeg broja zaperaka je posljedica poremećene korelacije između nadzemnog i

podzemnog dijela čokota; zaperci troše veliku količinu hranljivih materija pa treba zaustaviti
njihov porast; zalamanje zaperaka se obavlja u drugoj polovini ljeta; zalamanje se obavlja ručno,
makazama ili nožem.

Prstenovanje

Prstenovanjem se zaustavlja kretanje organskih materija ispod prstenovanog dijela (10-20 dana)
dok se kora opet ne spoji; uklanja se kora debljine 3-5 mm; prstenovanje se obavlja preko članka
ispod najniže cvasti ili grozda; prstenovanjem se poboljšava oplodnja, brži razvoj zelene bobice i
brže sazrijevanje grožđa i ljepši izgled bobice. Prstenovanje ima poseban efekat kod stonih sorti i
besjemenih. Efekti su vezani za povećanje prinosa i do 50%, ranije sazrijevanje grožđa 5-12 dana
Prstenovanje se izvodi posebnim makazama napravljenim za ovu namjenu. Nepravilnim

15
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

pristupanjem može se poremetiti korelacija između korijena i nadzemnih dijelova čokota.

Prstenovanje se ne primjenjuje kod slabo bujnih sorti i gdje nema navodnjavanja.6

Uklanjanje cvasti, grozdova i bobica

Ima za cilj dobijanje boljeg kvaliteta grožđa, prvenstveno stonog; otklanjaju se zbijene cvasti i
grozdovi; grozdovi su krupniji, ujednačeniji i rijetko rehuljavi; bobice su krupnije, ujednačenije
sa izraženim pepeljkom i okusom; obavlja se 10-15 dana poslije cvjetanja, ručno, makazama ili
nožem; odsjecaju se vrhovi cvasti ili grozdovi, jer su bobice na tom dijelu često sitne; prorjeđuju
se bobice u gustom sklopu; treba obaviti pažljivo da se ne povrijede.

Uklanjanje lišća - defolijacija

Obavlja se radi boljeg provjetravanja i boljeg sazrijevanja grožđa; primjenjuje se u hladnijim

područjima gdje ima manje sunčeve svijetlosti tokom vegetacije; u južnim područjima
defolijacija bi imala suprotan efekat (na kamenitim i šljunkovitim zemljištima); uklanjanje lišća
se obavlja prije šarka i 20-25 dana prije berbe grožđa; lišće se uklanja ručno, a posljednjih
godina koriste se i hemijska sredstva.

14.PEHARASTI UZGOJ
Ovo je vrlo stari uzgojni oblik koji je u prošlosti bio najrasprostranjeniji u Srbiji a i danas se
može naći u starim zasadima autohtonih sorti pod nazivom »župski način rezidbe«. Na jugu
Francuske u Španiji i Portugaliji ovaj uzgojni oblik je zastupljen na velikim površinama. Na
Francuskom se zove »en gobelet« (u obliku pehara). Na vrhu stabla formiraju se 3-4 kraka
raspoređenih u obliku pehara a na vrhu svakog od njih se rezidbom ostavlja po jedan kondir sa
po dva okca. Uz čokot se postavlja pritka.

6
Avramov, L.(1991): Vinogradarstvo. Beograd

16
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 4. Peharasti uzgojni oblik

15.ROAJATSKA KORDUNICA
Ovaj uzgojni oblik je razražen krajem XIX veka u Francuskoj na sorti Šasla u jednoj
poljoprivrednoj školi koja je nosila ime Royat, po kojoj ovaj uzgoj nosi ime. Sa vertikalnog
stabla visine 30-60 cm se u jednom pravcu vodoravno pruţa kordunica na kojoj se rezidba vrši po
principu kondir na kondir. Karakteristično je vrlo ograniĉeno opterećenje čokota okcima. Može
da se primenjuje na sortama koje imaju rodna donja okca. Rastojanje između redova je oko
1,5 m, ponekad i veće, a rastojanje između čokota u redu 0,8-1,5 m. Visina špalira retko kada
prelazi 150 cm, a često je i manja.7

7
VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO” Prof. dr Nada Korać, Prof. dr Petar Cindrić, Doc. dr Mira Medić, Doc. dr
Dragoslav Ivanišević Novi Sad 2016 god.

17
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 5. Roajatska kordunica

16.GIJOV JEDNOGUBI UZGOJNI OBLIK ČOKOTA

Oblik čokota sa vertikalnim stablom visine 25-30 cm, koje se završava okruglastom glavom na
kojoj se primenjuje mešovita rezidba (luk i kondir), zahteva gajenje vinove loze u špaliru. Za
ovaj način gajenja i rezidbe razmak između redova u špaliru se kreće od 1,5-2 m, a čokot od
ćokota u redu od 1.1,2 m. Drveni, betonski ili gvozdeni stubovi se postavljaju na 8-12 m jedan
od drugog u redu, a nose 3-4 reda žice(1 red-jednostruka; 2,3 i 4- dvostruka žica )Ako se čokoti
zimi ne zagrću, visina stabla za ovaj uzgojni oblik čokota, može biti i viša od 30 cm, ali nikad ne
prelazi 60 cm.

Formiranje osnovnog oblika čokota

18
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

1. Formiranje oblika u prvoj godini

U jesen prve godine, najrazvijeniji lastar na čokotu treba orezati na 1-2 vidljiva okca, a ostali
lastari se uklone.

2. Formiranje oblika u drugoj godini

U toku vegetacije druge godine na čokotu treba odnegovati samo 2 lastara. Ako se pojavi više
lastara, lačenjem ih treba ukloniti. U jesen druge godine razvijeniji i po položaju na čokotu
povoljniji lastar treba orezati u visini prve žice, tj. gde se želi formirati glava čokota. Drugi lastar
se odbacuje do osnove, jer je on služio samo kao rezerva.

3. Formiranje oblika u trećoj godini

U proleće treće godine, kada loza krene i okca počnu da se otvaraju, na ostavljenom vertikalnom
lastaru u visini prve žice (20-40 cm) treba ostaviti samo 2 okca koja će se razviti u 2 snažna
lastara. Ostala okca i lastare ispod ova dva vršna okca-lastara treba lačenjem na vreme
otkloniti.*Nije poželjno da se sa lačenjem kasni i dozvoli razvijanje donjih okaca u očvrsle
lastare, pa tek onda izvršiti njihovo lačenje uz moguće posledice.

4. Formiranje oblika u četvrtoj godini

U jesen treće ili u proleće četvrte godine, rezidba se obavlja na taj način što se po položaju viši
lastar oreže na luk od 6-10 okaca, a po položaju niži lastar na kratak kondir sa 2 okca. Ovako
obavljena rezidba je znak da je formiran osnovni oblik čokota.

19
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 6. Gijov uzgoj

Nedostatak Gijove rezidbe (velika rana na prošlogodišnjem drvetu) ublažen je Gijo-pusarevim

uzgojnim oblikom čokota. Na jednom od krakova prilikom rezidbe ostavlja se luk i kratak
kondir, a na drugom samo duži kondir sa 3-5 okaca. U narednoj godini krak koji je nosio luk i
kondir nosiće samo kondir sa 3-5 okaca, a krak sa dugim kondirom biće orezan tako da nosi luk i
kratak kondir. Prenošenjem luka svake godine na dugi krak čokota ublažavaju se posledice
rezidbe, pravilnije se opterećuju krakovi i njihovo izduživanje je sporije. Rodnost čokota se
takođe povećava s obzirom na povećano opterećenje okcima.* čokotima za ovaj uzgojni oblik
odgovara isti način sađenja kao i za Gijov-jednogubi oblik čokota, tj. 1,5-2 m između redova, a
1.1,2 m u redu.8

Ako se u jesen prve godine na čokotu raspolaže samo jednim lastarom, treba ga orezati na 2
vidljiva okca, a ako se raspolaže sa dva lastara, svaki od njih treba orezati na jedno okce. Ovaj
način rezidbe se primenjuje kada se formira nisko stablo čokota. Za srednje visoko stablo čokota,

8
VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO” Prof. dr Nada Korać, Prof. dr Petar Cindrić, Doc. dr Mira Medić, Doc. dr
Dragoslav Ivanišević Novi Sad 2016 god.

20
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

u prvoj godini dovoljno je odnegovati samo jedan, što uspravniji lastar, koji se u jesen oreže na
onoj visini na kojoj želimo da formiramo visinu glave čokota, a to je redovno u visini prve žice.

17.SPLITSKI UZGOJNI OBLIK ČOKOTA

Osnovni oblik čokota, njegovo formiranje i sama rezidba,identični su obliku čokota za Gijo –
Pusarev oblik čokota. Ustvari, oblik čokota sa dva kraka na kojem se primenjuje mešovita
rezidba. Razmak sadnje pri ovom načinu gajenja vin.loze kreće se od 1,3-1,5 m. Rakljasta glava
čokota se formira na stablu visine 30-40 cm sa dva nešto duža kraka. Na jednom kraku se pri
rezidbi ostavlja kratak ili dugi kondir, a na drugom kraku kratak kondir i luk sa 6-8 okaca ili dugi
luk. Kraći luk se privezuje uz običan ili rakljasti kolčić, a duži lik, ako nema kolca, pobada se
vrhom u zemlju.

Redovna rezidba se obavlja na taj način što se luk odbacuje do osnove, viši lastar na kondiru se
orezuje na luk, a niži na kondir sa dva okca. Na kraku koji nosi samo kondir-najniži lastar na
kondiru se orezuje na kondir, a gornji deo kondira sa lastarima se odbacuje. Rezidba se obavlja
na ovaj način dok se krak koji luk i kondir ne iznure, pa se tada sele na drugi krak, a na
iznurenom kraku rezidba se obavlja nekoliko godina po principu kondir na kondir. Kada su oba
kraka iznurena i nema pogodnih lastara za luk, rezidba se obavlja na kratke kondire.

GIJOV DVOGUBI OBLIK čOKOTA

Za ovaj način gajenja vinove loze rastojanje između redova vinove loze se kreće od 1,8-2,2 m, a
rastojanje čokota u redu od 1,2-1,5 m. Kao oslonac loze u špaliru služe drveni stubovi (betonski
ili metalni) sa 3-4 reda jednostrukih ili dvostrukih žica. Visina stabla za Gijov dvogubi oblik
čokota je 25-30cm, s tim što se u vinogradarskoj praksi gaji vrlo često kao srednje visoko ili
visoko, što je sasvim pozitivno.9

Formiranje osnovnog oblika čokota

9
Avramov, L.(1991): Vinogradarstvo. Beograd

21
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Formiranje osnovnog oblika čokota za Gijov dvogubi uzgojni oblik se izvodi po istom principu
kao i za Gijo-Pusarev oblik ?okota. čokot se postupnom rezidbom, već u jesen druge ili u proleče
treće godine, orezuje tako da dva ostavljena kondira, svaki sa po 2 okca čine osnovu krakova.
Tokom vegetacije u trećoj godini na svakom kondiru dovoljno je odnegovati samo 2 razvijena
lastara.

U jesen treće ili proleće četvrte godine, na svakom od krakova, redovna rezidba se izvodi po
principu mešovite, tj. na svakom kraku se ostavlja jedan dugi luk i jedan kratak kondir sa 2 okca.
Luk je po svom položaju uvek viši u odnosu na kondir. U slučaju da iz kondira ne izraste nijedan
lastar, u tom slu?aju se prvi lastar na prošlogodišnjem luku orezuje na kratak kondir sa 2 okca, a
sledeći normalno razvijen lastar -na luk.

Zbog ovakve mogućnosti, koja se po neki put i dogodi, preporučljivo je da se na glavi čokota,
odnosno krakovima, umesto 2 kratka kondira, ostave 3 ili 4 kratka kondira, čiji se lastari u vreme
lačenja mogu svesti na potreban broj. Ako dođe do suvišnog izduživanja krakova čokota, već
poznatim postupkom, oni se svode na nivo prve žice.

Pri povećanom međurednom rastojanju, na čokotu se u praksi često nalazi povećan broj kondira i
lukova, kada to i nasloni dozvoljavaju. Umesto 2 luka i 2 kondira, javljaju se 2 luka i 3-4 kratka
kondira, ili se rezidbom ostavlja 3-4 luka sa 3-4 kratka kondira. Po analogiji ovakav uzgojni
oblik čokota se naziva Gijov ili Gijo-Pusarev trogubi ili četvorogubi oblik čokota.

18.MOZEROV UZGOJ
Razradio ga je Lenz Moser pedesetih godina XX veka u Austriji. Karakteriše ga visoko stablo
od 120-130 cm. Na toj visini se formira kordunica, a iznad nje se nalaze još dva para udvojenih
žica koje pridržavaju zelene lastare. Na kordunici se uglavnom naizmeniĉno ostavljaju kratki i
dugi rodni elementi bez formiranja rodnih čvorova. Moţe biti jednokraka, kako se najviše
formira, ili pak dvokraka. 48 Jedan deo zelenih lastara urasta između udvojenih žica, drugi deo
lastara se rasporedi izvan ţica i pada na dole sa jedne i sa druge strane reda tako da formira široki

22
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

zeleni zid. Potpora je visoka oko 2 m, rastojanje između čokota obično je 1,2 m, a rastojanje
između redova 3-3,5 m. Lukovi se mogu privezati za žicu ali i ne moraju. Ovaj uzgoj je napravio
revoluciju u srednjeevropskom vinogradarstvu (Austrija, MaĊarska, Čehoslovaĉka pa i naša
zemlja), jer je postavio vinogradarstvo na sasvim nove biološke osnove, visoki uzgoj, široki
redovi i mali broj biljaka po jedinici površine.

Slika 7. Mozerov uzgoj

19.KARLOVAČKI UZGOJ
Na oglednom dobru u Sremskim Karlovcima je na osnovu ispitivanja proizvodnih rezultata za 25
sorti gajenih na uzgojima tipa „kišobran“, kreirana jedna varijacija koja je dobila naziv
„Karlovački uzgoj“. Osnovna karakteristika ovog uzgoja je da se na vrhu visokog stabla
ostavljaju dugački lukovi koji se polukruţno savijaju i vezuju za najdonju žicu (Cindrić et al.
1986; Cindrić 2000, 2010). Potpora mora biti postavljena najkasnije do početka druge vegetacije.
Formiranje uzgojnog oblika traje pet godina. U prvoj godini, nakon sadnje, neguju se svi izbili
lastari i privezuju uz pritku na svakih dvadesetak cm porasta. Pre poĉetka druge vegetacije
rezidba se obavlja tako što se odabere jedan, najbolji lastar, oreţe na 2 okca a svi ostali lastari se

23
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

odseku do osnove. Tokom druge vegetacije neguju se samo dva lastara, koji su izbili iz
ostavljenih okaca. Svi ostali lastari se lačenjem uklanjaju ĉim se pojave, to jest dok su mali i lako
se očenjuju rukom. Pre poĉetka treće vegetacije, rezidba se obavlja tako što se od dva
odnegovana lastara odabere praviji i prekrati se do druge ţice. Tokom vegetacije se neguju samo
lastari izbili iz okaca između prve i druge žice. Svi izbili lastari ispod prve žice se lačenjem
uklanjaju. U trećoj godini većina sorti daje prvi rod koji iznosi trećinu do polovine punog roda.
Pre početka četvrte vegetacije od 4-5 lastara odnegovanih tokom treće vegetacije, odaberu se dva
najbliža prvoj žici. Donji lastar se 50 orezuje na kondir sa dva okca a gornji na luk od 10-12
okaca. Luk se prebacuje preko druge žice, savija se lučno i spušta do prve žice za koju se vezuje.
U praksi se najčešće ovde završava formiranje karlovaĉkog uzgojnog oblika i u narednim
godinama se rezidba obavlja tako što se stari luk odseca do osnove a od lastara sa kondira gornji
se orezuje na luk a donji na kondir. Ovaj način rezidbe je poznat pod nazivom „rezidba na
zamenu“ ili Gijov način rezidbe. Primenjuje se kod većine špalirskih uzgojnih oblika. Ako se želi
završiti formiranje uzgojnog oblika pre poĉetka pete vegetacije se luk uklanja a od lastara sa
kondira se formiraju dva luka. Jedan se prebacuje preko druge ţice sa jedne strane čokota, drugi
sa druge strane čokota. Vezuju se za prvu žicu. Formiranje karlovaĉkog uzgojnog oblika je
predstavljeno na crtežu 8. Visina potpore kod Karlovaĉkog uzgoja je oko 190-200 cm. Prva žica
se postavlja na visini 70-80 cm, druga na 30-40 cm udaljenosti od prve a iznad druge žice se
postavljaju još dva nivoa duplih žica na rastojnju od po 35-40 cm.

24
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

Slika 8. Karlovački uzgojni oblik

20.ZELENE OPERACIJE U VINOGRADU

Pod zelenim operacijama u vinogradu podrazumevaju se sve mere koje se izvode na čokotima
tokom vegetacije a to su: lačenje (uklanjanje suvišnih lastara), prekraćivanje lastara (zalamanje),
prekraćivanje i uklanjanje zaperaka, prstenovanje loze, proređivanje cvasti, grozdova i bobica i
defolijacija (uklanjanje listova). Lačenjem se uklanjaju suvišni zeljasti lastarići sa čokota. Ova
mera se izvodi početkom vegetacije dok su lastari još mali (nekoliko cm dužine), lako se
očenjuju i ne ostaju velike rane na čokotu. Obavlja se ruĉno a može i mašinski. Uklanjaju se
lastari sa stabla, glave čokota, sa krakova i kordunica i lastari izbili iz suočica zimskih okaca.
Tom merom se umanjuju negativni efekti samozasenjivanja, postiže se optimalna fotosintetička
aktivnost listova, obezbeđuje dobra provetrenost špalira i smanjuje rizik od napada gljivičnih
bolesti i štetočina. Lačenje se izvodi nekoliko puta u toku vegetacije. Tokom vegetacije lastari se
usmeravaju na gore i provlače između udvojenih žica. Kada prerastu poslednji (najviši) nivo žica
a pre poĉetka njihovog savijanja na dole potrebno ih je prekraćivati. Prekraćivanje (zalamanje)

25
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

lastara je mera koja se izvodi nekoliko puta u toku vegetacije sa ciljem da se spreči zagušivanje
špalira i nepotrebna potrošnja hranljivih materija. Prekraćivanje se obavlja na 30-40 cm iznad
poslednjeg nivoa žica ĉime se obezbuđuje dovoljan broj listova na lastarima. Za normalno
sazrevanje grožđa i lastara i dobar kvalitet, potrebno je od 10-12 zdravih listova iznad poslednjeg
grozda na lastaru. Zalamanje se izvodi 2-4 puta u zavisnosti od uslova u toku vegetacije. Može se
izvoditi ručno i mašnski. Prekraćivanje i uklanjanje zaperaka (lastara drugog reda) je takođe
značajna mera kojom se sprečava zagušenje špalira. Tokom vegetacije uklanjaju se svi zaperci u
zoni grozdova a iznad te zone se prekraćuju na 2-4 lista. Ostavljeni listovi na zapercima su
fotosintetiĉki aktivniji u odnosu na donje listove glavnih lastara čime se obezbeđuje bolje
sazrevanje grožđa i lastara. Prstenovanje spada u dopunske ili specijalne mere koje se praktikuju
u proizvodnji stonog grožđa a posebno kod besemenih sorti u cilju dobijanja krupnijih bobica i
ranijeg sazrevanja grožđa. Izvodi se specijalnim makazama na lukovima ili stablu čokota tako što
se uklanjaju kora i floem u vidu prstena širine 2-5 mm, to jest čokot se povređuje. Time se
sprečava da hranljive materije stvorene u lastarima iznad mesta prstenovanja odlaze u druge
delove čokota. Na taj način se ubrzava porast i sazrevanje bobica u grozdovima iznad
prstenovanog dela. Treba biti vrlo obazriv u izvođenju ove mere jer štete mogu biti veće od
koristi naročito ako se ova mera izvodi kasnije. Krajnji rok je do dve nedelje po precvetavanju
loze. Proređivanje cvasti, grozdova i bobica takođe spada u specijalne mere kojima se postiže
bolji kvalitet naroĉito u proizvodnji stonog grožđa. Kod stonih sorti se preporučuje uklanjanje
svake treće cvasti na lastaru. Defolijacija je mera zelene rezidbe koja podrazumeva uklanjanje
listova sa lastara. Vreme izvođenja i količina uklonjenog lišća zavise od cilja koji se želi
ostvariti. Najčešće se ova mera primenjuje kada su godine hladne i vlažne. Uklanjanjem nekoliko
donjih listova sa lastara, u vreme sazrevanja grožđa, obezbeđuje se bolje sazrevanje grožđa i
provetravanje špalira ĉime se smanjuje rizik od napada truleži na grožđu. Ova operacija zahteva
stručnost i iskustvo i ne treba je obavljati po svaku cenu i samoinicijativno.10

10
Cindrić, P. (1984): Otpornost vinove loze prema niskim temperaturama. Fiziologija vinove loze. SANU. Str.147-
174. Beograd,

26
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

21.KAKO PRAVILNO OBAVITI LETNJU REZIDBU VINOVE LOZE

U ljetnjem periodu godine, što se tiče radova u vinogradu, aktuelna je zelena rezidba vinove loze.
Zelena rezidba se radi od kraja maja do kraja jula meseca. Pored zimske rezidbe, sa kojom
regulišemo prinos grožđa u tekućoj godini, imamo i letnju rezidbu vinove loze, kao korekcija
zimske rezidbe na zrelo.

Rešiti se lastara koji troše hranljive materije i vodu

Postoji više mera. Prva koju treba spomenuti je plevidba lastara. Podrazumeva odstranjivanje
svih lastara jer nepotrebno troše hranljive materije i vodu. Može da se obavi proplitanjem kroz
žicu. Sledeća mera je skraćivanje rodnih lastara na nekih 20-30 centimetara od visine gornje žice.
Tu treba voditi računa o tome da to skraćivanje ne radimo previše rano, a ni previše kasno jer,
ako to obavljamo prerano, doći će do intenzivnog porasta zaperaka, a sa druge strane, ako
obavimo previše kasno, nećemo imati zaperaka, a poznato je da mlado lišće zaperaka ima dobru
fotosintetsku aktivnost.

Zona grožđa mora biti čista i prozračna

Zatim se radi defolijacija ili uklanjanje lišća. Slično kao i kod zaperaka, zona grožđa mora biti
čista, mora biti dobra provetrenost i osunčanost, s time da treba paziti na južnu ili zapadnu
stranu, koje su pod direktnim uticajem sunca, da se ne ogoli previše, kako ne bi sunce spržilo
grožđe.

27
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

22.ZAKLJUČAK
Zelena rezidba vinove loze podrazumeva lačenje, zalamanje lastara, prekraćivanje zaperaka,
prstenovanje, defolijaciju i proređivanje grozova.

Zelena rezidba vinove loze je važna pomotehnička mera koja se sprovodi u višegodišnjim
zasadima. Osnovni ciljevi zelene rezidbe jesu održavanje pravilnog uzgojnog oblika i pravilan
raspored lastara na špaliru. Zatim poboljšanje i stvaranje okaca za narednu vegetacionu sezonu i
povećanje prinosa i kvaliteta grožđa za trenutnu vegetaciju.

Što se tiče mere zalamanja lastara, to je mera koja se izvodi kada lastari u znatnoj meri prerastaju
i počnu da se savijaju. To je vreme precvetavanja vinove loze, odprilike sredina juna. Ti lastari
se zalamaju na visini od 30-ak centimetara iznad gornje žice špalira. Pravilo jeste da bude 10 do
12 listova iznad poslednjeg grozda. Ukoliko se ova mera ne sprovodi tj. lastari se ostave da budu
isuviše dugi, tada se to značajno odražava na rodnost okaca za narednu vegetacionu seznu. To
posebno važi za sorte koje rađaju na nižim okcima kao što su crveni drenak, plovdina, čauš.

28
 ZELENA REZIDBA VINOVE LOZE

23.LITERATURA
1. “VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO” Prof. dr Nada Korać, Prof. dr Petar Cindrić,
Doc. dr Mira Medić, Doc. dr Dragoslav Ivanišević Novi Sad 2016 god.
2. Cindrić, P. (1984): Otpornost vinove loze prema niskim temperaturama. Fiziologija
vinove loze. SANU. Str.147-174. Beograd,
3. Avramov, L.(1991): Vinogradarstvo. Beograd
4. Korać Nada, Cindrić P., Medić Mira, Paprić Đ., Kuljanĉić I. (2005b): Nove domaće sorte
vinove loze otporne na mraz i gljiviĉne bolesti. Zbornik saţetaka sa nauĉnostruĉnog
savjetovanja agronoma Republike Srpske.
5. Nikolić D.; Ognjanov V.; Korać Nada; Rakonjac Vera (2008): Ciljevi, metode i
dostignuća u oplemenjivanju voćaka i vinove loze. Knjiga abstrakata sa XIII Kongresa
voćara i vinogradara Srbije (sa meĊunarodnim uĉešćem). 22-23 str. Novi Sad,27-30
oktobar. 2008.

29