Republic of the Philippines

President Ramon Magsaysay State University

(Formerly Ramon Magsaysay Technological University)
Iba, Zambales, Philippines
KOLEHIYO NG SINING AT AGHAM

SIPI NG MGA ARALIN SA FILN 1

(Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino)

KATUTURAN NG WIKA

 (Austerio et al. 2002)

 Ang wika, pasalita man o pasulat, ang instrumentong ginagamit ng mga tao sa loob
ng lipunang ito upang makapag-ugnayan sa isa’t isa (Sapir, 1949).
 Isang kabuuan ng mga sagisag sa paraang binibigkas na sa pamamagitan nito ay
nagkakaugnay, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng
mga tao. http://gabayngwika.blogspot.com/2008/05/ano-ba-ang-wika.html
 Wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. (Gleason)

KAHALAGAHAN NG WIKA

 Ang wika ang sumasagisag sa napakaraming aspekto ng buhay ng tao.

 Ang wika ay kaluluwa ng isang bansa at salamin ng lipunan.
 Ang wika ay sagisag ng pambansang pagkakakilanlan.
 Ito ang nagbubuklod sa bawat tao hindi lamang dito sa Pilipinas kundi maging sa mga
ibang bansa rin.
 Nagkakaintindihan at nagkakaunawaan ang bawat isa sa pamamagitan ng paggamit
ng wika.
 Sa pamamagitan din nito nalalaman natin kung ano ang gustong ipahiwatig ng ating
kapwa.
 Sa pamamagitan ng wika kaya nagkakaunawaan at nagkakaroon ng madaling
komunikasyon ang bawat tao kundi pati na rin sa mga karatig bansa nito.
 Wika ang ginagamit natin sa pakikipagtalastasan.
 Sumasalamin at nagpapaunlad sa kultura ng isang bansa.

KATANGIAN NG WIKA

 May masistemang balangkas - dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog

(ponema) na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha ng
mga salita (morpema) na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upang
makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay may istraktyur (sintaks) na
nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.

 Sinasalitang tunog - dahil ito ay binubuo ng mga tunog. Upang magamit nang
mabuti ang wika, kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang
makalikha ng mga salita.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 1

  Pinipili at isinasaayos dahil ang wika ay may kakanyahan - Lahat ng wika ay
may sariling set ng palatunugan, leksikon at istrukturang panggramatika. May
katangian ang isang wika na komon sa ibang wika samantalang may katangian
namang natatangi sa bawat wika.

 Arbitraryo - Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit nito. Alam ng

mga Ilokano na kapag sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa Chavacano
naman ay [casa] kapag nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausug
samantalang [house] sa Ingles.

 Ang wika ay pantao – Tao lamang ang nagtataglay ng mga bahaging ginagamit sa
pagsasalita at pagbuo ng mga tunog pangwika. Magkaiba ang wikang pantao at
panghayop.

 Buhay at Dinamiko – Ang wika ay patuloy na nagbabago at umuunlad.

 Lahat ng wika at nanghihiram

 Ang wika ay malikhain – Nakabubuo ng iba’t ibang anyo at uri ng pahayag sa

kanilang pakikipagtalastasan. Nagagamit din ito sa paggawa ng iba’t ibang anyo ng
panitikan.

 Ang wika ay likas na katutubo - kasabay ito ng tao sa pagsilang sa mundo.

 Ang wika at kultura ay palaging magkabuhol – Tulad ng salitang malong, wala

itong katumbas sa tagalog, tanging kulturang Muslim lamang ang may ganito.

TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

Paniniwalang galing sa Bibliya

 Lumang Tipan – Tore ng Babel (Genesis 11:1-9)

 Bagong Tipan – Speaking in tongues

Paniniwalang nagmula sa Pilosopo at Siyentista

 Teoryang Bow-wow - Sinasabi sa teoryang ito na ang unang wikang natutuhan ng

mga tao ay nagmula sa panggagaya ng mga tunog na nalilikha ng mga hayop gaya
ng tahol ng aso, huni ng ibon, tilaok ng manok at iba pa. Bunga ito ng kakulangan ng
kaalaman sa mga salita ng mga primitibong tao noon kaya kahit paano, nakatulong
ang mga tunog na naririnig mula sa iba’t ibang hayop sa paglikha ng sarili nilang wika.

 Teoryang Ding-dong - Maliban sa mga tunog ng hayop, ang mga tunog ng mga
bagay-bagay sa ating kapaligiran na pinaniniwalaang may sariling tunog, gaya
halimbawa ng pagtunog ng kampana, ay nakatulong din sa mga sinaunang tao sa
paglikha ng wika. Ang tunog ng kampana ay nagbabadya ng iba’t ibang mensaheng
nais iparating sa mga nakikinig.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 2

  Teoryang Yum-yum - Sinasabi ng teoryang ito na naunang sumenyas ang tao kaysa
magsalita. Ngunit sa pagdating ng tamang panahon, kailangan niyang palitan ng mga
salita ang kanyang nais sabihin. Patunay nito, lagi nating naipagsasabay ang pagtango
sa pagsasabi ng afirmativ na salitang tulad ng oo, opo o kaya sige. Pag-iling naman
ang kasabay ng mga negativ na tulad ng hindi o ayaw. Subukin kaya nating baligtarin?
Magsalita ka ng hindi sabay sa pagtango, at oo naman sabay sa pag-iling. Kapansin-
pansin ang kawalan ng koordinasyon.

 Teoryang Ta-ta - Natutuhan ang wika sa kumpas ng maestro sa musika. Ang ta-
ta (wikang Pranses), ibig sabihin ay paalam.

 Teoryang Pooh-Pooh - Batay sa teoryang ito, ang unang mga salita na namutawi
sa bibig ng mga sinaunang tao ay mga salitang nagsasaad ng matinding damdamin o
bunga ng silakbo ng damdamin gaya ng pagkatakot, sakit, labis na katuwaan o
kalungkutan, at pagkabigla. Hindi sinasadyang nakabibigkas ng salita o kataga ang
tao kapag sila’y nagugulat, nabibigla o natatakot.

 Teoryang Yo-he –ho - Nalikha dahil sa pwersang gamit. Nakakalikha ang tao ng
tunog kapag may ginagawang kahit na anong bagay. Hal; pagbubunot ng sahig,
pagpihit ng turnilyo.

 Teoryang Tara-Boom-De-Ay - Ang mga tao ay natutong humabi ng mga salita

mula sa mga seremonya at ritwal na kanilang ginagawa. Ang mga ritwal na ito
kalimitan ay may mga sayaw, sigaw, at iba pang gawain, nagkakaroon ng mga salitang
kanilang pinananatili upang maging bahagi na ng kanilang kultura.

ANIM NA ANTAS NG WIKA

Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang
pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at
okasyong dinadaluhan.

Ang wika ay mayroong anim na antas. Ito ay ang mga sumusunod:

 Bulgar – Mga salitang ginagamit na di gaanong tanggap ng lipunang Pilipino tulad ng

kalaswaan at pagmumura.

 Balbal - ito ang pinakamababang antas. Ito ay binubuo ng mga salitang kanto at gay
lingo na sumusulpot sa kapaligiran / ginagamit sa lansangan.

 Kolokyal - ito ang wikang sinasalita ng pangkaraniwang tao ngunit bahagya ng

tinatanggap sa lipunan. Ang mga ganitong salita ay natural na phenomenon ng
pagpapaikli ng mga salita upang mapabilis ang daloy ng komunikasyon tulad ng
meron, dalwa, pano at may kombinasyon naman ng panlaping Filipino at salitang ugat
na Ingles tulad ng mag-enjoy at i-eksport.

 Lalawiganin - kabilang sa antas na ito ang mga salitang katutubo sa lalawigan.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 3

  Pambansa - salitang madalas gamitin sapagkat nauunawaan ng buong bansa. Ito
ay isang wika na natatanging kinakatawan ang pambansang pagkakilanlan ng isang
lahi o bansa. Ang mga salitang ito ginagamit sa mga aklat, babasahin at sirkulasyong
pangmadla. Ito rin ang wikang ginagamit sa paarala at sa pamahalaan.

 Pampanitikan – Ito ang antas na may pinakamayamang uri. Madalas ito ay

ginagamitan ng mga salitang may iba pang kahulugan. Idyoma, eskima, tayutay, at
iba't ibang tono, tema, at punto ay ginagamit sa pampanitikan.

TUNGKULIN/GAMIT NG WIKA

Maraming mga layunin ang isang tao sa paggamit niya ng wika sa pagpaphayag
ayon sa nais makamit sa proseso ng pakikipagkomunikasyo. Upang maging kapaki-
pakinabang ang paggamit ng wika, mabuting pag-aralan ang mga sumusunod na
tungkulin o gamit ng wika ayon sa mga dalubhasa.

Bakit kailangang pag-aralan?

 Upang matukoy ang mahahalagang gampanin ng wika sa ating buhay at kung paano
na mabisang magagamit ito sa iba’t ibang angkop na sitwasyon.
 Upang magkaroon ng sapat na kakayahang magamit ang wika.
 Upang magamit para sa iba’t ibang larangan ng pakikipag-ugnayan o mabisang
komunikasyon.

Sa anumang bagay o gawain, saan mang lugar, o pagkakataon ang wika ay lagi
na nating ginagamit. Ito ang nagbibigay katuparan sa lahat ng ating pagkilos, kinokontrol
nito ang ating pag-iisip maging ang ating paguugali. Naglahad sina Michael A.K. Halliday,
Roman Jakobson at W.P. Robinson ng pangkalahatang gamit ng wika upang mapag-aralan
natin kung papaano napapakilos o napagagalaw ng wika ang lahat ng bagay sa mundo.

Ayon kay Michael A.K. Halliday (1973) mula sa kanyang Explorations in the
Function of Language. Nagbigay siya ng pitong tungkulin ng wika na liliwanagin sa mga
sumusunod na maikling paglalahad.

 Personal - Naipapahayag ang mga sariling damdamin, pananaw, opinyon at maging

personalidad ng isang indibidwal. Sakop nito ang mga bulalas ng damdamin tulad ng
pagkagulat, galit, hinanakit at tuwa. Maging ang pagmumura ay maituturing sa uri ito,
kung kaya, ang ganitong gamit ay nasa ilalim ng alinman sa formal at informal na
talakayan.

Hal: Geser: Talaga? Nanalo ako ng limang milyon sa lotto? Yahoooooooo!

Nhelo: Balato naman diyan!

 Imahinatibo - Nalulubos ang gamit ng wika kapag nailapat sa pagsulat o pagbigkas

ng mga akdang pampanitikan. Malikhain ang tunguhin nito kung kaya karaniwan nang
mapapansin ito sa mga gawang masining o estetiko. Sa pasulat o pasalita man,
nagagamit ito sa mga tula, awit, kuwento at iba pang nangangailangan ng talinghaga.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 4

 Hal: Shimy: Christian, kung sakaling may makilala kang genie, ano ang hihilingin
mo sa kanya?
Christian: Siyempre, ang makalipad tulad ng isang ibon para makapaglakbay ako
sa paraang gusto ko at makita ang buong mundo.

 Interaksyonal - Mahalaga ang gamit na ito ng wika sa dahilang sa pamamagitan

nito, pinananatili ang mga relasyong panlipunan. Nangangailangan ang matagumpay
na interaksyon ng wastong pag-uugali (good manners), wastong pagsasabi sa
wastong paraan at paggawa ng mga bagay ayon sa kinagawian (presented way).
Halimbawa nito ay ang pagbati, pagpapaalam, pagbibiro, panunudyo, pag-aanyaya,
paghihiwalay, pagtanggap, atbp.

Hal: Sandy: Magandang umaga, aanyayahan sana kita na pumunta sa aking

kaarawan.
Abrey: magandang umaga din, makaaasa kang dadating ako.

 Impormatibo/Representasyonal - Tulad ng ngalan nito, ginagamit ang wika dahil

na rin sa pangangailangang maipaalam ang napakaraming katotohanan, datos at
impormasyong hatid ng mundo. Dahil dito, mas higit na pormal ang gamit na ito ng
wika lalo pa’t gamit ito sa pagtuturo, mga talumpati, pakitang-kuro, pagbabalita o sa
simpleng pag-uulat.

Hal: Dominic: Alam mo ba na nag salitang goodbye ay nagmula sa pahayag na

God be with ye?
Jaja: A, talaga?

 Instrumental - Ginagamit ang wika ng tagapagsalita para mangyari / maganap ang

mga bagay-bagay. Pinababayaan ng wikang pagalawin (manipulate) ng tagapagsalita
ang kanyang kapaligiran. Maaaring humiling ang mga tao ng mga bagay at maging
dahilan ng paggawa at pagkaganap ng mga bagay-bagay sa paggamit ng mga salita
lamang katulad ng pagmumungkahi, panghihikayat, pagbibigaypanuto, pag-uutos,
pagpilit.

Hal: Adrian: Nais ko sanang maipadama sa iyo kung gaano kita kamahal.
Jennifer: Ganun ba? Sige walang problema.

 Regulatori - Gamit ng wika para alalayan ang mga pangyayaring nagaganap (pag-
alalay o maintenance of control). Maaaring kasangkot ang sarili o iba. Inaalalayan ng
wika ang pakikisalamuha ng mga tao; itinatakda nito ang mga papel na ginagampanan
ng bawat isa, nagbibigay-daan para alalayan ang pakikisalamuha at nagbibigay ng
talasalitaan para sumang-ayon, di-sumang-ayon at pag-alalay at pagabala (disrupt)
sa gawa/ kilos ng iba. Halimbawa: pag-ayon, pagtutol, pag-alalay sa kilos/ gawa,
pagtatakda ng mga tuntunin at alintuntunin sa paglalaro, pagsagot sa telepono,
pagtatalumpati sa bansa.

Hal: Islogan ng MMDA: Bawal Umihi Rito. Multa: Php. 500

George: Naku saan kaya ako maaring umihi? Bawal pala dito.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 5

  Heyuristiko
Gamit ito ng taong nais na matuto at magkamit ng mga kaalamang akademik at/o
propesyonal. Upang kanyang mabatid, kailangan niyang sumuri, mag-eksperimento,
magtanong at sumagot, magbigay-kahulugan, makipagtalo at pumuna.

Hal: Gicko: Paano ba namamatay ang wika?

Nixan: Namamatay kasi ang wika kapag hindi ito sasailalim sa pagbabago.
Bawat wika sa mundo ay kinakailangang makaaangkop sa pagbabago ng panahon,
upang matuloy at umunlad. Ang wikang Latin ay nisa rin sa halimabwa ng patay
na wika.

Ayon kay Roman Jakobson (2003), nagbigay siya ng anim na tungkulin o gamir ng
wika. Ito ang mga sumusunod.

 Kognitibo/ reperensyal/ Pangkaisipan - Pagpaparating ng mensahe at

impormasyon.
 Conative - Paghimok at pag-impluwensya sa iba sa pamamagitan ng mga pag-uutos
at pakiusap.
 Emotive - Pandamdamin, Pagpapahayag ng mga saloobin, damdamin at emosyon.
 Phatic - pakikipagkapwa-tao
 Metalinggwal - paglinaw sa mga suliranin tungkol sa mga layunin (intensyon) ng
mga salita at kahulugan.
 Poetic - patula, paggamit ng wika para sa sariling kapakanan.

VARAYTI NG WIKA

Kahulugan ng Varayti
Pagkakaroon ng natatanging katangian na nauugnay sa partikular na uri ng
katangiang sosyo-sitwasyunal

Hal: May Allergy ako! Hindi galis lang yan.

Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa pormalidad, bigkas, tono,
uri, anyo ng salita atbp.

Halimbawa:
Kung guro sa Filipino ang kausap: Kung kaklase ang kausap:
Ginoo, di ko po maunawaan/maintindihan Ano ba ‘yan? Di ko gets!

Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita ng isang wika

Halimbawa:
Karaniwang Filipino: Maghugas ka ng plato.
Tagalog-Bulacan: Mag-urong ka ng pinggan
URI NG VARAYTI (Ayon kay Cafford)

 DAYALEKTO – panrehiyon o heograpikal na varayti ng wika na may sariling

ponolohiya, sintaksis at leksikon (vocabulary).

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 6

 IDYOLEK – ang wikang tipikal/ pangkaraniwang ginagamit ng isang tao; ang personal
na “wika” ng isang tao.
Hal:(Karaniwang idyolek ng mga estudyante sa mga paaralang pribado at
eksklusibo sa Metro Manila: Taglish o Enggalog)
• “It’s not that na galit na galit ako. It’s just that. Nakakasabaw. SOBRA.”
• “Grabe. Solid talaga.”
• “Hindi naman one-sided ako. Hindi ba dapat multiple murder sa halip na
rebellion?”
• “Kaya kung true yung 2012, ok na rin yun. Kawawa younger generations.”

 REGISTER – anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o larangang pinag-

uusapan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa okasyon at sa iba pang mga
salik o factor.
Hal: (Talakayan sa klase ng International Affairs)
• Guro: Bakit kaya may foreign troops pa rin sa Iraq at Afghanistan ngayon?
• Estudyante 1: Sir, kailangan ang foreign troops para i-secure ang democratic
government sa Iraq.
• Estudyante 2: Ang agenda talaga ng USA ay para makuha ang oil deposits ng
Iraq.
• Estudyante 3: Sir, kasi, hindi naging successful ang mediation at diplomatic
actions ng USA noon.

Ang wikang rehistro sosyolingwistik ay isang varyasyon ng wika na may kaugnayan

sa taong nagsasalita at baryasyon ayon sa gamit. At ayon kay Michael Halliday (1978),
may tatlong dimension ang komunikasyon batay sa register:

• Field – Nauukol ito sa layunin at paksa ayon sa larangang sangkot sa

komunikasyon.

• Mode – Tungkol ito sa paraan ng paghahatid o kung papaano isinagawa ang

komunikasyon, pasalita ba o pasulat. May kinalaman din ito sa aktibidad at
bokabolaryong angkop ang particular na larangan o propesyon. May ukol sa
relihiyon, medisina, media, kompyuter at iba pa.

• Tenor – Nangangahulugang para kanino/sino ang kasangkot sa komunikasyon

o ang relasyon ng nagsasalita sa nakikinig. Sakop nito ang antas ng istilo sa
pagsasalita mula sa napakapormal hanggang sa napakaimpormal. Ang
paggamit ng panghalip na inyo, kayo na di patungkol sa dami kundi sa
paggalang. Ang paglalagay ng mga titulo at mga katungkulan ay nagpapakita
rin ng kapormahan. Sa kabuuan kasama rito ang pagkamagalang, antas ng
pormalidad at relatibong panlipunan ng mga kalahok.

 SOSYOLEK - Batay sa katayuan o status ng isang gumagamit ng wika sa lipunang

kanyang ginagalawan– mahirap o mayaman; may pinag-aralan o walang pinag-aralan;
kasarian; edad atbp. salik o factor.

Hal:

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 7

 • Sa mahirap, "sira ang ulo", sa mayaman "nervous breakdown"
• Ang mayamang malikot ang kamay tawag ay “kleptomaniac", sa mahirap
tawag dito ay " magnanakaw.
• Kung mahirap ka at masakit ang ulo mo, ikaw ay " nalipasan ng gutom",
kung mayaman ka naman at masakit ang ulo mo meron kang “migraine".
• Kung mahirap ka ikaw ay “kuba", pag mayaman ka naman, meron kang
"scoliosis".
• Kung mahirap ka na maitim ikaw ay isang "negrita", pag mayamn ka na
maitim ikaw naman ay "Morena".
• Kung high society ka tawag sa iyo ay "slender", pag lo class ka naman
tawag sa yo ay "payatot"
• Ang anak ng mayaman ay "slow learner", ang anak naman ng mahirap ay
"bobo”

 PIDGIN - “Wikang” umunlad/napaunlad sa dahilang praktikal (mabilisang

transaksyon sa negosyo atbp.); walang masalimuot o kumplikadong tuntunin at
limitado lamang ang talasalitaan o bokabularyo; walang native speaker nito dahil
paghahalu-halo lamang ng mga wika.
Hal: ng pidgin sa English;
• You buy this? (Will you buy this?)
• You go back when? (When will you go back?)
• Boss, in or out? (Is the boss in the office or somewhere?)

 CREOLE - Ang pidgin, kapag naging inang wika o mother tongue ng isang pangkat
ng tao ay tinatawag nang creole. Pidgin na nagkaroon na ng mga native speaker. Di
gaya ng pidgin, ang creole ay ginagamit sa mas malalawak na larangan o field

Hali: Chavacano

KAHULUGAN AT KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

Bawat bansa ay may kanya-kanyang wikang pambansa. Ang Pilipinas, na

itunuturing na isang malayang bansa, ay may sariling wikang pambansa. Ito ay ang
Wikang Filipino.
Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika
ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino
ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng
Pilipinas at mga di katutubong wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang varayti ng wika para
sa iba-ibang sitwasyon, sa mga magsasalita nito na may iba’t ibang saligang sosyal, at
para sa mga paksa ng talakayan.
Mahabang kasaysayan ang pagkakaroon ng wikang pambansa sa Pilipinas. Ang
Pilipino na nagmula sa Tagalog na pagkaraa’y naging Filipino. Ang kasalukuyang Filipino
ay isang isyung naging sanhi ng pagsasalungatan lalo na ang mga taga-Cebu. Sabi ng
mga Cebuano ang Filipino daw ay hindi pambansa kundi Tagalog na sinasalita lamang ng
mga taong nasa katagalugan. Ngunit ipinaliwanag ng mga awtoridad sa Filipino na ang
Wikang Filipino ay hindi Tagalog kundi ‘sing wikang nabuo at kinilalang "lingua franca"
ng Kalakhang Maynila na lumaganap na sa buong kapuluan.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 8

 Ang Pilipinas ay binubuo ng mahigit na 7,100 mga pulo. Ito ay pinananahanan
sa kasalukuyan ng 60 milyong mamamayan na gumagamit ng mga 87 na iba’t ibang
wika. Kabilang sa mga pangunahing wika ay Tagalog, Cebuano, Ilocano, Pampanga,
Bicol, Pangasinan, Hiligaynon, Waray at Maranao. Pinaniniwalaang ang mga
sinaunang Pilipino ng hindi nagkaroon ng isang katutubong wika na masasalita at
mauunawaan ng lahat dahil sa pagkakahiwa-hiwalay nila ng mga pook.
Nang dumating ang mga Kastila sa ating bansa, hinangad nilang mapalaganap ang
Kristiyanismo, kaya’t minabuti ng mga prayle na mag-aral ng iba’t ibang wikain sa Pilipinas
sa halip na ituro ang kanilang wika sa mga katutubo. Sa ganitong paraan, nakapag-ambag
sa wika ang mga mananakop ng Kastila dahil sa pagkakasulat nila ng aklat gramatika ng
iba’t ibang wikain sa Pilipinas.
Nang panahon ng himagsikan ng sumibol sa mga manghihimagsik na Pilipino laban
sa mag Kastila ang kaisipang "isang bansa, isang diwa." Kaya nga’t pinili nila ang
Tagalog na siyang wikang tagalog sa panahon ng propaganda - mga sanaysay, tula,
kuwento, liham at mga talumpati na punung-puno sa damdaming bayan.
Nang dumating ang mga Amerikano, biglang naunsyami ang mithiin ng mga
Pilipino ng itakda ng pamahalaan na ang Ingles ang gawing opisyal na wikang panturo sa
mga paaralan. Ipinagbawal ang paggamit ng bernakular sa paaralan at sa tanggapan.
Ito ang dahilan kung bakit hindi umunlad ang ating wika.
Ang ating mga lider na makabayan tulad nina Lope K. Santos, Cecilio Lopez,
Teodoro Kalaw at iba pa ay nagtatag ng kilusan nakung saan sila ay naging masigasig
sa pagkakaroon ng wikang pambansa. Nagharap ng panukula si Manuel Gillego na
gawing wikang pambansa at wikang opisyal ang Tagalog subalit patuloy pa ring namayani
ang Ingles.
Nang itatag ang Komonwelt, nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa
pagkakaroon ng isang wikang pambansa. Ito ay utang natin sa naging Pangulong
Manuel L. Quezon, ang tinaguriang "Ama ng Wikang Pambansa."
Noong 1934, isang Kombensyong Konstitusyonal ang binuo ng Pamahalaang
Komonwelt upang maisakatuparan ang pangarap ni Quezon. At upang ipalilala ang
kahalagahan ng wika, isang probisyon tungkol sa Wika ang isinama sa ating Saligang
Batas. Ito’y napapaloob sa Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Konstitusyon noong Pebrero 8,
1935.
Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa, binuo ng mga kinatawang nagmula
sa mahahalagang mga rehiyon sa Pilipinas bilang mga kasapi.

MGA KASAPI NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

 Jaime C. de Veyra (Samar) - Tagapangulo

 Cecilio Lopez (Tagalog) - Kalihin at punong tagapagpaganap
 Santiago Fornacier (Ilokano) - Kagawad
 Casimiro F. Perfecto (Bikol) - Kagawad
 Hadji Buto (Muslim) - Kagawad
 Felimon Sotto (Cebu-Hiligaynon) - Kagawad
 Felix Salas Rodriguez (Hiligaynon)- Kagawad
Dalawa sa mga hinirang ng pangulo ay di-nakaganap sa kanilang tungkulin. Ito ay
sina Hadji Buto na pumanaw at si Filemon Sotto na tumanggi dahil sa kapansanan. Muling
humirang si Pangulong Manuel Quezon ng mga dagdag na kagawad, ito ay sina:
 Lope K. Santos (Tagalog) - Kagawad

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 9

  Jose I. Zulueta (Pangasinan) - Kagawad
 Zoilo Hilario (Kapampangan) - Kagawad
 Isidro Abad (Cebu-Bisaya) - Kagawad

MGA KAPANGYARIHAN NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

1. Mag-aral ng pangunahing wika na ginagamit sa Pilipinas.

2. Magpatibay at mapaunlad ng isang pangkalahatang Wikang Pambansa na
batay sa mga umiiral na wokang katutubo.
3. Pumili ng isang katutubong wika na nakahihigit sap ag-unlad sa kabuuan.
Pagkatapos ng puspusang pag-aaral ng iba’t ibang wika sa Pilipinas, ipinasya ng
Surian na Tagalog ang siyang dapat pagbatayan ng Wikang Pambansa pagkat ito’y
nagtataglay ng nalinang nang panitikan at wikang sinasalita ng nakahihigit ng dami ng
mga Pilipino. Kaya, noong Disyemre 30, 1937, inihayag ni Pangulong Quezon na ang
wikang pambansa ng Pilipinas ay Tagalog.

ANG SUMUSUNOD AY IBA’T IBANG KAUTUSANG IPINAIRAL NG ATING PAMAHALAAN

TUNGKOL SA PAGKASULONG NG ATING WIKA:

Nobyembre 1936- Inaprobahan ng Kongreso ang Batas Komonwelt Bilang 184 na

lumikha ng Surian ng Wikang Pambansa na naatasang gumawa ng pag-aaral ng mga
katutubong wika at pumili ng isa na magiging batayan ng wikang pambansa.

Disyembre 30, 1937 - Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ng

Pangulong Quezon, ang Wikang Pambansa ay ibabatay sa Tagalog.na nagtadhana ng
paglilimbag ng isang balarila at isang diksyunaryo.

Mga dahilan kung Bakit sa Tagalog ibinatay ang Pambansang Wika

Mayroong limang dahilan ibinigay ang Surian ng Wikang Pambansa kung bakit
Tagalog ibinatay ang wikang Pambansa. Ito ay ang mga sumusunod.
1. ito ay may pinakamayamang talasalitaanm katunayan, ang tagalog ay binubuo ng
30,000 salitang ugat at 700 panlapi.
2. ito ang wikang ginagamit sa sentro ng kalakalan
3. Ito ang salita o wikang ginagamit ng nakararami
4. Ito ay madaling pag-aralan, matutunan at bigkasin
5. May pinakamaunlad na panitikan sa lahat ng katutubong Wika sa Pilipinas.

Abril 1, 1940 - Ipinalabas ang Kautusang Tagapagpaganap naryo sa Wikang Pambansa.

Ipinahayag pa ring ituturo ang wikang pambansa sa mga paaralan sa buong Pilipinas na
nagsimula noong Hunyo 19, 1940.

Hunyo 7, 1940 - Pinagtibay ng Batas-Komonwelt Blg. 570 na nagtadhana na simula sa

Hulyo 4, 1946. Ang Wikang Pambansa ay isa sa mga opisyal na wika ng bansa.

Marso 26, 1954 - Nagpalabas ng isang kautusan ang Pangulong Ramon Magsaysay sa
taunang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa mula sa Marso 29 - Abril 4. Subalit
ang petsa ng pagdiriwang ay inilipat sa Agosto 13-19 tuwing taon.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 10

Agosto 12, 1959- Tinawag na Pilipino ang Wikang Pambansa ng lagdaan ni Kalihim Jose
Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Blg 7. Ayon sa kautusang ito,
kaylaman at tutukuyin ang pambansang wika ay Pilipino ang gagamitin.

Oktubre 24,1967- Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang isang kautusang nagtatadhana

na ang lahat ng mga gusali at mga tanggapan ng pamahalaan ay panganlan sa Pilipino.
Marso, 1968 - Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap, Rafael Salas, ang isang kautusan
na ang lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at mga sangay nito
ay maisulat sa Pilipino.

Agosto 7, 1973- Nilikha ng Pambansang Lupon ng Edukasyon ang resolusyong

nagsasaad na gagamiting midyum ng pagtuturo mula sa antas elementarya hanggang
tersyarya sa lahat ng paaralang pambayan o pribado at pasisimula sa taong panuruan
1974-75.

Hunyo 19, 1974 - Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ng Kagawaran ng Edukasyon at

Kultura ang Kautusang Pangkagawaran Blg.25 para sa pagpapatupad ng edukasyong
bilingwal sa lahat ng kolehiyo at pamantasan.

Hunyo 21, 1978 – Lumabas ang kautusan ng Ministri ng Edukasyon na nagtatadhana

ng anim nay unit sa lahat ng kurso sa kolehiyo at labindalawang yunit sa Filipino sa mga
kursong pang-edukasyon.

May mga itinadhana ukol sa ating wika sa seksyon 6 at 7 saligang batas 1987.

Sekyon 6. “Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Habang

nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa
Pilipinas at sa iba pang wika”.
Sekyon 7. “Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga
wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at Ingles hangga’t walang ibang
itinatadhanang batas. Ang mga wikang panrelihiyon ay pantulong sa mga wikang
opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga wikang panturo doon.

Marso 19, 1990 – Ipinalabas ng kalihim ng edukasyon na si Isidro Carino ang kautusang
pangkagawaran Blg. 21 na nagtagubilin na gamitin ang Filipino sa pagbigkas ng
panunumpa at katapatan sa saligang batas bayan.

Bilang susog sa proklamasyon blg. 1041 s. 1997, nilagdaan ni kalihim Andrew

Gonzales ang kautusang pangkagawaran blg. 236, s. 1999 na nagtatadhana sa
pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Pambansa mula Agosto 1 hanggang 31 taon-taon sa
pangunguna ng komisyon ng wikang Filipino.

Inaasahang ang mga pagsisikap na ginagawa ng samahang pangwika sa

kasalukuyan, sa suporta ng ating pangulo at pagkakaisa ng bawat Pilipino, ay tuluyang
huhubog sa wikang pambansa bilang mabisang instrumento sa pagsulong ng bansang
Pilipinas.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 11

MGA BATAYAN SA PAGTUTURO NG WIKANG PAMABANSA

 BE Circular No. 71, s. 1939 - Ipinag-utos nang nooý kalihim Jorge Bacobo ng
Paturuang Bayan na gagamitin ang mga katutubong diyalekto bilang mga pantulong
na wikag panturo sa primary simula taong panuruan 1939-1940.

 Kautusang tagapagpaganap Blg. 263 - Noong Abril 1, 1940 ay nilagdaan ng

pangulong Quezon ang kautusan at ditoý ipinag-utos ang pagtuturo ng wikang
pamabansa sa lahat ng paaralang pampubliko at pribado sa bansa. Nag-aatas din ito
ng paglilimbag ng Tagalog-English Vocabulary at isang gramatika na pinamagatang
Ang Balarila ng Wikang Pamabnsa.

 Bulitin Blg. 26, s. 1940 - Naglalaman ng pagmumungkahing magsama ng isang

pitak o seksiyon sa Wikang Pamabansa sa lahat ng pahayagang pampaaralan upang
mapasigla ang pag-aaral ng Wikang pamabansa sa mataas na paaralan, mga
paaralang pormal at tekniko na nilagdaan ng Direktor ng Pagtuturo na si Celendonio
Salvador.

 Executive order No. 10 – Noong Nobyembre 1943, nagpalabas si Jose P. laurel ng

Executive Order blg. 10 na nagsasaad na ang wikang pamabansa ay ituturo sa lahat
ng mataas na paaralang pampubliko at pampribado, kolehiyo at unibersidad na agad
magkakabisa simula taong panuruan 1944-45.

 Memorandum pangkagawaran blg. 6, s. 1945 - Ipinalabas ng kagawaran ng

Edukasyon na nagtatakda ng tentatibong kurikulum sa elementarya. Sa kurikulum na
ito, ang wikang pamabansa ay binibigyan ng araw-araw na pagkakaklse, 15 minuto at
30 minuto sa intermediya.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 - Hunyo 19, 1974, ang Kagawaran ng

Edukasyon at Kultura ay naglagda sa pamamagitan ng kautusan ng mga panuntunan
sa pagpapatupad ng patakarang Edukasyong Bilingguwal. Ayon sa panuntunang ito,
binibigyan ng katuturang magkahiwalay na paggamit ng Pilipino at Ingles bilang mga
panturo sa mga tiyak na asignatura, sa pasubaling gagamitin ang Arabic sa mga lugar
na ito ay knakailangan.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 50, s. 1975 - Simula sa taong panuruan 1979-

1980, isasama sa kurikulum ang lahat ng mga institusyong tesarya ang anim (6) nay
unit ng Pilipino.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 52, s. 1987 - Ang Filipino at Ingles ay

gagamiting mga midyum sa pagtuturo. Ituturo din ang dalawang wika at gagamiting
midyum ng pagtuturo sa lahat ng antas ng edukasyon para matamo ang bilingguwal
na kahusayan.

 CHED Memorandum Order (CMO) No. 59, s. 1996. - Sa animnapu’t tatlong (63)
minimum na kahingian ng Gen. Ed. Curriculum (GEC), siyam (9) nay unit ang inilaan
sa Filipino at (9) din sa Ingles.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 12

  CMO NO.4, s. 1997 - Siyam (9) na yunit ng Filipino ang kukunin sa programang
Humanities, Social Science at Communication (HUSOCOM) at anim (6) naman sa di-
HUSOCOM.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 60, s. 2008 - Ang Filipino at Ingles ang

mananatiling mga wika sa pagtuturo at ang mga local na wika ay gagamitin bilang
pantulong na wika ng pagtuturo para sa pormal na edukasyon at para sa alternatibong
sistema ng pagkatuto.

 Kautusang pangkagawaran Blg. 74 s. 2009 - Ito ay may pamagat na

Institutionalizing Mother Tongue-Based Multilingual; Education (MTBMLE). Sa
kautusang ito, unang wka ang gagamiting wikang panturo para sa pangunahing
literasiya.

 CMO No. 20. s. 2013 - Dahil sa pagbabago ng Sistema ng edukasyon, sa seksyon 3

ng kautusang ito, ang GEC ay bumaba sa 36 na yunit at inalis ang Filipino bilang
asignatura. Ang GEC ay maaaring ituro sa wikang Ingles o Filipino.

 CMO No. 57, s. 2017 - Ito ay kautusang pagdaragdag ng asignaturang Filipino sa

lahat ng kurso sa kolehiyo bilang bahagi ng GEC. Ang CMO no.57 ay naipatupad, ang
pagbabalik ng asignaturang Filipino at hanggang sa kasalukuyan ay mainit pa rin itong
pinag-uusapan.

ANG PAGTAGUYOD SA WKANG FILIPINO SA KASALUKUYAN

Sapagkat pinapatay ng CMO 20, s. 2013 ang wika at asignaturang Filipino,

maraming mga organisasypon, mga institusyon o samahan at maging ang kagawaran ng
pamahalaan ang nagpapahayag ng kanlang pagtutol sa nasabing kautusan.

Pambansang Samahan sa Linggwistika at Literaturang Filipino (PSLLF), Ink.

Isang samahan ng mga propesor, guro, mag-aaral, manunulat at mananaliksikna
may malasakit at interes sa pagtuturo ng wika.
Isang propesyonal na organisasyonng nagtataguyod ng mahusay na paggamit ng
wikang Filipino. Ito din ay isa sa mga kasaping-organisasyong tagapagtatag ng Alyansa
ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino (Tanggol Wika).

Tanggol Wika o Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino

Isang organisasyon na nabuo noong 2014 na binubuo ng mga dalubwika,
dalubguro, manunulat at mga mag-aaral bilang tugon sa pagbabalak na pagpatay ng
wikang Filipino.
Sa Petisyon ng Tanggol wika, layunin nito ang mga sumusunod;
1. Panatilihin ang pagtuturo ng asignaturang Filipino sa bagong GEC sa kolehiyo.
2. Kumilos tungo sa pagrebisa ng CMO 20.
3. Gamitin ang wikang Filipino sa pagtuturo ng iba’t ibang asignatura at;
4. Isulong ang Makabayang edukasyon.

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 13

 National Commission for Culture ang the Arts of the Philippines (NCCA) o
Pamabansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining sa mga organisasyon na
nagtataguyod sa kahalagahan ng wikang Filipino.

Inihanda ni:

DARYLL JIM R. ANGEL, MAEd.

Guro

Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino 14