NAZIV UNIVERZITETA

SEMINARSKI RAD
PREDMET:
TEMA:

MENTOR: STUDENT:

Maj, 2020 god.

 SADRŽAJ
1. UVOD...................................................................................................................3
2. REPUBLIKA KINA............................................................................................4
3. NARODNA REPUBLIKA KINA 1949 GOD...................................................5
4. SINHAJSKA REVOLUCIJA.............................................................................5
5. ZALEĐINA.........................................................................................................7
6. KINESKA REVOLUCIJA.................................................................................9
7. ZAKLJUČAK......................................................................................................10
8. LITERATURA.....................................................................................................11

2
UVOD

Kina zvanično Narodna Republika Kina unitarna je socijalistička republika u istočnoj Aziji i
najnaseljenija država na svijetu, sa 1,428 milijarde stanovnika prema podacima iz 2017. godine.
Zauzima površinu od oko 9,6 miliona km2 i treća je najveća država na svijetu. Pod upravom je
Komunističke partije Kine i vrši jurisdikciju nad 22 pokrajine, pet autonomnih oblasti, četiri
grada pod neposrednom kontrolom (Peking, Tjencin, Šangaj i Čungking) i specijalne
administrativne oblasti Hongkong i Makao.

Kina se pojavila jedna od prvih svjetskih civilizacija, u plodnom slivu rijeke Huanghe u Severne
kineske nizije. Milenijumima je kineski politički sistem bio zasnova na nasljednim monarhijama
ili dinastijama, počevši od polumitske dinastije Sja u 21. vijeku prije n. e. Od tada, Kina se više
puta širila, dijelila i obnavljala. U 3. vijeku prije n. e, država Ćin je objedinila srž Kine i
uspostavila prvo kinesko carstvo. Naredna dinastija Han, koja je vladala od 206. godine prije n.
e. do 220. godine n. e, dostigla je neke od najnaprednijih tehnologija u to vrijeme, uključujući
proizvodnju papira i kompas, zajedno sa poljoprivrednim i medicinskim dostignućima. Izumom
baruta i štamparstva za vrijeme dinastije Tang (618—907) i dinastije Sjeverni Sung (960—1127)
upotpunjeni su četiri velika pronalaska. Tang kultura proširila se Azijom, pošto je novi Put svile
doveo trgovce do Mesopotamije i Roga Afrike. Dinastička vladavine je okonačana 1912. godine
Sinhajskom revolucijom, kada je Republika Kina došla na mjesto dinastije Ćin. Kinu, kao
cjelinu, opustošili su feudalni militanti i Japan tokom Drugog svjetskog rata. Kineski građanski
rat doveo je do podjele teritorije 1949. godine kada je Komunistička partija Kine predvođena
Mao Cedungom uspostavila Narodnu Republiku Kinu u kontinentalnoj Kini, dok se
nacionalistička vlada predvođena Kuomintangom povukla na ostrvo Tajvan, gdje je vladao do
1996. godine. Politički status Tajvana je upitan i danas.

Od uvrođena ekonomskih reformi 1978. godine, kineska privreda je jedna od najbrže rastućih na
svijetu sa konstantnim godišnjim stopama rasta iznad 6%. Prema Svjetskoj banci, bruto domaći
proizvod Kine je rastao od 150 milijardi američkih dolara 1978. do 12,24 biliona američkih
dolara 2017. godine. Prema zvaničnim podacima, kineski BDP 2018. bio je 90 biliona kinskih
juana (ili 13,5 biliona američkih dolara). Od 2010. godine, Kina je druga najveća svjetska

3
privreda po nominalnim BDP-u, a od 2014. najveća svjetska privreda prema paritetu kupovne
moći. Kina je najveći svjetski izvoznik i drugi najveći uvoznik robe. Kina je priznata kao država
sa nuklearnim naoružanjem i ima najbrojniju aktivnu vojsku na svijetu, Narodnooslobodilačku
armiju, i drugi najveći vojni budžet na svijetu. Stalna je članica Saveta bezbjednosti Organizacije
ujedinjenih nacija i aktivni je globalni partner Plus mehanizma Asocijacije nacija jugoistočne
Azije. Od 2019. godine, Kina ima najveći broj bogatih ljudi na svijetu. Kina je okarakterisana
kao moguća supersila, uglavnom zbog masovnog stanovništva, velike i brze rastuće privrede i
moćne vojske.

REPUBLIKA KINA

Republika Kina je uspostavljena 1. januara 1912. godine, a Sun Jat Sen, vođa stranke
Kuomintang, proglašen je za privremenog predsjednika. Međutim, dužnost predsjednika je
kasnije dodjeljena Juanu Šikaju, bivšem generalu dinastije Ćing, koji se 1915. proglasio carem
Kine. Suočen sa osudama naroda i protivljenjem u redovima sopstvene Bejanške vojske, bio je
primoran da abdicira i ponovno uspostavi republiku.

Poslije smrti Juana Šikaja 1916. godine, Kina je politički izdjeljena. Vlada sa sjedištem u
Pekingu međunarodno je priznata, ali gotovo nemoćna; feudalni militanti su kontrolisali veći dio
njene teritorije. Krajem dvadesetih godina, Kuomintang, predvođen Čang Kaj Šekom, tadašnjim
direktorom Vojne akademije Republike Kine, uspio je da ujedini zemlju pod svojom kontrolom
nizom spretnih vojnih i političkih manevara, poznatih kao Sjeverni pohod. Kuomintang je
premjestio glavni grad zemlje u Nanđing i sprovodio „političko starateljstvo”, koje je bilo
prelazna faza političkog razvoja zacrtanog u programu „Tri narodna načela” San Jat-sena za
preobražaj Kine u modernu demokratsku državu. Politička podjela Kine otežavala je Čangu
borbu protiv komunističke Narodnooslobodilačke armije, protiv koje je Kuomintang vodio rat od
1927. godine. Kuomintang je u početku uspješno vodio rat, naročito nakon što se NOA povukla
u Dugom maršu, sve dok japanska agresija i Sijanski incident 1936. godine nisu primorali Čanga
da se suprotstavi Japanu.

4
Čang Kaj-šek i Mao Cedung zajedno nazdravljaju 1946. godine, poslije završetka Drugog
svjetskog rata
Drugi kinesko-japanski rat (1937—1945), ratište Drugog svjetskog rata, iznijedrio je nelagodan
savez Kuomintanga i NOA. Japanska okupacione snage počinile su brojne ratne zločine nad
civilnim stanovništvom; ukupno je poginulo čak 20 miliona kineskih civila. Procenjuje se da je
samo u Nanđingu tokom japanske okupacije masakrirano od 40.000 do 300.000 Kineza. Tokom
rata, Kina je, zajedno sa UK, SAD i SSSR, označena kao „starateljstvo moćnih”, a u Deklaraciji
OUN-a prepoznati su kao saveznička „Velika četvorka”. Uporedo sa tri ostale velike sile, Kina je
bila jedna od četiri glavna saveznika Drugog svjetskog rata, a kasnije je smatrana jednom od
glavnih pobjednika u ratu. Nakon predaje Japana 1945. godine, Tajvan, uključujući Penhu,
vraćeni su pod kinesku kontrolu. Kina je iz rata izašla kao pobjednik, ali ratom opustošena i
finansijski iscrpljena. Stalno nepovjerenje između Kuomintanga i komunista dovelo je do
nastavka građanskog rata. Ustavna vlast upostavljena je 1947. godine, ali zbog neprestavnih
nemira, mnoge odredbe ustava Republike Kine nikada nisu primjenjivane u kopnenoj Kini.

NARODNA REPUBLIKA KINA 1949 GOD.

Glavna borba u građanskom ratu okončana je 1949. godine u trenutku kada je Komunistička
partije Kine imala kontrolu nad većim dijelom kopnene Kine, a Kuomintang se povlačio, svodeći
svoju teritoriju samo na Tajvan, Hajnan i njima obližnja ostrva. Predsjedavajući Komunističke
partije Mao Cedung je 21. septembra 1949. godine proglasio Narodnu Republiku Kinu govorom
na Prvom plenarnom zasjedanju Kineske narodne politički konsultativne konferencije. Nakon
toga je uslijedilo masovno slavlje na Trgu Tjenanmen 1. oktobra, na kojem je Mao Cedung isvao
javno proglašenje ispred Tenanmenske kapije, a dan je postao Nacionalni dan novoproglašenje
zemlje. Narodnooslobodilačka armija je 1950. godine zauzela Hajnan od Republike Kine i
pripojila Tibet. Međutim, preostale snage Kuomintanga nastavila su da prave pobune u zapadnoj
Kini tokom pedesetih godina.

Komunističke vlasti su učvrstile popularnost među seljacima zemljišnom reformom, koja je

uključivala pogubljenje između 1 i 2 miliona zemljoposjednika. Kina je razvila nezavisni
industrijski sistem i sopstveno nuklearno oružje. Kinesko stanovništvo se povećalo sa 550

5
miliona 1950. na 900 miliona 1974. godine. Međutim, Veliki skok napred, idealistički masovni
reformski projekat, rezultovao je smrtnim ishodom za 15—35 miliona ljudi u periodu od 1958.
do 1961, uglavnom od gladi. Mao i njegovi saveznici su 1966. godine pokrenuli Kulturnu
revoluciju, koja je izazvala desetljeće političkih optužbi i socijalnih preokreta koji su trajalo sve
do Maove smrti 1976. godine. U oktobru 1971, Narodna Republika Kina je zamijenila Republiku
Kinu u Organizaciji ujedinjenih nacija i zauzela mjesto kao stalna članica Savjeta bezbednosti
OUN-a.

Deng Sjaoping sa američkim predsjednikom Džimijem Karterom 1979. godine

Nakon Maove smrti, Četvoročlana banda je brzo uhapšena i pozvana na odgovorst za neuspijeh
Kulturne revolucije. Deng Sjaoping je preuzeo vlast 1978. godine i pokrenuo značajne
ekonomske reforme. Partija je smanjila svoju sveobuhvatnu kontrolu, a komune su postepeno
raspuštene u korist radnog ugovora sa domaćinstvom. Ovo je označilo prelazak Kine iz planske
privrede u mješovitu privredu sa sve većim okruženjem otvorenog tržišta. Kina je usvojila
sadašnji ustav 4. decembra 1982. godine. Nasilno suzbijanje studentskih protesta na Trgu
Tjenanmen 1989. donijelo sankcije kineskoj vlasti od raznih zemalja.

Đang Cemin, Li Peng i Džu Žungđi su predvodili zemlju devedesetih godina 20. vijeka. Pod
njihovom upravom, kineski ekonomski rezultati izvukli su iz siromaštva oko 150 miliona seljaka
i održali prosječnu godišnju stopu rasta bruto domaćeg proizvoda od 11,2%. Zemlja se pridružila
Svjetskoj trgovinskoj organizaciji 2001. godine i zadržala visoku stopu ekonomskog rasta za
vrijeme rukovodstva Hu Đintaoa i Vena Đabaoa u prvom desetlječu 21. vijeka. Međutim, rast je
ozbiljno uticao na resurse i životnu sredinu, a prouzrokovao je velika socijalna raseljavanja.
Životni standard se nastavio brzo poboljšavati uprkos Svjetskoj ekonomskoj krizi, ali politička
kontrola je ostala čvrsta.

Pripreme za dekadalnu promijenu rukovodstva 2012. godine obilježili su frakcijski sporovi i

politički skandali. Tokom 18. nacionalnog kongresa Komunističke partije u novembru 2012, Hu
Đintao je zamijenio Generalni sekretar Komunističke partije Si Đinping. Pod Sijem, kineska

6
vlada je započela velike napore na reformi svoje ekonomije, koja je pretrpjela strukturne
nestabilnosti i usporavanje rasta.

SINHAJSKA REVOLUCIJA

Sinhajska revolucija, Kineska revolucija iz 1911. godine ili Kineska revolucija naziv je za
kratkotrajni građanski rat u Kini koji se odigrao od kraja 1911. do početka 1912. godine i za
posledicu imao prestanak vladavine carskog režima pod dinastijom Ćing i uspostavu Republike
Kine. Uzroci su bili u tokom više decenijama akumuliranom nezadovoljstvu vladavinom
mandžurske dinastije Ćing, koje je većinsko kinesko stanovništvo smatralo strancima, ali i nizom
ponižavajućih poraza u ratovima i spremnošću Ćinga da pruža teritorijalne i brojne druge
ustupke zapadnim silama; ti su se procesi odlikovali kroz stvaranje niza tajnih nacionalističkih
udruženja, od koja su neka prihvatila zapadne koncepte republikanstva, liberalizma i
demokracije. Povod za izbijanje sukoba je bilo nastojanje Ćinga da silom uguši pokret za zaštitu
željeznice, odnosno nacionalizuje lokalnu privatnu željeznicu u provinciji Sečuan kako bi je
prodala zapadnim bankama. Dana 10. oktobra 1911. su se u Vučangu pobunile carske trupe tzv.
Nove vojske, originalno poslate da suzbiju demonstracije. Vučanški ustanak je poslužio kao
primer brojnim drugim revolucionarnim grupama, ali i carskim generalima koji su u sledećih
mesec-dva počeli da otkazuju poslušnost centralnoj vlasti i da proglašavaju nezavisnost svojih
provincija. Komandant carskih trupa Juen Šikaj je u višenedeljnoj bici kod Jangsja uspeo da
porazi deo revolucionarnih snaga, ali je dana 1. decembra pristao na primirje, odnosno početak
pregovora o mirnom rešenju sukoba. Tokom njih je pristao na ponudu revolucionara da postane
prvi predsednik novoproglašene Republike Kine; revolucija je formalno završena abdikacijom
poslednjeg kineskog cara Pu Jia u februaru 1912. Novi režim, poznat kao Bejanška vlada,
međutim, nije bila u stanju uspostaviti autoritet, pa su između ostalih, revoluciju iskoristili
Spoljašnja Mongolija i Tibet da se de fakto otcepe od Kine, a sama Kina je bila izložena
dugogodišnjem periodu nestabilnosti i vladavine gospodara rata koji neće biti okončan sve do
pobede komunista u građanskom ratu 1949. godine. Uprkos totome, i u NR Kini i u današnjem
Tajvanu (koji se smatra naslednikom Republike Kine) se Sinhajska revolucija slavi kao jedan od
najvažnijih događaja nacionalne istorije.

7
ZALEĐINA

Nakon pretrpljenog prvog poraza od Zapada u Prvom opijumskom ratu 1842. godine, carski dvor
dinastije Ćing je imao poteškoća u sprečavanju stranih upada u Kinu. Napori na prilagođavanju i
reformi tradicionalnih metoda upravljanja bili su ograničeni duboko konzervativnom dvorskom
kulturom koja nije želela da odobri ovlaštenja neophodna za sprovođenje reforme. Nakon poraza
u Drugom opijumskom ratu 1860. godine, dinastija Đing je pokušala da sprovede modernizaciju
usvajanjem izvesnih zapadnih tehnologija putem Pokreta za jačanje samouprave iz 1861. godine.
U ratovima protiv Tajpinga (1851–64), Niana (1851–68), Junan (1856–68) i severozapada
(1862–77) pokazalo se da su tradicionalne carske trupe neadekvatne i dvor je postao zavistan od
lokalnih vojnih formacija.[4] Kina je 1895. pretrpela još jedan poraz tokom Prvog kinesko-
japanskog rata. Time je postalo očigledno da je neohodno da se modernizuje tradicionalno
kinesko feudalno društvo da bi tehnološki i komercijalni napreci mogoli da budu uspešni.

Godine 1898, car Guang-sji je po savetu reformatora Kanga Juveja i Ljang Ćičao preduzeo
drastične reforme u obrazovanju, vojsci i ekonomiji u okviru stodnevne reforme.[5] Reforma je
naglo otkazana konzervativnim pučem koji je predvodila carica Dovager Cisi.[6] Car Guang-sji,
koji je oduvek bio marioneta zavisna od Cisi, stavljen je u kućni pritvor u junu 1898. godine.
Reformatori Kang i Ljang bili bi proterani. Dok su boravili u Kanadi, u junu 1899. godine oni su
pokušali da formiraju Društvo za zaštitu cara u pokušaju obnove careve moći. Carica Dovager
Cisi je od tada u velikoj meri upravljala dinastijom Đing. Bokserski ustanak je podstakao još
jednu stranu invaziju na Peking 1900. godine i nametanje sporazuma u vidu neravnopravnog
ugovora, kojim su udepljene teritorije, omogućene ekstrateritorijalne koncesije i prožene
trgovinske privilegije. Pod unutrašnjim i spoljnim pritiskom, Đing dvor je počeo da usvaja neke
od reformi. Đing dinastija je uspela da zadrži svoj monopol nad političkom moći suzbijajući,
često sa velikom brutalnošću, sve domaće pobune. Disidenti su mogli delovati samo u tajnim
društvima i podzemnim organizacijama, u stranim koncesijama ili u inostranstvu u egzilu.

8
KINESKA REVOLUCIJA

Kineska revolucija, u samoj Kini poznata i kao Oslobodilački rat je naziv za drugu, završnu fazu
kineskog građanskog rata, odnosno oružani sukob koji se u Kini vodio od 1946. do 1950. između
snaga Republike Kine pod vlašću nacionalističke stranke Kuomintang na jednoj, i komunističkih
pobunjenika na čelu sa Mao Zedongom na drugoj strani. Obje strane su sukob otpočele 1927. ali
su ga privremeno obustavile kako bi postali saveznici u ratu protiv Japanaca. Japanski poraz u
drugom svjetskom ratu i neuspjeh pokušaja da se nađe sporazumno rješenje za budućnost
poratne Kine je doveo do obnove sukoba u proljeće 1946. Komunisti, koji su tada uglavnom
kontrolirali sjever i sjeveroistok Kine, su imali manje ljudstva, oružja i opreme od Kuomintanga,
koje su obilato oružjem, novcem i opremom pomagale SAD; usprkos toga su, zahvaljujući
popularnosti u seljačkim masama, s vremenom uspjeli ovladati cijelim područjem kopnene Kine,
na čijem je području 1949. proglašena Narodna Republika Kina.

9
ZAKLJUČAK

Revolucionarno raspoloženje raste, širom zemlje bukte ustanci. Oktobra 1911.god. ustanak u
Wuchang-u je uspeo, dinastija Qing je svrgnuta sa vlasti, što označava i kraj dvomilenijumskog
imperijalnog perioda kineske istorije. Na Novu godinu 1912.god. Sun Zhongshan proglašava
osnivanje Republike Kine čiji on biva prvi predsednik. Revolucija Xinhai ima veoma veliki
istorijski značaj. To je prva buržoaska demokratska revolucija u Kini koja ima karakter borbe
protiv imperijalizma i feudalizma i prvi konkretan uspešan korak u toj borbi.

10
LITERATURA

1. Franke, W., A Century of Chinese Revolution, 1851-1949 (Basil Blackwell, Oxford,

1970).
2. www.wikipedia.org

11