‫) د ﻣﯾــــــــــــﻧﯥ ﭘﻠوﺷـــــــــــﯥ (‬

‫ادﺑﻲ اوﮐﻠﺘﻮري‬

‫دواﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﺳﺮه دزړه ﺧﻮاﻟﻪ‬

‫دواﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﺳﺮه دزړه ﺧﻮاﻟﻪ‬

‫ﺎﻏﻠﻲ واﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﺳﺮه دزړه ﺧﻮاﻟﻪ !‬ ‫دﮐﻮﻧ ې دزوی ﻟﻪ ھﺴﺘﻮوﻧﮑﻲ اوﻟﻮﻳﻮوﻧﮑﻲ ‪،‬‬
‫ﻮ ور ﻲ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻣﻠﻲ رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﺸﺮ واﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﻟﻨﺪن ﺗﻪ راﻏﯽ ‪ ،‬دﻟﺘﻪ دﻳﻮې ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﻟﻪ ﺧﻮا‬
‫ﻳﻮه ﻏﻮﻧ ه ﺟﻮړه ﺷﻮه ﭼﯥ ﭘﻪ ھﻐﯥ ﮐﯥ دﻧﻈﺮي ﺻﯿﺐ ﻣﯿﻨﻪ وال ‪،‬ﻓﺮھﻨﮕﯿﺎن اوﻟﯿﮑﻮال را ﻮل ﺷﻮي وو ‪ ٠‬زﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﭘﻪ دﻏﻪ‬
‫ﻏﻮﻧ ه ﮐﯥ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ھﺮ ﻪ دﻣﺨﻪ دواﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﭘﻪ ﻓﺮھﻨﮕﻲ اوھﻨﺮي ﮐﺎروﻧﻮ ﻣﮑﺚ اوﺧﺒﺮې ﺷﻮي وای ‪ ،‬ﺗﺮ زﻳﺎﺗﻪ ﺣﺪه‬
‫دھﻐﻪ ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ ﮐﺎروﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰې ﺷﻮي‬

‫‪ ٠‬ﻏﻮﻧ ه دﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﻲ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ھﻢ ﺗﺮ ﭘﻮ ﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې وه ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻣﺎﻧﺎ ﭼﯥ ھﻐﻪ ﻧﻈﻢ اودﺳﭙﻠﯿﻦ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺮﻟﻲ ﻳﯥ وای‬
‫ﭼﯥ زه ﻪ وواﻳﻢ ﻧﻮ زﻣﺎ ﺧﺒﺮې ﺑﻪ داوی ‪٠ :‬‬ ‫ﻪ ﮐﻤﺰوري وه ‪ ٠‬ﺧﻮ ﭘﻪ ھﺮ ﺣﺎل ﮐﻪ ﭼﯿﺮې ﺗﺎﺳﯥ ﻟﻪ ﻣﺎ وﭘﻮ ﺘ‬ ‫ﻟ‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻤﮫﺎل ﻟﻪ ﻧﻈﺮي ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﮐﯿ و و ﻧﻮ دﻳﻮ ﻮ ﺑﻌﺪي ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﮐﯿ و ‪،‬‬
‫ﻳﻮﺧﻮ دا ﭼﯥ ھﻐﻪ داﻣﮫﺎل دﻣﻠﻲ رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﺸﺮ دی ‪ ٠‬دا ﻳﻮه ﺧﺒﺮه ده ‪ ٠‬دا ﻳﻮ دوﻟﺘﻲ ﭘﻮﺳﺖ دی ‪ ٠‬ﺧﻮ دده ﻟﻪ ﭘﺎره دا‬
‫ﮑﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﻟﺮي ﭼﯥ دی ﻟﮑﻪ واﺳﻼو ھﺎول دراﻣﻪ ﻟﯿﮑﻮوﻧﮑﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻪ وﺧﺖ ﻳﯥ اداري ﮐﺎروﻧﻪ وﮐ ه اوﺑﯿﺎ ﭘﻪ ھﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ‬
‫ھﻐﻪ ﺗﻪ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻲ اودراﻣﻪ ﻟﯿﮑﻨﻪ دﭼﮏ دﺟﻤﮫﻮرﻳﺖ ﺗﺮ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ھﻢ ﺳﭙﯿ ﻠﻲ وه ‪٠‬‬
‫زﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ارﮔﺎن) رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳ ﻳﻮن ( ﮐﯥ ﻮ ﮐﻠﻨﻪ ﮐﺎري ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮم ‪ ،‬دواﺣﺪ ﻧﻈﺮي ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ ھﻢ دا ﮐﺎر ﻟﻪ زړه‬
‫ﻧﻪ ډک وي ‪ ٠‬ﮑﻪ دی اداري ﮐﺎروﻧﻮ ﺗﻪ دوﻣﺮه ﺟﻮړ ﻧﻪ دی ﻟﮑﻪ ﻮﻣﺮه ﭼﯥ ھﺴﺘﻮوﻧﻮ اوﭘﻨ ﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﯿﺎر دی ‪٠‬‬ ‫ﺗﻨﮕ‬
‫زه ﻓﮑﺮ ﮐﻮم ﭼﯥ دواﺣﺪ ﻧﻈﺮي دﻗﺪرداﻧﯽ ﺎی ھﻢ ﭘﻪ دې ﮐﯥ ﻧﻪ دی ﭼﯥ دﮐﻮم ﺎی ﻣﺸﺮ دی ﺑﻠﮑﯥ ﭘﻪ دې ﮐﯥ دی ﭼﯥ‬
‫ﻪ ﻳﯥ ﮐ ي او ﻪ ﻳﯥ ھﺴﺖ ﮐ ي دي ‪ ٠‬ﭘﻪ دې ډول دھﻐﻪ دوﻳﻢ ډول ﮐﺎر ﺗﻪ را ﻮ اوھﻐﻪ دﻧﻮﻣﻮړي ھﻨﺮي ﮐﺎر دی ‪ ٠‬دي ﻳﻮ‬
‫ھﻨﺮي ﻣﻨﺪ دی اوھﻨﺮﻣﻨﺪ داﺳﻲ اﺳﺘﻐﻨﺎ ھﻢ ﻟﺮي ‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻠﻪ واﻳﻲ ‪ :‬وادې اﺧﻠﻪ دوﻧﯿﺎ زه وږی ﺳﺘﺎ ددوﻧﯿﺎ ﻧﻪ ﻳﻢ ‪ ٠‬اوﻳﺎ‬
‫درﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ دا ﺷﻌﺮ ﭼﯥ واﻳﻲ ‪:‬‬
‫اورﻧﮕﺰﻳﺐ ﮐﻪ دډﻳﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﺨﺖ ﻧﺎزﻳ ي ﻣﺎ رﺣﻤﺎن ﻟﺮه دﺧﺎورو ﮐﻨ وﻟﯽ دی ‪،‬‬
‫دﻳﻮ ﭼﺎ ﺧﺒﺮه ده ﭼﯥ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ډﻳﺮ زورور ﭘﺎدﺷﺎه وو ‪ ٠‬ﺧﻮ ﮐﻪ اوس ھﻐﻪ اوﻓﺮدوﺳﻲ دواړه راژوﻧﺪي ﺷﻲ ﻧﻮد ﺳﻠﻄﺎن‬
‫ﭘﻪ ﻣﺦ ﺑﻪ ﺗﻒ وﺷﻲ اوﻓﺮدوﺳﻲ ﺑﻪ دﻟﻌﻞ ﭘﻪ ﯿﺮ ﭘﻪ زرﺑﻔﺘﻮ ﮐﯥ وﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ ‪٠‬‬
‫ﮔﺮاﻧﻪ ﻧﻈﺮي ﺻﯿﺐ ﻣﺎﺗﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﮫﺎل ﻣﻮﻗﻊ ﻣﯿﻼ و ﻧﻪ ﺷﻮه ﭼﯥ ﺧﺒﺮې وﮐ م ‪ ٠‬ﮑﻪ ﭼﯥ ھﻠﺘﻪ دﮐﻤﺮې اودﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯿﻨﺎن اوﭘﻪ‬
‫ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﺑﺎﻧﺪې ﻋﺎﺷﻘﺎن ډﻳﺮ وو‪ ٠‬ﺧﺪای دې وﮐﯥ ﭼﯥ دھﻐﻮ ﺧﺒﺮې واورول ﺷﻲ ‪ ٠‬ﺧﻮ ﮐﻪ ﻟﻪ ﻣﺎ ﭼﺎ ﭘﻮ ﺘﻠﻲ وای ﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺪوﻣﺮه وﻳﻠﻲ واﻳﻲ ‪:‬‬
‫ﮔﺮاﻧﻪ !‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ دﮐﻮﻧ ې دزوی ﭘﻪ اﻧﻨﮕﻮ ﺑﺎﻧﺪې او ﮑﯥ وﻟﯿﺪﻟﯥ ‪ ٠‬ﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻮ وﮐ ‪،‬؟ اﻳﺎ دا ﺳﻤﻪ ﻧﻪ ده ﭼﻲ وواﻳﻮ ﺗﺎ‬
‫ژر ژر ﻗﻠﻢ راواﺧﯿﺴﺖ اودھﻐﻪ اﻧ ﻮر ﻣﻮ ووﻳﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﯿﺎ ﻣﻮ دھﻐﻪ دﻣﻮر زړه اﻧ ﻮر ﮐ ‪ ٠‬ﺑﯿﺎ ﻣﻮ ﭘﻪ دواړو زړوﻧﻮ ﮐﯥ ﻳﻮ ر ﺘﯿﻨﻮاﻟﻪ ‪،‬‬
‫زﻏﻢ اوﺻﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐ ‪ ٠‬ﺑﯿﺎ ﺗﺎﺳﻮ دﻣﻮر دزړه ﺑﺎغ وﻟﯿﺪه ‪ ٠‬ﺑﯿﺎ ﻣﻮ دﻳﻮ اﻧﺴﺎن ﺻﺪاﻗﺖ اور ﺘﯿﻨﻮاﻟﻪ وﻟﯿﺪه ﭼﯥ ﻮﻣﺮه ﻟﻮﻳﻪ وه‬
‫ﻟﮑﻪ دھﻨﺪوﮐﺶ ﻟ ۍ ‪ ،‬ﻟﮑﻪ دﻓﺮاه اوھﻠﻤﻨﺪ د ﺘﯥ ‪ ،‬ﻟﮑﻪ دﮐﻨﺪھﺎر ٍﻋﻈﻤﺖ ﻟﮑﻪ دﮐﺎﺑﻞ دﻏﺮوﻧﻮ دﻳﻮاﻟﻮﻧﻪ ‪ ،‬اوﻟﮑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﮐﻮﻟﯽ ﺷﻮل دﮐﻮﻧ ې زوي ﺗﻪ ﭘﺘﻠﻮن واﻏﻮﻧﺪۍ‪ ٠‬ﻣﮑﺘﺐ ﺗﻪ ﻳﻲ‬ ‫داﺳﯥ ﺳﭙﯿ ﻠﯽ ‪ ٠‬اروﻣﺮو ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﯥ راﺳﺮه ﻣﻨ‬
‫رھﯥ ﮐ ۍ ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ﭘﺮې وﮐ ۍ اوﺑﯿﺎ ﻳﻲ ﻣﺎﻣﻮر ﮐ ۍ ﺑﯿﺎ ﻳﻲ رﻳﺲ ﮐ ۍ ‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻠﻪ دھﻐﻪ ﮐﻮﻧ ه ﻣﻮر دھﻐﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﻪ ورﻏﻠﻲ‬
‫وای ﻧﻮ اروﻣﺮو ﭼﯥ ﺑﯿﺎ ﺑﻪ ﻳﻲ ددﻓﺘﺮ ﺳﮑﺮﺗﺮ ﺗﻪ وﻳﻠﻲ واﻳﻲ ‪:‬‬
‫ﭼﯥ دا زﻣﻮڕ ﺧﺪﻣﻪ ده ‪ ٠‬ﻟ ﭼﺎی ورﺗﻪ ورﮐ ه اورﺧﺼﺖ ﻳﯥ ﮐ ه ‪ ٠‬ﺧﻮ ﺗﺎ دا ﮐﺎر وﻧﻪ ﮐ ‪ ٠‬ھﻐﻪ دې دوطﻦ دﺳﺎده اوﺷ ل‬
‫طﺒﯿﻌﯿﺖ ﭘﻪ ﯿﺮ ﻟﻮی ﮐ ‪ ،‬اودﺧﭙﻠﻲ وزی ﺳﺮه دې دﮐﺎﺑﻞ ﭘﻪ دﭘ ه ﻣﺎروﻧﻮ ورﺑﺮاﺑﺮ ﮐ ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ژوﻧﺪوﻧﻲ ﻟﻪ ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻮﺳﺘﮑﯥ‬
‫ﺑﺎﺳﻲ ‪٠‬‬
‫اﻳﺎ ھﻤﺎﻏﻪ دﮐﻮﻧ ې دزوی ﻟﻮ ﻮوﻧﮑﻲ اوس ﭘﻪ ﮔﺪۍ ﻧﻪ دې ﻧﺎﺳﺖ ؟‬
‫ﺧﺪای دې وﮐﯥ ﭼﯥ ز ﻣﺎ ﻟﻪ ﺧﺒﺮو ﺳﺮه ﻣﻮاﻓﻖ وی ‪،‬‬
‫زه د))ﻟﻤﺮ ﭘﻪ ﻟﻮر(( ﻓﯿﻠﻢ ﻧﻪ ﻳﺎدوم ‪ ٠‬ھﻐﻪ ﻳﻮه رواﻧﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰه ده ‪ ،‬ﭼﯥ دھﻤﺪﻏﻪ ﮐﻮﻧ ې زوي ﭘﻪ ﯿﺮ دﻏﻢ ﺷﯿﺒﯥ ﺗﯿﺮوي ‪،‬‬
‫ﮑﻠﻲ ﮐ ه ﻓﯿﻠﻢ دې ﺗﺮې ﺟﻮړ ﮐ ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺎور وﮐ ه ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ھﻤﺎﻏﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﻣﺎ ﺧﭙﻠﻪ ﮐﯿﺴﻪ وﻟﯿﺪﻟﻪ ‪٠‬‬ ‫ﮐﯿﺴﻪ زﻣﺎ وه اوﺗﺎ‬
‫ﺗﺎ ډﻳﺮه اوﭼﺘﻪ اﻧ ﻮر ﮐ ې وه ‪ ٠‬ﭘﻪ ھﻐﻪ وﺧﺖ ﺑﻪ ﯿﻨﻮ ﮐﻮدﻧﻮ) ﺑﯥ ﻣﻐﺰو ( وﻳﻞ ﭼﯥ داو ﻟﻲ دﻳﺎﻟﻮگ ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ )) ،‬راﺷﻪ اودې‬
‫ﺧﺒﺮې ﺗﻪ ﭘﺮﺗﻮگ وﮐ ه ‪ ((٠‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﻮ ﻪ دي ‪٠‬‬
‫ﺎﻏﻠﯽ ﻧﻈﺮي ﺻﯿﺐ ! دھﺠﺮت ﻓﯿﻠﻢ ﻗﮫﺮﻣﺎن ھﻢ دﮐﻮﻧ ې ﺑﻞ زوی دی ﭼﯥ وطﻦ ﭘﺮﻳ دي اوﺑﮫﺮ ﺗﻪ ﻲ ‪٠‬‬
‫ﺗﻪ ﭘﺎﺗﯥ‬ ‫ھﻐﻪ دا ﺧﺒﺮه ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﺮﮔﻨﺪوي ﭼﯥ ﮐﻪ ﻮک ﻟﻪ ھﯿﻮاده ﻟﯿﺮې ﺷﻲ ‪ ،‬ﻧﻮ دﭼ ﻠﯿﻮ ھﻐﻪ ﺗﻮرې ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﻲ ﺑﻮﺟ‬
‫ارز ﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ ٠‬ﺧﻮ ﻗﮫﺮﻣﺎن ﻮﻣﺮه ﺳﭙﯿ ﻠﯽ دی ‪ ٠‬ھﻐﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ‬ ‫ﮐﯿ ي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳ ک ﻟﻪ ﻣﻮ ﺮ ﻧﻪ ﮔﻮزار ﮐﯿ ي ‪ ٠‬اوھﯿ‬
‫ﭼﯥ ﺗﻪ دروغ وواﻳﻪ ‪ ٠‬ﭼﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﺎد ﮐﯥ رﻳﺲ وې ‪٠‬‬
‫ھﻐﻪ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﺳﺮه واﻳﻲ ‪ :‬ﻧﻮ زه ﺮﻧﮕﻪ دروغ وواﻳﻢ ‪ ٠‬زه ﺧﻮ رﻳﺲ ﻧﻪ ووم ‪ ٠‬ھﻐﻪ ﭘﻪ دې ر ﺘﯿﺎ وﻳﻠﻮ دھﻨﺪوﮐﺶ ﭘﻪ ﯿﺮ ﻗﺪ‬
‫ﺑﺎﺳﻲ ‪ ٠‬اودﺳﯿﺴﺘﺎن دد ﺘﻮ ﭘﻪ ﯿﺮ ﻟﻮﻳ ی اوﻟﮑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻪ ﺳﭙﯿ ﻠﺘﯿﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﻮي ‪٠‬‬
‫ھﻐﻪ ﺗﻪ دﺑﮫﺮ ژوﻧﺪ دﻣﻠﻨ و ډک ﻧﻪ دې ﺑﻠﮑﯥ د ھﻐﻪ ﺑﮫﺮﻧﻲ )) ﯿﺰ((ﺗﻪ ورﺗﻪ اودﻣﻠﻨ و ډک دی ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺸﻨﺎب ﮐﯥ ﺗﺮې‬
‫اﻟﻮزې‪ ٠‬داروﭘﺎ ژوﻧﺪ ‪)) ،‬ﻧ ﻳﻮال ﻣﺪﻧﯿﺖ ‪)) ((،‬ﻟﻮﻳﺪﻳﺰه دﻣﻮﮐﺮاﺳﻲ(( ‪ ،‬د))ﮐ واﻟﻮ ﺳﺮه دﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻧﻮ ﭘﺮ ﻣﻌﯿﺎروﻧﻮ ﭼﻠﻨﺪ((‬
‫اودھﻐﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ))ﺑﺎد (( درې واړه ﻳﻮ دي ‪ ٠‬ﮐﻪ داﺳﯥ ﻧﻪ ده ‪ ٠‬ﭘﻪ ھﺠﺮت ﮐﯥ وطﻦ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﻋﺮوج ﭘﯿﺪا ﮐﻮي ‪ ،‬اﺳﻤﺎن ﺗﻪ‬
‫ﻟﻮړﻳ ي ‪ ،‬اوﺧﭙﻞ ﻋﻈﻤﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﻮي ‪ ٠‬اوﻧ ﻳﻮال ﮐﯿﺪﻧﻪ دوﻣﺮه ﮐﻮﭼﻨﯽ ﮐﯿ ي اوﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻧﻮ اودﻳﻤﻮﮐﺮاﺳﻲ اودﻣﮫﺎﺟﺮو ﺳﺮه‬
‫ﯥ ﺳﺮه ﺗﻘﺎطﻊ ﭘﯿﺪا ﮐﻮي ‪٠‬‬ ‫ﻪ ﭼﻠﻨﺪ دھﻤﺎﻏﻪ دﺗﺸﻨﺎب دﭘﯿ‬
‫ﻧﻮ ﮔﺮﻧﻪ ﻧﻈﺮي ﺻﯿﺐ ! ﮐﻪ ﻣﺎﺗﻪ ﭼﺎ ﻣﻮﻗﻊ راﮐ ې وای ﻣﺎ ﺑﻪ ھﻤﺪا ﺧﺒﺮه ﺟﻤﻊ ﻳﻮه ﺑﻠﻪ ھﻢ ﮐ ي وای اوھﻐﻪ دا ﭼﯥ ‪:‬‬
‫ډﻳﺮ راﺑﺎﻧﺪې ﮔﺮان ﻳﯥ ﺧﻮ اوس ﺳﺘﺎ ﻟﯿﺪه ﮔﺮان ﺷﻮي دي ‪٠‬‬
‫ﻳﺎره ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﻪ ﭼﯥ دا ﻪ درﺑﺎﻧﺪې ﺷﻮي دي ‪٠‬‬
‫ﺑﺲ ھﻤﺪوﻣﺮه‬
‫اﮐﺒﺮ ﮐﺮﮔﺮ –ﻟﻨﺪن – دﻧﻮﻣﺒﺮ ‪١۵‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Tue 18 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١:٢۶‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺘﻮ ﻟﻨ و ﮐﯿﺴﻮ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫دﭘ‬

‫ﺘﻮ ﻟﻨ و ﮐﯿﺴﻮ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫دﭘ‬

‫ﯥ‬ ‫ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ ور ﯥ ﭼﯥ اﻧﺴﺎن ژوﻧﺪ ﭘﯿﻞ ﻛ ى ﻟﻪ ھﻤﺎﻏﯥ ور ﯥ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺟﻮړې ﻛ ې او د ژوﻧﺪ ﺟﺎﻟﺒﯥ ﭘﭕ‬
‫ﺗﻪ راﺗګ وروﺳﺘﻪ د اﻧﺴﺎن ﻟﻪ ژوﻧﺪ ﺳﺮه ﺗ ﻟﯥ داﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﻳﯥ د ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻧﻪ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻟﭕ دوﻟﯥ دي؛ د ﻟﯿﻚ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫ﻪ ﻧﺎ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﺷﻮې او راﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮې دي‪ .‬ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﯥ د ﺑﺸﺮ ډﭔﺮې زړې ﻛﯿﺴﯥ دي ﭼﯥ د دوى زاړه اﻧﺪوﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﻮﻧﻪ او ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯿﺮۍ ﻣﻮږ ﺗﻪ رارﺳﻮي او د ﺑﺸﺮي راﺷﻮ درﺷﻮ زړې ﻻرې را ﯿﻲ ﭼﯥ اوس ھﻢ د ﻧ ۍ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻮ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ‬
‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﺎ اﻓﺴﺎﻧﯥ ﻓﻜﺮ ھﻢ ﻟﻪ ھﻤﺪې ﻛﯿﺴﻮ ﻧﻪ رازﭔ ﻳﺪﻟﻲ او د ھﻤﺪې ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﻮ ﭘﺮ‬ ‫ﻛﯥ ﺧﻮﻧﺪي دي‪ .‬د ﻧﻨﻨ‬
‫ﻛﯥ دود ﺷﻮه او ھﻤﮫﻠﺘﻪ د دې ﻛﯿﺴﯥ ھﻨﺮي او ادﺑﻲ ادا ﻪ‬ ‫ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ ﻟﻮﻣ ى ﭘﻪ ﻟﻮﻳﺪﻳ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻠﯥ ﺑ ﻪ ده‪ .‬ھﻮ! ﻧﻨﻨ‬
‫ﻛﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﺷﺮق ﻛﯥ ھﻢ‬ ‫و ﺎﻛﻠﻪ ﺷﻮه او ﻓﻨﻲ ﭼﻮﻛﺎټ ورﺗﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮ‪ .‬ﺧﻮد دې ﻣﻌﻨﯩﺪا ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﺘﯿ‬
‫ﻛﯿﺴﻪ ډﭔﺮه زړه او ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ وه‪ ،‬ﭘﻨﭽﺎﺗﻨﺘﺮا ﻳﺎ ﭘﻨﭽﺎﻛﯿﺎﻧﻪ ﭼﯥ د آرﻳﺎﻳﻲ ﻛﯿﺴﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ده ﺗﺮ دوو زرو ﻛﻠﻮﻧﻮ زﻳﺎت ﻋﻤﺮ ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﺎړه ﻳﯥ ھﻢ درې‬ ‫ﭘ‬ ‫دې ﻣﻮده ﻛﯥ ﻳﯥ د ژﺑﺎړو ﻟﻪ ﻻرې ﺗﺮ ﺷﺮق او ﻏﺮﺑﻪ ﭘﻮرې ﻮﻟﻪ دﻧﯿﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮﻛ ې ده او ﻟﻮﻣ ﻧ‬
‫ﺘﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﻋﻤﺮ ﻟﺮي ﭼﯥ اﻓﻀﻞ ﺧﺎن ﺧ ﻚ ﭘﻪ ‪١٢٢٨‬ھـ ق ﻛﺎل ﻛ ې او ﺑﯿﺎ ﻳﯥ ﻧﻮرې درې ﺗﺮﺟﻤﯥ ھﻢ ﺷﻮې دي‪ .‬د ﭘ‬
‫ﻮر د اﺧﻮﻧﺪ اﺣﻤﺪ د ﻟﻨ ۍ د اﺧﻮﻧﺪ اﺣﻤﺪ) ﭼﯥ‬ ‫ﻟﯿﻜﻠﻲ ادب ﻛﯥ ھﻢ ﻟﻪ ﻟﺴﻤﯥ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ راﭘﻪ دﭔﺨﻮا ﻛﯿﺴﯥ ﻟﺮو او د ﭘﭕ‬
‫ﭘﻪ ﻳﻮوﻟﺴﻤﻪ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ ﻛﯥ ﻳﯥ ژوﻧﺪ ﻛﺎوه( ﻟﻨ ې ﻣﻨﺜﻮرې ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ درې درې ﻧﯿﻢ ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﻟﯿﻜﻠﯥ ﺷﻮې د‬
‫ﻛﯿﺴﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻧﻨﻨ‬ ‫ﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮې ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ اوډﭔﺮې ھﻐﻪ ﺑﺎرﻳﻜ‬ ‫ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﭘﻪ ﭼﻮﻛﺎټ ﻛﯥ‬ ‫ﻧﻨﻨ‬
‫ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻮږ ﺨﻪ ﻏﻮاړي؛ د ده د " ورك زوى ﻨ ﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﻮ ؟ " ﻛﯿﺴﻪ ﭼﯥ د ﻳﻮﺳﻒ "ع" د ﻛﯿﺴﯥ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده‪ ،‬د‬
‫ﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ده ﭼﯥ ﻣﺎ ﭘﻪ ‪ ١٣٦٤‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑ ﻪ ﺧﭙﺮه ﻛ ې ده‪ .‬ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑﭕﺮه زﻣﻮږ زﻳﺎﺗﯥ‬ ‫داﺳﯥ ﻛﯿﺴﻮ ﻳﻮه ډﭔﺮه‬
‫ﺘﻨﻲ ﻛﻠﺘﻮر زﭔ ﻧﺪه‬ ‫ﺗﻪ ﻛ ې او د ﭘ‬ ‫اوﻟﺴﻲ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻣﻠﻲ ﻛﯿﺴﯥ ﺑﻮﻟﻮ ھﻤﺪﻟﺘﻪ زﻣﻮږ ﺧﻠﻜﻮ راﻣﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ‪ .‬ﺑﯿﺎ ھﻢ‬ ‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ زﻳﺎﺗﯥ ﻣﻨﻞ ﺷﻮې ﺑﺎرﻳﻜ‬ ‫دي‪ ،‬دا ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺎﻧ ى ﻓﻨﻲ ﺟﻮړ ﺖ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻧﻨﻨ‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﻪ ﻏﺮب‬ ‫ﻮ او ﭘﯿﺮوۍ راﻣﻨ‬ ‫ھﻐﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻧﻦ "ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ" ﺑﻮﻟﻮ او د ﻏﺮب د ﺷﺎرټ ﺳ ﻮري ﭘﻪ ﭘﭕ‬
‫ﺘﻮ ﻛﯥ د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ د ﭘﯿﻞ ﻣﺤﺼﻮل ده‪ .‬ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻛﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﺪﻳ‬ ‫ﻠﯿﺪﻟﯥ او ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﻛﯥ ﻟﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﺨﻪ راﻧ‬
‫ﺘﻮ د ﻟﻮى ﻟﯿﻜﻮال راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻲ ﻛﺮه راﻏﻠﻪ او د‬ ‫ﺘﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ "ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ" ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫ﻛﯥ ھﺮ ﻮﻣﺮه ﻠﻚ او ﺑﻠﻚ درﻟﻮد ﺧﻮ ﭘ‬
‫ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ۍ ﻟﺴﯿﺰه ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻛﯿﺴﯥ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪاﻧﻮ ﺗﻪ ﭘ وﻧﻰ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ ﻟﺮې ﻛ ؛ دا ﻛﯿﺴﻪ ﻛﻪ ھﺮ ﻮﻣﺮه ﭘﻪ زړو‬
‫ﭕﺪﻟﻪ او ھﻐﻪ د اروا ﺎد اﻟﻔﺖ ﺧﺒﺮه ‪ " :‬ﭘﻪ زړو ﺟﺎﻣﻮ‬ ‫ﻜﻼ ﻟﻪ ﻟﯿﺮې ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﭔ‬ ‫ﺘﻨﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻮ او ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ ﻛﯥ وه ﺧﻮ ﭘ‬
‫ﺘﻮ د دوھﻤﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻟﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮه وزﭔ ﻳﺪه‪ ،‬دا ﻛﯿﺴﻪ ھﻢ د‬ ‫" ھﻢ د ﭘ‬ ‫ﻛﯥ ﻣﺎ وﻟﯿﺪه ﺣﻮره"‪ " .‬ﻛﻮﻧ ه ﻧﺠﻠ‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ وې او ﺗﺮ دې‬ ‫ﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﺧﻮﺑ‬ ‫ﻧﺎوړو او ﻛﺮﻏﭕ ﻧﻮ دودوﻧﻮ ﭘﻪ ﻛ ۍ ﻛﯥ را ﭕﺮه وه ﺧﻮ د ﻓﻦ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﻳﻮې‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻟﻪ ډﭔﺮو ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﻛﺮه وزﭔ ﻳﺪه او د ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻮ‪،‬‬ ‫ﺘﻮ ﻛﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ دود ﺷﻮه او د ﻟﺮې او ﺑﺮې ﭘ‬ ‫راوروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﺟﺮﻳﺪو او ور ﭙﺎ ﻮ ﻏﭕ ې ﻳﯥ ډﻛﯥ ﻛ ې او ﺑﯿﺎ د راډﻳﻮ او ﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮ ﭘﺮ ﭙﻮ ھﻢ ﺳﭙﺮه او ﺧﻮره ﺷﻮه‪ .‬د ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﯥ ﭘﻪ زوﻛ ه‬
‫ﻛﯥ اﺧﺘﻼف دى‪ ،‬ډﭔﺮ ﻟﯿﻜﻮال ﻋﻘﯿﺪه ﻟﺮي ﭼﯥ دا ﻛﯿﺴﻪ ﭘﻪ ‪ ١٩١٨‬ﻛﺎل ﻟﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮه ھﻐﻪ وﺧﺖ وزﭔ ﻳﺪه ﭼﯥ "‬
‫" ﻳﻮ ﻛﺎل ﭘﺨﻮا د ﻣﺸﺮې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻟﻪ ده ﻛﺮه ﺳﺘﺮ ﯥ ﭘﺮاﻧﯿﺴﺘﯥ وې او دا ﻛﯿﺴﯥ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ د‬ ‫ﻛﻮﻧ ې ﻧﺠﻠ‬
‫ﺗﻪ ﻛ ې ﭼﯥ ﻣﻨﺸﻲ ﭘﺮﻳﻢ ﭼﻨﺪ د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ د دوھﻤﯥ ﻟﺴﯿﺰې ﭘﻪ ﭘﯿﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ‬ ‫ھﻐﯥ د ﻧﮫﻀﺖ ﺗﺮ اﻏﭕﺰ ﻻﻧﺪې راﻣﻨ‬
‫ﺳﺮﺣﺪ ﻛﯥ د اردو اﻓﺴﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﯿﻞ ﻛ ې ؤ‪ .‬د اروا ﺎد ﺳﯿﺪ ﺗﻘﻮﻳﻢ اﻟﺤﻖ ﻛﺎﻛﺎ ﺧﭕﻞ د ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دا‬
‫ﻛﯿﺴﻪ د ‪ ١٩٠٨‬ﻛﺎل ده‪" :‬راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻲ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻧﺎول ﻟﯿﻜﻞ ﺷﺮوع ﻛ ل ﺑﻠﻜﯥ د ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﯥ )‪١٣٢٦‬ھـ ق ‪١٩٠٨ /‬ع( ﭘﻪ‬
‫ﺘﻮ آﺛﺎرو ﭘﻪ ﻛﺮوﻧﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻛﯥ دا ﻛﯿﺴﻪ د ‪١٩٠٨‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﻳﯥ د اﻓﺴﺎﻧﻮ اﺑﺘﺪا ھﻢ وﻛ ه" او ھﻢ ﻧﻮﻣﻮړي ﻣﺤﻘﻖ ﺧﭙﻞ د ﭘ‬
‫ﻧﻌﺖ‬ ‫ﻛﺎل ﭘﻪ ﭼﺎﭘﻲ آﺛﺎرو ﻛﯥ داﺳﯥ راوړې ده‪١٣٢٦" " :‬ھـ ق ‪١٩٠٨ /‬ع اﺳﺮاراﻟﻌﺎرﻓﯿﻦ ﺷﯿﺮ ﻣﺤﻤﺪ ھﻮﺗﻚ‪ ،‬ﻠﺒ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻜﯿﻢ‪ ،‬ﭼﺎردروﭔﺶ ﻧﻌﻤﺖ ﷲ‪ ،‬ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻰ‪ ،‬دﻳﻮان اﺣﻤﺪ ﻛﻼﭼﻲ"‪ .‬د اروا ﺎد ﺗﻘﻮﻳﻢ اﻟﺤﻖ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻟﻪ‬
‫ﻲ ﭼﯥ ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘﻨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﻟﯿﺪﻧﯥ ﺳﺮه اړه ﻟﺮي او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻛﯥ راوړي آﺛﺎر ﻳﯥ ﺟﻨﺴﺎً ﻟﯿﺪﻟﻲ ﻧﻮ ﻜﻪ ﺑﺎوري ﺑﺮﭔ‬
‫ﺘﻮ ﻟ ﺪې ﻛﯿﺴﯥ د ﭘﺮﻳﻢ ﭼﻨﺪ د اردو ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ او ﭘﯿﺮوۍ ﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﭼﺎﭘﻲ ﺑ ﻪ ﻟﯿﺪﻟﯥ وي او ﭼﯥ دا راواﻳﺖ وﻣﻨﻮ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﻛﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ اروا ﺎد اﺳﺘﺎد‬ ‫دي راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او ﺗﺮ ھﻐﯥ وړاﻧﺪې ﻳﯥ ﺳﺘﺮ ﯥ ﻏ وﻟﯥ دي‪ .‬ﭘﻪ ھﺮ ﺣﺎل ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮ د زاړه او ﻧﻮي ادب د زﻧ ﯿﺮوﻧﻮ د‬ ‫ﺘﻮ ھﻐﻪ ﭘﯿﺎوړى ﻟﯿﻜﻮال دى ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫راﺣﺖ ﭘﯿﻞ ﻛ ه او دى ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫وﺻﻞ او ﻛﻮﺷﯿﺮ ﻛ ۍ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ دي‪ .‬ﺗﺮ دې راوروﺳﺘﻪ د اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻧﻲ آزاد ﭘﻪ " اﻓﻐﺎن" ﻧﻮﻣﻲ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﯥ ﺗﺮ ‪ ١٩٢٦‬ﻛﺎل را‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﻧﺸﺮ ﺷﻮې ﭼﯥ ﻳﻮه " د ﻳﻮه ﻣ ي ﭘﯿﻐﺎم" ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې د ده ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻗﻠﻢ ﻟﯿﻜﻞ ﺷﻮې‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﻧﻮرې ﭘ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻳﺎ‬ ‫ﻠﯥ وه‪ .‬ﭘﻪ ﺑﺮه ﭘ‬ ‫وه او ﺑﻠﻪ " د ﻧﻮاب ﺻﯿﺐ اﺷﻨﺎﻳﻲ" ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې وه ﭼﯥ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﺎن د ﺑﺪرﺷﻮ ﻛ‬
‫اوﺳﻨﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ھﻢ د ﻧﻮرو ډﭔﺮو ﻧﻮ ﺘﻮﻧﻮ او ادﺑﻲ ﭘﻨ ﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻨګ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﯿﻞ ھﻢ ﻟﻮى اﺳﺘﺎد ﻋﻼﻣﻪ ﺣﺒﯿﺒﻲ‬
‫ﻛﯥ ﻳﯥ " د ﺳﺮو زرو ﯿﻨﺪ ) ﺗﻮپ( " ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﻳﻮه‬ ‫ﻛ ى او د ‪ ١٣١٢‬ﻟﻤﺮﻳﺰ)‪١٩٣٣‬ع( ﻛﺎل د طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﭘﻪ ﻛﺎﻟﻨ‬
‫ﯥ او ﺮﻛﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ وو‪ ،‬د ‪ ١٣١٥‬ﻟﻤﺮﻳﺰ )‪١٩٣٦‬ع( ﻛﺎل د طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﭘﻪ‬ ‫داﺳﺘﺎﻧﻲ طﺮﺣﻪ ﻧﺸﺮ ﻛ ه ﭼﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻧﺨ‬
‫ﺘﻨﻪ" ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻛﯿﺴﻪ ﺧﭙﺮه ﻛ ه ﭼﯥ د‬ ‫ﭘ‬ ‫ﻪ ﻛﯥ ﻟﻮى اﺳﺘﺎد ﭘﻮھﺎﻧﺪ ﺣﺒﯿﺒﻲ د " ﺗﻮرﻳﺎﻟ‬ ‫ﻟﻮﻣ ۍ‬
‫ﯥ ﻟﯿﻜﻠﯥ او ژﺑﺎړﻟﯥ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ‬ ‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﻮه ﺑﺸﭙ ه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺑﻠﻼى ﺷﻮ‪ .‬ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﻛﯥ‬
‫ﻧﺸﺮ ﺷﻮې او ﻧﻮرو ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻮ ﻻس ﭘﻮرې ﻛ ﺧﻮ زﻳﺎﺗﻮ ﻳﯥ ﻧﻮر ﻣﺼﺮوﻓﯿﺘﻮﻧﻪ درﻟﻮدل او ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ‬
‫ﺿﻤﻨﻲ ﺗﻮ ﻪ ﻟﯿﻜﻠﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻟ ﻛﯥ د اروا ﺎد اﺳﺘﺎد ﻞ ﭘﺎﭼﺎ اﻟﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺮاج اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻌﯿﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪوس ﭘﺮھﭕﺰ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻒ ﺣﺒﯿﺒﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﯿﻢ ھﺎﺗﻒ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻰ اﻟﺪﻳﻦ زرﻣﻠﻮال‪ ،‬ﻧﻨګ ﻳﻮﺳﻔﺰي‪ ،‬اﻣﺎن ﷲ ﺳﭕﻼب‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ‬
‫روھﻲ‪ ،‬ﻧﺼﺮﷲ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﺳﺎﭘﻲ او ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻧﻮرو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ اﺧﯿﺴﺘﻼى ﺷﻮ‪ .‬ﺗﺮ ‪ ١٣٣٠‬ﻟﻤﺮﻳﺰ) ‪١٩٥١‬ع( ﻛﺎل‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ‬ ‫راوروﺳﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﺗﻪ ﺎﻧ ې ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وﺷﻮه او داﺳﯥ ﻛﺴﺎن راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮل ﭼﯥ ﭘ‬
‫ﺗﻪ ﻳﯥ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺎر وﻛ ‪ ،‬دﻏﻪ ﻛﺴﺎن ﺗﺮ ډﭔﺮه ﺣﺪه د ﻧ ۍ ﻟﻪ ﻧﻮﻳﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ وو او داﺳﯥ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ‬
‫ﻼى ﺷﻮ او ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ دﻏﻪ ﻟﯿﻜﻮال د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ دي‪ :‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ‬ ‫ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧﻮې ﺗﺠﺮﺑﯥ‬
‫ﺗ ى‪ ،‬ﻣﯿﺮاﺟﺎن ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪ ﺗﺮه ﻛﻰ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮؤف ﻗﺘﯿﻞ‪ ،‬ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﭙﻮن‪ ،‬ﻏﻮث ﺧﯿﺒﺮى‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ ﺷﻔﯿﻖ او ﻳﻮ‬
‫ﺷﻤﭕﺮ ﻧﻮر‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻛﯥ د اروا ﺎد ﺣﺒﯿﺐ ﷲ ﺗ ي ﻳﻮه ﻛﯿﺴﻪ د " ﺟ ورﺑﻞ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ده ﭼﯥ ﻛﻠﯿﻮاﻟﻲ ژوﻧﺪ اﻧ ﻮروي‪ ،‬د‬
‫ﺘﻨﻮ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﭕ ه ﻛﯥ راﻧﻐﺎړي‪،‬‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا اﻓﺴﺎﻧﯥ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﭙﺮې ﺷﻮې ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫ﻣﯿﺮاﺟﺎن ﺳﯿﺎل ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ " د ﭘ‬
‫ﯿﻲ‪ ،‬د ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﭙﻮن ﻛﯿﺴﯥ ﻟﻜﻪ د‬ ‫د ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪ ﺗﺮه ﻛﻲ ﻛﯿﺴﯥ د ﻧ ﻳﻮال ﻛﻤﻮﻧﯿﺰم د ﻣﻔﻜﻮرې ﭘﻪ ﭘﯿﺮوۍ طﺒﻘﺎﺗﻲ ژوﻧﺪ‬
‫ﻮ او ﻛﺮﻛ ﺮوﻧﻮ ﻧﻮﻳﯥ زاوﻳﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ ﺷﻔﯿﻖ ﻠﻮر ﻛﯿﺴﯥ ﻟﯿﻜﻠﻲ ﭼﯥ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ ﺧﺎن ﻛ ﻮړه او د ﺳﻤ ﯥ ﻳﺎران د ﭘﭕ‬
‫د ﻋﺒﻘﺮﻳﺎن ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ دري ﻛﯿﺴﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎى راﻏﻠﯥ ﺧﻮږ ﻧﺜﺮ او ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺟﻮړ ﺖ ﻟﺮي او ورﺳﺮه د‬
‫ﺘﻨﻲ ژوﻧﺪ اﻧ ﻮروي د ﻏﻮث ﺧﯿﺒﺮي‬ ‫ه ده؛ د ﻗﺘﯿﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ " ارﻣﺎن" ﻛﯥ راﻏﻠﯥ ﭘ‬ ‫طﻨﺰ ﻣﺎﻟ ﻪ ﭘﺮې‬
‫ﯥ ھﻨﺮي ﻛﻮي ﭼﯥ د " ھﻐﻪ وژړل" ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﯥ‬ ‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﭕ ه ﻛﯥ راﻧﻐﺎړي او ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﭕ‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮل ﻟﻜﻪ‪ :‬ﺳﯿﺪاﺣﺴﺎن ﷲ ھﭕﺮ‬ ‫ﺖ )‪١٩٦١ / ١٣٤٠‬ع( ﭘﻪ ﻟﺴﯿﺰه ﻛﯥ ھﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻮﻧﻜﻲ راﻣﻨ‬ ‫دي‪ .‬د ﻠﻮﭔ‬
‫ﭼﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ زﻳﺎﺗﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﻟﯿﻜﻠﻲ او د ﻛﯿﺴﻮ ﻮﻟ ﻪ ﻳﯥ د " اﻧ ﻮر" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﭙﺮه ﺷﻮې‪ ،‬ﻋﺒﺪﷲ ﺑﺨﺘﺎﻧﻰ ﭼﯥ د ﻛﯿﺴﻮ‬
‫ھﯿﻨﺪاره ﻧﻮﻣﭕ ي‪ ،‬ﻛﺒﺮى ﻣﻈﮫﺮي ﭼﯥ "‬ ‫ﺘﻮ ﭘﺖ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ده‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ دﻳﻦ ژواك ﭼﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﭘﺮوﻧ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳﯥ " د ﭘ‬
‫ﺑﺮ ﻨﺎ" ﻳﯥ ﺧﭙﺮه ﻛ ې ده‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاھﯿﻢ ﻋﻄﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﭘﺎﻟﻮال‪ ،‬دوﺳﺖ ﺷﯿﻨﻮارى‪ ،‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ رﻓﯿﻊ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ‬
‫ﻣﻌﺮوﻓﻲ‪ ،‬رازﻗﻲ ﻧ ﻳﻮال‪ ،‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ زړه ﺳﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﻣﺘﻰ زى‪ ،‬ظﺎھﺮ اﻓﻖ‪ ،‬ﻣﺠﺎور اﺣﻤﺪ زﻳﺎر‪ ،‬اﻣﯿﻦ اﻓﻐﺎﻧﭙﻮر او ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ ﭘﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ډ ﺮ ﻛﯥ ډﭔﺮ ﻛﺴﺎن ودرﭔﺪل او ﺧﻮږې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ‬ ‫ﻧﻮر‪ .‬ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫وﻟﯿﻜﻠﯥ ﺧﻮ داﺳﯥ ﻛﺴﺎن ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻲ ﻳﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﺗﻪ وﻗﻒ ﻛ ې وي ډﭔﺮ ﻟ وو‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﮫﺪي‬
‫ﺷﺎه ﻣﮫﺪي ﻳﻮ داﺳﯥ ﻟﯿﻜﻮال و ﭼﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻞ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻠﻚ و ﺮ ﺎوه او ﭘﻪ ﻣﯿﻨﻪ ﻳﯥ دې ﻛﺎر ﺗﻪ اوږه ورﻛ ه‪ ،‬ده‬
‫ﺎن ﻳﯥ ﻟﻮﻣ ﻧ‬ ‫ﭘﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﯥ اوږده او ﭘﺨﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وﻛ ه او ﺧﭙﻠﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻳﯥ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘﻪ ﻟﻮر رواﻧﻪ ﻛ ه‪ ،‬ﻧ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻮي ﺗﺠﺮﺑﻪ وه‪ " ،‬د ﺑﻮډۍ ﺎل" او "ﭘﺖ" ﻳﯥ ورﭘﺴﯥ ﻮﻟ ﯥ وې‪ ،‬ﭘﻪ "ﻻﻟﻪ ﻠﻮﻧﻪ" ﻛﯥ ﻳﯥ اﻓﺴﺎﻧﻮ ﻧﻮى رﻧګ ﻏﻮره ﻛ او‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻧﻮي رﻧ ﻮﻧﻪ او ﻏﻮر ﻨ ﻮﻧﻪ‬ ‫ﺘﻮ اﻓﺴﺎﻧﻪ د ﻧ ۍ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﺗﻪ ورﺳﻮﻟﻪ اوﭘ‬ ‫ﺗﻮر داﻏﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘ‬
‫ﻠﻮﻧﻪ" وﻟﯿﻜﻞ‪،‬‬ ‫ﺘﻮ ﻧﻮ ﭘﯿﺎوړي ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻮﻧﻜﻲ ھﻢ راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮل ﻣﺎ ﺳ ﺮ ﻛﺮﻳﻢ " ﻮﻟ‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫ورﻛ ل‪ .‬ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫ﺘﻨﯥ د ﺳﻤﻨﺪر ﺧﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﯿﺴﯥ وې‪ ،‬ﺮخ د ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﻠﻚ ﻟﯿﻜﻠﯥ ﻛﯿﺴﯥ وې‪ ،‬ﭼﺎر ﻞ د ھﻤﭕﺶ ﺧﻠﯿﻞ‪ ،‬درﺷﮫﻮار د‬ ‫ﭘ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮؤف ﻧﻮﺷﮫﺮوي او ﻳﻮﺳﻒ ﻛﺎﻛﺎ ﺧﭕﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﯿﺴﯥ وې ﭼﯥ ﻟﻮړ ﻓﻨﻲ ﻣﻌﯿﺎر ﻳﯥ ھﻢ درﻟﻮد‪ " ،‬د ﻣﺤﻠﻮﻧﻮﺧﻮاﻛﯥ"‪،‬‬
‫"ﭘﺎ ﯥ ﭘﺎ ﯥ د طﺎھﺮ اﭘﺮﻳﺪي‪ " ،‬ﺷﻨﺪي ﻞ " او " ﻣﻮرې ﺗﺸﺘﯥ" د اﺷﺮف ﺣﺴﯿﻦ اﺣﻤﺪ‪ " ،‬ﻧﻮى ﺳﺤﺮ" د ﻣﺒﺎرك ﺳﻠﻄﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﻤﯿﻢ‪ " ،‬ھﯿﻨﺪاره " د زﻳﺘﻮن ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬اﻧ ﺎزې د ارﺑﺎب رﺷﯿﺪ اﺣﻤﺪﺧﺎن‪ " ،‬درس ﻋﻤﻞ" د ﻋﺒﺪﷲ ﺟﺎن اﺳﯿﺮ‪ " ،‬د ﻛﺸﻤﯿﺮﻏﺎزي" د‬
‫ﺳﻌﺪﷲ ﺟﺎن ﺑﺮق‪ " ،‬ﭘﻠﻮﺷﯥ" د ﻧﺎدرﺧﺎن ﺑﺰﻣﻲ‪ " ،‬ﻛ ې ﻻرې" او " داﻏﻮﻧﻪ" د ﻞ اﻓﻀﻞ ﺧﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻮن" د ﻗﻤﺮاﻟﺰﻣﺎن ﻗﻤﺮ او ﻧﻮر‬
‫ﻮ ﻧﺎ ﺎﭘﻲ‬ ‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻧ ﻪ ور زﻳﺎت ﺷﻮل‪ .‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ‪ ١٣٥٧‬ﻛﺎل د ﺛﻮر ﺗﺮ ﺧﻮﻧ ۍ ﻛﻮدﺗﺎ وروﺳﺘﻪ د ﭘﭕ‬ ‫دﭘ‬
‫ﺑﺪﻟﻮن د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ ﻓﻨﻲ او ھﻨﺮي اړخ ﻧﺎوړه اﻏﭕﺰه وﻛ ه ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻓﻨﻲ ﻣﻼ د طﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺒﺎرزې او‬
‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﺴﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﯥ د درﻧﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎر ور ﻛﻤﺰورى ﻛ او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا د ﺟﮫﺎد ﭘﻪ ﺳﻨ ﺮ ﻛﯥ د ﺟﮫﺎدي ادب ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮه ﺧﻮ ورو –‬ ‫ﺟﮫﺎدي ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺳﺘﺮ ﯥ وﻏ وﻟﯥ ﭼﯥ ﻣﻮﺿﻮع ﻻھﻨﺮي ﺷﻮې ﻧﻪ وه او ﺗﺸﻪ ﭘﻪ ﺷﻌﺎري ﺑﻨﻪ راﻣﻨ‬
‫ورو د ﻛﯿﺴﯥ ﻓﻨﻲ اړخ ھﻢ وده وﻛ ه‪ ،‬ﻟﻪ دې ﻧﻮﻳﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ ﺷﻮه او ﭘﻪ دې ﻟ ﻛﯥ ﻧﻮې ﻛﯿﺴﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ ﺷﻮې‪.‬‬
‫ادﺑﻲ راﺷﯥ درﺷﯥ او‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ﻮر او ﻛﻮ ﯥ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﻟﻪ ﻣﮫﺎﺟﺮت ﺳﺮه د ﻟﺮو او ﺑﺮو ﭘ‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا ﭘﭕ‬
‫ادﺑﻲ ﺗﺒﺎدﻟﯥ ھﻢ ﭘﯿﻞ ﺷﻮې ﭼﯥ دې ھﻢ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ وده او د ﻧﻮﻳﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ راﻣﻨ ﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ اﻏﭕﺰ وﻛ ‪ .‬ﭘﻪ ھﻤﺪې‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ اﻧﺘﻘﺎدي ﻏﻮﻧ و ﭼﯥ د ادﺑﻲ ﻮﻟﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺟﻮړﭔﺪې او ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ھﻢ ﺗﺮ ﭕ ﻧﯥ او‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﻪ ﻟﺮه او ﺑﺮه ﭘ‬
‫ﻪ وﻧ ه واﺧﯿﺴﺘﻪ او د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ او ﻓﻨﻲ‬ ‫ﺘﻮ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﻓﻨﻲ وده ﻛﯥ‬ ‫ﯿﺮﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﯿﻮﻟﯥ د ﭘ‬
‫ﺟﻮړ ﺖ ﻧﻮې ﺗﺠﺮﺑﯥ وﺷﻮې‪ " ،‬ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻛﯿﺴﯥ" راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪ او رﻧګ ﻛﯥ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راﻏﻠﻞ‪ .‬ﭘﻪ‬
‫ﺘﻮ ادب ﻛﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﺳﻞ ﻛﻠﻦ ﻣﺰل د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﮫﺎوو ﻟﯿﻜﻮال وروزل‪ ،‬ﭘﻪ زرھﺎوو ﻟﻨ ې‬ ‫دې ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﻛﯿﺴﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ ﺷﻮې او د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺳﻠﮫﺎوو ﺎﻧ ې ﻮﻟ ﯥ راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او د ﻓﻦ او ﻣﻮﺿﻮع ﻟﻪ اړﺧﻪ ھﻢ ﭘﻪ دې‬
‫ﻮدﻧﯥ وړدي‪ ،‬راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې‬ ‫ﯥ ﻣﻌﯿﺎري ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧ ﻳﻮاﻟﻮ ﻛﯿﺴﻮ ﺳﺮه د ﭘﺮﺗﻠﻨﯥ او د ھﻐﻮى ﺗﺮ ﻨګ د اﻳ‬ ‫ﻛﯥ‬ ‫ﻣﻨ‬
‫ﻮدﻟﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻮد او د ﻧﻮﻳﻮ ﭼ ﻜﻮ ﭘﺨﻮ او ﻣﻌﯿﺎري ﺎﻣﻮﻧﻮ د اﭔ‬ ‫ﺘﻮ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ د ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ درﺷﻞ ﭘﻮخ ﭘﻞ ﻛﭕ‬ ‫او ﭘ‬
‫ﺘﻨﻲ ﻗﻠﻢ ﺎﻣﻮﻧﻪ ﺷﻤﭕﺮي‪.‬‬ ‫ﭘﺎره ﻣﺦ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻣﺰل ﻛﻮي ﭼﯥ زﻣﻮږ د ادﺑﻲ ژوﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮړوي او ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ زﻣﻮږ د ﭘ‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Sun 16 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۵:١۶‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺘﻮ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ‬ ‫ﭘ‬

‫ﺘﻮ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ‬ ‫ﭘ‬

‫ﺣﺒﯿﺐ ﷲ رﻓﯿﻊ‬

‫ﯥ ﻳﯥ‬ ‫ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ ور ﯥ ﭼﯥ اﻧﺴﺎن ژوﻧﺪ ﭘﯿﻞ ﻛ ى ﻟﻪ ھﻤﺎﻏﯥ ور ﯥ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺟﻮړې ﻛ ې او د ژوﻧﺪ ﺟﺎﻟﺒﯥ ﭘﭕ‬
‫ﺗﻪ راﺗګ وروﺳﺘﻪ د اﻧﺴﺎن ﻟﻪ ژوﻧﺪ ﺳﺮه ﺗ ﻟﯥ داﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﻪ‬ ‫د ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻧﻪ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻟﭕ دوﻟﯥ دي؛ د ﻟﯿﻚ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫ﻧﺎ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﺷﻮې او راﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮې دي‪.‬‬
‫ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﯥ د ﺑﺸﺮ ډﭔﺮې زړې ﻛﯿﺴﯥ دي ﭼﯥ د دوى زاړه اﻧﺪوﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﻮﻧﻪ او ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯿﺮۍ ﻣﻮږ ﺗﻪ رارﺳﻮي او د‬
‫ﺑﺸﺮي راﺷﻮ درﺷﻮ زړې ﻻرې را ﯿﻲ ﭼﯥ اوس ھﻢ د ﻧ ۍ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻮ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺧﻮﻧﺪي دي‪.‬‬
‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﺎ اﻓﺴﺎﻧﯥ ﻓﻜﺮ ھﻢ ﻟﻪ ھﻤﺪې ﻛﯿﺴﻮ ﻧﻪ رازﭔ ﻳﺪﻟﻲ او د ھﻤﺪې ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﻮ ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﯥ ﺑ ﻪ ده‪.‬‬ ‫د ﻧﻨﻨ‬
‫ﻛﯥ دود ﺷﻮه او ھﻤﮫﻠﺘﻪ د دې ﻛﯿﺴﯥ ھﻨﺮي او ادﺑﻲ ادا ﻪ و ﺎﻛﻠﻪ ﺷﻮه او ﻓﻨﻲ‬ ‫ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ ﻟﻮﻣ ى ﭘﻪ ﻟﻮﻳﺪﻳ‬ ‫ھﻮ! ﻧﻨﻨ‬
‫ﻛﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﺷﺮق ﻛﯥ ھﻢ ﻛﯿﺴﻪ ډﭔﺮه زړه او‬ ‫ﭼﻮﻛﺎټ ورﺗﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮ‪ .‬ﺧﻮد دې ﻣﻌﻨﯩﺪا ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﺘﯿ‬
‫ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ وه‪ ،‬ﭘﻨﭽﺎﺗﻨﺘﺮا ﻳﺎ ﭘﻨﭽﺎﻛﯿﺎﻧﻪ ﭼﯥ د آرﻳﺎﻳﻲ ﻛﯿﺴﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ده ﺗﺮ دوو زرو ﻛﻠﻮﻧﻮ زﻳﺎت ﻋﻤﺮ ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻣﻮده ﻛﯥ ﻳﯥ د‬
‫ﺘﻮ ژﺑﺎړه ﻳﯥ ھﻢ درې ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﻋﻤﺮ ﻟﺮي ﭼﯥ‬ ‫ﭘ‬ ‫ژﺑﺎړو ﻟﻪ ﻻرې ﺗﺮ ﺷﺮق او ﻏﺮﺑﻪ ﭘﻮرې ﻮﻟﻪ دﻧﯿﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮﻛ ې ده او ﻟﻮﻣ ﻧ‬
‫اﻓﻀﻞ ﺧﺎن ﺧ ﻚ ﭘﻪ ‪١٢٢٨‬ھـ ق ﻛﺎل ﻛ ې او ﺑﯿﺎ ﻳﯥ ﻧﻮرې درې ﺗﺮﺟﻤﯥ ھﻢ ﺷﻮې دي‪.‬‬
‫ﻮر د اﺧﻮﻧﺪ اﺣﻤﺪ د ﻟﻨ ۍ د اﺧﻮﻧﺪ‬ ‫ﺘﻮ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻲ ادب ﻛﯥ ھﻢ ﻟﻪ ﻟﺴﻤﯥ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ راﭘﻪ دﭔﺨﻮا ﻛﯿﺴﯥ ﻟﺮو او د ﭘﭕ‬ ‫دﭘ‬
‫اﺣﻤﺪ) ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮوﻟﺴﻤﻪ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ ﻛﯥ ﻳﯥ ژوﻧﺪ ﻛﺎوه( ﻟﻨ ې ﻣﻨﺜﻮرې ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ درې درې ﻧﯿﻢ ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﻟﯿﻜﻠﯥ‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻧﻨﻨ‬ ‫ﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮې ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ اوډﭔﺮې ھﻐﻪ ﺑﺎرﻳﻜ‬ ‫ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﭘﻪ ﭼﻮﻛﺎټ ﻛﯥ‬ ‫ﺷﻮې د ﻧﻨﻨ‬
‫ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻮږ ﺨﻪ ﻏﻮاړي؛ د ده د " ورك زوى ﻨ ﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﻮ ؟ " ﻛﯿﺴﻪ ﭼﯥ د ﻳﻮﺳﻒ "ع" د ﻛﯿﺴﯥ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ‬
‫ﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ده ﭼﯥ ﻣﺎ ﭘﻪ ‪١٣۶۴‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑ ﻪ ﺧﭙﺮه ﻛ ې ده‪.‬‬ ‫ده‪ ،‬د داﺳﯥ ﻛﯿﺴﻮ ﻳﻮه ډﭔﺮه‬
‫ﺗﻪ ﻛ ې او‬ ‫ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑﭕﺮه زﻣﻮږ زﻳﺎﺗﯥ اوﻟﺴﻲ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮري ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻣﻠﻲ ﻛﯿﺴﯥ ﺑﻮﻟﻮ ھﻤﺪﻟﺘﻪ زﻣﻮږ ﺧﻠﻜﻮ راﻣﻨ‬
‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ زﻳﺎﺗﯥ ﻣﻨﻞ ﺷﻮې‬ ‫ﺘﻨﻲ ﻛﻠﺘﻮر زﭔ ﻧﺪه دي‪ ،‬دا ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺎﻧ ى ﻓﻨﻲ ﺟﻮړ ﺖ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻧﻨﻨ‬ ‫دﭘ‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻳﻜ‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﻪ‬ ‫ﻮ او ﭘﯿﺮوۍ راﻣﻨ‬ ‫ﺑﯿﺎ ھﻢ ھﻐﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻧﻦ "ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ" ﺑﻮﻟﻮ او د ﻏﺮب د ﺷﺎرټ ﺳ ﻮري ﭘﻪ ﭘﭕ‬
‫ﺘﻮ ﻛﯥ د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ د ﭘﯿﻞ ﻣﺤﺼﻮل ده‪ .‬ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻛﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﻠﯿﺪﻟﯥ او ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﻏﺮب ﻛﯥ ﻟﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﺨﻪ راﻧ‬
‫ﺘﻮ د ﻟﻮى ﻟﯿﻜﻮال راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻲ ﻛﺮه‬ ‫ﺘﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ "ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ" ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫ﻛﯥ ھﺮ ﻮﻣﺮه ﻠﻚ او ﺑﻠﻚ درﻟﻮد ﺧﻮ ﭘ‬ ‫ﻟﻮﻳﺪﻳ‬
‫راﻏﻠﻪ او د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ۍ ﻟﺴﯿﺰه ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻛﯿﺴﯥ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪاﻧﻮ ﺗﻪ ﭘ وﻧﻰ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ ﻟﺮې ﻛ ؛ دا ﻛﯿﺴﻪ ﻛﻪ ھﺮ‬
‫ﭕﺪﻟﻪ او ھﻐﻪ د اروا ﺎد اﻟﻔﺖ ﺧﺒﺮه ‪" :‬‬ ‫ﻜﻼ ﻟﻪ ﻟﯿﺮې ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﭔ‬ ‫ﺘﻨﻲ‬ ‫ﻮﻣﺮه ﭘﻪ زړو ﺟﺎﻣﻮ او ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ ﻛﯥ وه ﺧﻮ ﭘ‬
‫ﺘﻮ د دوھﻤﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻟﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮه وزﭔ ﻳﺪه‪ ،‬دا‬ ‫" ھﻢ د ﭘ‬ ‫ﭘﻪ زړو ﺟﺎﻣﻮ ﻛﯥ ﻣﺎ وﻟﯿﺪه ﺣﻮره"‪ " .‬ﻛﻮﻧ ه ﻧﺠﻠ‬
‫ﭘﻪ ﻛﯥ وې او‬ ‫ﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﺧﻮﺑ‬ ‫ﻛﯿﺴﻪ ھﻢ د ﻧﺎوړو او ﻛﺮﻏﭕ ﻧﻮ دودوﻧﻮ ﭘﻪ ﻛ ۍ ﻛﯥ را ﭕﺮه وه ﺧﻮ د ﻓﻦ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﻳﻮې‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻟﻪ ډﭔﺮو ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﻛﺮه وزﭔ ﻳﺪه او د ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﺘﻮ ﻛﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ دود ﺷﻮه او د ﻟﺮې او ﺑﺮې ﭘ‬ ‫ﺗﺮ دې راوروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﭙﻮ ھﻢ ﺳﭙﺮه او ﺧﻮره ﺷﻮه‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻮ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺪو او ور ﭙﺎ ﻮ ﻏﭕ ې ﻳﯥ ډﻛﯥ ﻛ ې او ﺑﯿﺎ د راډﻳﻮ او ﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮ ﭘﺮ‬
‫د ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﯥ ﭘﻪ زوﻛ ه ﻛﯥ اﺧﺘﻼف دى‪ ،‬ډﭔﺮ ﻟﯿﻜﻮال ﻋﻘﯿﺪه ﻟﺮي ﭼﯥ دا ﻛﯿﺴﻪ ﭘﻪ ‪١٩١٨‬ﻛﺎل ﻟﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮه ھﻐﻪ‬
‫" ﻳﻮ ﻛﺎل ﭘﺨﻮا د ﻣﺸﺮې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻟﻪ ده ﻛﺮه ﺳﺘﺮ ﯥ ﭘﺮاﻧﯿﺴﺘﯥ وې او دا ﻛﯿﺴﯥ‬ ‫وﺧﺖ وزﭔ ﻳﺪه ﭼﯥ " ﻛﻮﻧ ې ﻧﺠﻠ‬
‫ﺗﻪ ﻛ ې ﭼﯥ ﻣﻨﺸﻲ ﭘﺮﻳﻢ ﭼﻨﺪ د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ د دوھﻤﯥ ﻟﺴﯿﺰې ﭘﻪ‬ ‫راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ د ھﻐﯥ د ﻧﮫﻀﺖ ﺗﺮ اﻏﭕﺰ ﻻﻧﺪې راﻣﻨ‬
‫ﭘﯿﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﯥ د اردو اﻓﺴﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﯿﻞ ﻛ ې ؤ‪.‬‬
‫د اروا ﺎد ﺳﯿﺪ ﺗﻘﻮﻳﻢ اﻟﺤﻖ ﻛﺎﻛﺎ ﺧﭕﻞ د ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دا ﻛﯿﺴﻪ د ‪ ١٩٠٨‬ﻛﺎل ده‪" :‬راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻲ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻧﺎول ﻟﯿﻜﻞ‬
‫ﺷﺮوع ﻛ ل ﺑﻠﻜﯥ د ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﯥ )‪١٣٢۶‬ھـ ق ‪١٩٠٨ /‬ع( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﯥ د اﻓﺴﺎﻧﻮ اﺑﺘﺪا ھﻢ وﻛ ه" او ھﻢ ﻧﻮﻣﻮړي ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﺘﻮ آﺛﺎرو ﭘﻪ ﻛﺮوﻧﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻛﯥ دا ﻛﯿﺴﻪ د ‪ ١٩٠٨‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﭼﺎﭘﻲ آﺛﺎرو ﻛﯥ داﺳﯥ راوړې ده‪١٣٢۶" " :‬ھـ ق‬ ‫ﺧﭙﻞ د ﭘ‬
‫ﻧﻌﺖ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻜﯿﻢ‪ ،‬ﭼﺎردروﭔﺶ ﻧﻌﻤﺖ ﷲ‪ ،‬ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ راﺣﺖ زاﺧﯿﻠﻰ‪،‬‬ ‫‪١٩٠٨ /‬ع اﺳﺮاراﻟﻌﺎرﻓﯿﻦ ﺷﯿﺮ ﻣﺤﻤﺪ ھﻮﺗﻚ‪ ،‬ﻠﺒ‬
‫دﻳﻮان اﺣﻤﺪ ﻛﻼﭼﻲ"‪.‬‬
‫د اروا ﺎد ﺗﻘﻮﻳﻢ اﻟﺤﻖ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻟﻪ ﻟﯿﺪﻧﯥ ﺳﺮه اړه ﻟﺮي او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻓﮫﺮﺳﺖ ﻛﯥ راوړي آﺛﺎر ﻳﯥ ﺟﻨﺴﺎً ﻟﯿﺪﻟﻲ ﻧﻮ ﻜﻪ ﺑﺎوري‬
‫ﺘﻮ ﻟ ﺪې ﻛﯿﺴﯥ د ﭘﺮﻳﻢ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻲ ﭼﯥ ﺷﻠﯿﺪﻟﯥ ﭘﻨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭼﺎﭘﻲ ﺑ ﻪ ﻟﯿﺪﻟﯥ وي او ﭼﯥ دا راواﻳﺖ وﻣﻨﻮ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ د ﭘ‬ ‫ﺑﺮﭔ‬
‫د اردو ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ او ﭘﯿﺮوۍ ﻧﻪ دي راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او ﺗﺮ ھﻐﯥ وړاﻧﺪې ﻳﯥ ﺳﺘﺮ ﯥ ﻏ وﻟﯥ دي‪.‬‬
‫ﺘﻮ ھﻐﻪ ﭘﯿﺎوړى‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ادب ﻛﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ اروا ﺎد اﺳﺘﺎد راﺣﺖ ﭘﯿﻞ ﻛ ه او دى ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬ ‫ﭘﻪ ھﺮ ﺣﺎل ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮ د زاړه او ﻧﻮي ادب د زﻧ ﯿﺮوﻧﻮ د وﺻﻞ او ﻛﻮﺷﯿﺮ ﻛ ۍ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ دي‪.‬‬ ‫ﻟﯿﻜﻮال دى ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﻧﺸﺮ‬ ‫ﺗﺮ دې راوروﺳﺘﻪ د اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻧﻲ آزاد ﭘﻪ " اﻓﻐﺎن" ﻧﻮﻣﻲ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﯥ ﺗﺮ ‪١٩٢۶‬ﻛﺎل را وروﺳﺘﻪ ﻧﻮرې ﭘ‬
‫ﺷﻮې ﭼﯥ ﻳﻮه " د ﻳﻮه ﻣ ي ﭘﯿﻐﺎم" ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې د ده ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻗﻠﻢ ﻟﯿﻜﻞ ﺷﻮې وه او ﺑﻠﻪ " د ﻧﻮاب ﺻﯿﺐ اﺷﻨﺎﻳﻲ" ﺗﺮ‬
‫ﻠﯥ وه‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې وه ﭼﯥ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﺎن د ﺑﺪرﺷﻮ ﻛ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻳﺎ اوﺳﻨﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ھﻢ د ﻧﻮرو ډﭔﺮو ﻧﻮ ﺘﻮﻧﻮ او ادﺑﻲ ﭘﻨ ﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻨګ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﯿﻞ ھﻢ ﻟﻮى‬ ‫ﭘﻪ ﺑﺮه ﭘ‬
‫ﻛﯥ ﻳﯥ " د ﺳﺮو زرو ﯿﻨﺪ ) ﺗﻮپ( " ﺗﺮ‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻋﻼﻣﻪ ﺣﺒﯿﺒﻲ ﻛ ى او د ‪١٣١٢‬ﻟﻤﺮﻳﺰ)‪١٩٣٣‬ع( ﻛﺎل د طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﭘﻪ ﻛﺎﻟﻨ‬
‫ﯥ او ﺮﻛﻮﻧﻪ ﭘﻜﯥ وو‪ ،‬د ‪١٣١۵‬ﻟﻤﺮﻳﺰ‬ ‫ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﻳﻮه داﺳﺘﺎﻧﻲ طﺮﺣﻪ ﻧﺸﺮ ﻛ ه ﭼﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻧﺨ‬
‫ﺘﻨﻪ" ﺗﺮ ﺳﺮﻟﯿﻚ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه‬ ‫ﭘ‬ ‫ﻪ ﻛﯥ ﻟﻮى اﺳﺘﺎد ﭘﻮھﺎﻧﺪ ﺣﺒﯿﺒﻲ د " ﺗﻮرﻳﺎﻟ‬ ‫)‪١٩٣۶‬ع( ﻛﺎل د طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ۍ‬
‫ﯥ‬ ‫ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻛﯿﺴﻪ ﺧﭙﺮه ﻛ ه ﭼﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﻮه ﺑﺸﭙ ه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺑﻠﻼى ﺷﻮ‪ .‬ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ طﻠﻮع اﻓﻐﺎن ﻛﯥ‬
‫ﻟﯿﻜﻠﯥ او ژﺑﺎړﻟﯥ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻧﺸﺮ ﺷﻮې او ﻧﻮرو ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻮ ﻻس ﭘﻮرې ﻛ ﺧﻮ زﻳﺎﺗﻮ ﻳﯥ ﻧﻮر‬
‫ﻣﺼﺮوﻓﯿﺘﻮﻧﻪ درﻟﻮدل او ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺿﻤﻨﻲ ﺗﻮ ﻪ ﻟﯿﻜﻠﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻟ ﻛﯥ د اروا ﺎد اﺳﺘﺎد ﻞ ﭘﺎﭼﺎ اﻟﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺮاج‬
‫اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻌﯿﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪوس ﭘﺮھﭕﺰ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻒ ﺣﺒﯿﺒﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﯿﻢ ھﺎﺗﻒ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻰ اﻟﺪﻳﻦ زرﻣﻠﻮال‪ ،‬ﻧﻨګ‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺰي‪ ،‬اﻣﺎن ﷲ ﺳﭕﻼب‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ روھﻲ‪ ،‬ﻧﺼﺮﷲ ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﺳﺎﭘﻲ او ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻧﻮرو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬
‫اﺧﯿﺴﺘﻼى ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﺗﺮ ‪١٣٣٠‬ﻟﻤﺮﻳﺰ) ‪١٩۵١‬ع( ﻛﺎل راوروﺳﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﺗﻪ ﺎﻧ ې ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وﺷﻮه او داﺳﯥ ﻛﺴﺎن‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺎر وﻛ ‪ ،‬دﻏﻪ ﻛﺴﺎن ﺗﺮ ډﭔﺮه ﺣﺪه د ﻧ ۍ ﻟﻪ ﻧﻮﻳﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ وو او‬ ‫راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮل ﭼﯥ ﭘ‬
‫ﻼى ﺷﻮ او ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ دﻏﻪ‬ ‫داﺳﯥ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧﻮې ﺗﺠﺮﺑﯥ‬
‫ﻟﯿﻜﻮال د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ دي‪ :‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ ﺗ ى‪ ،‬ﻣﯿﺮاﺟﺎن ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪ ﺗﺮه ﻛﻰ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮؤف ﻗﺘﯿﻞ‪ ،‬ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﭙﻮن‪ ،‬ﻏﻮث‬
‫ﺧﯿﺒﺮى‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ ﺷﻔﯿﻖ او ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻧﻮر‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻛﯥ د اروا ﺎد ﺣﺒﯿﺐ ﷲ ﺗ ي ﻳﻮه ﻛﯿﺴﻪ د " ﺟ ورﺑﻞ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ده ﭼﯥ ﻛﻠﯿﻮاﻟﻲ ژوﻧﺪ اﻧ ﻮروي‪ ،‬د ﻣﯿﺮاﺟﺎن‬
‫ﺘﻨﻮ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﭕ ه ﻛﯥ راﻧﻐﺎړي‪ ،‬د‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا اﻓﺴﺎﻧﯥ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﭙﺮې ﺷﻮې ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫ﺳﯿﺎل ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ " د ﭘ‬
‫ﯿﻲ‪ ،‬د ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﭙﻮن ﻛﯿﺴﯥ ﻟﻜﻪ د‬ ‫ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪ ﺗﺮه ﻛﻲ ﻛﯿﺴﯥ د ﻧ ﻳﻮال ﻛﻤﻮﻧﯿﺰم د ﻣﻔﻜﻮرې ﭘﻪ ﭘﯿﺮوۍ طﺒﻘﺎﺗﻲ ژوﻧﺪ‬
‫ﻮ او ﻛﺮﻛ ﺮوﻧﻮ ﻧﻮﻳﯥ زاوﻳﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ ﺷﻔﯿﻖ ﻠﻮر ﻛﯿﺴﯥ ﻟﯿﻜﻠﻲ ﭼﯥ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ ﺧﺎن ﻛ ﻮړه او د ﺳﻤ ﯥ ﻳﺎران د ﭘﭕ‬
‫د ﻋﺒﻘﺮﻳﺎن ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ دري ﻛﯿﺴﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎى راﻏﻠﯥ ﺧﻮږ ﻧﺜﺮ او ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺟﻮړ ﺖ ﻟﺮي او ورﺳﺮه د‬
‫ﺘﻨﻲ ژوﻧﺪ اﻧ ﻮروي د ﻏﻮث ﺧﯿﺒﺮي‬ ‫ه ده؛ د ﻗﺘﯿﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ " ارﻣﺎن" ﻛﯥ راﻏﻠﯥ ﭘ‬ ‫طﻨﺰ ﻣﺎﻟ ﻪ ﭘﺮې‬
‫ﯥ ھﻨﺮي ﻛﻮي ﭼﯥ د " ھﻐﻪ وژړل" ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﯥ‬ ‫ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﭕ ه ﻛﯥ راﻧﻐﺎړي او ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﭕ‬
‫دي‪.‬‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮل ﻟﻜﻪ‪ :‬ﺳﯿﺪاﺣﺴﺎن ﷲ ھﭕﺮ‬ ‫ﺖ )‪1961 / ١٣۴٠‬ع( ﭘﻪ ﻟﺴﯿﺰه ﻛﯥ ھﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻮﻧﻜﻲ راﻣﻨ‬ ‫د ﻠﻮﭔ‬
‫ﭼﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ زﻳﺎﺗﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﻟﯿﻜﻠﻲ او د ﻛﯿﺴﻮ ﻮﻟ ﻪ ﻳﯥ د " اﻧ ﻮر" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﭙﺮه ﺷﻮې‪ ،‬ﻋﺒﺪﷲ ﺑﺨﺘﺎﻧﻰ ﭼﯥ د ﻛﯿﺴﻮ‬
‫ھﯿﻨﺪاره ﻧﻮﻣﭕ ي‪ ،‬ﻛﺒﺮى ﻣﻈﮫﺮي ﭼﯥ "‬ ‫ﺘﻮ ﭘﺖ" ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ده‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ دﻳﻦ ژواك ﭼﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ﭘﺮوﻧ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳﯥ " د ﭘ‬
‫ﺑﺮ ﻨﺎ" ﻳﯥ ﺧﭙﺮه ﻛ ې ده‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاھﯿﻢ ﻋﻄﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﭘﺎﻟﻮال‪ ،‬دوﺳﺖ ﺷﯿﻨﻮارى‪ ،‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ رﻓﯿﻊ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻰ‬
‫ﻣﻌﺮوﻓﻲ‪ ،‬رازﻗﻲ ﻧ ﻳﻮال‪ ،‬ﺣﺒﯿﺐ ﷲ زړه ﺳﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﻣﺘﻰ زى‪ ،‬ظﺎھﺮ اﻓﻖ‪ ،‬ﻣﺠﺎور اﺣﻤﺪ زﻳﺎر‪ ،‬اﻣﯿﻦ اﻓﻐﺎﻧﭙﻮر او ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ‬
‫ﻧﻮر‪.‬‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ ﭘﻪ راﺣﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ډ ﺮ ﻛﯥ ډﭔﺮ ﻛﺴﺎن ودرﭔﺪل او ﺧﻮږې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫ﺧﻮ داﺳﯥ ﻛﺴﺎن ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻲ ﻳﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﯥ ﺗﻪ وﻗﻒ ﻛ ې وي ډﭔﺮ ﻟ وو‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﮫﺪي ﺷﺎه ﻣﮫﺪي‬
‫ﻳﻮ داﺳﯥ ﻟﯿﻜﻮال و ﭼﯥ ﻟﻨ ه ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻞ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻠﻚ و ﺮ ﺎوه او ﭘﻪ ﻣﯿﻨﻪ ﻳﯥ دې ﻛﺎر ﺗﻪ اوږه ورﻛ ه‪ ،‬ده ﭘﻪ ﻛﯿﺴﻪ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻮي‬ ‫ﺎن ﻳﯥ ﻟﻮﻣ ﻧ‬ ‫ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﯥ اوږده او ﭘﺨﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وﻛ ه او ﺧﭙﻠﻪ ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻳﯥ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘﻪ ﻟﻮر رواﻧﻪ ﻛ ه‪ ،‬ﻧ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ وه‪ " ،‬د ﺑﻮډۍ ﺎل" او "ﭘﺖ" ﻳﯥ ورﭘﺴﯥ ﻮﻟ ﯥ وې‪ ،‬ﭘﻪ "ﻻﻟﻪ ﻠﻮﻧﻪ" ﻛﯥ ﻳﯥ اﻓﺴﺎﻧﻮ ﻧﻮى رﻧګ ﻏﻮره ﻛ او ﺗﻮر داﻏﻮﻧﻪ‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻧﻮي رﻧ ﻮﻧﻪ او ﻏﻮر ﻨ ﻮﻧﻪ ورﻛ ل‪.‬‬ ‫ﺘﻮ اﻓﺴﺎﻧﻪ د ﻧ ۍ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﯥ ﻛﯿﺴﯥ ﺗﻪ ورﺳﻮﻟﻪ اوﭘ‬ ‫ﻳﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻨﯥ‬ ‫ﻠﻮﻧﻪ" وﻟﯿﻜﻞ‪ ،‬ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﻧﻮ ﭘﯿﺎوړي ﻛﯿﺴﻪ ﻟﯿﻜﻮﻧﻜﻲ ھﻢ راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮل ﻣﺎ ﺳ ﺮ ﻛﺮﻳﻢ " ﻮﻟ‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ د ﭘ‬ ‫ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫د ﺳﻤﻨﺪر ﺧﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﯿﺴﯥ وې‪ ،‬ﺮخ د ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﻠﻚ ﻟﯿﻜﻠﯥ ﻛﯿﺴﯥ وې‪ ،‬ﭼﺎر ﻞ د ھﻤﭕﺶ ﺧﻠﯿﻞ‪ ،‬درﺷﮫﻮار د‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮؤف ﻧﻮﺷﮫﺮوي او ﻳﻮﺳﻒ ﻛﺎﻛﺎ ﺧﭕﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﯿﺴﯥ وې ﭼﯥ ﻟﻮړ ﻓﻨﻲ ﻣﻌﯿﺎر ﻳﯥ ھﻢ درﻟﻮد‪ " ،‬د ﻣﺤﻠﻮﻧﻮﺧﻮاﻛﯥ"‪،‬‬
‫"ﭘﺎ ﯥ ﭘﺎ ﯥ د طﺎھﺮ اﭘﺮﻳﺪي‪ " ،‬ﺷﻨﺪي ﻞ " او " ﻣﻮرې ﺗﺸﺘﯥ" د اﺷﺮف ﺣﺴﯿﻦ اﺣﻤﺪ‪ " ،‬ﻧﻮى ﺳﺤﺮ" د ﻣﺒﺎرك ﺳﻠﻄﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﻤﯿﻢ‪ " ،‬ھﯿﻨﺪاره " د زﻳﺘﻮن ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬اﻧ ﺎزې د ارﺑﺎب رﺷﯿﺪ اﺣﻤﺪﺧﺎن‪ " ،‬درس ﻋﻤﻞ" د ﻋﺒﺪﷲ ﺟﺎن اﺳﯿﺮ‪ " ،‬د ﻛﺸﻤﯿﺮﻏﺎزي" د‬
‫ﺳﻌﺪﷲ ﺟﺎن ﺑﺮق‪ " ،‬ﭘﻠﻮﺷﯥ" د ﻧﺎدرﺧﺎن ﺑﺰﻣﻲ‪ " ،‬ﻛ ې ﻻرې" او " داﻏﻮﻧﻪ" د ﻞ اﻓﻀﻞ ﺧﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻮن" د ﻗﻤﺮاﻟﺰﻣﺎن ﻗﻤﺮ او ﻧﻮر‬
‫ﺘﻮ ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻧ ﻪ ور زﻳﺎت ﺷﻮل‪.‬‬ ‫دﭘ‬
‫ﻮ ﻧﺎ ﺎﭘﻲ ﺑﺪﻟﻮن د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ ﻓﻨﻲ او ھﻨﺮي اړخ‬ ‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ‪١٣۵٧‬ﻛﺎل د ﺛﻮر ﺗﺮ ﺧﻮﻧ ۍ ﻛﻮدﺗﺎ وروﺳﺘﻪ د ﭘﭕ‬
‫ﻧﺎوړه اﻏﭕﺰه وﻛ ه ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻓﻨﻲ ﻣﻼ د طﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺒﺎرزې او ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﺴﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﯥ د درﻧﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎر‬
‫ور ﻛﻤﺰورى ﻛ او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا د ﺟﮫﺎد ﭘﻪ ﺳﻨ ﺮ ﻛﯥ د ﺟﮫﺎدي ادب ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ ﺟﮫﺎدي ﻛﯿﺴﯥ ھﻢ ﺳﺘﺮ ﯥ وﻏ وﻟﯥ ﭼﯥ‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮه ﺧﻮ ورو – ورو د ﻛﯿﺴﯥ ﻓﻨﻲ اړخ ھﻢ وده وﻛ ه‪ ،‬ﻟﻪ دې‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻻھﻨﺮي ﺷﻮې ﻧﻪ وه او ﺗﺸﻪ ﭘﻪ ﺷﻌﺎري ﺑﻨﻪ راﻣﻨ‬
‫ﻧﻮﻳﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ ﺷﻮه او ﭘﻪ دې ﻟ ﻛﯥ ﻧﻮې ﻛﯿﺴﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ ﺷﻮې‪.‬‬
‫ادﺑﻲ راﺷﯥ درﺷﯥ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ﻮر او ﻛﻮ ﯥ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ ﻟﻪ ﻣﮫﺎﺟﺮت ﺳﺮه د ﻟﺮو او ﺑﺮو ﭘ‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا ﭘﭕ‬
‫او ادﺑﻲ ﺗﺒﺎدﻟﯥ ھﻢ ﭘﯿﻞ ﺷﻮې ﭼﯥ دې ھﻢ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ وده او د ﻧﻮﻳﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ راﻣﻨ ﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ اﻏﭕﺰ وﻛ ‪.‬‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﯥ اﻧﺘﻘﺎدي ﻏﻮﻧ و ﭼﯥ د ادﺑﻲ ﻮﻟﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺟﻮړﭔﺪې او ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﻳﯥ ھﻢ ﺗﺮ‬ ‫ﭘﻪ ھﻤﺪې ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﻪ ﻟﺮه او ﺑﺮه ﭘ‬
‫ﻪ وﻧ ه واﺧﯿﺴﺘﻪ او د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬ ‫ﺘﻮ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﻓﻨﻲ وده ﻛﯥ‬ ‫ﭕ ﻧﯥ او ﯿﺮﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﯿﻮﻟﯥ د ﭘ‬
‫او ﻓﻨﻲ ﺟﻮړ ﺖ ﻧﻮې ﺗﺠﺮﺑﯥ وﺷﻮې‪ " ،‬ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻛﯿﺴﯥ" راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪ او رﻧګ ﻛﯥ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ‬
‫راﻏﻠﻞ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ادب ﻛﯥ د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﺳﻞ ﻛﻠﻦ ﻣﺰل د ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﮫﺎوو ﻟﯿﻜﻮال وروزل‪ ،‬ﭘﻪ زرھﺎوو ﻟﻨ ې‬ ‫ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﻛﯿﺴﯥ وﻟﯿﻜﻠﯥ ﺷﻮې او د ﻟﻨ و ﻛﯿﺴﻮ ﭘﻪ ﺳﻠﮫﺎوو ﺎﻧ ې ﻮﻟ ﯥ راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او د ﻓﻦ او ﻣﻮﺿﻮع ﻟﻪ اړﺧﻪ ھﻢ ﭘﻪ دې‬
‫ﻮدﻧﯥ وړدي‪ ،‬راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې‬ ‫ﯥ ﻣﻌﯿﺎري ﻛﯿﺴﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧ ﻳﻮاﻟﻮ ﻛﯿﺴﻮ ﺳﺮه د ﭘﺮﺗﻠﻨﯥ او د ھﻐﻮى ﺗﺮ ﻨګ د اﻳ‬ ‫ﻛﯥ‬ ‫ﻣﻨ‬
‫ﻮدﻟﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻮد او د ﻧﻮﻳﻮ ﭼ ﻜﻮ ﭘﺨﻮ او ﻣﻌﯿﺎري ﺎﻣﻮﻧﻮ د اﭔ‬ ‫ﺘﻮ ﻟﻨ ې ﻛﯿﺴﯥ د ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ درﺷﻞ ﭘﻮخ ﭘﻞ ﻛﭕ‬ ‫او ﭘ‬
‫ﺘﻨﻲ ﻗﻠﻢ ﺎﻣﻮﻧﻪ ﺷﻤﭕﺮي‪.‬‬ ‫ﭘﺎره ﻣﺦ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻣﺰل ﻛﻮي ﭼﯥ زﻣﻮږ د ادﺑﻲ ژوﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮړوي او ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ زﻣﻮږ د ﭘ‬
‫"ﭘﺎى"‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Sun 16 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۵:١۵‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫دادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻨﺴ ﻮﻧﻪ ) اﺳﺎﺳﺎت )‬

‫دادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻨﺴ ﻮﻧﻪ ) اﺳﺎﺳﺎت )‬

‫ادب ﭘﻮھﻨﻪ ھﻐﻪ ﭘﻮھﻨﻪ ده ﭼﯥ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻮي ) ﺗﺮ ﭕ ﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﻧﯿﺴﻲ )‬
‫ﮑﻼ ﭘﻮھﻨﻪ‪ ،‬ھﻨﺮ ﭘﻮھﻨﻪ او ژﺑﭙﻮھﻨﻪ ﺧﻮرا ژوره اﻏﭕﺰه ﻟﺮي‪ .‬ډﭔﺮو ادب ﭘﻮھﺎﻧﻮ دﻏﻪ ﭘﻮھﻨﻪ ﭘﮥ‬ ‫ﭘﮥ دﻏﻪ ﭘﻮھﻨﻪ ﮐﯥ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪،‬‬
‫درﻳﻮ ﺑﻨﺴ ﯿﺰو ﺎﻧ ﻮ وﭔﺸﻠﯥ ده ‪:‬‬

‫‪ _١‬ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري‬
‫‪ _٢‬ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ) د ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ)‬
‫‪ _٣‬ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ‬
‫ﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺳﭕﺮه ﭘﺮ دﻏﻮ ﺎﻧ ﻮ ډﻳﺮی ادب ﭘﻮھﺎن ﮐﺘﺎب ﭘﻮھﻨﻪ ‪ ،‬ﻣﺘﻦ ﭘﻮھﻨﻪ او د ادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺗﺎرﻳﺦ ھﻢ د ادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﻧﻮرې ﺎﻧ ﯥ‬
‫‪ _١‬ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري ‪:‬‬
‫ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري ھﻐﻪ ﻋﻠﻢ دی ﭼﯥ‪ ،‬د ادﺑﻲ اﺛﺎرو د ﻮﻟﻨﯿﺰ ﻣﺎھﯿﺖ ﺎﻧ ﻧﯥ او د ادب د ودې او ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺮ ﭕ ﻧﯥ‬
‫ﻻﻧﺪې ﻧﯿﺴﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻲ اﻟﺪﻳﻦ ) ھﺎﺷﻤﻲ ( ﭘﮥ ﺧﭙﻞ اﺛﺮ ادب ﭘﻮھﻨﻪ ﮐﯥ ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري ﭘﮥ دې ډول راﭘﭕﮋﻧﻲ ‪:‬‬
‫”ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري د ادب ﭘﻮھﻨﯥ ﺳﺘﺮه او اﺳﺎﺳﻲ ﺎﻧ ﻪ ده ﭼﯥ‪ ،‬د ادب ﻮﻟﻨﯿﺰ ارز ﺘﻮﻧﻪ ‪،‬د ادب د ﭘﺮاﺧﺘﯿﺎ ﺎﮐﻠﻲ ﭘ اووﻧﻪ ‪،‬د‬
‫ودې ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻋﻨﻌﻨﻪ ‪ ،‬د ادﺑﻲ اﺛﺎرو اﺳﺎﺳﻲ ﻓﻮرم او ﻧﻮرې ﺎﻧ ﻧﯥ ﺗﺮ ﭕ ﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﯿﺴﻲ او دادﺑﻲ ﻣﻮادو ﭕ ﻧﯥ ﻟﮥ ﭘﺎره‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻻرې او اﺻﻮل ﺎﮐﻲ “‬
‫ﮐﻪ ﭘﮥ ﭘﻪ ﻟﻨ ډول وواﻳﻮ ﭼﯥ‪ ،‬ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري د ادب د ﺑﭕﻼﺑﭕﻠﻮ ﺑﺮﺧﻮ او ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﭘﮥ اړه د ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻮﻋﻪ ده ‪.‬‬
‫ﺖ ﻟﮥ ﻧﻦ ﺨﻪ ) ‪ (٢٣٠٠‬ﮐﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا زﻣﺎﻧﯥ ﺗﻪ رﺳﻮي‪ .‬دوئ واﻳﻲ‪ :‬ارﺳﻄﻮد ) ﺑﻮﺗﺒﮑﺎ ( ﭘﮥ‬ ‫ادب ﭘﻮھﺎن د ﻧﻮﻣﻮړي ﻋﻠﻢ ﭘﯿﺪاﻳ‬
‫ﻧﺎﻣﮥ ﻳﻮ اﺛﺮ ﮐﯥ د ادب ﻮﻟﻨﯿﺰ ارز ﺖ ﺗﻪ ډﭔﺮه ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وراړوﻟﯥ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﮥ ھﻐﻪ ﻣﮫﺎل ﮐﯥ ﻳﯥ د ادب ﭘﮥ اړه ډﭔﺮو ﭘﻮ ﺘﻨﻮ ﺗﻪ‬
‫د ﺑﭕﻠﻮﻧﯥ ﺑﻨﺴ ﯿﺰ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ‬ ‫ﻮاب وﻳﻠﯽ دی‪ .‬ارﺳﻄﻮ ﭘﮥ دﻏﻪ ﮐﺘﺎب ﮐﯥ ) ﺣﻤﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﻏﻨﺎﻳﻲ او دډراﻣﺎﺗﯿﮏ اﺛﺎرو ﺗﺮ ﻣﯿﻨ‬
‫ﺳﭙ ﻟﻲ دي ‪ .‬ھﻤﺪارﻧ ﻪ ﻧﻈﻢ‪ ،‬د ھﻐﻪ وزﻧﻮﻧﻮ او ﻧﻮرو ﺎﻧ ﻧﻮﺗﻪ ھﻢ‪ ،‬ﭘﻮره ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﮐ ې ده‪ .‬ﻟﮥ ارﺳﻄﻮ راوروﺳﺘﻪ ان ﺗﺮ ﻧﻦ‬
‫ﭘﻮرې د ادب دﻏﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ ډﭔﺮ ﮐﺎرﺷﻮی دی‪.‬‬
‫ې ﺎﻧ ﺗﯿﺎوې ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧ ۍ د ﻮﻟﻮ ژﺑﻮ ﭘﮥ ادب ﮐﯥ‬ ‫ﺳﺮه ﻟﮥ دې ﭼﯥ ﭘﮥ ﻋﺎم ډول ﭘﮥ ھﻨﺮ او ادب ﮐﯥ ﯿﻨﯥ داﺳﯥ‬
‫ﻟ ﻳﺎ ډﭔﺮ ورﺗﻪ واﻟﯽ ﺳﺮه ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ ادب ﭘﻮھﺎن ﻳﯥ دادب ﻋﺎم ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﻮﻟﻲ ﺧﻮ ﺑﺎﻳﺪ د ھﺮې ژﺑﯥ ادب ﺧﭙﻠﻪ ﺗﯿﻮري وﻟﺮي‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﮥ ر ﺎ ﮐﯥ ﻳﯥ ادب ﭕ وﻧﮑﻲ د ادب د ودې ﻋﺎم ﻗﻮاﻧﯿﻦ ‪،‬د ادﺑﻲ اﺛﺎرو ﻮﻟﻨﯿﺰﻣﺎھﯿﺖ او ﻧﻮرې ﺎﻧ ﻧﯥ و ﭕ ي‪.‬‬
‫‪ _٢‬ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ‪:‬‬
‫ﺖ او د ودې ﺟﺮﻳﺎن ﻳﯥ ﻟﮥ ﺗﺎرﻳﺨﯥ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﺳﺮه‬ ‫ﺎﻧ ﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﭘﯿﺪاﻳ‬ ‫ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ د ادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻠﻪ ﻣﮫﻤﻪ ﺳﺘﺮه‬
‫ﭘﮥ ارﺗﺒﺎط ﭘﮥ ﺗﺮڅ ﮐﯥ ﯿ ي ‪ .‬ﻳﺎ ﭘﮥ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ‪:‬‬
‫” ادب ﺗﺎرﻳﺦ د ﻳﻮې ژﺑﯥ د ادﺑﯿﺎﺗﻮ د ودې او اﻧﮑﺸﺎف ﺟﺮﻳﺎن ﯿ ي ‪،‬او ﭘﮥ دﻏﻪ ﻟ ﮐﯥ د ﺑﭕﻼﺑﭕﻠﻮ ادﺑﻲ اﺛﺎرو ﺎی او ارز ﺖ ﭘﮥ‬
‫ﻮﺗﻪ ﮐﻮي ‪ “.‬ﻳﺎ ﭘﮥ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ‪:‬‬
‫” د ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ډﭔﺮ ﻋﺎم ﻣﻔﮫﻮم ﻟﺮي او ﭘﮥ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺎﻧﺎ د ﻳﻮ ﻣﻠﺖ د ﻋﻠﻤﻲ ‪،‬ادﺑﻲ او ﻓﮑﺮي ﭘﺮﻣﺨﺘګ او ﺗﻨﺰل د ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺑﯿﺎن ﺗﻪ‬
‫ادب ﺗﺎرﻳﺦ وﻳﻞ ﮐﯿ ي"‪.‬‬
‫ﻣ ﺮ ﭘﮥ ﺎﻧ ې ﻣﺎﻧﺎ د ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ او ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ د ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻮ او اﺛﺎرو د ﺣﺎﻻﺗﻮ او د ژﺑﯥ د ادﺑﻲ دورو ﺑﯿﺎن ﺗﻪ ادب ﺗﺎرﻳﺦ وﻳﻞ ﮐﯿ ي ‪.‬‬
‫د ادب ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﮥ اړه ﻳﻮه ﺧﺒﺮه ﭼﯥ ﯿﻨﯥ وﺧﺘﻮﻧﻪ ﯿﻨﯥ ﻟﯿﮑﻮال ﭘﻪ ﮐﯥ ﺳﮫﻮه ﮐﯿ ي ھﻐﻪ د ادب ﺗﺎرﻳﺦ او ادﺑﻲ ﺗﺬﮐﺮې‬
‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ دي‪ .‬ادﺑﻲ ﺗﺬﮐﺮه او ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ د ﺗﺎﻟﯿﻒ دوه ﺑﭕﻼﺑﭕﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ﻟﮥ ﺑﻞ ﺳﺮه اړﻳﮑﯥ ﻟﺮي‪ .‬ﭘﮥ ﺎﻧ ې‬ ‫ﺗﺮﻣﯿﻨ‬
‫ﺗﻮ ﻪ ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﮥ ډﭔﺮو ﺎﻳﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﭘﮥ ادﺑﻲ ﺗﺬﮐﺮه ﺗﮑﯿﻪ ﮐﻮي ‪،‬ﻣ ﺮ ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺬﮐﺮه ﻧﮥ ده او ادﺑﻲ ﺗﺬﮐﺮه ھﻢ ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺘﺎﻧﮥ ﺷﻌﺮا او دا ﻟﯿﮑﻮال او دا ﭕﺮې ‪ ( ..................‬ادﺑﻲ ﺗﺬﮐﺮې‬ ‫ﺘﻮ ژﺑﻪ ﮐﯥ ) ﭘ ﻪ ﺧﺰاﻧﻪ ‪،‬اوﺳﻨﻲ ﻟﯿﮑﻮال ‪،‬ﭘ‬ ‫ﻧﮥ دې‪ .‬ﭘﮥ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ) ﺣﺒﯿﺒﻲ ( ﺗﺎرﻳﺦ ادﺑﯿﺎت اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ ،‬روھﻲ ادب ‪ (..............‬ادب ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧﻪ دي ‪.‬‬ ‫دي ‪ .‬او د) ﭘ‬
‫‪ _٣‬ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ) ﻧﻘﺪ)‬
‫ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ) ﻧﻘﺪ( د ادب ﭘﻮھﻨﯥ ﺑﻠﮥ ﻣﮫﻤﻪ ﺎﻧ ﻪ ده‪ ،‬ﻟﻐﻮي ﻣﺎﻧﺎ ﻳﯥ ﻓﺮھﻨ ﻮﻧﻪ‪ ،‬وﻳﻨﺎ ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﻪ ‪ ،‬د ﺧﺒﺮو ﺳﻨﺠﻮﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺘﻨﯽ ﻗﻀﺎوت او د ادﺑﻲ اﺛﺎرو ارز ﺖ ﻣﺎﻟﻮﻣﻮﻧﻪ ده‪ .‬ﭘﮥ ﻋﺮﺑﻮ ﮐﯥ ﭘﺨﻮ ا د ﻧﻘﺎد اﺻﻄﻼح ﭘﮥ ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻮ ﻪ د اﺻﻠﻲ او ﮐﻮ ﻪ )‬ ‫رﻳ‬
‫ﻮ او ﺑﺪو‬ ‫ﻧﺎﭼﻠﻪ ( دﻳﻨﺎرو او درھﻤﻮﻧﻮ ﺑﭕﻠﻮﻧﮑﯥ او د ﮥ او ﺑﺪ ﺗﻮﭘﯿﺮوﻧﮑﯥ ﭘﮥ ﻣﺎﻧﺎ ﮐﺎرﭔﺪﻟﻪ‪ ،‬ﺧﻮ اوس ﭘﮥ ادب ﮐﯥ د وﻳﻨﺎ د‬
‫اړﺧﻮﻧﻮ ﻣﺎﻟﻮﻣﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ ﮐﺮه ﮐﺘﻮﻧﮑﯽ ) ﻧﻘﺎد ( واﻳﻲ‪.‬ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ‪:‬‬
‫” ﺗﻨﻘﯿﺪ) ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ( ﭘﮥ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﮐﻮﻟﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬او ﭘﮥ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ﻧﻘﺎد ) ﮐﺮه ﮐﺘﻮﻧﮑﯽ ( ھﻐﻪ ﭼﺎﺗﻪ وﻳﻞ‬
‫ﮐﭕ ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧﻘﺪ ﭘﮥ وﺳﯿﻠﻪ د ادﺑﻲ اﺛﺎرو او دھﻐﻮ د ﮥ واﻟﻲ ﻳﺎ ﺑﺪ واﻟﻲ ﭘﮥ اړه ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ ﻳﻮه ﭘﺮﻳﮑ ه اﻋﻼﻧﻮي"‪.‬‬
‫ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻮﻧﮑﯽ د ﻳﻮ ادﺑﻲ اﺛٍﺮ د ژورې ﮐﺘﻨﯥ ﭘﮥ ﻟ ﮐﯥ ھﻐﻪ ﺗﺸﺮﻳﺦ او ﺗﻮﺿﭕﺢ ﮐﻮي او د اﺛﺮ د ﻣﺤﺘﻮا ﭘﮥ اﺻﻠﻲ روح ‪ ،‬د‬
‫ﺎﮐﻠﻮ اﺻﻮﻟﻮ ﭘﮥ ر ﺎ ﮐﯥ ﻳﯥ ادﺑﻲ‬ ‫ﻟﯿﮑﻮال ﭘﮥ ﭘﯿﻐﺎم‪ ،‬اود ادﺑﻲ اﺛﺮ د راﻣﯿﻨ ﺘﻪ ﮐﻮﻟﻮ ﭘﮥ ﻣﻮﺧﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﯽ ﭘﻮھﻮي او د ﻳﻮ ﻟ‬
‫ﻪ‬ ‫ﯥ اوﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎوې ﺑﯿﺎﻧﻮي ‪.‬ﻳﺎ ﭘﮥ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ‪ :‬ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ د اﺛﺮ ھﺮ اړخ او دﻟﯿﮑﻮال ﻓﮑﺮ او ﻏﺮض ﭘﮥ‬ ‫ﭕ ﯥ‪ ،‬ﺑﺪ‬ ‫ﮑﻼ‪،‬‬
‫اﻏﭕﺰﻣﻨﻪ ﺗﻮ ﻪ ور ﯿﻲ‪.‬‬
‫دادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ ﻣﻮﺧﻪ‪:‬‬
‫ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ د دووﺳﺘﺮو ﻣﻮﺧﻮ ﻟﭙﺎره ﮐﺎرول ﮐﭕ ي ‪:‬‬
‫ﻮاو ﻧﺎوړه‪ ،‬ﮐﺮه او ﻧﺎﮐﺮه ‪ ،‬ﭘﻮره او ﻧﯿﻤ وﺑﺮﺧﻮﭘﮥ اړه‬ ‫ﻟﻮﻣ ی دا ﭼﯥ ادب ﺗﺸﺮﭔﺢ ﮐ ي او دوﻳﻢ ددې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ د ادﺑﻲ اﺛﺮد‬
‫ﻗﻀﺎوت وﮐ ي ‪.‬‬
‫ﯥ‪ ،‬د ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ اھﻤﯿﺖ او دﻧﺪه‪ ،‬د ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ ﻣﻌﯿﺎروﻧﻪ‪ ،‬د‬ ‫ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ډﭔﺮې ﺧﻮاوې ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ‪ :‬د ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ‬
‫ﮐﺮه ﮐﺘﻮﻧﮑﻲ ﺎﻧ ﺗﯿﺎوې او داﺳﯥ ﻧﻮر‪.‬‬
‫د ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫ادب ﭘﻮھﺎن ‪ ،‬ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ﭘﺮ دووډوﻟﻮﻧﻮ وﻳﺸﻲ ‪ :‬ﻧﻈﺮي ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ او ﻋﻤﻠﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ‪ .‬ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ اوس اوس د ﭘﻮھﯥ‬
‫ﺗﻪ ﮐ ي دي او ډﭔﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ‪:‬‬ ‫ھﺮه ﺑﺮﺧﻪ ډﭔﺮه ﭘﺮاﺧﻪ ﺷﻮﭔﺪه‪ ،‬ﻧﻮ ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ ھﻢ ﺑﭕﻼﺑﭕﻞ ﺳﺒﮑﻮﻧﻪ راﻣﯿﻨ‬
‫ﮑﻼﻳﯿﺰه ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ‪ ،‬ﺣﮑﻤﻲ او ﻧﻔﺴﯿﺎﺗﻲ ﻳﺎ روﺣﯿﺎﺗﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﻪ ‪،‬‬
‫ادﺑﻲ ډوﻟﻮﻧﻪ او ژاﻧﺮوﻧﻪ ‪:‬‬
‫ډﻟﺒﻨﺪي ﭼﯥ‬ ‫ادﺑﻲ ډوﻟﻮﻧﻪ د ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري ﺎﻧ ې ﺎﻧ ﻪ ده ﭼﯥ ﻣﻮﺧﻪ ﻳﯥ د ادﺑﻲ اﺛﺎروډﻟﺒﻨﺪي ده ‪ .‬د ادﺑﻲ اﺛﺎرو ﭘﺨﻮاﻧ‬
‫د ارﺳﻄﻮ د ژوﻧﺪاﻧﮥ ﭘﮥ ﻣﮫﺎل ھﻢ دود وه ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول ده ‪:‬‬
‫‪ _١‬اﻳﭙﯿﮏ ) داﺳﺘﺎﻧﻲ ( اﺛﺎر ‪ _٢‬ﻟﯿﺮﻳﮏ ) ﻏﻨﺎﻳﻲ ( اﺛﺎر ‪ _٣‬ډراﻣﺎﺗﯿﮏ اﺛﺎر‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﯿﻨﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﮐﯥ ادﺑﻲ اﺛﺎرﭘﺮ ﻠﻮرو ﺑﺮﺧﻮ‬
‫وﻳﺸﻞ ﺷﻮﻳﺪي‪ _١ :‬ﺷﻌﺮ ‪ _٢‬داﺳﺘﺎن ‪ _٣‬ﻧﺜﺮ‪ _٤‬ډراﻣﺎﺗﯿﮏ ادﺑﯿﺎت‪ .‬ﺧﻮ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﮐﯥ ﮐﯥ دادود دي ﭼﯥ ﻮل ادﺑﻲ ﺛﺎر‬
‫ﭘﮥ دووﺑﺮﺧﻮ وﻳﺸﻲ ‪ ) :‬ﺷﻌﺮ او ﻧﻈﻢ ‪،‬او ﻧﺜﺮ( ﭼﯥ دا ﺑﯿﺎ د ﺑ ﯥ ﻟﮥ ﻣﺨﯥ ﻧﻮر ډوﻟﻮﻧﻪ ھﻢ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫ﻧﺜﺮي ادﺑﻲ اﺛﺎر ‪:‬‬
‫ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭘﻪ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ ﺗﯿﺖ او ﻟﻮﻧﻠﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﻳﺎ ﻟﯿﮑﻨﻪ ده ﭼﯥ د وزن او ﻗﺎﻓﯿﯥ ﻟﮥ ﻗﯿﺪ ﻧﻪ ازاده وي‪.‬‬
‫د ﻧﺜﺮﻟﯿﮑﻨﯥ د طﺮزﻟﮥ ﻣﺨﯥ د ﻧﺜﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫‪ _١‬ﺳﺎده ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭼﯥ ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﮥ ﮐﯥ ﻧﮥ وي ﮐﺎرول ﺷﻮي‪.‬‬
‫‪ _٢‬ﻓﻨﻲ ﻧﺜﺮ ‪ :‬ﭼﯥ ﭘﮥ ﻟﯿﮑﻨﻪ ﮐﯥ ﻟﮥ ﺗﺨﯿﻞ ﻧﮥ ﮐﺎر واﺧﯿﺴﺘﻞ ﺷﻲ ‪.‬‬
‫‪ _٣‬وﻟﺴﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ د ﺧﻠﮑﻮ ﭘﮥ ژﺑﻪ وﻳﻞ ﮐﯿ ي ھﻤﺎﻏﻪ ډول ﻟﯿﮑﻞ ﮐﯿ ي ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ ﻧﺜﺮوﻧﻪ د ﺑ ﯥ ﻟﮥ ﻣﺨﯥ ﭘﮥ درې ډوﻟﻪ وو‪:‬‬ ‫دﭘ‬
‫‪ _١‬ﻣﺘﮑﻠﻒ ﻧﺜﺮوﻧﻪ‪ :‬ﭼﯥ د ﻟﻮﺳﺘﻮﮐﺴﺎﻧﻮ ﻟﮥ ﺧﻮا ﺑﻪ دﻧﻮرو ژﺑﻮ ﺗﺮ اﻏﭕﺰې ﻻﻧﺪې ﻟﯿﮑﻞ ﮐﭕﺪل‪.‬‬
‫‪ _٢‬ﻣﺴﺠﻊ ﻧﺜﺮوﻧﻪ‪ :‬ﭼﯥ ﭘﮥ ﻟﯿﮑﻨﻪ ﮐﯥ ﺑﻪ د ﺳﺠﻌﯥ اﻟﺘﺰام ﻣﻮﺟﻮد ؤ‪.‬‬
‫ﭔﺪا ﭘﻪ ژﺑﻪ ﺑﻪ ﻟﯿﮑﻞ ﮐﭕﺪل ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﺳﺎده او روان ﻧﺜﺮوﻧﻪ‪ :‬ﭼﯥ د وﻟﺲ د‬
‫د ﻣﺎﻧﺎ او ﻣﺤﺘﻮا ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﻧﺜﺮ ډؤﻟﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫ﺘﻞ ﮐﭕ ي ‪.‬‬ ‫‪ _١‬ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭼﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﯿﻮ او اوﺳﻨﯿﻮ اﺗﻼﻧﻮ ﻟﮥ وﻳﺎړ ﻧﻪ ډﮐﯥ ﮐﺎرﻧﺎﻣﯥ ﭘﮥ ﮐﯥ راﻧﻐ‬
‫‪ _٢‬ﻏﻨﺎﻳﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭼﯥ دﻣﯿﻨﯥ‪ ،‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻋﺎطﻔﯥ او اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻪ ﮐﯥ راوړل ﮐﭕ ي ‪.‬‬
‫ﯥ ﭘﮥ ﮐﯥ راﻧﻐﺎړل ﮐﯿ ي ؟‬ ‫‪ _٣‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭼﯥ د ﻳﻮې ﻮﻟﻨﯥ‪ ،‬ھﭕﻮاد‪ ،‬ﻗﻮم‪ ،‬ﻣﻠﺖ او ﺧﻠﮑﻮﺳﯿﺎﺳﻲ ﻮﻟﻨﯿﺰې او ﻋﻤﻠﯥ ﭘﭕ‬
‫‪ _٤‬دﻳﻨﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬د ﻗﺮان ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬اﺣﺎدﻳﺜﻮاو ﻧﻮرو دﻳﻨﻲ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ او ارﮐﺎﻧﻮ ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﻪ ﭘﮥ ﮐﯥ ﺷﻮې وي؟‬
‫‪ _٥‬ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬د دﻳﻦ او طﺮﻳﻘﺖ د ﭘﯿﺮواﻧﻮ د روﺣﺎﻧﻲ اﻓﮑﺎرو ﺑﯿﺎن ﭘﮥ ﮐﯥ وي ‪.‬‬
‫‪ _٦‬اﺧﻼﻗﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬ﭼﯥ د اﻓﺮادو او ﻮﻟﻨﯥ د اﺧﻼﻗﻲ روزﻧﯥ او ﺧﯿﺮ ﭕ ﯥ اړوﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﮥ ﮐﯥ وي‬
‫‪ _٧‬ﻋﻠﻤﻲ او ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﺜﺮ‪ :‬د ﻋﻮﻟﻮﻣﻮ د ﺑﭕﻼﺑﭕﻠﻮ ﺎﻧ ﻮاو د ﻓﻠﺴﻔﯥ اړوﻧﺪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻪ ﮐﯥ وي ‪.‬‬
‫ﻮﺳﺘﺎﻳﻨﻪ او د ﺑﺪو ﻏﻨﺪﻧﻪ ﭘﮥ ﮐﯥ راﻏﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫‪ _٨‬اﻧﺘﻘﺎدي ﻧﺜﺮ‪:‬د ژوﻧﺪ او ﻮﻟﻨﯥ د ﺑﭕﻼﺑﭕﻠﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ اړوﻧﺪد‬
‫‪ _٩‬د ﻣﺸﺎھﯿﺮواﺣﻮال‪ :‬د ﭘﯿﻐﻤﺒﺮاﻧﻮ‪ ،‬اوﻟﯿﺎوو‪ ،‬ﺣﮑﯿﻤﺎﻧﻮ‪ ،‬ادﻳﺒﺎﻧﻮاو ﻧﻮرو ﭘﻮھﺎﻧﻮ د ژوﻧﺪاﻧﮥ ﺣﺎﻻت ﭘﻪ ﮐﯥ ﻟﯿﮑﻞ ﺷﻮي وي ‪.‬‬
‫‪ _١٠‬ﭘﮥ ژﺑﯥ او ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ ﻧﺜﺮ‪ :‬د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ او ادﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﭕﻼ ﺑﭕﻠﯥ ﺎﻧ ﯥ ﭘﻪ ﮐﯥ ﺷﺎﻣﻠﯥ دي ‪.‬‬
‫ﮑﻼوواو ﺻﻨﻌﺘﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻮي‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬د ﺑﻼﻏﺖ ﻓﻨﻮن‪ :‬ﻟﮥ ﺑﺪﻳﻊ او ﺑﯿﺎن ﻳﻌﻨﯥ دوﻳﻨﺎ د ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي‬
‫ب‪ :‬د ﻋﺮوﺿﻮاو ﻗﺎﻓﯿﯥ ﻋﻠﻢ‪ :‬ﭼﯥ د ﺷﻌﺮوﻧﻮ د وزن او د ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﻟﮥ وروﺳﺘﯿﻮ ھﻤﺎھﻨ ﻮﺑﺮﺧﻮ ﻧﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻮي‪.‬‬
‫ﻧﻮﭘﭕﮋﻧﺪﻧﻪ ‪ :‬ﭼﯥ د ﮐﻠﻤﻮ ﻟﮥ ﻣﺎﻧﺎ او اﻣﻼﻳﻲ ﺎﻧ ﺗﯿﺎوو ﻧﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻮي‪.‬‬ ‫ج‪ :‬د ﻟﻐﺎﺗﻮ او‬
‫د‪ :‬ﺮاﻣﺮي ﻣﻨﺜﻮر اﺛﺎر‪:‬د ﻳﻮې ژﺑﯥ ﻟﮥ اﻣﻼﻳﻲ او اﻧﺸﺎﻳﻲ ﺎ ﻧ ﻧﻮ‪،‬د اوازوﻧﻮ‪،‬ﮐﻠﻤﻮ‪،‬ﻓﻘﺮو‪،‬ﺟﻤﻠﻮاو ﻋﺒﺎرﺗﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻮي‪.‬‬
‫ھﻨﺮ‪:‬ﭼﯥ د ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﯥ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ او رﺳﻤﻲ ﻟﯿﮑﻮﻧﻮ ﺑﭕﻼﺑﭕﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﭘﮥ ﮐﯥ را ﻲ‪.‬‬ ‫ه‪ :‬د ﻟﯿﮑﻮاﻟ‬
‫ز‪ :‬ادﺑﻲ ﭕ ﻧﯥ‪ :‬ﭼﯥ د ادﺑﻲ ﺳﺒﮏ او ﻣﮑﺘﺐ ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﯥ‪ ،‬ادﺑﻲ ﺗﯿﻮري‪ ،‬ادﺑﻲ ﮐﺮه ﮐﺘﻨﯥ‪ ،‬ادﺑﻲ ﺗﺎرﻳﺦ او ﻧﻮر‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ‬
‫ﮐﯥ د ﭕ ﻧﯥ او ﻳﺎ دﻧﻮرو ﺨﻪ د ژﺑﺎړﻟﻮ ﻟﮥ ﻻرې ﮐﯿ ي ‪.‬‬
‫د ﺑ ﯥ ) ﻓﻮرم ( ﻟﮥ ﻣﺨﯥ د ﻧﺜﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫د ﺑ ﯥ ﻟﮥ ﻣﺨﯥ اوﺳﻨﻲ ﻧﺜﺮوﻧﻪ ﭘﮥ دووﺑﺮﺧﻮ وﭔﺸﻞ ﺷﻮﻳﺪي ‪ _١:‬ﺳﺎده ﻧﺜﺮوﻧﻪ ‪ _٢‬ھﻨﺮي او ادﺑﻲ ﻧﺜﺮوﻧﻪ‪.‬‬
‫ﭘﮥ ﺳﺎده ﻧﺜﺮوﻧﻮ ﮐﯥ ﻮﻟﯥ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ادﺑﻲ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ او ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯿﮑﻲ ﻟﯿﮑﻨﯥ‪ ،‬ﭕ ﻧﯿﺰ اﺛﺎراو ﻟﯿﮑﻨﯥ ﺷﺎﻣﻠﯥ دي ‪.‬ﺧﻮ ھﻨﺮي‬
‫او ادﺑﻲ ﻧﺜﺮوﻧﻪ د ﺳﺎده ھﻐﻮﭘﮥ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺑﭕﻠﯥ ﺎﻧ ﺗﯿﺎوې ﻟﺮي‪ ،‬اﺳﺎﺳﻲ ﺎﻧ ﻧﻪ ﭼﯥ ادﺑﻲ اوﺳﺎده ﻧﺜﺮ ﺳﺮه ﺑﭕﻠﻮي )‬
‫ھﻨﺮﻳﺖ_ ادﺑﻲ ھﻨﺮي ارز ﺖ ( دی‪.‬‬
‫ﯥ او ﺻﺤﻨﯥ داﺳﯥ اﻧ ﻮوي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﯥ‬ ‫ﭘﮥ ھﻨﺮي ادﺑﻲ ﻟﯿﮑﻨﻮ ﮐﯥ ﻟﯿﮑﻮال ﻟﮥ ﺧﭙﻞ ﺗﺨﯿﻠﻲ ﻮاک ﻧﻪ ﮐﺎر اﺧﻠﻲ ﭘﭕ‬
‫داﺳﯥ ﻓﮑﺮوﮐ ي‪ ،‬ﭼﯥ ھﺮ ﮥ ﭘﮥ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮ ﻮ وﻳﻨﻲ‪ .‬ھﻨﺮ او ادﺑﻲ ﻧﺜﺮوﻧﻪ د ﺑ ﯥ ﻟﮥ ﻣﺨﯥ ﻻﻧﺪې ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟﺮي ‪:‬‬
‫‪ _١‬ﻟﻨ ۀ ﮐﯿﺴﻪ ‪:‬‬
‫د ﻧﺜﺮي ﮐﯿﺴﻮ ﻳﻮ ډول دی ﭼﯥ ﻟﻨ ه وي ﺧﯿﻨﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮورﺗﻪ د ﮐﻠﻤﻮ ﭘﮥ ﺷﻤﭕﺮ ﮐﭽﻪ ﺎﮐﻠﯥ ﺧﻮ ﻮل ﻟﯿﮑﻮال ﻳﯥ د ﮐﭽﯥ ﭘﮥ‬
‫ھﮑﻠﻪ ﻳﻮه ﺧﻮﻟﮥ ﻧﮥ دي ‪،‬ﺧﻮ دوﻣﺮه ده ﭼﯥ ﻟﮥ ﺿﺮورﺗﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺧﺒﺮې ﭘﻪ ﮐﯥ ﻧﮥ را ﻲ ‪ .‬ﺗﺎﺛﺮ او اﻏﭕﺰﻳﻮاﻟﯽ ﭘﮥ ﮐﯥ وي‪ ،‬ډﭔﺮې‬
‫ﯥ ﭘﮥ ﮐﯥ ﻧﮥ وي‪ ،‬ﭘﻪ ﭼﻮﮐﺎټ ﮐﯥ ﻳﯥ ﭘﻼټ ) طﺮﺣﻪ ( ﮐﺮﮐ ﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺴﺲ او ﺗﻠﻮﺳﻪ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻟﻤﯥ او ﻣﻨﻈﺮﮐﺸﻲ‪ ،‬ﺗﺨﯿﻞ د‬ ‫ﭘﭕ‬
‫ﮐﯿﺴﯥ ﭘﺎﻳﻠﻪ او ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﺎﻣﻠﻪ وي‪.‬‬
‫‪ _٢‬ﻧﺎول ‪:‬‬
‫ﻟﻐﻮي ﻣﺎﻧﺎ ﻳﯥ ﻧﻮي ‪ ،‬ﺗﺎزه او ﻋﺠﯿﺒﻪ ﯿﺰﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬او ﭘﮥ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ادﺑﻲ داﺳﺘﺎن ﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﮥ ﻟﻨ ې‬
‫ﮐﯿﺴﯥ ﺨﻪ ﻟﻮی او روﻣﺎن ﻧﻪ ﻟﻨ وي‪ .‬ﭘﮥ ﻟﯿﮑﻨﻲ ﭼﻮﮐﺎټ ﮐﯥ ﻳﯥ‪ :‬طﺮﺣﻪ ‪ ،‬اﺻﻠﻲ او ﻓﺮﻋﻲ ﮐﺮﮐ ﺮوﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮﮐﺸﻲ ‪،‬‬
‫ﯥ ﭘﮥ‬ ‫او ﭘﺎی ﻟﺮي‪ .‬ﻟﮥ ﻟﻨ ې ﮐﯿﺴﯥ ﺳﺮه ﻳﯥ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﭘﻪ دې ﮐﯥ دی ﭼﯥ ھﻢ ﭘﻪ ﮐﯥ ﭘﭕ‬ ‫ﻣﮑﺎﻟﻤﯥ او د ﮐﯿﺴﯥ ﭘﯿﻞ ‪،‬ﻣﯿﻨ‬
‫ﯥ ډﭔﺮې وي‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺳﺮه ﺑﯿﺎﻧﭕ ي او ھﻢ ﻳﯥ ﮐﺮﮐ ﺮوﻧﻪ او ﭘﯿ‬
‫‪ _٣‬ډراﻣﻪ ‪:‬‬
‫د ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ژﺑﯥ د ) ډراو ( ﻟﮥ ﮐﻠﻤﯥ ﻧﻪ اﺧﭕﺴﺘﻞ ﺷﻮﭔﺪه‪ ،‬ﭼﯥ د ﻋﻤﻞ او ﮐﻮﻟﻮ ﻣﺎﻧﺎ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ﻧﺜﺮي‬
‫اﺛﺮدی‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﭘﮥ ﻓﻮرم ﮐﯥ ﻟﯿﮑﻞ ﺷﻮی وي ‪ .‬ﻳﺎ ﭘﮥ ﺑﻠﻪ ﻣﺎﻧﺎ ‪ :‬ډراﻣﻪ د ﻳﻮې ژوﻧﺪۍ ﮐﯿﺴﯥ ﻧﻮم دی‪ ،‬ﭼﯥ ﻮل‬
‫ﮑﺎري‪.‬‬ ‫ﻪ ﻋﻤﻼ د ﺳﺘﺮ ﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت او ﺟﺬﺑﺎت ﭘﮥ ﮐﯥ د ﺣﺮﮐﺖ او ﺧﻮ ﭕﺪو ﭘﻮاﺳﻄﻪ ﺮ ﻨﺪﻳ ي او ھﺮه ﭘﭕ‬
‫ﻲ‪.‬‬ ‫ادﺑﻲ ﯿ وﻧﮑﻲ ) وﺣﺪت ﻣﮑﺎن ‪ ،‬وﺣﺪت زﻣﺎن او وﺣﺪت ﻋﻤﻞ ( د ډراﻣﯥ ﺑﻨﺴ ﯿﺰﺗﻮﮐﻲ‬
‫‪ _٤‬روﻣﺎن‪:‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﮐﻠﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﯿﻨﻮﻓﺮھﻨ ﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﻳﯥ ﻣﺎﻧﺎ ﺧﯿﺎﻟﻲ داﺳﺘﺎﻧﻮﻧﻪ او ﭘﻪ ﯿﻨﻮ ﮐﯥ د ﻣﯿﻨﯥ او ﻣﺤﺒﺖ ﮐﯿﺴﯥ راﻏﻠﻲ‬
‫دي‪ ،‬ﭘﮥ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ﮐﯿﺴﻲ ﺗﻪ وﻳﻞ ﮐﯿ ي ﭼﯥ ﻟﮥ ﻧﺎول ﻧﻪ اوږده وي ‪ ،‬د ژوﻧﺪاﻧﻪ ډﭔﺮې او ﺑﭕﻼﺑﭕﻠﯥ ﺧﻮاوې ﭘﮥ ﮐﯥ‬
‫رااﺧﯿﺴﺘﻞ ﺷﻮي وي ‪.‬‬
‫‪ _٥‬ادﺑﻲ ﻮﺗﻪ ‪:‬‬
‫دا دھﻨﺮي ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻳﻮ ﺎﻧ ی ډول دی ﭼﯥ ادﺑﭙﻮھﺎﻧﻮ د ” ﻣﻨﺜﻮرﺷﻌﺮ“ ﭘﻪ ﻧﻮم ھﻢ ﻳﺎدﮐ ی دی‪ .‬ﮑﻪ ﭼﯥ ادﺑﻲ ﻮﺗﻪ ﭘﮥ اﺻﻞ‬
‫ﮐﯥ ﻧﺜﺮ دی‪ ،‬ﺧﻮ ﺷﻌﺮي ﺧﻮﻧﺪ ﻟﺮي‪ .‬ﭘﻪ دې ډول ﻟﯿﮑﻨﻮ ﮐﯥ د ﻟﻮړې اﻧﺸﺎ ﺧﯿﺎل ﺳﺎﺗﻞ ﮐﭕ ي ‪ ،‬ﺣﮑﺎﻳﻮي ﺑ ﻪ ﻟﺮي ‪ ،‬د ﻳﻮ‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﮥ ھﮑﻠﻪ ﭘﮥ زړۀ ﭘﻮرې ﺗﺸﺮﭔﺢ ﮐﻮي ﺧﻮ دا ﺗﺸﺮﭔﺢ ﭘﻪ داﺳﯥ رﻧ ﯿﻨﻮ اﻟﻔﺎظﻮﮐﯥ وي ﭼﯥ د اﻧﺴﺎن ﭘﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ژره‬
‫اﻏﭕﺰه ﮐﻮي‪.‬‬
‫‪ _٦‬طﻨﺰ‪:‬‬
‫ﻋﺮﺑﻲ ﮐﻠﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﮥ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ ﻧﺎزاوﮐﺮﺷﻤﻪ ‪ ،‬ﭘﭕﻐﻮراو ﻣﺴﺨﺮه ﮐﻮﻟﻮﺗﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ھﻨﺮي ﻧﺜﺮ دی ﭼﯥ ﭘﮥ‬
‫ﭘﻪ ﺑ ﻪ او ﻳﺎھﻢ د رﻳﺸﺨﻨﺪۍ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﮐﯥ‬ ‫ﻟﯿﮑﻨﻪ ﮐﯥ ﻳﯥ د ﻟﯿﮑﻮال اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺧﻪ ﻮﺗﻨﯿﻮﻧﻪ وي ‪ ،‬ﺧﻮ دﻏﻪ ﻮﺗﻨﯿﻮﻧﻪ د ﺷﻮﺧ‬
‫ﺘﯽ وي‪ ،‬دوﻳﻨﺎ اﻧﺪازﭔﯥ د ﭗ ﺷﭗ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﮐﯥ وي‪ ،‬ډﭔﺮی وﺧﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﯥ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﺮﭼﭙﻪ راوړل ﮐﯿ ي ‪ .‬طﻨﺰﭘﮥ واﻗﻌﯿﺖ‬ ‫ﻧﻐ‬
‫ﮐﯥ ھﻐﻪ ﺗﺮﺧﻪ ﺧﻨﺪا ده ﭼﯥ د ﻮﻟﻨﯥ د ﺧﻠﮑﻮﭘﻪ ﻧﺎوړه اﻋﻤﺎﻟﻮ‪ ،‬ﻋﺎداﺗﻮ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻮ او اﻓﮑﺎرو ﺑﺎﻧﺪې ﮐﭕ ي ‪.‬‬
‫‪ _٧‬ادﺑﻲ ﻟﯿﮑﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫دا ھﻐﻪ ﻟﯿﮑﻮﻧﻪ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺎﻧ ي ھﻨﺮي او ادﺑﻲ ﺑ ﻪ ﻟﯿﮑﻞ ﮐﭕ ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟﯿﮑﻨﻮ ﮐﯥ اﻧﺘﻘﺎدي ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ او‬
‫ادﺑﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻟﯿﮑﻞ ﮐﭕ ي‪ .‬د ﻟﯿﮑﻨﯥ ژﺑﻪ ﻳﻲ ھﻨﺮي او دﺗﺨﯿﻞ رﻧګ ﭘﺮې ﻏﺎﻟﺐ وي‪ ،‬ﻟﻪ اﺳﺘﻌﺎرو‪ ،‬ﮐﻨﺎﻳﻮ‪ ،‬ﺗﺸﺒﭕﮫﺎﺗﻮ او ﻧﻮرو ادﺑﻲ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻮﻧﻮ ﺨﻪ ﭘﻪ ﮐﯥ ﮐﺎر اﺧﯿﺴﺘﻞ ﮐﭕ ي‪ ،‬ژﺑﻪ ﻳﯥ ﺧﻮږه او دﻟﯿﮑﻨﯥ طﺮزﻳﯥ دوﻣﺮه ﭘﻪ زړۀ ﭘﻮرې وي ﭼﯥ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ‬
‫ﺧﻮﻧﺪ ورﮐﻮي ‪.‬‬
‫‪ _٨‬ادﺑﻲ راﭘﻮرﺗﺎژ‪:‬‬
‫ﯥ‬ ‫ددﻏﻪ ډول ﻟﯿﮑﻨﯥ ﺗﻮﭘﯿﺮﻟﻪ ﻋﺎدي راﭘﻮرﺗﺎژﺳﺮه ﭼﯥ ﻳﻮ ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯿﮑﻲ ژاﻧﺮ دی دادی‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ادﺑﻲ راﭘﻮرﺗﺎژﮐﯥ د ﭘﯿ‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ او ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﻪ ادﺑﻲ او ھﻨﺮي ژﺑﻪ ﺷﻮی وي د ﺗﺨﯿﻞ ﭘﮥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻧﻮرو ﺗﻪ وړاﻧﺪې ﮐﻮي‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮم اﺛﺎر‪:‬‬
‫ﺷﻌﺮ ‪:‬‬
‫ادﺑﭙﻮھﺎﻧﻮ او ﭕ وﻧﮑﻮ د ﺷﻌﺮ ﺑﭕﻼﺑﭕﻞ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧﻪ ﮐ ﻳﺪي‪ ،‬ﭘﺨﻮاﻧﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﯥ داﺳﯥ ؤ‪.‬‬
‫” ﺷﻌﺮ ھﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﻳﺎ ﮐﻼم دی‪ ،‬ﭼﯥ وزن او ﻗﺎﻓﯿﻪ وﻟﺮي"‪.‬‬
‫ﻞ ﺷﻮي ﺧﻮ د ازادواو ﺑﯥ ﻗﺎﻓﯿﯥ ﺷﻌﺮوﻧﻮﭘﻪ راﻣﯿﻨ ﺘﻪ ﮐﭕﺪو ﺳﺮه‬ ‫ﭘﮥ دﻏﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﯥ وزن او ﻗﺎﻓﯿﻪ د ﺷﻌﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻮﮐﻲ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺷﻮې ﭼﯥ ﻗﺎﻓﯿﻪ د ﺷﻌﺮ اﺻﻠﻲ ﺷﺮط ﻧﮥ ده ‪.‬‬
‫”ﺷﻌﺮ دﻗﻮي اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺟﺬﺑﯥ او ﻋﺎطﻔﯥ ﺗﺨﯿﻠﻲ ﺮ ﻨﺪوﻧﻪ ده ﭼﯥ ﭘﮥ ﻣﻮزوﻧﻪ او اھﻨ ﻮاﻟﻪ ﺗﻮ ﻪ ﺷﻮې وي"‪.‬‬
‫ﻠﻲ دي‬ ‫ادﺑﭙﻮھﺎن د ﺷﻌﺮ د ﺟﻮړ ﺖ ﻟﭙﺎره دا ﻻﻧﺪې ﻠﻮر ﺗﻮﮐﻲ اﺳﺎﺳﻲ اوﺿﺮوري‬

‫‪ _١‬ﻣﻔﮑﻮره ‪ _٢‬وزن ‪ _٣‬اﺣﺴﺎس ‪ _٤‬ﺗﺨﯿﻞ‪.‬‬

‫ﻧﻈﻢ ‪:‬‬
‫ﭘﮥ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ د ﻣﺮﻏﻠﺮوﭘﭕﯿﻠﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ او ﭘﮥ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﭼﯥ وزن او ﻗﺎﻓﯿﻪ وﻟﺮي ) او ﻧﺜﺮ ( ﻧﮥ وي ﻧﻈﻢ ﺑﻠﻞ‬
‫ﮐﭕ ي‪ .‬دﺷﻌﺮ او ﻧﻈﻢ ﺗﺮﻣﯿﻨﺦ ﺗﻮﭘﯿﺮ دادی‪ ،‬ﭼﯥ ﺷﻌﺮ ﻣﻮزوﻧﻪ او ﺗﺨﯿﻞ ﻟﺮوﻧﮑﯥ وﻳﻨﺎ ده او ﻧﻈﻢ ﻣﻮزوﻧﯥ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮوﻧﮑﯥ وﻳﻨﺎ ﺗﻪ‬
‫واﻳﻲ ‪.‬‬
‫د ﻣﺤﺘﻮااو ﻣﻮﺿﻮع ﻟﮥ ﻣﺨﯥ د ﺷﻌﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫‪ _١‬ﺣﻤﺎﺳﻲ ) رزﻣﻲ ) رزﻣﻲ ( ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪:‬ﭼﯥ د ﺟﻨ ﻮﻧﻮ‪ ،‬اﺗﻠﻮﻟﯿﻮ‪ ،‬ﻣﻠﻲ او ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﻳﺎړﻧﻮﺑﯿﺎن ﭘﻪ ﮐﯥ راﻏﻠﯽ وي‪.‬‬
‫ﮑﻠﻲ اوازﺗﻪ واﻳﻲ او ﭘﮥ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻪ دي ﭼﯥ‪،‬‬ ‫‪ _٢‬ﻏﻨﺎﻳﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ﻏﻨﺎ ﭘﮥ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ ﺳﺮود‪ ،‬ﻧﻐﻤﯥ او‬
‫دﺷﺎﻋﺮ د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ او ﻋﻮاطﻔﻮﺑﯿﺎﻧﻮﻧﮑﯽ وي ‪.‬‬
‫‪ _٣‬ﺗﻌﻠﯿﻤﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻪ دي ﭼﯥ دﺷﺎﻋﺮ ﻣﻮﺧﻪ ﭘﮥ ﮐﯥ ﻧﻮروﺗﻪ داﺧﻼﻗﻮاوﻏﻮره دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺬھﺒﻲ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ او ﻧﻮرو‬
‫ﻋﻠﻮﻣﻮاو ﻓﻨﻮﻧﻮورزده ﮐﻮل وي ‪.‬‬
‫ﭕ ﯥ ﻳﯥ ﺑﯿﺎﻧﻮي او دژوﻧﺪاﻧﮥ‬ ‫‪ _٤‬دﻣﺪﺣﯥ او ﺳﺘﺎﻳﻨﯥ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ﭼﯥ ﺷﺎﻋﺮ د ﺧﭙﻞ ﻣﻤﺪوح ﺳﺘﺎﻳﻨﻪ ﮐﻮي‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺎوې ﻳﯥ ﺳﺘﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﯥ‪ ،‬ﻟﻪ ﻋﺒﺮت ډﮐﯥ‬ ‫‪ _٥‬دﻳﻨﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ﭘﮥ دې ډول ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﮐﯥ د ﷲ ﺗﻮﺣﯿﺪ‪ ،‬ددﻳﻨﻲ روﺣﺎﻧﯿﻮﻧﻮوﻳﻨﺎوې ﻻر ﻮﻧﯥ‪ ،‬ژوﻧﺪﭘﭕ‬
‫ﮐﯿﺴﯥ او ﭘﻪ دﻳﻦ او ﻣﺬھﺐ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ ﻧﻮر ﻣﺴﺎﻳﻞ وړاﻧﺪې ﮐﭕ ي ‪.‬‬
‫‪ _٦‬اﻧﺘﻘﺎدي ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻪ دي ﭼﯥ‪ ،‬دﻓﺮد او ﻮﻟﻨﯥ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎوو او ﻧﺎوړه اﻋﻤﺎﻟﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ د ﻧﯿﻮﮐﯥ ﻮﺗﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﻲ‪.‬‬
‫ﭕ ﻮﺳﺘﺎﻳﻨﯥ ﮐﻮي او ﭘﮥ ﻣ ﻳﻨﻪ ﻳﯥ ﺧﻮاﺷﯿﻨﻲ ﺮ ﻨﺪوي‪.‬‬ ‫‪ _٧‬ﻣﺮﺛﯿﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ﭼﯥ ﺷﺎﻋﺮان ﭘﮥ ﮐﯥ د ﻣ ي د ﻧﭕﮑﯿﻮ او‬
‫‪ _٨‬وﺻﻔﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ :‬ﭼﯥ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﮥ ﮐﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﻟﯿﺪﻧﯥ ﮐﺘﻨﯥ ﻟﮥ ﻣﺨﯥ د اﺷﺨﺎﺻﻮ‪ ،‬طﺒﯿﻌﻲ ﻣﻨﻈﺮو‪ ،‬د ﮐﺎل‬
‫د ﻠﻮروﻓﺼﻠﻮﻧﻮاو ﻧﻮرو ﺷﯿﺎﻧﻮظﺎھﺮي ﺻﻔﺎت ﺷﺮﺣﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﺧﻮدﺧﭙﻞ ﺗﺨﯿﻠﻲ ﻮاک ﭘﮥ ﻣﺮﺳﺘﻪ د اﻓﺮادو روﺣﻲ ﺎﻧ ﻧﯥ‬
‫ﺗﺸﺮﭔﺢ ﮐﻮي‪.‬‬
‫دﺑ ﯥ او ﻓﻮرم ﻟﮥ ﻣﺨﯥ دﺷﻌﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪ _١‬ﻣﺜﻨﻮي‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ھﺮ ﺑﯿﺖ دواړه ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ﻳﻮ ډول ﻗﺎﻓﯿﻪ وﻟﺮي‪ .‬داﭼﯥ د ﻗﺎﻓﯿﯥ ازادي ﻟﺮي ﻧﻮﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪،‬‬
‫رزﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺰﻣﻲ‪،‬اﺧﻼﻗﻲ او ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﮐﯿﺴﯥ ﭘﮥ ﮐﯥ ﺑﯿﺎﻧﯿ ي‪.‬‬
‫‪ _٢‬ﻗﺼﯿﺪه‪ :‬ﭘﮥ ﻟﻐﺖ ﮐﯥ ﻗﺼﺪاو ارادې ﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﭘﮥ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻳﻮې ﻣﻄﻠﻊ ﻻﻧﺪې وﻳﻞ ﮐﯿ ي ‪،‬‬
‫دﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻳﯥ ﻟﮥ ﺷﻠﻮﻧﻪ ﺗﺮ اوﻳﺎ ﻳﺎ اﺗﯿﺎﭘﻮرې او ان ﺗﺮ دوه ﺳﻮه ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﭘﻮرې رﺳﯿ ي ‪ ،‬ھﺮه ﻗﺼﯿﺪه ﻣﻄﻠﻊ‪ ،‬ﻣﻘﻄﻊ اوﺗﺸﺒﯿﺐ‬
‫ﻟﺮي‪.‬‬
‫ﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮو ﮐﻮﻟﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ ‪ ،‬ﭘﮥ اﺻﻄﻼح ﮐﯥ دﺷﻌﺮ ھﻐﻪ ډول ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ‪ ،‬ﻟﮥ اﺗﻮ ﻧﻪ‬ ‫‪ _٣‬ﻏﺰل ‪:‬ﻟﻐﻮي ﻣﺎﻧﺎ ﻳﯥ ﻟﮥ‬
‫ﻧﯿﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﺷﭙﺎړس او ﮐﻠﻪ ﮐﻠﻪ ﺗﺮ ﺷﻠﻮ ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﭘﻮرې ھﻢ رﺳﯿ ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻮل ﺑﯿﺘﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﮥ ﻳﻮ وزن او ﻗﺎﻓﯿﻪ وي‪ ،‬د ﺟﻮړ ﺖ ﭘﮥ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻗﺼﯿﺪې ﻏﻮﻧﺪې دی‪ ،‬ﻳﻮه ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻪ ﭘﯿﺮوي ﮐﻮي ‪.‬‬
‫ﻳﯥ ﭘﮥ ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ ‪ ،‬درﭔﯿﻤﻪ ﻳﯥ ازاده او ﻠﻮرﻣﻪ ﻳﯥ ﻟﮥ‬ ‫‪ _٤‬رﺑﺎﻋﻲ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻠﻮر ﻣﺴﺮې ﻟﺮي‪ ،‬دوه ﻟﻮﻣ ﻧ‬
‫ﻟﻮﻣ ﻳﻮ دووﺳﺮه ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ _٥‬ﻣﺜﻠﺚ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ دی ﭼﯥ ھﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ درې درې ﻣﺼﺮع ﻟﺮي‪ ،‬ددرﭔﯿﻤﯥ ﻣﺼﺮع ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻳﯥ ﭘﮥ ﻮﻟﻮ ﺑﻨﺪوﻧﻮﮐﯥ ﻳﻮ‬
‫رازده‪ ،‬ﭘﮥ ﯿﻨﻮﮐﯥ ﺑﯿﺎ درﭔﯿﻤﻪ ﻣﺴﺮع ﺑﻨﺪ ﭘﮥ ﺑﻨﺪﺑﺪﻟﭕ ي او ﯿﻨﻮﮐﯥ ھﻤﺎﻏﻪ ﻣﺴﺮې ﻣﮑﺮره را ﻲ‪.‬‬
‫‪ _٦‬ﻗﻄﻌﻪ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻣﻄﻠﻊ او ﻣﻘﻄﻊ ﻧﮥ ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﮥ ﻳﻮ ﺑﯿﺖ ﻧﻪ ﻧﯿﻮﻟﯥ ﺑﯿﺎ ﺗﺮ زﻳﺎﺗﻮ ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﭘﻮرې وي ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺮۍ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻳﯥ ﻧﻮرې‬ ‫‪ _٧‬ﻣﺴﻤﻂ ‪ :‬ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻟﮥ ﻠﻮرو‪ ،‬ﭘﯿﻨ ﻮاو ﻳﺎ ﺷﭙ وﻣﺴﺮو ﻧﻪ ﺟﻮړ وي‪ ،‬ﻟﮥ وروﺳﺘ‬
‫ﻮﻟﯥ ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ وي‪.‬‬
‫‪ _٨‬ﻣﺴﺘﺰاد‪ :‬ﭼﯥ ﭘﮥ ھﺮه ﻣﺴﺮه ﻳﺎ ﺑﯿﺖ ﮐﯥ ﻳﯥ ﻳﻮه ﻟﻨ ه زﻳﺎﺗﻮﻧﻪ وﻟﺮي‪ ،‬دﻏﻪ زﻳﺎﺗﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﮥ ﻣﺎﻧﺎ ﮐﯥ ﻟﮥ ﻣﺴﺮې ﺳﺮه‬
‫ﻣﺮﺑﻮطﻪ وي‪ ،‬ﺧﻮ ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ ورﺳﺮه ﻧﮥ وي‪ ،‬او ﭘﮥ دوﻳﻤﻪ ﻣﺴﺮې ﭘﺴﯥ ﭼﯥ را ﻲ ﻟﮥ ھﻐﯥ ﺳﺮه ﻳﻮ ه ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫‪ _٩‬ﺗﺮﺟﭕﺢ ﺑﻨﺪ‪ :‬ﭘﮥ ﻮ ﺑﻨﺪوﻧﻮ وﭔﺸﻞ ﮐﭕ ي د ﻮﻟﻮ ﺑﻨﺪوﻧﻮ وزن ﻳﯥ ﻳﻮ ډول وي ﺧﻮ ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻧﮥ وي د ھﺮ ﺑﻨﺪ ﭘﮥ ﭘﺎې ﮐﯥ ﻳﯥ‬
‫ﻳﻮ ﺑﯿﺖ ﺗﮑﺮارﻳ ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﮥ ﺑﻨﺪوﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ وزن ﻳﻮﺷﺎن وي ﺧﻮ ﺎﻧ ې ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫ﮐﯥ ﺳﺮه ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ وي او ﺑﻨﺪوﻧﻪ ﻳﯥ‬ ‫‪ _١٠‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﻨﺪ‪ :‬دا ﺷﻌﺮ ﺑﭕﻼﺑﭕﻞ ﺑﻨﺪوﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﺑﻨﺪوﻧﻮﻣﺼﺮع ﻳﯥ ﭘﮥ ﺧﭙﻞ ﻣﻨ‬
‫د ﻳﻮ ﺑﯿﺖ ﭘﮥ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻟﮥ ﺑﻠﮥ ﺑﭕﻠﯿ ي‪ ،‬د ﺑﻨﺪوﻧﻮ ﺑﭕﻠﻮﻧﮑﯥ ﻣﺼﺮع ﭘﮥ ﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﭘﮥ ﻳﻮ ﺷﺎن ﺗﮑﺮارﭔ ي ‪.‬‬
‫ون ﻳﯥ ھﺮ ﺑﻨﺪ ﻠﻮر ﻣﺼﺮع ﻟﺮي ‪،‬د ﻣﻄﻠﻊ ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ﻮل ﭘﮥ ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ او دﻧﻮرو ﺑﻨﺪوﻧﻮ ﻠﻮرﻣﻪ‬ ‫‪ _١١‬ﻣﺮﺑﻊ ‪ :‬د ﻣﻄﻠﻊ ﭘﮥ‬
‫ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ وي‪ ،‬ﻮل ﺑﻨﺪوﻧﻪ ﻳﯥ ﺳﺮه ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗ ون ﻟﺮي او د وزن ﻳﻮواﻟﯽ ﭘﮥ ﮐﯥ اړﻳﻦ وي ‪.‬‬
‫‪ _١٢‬ﻣﺨﻤﺲ‪ :‬ﻣﻄﻠﻊ او ﺑﻨﺪوﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﯿﻨ ﻪ ﭘﯿﻨ ﻪ ﻣﺼﺮع وي‪ ،‬ﭘﯿﻨ ﮥ واړ ه ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ﻳﻮ ډول ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮي ‪.‬او دﺑﻨﺪوﻧﻮ ﻠﻮرﻣﻪ‬
‫ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ھﻢ ﻗﺎﻓﯿﻪ او ﭘﯿﻨ ﻤﻪ ﻟﮥ ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺮه ﭘﮥ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﮐﯥ ﻳﻮ ﺷﺎن وي ‪.‬‬
‫‪ _١٣‬ﻣﺴﺪس ‪ :‬ﻣﻄﻠﻊ او ﺑﻨﺪوﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﮥ ﺷﭙ و ﻣﺼﺮع ﺨﻪ ﺟﻮړ وي د ﻣﻄﻠﻊ ﻮﻟﯥ ﻣﺼﺮې ﻳﯥ ﭘﮥ ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ او دﺑﻨﺪوﻧﻮ ﻳﯥ‬
‫ﭘﯿﻨ ﮥ ﭘﮥ ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ او ﺷﭙ ﻣﻪ ﻟﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺮه ﻳﻮه ﻗﺎﻓﯿﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫‪ _١٤‬ﻣﺴﺒﻊ ‪ :‬دا ھﻢ د ﻣﺴﺪس ﭘﮥ ﭕﺮ ﺟﻮړ ﺖ ﻟﺮي ‪،‬ﺧﻮ ﻳﻮه ﻣﺼﺮع ﻳﯥ ﻟﮥ ھﻐﯥ ډﭔﺮه وي ‪.‬‬
‫د ﻣﺴﺪس او ﻣﺴﺒﻊ ﭘﮥ ﭕﺮدي ﺧﻮ د ﻣﺼﺮو ﺷﻤﭕﺮ ﻳﯥ اﺗﮥ وي ‪.‬‬ ‫ﻣ‬ ‫‪ _١٥‬ﻣﺜﻤﻦ ‪ :‬ددې ﺟﻮړ ﺖ ھﻢ ﮐ‬
‫ازاد ﺷﻌﺮ ) ﺳﭙﯿﻦ ﺷﻌﺮ ‪):‬‬
‫ازاد ﺷﻌﺮ ھﻐﻪ ﺷﻌﺮ دی ﭼﯥ د ﻋﺮوﺿﻲ وزﻧﻮﻧﻮ ﺗﺎﺑﻪ ﻧﮥ وي ‪،‬ﻗﺎﻓﯿﻪ او ردﻳﻒ ﻧﮥ ﻟﺮي ﺧﻮ اھﻨګ ‪،‬وزن او ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺖ ﭘﮥ ﮐﯥ وي‬
‫ﮐﯥ‬ ‫‪.‬دې ډول ﺷﻌﺮ ﺗﻪ ) ﻧﻮی ﺷﻌﺮ( او ﺳﭙﯿﻦ ﺷﻌﺮ ھﻢ واﻳﻲ ‪.‬ازاد ﺷﻌﺮ د ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﮥ وروﺳﺘﯿﻮﮐﯥ ﭘﮥ ﻟﻮﭔﺪﻳ‬
‫راﻣﯿﻨ ﺘﻪ ﺷﻮاو ﭘﮥ ﺷﻠﻤﻪ ﭘﭕ ۍ ﮐﯥ ﻳﯥ وده وﮐ ه‪.‬‬

‫اوډوﻧﮑﯽ‪ :‬رﻓﯿﻊ ﷲ ﻧﯿﺎزی د ﮐﺎﺑﻞ ﭘﻮھﻨﺘﻮن د ادب ﭘﻮھﻨ ﻲ ﻣﺤﺼﻞ‪.‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Thu 13 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٣:٣٩‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫او ﮐﻼﺳﯿﮑﻪ( دوره ‪:‬‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دوھﻤﻪ )ﻣﻨ ﻨ‬ ‫دﭘ‬

‫او ﮐﻼﺳﯿﮑﻪ( دوره ‪:‬‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دوھﻤﻪ )ﻣﻨ ﻨ‬ ‫دﭘ‬

‫او ﮐﻼﺳﯿﮑﻪ( دوره ‪ :‬ﭘﻮھﻨﻤﻞ ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺎ ﺷﯿﺮزاد‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دوھﻤﻪ )ﻣﻨ ﻨ‬ ‫دﭘ‬
‫)ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ(دوره ھﻢ ورﺗﻪ وﻳﻼی ﺷﻮ‪،‬دﻟﺴﻤﯥ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ ﻟﻪ اواﺳﻄﻮ‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ د ﺗﺎرﻳﺦ دوھﻤﻪ دوره‪،‬ﭼﯥ ﻣﻨ ﻨ‬ ‫دﭘ‬
‫ﭘﯿﻞ ﮐﯿ ي او د ﻮارﻟﺴﻤﯥ ھﺠﺮي ﭘﯿ ۍ ﺗﺮﻟﻮﻣ ﻳﻮ دوو درﻳﻮ ﻟﺴﯿﺰو ﭘﻮرې رارﺳﻲ ‪.‬‬
‫دوره ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻲ او اﭔ ﻳﺎﻟﻮﺟﯿﮑﻲ ﻣﺒﺎرزې ﺳﺮه ﭘﯿﻞ ﮐﯿ ي‪ .‬ﺧﻮ دﻏﻪ ﻣﺒﺎرزه د ﻓﯿﻮډاﻟﻲ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻣﻨ ﻨ‬ ‫دﭘ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا او ھﻨﺪ ﭘﻪ ﺳﯿﻤﻮ ﮐﯥ ﻟﻪ ﯿﻨﻮ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎت د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﭘ‬ ‫ﭼﻮﮐﺎټ ﺨﻪ دﺑﺎﻧﺪې ﻧﻪ وزي ‪.‬ﭘﻪ دې دوره ﮐﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻲ ﺟﻨﺒﺸﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ارﺗﺒﺎط ﮐﯥ اﻳﺠﺎدﻳ ي او وده ﮐﻮي ‪.‬دﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﺴﻠﻂ ﻓﺮھﻨ ﻲ او ادﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎﻧﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﺬھﺒﻲ او ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﮐﯥ ﺎﻧ ي ﺳﺒﮑﻮﻧﻪ ﭘﯿﺪاﮐﯿ ي او ﺎن ﺗﻪ‬ ‫ﻨﺪي او دھﻤﺪﻏﻮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﭘﯿﺮوي ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺧﭙﻞ اﻏﭕﺰ‬ ‫ﭘﺮﭘ‬
‫ﺧﭙﻞ ﺧﺎص ﭘﯿﺮوان ﻣﻮﻣﻲ ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺎرو ﺎن دﻳﻮې ﻣﺬھﺒﻲ ﻓﺮﻗﯥ دﻻر ﻮد ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﭘﻪ ﺗﻮره او ﻗﻠﻢ ﻣﺒﺎرزه ﮐﻮي ‪.‬‬
‫اوﻣﻠﻲ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دﭘﺎره ﺗﻮده او ﺳ ه ﺟ ه ﭘﺮﻣﺦ ﺑﭕﻮﻟﯥ ده ‪.‬‬ ‫ﺘﻨﻮ د ﺧﭙﻠﻮاﮐ‬ ‫رو ﺎن او ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧ ﮏ دواړو دﭘ‬
‫رو ﺎﻧﯿﺎﻧﻮ دﻋﺮﻓﺎن ﻟﻪ ﻻرې دﺧﻠﮑﻮ دﺳﯿﺎﺳﻲ ﺷﻌﻮر دﻟﻮړوﻟﻮ‪،‬ﭘﻪ ھﻐﻮ ﮐﯥ د ﺧﻮدۍ او ﭘﺮ ﺎن ﻣﺘﮑﻲ ﮐﭕﺪﻟﻮ‪،‬د اﺣﺴﺎس د‬
‫ﺗﻪ ﺷﻮه‪.‬‬ ‫ﻮﻟﻮ دﭘﺎره آھﻨګ وال ادﺑﻲ آﺛﺎر اﻳﺠﺎد ﮐ ل او ﭘﻪ دې ﺗﻮ ﻪ ﻳﯥ دﮐﺘﺒﻲ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﭘﺎﻧ ﻪ راﻣﻨ‬ ‫وﭔ‬
‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎت د ﻣﻀﻤﻮن‪،‬ﺷﮑﻞ او ﻗﺎﻟﺐ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ﻏﻨﻲ ﮐ ل‪ .‬ده دﻓﺎرﺳﻲ ژﺑﯥ ﻮل ﻗﺎﻟﺒﻮﻧﻪ ؛ﻟﮑﻪ ‪:‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧ ﮏ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﮐﯥ راوﺳﺘﻞ‪ .‬دﻣﻀﻤﻮن ﻟﻪ ﭘﻠﻮه دده‬ ‫)ﻣﺜﻨﻮي‪،‬ﻏﺰل‪،‬ﻗﺼﯿﺪې‪،‬رﺑﺎﻋﻲ‪،‬ﻣﺨﻤﺲ او ﻧﻮر‪ (...‬ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﭘﻪ اﺛﺎرو ﮐﯥ ډﭔﺮ زﻳﺎت ﻧﻮ ﺘﻮﻧﻪ ﻟﯿﺪل ﮐﯿ ي ‪.‬ﭼﯥ دھﻐﻪ وﺧﺖ ﭘﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮﮐﯥ ﺳﺎری ﻧﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫دورې ﻟﻪ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺟﻮﺧﺖ ﺗﻮﭘﯿﺮﻟﯿﺪل ﮐﯿ ي‪.‬‬ ‫دورې ادﺑﯿﺎت دﻣﻀﻤﻮن او ﺷﮑﻞ ﭘﻪ ﻟﺤﺎظ دﭘﺨﻮاﻧ‬ ‫دﻣﻨ ﻨ‬
‫ددې دورې ﻳﻮه ﻋﻤﺪه ﺎﻧ ﻧﻪ داده‪،‬ﭼﯥ زﻣﻮږ ددې دورې ﺑﺸﭙ او ﻣﮑﻤﻞ ادﺑﻲ او ﻓﺮھﻨ ﻲ آﺛﺎر ﭘﻪ واک ﮐﯥ ﻟﺮو ‪.‬‬
‫ﺘﻮﺗﻪ‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻋﻼﻳﻖ ﻟﻪ ﺎوﻧ ﻳﻮ ژﺑﻮ ﺳﺮه ھﻢ ﭘﺮاﺧﺘﯿﺎﻣﻮﻣﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻋﺮﺑﻲ‪،‬ﻓﺎرﺳﻲ او ھﻨﺪي ژﺑﻮ ﺨﻪ ﭘ‬ ‫ﭘﻪ دې دوره ﮐﯥ دﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺨﻪ ﯿﻨﻮ دﻏﻮ ژﺑﻮ ﺗﻪ د آﺛﺎرو د راﮐ ې ورﮐ ې ﻣﺴﻠﻪ ھﻢ ﺧﭙﻠﻮ ﻟﻮړو ﭘ اووﻧﻮﺗﻪ ﺧﯿﮋي ‪.‬‬ ‫او ﻟﻪ ﭘ‬
‫ﻞ ﮐﯿ ي ‪.‬‬ ‫ادﺑﻲ دورې ﻏﻮره ﺎﻧ ﻧﯥ‬ ‫د اﻓﮑﺎرو ژورﺗﯿﺎ‪،‬دﺗﺨﯿﻞ رﻧ ﯿﻨﻲ او دﻗﺎﻟﺒﻮﻧﻮ ﺗﻨﻮع دﻣﻨ ﻨ‬
‫دا ﺮ ﻨﺪه ﺧﺒﺮه ده ‪،‬ﭼﯥ د رو ﺎﻧﯿﺎﻧﻮ ﻋﺮﻓﺎن‪،‬دﺧﻮﺷﺤﺎل دﻣﻠﻲ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺣﺴﺎس‪،‬درﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ادﺑﻲ ﺑﻼﻏﺖ دﺣﻤﯿﺪ او‬
‫ادﺑﻲ دورې ﭘﻪ اﺷﻌﺎرو ﮐﯥ ﻧﻪ ﻟﯿﺪل ﮐﯿ ي‪.‬‬ ‫ﮐﺎظﻢ ﺷﯿﺪا ﻧﺎزﮐﺨﯿﺎﻟﻲ د ﭘﺨﻮاﻧ‬
‫ادﺑﻲ دوره ﮐﯥ درې ﻣﮫﻢ ﭘ اووﻧﻪ د ﻓﮑﺮي‪،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ او ھﻨﺮي ﺎﻧ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دﺗﺸﺨﯿﺺ وړ دي‪،‬ﭼﯥ ﻏﻮره‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻨ ﻨ‬
‫اﺳﺘﺎزي ﻳﯥ ﭘﻪ ﻓﮑﺮي ﻟﺤﺎظ د رو ﺎن ﭘﻠﻮﻳﺎن ﭘﻪ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻟﺤﺎظ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن ﺧ ﮏ او ﭘﻪ ھﻨﺮي ﻟﺤﺎظ رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ‪،‬‬
‫ﺣﻤﯿﺪ‪،‬ﺷﯿﺪا‪ ،‬ﺣﻨﺎن ﺑﺎرﮐﺰی او ﻧﻮر دي ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ رو ﺎن‬
‫ﭘﻪ ھﻐﻮ ﻧﺜﺮوﻧﻮﮐﯥ‪،‬ﭼﯥ دﺳﻠﯿﻤﺎن ﻣﺎﮐﻮ ﻧﺜﺮ وروﺳﺘﻪ زﻣﻮږ ﻻس ﺗﻪ رﺳﭕﺪﻟﯽ او ھﻤﺪا اوس ﻳﯥ ﺑﭕﻠ ﻪ ﻣﻮﺟﻮده‬
‫ده‪،‬دﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ﻧﺜﺮ دی ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ادب‬ ‫دﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن د ﮐﺘﺎب ﻣﺆﻟﻒ ﻣﯿﺎرو ﺎن ﻳﻮ ﻟﻪ ھﻐﻮ ﻣﺸﮫﻮرو او ﻣﺼﺮوﻓﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ او ﻣﺘﺼﺮﻓﯿﻨﻮ ﺨﻪ دی ‪،‬ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﯥ ډﭔﺮ ﺷﮫﺮت ﻟﺮي ‪ .‬ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ رو ﺎن ﺳﺮﺑﭕﺮه ﭘﺮدې ﭼﯥ ﻳﻮﻋﺎﻟﻢ ﺳ ی ؤ‪،‬ﻳﻮ ﺗﻮرﻳﺎﻟﯽ ﻋﺴﮑﺮ ھﻢ ؤ او ډﭔﺮه ﻣﻮده ﻳﯥ‬
‫ﻧﻮم ﻳﯥ ﺳﺎﺗﻠﯽ دی‪ .‬دﭘﻼر ﻧﻮم ﻳﯥ ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪﷲ ؤ‪،‬ﭼﯥ ﭘﺲ ﻟﻪ اوه‬ ‫ﺘﻮﻧﻮﻟ‬ ‫دﻣﻐﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﯥ ﺟﮑ ې ﮐ ي دي او دﭘ‬
‫ﺘﻪ ﺨﻪ ﺷﯿﺦ ﺳﺮاج اﻟﺪﻳﻦ اﻧﺼﺎري ﺗﻪ رﺳﯿ ي ‪،‬ﭼﯥ د ﻣﯿﺎرو ﺎن ﭘﻼر ﭘﻪ ﮐﺎ ﻲ ﺮام وزﻳﺮﺳﺘﺎن ﮐﯥ ؤ‪،‬ﻣﯿﺎرو ﺎن ﻋﻼوه‬ ‫ﭘ‬
‫ﭘﺮدې ﭼﯥ د ﺑﺎﻳﺰﻳﺪﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﺎدﭔﺪه ﭘﻪ ﭘﭕﺮ روﺷﻦ ﻳﺎ رو ﺎن ھﻢ ﻳﺎدﺷﻮی دی‪،‬ﻣﺨﺎﻟﯿﻔﯿﻨﻮﻳﯥ ﭘﻪ ))ﭘﯿﺮ ﺗﺎرﻳﮏ(( ﺳﺮه ھﻢ ﻳﺎد ﮐ ی‬
‫دی ‪ ،‬دﺑﺎﻳﺰﻳﺪ اﻧﺼﺎري ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻣﺴﮑﯿﻦ ﭘﻪ ﻧﻮم ھﻢ ذﮐﺮ ﺷﻮی دی ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ رو ﺎن ﭘﻪ ﺳﻨﻪ )‪ 932‬ه ( ﮐﺎل زﭔ ﭔﺪﻟﯽ او ﭘﻪ )‪994‬ه ( ﮐﺎل ﮐﯥ وﻓﺎت ﺷﻮی دی‪،‬د ﺎﻏﻠﻲ ﺧﺎدم دﻟﯿﮑﻨﻮ ﻟﻪ‬
‫ﻣﺨﯥ ﭘﯿﺮ رو ﺎن د ﻣﻼﭘﺎﻳﻨﺪه ﻧﻮﻣﯥ ﺳ ي ﺨﻪ ﭼﯥ دده د ﭘﻼر ﻟﻪ ﺷﺎ ﺮداﻧﻮ ﺨﻪ ؤ درس وﻳﻠﯽ دی او طﺮﻳﻘﺖ ﻳﯥ ﻟﻪ‬
‫ﺧﻮاﺟﻪ اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺨﻪ ﭼﯥ د رﻳﺎﺿﺖ ﺧﺎوﻧﺪ ؤ او ډﭔﺮ ُﻣﺮﻳﺪان او ﻣﻌﺘﻘﺪان ﻳﯥ ﻟﺮل‪،‬اﺧﯿﺴﺘﯽ دی‪ ،‬ﺑﯿﺎ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ‬
‫دطﺮﻳﻘﯥ ﭘﻪ ﻣﺦ ﺑﭕﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﻻر ﻮد او رھﺒﺮ ﺷﻮ او د ﺧﺎص ﻣﺴﻠﮏ او طﺮﻳﻘﺖ ﺧﺎوﻧﺪ ﺷﻮ‪.‬‬
‫دﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن د ﻧﺜﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫ﮐﯥ دي زﻣﺎ ھﺴﺘﻲ ده ﭘﻪ ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﻟﮑﻪ ﮐﺒﻮﻧﻪ ﭘﻪ اوﺑﻮاو اوﺑﻪ ﭘﻪ ﮐﺒﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﻟﮑﻪ ﮐﺒﻮﻧﻪ ﭘﻪ‬ ‫ادﻣﯿﺎن زﻣﺎ ﭘﻪ ھﺴﺘ‬
‫اوﺑﻮژوﻧﺪي دي ﭘﻪ ﻣﺎژوﻧﺪي دي ادﻣﯿﺎن ‪ ،‬ﭘﻪ ﻗﺮآن ﮐﯥ وﻳﻠﻲ دي ﺳﺒﺤﺎن ﮐﺐ ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺑﻮ ﮐﯥ ﺮزي ﻣﺦ ﻳﯥ واوﺑﻮ ﺗﻪ ﺷﻲ‬
‫ﺘﻪ ﭘﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﮐﯥ د ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻏﻮ ﻪ د‬ ‫ھﺴﯥ ھﺮ ﻟﻮر وﺗﻪ ﭼﯥ ﺟﺎروزي ﻣﺦ ﻳﯥ وﻣﺎﺗﻪ ﺷﻲ د ادﻣﯿﺎﻧﻮ زه ﻳﻢ وﭔ‬
‫ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﭘﻪ رګ ﭘﻪ ﭘﻠﻪ د ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﭘﻪ ھ و ﭘﻪ ﻣﺎﻏﺰه د ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﭘﻪ ھﺮ ﻪ ﮐﯥ ﻳﻢ‪،‬ﭼﯥ ﻪ ﺷﺘﻪ دﺳ ي ﭘﻪ ﺎن ﺗﺤﻘﯿﻖ ده زﻣﺎ‬
‫ھﺴﺘﻲ ﻟﻪ ھﺮه ﯿﺰه ﺑﮫﺮ ﻟﮑﻪ ده ﻟﻪ ادﻣﯿﺎﻧﻮ زه ﻧ دې ﻳﻢ ادﻣﯿﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ‪.‬‬
‫د ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن اﺻﻠﻲ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ او دﻏﻪ راز ﻮﻧﻤﻮﻧﯥ ﻣﺎر ﯿﻦ ﺳ ﺮن ﺗﺮﭔﻨﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﯥ راﻧﻘﻞ‬
‫ﮐ ي دي ‪،‬ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﯥ ﭘﺮې داﺳﯥ ﺮ ﻨﺪه ﮐ ې ده ‪:‬‬
‫ﮑﺎره دی‪،‬ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﻳﯥ ﻋﯿﻨﺎً ﭘﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﺳﺒﮏ ﺗﻄﺒﯿﻘﯿ ي ‪.‬‬ ‫دﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ﭘﻪ ﻧﺜﺮﮐﯥ د ﻋﺮﺑﻲ ژﺑﯥ رﻧګ او ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺘﻮ‬ ‫ﺘﻮ ﮐﯥ د ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ﺨﻪ ﻻس ﺗﻪ را ﻲ‪ ،‬ﺗﺮ دې دﻣﺨﻪ ﻣﻮږ د دﻏﺴﯥ ﻧﺜﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘ‬ ‫دﻣﻘﻔﯽ ﻧﺜﺮ ﻟﻮﻣ ۍ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﮐﯥ ﻧﻪ وﻳﻨﻮ ‪.‬‬
‫ﺨﻪ ﺷﺮوع ﮐﯿ ي‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ﮐﯥ دﻳﻨﻲ او اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ او د آﻳﺎﺗﻮﻧﻮ او ﺣﺪﻳﺜﻮﻧﻮ ﺗﺮﺟﻤﯥ ھﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻟﻪ ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن‬ ‫ﭘﻪ ﭘ‬
‫د ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ﻧﺜﺮ د ﻟﺴﻢ ھﺠﺮي ﻗﺮن ﻧﺜﺮ ﻳﻮه ﻧﻤﻮﻧﻪ ده او ﭘﻪ دﻏﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﺜﺮ ھﻢ د ﻋﺮﺑﻲ ﻟﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻻﻧﺪې ؤ ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧ ﮏ‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن د ﺷﮫﺒﺎزﺧﺎن زوی د )‪ّ 1022‬ه‪.‬ق( ﮐﺎل د رﺑﯿﻊ اﻟﺜﺎﻧﻲ ﭘﻪ ﻣﯿﺎﺷﺖ د ﺧ ﮑﻮ د اﮐﻮړې ﭘﻪ ﺳﺮای ﮐﯥ زﭔ ﭔﺪﻟﯽ‬
‫دی ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻗﺼﯿﺪه ﮐﯥ ﺧﭙﻞ ﺎن داﺳﯥ راﭘﯿﮋﻧﺪﻟﯽ دی ‪:‬‬
‫ﭼﯥ ﺗﻮرزن ﻳﻢ ﮐﺎن ﭘﻪ ﮐﺎن‬ ‫زه ﺧﻮﺷﺤﺎل د ﺷﮫﺒﺎز ﺧﺎن‬
‫ﭼﯥ ﺑﻞ ﻧﻪ و ھـــﺴﯥ ﻮان‬ ‫ﺷــــﮫﺒﺎزﺧﺎن دﻳﺤﯽ ﺧﺎن و‬
‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻮره ﺷــﻮ ﺳﻠﻄﺎن‬ ‫ﻳـــــﺤــﯽ ﺧـــﺎن د اﮐـﻮړي و‬
‫ﭼـــﯥ زه راﻏــﻠﻢ ﭘﻪ ﺟﮫﺎن‬ ‫دھﺠﺮت زردوه وﻳﺸﺖ ﺳﻦ و‬
‫ﭼﯥ ﺷﮫﯿﺪ ﺷﻮ ﺷﮫﺒﺎز ﺧﺎن‬ ‫ھــﻐﻪ ﮐﺎل ﭘﻮره ﭘـﻨــ ـﻮس و‬
‫ﻗــــﺪر دان ﺷــــــﺎه ﺟﮫﺎن‬ ‫دھـــﻐــــــﻪ دور ﺑﺎدﺷـــــﺎه و‬
‫ﭘــﻪ وﻟﺲ ﺷﻮم ﺣﮑﻤﺮان‬ ‫دﭘﻼر ﺎی ﻳﯥ وﻣﺎﺗﻪ راﮐ‬
‫ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﯿ ي ‪.‬‬ ‫ﺷﺠﺮه ډﭔﺮه‬ ‫دﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن ددې ﻗﺼﯿﺪې د ﭘﻮرﺗﻪ ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﺨﻪ د ﺧﻮﺷﺤﺎل د ژوﻧﺪ زﻣﺎﻧﻪ او دده دﮐﻮرﻧ‬
‫دﮐﻮﭼﻨﯿﻮاﻟﻲ ﺨﻪ د ﺧﻮﺷﺤﺎل ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﯿﻨﻮ ﺣﻮادﺛﻮ ﺳﺮه ﻣﻠ ﺮی دی ‪ ،‬دﻣﺜﺎل ﭘﻪ ډول ﭘﻪ )‪ 1029‬ه ‪ .‬ق( ﮐﺎل د‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل دﺷﭙ و ﮐﺎﻟﻮ ؤ‪،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻨ ي ﺳﯿﻨﺪ ﮐﯥ ﻻھﻮﺷﻮ او ﻧﺠﺎت ﻳﯥ وﻣﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻪ )‪ 1030‬ھﻪ‪.‬ق( ﮐﺎل دی د اﺗﻮ ﮐﺎﻟﻮ ؤ ‪،‬ﭼﯥ‬
‫ﻟﻪ ﭙﺮې ﻧﻪ ﮐﺎ ﯽ ﭘﺮې راوﻟﻮﭔﺪ دا ﻞ ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ ﺑﭻ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫ﺘﻮ‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن ﺧ ﮏ ﻧﻪ ﻳﻮازې د ﺧﭙﻞ وﺧﺖ او زﻣﺎن ﻳﻮ ﻮﻟﻨﯿﺰ‪،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺷﺨﺼﯿﺖ او ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ ﺳﺎﻻر ؤ‪ ،‬ﺑﻠﮑﯥ دی دﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﺗﺎرﻳﺦ دده ﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪ او اﺛﺎرو ﭘﺮﺗﻪ ﻧﯿﻤ ی دی ‪ ،‬ﻧﻮ دا ﺑﻪ ﮐﻮﻣﻪ د‬ ‫ژﺑﯥ ﻳﻮ داﺳﯥ ﺷﺎﻋﺮ او ﻟﯿﮑﻮال ؤ ‪ ،‬ﮐﻪ وواﻳﻮ د ﭘ‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﯥ ﺧﺒﺮه ﻧﻪ وي ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ او ادب ﺗﻪ ﭘﻪ ﻧﻈﻢ او ﻧﺜﺮ ﮐﯥ ھﻐﻪ ﻪ ورﮐ ل‪،‬ﭼﯥ ﺗﺮده دﻣﺨﻪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧ ﮏ ﻟﮑﻪ ﭼﯥ ﻳﯥ وﻳﻠﻲ دي ‪ ،‬ﭘ‬
‫ﺎﻳﻲ ﺳﺎری ﻣﻮږ ﭘﻪ ﻧﺪرت ﺳﺮه ﺑﯿﺎﻣﻮﻣﻮ‪.‬‬ ‫او وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ‬
‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﭘﻪ ﺗﺎزه ﺗﺎزه ﻣﻀﻤﻮن دﭘ‬
‫ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﻣﯥ دﺷﭕﺮاز او ﺧﺠﻨﺪ ﮐ‬
‫ﭘﻪ ﺑﻞ ﺎی ﮐﯥ ﺑﯿﺎ واﻳﻲ ‪:‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﻪ ﻣﯥ ﺣﻖ دی ﺑﯥ ﺣﺴﺎﺑﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﮐﻪ دﻧﻈﻢ ﮐﻪ دﻧﺜﺮ ﮐﻪ دﺧﻂ دی‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل دﻣﻐﻠﻲ واﮐﻤﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺑﻨﺪي ﺷﻮی ھﻢ دی ‪.‬‬
‫د ﺧﻮﺷﺤﺎل د ﺧﺎطﺮ ﺟﺰم‬ ‫ﭘﺲ ﻟﻪ ﺑﻨﺪه دی دا ﻋﺰم‬
‫ﻳـﺎ ﻣـــﻐــــﻠــــﻮ ﺳــــــﺮه رزم‬ ‫ﻳﺎﻧﯿﻮﻟﯽ ﻣﺦ ﻣـﮑـﯥ ﺗـــﻪ‬
‫ﺗﺮﺑﻨﺪ دﻣﺨﻪ د ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺑﺎ آﺛﺎر ﻳﻮډول ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻟﺮي او ﺗﺮﺑﻨﺪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﺷﻌﺮ او ھﻨﺮ ﺑﻞ رﻧګ اﺧﻠﻲ ‪.‬‬
‫ﻮوﻟﯥ ده ‪ ،‬ﺧﻮ ھﻐﻪ آﺛﺎر‪،‬ﭼﯥ ﻣﻌﻠﻮم دي ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول دي ‪:‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻮ د ﺧﻮﺷﺤﺎل د آﺛﺎرو ﺷﻤﭕﺮه ډﭔﺮه زﻳﺎﺗﻪ‬
‫ﻮدل ﺷﻮی دی‪.‬‬ ‫ﺖ زرو ډﭔﺮ‬ ‫دﺧﻮﺷﺤﺎل ﮐﻠﯿﺎت‪،‬ﭼﯥ دﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻠﻮﭔ‬
‫ﻓﺮاﻗﻨﺎﻣﻪ‪،‬دﺳﺘﺎرﻧﺎﻣﻪ‪،‬ﺑﺎزﻧﺎﻣﻪ‪،‬ﻓﺎﻟﻨﺎﻣﻪ‪،‬ﻓﻀﻞ ﻧﺎﻣﻪ‪،‬طﺐ ﻧﺎﻣﻪ‪،‬ﺑﯿﺎض‪ ،‬ﻨ ﯿﺮۍ ‪ ،‬ﺳﻮاﺗﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﻲ دﻳﻮان‪،‬اﺧﻼﻗﻨﺎﻣﻪ د ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫آﺛﺎر ﻧﻪ ﻳﻮازې د ﮐﻤﯿﺖ ﭘﻪ ﻟﺤﺎظ دﻳﺎدوﻧﯥ او ﻣﻨﻨﯥ وړدي‪ ،‬ﺑﻠﮑﯥ ﭘﻪ ﮐﯿﻔﻲ ﻟﺤﺎظ ھﻢ د ﺧﻮﺷﺤﺎل د آﺛﺎرو ﮐﯿﻔﯿﺖ ډﭔﺮ ﻟﻮړ دی ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺗﺮ )‪ 1100‬ه ‪.‬ق( ﭘﻮرې ژوﻧﺪی ؤ‪،‬دده ﭘﻪ ﮐﻠﯿﺎت ﮐﯥ ﻗﺼﯿﺪې‪،‬ﻏﺰﻟﯥ‪،‬رﺑﺎﻋﻲ‪،‬ﻗﻄﻌﯥ‪،‬ﻣﺨﻤﺲ‪،‬ﻣﺴﺪس‪،‬ﻣﻌﺸﺮ‪،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮي‪،‬ذواﻟﻘﺎﻓﯿﺘﯿﻦ او ﻧﻮر ﭘﯿﺪا ﮐﻮﻻی ﺷﻮ ‪.‬‬
‫ﮑﻠﻮ ﻏﺰﻟﻮﻧﻮ ﺨﻪ دﻳﻮې ﻏﺰﻟﯥ ﻮ ﺑﭕﺘﻪ د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ راوړو‪:‬‬ ‫دﺧﻮﺷﺤﺎل د‬
‫ﺗﻮره ﭼﯥ ﺗﭕﺮﭔ ي ﺧﻮ ﻮزار ﻟﺮه ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫زﻟﻔﯥ ﭼﯥ ول ول ﺷﻲ ﺧﻮﺧﭙﻞ ﻳﺎر ﻟﺮه ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﮑﻠﻮ ﻧﻈﺮ ﻣﻪ ﮐ ه‬ ‫وﻟﯥ راﺗﻪ واﻳﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ‬
‫ﺳﺘﺮ ﯥ ﭼﯥ ﭘﯿﺪا دي ﺧﻮ دﻳﺪار ﻟﺮه ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫روژه ﮐﺎ زه ﺑﻪ ډﮐﯥ ﭘﯿﺎﻟﯥ اﺧﻠﻢ‬ ‫ﺷﭕﺦ دې ﻟﻤﻮﻧ‬
‫ھﺮﺳ ی ﭘﯿﺪا دی ﺧﭙﻞ ﺧﭙﻞ ﮐﺎر ﻟﺮه ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺘﻪ ﭼﻨګ و ﻧﯽ ﺷﺘﻪ د ﺧﭙﻞ ﻳﺎر ﺳﺮه ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ‬
‫ﺧﭙﻞ ﺑﯿﺎض ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﻪ ﻠﺰار ﻟﺮه ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ‬
‫ﻮر ﺨﻪ درې ﻣﯿﻠﻪ ﻟﺮې ﺟﻨﻮﺑﻲ اړخ ﺗﻪ ﭘﺮوت دی ‪ .‬ﻟﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺴﺘﺎر ﻣﻮﻣﻨﺪ ﮐﺮه‬ ‫رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﭘﻪ ﺑﮫﺎدر ﮐﻠﻲ ﮐﯥ‪،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﭘﭕ‬
‫وزﭔ ﭔﺪه ‪.‬‬
‫ﯿﻲ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ ﻣﺸﮫﻮره ده رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﻮی ﺧﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﭘ ﻪ ﺧﺰاﻧﻪ د رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ د زﭔ ﭔﺪو ﮐﺎل )‪ 1042‬ه ‪.‬ق(‬
‫ﻮد او ھﺰار ﺧﻮاﻧﯥ ﺗﻪ راﻏﯽ ‪.‬‬ ‫ﺑﮫﺎدر ﮐﻠﻲ ﮐﯥ ؤ‪ ،‬وروﺳﺘﻪ د ﯿﻨﻮ وﺟﻮھﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﮐﺒﻠﻪ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﮐﻠﯽ ﭘﺮﭔ‬
‫رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﻟﻪ ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﻳﻮﺳﻔﺰي ﺨﻪ زده ﮐ ه ﮐ ې او ﻟﻪ ھﻐﻪ ﺨﻪ ﻳﯥ ﻓﻘﻪ او ﺗﺼﻮف زده ﮐ ل ‪ ،‬ﺑﯿﺎ ﮐﻮھﺎټ‬
‫ﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﻮ ‪ .‬رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﻳﻮ ﻋﺎﻟﻢ او ﻋﺎﺑﺪ ﺳ ی ؤ ‪.‬‬ ‫ﺗﻪ وﻻړ ھﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﺳﺒﻘﻮﻧﻪ وﻟﻮﺳﺘﻞ او‬
‫رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ د ﺧﭙﻞ وﺧﺖ رواﺟﻲ ﻋﻠﻮم ﻟﻮﺳﺘﻲ وو‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺎرﺳﻲ او ﻋﺮﺑﻲ ادب ﮐﯥ ﻳﯥ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﻟﻮده‪ ،‬رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ دﺗﺼﻮف‬
‫ﻟﻪ رﻣﻮزو ھﻢ ﺧﺒﺮ ؤ ‪.‬‬
‫د رﺣﻤﺎن ﺑﻠﺒﻞ ﺗﺼﻮف ﺳ ی ﻟﻪ ﺧﺪای او دﺧﺪای ﻟﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺳﺮه د ﻧﺎﭘﺎﻳﯥ ﻣﯿﻨﯥ ﭘﻪ اظﮫﺎر ﮐﯥ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻮﻻی ﺷﻲ ‪ .‬د‬
‫اﺳﺘﺎد ﮐﺎﻣﻞ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ ‪)) :‬ﻟﻪ ﺧﺪای دھﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺳﺮه ﻣﺤﺒﺖ دﺗﺼﻮف داﺳﯥ اﺻﻮل دي ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺬھﺐ ﺳﺮه د ﺑﺸﭙ‬
‫او ﻋﻈﻤﺖ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ډﭔﺮ ﻣﻨﻞ ﺷﻮي دي ((‪ .‬د رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ د ﺷﺎﻋﺮۍ ﭘﯿﻐﺎم ھﻤﺪا ﻣﺤﺒﺖ دی ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‪،‬ﭘﺎﮐ‬
‫اﺳﺘﺎد روھﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﯿﮑﻨﻪ ﮐﯥ دا ﻧﻈﺮﻳﻪ داﺳﯥ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐ ې ده ﭼﯥ ‪)) :‬رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ د ﻳﻮه ﻓﻘﺮ ﭙﻠﻲ اوﻟﺲ زړه ﺗﻪ‬
‫دﺧﭙﻞ ﭘﯿﻐﺎم ﭘﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻻر ﭘﯿﺪا ﮐﻮي او ددﻏﻪ ﭘﯿﻐﺎم اﺻﻠﻲ ﺟﻮھﺮ ﻣﯿﻨﻪ او ﻣﺤﺒﺖ دی ‪ .‬ﻋﺸﻖ او ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻪ ﻳﻮازې د اﻧﺴﺎن د‬
‫ﻧﺠﺎت وﺳﯿﻠﻪ ده‪،‬ﺑﻠﮑﯥ د ﺟﮫﺎن دﺗﮑﻮﻳﻦ ﻟﻮﻣ ﻧﯽ ﻣﺤﺮک ھﻢ دی ‪.‬‬
‫ﻟﮑﻪ رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﭼﯥ وﻳﻠﻲ دي ‪:‬‬
‫دﺟﻤﻠﻮو ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻮ ﭘﻼر دی دا‬ ‫داﺟﮫﺎن دی ﺧﺪای ﻟﻪ ﻋﺸﻘﻪ ﭘﯿﺪا ﮐ ی‬
‫ﻮر د ھﺰارﺧﺎﻧﯥ‬ ‫ﺘﻮ دﻏﻪ ﻋﻈﯿﻢ اﻧﺴﺎن دوﺳﺖ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻪ )‪ 1128‬ھﻪ‪.‬ق( ﮐﺎل ﻟﻪ دﻧﯿﺎ ﺨﻪ ﺳﺘﺮ ﯥ ﭘ ﯥ ﮐ ې او دﭘﭕ‬ ‫دﭘ‬
‫ﭘﻪ ھﺪﻳﺮه ﮐﯥ ﺧﺎورﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ﺷﻮ ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﻪ دﺷﻌﺮ ﻳﻮ ﮑﻠﯽ دﭔﻮان راﭘﺎﺗﯥ دی‪،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دوو دﻓﺘﺮوﻧﻮ ﮐﯥ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﻮی دی‪ .‬دا دﭔﻮان ﭘﻪ‬ ‫ﻟﻪ ده ﺨﻪ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﮑﻠﯥ‬ ‫ﺘﻮﮐﯥ ﻣﺸﮫﻮر او داﺣﺘﺮام وړ دی او ﺧﻠﮏ ﻓﺎﻟﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﺑﺎﺳﻲ او ﺧﭙﻞ ﻣﺮادوﻧﻪ ﻨﯥ ﻏﻮاړي ‪ .‬ﭘﻪ دې دﭔﻮان ﮐﯥ‬ ‫ﭘ‬
‫ﻏﺰﻟﯥ‪ ،‬ﻗﺼﯿﺪه ډوﻟﻪ اوږدې ﻏﺰﻟﯥ ﻣﺨﻤﺲ اوﻣﺴﺒﻊ ﭘﯿﺪاﮐﯿ ي ‪.‬‬
‫دده روان ﺳﺎده او ﻋﺎم ﻓﮫﻤﻪ ﺷﻌﺮ د ھﺮ ﭼﺎ او ھﺮې ﺳﻮﻳﯥ د ﺧﺎوﻧﺪ ﭘﺮ ﻣﺰاج ﺑﺮاﺑﺮ دی ‪ ،‬دده ﺷﻌﺮ ﮐﻪ آﺳﺎن دی ﺧﻮ ژور‬
‫ﺘﻲ دي ‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻔﺎھﯿﻢ ﭘﻪ ﮐﯥ راﻧﻐ‬
‫درﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ دﺷﻌﺮ ﻳﻮه ﺑﭕﻠ ﻪ ‪:‬‬
‫ﻋﺎﺷﻘﺎن ﻳﯥ ددﻟﺒﺮوﭘﻪ رﺧﺴﺎرﮐﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﭘﻪ ﻨﺞ دﺷﺎھﻲ ﻓﺨﺮﺷﮫﺮﻳﺎرﮐﺎ‬
‫ھﻐﻪ ﺣﻆ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻧﯿﺎﻳﯥ دﻧﯿﺎر دارﮐﺎ‬ ‫ﺧﺮﻗﻪ ﭘﻮﺷﻮﭘﻪ ﺧﺮﻗﻪ ﮐﯥ دی ﻣﻮﻧﺪﻟﯽ‬
‫ھﻐﻪ ﻋﯿﺶ ﭼﯥ ﻳﯥ ﺑﻠﺒﻠﯥ ﭘﻪ ﻠﺰار ﮐﺎ‬ ‫ﭘﺘﻨ ﺎﻧﻮﻟﺮه ﺧﺪای ﭘﻪ اورﮐﯥ ورﮐ‬
‫ﭘﻪ وﺻﺎل ﮐﯥ ﻏﻢ دھﺠﺮوردو ﺎرﮐﺎ‬ ‫ﻧﯿﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻪ ﺑﺪﺑﺪل د ھﯿﭽﺎﻣﻪ ﺷﻪ‬
‫دﺑﭕ ۍﭘﻪ ډوﺑﭕﺪه ﭼﯥ ﺧﺪای راﺿﻲ ﺷﻲ ﻳ ﺎﻧ ﻲ دزړوﻧﻮ ﮐﻠﻪ ھﻠﺘﻪ ﮐﺎر ﮐﺎ‬
‫ﻣﺸﻘﺖ دﻣﺸﺎطﯥ واړه ﻣﺮدار ﮐﺎ‬ ‫ھﻐﻪ ﻣﺦ ﭼﯥ ﻣﺎدر زاد ﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻪ دی‬
‫ﭼﯥ ﻓﻠﮏ دﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻮ ﺑﺨﺖ ﺑﭕﺪار ﮐﺎ‬ ‫ﺑﺎز دﻧﺎر ﻟﻪ ﺧﻮﺑﻪ ﭘﺎ ﻲ ﭘﺴﯥ ﺮ ﻲ‬
‫ﻟﮑﻪ ﺷﻤﻊ ﭼﯥ ﻮک ﺑﻠﻪ ﭘﻪ ﻣﺰار ﮐﺎ‬ ‫ﭕﻨﻲ‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ ﺷﭙﻪ ﻳﯥ ﻳﺎر ﺗﺮﺳﺮه ﭘﻮرې ﮐ‬
‫ﭘﻪ ھﺮﭼﺎﮐﯥ ﭼﯥ ﻪ وي ھﺴﯥ رﻓﺘﺎر ﮐﺎ‬ ‫د ھﻮ ﯿﺎرۍ ﻳﯥ ﻳﻮن ﺮ ﻨﺪ دی‬ ‫دﻣﺴﺘ‬
‫ﭼﯥ ددﻳﻦ ﻣﺘﺎع ﺑﺪﻟﻪ ﭘﻪ دﻳﻨﺎر ﮐﺎ‬ ‫رﺣﻤﺎن ھﺴﯥ ﺑﯥ وﻗﻮف ﺳﻮدا ﺮ ﻧﻪ دی‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ‬
‫ﺘﻮد ھﻤﮫﻐﻮﻳﻮ ﻮ وﺗﻠﯿﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ ﮐﯥ دی‪،‬ﭼﯥ د زده ﮐ ې او ﻣ ﻳﻨﯥ ﺟﻮﺗﯥ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪھﻢ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ د ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﭘﻮھﺎن‬ ‫ﻧﭕ ﯥ ﻳﯥ ﻻھﻢ د ﯿ ﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮرو اوﺑﻮ ﮐﯥ ډوﺑﯥ دي ﺧﻮ ﺑﯿﺎ ھﻢ دﺣﻤﯿﺪﺑﺎﺑﺎ د ﺎ ﻮﺑﻲ او زﭔ ﻧ ﻲ ﭘﻪ ﺑﺎب ھﻢ ﭘ‬
‫ﻮر ﮐﻮھﺎټ ﺳ ک او ﺑﺎړې رود ﭘﺮ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﭕ وﻧﮑﻲ ﻳﻮه ﺧﻮﻟﻪ ﻧﻪ وو ﺧﻮ وروﺳﺘﯿﻮ ﭘﻠ ﻨﻮ ﺟﻮﺗﻪ ﮐ ه‪،‬ﭼﯥ ﺣﻤﯿﺪﺑﺎﺑﺎ دﭘﭕ‬ ‫او دﭘ‬
‫ﻣﺎﺷﻮ ﮐﯥ زﭔ ﭔﺪﻟﯽ دی ‪.‬‬ ‫ﻏﺎړه ﭘﺮاﺗﻪ ﮐﻠﻲ ﻣﺎﺷﻮ‬
‫ﺘﻮ ﭕ وﻧﮑﻲ او ﻟﯿﮑﻮال د‬ ‫ﺗﺮ )‪ (1338‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﮐﺎل او )‪ 1959‬زﭔ دﻳﺰ( ﮐﺎل ﭘﻮرې ﮐﻮرﻧﻲ ﭕ وﻧﮑﻲ او ﺑﮫﺮﻧﻲ ﺧﺘﯿ ﭙﻮھﺎن ﭘ‬
‫ﯥ ﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ ﺗﺮ )‪ 1145‬ھﻪ‪.‬ق( ﭘﻮرې ژوﻧﺪی و او ﻳﺎ د ﺑﻠﻮﻣﮫﺎرت‬ ‫راور ﻲ د رواﻳﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ دې ﻋﻘﯿﺪه ؤ‪،‬ﭼﯥ‬
‫‪ Blumharat‬ﭘﻪ وﻳﻨﺎ ﭘﺮ ھﻤﺪﻏﻪ ﮐﺎل ﻣ دی ‪.‬‬
‫ﺧﻮ د ﺣﻤﯿﺪ ﺑﺎﺑﺎ دﺷﺮﻋﺔ اﻻﺳﻼم ﭘﻪ ﭘﯿﺪاﮐﭕﺪو ﺳﺮه دﻏﻪ ﻋﻘﯿﺪه واو ﺘﻪ او ﺗﺮ )‪ 1148‬ه ‪.‬ق( ﭘﻮرې د ﺣﻤﯿﺪ ژوﻧﺪ ﻳﻘﯿﻨﻲ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫( ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ھﺪﻳﺮه ﮐﯥ دی ‪ ،‬دﺣﻤﯿﺪ دﭔﻮان ﭼﯥ د ا ﮑﻞ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دده ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﻮل‬ ‫دﺣﻤﯿﺪ ﺑﺎﺑﺎ ﻣﺰار د ﻣﺎﺷﻮ )ﻣﺎﺷﻮ‬
‫ﺷﻮی دی ﭘﻪ ادﺑﻲ ﺣﻠﻘﻮ ﮐﯥ ﭘﻪ ُدر ﻣﺮﺟﺎن ﻣﺸﮫﻮر دی ‪ .‬دﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ وروﺳﺘﯽ او ﺗﺮ ﻮﻟﻮﭼﺎپ ﺷﻮﻳﻮ دﻳﻮاﻧﻮﻧﻮ ﺑﺸﭙ‬
‫دﻳﻮان ھﻤﺪا ﺳﺮﻣﺤﻘﻖ ھﭕﻮادﻣﻞ ﭘﻪ زﻳﺎر دﻳﻮان دی ‪،‬ﭼﯥ )‪(290‬ﻏﺰﻟﯥ او ﻗﺼﯿﺪه ډوﻟﻪ ﻏﺰﻟﯥ‪،‬ﻗﺼﯿﺪې ‪ ،‬ﻳﻮﻣﺨﻤﺲ‪ ،‬ﻳﻮ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫ﻧﯿﺮﻧګ‬ ‫ﺑﻨﺪ او دوې ﻠﻮرﻳﺰې ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻮﻟﻮ ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻳﯥ )‪ (2932‬ﺗﻪ رﺳﻲ د ﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ ﻧﻮر ﻣﺸﮫﻮر آﺛﺎر دادي ‪:‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﺎړه ﻳﯥ دﺣﻤﯿﺪ ﻟﻪ ﺑﺮﮐﺘﻪ ﭘﻪ ادﺑﻲ ﺣﻠﻘﻮﮐﯥ ھﻢ د ډﭔﺮ‬ ‫ﻋﺸﻖ ‪ ،‬دﻋﺰﻳﺰ او ﺷﺎھﺪ دﻣﯿﻨﯥ ﺳﻮ ﻨﺪه داﺳﺘﺎن دی‪،‬ﭼﯥ ﭘ‬
‫ﻟﻮړ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎوﻧﺪه ﺷﻮې ده ‪.‬‬
‫ﺷﺎه او ﺪا د ﺣﻤﯿﺪ ﺑﺎﺑﺎ دا ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ داﺳﺘﺎﻧﻲ ژﺑﺎړه ده ‪ .‬دﺷﺎه ﺪا د ﺑﯿﺘﻮﻧﻮ ﺷﻤﭕﺮه )‪ (1788‬ﺑﯿﺘﻪ ده ‪.‬‬
‫ﮑﺎره ﻣﻘﺎم ﭘﯿﺪا ﮐ ی دی ‪.‬‬ ‫ﺣﻤﯿﺪﺑﺎﺑﺎ دﻏﻪ ﮐﺘﺎب ﭘﻪ داﺳﯥ ډول ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐ ی دی‪،‬ﭼﯥ دﺗﺮﺟﻤﯥ ﭘﻪ ﻓﻦ ﮐﯥ ﻳﯥ ﺎﻧﻠﻪ ﻳﻮ‬
‫ﺷﺮﻋﺔ اﻻﺳﻼم ‪ :‬دا ﮐﺘﺎب ﭘﻪ ﭘﺎړﺳﻮ ھﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮی دی ‪ .‬ﭼﯥ د ﺗﺬﮐﺮةاﻻﺑﺮار و اﻻﺷﺮار ﭘﻪ ﻣﺄﺧﺬوﻧﻮ ﮐﯥ راوړل ﺷﻮی دی‬
‫‪.‬‬
‫ﺘﻮ ﺗﺒﻠﯿﻐﻲ اﺛﺎرو ﮐﯥ د ادﺑﻲ ﻧﻔﺎﺳﺖ‬ ‫ﺘﻠﻲ ﻗﻠﻢ ﻟﯿﮑﻞ ﺷﻮی ده‪،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻳﯥ دﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ ﭘﻪ ﻏ‬ ‫ﭘ‬
‫ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ھﺴﮑﻪ درﺟﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫دا دﺧﻮږ ژﺑﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ د ﻧﻈﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫ﭘــﺎﺗــﯥ ﺷــﻮې ﻟـﻪ ھــﺮﭼﺎده دادﻧﯿﺎ‬ ‫ﻧــــــــــﻪ زﻣـﺎده ﻧــﻪ دﺳــﺘــﺎده دادﻧـــﯿـــﺎ‬
‫او ﺑـﯥ ﺣﯿﺎده دا دﻧﯿﺎ‬ ‫ــﻪ ﻟــﻮﻟ‬ ‫دﻳـــﻮه ﻏــﭕـ ﮐـﯥ ﭘﺮﺗﻪ وﺑﻞ ﺗﻪ ﺧﺎﻧﺪي‬
‫ﻨﺎده داد دﻧﯿـﺎ‬ ‫دآﺳﻤﺎن ﺑﺮق وﺑﺮﭔ‬ ‫ﭘـــﻪ ر ـــﺎﻳـــﯥ دﭼــﺎﮐﺎرﻧـﻪ ﭘﻮره ﮐﯿ ي‬
‫ﭘــﻪ ﺑــﺎطــﻦ ﺗــﻮره ﺑــﻼده دا دﻧـﯿـﺎ‬ ‫ﮐﻪ ظﺎھﺮ ﮑﻠﯥ زﭔﺒﺎﻟﯿﺪه ﺷﻲ ـﻪ ﺷـﻮ‬
‫ﮐـــﻪ اﺷـــﻨـﺎ ده ﻧﺎ آﺷــﻨﺎده دا دﻧﯿﺎ‬ ‫ﭘـﻪ ﮐـﯥ ﻧــﻪ ﺷـﺘﻪ‬ ‫ﻣـــﺮوت د آﺷــﻨـﺎﻳـ‬
‫ﻟﮑﻪ ﺳﯿﻮری ﺧﻮا وﺷﺎ ده دا دﻧﯿﺎ‬ ‫ﭘﻪ ﻳﻮ ﺎی ﻳﯥ ﯿﮑﺎو ھﭕﭽﭕﺮې ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﻣﺴﺨــﺮې ﮐـﺎﭘــﻪ ﺧـﻨﺪا ده دا دﻧﯿﺎ‬ ‫ﺗــﻞ ﭘـﻪ ـﺎن ﭘـﻮرې دﺧـﭙــﻠـﻮ طـﺎﻟﺒﺎﻧـﻮ‬
‫ﺟـــﻮﻓــﺮوش ـﻨـﺪم ﻧﻤﺎده دا دﻧﯿﺎ‬ ‫ﭘﻪ ﺳﻮدا ﻳﯥ ﺳﻮدﻣﻦ ﺷﻮي ھﭕ ﻮک ﻧﻪ دی‬
‫ـــﺎی د ﻏـــــــﻢ او د ژړا ده دا دﻧـــــﯿـــــــــﺎ‬ ‫ﭼﯥ ﺣﻤﯿﺪﭘﻪ ﮐﯥ ﺧﻨﺪا ﮐﺎ رﭔﺸﺨﻨﺪي ﮐﺎ‬

‫ﻧﭙﺮ ﺑﯿﺎ‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۵٨‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫اړﻳﮑﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ )ﺟﻤﻠﻪ( ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬

‫اړﻳﮑﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ )ﺟﻤﻠﻪ( ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬

‫ﭘﻮھﻨﻤﻞ ﺷﯿﺮزاد‬

‫اړﻳﮑﯥ ‪ :‬ﭘﻮھﻨﻤﻞ ﺷﯿﺮزاد‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ )ﺟﻤﻠﻪ( ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬

‫دا ﺧﻮ ﺮ ﻨﺪه ﺧﺒﺮه ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻮ او ﺟﻤﻠﻮ ﮐﯥ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﻳﻮ د ﺑﻠﻪ ﺳﺮه اړﻳﮑﯥ ﻟﺮي او دﻏﻪ اړﻳﮑﯥ ډﭔﺮۍ د ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﮐﻮ‬
‫ﺗﻪ را ﻲ‪.‬د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ډول ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ و ﻮرئ‪:‬‬ ‫ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﭘﻮاﺳﻄﻪ ﻣﻨ‬
‫‪ -١‬ﺑﺪﺧﻮﻳﻮﻧﻪ ﺳ ی د ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﯥ ﺳﭙﮏ ﮐﻮي‪.‬‬
‫‪ -٢‬د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ د ﮐﺸﺮاﻧﻮ ﮐﺎروﻧﻪ ﺳﻤﯿ ي‪.‬‬
‫ﻪ روزي او ډﭔﺮ ﻧﺎز ﻧﻪ ورﮐﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ھﻮ ﯿﺎرې ﻣﭕﻨﺪې ﺧﭙﻞ اوﻻدوﻧﻪ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ )ﭘﻪ‪ ،‬ﮐﯥ( ﭘﻪ دوھﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ )ﭘﻪ( ﭘﻪ درﻳﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ )او( ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاک ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻪ او ﭘﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ ﻧ‬ ‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨ‬
‫د اړﻳﮑﻮ ﯿﻨ ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﻮي دي‪.‬‬ ‫ﻏﻮﻧ ﻟﻮ ﮐﯥ د ﺧﭙﻠﻮاﮐﻮ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬

‫د اړﻳﮑﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬

‫ﻮدل ﮐﯿ ي‪.‬‬ ‫اړﻳﮑﯥ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻻﻧﺪې ﺷﮑﻞ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫د اړﻳﮑﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ ﮐﯥ د ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫د ﺗ ﻧﯥ اړﻳﮑﻪ د ﻣﻠﺘﯿﺎ اړﻳﮑﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ اړﻳﮑﻪ د ﺗ ﻧﯥ اړﻳﮑﻪ‬
‫د )او‪ ،‬و( د ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﮐﻮ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﭘﻮاﺳﻄﻪ‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬ﻋﻄﻔﻲ اړﻳﮑﯥ‪ :‬ﭘﻪ ﻋﻄﻔﻲ اړﻳﮑﻮ ﮐﯥ د ﻏﻮﻧ ﻟﯥ د ﺧﭙﻠﻮاﮐﻮ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻣﺴﺎوې او ﻣﺘﻮازي ډول اړﻳﮑﯥ ﯿﻨ ﯿ ي؛ ﻟﮑﻪ ‪:‬‬
‫ﻪ او ﻧﺮ‪ ،‬ﺗﻮر او ﺳﭙﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻮر او ﭘﻼر‪ ،‬او داﺳﯥ ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ﻤﮑﻪ او آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺮ او ﮐﺸﺮ‪ ،‬ﻮان او زوړ‪،‬‬
‫ب‪ :‬ﺗﺎﺑﻌﻲ اړﻳﮑﯥ‪ :‬ﭘﻪ دې ډول اړﻳﮑﻮ ﮐﯥ ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد وي‪ ،‬ھﻐﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻢ‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﻞ د ﺎن ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮي ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮوﻧﮑﯽ ﻣﻮرﻓﯿﻢ‬
‫ﺑﻠﻞ ﮐﯿ ي او ھﻐﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﭼﯥ د ﺑﻞ ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﺮ ﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮی ﻣﻮرﻓﯿﻢ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ اړﻳﮑﯥ ﭘﻪ ﻠﻮرو ډوﻟﻮ ﺗ ﻟﯥ ﮐﯿ ي‪:‬‬
‫ي او ھﻤﺪارﻧ ﻪ د ﻧﺎرﻳﻨﻪ‬ ‫ي او ډﭔﺮ‬ ‫ﮐﯥ واﻗﻊ ﮐﯿ ي او ﺧﺒﺮ د ﻳﻮ‬ ‫‪ -١‬د ﺳﻤﻮن اړﻳﮑﻪ‪ :‬د ﺳﻤﻮن اړﻳﮑﻪ دﻣﺒﺘﺪا او ﺧﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻨ‬
‫ﯿﻨﻪ ﭘﻪ ﻟﺤﺎظ د ﺧﭙﻞ ﻣﺒﺘﺪا ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﻟﺮي‪.‬‬ ‫او‬
‫د ﺳﻤﻮن د اړﻳﮑﯥ د ﭘﯿﮋﻧﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ و ﻮرئ‪:‬‬
‫‪ -١‬زه د ﺧﭙﻞ وطﻦ ﺳﺮه ﻣﯿﻨﻪ ﻟﺮم‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ ﭘﺮون ﮐﻨﺪھﺎر ﺗﻪ ﻻړ‪.‬‬
‫ﻮوﻧ ﯽ ﺨﻪ راﻏﻠﯥ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻧﺠﻮﻧﯥ ﻟﻪ‬
‫ی )ﻣﻔﺮد( واﻗﻊ‬ ‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻟﻮﻣ ۍ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ )زه( ﻣﺒﺘﺪا ده او د ﺧﭙﻞ ﺧﺒﺮ )ﻣﯿﻨﻪ ﻟﺮم( ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﻟﺮي ﻳﺎﻧﯥ ﻣﺒﺘﺪا ﻳﻮ‬
‫ﺷﻮی ﻧﻮ ﺧﺒﺮ )ﻣﯿﻨﻪ ﻟﺮم( ھﻢ ورﺳﺮه ﻣﻔﺮد راﻏﻠﯽ دی‪.‬‬
‫ی راﻏﻠﯽ او ﺧﺒﺮ )ﻻړم( ھﻢ ورﺳﺮه ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻳﻮ ی راﻏﻠﯽ او د دواړو ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ﭘﻪ دوھﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ ﻣﺒﺘﺪا )ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ( ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻳﻮ‬
‫ﯿﻨﻪ راﻏﻠﯥ ﻧﻮ ﺟﺰ )راﻏﻠﯥ( ھﻢ ورﺳﺮه ډﭔﺮ‬ ‫ی‬ ‫د ﺳﻤﻮن اړﻳﮑﻪ ﻣﻮﺟﻮده ده‪ ،‬ﭘﻪ درﻳﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ ﻣﺒﺘﺪا )ﻧﺠﻮﻧﯥ( ډﭔﺮ‬
‫ﯿﻨﻪ راﻏﻠﯽ دی‪.‬‬ ‫ی‬
‫‪ -٢‬اﺿﺎﻓﻲ اړﻳﮑﻪ‪ :‬ﭘﻪ اﺿﺎﻓﻲ اړﻳﮑﻪ ﮐﯥ ﻳﻮ ﻣﻮرﻓﯿﻢ د ﺑﻞ ﺳﺮه د اﺿﺎﻓﺖ د ﺗﻮرو )د‪-‬ز‪-‬س( ﭘﻮاﺳﻄﻪ ﺧﭙﻠﻪ راﺑﻄﻪ ﯿﻨ ﻮي او د‬
‫ﻣﻀﺎف ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﺗﻪ ﺎﮐﻞ ﺷﻮی او ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﺗﻪ ﺎﮐﻮﻧﮑﯽ واﻳﻲ‪.‬‬
‫د اﺿﺎﻓﻲ اړﻳﮑﯥ د ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ و ﻮرئ‪:‬‬
‫ﻮوﻧﮑﯽ دی‪.‬‬ ‫‪ -١‬زﻣﺎ ورور‬
‫‪ -٢‬ﺳﺘﺎ ورﭔﺮوﻧﻪ ﮐﺎر ﺮان دي‪.‬‬
‫‪ -٣‬د ﻨﺎه ﺗﻮرواﻟﯽ ﭘﻪ ﺻﺎﺑﻮن ﻧﻪ ﻟﺮې ﮐﯿ ې‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨﯿﻮ ﺟﻤﻠﻮ ﮐﯥ د اﺿﺎﻓﺖ اړﻳﮑﯥ )ز‪ ،‬س‪ ،‬د( د ﺗﻮرو ﭘﻮاﺳﻄﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د )زﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺘﺎ‪ ،‬د ﻨﺎه( ﻟﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺎﮐﻮﻧﮑﯽ او د )ورور‪ ،‬ورﭔﺮوﻧﻪ‪،‬ﺗﻮرواﻟﯽ( ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﮐﻠﻤﻮﺗﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻳﺎ ﺎﮐﻞ ﺷﻮي ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻪ واﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ -٣‬د ﻣﻠﺘﯿﺎ اړﻳﮑﻪ‪ :‬د ﻣﻠﺘﯿﺎ ﭘﻪ اړﻳﮑﻪ ﮐﯥ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮی ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﻳﺎ ﮐﻠﻤﻪ د ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮوﻧﮑﯽ ﻣﻮرﻓﯿﻢ ﻳﺎ ﮐﻠﻤﯥ ﺳﺮه ﻨګ ﭘﺮ ﻨګ‬
‫د ﺗ ﻧﯥ‪ ،‬ﺳﻤﻮن او اﺿﺎﻓﻲ راﺑﻄﻮ او ﺳﭙﯿﻨﻮ ﺗﻪ اړﺗﯿﺎ ﻧﺸﺘﻪ او ﮐﻪ ﻓﺮﺿﺎً ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮې ﮐﻠﻤﻪ ﻟﻪ ﺟﻤﻠﯥ‬ ‫را ﻲ او د دوی ﺗﺮﻣﻨ‬
‫ﺨﻪ ﻟﺮې ﮐ ای ﺷﻲ ﺑﯿﺎ ھﻢ ﻏﻮﻧ ﻟﻪ ﻳﺎ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻧﺎ ورﮐﻮي او د ﺟﻤﻠﯥ ﻣﺎﻧﺎ ﺗﻪ ﮐﻮم ﺎﻧ ی ﺑﺪﻟﻮن ﻧﻪ ورﮐﻮي‪ .‬د ﻣﻠﺘﯿﺎ د‬
‫اړﻳﮑﯥ د ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ و ﻮرئ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ ﭘﻪ ﺗﻠﻮار راﻏﯽ‪.‬‬
‫‪ -٢‬زه ﭘﻪ ﮐﺮاره ﻢ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻳﻤﺎ ډﭔﺮ و ﻨ ﭔ ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺟﻤﻠﻮ ﮐﯥ )ﭘﻪ ﺗﻠﻮار‪ ،‬ﭘﻪ ﮐﺮاره‪ ،‬ډﭔﺮ( ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮې ﮐﻠﻤﯥ دي‪ ،‬ﭼﯥ د ﺟﻤﻠﯥ د ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻧﯥ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮوﻧﮑﻮ )راﻏﯽ‪ ،‬ﻢ‪،‬‬
‫و ﻨ ﭔﺪ( ﻟﻪ ﮐﻠﻤﻮ ﻳﺎ ﻣﻮرﻓﯿﻤﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻨګ ﮐﯥ راﻏﻠﻲ دي‪.‬‬
‫‪ -۴‬د ﺗ ﻧﯥ اړﻳﮑﯥ‪ :‬ﭘﻪ دې ډول راﺑﻄﻪ ﮐﯥ د ﻏﻮﻧ ﻟﯥ ﻳﺎ ﺟﻤﻠﯥ ﺧﺒﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮې ﮐﻠﻤﯥ ﻣﺠﺒﻮره وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ د‬
‫ﺑﺸﭙ وﻧﮑﻲ ﻳﺎ ﻧﺤﻮي ﻗﯿﺪ ﭘﻪ ډول واﻗﻊ ﺷﻲ‪.‬‬
‫د ﺗ ﻧﯥ د اړﻳﮑﯥ د ﭘﭕﮋﻧﺪﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ و ﻮرئ‪:‬‬
‫‪ -١‬زﻟﻤﯽ ﮐﻮرﺗﻪ ﻻړ‪.‬‬
‫ﻮوﻧ ﻲ ﺨﻪ راﻏﯽ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ ﻟﻪ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻮرﻳﺎﻟﯽ ﭘﻪ ﻣﻮ ﺮ ﮐﯥ را ﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺟﻤﻠﻮ ﮐﯥ وﻳﻨﻮ‪ ،‬ﭼﯥ )ﻻړ( د ﻟﻮﻣ ۍ ﺟﻤﻠﯥ ﺧﺒﺮ دی او د )ﮐﻮم ﮐﻮر( ﮐﻠﻤﻪ د )ﺗﺎ( ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎی ﻣﮑﺎﻧﻲ ﻧﺤﻮي ﻗﯿﺪ‬
‫دی او ﭘﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺧﺒﺮ )ﻻړ( ﭘﻮرې ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻮی دی‪.‬‬
‫ﭘﻪ دوھﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ د )راﻏﯽ( ﮐﻠﻤﻪ ﺟﺰ او ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮوﻧﮑﯽ ھﻢ دی او د ) ﻮوﻧ ﻲ( ﮐﻠﻤﻪ ﭼﯥ ﻣﮑﺎﻧﻲ ﻧﺤﻮي ﻗﯿﺪ دی )ﻟﻪ‪،‬‬
‫ﮐﯥ ﻣﻔﻌﻮل او ﺑﺸﭙ وﻧﮑﯽ واﻗﻊ ﺷﻮی دی‪.‬‬ ‫ﺨﻪ( ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎی د )راﻏﯽ( ﺗﺎﺑﻊ دی‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻨ‬
‫ﭘﻪ درﻳﻤﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﯥ )را ﻲ( ﺧﺒﺮ او ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻮوﻧﮑﯥ ﮐﻠﻤﻪ ده او )ﻣﻮ ﺮ( ﺑﺸﭙ ووﻧﮑﯥ او ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮې ﮐﻠﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د )ﭘﻪ(‬
‫ﺳﺮﻳﻨﻪ ﻧﺤﻮي ﻗﯿﺪ ﭘﻪ وﺳﯿﻠﻪ )ﻣﻮ ﺮ( ﻣﻔﻌﻮل او د ﺧﺒﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻮی دی‪.‬‬
‫د ﺗﭕﺮ ﺑﺤﺚ ﭘﻮ ﺘﻨﯥ‪:‬‬
‫ﻪ او ﺑﯿﺎ ﭘﻪ دﻻﻳﻠﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ و ﭕ ی‪.‬‬ ‫ﻻﻧﺪې ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﻏﻮر ﺳﺮه وﻟﻮﻟﯽ او ﭘﻪ ھﻐﻮ ﮐﯥ د ﭘﻮرﺗﻨﯿﻮ راﺑﻄﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻧ‬
‫‪ -١‬وﭔﺮه او ډار د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘﻪ ﭼﺎرو ﮐﯥ ډﭔﺮې ﺑﺪې اﻏﭕﺰې ﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﮐﭕﺪل ﻟﻪ ﮐﻮﻟﻮ ﭘﯿﺪاﮐﯿ ي‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮﺗﻪ د ﻠﻮﻧﻮ ﻧﻨﺪاره ډﭔﺮ ﺧﻮﻧﺪ ورﮐﻮي‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﻳﻮ ﺑﺪ ﺳ ی ﻧﻮر ھﻢ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﺑﺪوﻟﯽ ﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -۵‬ﺗﻮرﻳﺎﻟﯽ او ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ دواړه ھﻤﺰوﻟﻲ دي‪.‬‬
‫‪ -۶‬ﻨﺎور ﭘﻪ ﻏﺮو او ﻨ ﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ اوﺳﯿ ي‪.‬‬
‫ﺎدي ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﺧﻮر او ورور دي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ﻏﻢ او‬
‫‪ -٨‬ﻧﺎوړه ﮐﺎروﻧﻪ ﮐﻮل ﻧﺎوړه ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻟﺮي‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﻣﻠﻲ ﻣﺸﺮ ؤ‪.‬‬ ‫‪ -٩‬ﻣﭕﺮوﭔﺲ ﻧﯿﮑﻪ د ﭘ‬
‫‪ -١٠‬ﺳﺘﺎ ورور ﻣﯥ ﭘﻪ ﻧﻨ ﺮھﺎر ﮐﯥ وﻟﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -١١‬دوی ژﻣﯽ ﭘﻪ ﻧﻨ ﺮھﺎر ﮐﯥ اوﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬د ﮐﺎﺑﻞ ھﻮا ډﭔﺮه ﺳ ه ده‪.‬‬
‫‪ -١٣‬زﻣﻮږ ھﭕﻮاد ﺳﻤﺴﻮر ﺑﺎﻏﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ -١۴‬د اﺟﻤﻞ ورور ﻧﺎروﻏﻪ دی‪.‬‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﻗﺪم ﭘﻪ ﻗﺪم ﺧﭙﻠﯥ ﺣﻤﺎﺳﯥ ﺗﮑﺮاروي‪.‬‬ ‫‪ -١۵‬ﭘ‬
‫‪ -١۶‬ﭘﻪ ﻧﻪ ازﻣﻮﻳﻠﻮ ﻻرو ﻣﻪ دروﻣﯽ‪.‬‬
‫‪ -١٧‬وﻳﺪه و ي ﻟﻪ ھﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﺨﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ وي‪.‬‬
‫‪ -١٨‬ھﻐﻪ ﻳﻮ زوی او ﻳﻮه ﻟﻮر ﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ -١٩‬ﭘﻪ ﮐﺎر ﺳﺮه ھﺮ ﻪ ﺳﻤﯿ ي‪.‬‬
‫ﺳ ی دی‪.‬‬ ‫‪ -٢٠‬د ﻼب ﭘﻼر زﻳﺎرﮐ‬
‫ﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -٢١‬د ړاﻧﺪه ﭘﻪ اﺷﺎره ﺗﻠﻞ‬
‫ﻨﺎ د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﻟﻪ اړﺗﯿﺎوو ﺨﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -٢٢‬ﺑﺮﭔ‬
‫ﮑﺎرﻳ ي‪.‬‬ ‫‪ -٢٣‬ﻮک ﭼﯥ د ﻏﺮه ﭘﻪ ﺳﺮﻧﺎﺳﺖ وي ﻧﻮر ورﺗﻪ واړه‬
‫‪ -٢۴‬ﻟﻤﺮ ﭘﻪ ﻮﺗﻪ ﻧﻪ ﭘ ﯿ ي‪.‬‬
‫‪ -٢۵‬ﻪ ﭼﯥ ﮐﺮې ھﻐﻪ ﺑﻪ رﭔﺒﯥ‪.‬‬
‫‪ -٢۶‬اوﺳﭙﻨﻪ ﭘﻪ اوﺳﭙﻨﻪ ﻣﺎﺗﯿ ي‪.‬‬
‫ﯥ ﻧﻪ ﺧﻮري‪.‬‬ ‫‪ -٢٧‬ﺑﺎز ﭼﯥ ھﺮ ﻮﻣﺮه ﺧﻮار ﺷﻲ ﭼﻮﻧ‬
‫‪ -٢٨‬ﭘﺮدي ﺧﻮاړه ﻳﺎ ﭘﻮر دي ﻳﺎ ﭘﯿﻐﻮر‪.‬‬
‫‪ -٢٩‬اوﺑﻪ ﭘﻪ ډاﻧګ ﻧﻪ ﺑﭕﻠﯿ ي‪.‬‬
‫‪٣٠‬ھﺮ ﻮک ﭼﯥ زﻳﺎر ﺑﺎﺳﻲ ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ ﮐﯿ ي‪.‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۵٧‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺖ ﺣﺪﻳﺜﻮﻧﻪ‬ ‫ﻠﻮﭔ‬ ‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﯽ ﷲ ﻋﻠﯿﻪ وﺳﻠﻢ‬

‫‪٧٨۶‬‬

‫ﺖ ﺣﺪﻳﺜﻮﻧﻪ‬ ‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﯽ ﷲ ﻋﻠﯿﻪ وﺳﻠﻢ ﻠﻮﭔ‬

‫وﺧﺖ ﻧﻠﺮی ﻧﻮ ﻳﯥ ﻓﻘﻂ او ﻓﻘﻂ د ھﻔﺘﯥ ﻳﻮ‪-‬ﻳﻮ ﭘﯿﺎدوی‪ .‬ﻧﻪ‬ ‫ﺮاﻧﻮ! دﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﻳﯥ ھﺮه ورځ ﻳﻮ‪-‬ﻳﻮ ﭘﯿﺎدوی او ﮐﻪ ھﯿ‬
‫ﻲ ﺑﯿﺎن ﮐ م‪...‬‬ ‫ﻲ او ﺛﻮاﺑﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻮﻣﻮ ﮑﻮ ﮐ‬ ‫ﭘﻮھﭕ م ﭼﻲ ددې‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻻﷲ ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل ﷲ‬

‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪﺻﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ وﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﺎﻳﻠﯽ ‪:‬‬

‫ﺷﮫﯿ ًﺪا )ﺗﺮﻣﺬی(‬
‫ھ ًﺪا َو َ ِ‬
‫ﺷﺎ ِ‬
‫ﺔ َ‬ ‫ُﻨﺖ ﻟَﻪ ﻳَﻮ َ‬
‫م اﻟِﻘﯿَﺎ َﻣ ِ‬ ‫ﷲ َﻓِﻘﯿ ًﮫﺎ َو ﻛ ُ‬
‫َﻪ ُ‬ ‫ﺣ ِﺪﻳ ًﺜﺎ ﻓِﻲ ا ِ‬
‫َﻣﺮ ِدﻳﻨِ َﮫﺎ ﺑَ َﻌﺜ ُ‬ ‫ﺣ َﻔﻆ ََﻋﻠﻲ ا ُُﻣﺘِﻲ اَرﺑَِ َ‬
‫ﻌﯿﻦ َ‬ ‫َﻣﻦ َِ‬
‫ﻮک ﭼﻪ زﻣﺎ داﻣﺖ ددﻳﻨﯽ ﻮ دﭘﺎره ﻠﻮﻳ ﺖ ﺣﺪﻳﺜﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﮐ ی )را ﻮل ﻳﺎ ﯾﯽ ﻳﺎد ﮐ ی او ﻧﻮرو ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﯾﯽ ورﺳﻮی (ﷲ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ھﻐﻪ ﺳ ی دﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﻓﻘﯿﻪ راﭘﻮرﺗﻪ ﮐ ی ‪،‬زه ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻪ دده ﺷﻔﺎﻋﺖ وﮐ م او ﺧﭙﻠﻪ ﺑﻪ دھﻐﻪ ﺷﺎھﺪ ﺷﻢ ‪.‬‬
‫ﺎل ﺑِﺎﻟ ِﻨّﯿَﺎتِ )ﺑﺨﺎری اوﻣﺴﻠﻢ(‬
‫ﻤ ُ‬ ‫ﻤﺎاﻻ َ ٌ‬
‫ﻋ َ‬ ‫‪ -١‬اِﻧﱠ َ‬
‫دﻋﻤﻠﻮﻧﻮ ﻗﺒﻠﯿﺪل دﻧﯿﺖ ﺳﺮه ﺗﻌﻠﻖ ﻟﺮی‪.‬‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ (‬
‫ٌ‬ ‫ﻤﻪ‬
‫ﺣ َ‬ ‫ﻨﺴﺎ ﻟَﻪ ﻓِﻲ اَﺛَﺮ ِه َﻓﻠﯿَ ِ‬
‫ﺼﻞ َر ِ‬ ‫ﺒﺴﻂَ ﻟَﻪ ﻓِﻲ ِرزﻗِﻪ َو ُﻳ َ‬
‫ﺐ اَن ُﻳ َ‬ ‫‪َ -٢‬ﻣﻦ اَ َ‬
‫ﺣ ﱠ‬
‫ﻪ ﭘﺎﻟﯽ‪.‬‬ ‫ﻮک ﭼﻪ ﺧﭙﻠﻪ روزی ډﻳﺮه او ﻋﻤﺮ زﻳﺎت ﻏﻮاړی ﻧﻮ ھﻐﻪ ﺗﻪ ﭘﮑﺎر دی ﭼﻪ ﺧﭙﻠﻮی‬
‫ﺿﻠﱠﻪ ﻓِﻲ اَ ِرض َﻓﻼ ٍة )ﺑﺨﺎري ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬
‫ﺣ ِﺪ َﻛﻢ ﺳﻘَﻂ َ َﻋﻠﻲ ﺑَ ِﻌﯿﺮه َو َﻗﺪ اَ َ‬
‫ﺔ َﻋﺒ ِﺪه ِﻣﻦ اَ َ‬ ‫ُ اَﻓ َﺮ ُ‬
‫ح ِﺑ َﺘﻮﺑَ ِ‬ ‫‪ -٣‬اَ‬
‫ﭼﻪ دﻳﻮه ﮐﺲ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه د ﺘﻪ ﻳﺎ ﺻﺤﺮا ﮐﯽ ﺧﭙﻞ اوښ ورک ﺷﻮی وی او ھﻐﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﯽ ﻧﻮ دﻏﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻮﻣﺮه‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯿ ی – ﺑﺲ ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ددی ﻧﻪ ھﻢ ذﻳﺎت دﺧﭙﻞ ﺑﻨﺪه ﭘﻪ ﺗﻮﺑﻪ وﻳﺴﺘﻠﻮ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯿ ی ‪.‬‬
‫ﺲ ِﻣ ﱠﻨﺎ )ﻣﺴﻠﻢ( ﻓﺮﻳﺐ ورﻛﻮﻧﻜﻲ ﻟﻪ ﻣﻮږ ﺨﻪ ﻧﻪ دی ‪.‬‬ ‫ﺶ َﻓﻠَﯿٌ َ‬
‫ﻦ ﻏَ ﱠ‬ ‫‪َ -۴‬ﻣ ٌ‬
‫ﺳ ِﺒﯿﻞ ﷲ َوﻓِﻲ َر َواﻳﺔ او َﻛﺎﻟﺬي ﻳَﺼﻮم اﻟ َﻨ َﮫﺎر وﻳَﻘﻮم اﻟﻠﯿﻞ )ﺑﺨﺎري‬
‫ھﺪ ﻓِﻲ َ‬
‫ﺠﺎ ِ‬ ‫ﻤﺴﻜﯿﻦ َﻛ ُ‬
‫ﺎﻟﻤ َ‬ ‫اﻟﺴﺎﻋﻲ َﻋﻠﻲ اﻻ َرﻣﻠﺔ َو اﻟ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪-۵‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬
‫ﮐﻮوﻧﮑﯽ داﺳﯽ دی ﻟﮑﻪ ﻣﺠﺎھﺪﻳﻦ ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ ﷲ او ﭘﻪ ﺑﻞ رواﻳﺖ ﮐﯽ داﺳﯽ‬ ‫دﮐﻨ و او ﻣﺤﺘﺎﺟﻮ ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﮐﺎر ﮐﯽ ﮐﻮ‬
‫ﺛﻮاب ﻟﺮی ﻟﮑﻪ ﭼﯽ د ور ﯽ روژه او دﺷﭙﯽ ﻋﺒﺎدت ﮐﻮی‪.‬‬
‫ﻪ ده‪.‬‬ ‫دﻧﯿﺎ ﻳﻮﺳﺎﻣﺎن دی ددی ﺳﺎﻣﺎن ﻳﻮه ﻏﻮره ﺣﺼﻪ ﻧﯿﮑﻪ دﻳﻨﺪاره‬
‫ﻦ اﻟِﺰّﻧﺎَ )ﻣﺸﮑﻮة ( ﻏﯿﺒﺖ ﮐﻮل ﺗﺮ زﻧﺎ ھﻢ ﺑﺘﺮه دی‪.‬‬ ‫‪ -۶‬اﻟﻐَﯿﺒَﺔ ُ اَ َ‬
‫ﺷ ﱡﺪ ِ ّﻣ َ‬
‫دﺳﺘﺮ ﻮ زﻧﺎ ﻧﺎروا ﺗﻪ ﮐﺘﻞ دی‪.‬‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠﻨﻈَ ُﺮ )ﻣﺸﮑﻮة(‬ ‫‪ -٧‬زﻧَﺎ اﻟ ٌ َﻌﯿٌ ِ‬
‫ﺎره ﺑَﻮاَء َﻗﺔ )ﻣﺴﻠﻢ (‬
‫ﺟ ُ‬ ‫ﺠ ﱠﻨ ُﺔ َﻣﻦ ﻻ ﱠ ﻳّﺄ َﻣ ُ‬
‫ﻦ َ‬ ‫ﻞ اﻟ ٌ َ‬ ‫‪ -٨‬ﻻَﻳَ ٌﺪ ُ‬
‫ﺧ ُ‬
‫ھﻐﻪ ﺳ ی ﺑﻪ ﺟﻨﺖ ﺗﻪ داﺧﻞ ﻧﻪ ﺷﯽ ﭼﻪ دده ھﻤﺴﺎﻳ ﺎن دده ﻟﻪ ﺷﺮ او ﺿﺮر ﻧﻪ ﭘﻪ اﻣﻦ ﻧﻪ ﺷﯽ‪.‬‬
‫ﺣ َﺮام )اﺑﻮداؤد( ھﺮ ﺷﯽ ﭼﻪ ﺳ ی ﺗﻪ ﻧﺸﻪ راوﻟﯽ ﺣﺮام دی‪.‬‬ ‫ﺴﮑِﺮ ٍ َ‬‫ُﻞ َﻣ ٌ‬
‫‪ -٩‬ﮐ ُ‬
‫ﺼﻠﻮ ِة اﻟﻄﱠ ُﮫ ُ‬
‫ﻮر )ﺗﺮﻣﺬي(‪.‬‬ ‫ﺎح اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻠﻮ ُة َوﻣﻔ َﺘ ُ‬
‫ﺔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺠﻨ ِ‬ ‫ِﻣﻔﺘﺎح اﻟ ﱠ‬
‫ُ‬ ‫‪-١٠‬‬
‫دی او دﻟﻤﺎﻧ ﻪ ﮐﻠﯽ اودس دی‪.‬‬ ‫دﺟﻨﺖ ﮐﻠﯽ ﻟﻤﻮﻧ‬
‫بِ )ﻧﺴﺎﻳﯽ( ‪.‬‬
‫ﺿﺎ ُة ﻟِﻠِﺮّ ّ‬ ‫اك ُﻣﻄَ ِّ‬
‫ﮫ َﺮ ُة ﻟِ ّﻠ َِﻔﻢ َو َﻣ ٌﺮ َ‬ ‫اﻟﺴ َﻮ ُ‬
‫ِّ‬ ‫‪١١-‬‬
‫دﻣﺴﻮاک وھﻞ ﺧﻮﻟﻪ ﭘﺎﮐﻮی او دﷲ )ج( دﺧﻮ ﯽ ﺳﺒﺐ ﺮ ﯽ‪.‬‬
‫ﻌﺾ ﻓِﻲ ﷲِ )اﺑﻮداؤد(‬ ‫ﻤ ِﺎل اَ ُ‬
‫ﻟﺤﺐﱡ ﻓِﻲ ﷲِ َو ُ‬
‫اﻟﺒ ُ‬ ‫اﻻﻋ َ‬ ‫‪ -١٢‬اَﻓﻀ ُ‬
‫َﻞ َ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ دوﺳﺘﯽ دﭘﺎره دﷲ)ج( او دو ﻤﻨﯽ دﭘﺎره دﷲ)ج( وی ‪.‬‬
‫ﺔ )ﺑﺨﺎری ﻣﺴﻠﻢ (‪.‬‬ ‫ﺠ ﱠﻨ ِ‬ ‫‪َ -١٣‬ﻣﻦ ﺑَ َﻨﺎ ِ ِ َﻣﺴﺠِﺪاً ﺑَ َﻨﻲ ُ‬
‫ﷲ ﻟَ ُﻪ ﺑَﯿ ًﺘﺎ ﻓِﻲ اﻟ َ‬
‫ﭼﺎ ﭼﯽ دﺧﺪای )ج( ﻟﭙﺎره ﺟﻮﻣﺎت ﺟﻮړ ﮐ ﺧﺪای )ج( دده ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯽ ﺎی ﺟﻮړ ﮐ ی‪.‬‬
‫‪َ -١۴‬ﻣﺂ اَﺳ َﻔ َ‬
‫ﻞ ِﻣﻦ اﻟ َ‬
‫ﻜﻌﺒَﯿﻦ ِﻣﻦ ِاﻻ َزاِرﻓِﻲ اﻟ ﱠﻨ ِﺎر)ﺑﺨﺎري اوﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬
‫ﮑﺘﻪ وی ھﻐﻪ ﺣﺼﻪ دﺑﺪن ﺑﻪ ﯾﯽ دوزخ ﺗﻪ وﻻړه ﺷﯽ‪.‬‬ ‫دھﺮﭼﺎ ﭘﺎﻳ ﯽ ﭼﻪ ﺗﺮ ﺑﺠﻠﮑﻮ‬
‫ﺤﻄ َ َ‬
‫ﺐ )اﺑﻮداؤد(‪.‬‬ ‫ﺎر اﻟ َ‬
‫ُﻞ اﻟ ﱠﻨ ُ‬ ‫ﺎت َﻛ َ‬
‫ﻤﺎﺗَﺄﻛ ُ‬ ‫ﺴ َﻨ َ‬
‫ﺤ َ‬
‫ُﻞ اﻟ َ‬
‫ﺴ َﺪ ﻳَﺄﻛ ُ‬
‫ﺤ َ‬
‫‪ِ -١۵‬اﻳﱠﺎﻛُﻢ َواﻟ َ‬
‫دﺣﺴﺪ او ﺑﻐﺾ ﺨﻪ ﺎﻧﻮﻧﻪ وﺳﺎﺗﯽ ﮑﻪ ﭼﻪ ﺣﺴﺪ اوﺑﻐﺾ داﻧﺴﺎن ﻧﯿﮑﯽ داﺳﯽ ﺧﻮری ﻟﮑﻪ اور ﭼﯽ ﺑﻮ ﯽ ﺧﻮری‪.‬‬
‫ُﻔﺮ )ﺑﺨﺎري ﻣﺴﻠﻢ(‬
‫ﺴﻖ ﱠوﻗِ َﺘﺎﻟُﻪ ﻛ ٌ‬
‫ٌ‬ ‫اﻟﻤﺴ ِﻠ ِ‬
‫ﻢ ﻓِ‬ ‫ﺎب ُ‬‫ﺳﺒَ ُ‬
‫‪َ -١۶‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻟﺮه ﻧﺎ ﻻﻳﻘﻪ وﻳﻨﺎ او ﭘﻪ ﻧﺎ ﺣﻘﻪ ﺳﺮه وژل ﻟﻮﻳﻪ ﻨﺎه او دﮐﻔﺮ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ دی‪.‬‬
‫ﻤﺂ ِء )ﺗﺮﻣﺬي اﺑﻮداؤد(‪.‬‬
‫اﻟﺴ َ‬
‫ﱠ‬ ‫ﻤﻜُﻢ ﱠﻣﻦ ﻓِﻲ‬
‫ﺣ ُ‬
‫ﻤﻮا َﻣﻦ ِﻓﻲ اﻻ َِرض ﻳَﺮ َ‬
‫ﺣ ُ‬
‫‪ -١٧‬اِر َ‬
‫ﺗﺎﺳﯽ د ﻤﮑﯽ ﭘﻪ ﻣﺨﻠﻮق رﺣﻢ ﮐﻮی رﺣﻢ ﺑﻪ وﮐ ی ﭘﺮ ﺗﺎﺳﯽ ھﻐﻪ )ﷲ ج ( ﭼﻪ دآﺳﻤﺎﻧﻮ ﺧﺎﻟﻖ دی‪.‬‬
‫‪ -١٨‬ﻟَِ ّﻘ ُ‬
‫ﯿﻨﻮا َﻣﻮﺗَﺎﻛُﻢ ﻵاِﻟ َﻪ اِ ﱠﻻﷲ )ﻣﺴﻠﻢ(‬
‫ﺧﭙﻠﻮ ﻣ و ﺗﻪ دزﻧﮑﻨﺪن ﭘﻪ وﺧﺖ ﺗﻠﻘﯿﻦ ورﮐﻮی ﭘﻪ ﮐﻠﻤﻪ د ﻵ اﻟﻪ اﻻﷲ ‪.‬‬
‫ﯿﻦ )ﺑﺨﺎري ﻣﺴﻠﻢ (‪.‬‬ ‫ﺐ اِﻟَﯿﻪ ِﻣﻦ ﱠواﻟِ ِﺪه َو َوﻟَ ِﺪه َواﻟ ﱠﻨﺎِس اَﺟ َ‬
‫ﻤ ِﻌ َ‬ ‫ﻲ' اَﻛُﻮنَ اَ َ‬
‫ﺣ ّ‬ ‫ﺣﺘ ّ‬ ‫ﻦ اَ َ‬
‫ﺣ ُﺪﻛُﻢ َ‬ ‫‪َ -١٩‬ﻻ ُﻳﺆ ِﻣ ُ‬
‫ﺳ ی ﺗﺮ ھﻐﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺸﯽ ﮐﯿﺪای ﺗﺮ ﻮ ﭼﻪ زﻣﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻣﻮراوﭘﻼر ‪،‬اوﻻد او ﺗﺮ ﻮﻟﻮ‬ ‫ﺳﺘﺎﺳﯽ ﺨﻪ ھﯿ‬
‫ﺧﻠﮑﻮ ډﻳﺮ ﻧﺸﯽ‪.‬‬

‫ﯿﻞ )ﺑﺨﺎری( ‪.‬‬

‫ﺳﺒِ ٍ‬
‫ﺮﻳﺐ ا َو َﻋﺎﺑِ ِﺮ َ‬
‫ٌ‬ ‫ﻏ‬ ‫‪ -٢٠‬ﻛُﻦ ﻓِﻲ اﻟ ﱠﺪﻧﯿَﺎ َﻛﺎَﻧﱠ َ‬
‫ﻚ َِ‬
‫ﭘﻪ دﻧﯿﺎ ﮐﯽ دﻣﺴﺎﻓﺮ او ﻻری ﺗﯿﺮﻳﺪوﻧﮑﯽ ﭘﻪ ﺷﺎن ﺰاره او ژوﻧﺪﮐﻮه‪.‬‬
‫ﻤﻼ ً اَﻧﺠﻲ' ﻟَ ٌ‬
‫ﻪ ِﻣﻦ َﻋﺬَابِ اﻟ َﻘ ِﺒﺮ ِﻣﻦ ِذﻛِﺮﷲ‬ ‫ﻞ آدﻣﱡﻲ َﻋ َ‬
‫ﻤ َ‬
‫ﺎﻋ ِ‬
‫‪َ -٢١‬ﻣ َ‬
‫ﻋﻤﻞ دﻏﺬاب ﻗﺒﺮ ﻧﻪ ذﯾﺎت ﺧﺎﻟﺼﯽ ورﮐﻮﻧﮑﯽ ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬ ‫دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ دذﮐﺮ ﻧﻪ ذﯾﺎت دﭼﺎ ﺑﻨﯿﺎدم ھﯿ‬

‫َﻞ اﻟﺪﱡﻋﺂ ِء اﻟ َ‬
‫ﺤﻤﺪﷲ ‪)ِ.‬ﺗﺮﻣﺬی(‪.‬‬ ‫َﻞ اﻟ ِّ‬
‫ﺬﻛﺮ ﻻ َاﻟﻪ اِﻻﷲ َواَﻓﻀ ُ‬ ‫‪ -٢٢‬اَﻓﻀ ُ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ دذﮐﺮ ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ او ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ د ُدﻋﺎ اﻟﺤﻤﺪﷲ دی‪.‬‬
‫ﻤﺔ‬
‫م اﻟ ِﻘﯿ َ‬ ‫ﻨﺰﻟَﺔ ً ِ‬
‫ﻋﻨ َﺪﷲِ ﻳَﻮ َ‬ ‫ﺷ ِﻔﯿﻊٍ اَ َﻓ ُ‬
‫ﻀﻞ َﻣ ِ‬ ‫‪َ -٢٣‬ﻣﺎ ِﻣﻦ َ‬
‫ﻲ َوﻻ َﻣﻠَ ٌ‬
‫ﻚ َوﻻ َ ُ‬ ‫ن ﻻَﻧَ ِﺒ ﱡ‬
‫ﻏَ ِﯿﺮه ِﻣﻦ اﻟ ُﻘﺮآ ِ‬
‫دﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﺑﻪ دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﭘﻪ ﻧﺰد دﻗﺮآن ﭘﺎک ﻧﻪ ذﯾﺎت ﻮک ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﻮﻧﮑﯽ ﻧﻪ وی ﻧﻪ ﻧﺒﯽ ‪،‬ﻧﻪ ﻓﺮ ﺘﻪ او ﻧﻪ ﻧﻮر‪.‬‬
‫ﻋﻠﱠﺔ ٌ َﻓ ُﺎ َ‬
‫ﺣ ِﺮ ُﻗ َﮫﺎ‬ ‫ﺼﻠﱡﻮنَ ﻓِﻲ ُﺑ ُﯿﻮﺗِ ِﮫﻢ ﻟَ َ‬
‫ﯿﺴﺖ ﺑِ ِﮫﻢ ِ‬ ‫ﻢ آﺗِﻲ َﻗﻮﻣﺎً ﻳﱡ َ‬
‫ﺐ ُﺛ ﱠ‬ ‫ﺣ َﺰﻣﺎً ِ ّﻣﻦ َ‬
‫ﺣﻄ َ ٍ‬ ‫ﻤﺖ اَن ُ‬
‫آﻣ َﺮ ﻓِﺘﯿَﺘِﻲ َﻓ َ‬
‫ﺠﻤ ُﻌﻮاﻟِﻲ ُ‬ ‫ﻤ ُ‬ ‫‪ -٢۴‬ﻟَﻘَﺪ َ‬
‫ھ َ‬
‫ﯿﮫﻢ ‪.‬‬‫َﻋﻠَ ِ‬
‫ﻤﺎ زړه ﻏﻮاړی ﭼﻪ ﯾﻮ ﻮ ﻮاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ وواﯾﻢ ﭼﻪ ډﻳﺮ ﺑﻮ ﯽ راﺟﻤﻊ ﮐ ی راﯾﯽ وړی ﺑﯿﺎ زه ھﻐﯽ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ورﺷﻢ ﭼﻪ ﺑﯽ ﻏﺬره‬
‫ﮐﻮی دھﻐﻮی ﮐﻮروﻧﻪ وﺳﻮزوم‪.‬‬ ‫ﭘﻪ ﮐﻮروﻧﻮ ﮐﯽ ﻟﻤﻮﻧ‬
‫ّﻖ‬
‫ﻠﺒﻪ ُﻣ َﻌﻠ ٌ‬ ‫ﻞ َﻗ ُ‬ ‫ﺟ ٌ‬‫ﻋﺒَﺎ َد ِة ﷲِ َو َر ُ‬
‫ﺸﺂ َء ﻓِﻲ ِ‬ ‫اﻟﺸﺂبﱡ ﻧَ َ‬
‫ل َو ﱠ‬ ‫ظﻠﱡﻪ اَ ِﻻ َﻣ ُ‬
‫ﺎم اﻟ َﻌﺎ ِد ُ‬ ‫ﻞ اِﻻ ﱠ ِ‬ ‫م ﻻَ ِ‬
‫ظ ﱠ‬ ‫ظ ِﻠ ّﻪ ﻳَﻮ َ‬
‫ﷲ ﻓِﻲ ِ‬‫ﻢ ُ‬ ‫ﻈﻠ ﱡ ُﮫ ُ‬
‫ﺳﺒ َﻌﺔ ٌ ُﻳ ِ‬
‫‪َ -٢۵‬‬
‫ل اِﻧِ ّﻲ اَ َ‬
‫ﺧﺎفُ‬ ‫ل َﻓﻘَﺎ َ‬‫ﻤﺎ ٍ‬‫ﺟ َ‬‫ﺐ ﱠو َ‬ ‫ﺼ ٍ‬ ‫ﺘﻪ اَﻣ َﺮا ٌة ذ ُ‬
‫َات َﻣﻨ َ‬ ‫ﻞ َد َﻋ ُ‬
‫ﺟ ٌ‬ ‫ﻚ َو ﺗَ َﻔ ﱠﺮ َﻗﺎ َﻋﻠَﯿ ِ‬
‫ﻪ َو َر ُ‬ ‫ﻤ َﻌﺎ َﻋﻠﻲ ذ'ﻟِ َ‬‫ﺤﺂﺑﱠﺎ َﻓﻲ ﷲِ اِﺟ َﺘ َ‬ ‫ﺟﻼ َن ِ ﺗَ َ‬ ‫ﺟ ِﺪ َو َر ُ‬
‫ﺴﺎ ِ‬ ‫ﻤ َ‬
‫ﺑِﺎاﻟ َ‬
‫ﺖ َﻋﯿﻨﺎ ُه‪).‬ﺑﺨﺎري او‬ ‫ﺧﺎﻟِﯿًﺎ َﻓﻀَﺎ َ‬
‫ﺧ ُ‬ ‫ﻞ َذ َﻛ َﺮ َ‬
‫ﷲ َ‬ ‫ﺟ ُ‬
‫ﯿﻨﻪ َو َر ُ‬
‫ﻤ ُ‬‫ﻖ ﻳَ ِ‬
‫ﻤﺎﻟُﻪ َﻣﺎ ُﺗﻨ ِﻔ ُ‬
‫ﺷ َ‬ ‫ﺣﺘّﻲ' ﻻَﺗَﻌﻠَ ُ‬
‫ﻢ ِ‬ ‫ﺔ َﻓﺎَﺧ َﻔﺎ َ‬
‫ھﺎ َ‬ ‫ﺼ َﺪ َﻗ ٍ‬ ‫ﺼ ﱠﺪ َ‬
‫ق ﺑِ َ‬ ‫ﻞ ﺗَ َ‬
‫ﺟ ٌ‬
‫ﷲ َو َر ُ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ(‬
‫اووه ﮐﺴﺎن دی ﭼﻪ ھﻐﻮی ﺗﻪ ﺑﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ دﺧﭙﻞ )رﺣﻤﺖ( ﺳﯿﻮری ﮐﯽ ﭘﻪ داﺳﯽ ورځ ﺎی ورﮐ ی ﭘﻪ ﮐﻮﻣﻪ ورځ ﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﯿﻮری ﻧﻪ وی ‪ -١‬ﻋﺎدل ﭘﺎﭼﺎ ‪ -٢‬ھﻐﻪ ﻮان ﭼﻪ ﭘﻪ ﻮاﻧﯽ ﮐﯽ دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻋﺒﺎدت ﮐﻮی ‪-٣‬‬ ‫دھﻐﻪ ﺳﯿﻮری ﻧﻪ ﻏﯿﺮ ﺑﻞ ھﯿ‬
‫آدا ﮐ ی دﺑﻞ ﭘﻪ ﻓﮑﺮ‬ ‫ﭘﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﻮی ﮐﻠﻪ ﭼﻪ ﯾﻮ ﻟﻤﻮﻧ‬ ‫ھﻐﻪ ﻮک ﭼﻪ دھﻐﻪ زړه ﺟﻮﻣﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺗ ﻟﯽ وی )ﭘﻨ ﻪ وﺧﺘﻪ ﻟﻤﻮﻧ‬
‫ﮐﯽ ﻣﺤﺒﺖ وی ‪،‬ھﻢ ﭘﻪ دﻏﯽ دھﻐﻮی ﻳﻮ ﺎی ﮐﯿﺪل وی‬ ‫ﮐﯽ وی( ‪ -۴‬ھﻐﻪ دوه ﮐﺴﺎن ﭼﻪ دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ د رﺿﺎ ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻞ ﻣﻨ‬
‫ﻪ ﯾﯽ ﺧﭙﻞ طﺮف ﺗﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐ ی او ھﻐﻪ ورﺗﻪ‬ ‫ﺎﻳﺴﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ‬ ‫او ھﻢ ﭘﻪ دﻏﯽ د دوی ﺟﺪاﯾﯽ وی ‪ -۵‬ھﻐﻪ ﮐﺲ ﭼﻪ ﻳﻮه‬
‫وواﯾﯽ ﭼﻪ زه دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻧﻪ وﯾﺮﯾ م ‪ -۶‬ھﻐﻪ ﺳ ی ﭼﻪ ﭘﺪاﺳﯽ ﭘ ﻪ طﺮﻳﻘﻪ ﺻﺪﻗﻪ ورﮐ ی ﭼﻪ ﺑﻞ ﻻس ﺗﺮی ھﻢ ﺧﺒﺮ ﻧﺸﯽ‬
‫‪ -٧‬ھﻐﻪ ﮐﺲ ﭼﻪ دﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ذﮐﺮ ﭘﻪ ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﮐﯽ وﮐ ی او او ﮑﯽ ﯾﯽ وﺑﮫﯿ ی )ﯾﺎ ﭘﻪ ﭘ ﻪ ﮐﯽ د ﺧﭙﻠﻮ ﻨﺎوو ﭘﻪ ﯾﺎدوﻟﻮ دﷲ‬
‫وژاړی(‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻟﻪ وﻳﺮی وژاړی ﻳﺎ دﺷﻮق او ﻣﺤﺒﺖ ﻟﻪ وﺟﯽ دذﮐﺮ ﭘﺮ وﺧﺖ ﭘ‬
‫ﺤﺖ اَﻗ َﺪاِم اﻻ ُ ﱠﻣ َﮫﺎتِ )ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬
‫ﺠ ﱠﻨﺔ ُ ﺗَ َ‬
‫‪َ -٢۶‬ﻟ َ‬
‫ﺟﻨﺖ دﻣﯿﻨﺪو ﺗﺮ ﻗﺪﻣﻮ ﻻﻧﺪی دی‪.‬‬
‫ﻮک ﭼﻪ ﭘ ﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﺷﻮ ھﻐﻪ ﺧﻼص ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﺖ ﻧَﺠﺎ َ )ﺗﺮﻣﺬی(‬ ‫ﻤ َ‬ ‫ﺻ َ‬
‫ﻦ َ‬ ‫‪َ -٢٧‬ﻣ ٌ‬
‫ﻤﻦ ﻻ ﱠ َﻋﮫ َﺪ ﻟَﻪ ُ )ﺑﯿﮫﻘﻲ (‪.‬‬ ‫ﻤﻦ ﻵ ﱠ اَ َﻣﺎﻧَ َﺔ ﻟَﻪ ُ َوﻻ َ ِد َ‬
‫ﻳﻦ ﻟِ َ‬ ‫ﻤﺎنَ ﻟِ َ‬‫‪َ -٢٨‬ﻵ اِﻳ َ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻧﺸﺘﻪ ھﻐﻪ ﭼﺎ ﻟﺮه ﭼﻪ اﻣﺎﻧﺘﺪاره ﻧﻪ وی او دﻳﻨﺪاره ﻧﻪ وی ھﻐﻪ ﻮک ﭼﻪ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻪ وﻋﺪه وﻓﺎ ﻧﻪ ﮐﻮی )داﻳﻤﺎن او‬
‫دﻳﻨﺪاری ﻧﻪ ﻣﺮاد ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻤﺎن دی ‪.‬‬
‫ﺎن )ﺗﺮﻣﺬي(‪.‬‬
‫ﻞ ﱠو ﻻ َ َﻣ ﱠﻨ ٌ‬
‫ﺨﯿ ٌ‬
‫ﺐ ﱠو ﻻ َ ﺑَ ِ‬
‫ﺧ ٌ‬
‫ﺠ ﱠﻨﺔ َ ِ‬
‫ﻞ اﻟ َ‬
‫ﺪﺧ ُ‬
‫‪ -٢٩‬ﻻ َ ﻳَ ُ‬
‫ﻓﺮﻳﺒﮑﺎره ‪،‬ﺑﺨﯿﻞ او ھﻐﻪ ﻮک ﭼﻪ دﺧﭙﻞ اﺣﺴﺎن ﻣﻨﺖ ﭘﺮ ﺑﻞ ﭼﺎ اﭼﻮی ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻧﻪ ﺷﯽ ‪.‬‬
‫ﺧﺎنَ )ﺑﺨﺎري ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬
‫ﻦ َ‬
‫ﻤ َ‬ ‫َب اِذَا َو َﻋ َﺪ اَﺧﻠَ َ‬
‫ﻒ َواِذَا أ ُﺗ ِ‬ ‫ﺣ َﺪثَ َﻛﺬ َ‬ ‫ﻤ َﻨﺎﻓِﻖ ِ ﺛَ ٌ‬
‫ﻠﺚ اِذَا َ‬ ‫‪ -٣٠‬ا'ﻳَﺔ ُ اﻟ َ‬
‫دﻣﻨﺎﻓﻖ دری ﻋﻼﻣﯽ دی ﮐﻠﻪ ﭼﻪ ﺧﺒﺮی ﮐﻮی درواغ واﯾﯽ او ﻪ وﺧﺖ ﭼﻪ وﻋﺪه وﮐ ی وﻓﺎ ﻧﻪ ﮐﻮی او ﭘﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﮐﯽ ﺧﯿﺎﻧﺖ‬
‫ﮐﻮی ‪.‬‬
‫ﺿﻮ ِء )ﺑﺨﺎري وﻣﺴﻠﻢ (‪.‬‬ ‫ﯿﻦ ِﻣﻦ آﺛَﺎِر ُ‬
‫اﻟﻮ ُ‬ ‫ﺠﻠِ َ‬ ‫ﺔ ُﻏ ًﺮّا ﱠﻣ َ‬
‫ﺤ ﱠ‬ ‫ﻤ ِ‬
‫م اﻟ ِﻘﯿ َ‬ ‫‪ -٣١‬اِنﱠ ا ُ ﱠَﻣﺘِﻲ ُﻳ َ‬
‫ﺪﻋﻮنَ ﻳَﻮ َ‬
‫زﻣﺎ اﻣﺖ ﺑﻪ دﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﭘﻪ داﺳﯽ ﺣﺎل ﮐﯽ راﺑﻠﻞ ﮐﯿ ی ﭼﻪ د دوی د اوداﺳﻪ اﻧﺪاﻣﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻠﯿﺪوﻧﮑﯽ وی‪.‬‬
‫ﺿﻮ َء ‪.‬‬
‫ﻮااﻟﻮ ُ‬
‫ُ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠﻨﺎِر اَ ِ‬
‫ﺳﺒ ُﻐ‬ ‫ﻞ ﻟِ ّﻼ َ ﻋﻘَﺎبِ ِﻣ َ‬
‫‪َ -٣٢‬وﻳ ٌ‬
‫ﻮ ‪ ،‬ﻻﺳﻮﻧﻮ ﯾﺎ ﺑﻞ ﺎی ﮐﻮم ﺑﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺮﺧﻪ ﭼﻪ ﭘﻪ‬ ‫دداﺳﯽ ﺑﻨﺪو ﻟﭙﺎره ﭼﻪ ﭘﻪ اوداﺳﻪ ﮐﯽ وچ ﭘﺎﺗﯽ ﺷﯽ د َوﻳﻞ ﻋﺬاب دی )دﭘ‬
‫اوداﺳﻪ ﮐﯽ وﭼﻪ ﭘﺎﺗﯽ ﺷﯽ (‪.‬‬
‫‪ -٣٣‬اَﻟ ِﻌﺒَﺎ َدة ُ ﻓِﻲ اﻟ َﮫ ِﺮج َﻛ ِﮫﺠ َﺮ ٍة ِاﻟَ ﱠ‬
‫ﻲ )ﻣﺴﻠﻢ(‬
‫دآزﻣﺎﻳﺶ ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯽ دﷲ ﭘﺎک ﻋﺒﺎدت ﮐﻮل داﺳﯽ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻟﺮی ﻟﮑﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﺳﺮه ﯾﯽ ﯾﻮ ﺎی ھﺠﺮت ﮐ ی وی‪.‬‬
‫ﻨﻪ )ﻣﺴﻠﻢ(‬ ‫ﻊ َﻋ ُ‬ ‫ﺴﺮ ٍ اَوﻳَ َ‬
‫ﻀ َ‬ ‫ﺔ َﻓ ُ‬
‫ﻠﯿ َﻨ ِ ّﻔﺲ َﻋﻦ ُﻣﻌ ِ‬ ‫ب ﻳَﻮ ِم اﻟ ِﻘﯿَﺎ َﻣ ِ‬ ‫ﺳ ﱠﺮه اَن ُﻳ َﻨ ّ ِ‬
‫ﺠﯿﻪ ُ‬
‫ﷲ ِﻣﻦ ُﻛ َﺮ َ‬ ‫‪َ -٣۴‬ﻣﻦ َ‬
‫ﮐﻮم ﺳ ی ﭼﻪ ﻏﻮاړی دﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﷲ ﭘﺎک دی ﻟﻪ ﺳﺨﺘﻮ ﻧﻪ وﺳﺎﺗﯽ ﻧﻮ ھﻐﻪ ﺗﻪ ﭘﮑﺎر دی ﭼﻪ ‪،‬ھﻐﻪ ﺗﻨګ ﻻﺳﻪ ﻗﺮﺿﺪار‬
‫ﺗﻪ ﻣﮫﻠﺖ ورﮐ ی ﻳﺎ ﯾﯽ ﻗﺮض ﺑﺎﻟﮑﻞ ﻣﻌﺎف ﮐ ی‪.‬‬
‫ﺠ ﱠﻨﺔ َ )ﺗﺮﻣﺬي(‬
‫ﺣﺘّﻲ ﻳَﻜُﻮنَ ُﻣﺘ َﮫﺎ ُه اﻟ َ‬
‫ﺧﯿﺮ ٍ َ‬
‫ﻣﻦ ِﻣﻦ َ‬ ‫‪ -٣۵‬ﻟَﻦ ﻳَﺸﺒَ َ‬
‫ﻊ ُﻣ ِﺆ ٌ‬
‫دﻣﺆﻣﻦ ﺧﯿ ﻪ دﻧﯿﮑﻮ ﻧﻪ ﺗﺮ ھﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﻧﻪ ډﮐﯿ ی ﺗﺮ ﻮ ھﻐﻪ ﺟﻨﺖ وﻧﻪ رﺳﻮی‪.‬‬
‫اﻟﺴﻤﺂ ِء َواﻻ َرض ِ)ﺑﺨﺎري(‪.‬‬
‫ﱠ‬ ‫ﯿﻦ‬ ‫ﺟ َﺘﯿﻦ ِ َﻛ َ‬
‫ﻤﺎ ﺑَ َ‬ ‫ﺳﺒِﺴﻞ ِ ﷲِ َﻣﺎﺑَ َ‬
‫ﯿﻦ اﻟ ﱠﺪ َر َ‬ ‫ﻳﻦ ﻓِﻲ َ‬
‫ھ ِﺪ َ‬
‫ﺠﺎ ِ‬
‫ﻠﻤ َ‬
‫ﷲ ﻟِ ُ‬ ‫ﺔ اَ َﻋ ﱠﺪ َ‬
‫ھﺎ ُ‬ ‫ﺟ ٍ‬ ‫ﺠ ﱠَﻨ ِ‬
‫ﺔ ِﻣﺎ َء َة َد َر َ‬ ‫‪ِ -٣۶‬ان ﻓِﻲ اﻟ َ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ د ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ ﷲ ﻣﺠﺎھﺪﻳﻨﻮ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯽ ﺳﻞ درﺟﯽ )ﻣﻨﺎزل( ﺗﯿﺎر ﮐ ی دی ددوه درﺟﻮ ﻣﻨ ﮐﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫د ﻤﮑﯽ او آﺳﻤﺎن د ﻓﺎﺻﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ده ‪.‬‬
‫ﺳ ِﺒﯿﻞ ﷲِ‬
‫س ﻓِﻲ َ‬
‫ﺤﺮ ُ‬ ‫ﺔ ﷲِ َو َﻋ ُ‬
‫ﯿﻦ ﺑَﺎﺗَﺖ ﺗَ ُ‬ ‫ﺧﺸﯿَ ِ‬ ‫ﯿﻦ ﺑَ َ‬
‫ﻜﺖ ِﻣﻦ َ‬ ‫ﺎر َﻋ ُ‬
‫ﻤﺎ اﻟ ﱠﻨ ُ‬
‫ﺴ ُﮫ َ‬ ‫‪َ -٣٧‬ﻋﯿ َﻨ ِﺎن ﻻ َ ﺗَ َ‬
‫ﻤ ﱡ‬
‫)ﺗﺮﻣﺬي(‪.‬‬
‫دوه ډوﻟﻪ ﺳﺘﺮ ﯽ دی ﭼﻪ ھﻐﻪ ﺑﻪ د دوزخ اورھﻢ َﻣﺲ ﻧﻪ ﮐ ی ﯾﻮ ﺧﻮ ھﻐﻪ ﭼﻪ دﷲ ﭘﺎک ﻟﻪ وﻳﺮی ژاړی او دوھﻢ ھﻐﻪ‬
‫ﺳﺘﺮ ﯽ ﭼﻪ دﷲ ﭘﻪ ﻻره ﮐﯽ دﺣﻔﺎظﺖ ﭘﻪ ﺧﺎطﺮ ﺑﯿﺪاره اوﺳﯿ ی‪.‬‬
‫ﻤﺜﻞ ٍ )ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬ ‫ﻚ َوﻟَ َ‬
‫ﻚ ﺑِ ِ‬ ‫ﻤﻠَ ُ‬
‫ل اﻟ َ‬ ‫ﺧﯿﻪ ﺑِﻈَﮫﺮ ٍ اﻟﻐَﯿ ِ‬
‫ﺐ اِﻻ ﱠ َﻗﺎ َ‬ ‫ﺪﻋﻮا ِﻻ َ ِ‬
‫‪َ -٣٨‬ﻣﺎ ِﻣﻦ َﻋﺒ ٍﺪ ُﻣﺴ ِﻠﻢ ٍ ﻳَ ُ‬
‫ﮐﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻪ دﺑﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻟﭙﺎره ﭘﺴﯽ ﺷﺎ )ﻏﺎﻳﺐ ( دﻋﺎ ﮐﻮی دھﻐﻪ ﭘﻪ دﻋﺎ ﻓﺮ ﺘﯽ واﯾﯽ دا دﻋﺎ د ﺳﺘﺎ دﭘﺎره ھﻢ‬
‫دھﻐﻪ ﭘﻪ ﺷﺎن ﻗﺒﻮﻟﻪ وی‪.‬‬
‫ﺟﻊ )ﺗﺮﻣﺬي(‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻳَﺮ ِ‬ ‫ﻠﻢ َﻓ ُﮫ َﻮ ﻓِﻲ َ‬
‫ﺳ ِﺒﯿﻞ ﷲِ َ‬ ‫ج ﻓِﻲ طَﻠَ َ‬
‫ﺐ اﻟ ِﻌ ِ‬ ‫ﺧ َﺮ َ‬
‫‪َ -٣٩‬ﻣﻦ َ‬
‫دﻋﻠﻢ دطﻠﺐ ﻟﭙﺎره وﺗﻮﻧﮑﯽ ﺗﺮ ﻮ ﭼﻪ ﺑﯿﺮﺗﻪ ﻧﻪ وی راﻏﻠﯽ ھﻐﻪ ﺑﻪ ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ ﷲ )دﺧﺪای ج دﻻری ﻣﺴﺎﻓﺮ( ﺷﻤﺎرﻟﯽ‬
‫ﺷﯽ‪.‬‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ (‬
‫ٌ‬ ‫ﻤﻦ ﻟَ ُﻪ اﻟ َ‬
‫ﺠ ﱠﻨ َﺔ‬ ‫ﻪ اَﺿ َ‬
‫ﯿﻦ ِرﺟﻠَﯿ ِ‬ ‫ﯿﻦ ﻟَﺤﯿَﯿ ِ‬
‫ﻪ َو َﻣﺎ ﺑَ َ‬ ‫ﻤﻦ ﻟِﻲ َﻣﺎﺑَ َ‬
‫‪َ -۴٠‬ﻣﻦ ﻳَﻀ َ‬
‫ﮐﻮم ﺳ ی ﭼﻪ ﻣﺎﺗﻪ د ﺧﭙﻠﯽ ژﺑﯽ او ﺷﺮﻣ ﺎه د )ﺣﻔﺎظﺖ ( ﺿﻤﺎﻧﺖ راﮐ ی زه ھﻐﻪ دﭘﺎره دﺟﻨﺖ ﺿﻤﺎﻧﺖ ورﮐﻮم ‪.‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۵۵‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ‬

‫ﯿ ﻧﻪ‪ :‬ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ‬

‫)ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر ﻟﭕﻮال)‬

‫ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ )ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر ﻟﭕﻮال(‬

‫ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ د ﺗﺼﻮﯾﺮﻧﻮ ﭘﻪ اړه زﻣﺎ د ﻟﯿﮑﻨﻮ ﭘﻪ ﻟ ۍ ﮐﯥ ‪،‬ﻣﺎ ﭘﺮ ذھﻨﻲ او ﻋﯿﻨﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﺑﺤﺚ ﮐ ی و‪.‬ﻣﻮږ ﻟﻪ دې دوه ډوﻟﻪ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ ﭘﯿﺎوړې ﺷﺎﻋﺮې‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﯾﻮ ﺑﻞ ډول ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ھﻢ ﻟﺮو ‪،‬ﭼﯥ ھﻐﻪ ﺗﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ واﯾﻮ ‪.‬ﯾﻮ ﻣﮫﺎل د ﭘ‬
‫ﭘﺮوﯾﻦ ﻓﯿﺾ زاده ﻣﻼل د ﻧﻮﯾﻮ ﺷﻌﺮوﻧﻮد اورﯾﺪو ﭘﺮ ﻣﮫﺎل ﭘﻪ ھﻐﻮ ﮐﯥ ﻮ ﺣﺴﻲ واﺿﺤﻮ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮم ‪.‬ﻣﺎ ﻟﻪ ﭘﺨﻮا‬
‫ﺨﻪ ﻏﻮ ﺘﻞ ﭘﺮ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮﻧﻮ ﻪ وﮐﺎږم ‪،‬د ﭘﺮوﯾﻦ ﺟﺎﻧﯥ ﻧﻮي ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﻧ ﻮروﻧﻪ ﻣﯥ ﺧﻮښ ﺷﻮل او ﻓﯽ اﻟﻤﺠﻠﺲ ﻣﯥ‬
‫ورﺗﻪ ووﯾﻞ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺗﺎزه ﺷﻌﺮوﻧﻪ راوﺳﭙﺎري ﭼﯥ ﺑﯿﻠ ﯥ ﺗﺮې واﺧﻠﻢ ‪،‬زﻣﻮږ درﻧﯥ ﺷﺎﻋﺮې ﭘﻪ ﭘﻮره ﻋﻼﻗﻤﻨﺪۍ ھﻤﺎﻏﻪ‬
‫ﺷﻌﺮوﻧﻪ راﮐ ل ﭼﯥ اوس ددې ﻟﯿﮑﻨﯥ د ﮐﺮ ﻮ ﺑﺮﮐﺖ ﺷﻮل ‪.‬‬

‫ﺣﺴﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪:‬ھﻐﻪ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺷﻌﺮ)ﯾﺎ ﭘﻪ ھﻨﺮي ﻧﺜﺮ(ﮐﯥ د ﮐﻠﻤﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺠﺎدوي ﭼﯥ ﻣﻮږ ﯾﯥ ﭘﺮ‬
‫ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻮاﺳﻮ او ﻋﻮاطﻔﻮ درﮐﻮﻻی ﺷﻮ ‪.‬ﻣﻮږ ﭘﻪ ﻋﺎدي ﺧﺒﺮو ﮐﯥ واﯾﻮ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﯥ د ھﻐﻪ ﻏ واورﯾﺪ ﻧﻮ ﻏﻮﻧﯽ ﻣﯥ زﯾ ﺷﻮ ‪،‬د‬
‫ﯿ ي او ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﯥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮي ‪،‬ﮐﻪ د‬ ‫اﺿﻄﺮاب ‪،‬وﯾﺮې ‪،‬ﯾﺎ ﺧﻮﻧﺪ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﭘﯿ‬ ‫ﻏﻮﻧﯽ زﯾ ﯾﺪل د ﺧﻮﺷﺎﻟ‬
‫‪،‬اﺿﻄﺮاب ‪،‬وﯾﺮي ‪،‬ﺧﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﻞ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﻮﯾﺮ د ﮐﻠﻤﺎﺗﻮ ﭘﻪ وﺳﯿﻠﻪ داﺳﻲ دﻗﯿﻖ ﺑﯿﺎن ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﻮږ د ﻏﻮﻧﻲ زﯾ ﯾﺪل‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻟ‬
‫ﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻟﺮو‪.‬ﭘﻪ اروا ﭘﻮھﻨﻪ ﮐﯥ ﯾﻮ ﺑﺤﺚ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ اروا ﯾﻲ اﻧ ﯿﺰې ﯾﯥ ﺑﻮﻟﻲ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮐ و ‪،‬ﭘﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﯥ ﻣﻮږ ﯾﻮ‬
‫‪،‬ﭘﻪ ﺳﺎده ژﺑﻪ دا د رواﻧﻲ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻮ د اﯾﺠﺎد د ﭘﺮوﺳﻮ ﭘﯿﮋﻧﺪل دي ‪.‬ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮروﻧﻮ درک او ﭘﯿﮋﻧﺪل‬
‫وﺑﻲ ﺗﺮ ﻨګ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د اوﺑﻮ ﯾﺨﻪ ﭙﻪ راﻏﻠﻪ زه ورﯾ دﯾﺪم‬ ‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﭘﻪ ھﻤﺪﻏﻮ رواﻧﻲ اﻧ ﯿﺰو ﭘﻮرې ﺗ ﻟﻲ دي ‪.‬ﻣﻮږ واﯾﻮ د‬
‫وﺑﻲ د ﯾﺨﻲ ﭙﯥ‬ ‫‪.‬ﻣﻮږ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ دﻏﻪ ﮐﺮ ﻪ ﻟﻮﻟﻮــ ﮐﻪ ډﯾﺮه ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ وي ــﺒﺎﯾﺪ ﻟﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺮه ﯾﯥ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﭘﻮﺳﺖ د‬
‫راﺗﻠﻞ ﺣﺲ ﮐ و ﮐﻪ داﺳﯥ وﺷﻮل ﻧﻮ ﻣﻮږ ﯾﻮ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﯾﺠﺎد ﮐ ی دی ‪.‬د ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ د ﭘﯿﮋﻧﺪﻟﻮ ﭘﺮ ﺗﯿﻮري ﺑﻪ‬
‫وروﺳﺘﻪ وﻏ ﯾ و ﺧﻮ اوس د ﭘﺮوﯾﻦ ﻓﯿﺾ زاده ﭘﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﮐﯥ ﺑﯿﻠ ﻮﺗﻪ را ﺮ ﻢ ‪.‬‬
‫زه ﭼﯥ ﺳﮫﺎر زﻣﻮږ د ﮐﻠﻲ د ﻣﻼ‬
‫ﻪ ﺷﻢ‬ ‫ﭘﻪ ﺧﻮاږه ﺑﺎﻧګ وﯾ‬
‫وی ﺗﻮﺑﻪ ﺧﺪاﯾﻪ‬
‫زړه ﻧﺎ ﺎﭘﻪ راﺗﻪ وﺗﺨﻨﯿ ي‬
‫ﮑﻠﯥ ورځ ﭼﻮﻏﮑﯥ ﭘﻪ ﭼﻮڼ ﭼﻮڼ‬ ‫د دوﺑﻲ‬
‫ﭘﯿﻞ ﮐ ي‬
‫ﯿ دم‬ ‫ﯥ د ﯾﺦ ﮐﺎرﯾﺰ ﭘﻪ ﺳ و ﺷ ﻮ ﮐ‬ ‫ﭼﯥ ﯾﺒﻠﯥ ﭘ‬
‫ﯾﮑﯥ وﮐ ي‬ ‫ﺑﺪن ﻣﯥ ﺳﺮﺗﺮﻧﻮ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﯥ‬ ‫داﺳﯥ ﺧﻮږې داﺳﯥ ﭘﺴﺘﯥ‬
‫ﻟﮑﻪ زﻣﻮږ د ﺧﺎن د ھﺴﮑﯥ ﮐﻼ‬
‫ﭘﻪ ﺳﺮوي ﻧﺎﺳﺘﯥ دوې ) ﻮ ﻮ(ﮐﻮﺗﺮې‬
‫د اوﺑﻮ ﺷ ق ﻣﯥ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻻرې ﻻرې‬
‫زﻣﺎ د ﻟﭙﻮ ﮐﺮ ﯥ وﻟﻮﻟﻲ‬
‫ﻮ ﭘﻪ ﺗﻠﻮ ﮐﯥ ﻣﯥ روح د ﻟﻄﺎﻓﺖ ﭘﺎ ﻮي‬ ‫دﭘ‬
‫ﺑﯿﺎ د ﮐﻮ ﻲ د ﭼﺖ د ﺗﯿﺮد ﻣﻼﻧﻪ‬
‫درا ﻮړﻧﺪ ﻟﻮر ﻻﺳﺘﯽ وﻧﯿﺴﻤﻪ‬
‫زه ﯾﻢ ﻟﻮ ﺮه ﻧﺠﻠ‬
‫ﺑﯿﺎ و ﭘ ﻮ ﺗﻪ ﻤﻪ‬
‫ﻣﺦ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﻪ ﻟﻮ ﮐﻮﻣﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻧﯿﻢ ﮐ‬
‫ﭘﺮون ﺗﺮ ﺗﯿﺮ ﻣﺎ ﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﻪ ر ﺎﺋﯿﻮ ﻛﯥ ﻣﺎ‬ ‫آن د ﺳﭙﻮږﻣ‬
‫ﻟﻮ د ﻏﻨﻤﻮ وﮐ‬
‫ﭘﺮې ﺳﻮو وږوﯾﯥ ﺧﻮږ وږم ﻻره‬
‫زړه ﯾﯥ راوﺗﻮ ﺳﺎوه‬
‫دﻟﻮر ﭘﻪ ﭘ ق ﮐﯥ ﺑﻪ ﻣﯥ ﺳﯿﻮری د ﺟﺎﻧﺎن ﻟﯿﺪه‬
‫ﺷﯿﺒﯥ وې د ﭼﻨﺎر ﭘﻪ اوږو‬ ‫‪،‬ﺳﭙﻮږﻣ‬ ‫ﻟﮑﻪ ﺳﭙﻮږﻣ‬
‫ﻟﮑﻪ د ﻋﺎد ﺟﻨﺖ‬
‫ﻟﮑﻪ ﻧ ﮫﺖ د ﺷﻨﻮ ﭼﻨ وﻧﻮ او د ﺗﻮر ﻟﻮﻧګ‬
‫ﻟﮑﻪ وﺷﻮرد ﺳﭙﯿﻦ ﭘﺎوﻟﻮ‬
‫ﻟﮑﻪ و ﺧﯿﺎل د ﺷﮫﻨﺸﺎه‬
‫ﻟﮑﻪ ﻗﺒﻮﻟﻪ ﻧﮑﺎح‬
‫زﻣﺎ ﺗﺮﺑﻮر ‪،‬زﻣﺎ ﺟﺎﻧﺎن‬
‫زﻣﺎ وﺳﺮﺗﻪ وﻻړ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮ)ﻧﺎﭼﺎپ(‬ ‫ﻟﻮ ﺮه ﻧﺠﻠ‬
‫ﮑﻠﻲ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﻟﺮو ﭼﯥ‬ ‫ﮑﻠﻲ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ د ﻮ ﻋﯿﻨﻲ او ذھﻨﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﺗﺮ ﻨګ ﯾﻮ ﻮ واﺿﺢ او‬ ‫ﻣﻮږ ﭘﻪ دﻏﻪ‬
‫داﺳﻲ ﯾﯥ ﺷﺮﺣﻪ ﮐﻮﻻی ﺷﻮ ‪:‬‬
‫ﮑﻠﯥ ورځ ﭼﻮﻏﮑﯥ ﭘﻪ ﭼﻮڼ ﭼﻮڼ‬ ‫د دوﺑﻲ‬
‫ﭘﯿﻞ ﮐ ي‬
‫ﯿ دم‬ ‫ﯽ د ﯾﺦ ﮐﺎرﯾﺰ ﭘﻪ ﺳ و ﺷ ﻮ ﮐ‬ ‫ﭼﯥ ﯾﺒﻠﯥ ﭘ‬
‫ﯾﮑﯥ وﮐ ې ‪. . . . .‬‬ ‫ﺑﺪن ﻣﯥ ﺳﺮﺗﺮ ﻧﻮﮐﻪ‬
‫ﯥ ﺮ ﯿﺪل ﻪ ډول ﺧﻮﻧﺪ‬ ‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﯽ دا اﺣﺴﺎﺳﻮي ﭼﯥ داوړي ﭘﻪ ﯾﻮه ورځ د ﺳﻮړ ﮐﺎرﭔﺰ ﭘﺮﻟﻤﺪو ﺷ ﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻟﻮ ﯥ ﭘ‬
‫ﻟﺮي ‪،‬و ﻮری زﻣﻮږ ﺷﺎﻋﺮه ﭘﻪ ﻮﻣﺮه ﻧﻮ ﺖ ﺳﺮه دﻏﻪ ﺣﺲ ﻣﻮږ ﺗﻪ را اﻧﺘﻘﺎﻟﻮي ‪،‬ﮐﻠﻤﺎت ددﻏﻪ اﻧﺘﻘﺎل وﺳﺎﯾﻞ دي دﻏﻪ‬
‫ﮑﻠﯽ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻋﯿﻨﻲ زﻣﯿﻨﻪ ﻟﺮي ﻣ ﺮ ﻣﻮږ ﯾﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻞ ﺣﻮاس د ﺷﺎﻋﺮې )ﯾﺎراوي(ﻟﻪ ﺣﻮاﺳﻮ ﺳﺮه‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﮐﻮو او ﻟﻪ ﺷﻌﺮه ﮐﯿﻒ اﺧﻠﻮ د ﺷﻌﺮ ﺑﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ و ﻮرئ ‪:‬‬
‫د اوﺑﻮ ﺷ ق ﻣﯥ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻻرې ﻻرې‬
‫زﻣﺎ د ﻟﭙﻮ ﮐﺮ ﯥ وﻟﻮﻟﻲ‬
‫ﻮ ﭘﻪ ﺗﻠﻮ ﮐﯥ ﻣﯥ روح د ﻟﻄﺎﻓﺖ ﭘﺎ ﻮي‬ ‫دﭘ‬
‫دا د ﺷﺎﻋﺮې ﺗﺠﺮﺑﻪ ده ﭼﯥ د اوړي ﭘﻪ ورځ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﯾﺦ ﮐﺎرﯾﺰ اوﺑﻪ ﻣﺦ ﺗﻪ اﭼﻮي ھﺮ ﺎ ﮑﯥ ﯾﯥ ﭘﺮ ﻣﺦ رارﻏ ي او ﭘﻪ ﻟﭙﻪ‬
‫ﻮ ﺗﻤﺎس او د ﺳﺘ ي روح ﻟﻄﯿﻒ ﻟﺬت دا‬ ‫ﮐﯥ د ﯾﺨﻮ اوﺑﻮ ﺳﺎﺗﻞ ﻨ ﻪ ﺣﺲ ﺗﻮﻟﯿﺪوي ‪،‬ﭘﺮ ﺷ ﻠﻨﻪ ﺳ ه ﻤﮑﻪ د ﺑﺮﺑﻨ ه ﭘ‬
‫ﻮل ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮروﻧﻮ ﺷﮫﮑﺎر ﺑﯿﻠ ﯥ دي ﭼﯥ ﻣﻮږ ﯾﯥ وﯾﻨﻮ ‪.‬‬
‫دا اړﯾﻨﻪ ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﻮل ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ دې ﻣﻮږ )ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﯾﺎ اورﯾﺪوﻧﮑﻲ(ﭼﯥ د ﺷﻌﺮ ﻣﺼﺮﻓﻮوﻧﮑﻲ ﯾﻮ ‪،‬ھﻢ‬
‫ھﻤﺎﻏﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﮐﯥ وﻟﺮو ‪،‬ﺧﻮ د ﺷﻌﺮ دﻧﻨﻪ ھﻐﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭼﯥ د‬ ‫ﻣ‬ ‫د ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻪ ﯿﺮ اﺣﺴﺎس ﮐ و ﯾﺎ دې ﮐ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﮐ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺷﺎﻋﺮ ﯾﺎ ﺷﺨﺺ راوي ﺣﺴﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻤﺜﯿﻠﻮي او ﺗﻌﺮﯾﻔﻮي ھﻤﺪا ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮر ھﺪف او ﻏﺎﯾﻪ ده ‪.‬‬
‫د ھﻤﺪې ﺷﻌﺮ ﯾﻮه ﺑﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻮرو ‪:‬‬
‫ﭘﺮون ﺗﺮ ﺗﭕﺮ ﻣﺎ ﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﻪ ر ﺎﺋﯿﻮ ﮐﯥ ﻣﺎ‬ ‫آن د ﺳﭙﻮږﻣ‬
‫ﻟﻮ د ﻏﻨﻤﻮ وﮐ‬
‫ﭘﺮې ﺳﻮو وږوﯾﯥ ﺧﻮږ وږم ﻻره‬
‫زړه ﯾﯥ راوﺗﻮ ﺳﺎوه‬
‫ﻣﺎ ﺎم ﻣﮫﺎل ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻟﻮ ﺷﻮﯾﻮ ﻏﻨﻤﻮ د ﭘﺮې ﺷﻮﯾﻮ ډﻧ روﻧﻮ وږم د راوي زړه ﺗﻮﺳﻮي دا ﯾﻮ ﺧﺎص ﺣﺎﻟﺖ دی ‪،‬ﻣﻮږ ﯾﯥ ﻧﻪ ﭘﻪ‬
‫ذھﻨﻲ ﻮاک ﺗﺼﻮر ﮐﻮﻻی ﺷﻮ اوﻧﻪ ھﻢ د ﻋﯿﻨﻲ ﺗﻮﮐﯿﻮ د ﯾﻮې ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ ﭘﻪ ﺣﯿﺚ د ھﻐﻮ ﺗﺼﻮر ﻣﻤﮑﻦ دی ﯾﻮازې ھﻤﺪﻏﻪ وږم‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﺣﺴﺎس ﮐ و او ﯾﺎ د راوی )ﺷﺎﻋﺮ(اﺣﺴﺎس ﺑﺎﯾﺪ درک ﮐ و ‪.‬‬
‫ﮑﻠﯽ ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﯾﻮه ﻋﺠﯿﺐ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﺎی ﺗﻪ رﺳﯿ ي ‪:‬‬ ‫دﻏﻪ‬
‫‪ .....‬زﻣﺎ ﺗﺮﺑﻮر ‪،‬زﻣﺎ ﺟﺎﻧﺎن‬
‫زﻣﺎ وﺳﺮﺗﻪ وﻻړ‬
‫دﯾﻮې ﻟﻮ ﺮې ﯾﯿﻐﻠﯥ ﻣﺤﺒﻮب ‪،‬د ﻏﻨﻢ ﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﮫﺎل ﺗﯿﺮ ﻣﺎ ﺎم د ھﻐﯥ ﺷﺎﺗﻪ وﻻړ دی ‪،‬او ﯾﺎ ﯾﯥ دا وﺟﻮد اﺣﺴﺎﺳﻮي ‪،‬ﮐﯿﺪای‬
‫ﺷﻲ دا ﯾﻮ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ )ﻧﻪ ﻟﯿﺪل ﮐﯿﺪوﻧﮑﯽ(اﺣﺴﺎس وي ﯾﻌﻨﯥ د ﻣﺤﺒﻮب ﯾﺎ د ھﻠﺘﻪ وي ‪،‬ﯾﺎ ﻟﻮ ﺮه ﭘﯿﻐﻠﻪ د ﺧﭙﻞ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺎوده‬
‫ﭘﺮ ﭘﻮ ﮑﻲ اﺣﺴﺎﺳﻮي ‪،‬دﻏﻪ ﻣﺮﺋﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ اﺣﺴﺎس ډﯾﺮ ﺟﺎﻟﺐ دی او داد ﺷﻌﺮ ﻗﻮت دی ﭼﯥ ﻣﻮږ ﺗﻪ‬ ‫ﻧﻔﺴﻮﻧﻪ د ﺧﭙﻞ‬
‫ﯾﯥ راﻟﯿ دوی ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ ﯾﻮﺑﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪر ﮐﯥ ﯾﻮه ﺳ ه ﺷﭙﻪ د ﺑﯿ ۍ ﭘﺮ ﻋﺮﺷﻪ ﺗﻤﺜﯿﻠﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻌﺸﻮﻗﯥ ﺳﺮه‬ ‫دﭘ‬
‫وﻻړ دی د ﻣﺤﺒﻮﺑﯥ ﭘﻪ ﯿﺮه ﮐﯥ ﺣﯿﺮاﻧﺘﯿﺎ ‪،‬وﯾﺮه او ﺧﻮﺷﺎﻟﯽ ﺳﺮه ﺟﻤﻊ ﺷﻮي دﻏﻪ ﺣﻮاس ﮐﻠﻪ ﭼﯥ راژﺑﺎړل ﮐﯿ ي د ﺣﺴﻲ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﯾﻮه ﻧﻮې ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ د ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﯥ ﺗﺮ ﻣﺦ ږدي ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﮐﻼﺳﯿﮑﻪ ﺷﺎﻋﺮۍ ﮐﯥ ھﻢ ﻣﻮږ د ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﺑﯿﻠ ﯥ ﻣﻮﻧﺪﻻی ﺷﻮ ‪،‬ﺣﺴﻲ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﭼﯥ د ﺗﺸﺒﯿﻪ ﯾﻮ ډول ده ﭘﺨﭙﻠﻪ‬
‫ﻪ وﺳﯿﻠﻪ ده ‪،‬ﺧﻮﺷﺎل ﺑﺎﺑﺎ واﯾﻲ ‪:‬‬ ‫د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮر ﺟﻮړوﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﯾﻮه‬
‫ﺗﻮر اورﺑﻞ ﺑﻪ ﯾﯥ و ﭼﺎوﺗﻪ ﻏﻮړﯾ ي‬
‫ﭘﻪ وﺻﺎل ﺑﻪ ﯾﯥ د ﭼﺎ ﺮ ﺳ ﯾ ي‬
‫د ﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺑﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﯾﯥ ﺑﺲ ﻧﻪ ﮐ م‬
‫ﭘﻪ ﺧﻮږو ﻧﺒﺎﺗﻮ ﮐﻠﻪ ﻮک ﻣ ﯾ ي‬
‫د ﻣﺤﺒﻮﺑﯥ ﭘﻪ وﺻﺎل د ﺮ ﺳ ﯾﺪل ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮر دی ھﻤﺪا راز ﻟﻪ ﺧﻮږو ﻧﺒﺎﺗﻮ ﺳﺮه د ﯾﺎر د ﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺗﺸﺒﯿﻪ د درک ﻟﭙﺎره د‬
‫ﺣﻮاﺳﻮ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﮐﺎر ده او دا د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮر ﺟﻮړوﻧﯥ ﺗﻮﮐﻲ دي ‪.‬ﭘﻪ ﮐﻼﺳﯿﮑﻪ ﺷﺎﻋﺮۍ ﮐﯥ داﺳﯥ ﺧﻮږې ﺑﯿﻠ ﯥ ډﯾﺮې‬
‫دي ‪.‬‬
‫ﻣ ﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮه ﺷﺎﻋﺮۍ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺗﻔﻨﻨﻪ زﯾﺎت ﭘﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮي اﺻﺎﻟﺖ ﺗﮑﯿﻪ ﻟﺮي د ډول ډول ﺗﺼﻮﯾﺮي ﺑﺮﺧﻮ ﺑﺸﭙ ول ﻣﻮږ ﻟﻪ ﺷﻌﺮ ﺨﻪ‬
‫ﯥ ﺑﯿﻠ ﯥ ﭘﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮو ﻏﺰﻟﻮﻧﻮ ﮐﯥ ھﻢ ﻣﻮﻧﺪﻻی ﺷﻮ ‪،‬د ﭘﯿﺎوړي ﻏﺰل‬ ‫ﺧﻮﻧﺪ اﺧﺴﯿﺘﻮ ﺗﻪ ورﻧ دې ﮐﻮي ‪.‬د ﺣﺴﻲ اﻧ ﻮروﻧﻮ‬
‫ﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﯾﻖ ﭘﺴﺮﻟﻲ دﻏﻪ ﺑﯿﺖ و ﻮرئ ‪:‬‬ ‫ﺳﺮا‬
‫ژﻣﻲ ﮐﯥ ﻧﺮی ﺳﯿﻮری ھﻢ ﭘﻪ ﺳ ي ﭘﯿ ﯽ ﺷﻲ‬
‫ﺳﻮړ زړه ﺑﻪ دﺑﻞ ﺣﮑﻢ ﺮﻧ ﻪ او ﻠﻪ وړي‬
‫د ژﻣﻲ ﭘﻪ ﭘﯿﺘﺎوي ﮐﯥ د ﺳﯿﻮري ﭘﯿ ﯽ ﮐﯿﺪل ‪،‬ﯾﺎ ﻟﻪ ﺳﯿﻮري ﺨﻪ د ﭘﯿ ﻲ اﺣﺴﺎس ﮐﻮل ﯾﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ دی ﭼﯥ ﻣﻮږ‬
‫ﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ‬ ‫ﯾﯥ د ﺣﻮاﺳﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺗﺼﻮر ﮐﻮﻻی ﺷﻮ‪،‬ﻣﻮږ ﻮرو ﭼﯥ د ﻏﺰل ﭘﻪ ﯿﺮ ﭘﻪ ﺗﻨګ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﯥ ھﻢ‬
‫ﺎﯾﯿﺪای ﺷﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮو ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﮐﯥ اروا ﺎد اﺳﺤﻖ ﻧﻨ ﯿﺎل ‪،‬ﻋﺎرف ﺧﺰان ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻻھﻮ او دروﯾﺶ دراﻧﯽ ھﻐﻪ ﺷﺎﻋﺮان دي ﭼﯥ ډﯾﺮ‬
‫ﮑﻠﻲ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﯾﯥ اﯾﺠﺎد ﮐ ي ــ اﻟﺒﺘﻪ دا ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﯾﻮازې د ﺑﯿﻠ ﻮ ﭘﻪ ﯿﺮ ﯾﺎدوو ﻨﯽ زﻣﻮږ ﻮان ﮐﻮل اﮐﺜﺮ د‬
‫داﺳﯥ ﺑﯿﻠ ﻮ ﺧﺎوﻧﺪان دي ـــ د دروﯾﺶ دراﻧﻲ دﻏﻪ ﻣﻤﺘﺎزه ﺑﯿﻠ ﻪ و ﻮرئ ‪:‬‬
‫زړه ﻣﯥ درد ﮐﻮي ﻟﻪ زړه ورﭘﺴﯥ ژاړم‬
‫د ﻤﻨﺎن ﭼﯥ ﻣﯥ وې ﻣ ه ورﭘﺴﯥ ژاړم‬
‫د زړه دردﮐﻮل او د زړه ﻟﻪ ﮐﻮﻣﯥ ژړل ﻣﻮږ ﺗﻪ ﯾﻮ ﻪ ﻣﺠﺴﻤﻮي ﺧﻮ دﻏﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻨ ﻪ اﺣﺴﺎﺳﻮﻻی ﺷﻮ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ددﻏﻪ ﮐﺎر دﻟﯿﻞ واﯾﻲ ﯾﻌﻨﯥ د د ﻤﻦ ﻣﺮګ ﯾﯥ ھﻢ ﻮروي د ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﻣﺼﺮﻓﻮوﻧﮑﻲ ﮐﯥ ﯾﻮ ﻪ ﻣﺎﺗﯿ ي ‪،‬ﻋﺠﯿﺒﻪ ده د اﻧﺘﻘﺎم‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ روزﻟﻲ دي ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﻮ‬ ‫وﻟﻪ اﺣﺴﺎس ﺑﺎﯾﺪ وﭘﯿﮋﻧﻮ‪.‬دروﯾﺶ د زﺧﻤﻮﻧﻮ او‬ ‫او زړه ﺳﻮي‬
‫او ﺣﺘﯽ د‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪،‬وﺳﻮاس روﺣﻲ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻪ ﺑﯥ دﻟﯿﻠﻪ ﺧﻮﺷﺎﻟ‬ ‫ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﮐﻠﻪ د راوي )ﺷﺎﻋﺮ(ﭘ‬
‫ﮑﻼ ﺧﻮ ﻮﻧﯥ ﺣﺲ ھﻢ ﺗﻤﺜﯿﻠﻮي ‪ .‬ﮐﻠﻪ ﮐﻠﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ډﯾﺮ ﻓﺮدي وي ﯾﻌﻨﯥ ودې ﺷﻲ ﭼﯥ ﯾﻮازې ﯾﻮه‬ ‫ﺎﻧ ې‬
‫ﺷﺨﺺ ﺗﻪ د درک وړوي ‪،‬دا ﻟﻪ رواﻧﻲ ﭘﻠﻮه ﻏﺮﯾﺰي ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ درﻟﻮدای ﺷﻲ ‪.‬دا ﻓﺮﯾﻘﯥ ﯾﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﻟﯿﮑﻲ ‪:‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪:‬‬
‫ﯽ دی ؟‬ ‫ﺗﺎ ﮐﻠﻪ د ﺳﺘ ي آس ﭘﺮﺗﻮده ډډه ﻣﺦ اﯾ‬
‫ﻲ‬ ‫ﻮﻣﺮه ﭼﯥ د ھﻐﻪ د ﺧﻮﻟﻮ ﺑﻮی ﺗﺎﺗﻪ آراﻣﻲ ﺑ‬
‫ھﻮﻣﺮه ھﻐﻪ ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎور ﻟﺮي ‪.‬‬
‫ﻣﻮږ وﯾﻨﻮ ﭼﯥ روای د ﺳﺘ ي آس ﭘﺮﺗﻮده او ﺧﻮﻟﺠﻨﻪ ډډه ﺳﺮ ږدي او ﺧﻮﻧﺪ ﺗﺮ ې اﺧﻠﯽ ‪،‬دی ﺣﺘﯽ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ دې ﺣﺮﮐﺖ ﺨﻪ‬
‫ھﻐﻪ ﻟﺬت ھﻢ ﺣﺲ ﮐﻮي ﭼﯥ آس ﯾﯥ اﺣﺴﺎﺳﻮي ‪،‬ﮐﯿﺪای ﺷﻲ دا ﭘﻪ دﻧﯿﺎ ﮐﯥ د ﺑﻞ و ي ﻟﭙﺎره ﻣﻄﺒﻮع ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ وي‬
‫‪،‬ﺣﺘﯽ ﮐﯿﺪای ﺷﻲ د ﭼﺎور ﺨﻪ ﺑﺪ راﺷﻲ ﻣ ﺮ ﭘﻪ ھﺮ ﺻﻮرت دا ﯾﻮ ﻣﮑﻤﻞ او ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ دی ‪،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺮﯾﺎﻟﯽ دی‬
‫ﮑﻠﯽ ﻧﻪ وي ‪.‬‬ ‫‪،‬ﺧﻮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ د ﯿﻨﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﮐﯿﺪای ﺷﻲ زﻣﻮږ درﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺧﯿﺴﺘﻲ وي ﭼﯥ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ھﻐﻪ دي ﭼﯥ درک ﯾﯥ د اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﭘﻨ ﻪ‬
‫ﻮﻧﻮ ﺣﻮاﺳﻮ ﭘﻮرې ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻲ ﯾﻌﻨﯥ ﯾﺎ ﯾﯥ واوري ‪،‬ﯾﺎ ﯾﯥ ووﯾﻨﯽ ‪،‬ﯾﺎ ﯾﯥ و ﮑﻲ ‪،‬ﯾﺎ ﯾﯥ ﺑﻮی ﮐ ي او ﯾﺎ ﯾﯥ ھﻢ ﻟﻤﺲ ﮐ ي‬
‫‪.‬ﻣ ﺮ دا ددې ﺑﺮﺧﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﯾﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده ‪،‬ﭘﻪ ﮐﻠﯿﺖ ﮐﯥ ډﯾﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﭘﻪ ھﻐﻮ ﻋﻮاطﻔﻮ ﭘﻮرې اړه ﻟﺮي ﭼﯥ‬
‫ﺎﯾﻲ ﻣﻮږ ﯾﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﯾﻮه ﺣﺲ ھﻢ ﻟﻤﺲ ﻧﻪ ﺷﻮ ﮐ ای ‪،‬ﺑﻠﮑﯥ ﯾﻮازې ﭘﻪ ﻋﺎطﻔﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ ورﺳﺮه‬ ‫ﺷﻌﺮ ﯾﯥ ﻟﯿ دوی او‬
‫ﺷﺮﯾﮏ ﺷﻮ ﯾﻌﻨﯥ ھﻤﺎﻏﻪ رواﻧﯥ اﻧ ﯿﺰه ﭼﯥ د ﺷﻌﺮ ھﺴﺘﻮوﻧﮑﯽ ﯾﯥ ﺑﯿﺎﻧﻮي ﻣﻮږ ھﻢ ھﻐﯥ ﺗﻪ ورﺗﻪ اﻧ ﯿﺰه وﻟﺮو ‪،‬د ﺑﯿﻠ ﯥ‬
‫ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ د ﯾﻮه اروﭘﺎﯾﻲ ﺷﻌﺮ دﻏﻪ ﺑﺮﺧﻪ و ﻮرئ ‪:‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺑﯿ ۍ ﺧﭙﻞ ﺑﺎدﺑﺎﻧﻮﻧﻪ ورﭘﻮل‬
‫ﻮرول ﻧﻪ ﻟﯿﺪل‬ ‫او ﻣﺎ ﻧﻮرد ھﻐﯥ ﭘﺮ ﻨ ه د ﺧﭙﻠﯽ ﻣﺴﺎ ﭘﺮې ﻣﺤﺒﻮﺑﯥ ﻻس‬
‫او ﮐﻠﻪ ﭼﯥ زه ډاډه ﺷﻮم ﭼﯥ ھﻐﻪ وﻻړه‬
‫ﮐﻪ ﭙﻮ ھﺮ ﻮﻣﺮه اوﺑﻪ راوﺷﯿﻨﺪﻟﯥ‬
‫ﮐ ی وم ‪........‬‬ ‫وﯾﺮې ھﭕ‬ ‫ﺧﻮ زه د ﯾﻮې ﺗﺮﺧﯥ ﺧﺪای ﭘﻪ اﻣﺎﻧ‬
‫ﺗﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻋﺎطﻔﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ ﺷﺮﯾﮏ ﺷﻮ او ﻟﮑﻪ ﺷﺎﻋﺮ د ﻣﺤﺒﻮﺑﯥ ﺧﺪای ﭘﻪ اﻣﺎﻧ‬ ‫ﻣﻮږ ﮐﻪ ددﻏﯥ ﺗﺮﺧﯥ ﺧﺪای ﭘﻪ اﻣﺎﻧ‬
‫ون دی ﭼﯥ ﻟﻪ ﭘﻨ ﻪ ﻮﻧﻮ ﺣﻮاﺳﻮ ﺨﻪ ﯾﻮ ھﻢ ﻧﻪ ﺷﻲ ﮐﻮﻻی ھﻐﻪ درک ﮐ ي ‪.‬‬ ‫ﺷﻮ دا ھﻐﻪ ﻋﺎطﻔﻲ‬ ‫ھﭕ‬
‫د ھﻤﺪې ﻟﭙﺎره ده ﭼﯥ ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﻣﻮږ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﺎطﻔﻲ ﺗﻮان او رواﻧﻲ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ درﮐﻮﻻی ﺷﻮ ﻧﻪ ﯾﻮازې ﭘﻪ ﭘﻨ ﻪ‬
‫ﻮﻧﻮ ﺣﻮاﺳﻮ ‪.‬‬
‫ﻪ ﺑﯿﻠ ﻪ د دروﯾﺶ دراﻧﯽ ھﺎﻏﻪ ﺑﯿﺖ دی ﭼﯥ وارﻟﻪ ﻣﺨﻪ ﻣﻮ ھﻢ ﺧﺒﺮي ﭘﺮې ﮐ ي دي ‪.‬‬ ‫دﻟﺘﻪ زﻣﻮږ‬
‫ﻟﻪ ھﻨﺮي ﭘﻠﻮه ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻪ ﺗﺮ ذھﻨﻲ او ﻋﯿﻨﻲ ھﻐﻮ‪ ،‬ﮑﻪ ډﯾﺮ اﻏﯿﺰﻣﻦ دي ﭼﯥ ﻣﺨﺎﻣﺦ د اﻧﺴﺎن ﻋﺎطﻔﻪ ﺗﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻻﻧﺪې‬
‫راوﻟﻲ ‪،‬ﻧﻮﻟﻪ ھﻤﺪي ﭘﻠﻮه ﭘﻪ ھﻐﻮ ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﮐﯥ ﭼﯥ ﺟﺪي ﻣﻔﮑﻮره ‪،‬ﮐﯿﺴﻪ ﯾﺎ ﭘﯿﺎم ﻧﻪ ﻟﯿ دوي د داﺳﯥ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ اﯾﺠﺎد د ﺷﻌﺮ‬
‫ﻣﺤﺘﻮا ﯾﯥ ﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎ ﭘ ﻮﻻی ﺷﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻮږ ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ د ﻋﺎطﻔﻲ ﺣﺎﻟﺖ د اﯾﺠﺎد ﻟﭙﺎره د داﺳﯥ اﻧ ﻮروﻧﻮ ﺟﻮړوﻟﻮ ﺗﻪ اړﺗﯿﺎ ﻟﺮو ﮑﻪ ﺧﻮ ﻮاﻧﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻮﯾﻪ ﭼﯥ‬
‫ﻮوﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﺣﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮوﻧﻮ ﭘﺮ ﭘﯿﮋﻧﺪﻟﻮ ﺳﺮﺑﯿﺮه د ھﻐﻮ ﺗﮑﻨﯿﮑﻮﻧﻪ او ﭘﺮ ﺎی ﮐﺎرول ھﻢ زده ﮐﺎ ‪.‬‬ ‫د ﺧﭙﻞ ھﻨﺮي ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ د‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۵٣‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫دی‬ ‫ﻏ وﻧﻪ د ژ ﺑﯥ او ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻨﺴ‬

‫دی‬ ‫ﻏ وﻧﻪ د ژ ﺑﯥ او ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻨﺴ‬

‫ﻟﯿﮑﻨﻪ ﭕ ﻧﻪ ﺑﯥ ﺑﻨﺴ ﻪ ده‬ ‫او ﺑﯥ ﻟﻪ دې ھﺮه ژﺑﻨ‬

‫ﻟﯿﮑﻨﻪ ﭕ ﻧﻪ ﺑﯥ ﺑﻨﺴ ﻪ ده ﭘﻮھﺎﻧﺪ دوﮐﺘﻮر م‪.‬ا‪.‬‬ ‫دی او ﺑﯥ ﻟﻪ دې ھﺮه ژﺑﻨ‬ ‫ﻏ وﻧﻪ د ژ ﺑﯥ او ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺑﻨﺴ‬
‫زﻳﺎر ‪ ١٣٨٦ / ١١ / ٤‬ھـ ل | ‪ 19:55:00 24-01-2008‬م ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ )‪ (Phonology‬د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ھﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮ ﺳﺎﻳﻨﺘﭕﻔﯿﮏ‬
‫دی‪ .‬ھﻤﺎﻏﺴﯥ ﭼﯥ ﺑﯥ رﻳﺎﺿﻲ ﻓﭕﺰﻳﮏ د ﻳﻮې ﭘﻮھﻨﯥ ﭘﻪ‬ ‫دي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﺷﻤﭕﺮﭘﻮھﻨﻪ)رﻳﺎﺿﻲ( ﭼﯥ د ﻓﭕﺰﻳﮏ ﺑﻨﺴ‬ ‫ﺑﻨﺴ‬
‫ﺘﻲ)ﺳﭙ ﻳﺰې‪ ،‬ﭘﺮﺗﻠﯿﺰې او ﺗﺎرﻳﺨﻲ( ﺎﻧ ﻮ ﺳﺮه ھﻢ ﺑﯥ‬ ‫ﺗﻮ ﻪ را ﺮ ﻨﺪﭔﺪای ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬دﻏﺴﯥ ژﺑﭙﻮھﻨﻪ ﻟﻪ درو ﻮﻧﻮ رﻏ‬
‫ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ‪ ،‬ﭘﻮھﻨﻪ ﮐﭕﺪای ﻧﻪ ﺷﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﺗﺶ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ زړې دودﻳﺰې ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﻳﺎ اوﺳﻨﯿﻮ اﻣﺎﺗﻮري ژﺑﻨﯿﻮ ﻟﯿﮑﻨﻮ ﭕ ﻧﻮ ﺳﺮه د‬
‫ﺑﺮﻳﺪ ﻟﯿﮑﻪ ھﻤﺪﻏﻪ ﺳﺎﻳﻨﺘﯿﻔﯿﮑﻪ او ﺑﻨﺴ ﯿﺰه ﺎﻧ ﻪ او ورﺳﺮه ﺗ ﻟﯥ)اَر ﭘﻮھﻨﻪ‬ ‫ر ﺘﯿﻨﯥ ﻳﺎ ﻧﻮې ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﻟﻮﻣ ﻧ‬
‫ﻳﺎاﭔﺘﭕﻤﻮﻟﻮﺟﻲ( ده او ﻟﻪ ھﻤﺪې ﺳﺮه ﻧﻮې ژﺑﭙﻮھﻨﻪ د ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﯿﻮ او د ﺷﻠﻤﯥ ھﻐﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ﻳﻮ ﮐﯥ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﭙﻮھﻨﻪ ھﻢ ﻟﻪ ﻧﻮې ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﺳﺮه ﻪ ﻧﺎ ﻪ ھﻤﻤﮫﺎﻟﻪ راﭘﯿﻞ‬ ‫ﻪ ﻣﺮﻏﻪ ﻧﻮې ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ ﻟﻪ‬ ‫ر ﺘﯿﺎﻳﻨﻪ ﻣﻮﻣﻲ‪ .‬ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ او اَرﭘﻮھﻨﯥ‬ ‫ﺷﻮې او ھﻐﻪ دا ﭼﯥ ﻓﺮاﻧﺴﻲ دارﻣﺴﺘﭕﺘﺮ ﭘﺮ‪ 1888‬ﮐﺎل د ﻟﻮﻣ ي ﻟﻮﻳﺪﻳﺰ ژﺑﭙﻮھﺎﻧﺪ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ د ﭘ‬
‫ﯿﺮ ﺧﭙﻮر ﮐ او ﺑﯿﺎاﻟﻤﺎﻧﻲ ﺎﻳ ﺮ او ﻧﺎروﻳﮋي ﻣﻮر ﻨﺴﺘﯿﺮن ﻧﻮرھﻢ ﭘﺴﯥ ﺑﺸﭙ اوﮐﺮه ﮐ ‪.‬ﮐﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺮ دارﻣﺴﺘﭕﺘﺮ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ‬ ‫اړوﻧﺪ ﻧ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﭙﻮھﻨﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ وړې وه‪ .‬دارﻣﺴﺘﭕﺘﺮ ھﻤﺪا ﺗﺮ ھﺮ ﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ د‬ ‫ﻮﻳﯥ او وﻳﯿﭙﺎﻧ ﯥ ﺳﺮه ﭘ‬ ‫راور ﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻠﯿﻮ او ﻧﻮرو ﻟﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮ اَرﻳﺎﻧﯿﻮاﻟﯽ او ﺑﯿﺎ ﺷﻤﺎﻟﺨﺘﯿﺰواﻟﯽ ﭘﻪ ھﺮاړﺧﯿﺰه ﺗﻮ ﻪ زﺑﺎد ﮐ ﺑﻠﮑﯥ ﻟﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﻳﻮازې د ﭘ‬ ‫ھﻤﺪﻏﯥ ﻟﻮﻣ ۍ ﺎﻧ ﯥ ﭘﻪ ﻣ‬
‫ﺎﻳﻲ د‬ ‫ﺘﻮ ﻏ )ځ‪ (j‬ﭘﻪ ﻻﺳﻮﻧﺪاو دا وړاﻧﺪوﻳﯿﻨﻪ وﮐ ه ﭼﯥ‬ ‫ھﻢ ورﺗﭕﺮه ﮐ ه‪ ،‬ھﻐﻪ ھﻢ د ﻳﻮه ﭘ‬ ‫اوﺳﺘﺎ ﺳﺮه ﻳﯥ ﺗﺮ ﺧﻮروﻟ‬
‫اوﺳﺘﺎ ﺗﺮ ﻨګ ﻳﻮه ﻳﻮه ﺑﻠﻪ زړه ﺑﺎﺧﺘﺮي ژﺑﻪ ﮐﭕﺪای ﺷﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻏ وﻟﺮي‪ .‬ھﻤﺎﻏﻪ وه ﭼﯥ ﭘﺮ ‪1900‬ﮐﺎل ﻳﯥ د ﺧﻮﺗﻦ‬
‫ﺳﺎﮐﻲ ژﺑﯥ ﻟﻪ راﺑﺮﺳﭕﺮﻧﯥ ﺳﺮه د ﺷﺎ ﺮد ﺷﺎ ﺮد))اﺳﺘﺎد ﻣﻮر ﻨﺴﺘﯿﺮن(( ﭘﮑﯥ دوه ﻧﯿﻤﯥ ﻟﺴﯿﺰې وروﺳﺘﻪ ﺗﺮ ډاﮐﺘﺮي‬
‫ﺘﻮ د ﺳﺎﮐﯿﻮاﻟﻲ ﻟﯿﺪ ﺗﻮ ﻪ ﻳﯥ ﻪ ﻧﺎ ﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﭘﭕ ۍ راوروﺳﺘﻪ د ﮐﺎﺑﻞ د‪1975‬‬ ‫ﭘﻮړۍ ﺧﭙﻠﯥ زده ﮐ ې ﺑﺸﭙ ې ﮐ ې او د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺳﯿﻤﭕﻨﺎرﮐﯥ ډا ﯿﺰه ﮐ ه‪ .‬ﺗﺮ دارﻣﺴﺘﭕﺘﺮ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ د ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ ﺳﺎﻳﻨﺘﭕﻔﯿﮑﻮاﻟﯽ ﻟﻪ دې زﺑﺎدﭔ ي ﭼﯥ‬ ‫ﮐﺎل ﭘﻪ ﻧ ﻳﻮال ﭘ‬
‫او ﻏ ﻳﺰ ﻳﺎ ﺻﻮﺗﻲ ﻓﭕﺰﻳﮏ ﭘﻪ ر ﺎ ﮐﯥ ﭕ ي‪ ،‬ﭘﻪ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ‪) ،‬زﭔ ﻳﺰه‪،‬‬ ‫ﺎﻳﻮﻧﻪ‪ ،‬زﭔ ډوﻟﻮﻧﻪ او اورﻳﺰ اړﺧﻮﻧﻪ د ﺑﯿﺎﻟﻮﺟ‬ ‫دﻏ وﻧﻮ زﭔ‬
‫ﺘﻲ( در ﭔ ﻮﻧﻪ ﺎﻧ ﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ دﻏﻮ دواړو ﺟﻮﺗﭙﻮھﻨﻮ اړه ﻟﺮي‪ .‬زﻣﻮږ دودﻳﺰواو اوﺳﻨﯿﻮﻧﺎ ﺎﻧ ﯿﺰو ژﺑ ﭕ وﻧﮑﻮدزړې‬ ‫اورﻳﺰه او ازﻣﺎﻳ‬
‫ﻮ ھﻢ))ﻏ وﻧﻪ(( ))ﺗﻮري(( ﺑﻠﻠﻲ اوھﻢ وﻳﯿﮑﻲ )ﭘﺎرﺗﯿﮑﻠﻮﻧﻪ(‪ .‬او د ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ ﭘﺮ‬ ‫ﻮﻳﭙﻮھﺎﻧﻮ) ﺻﺮﻓﯿﺎﻧﻮ او ﻧﺤﻮﻳﺎﻧﻮ( ﭘﻪ ﭘﭕ‬ ‫ﻋﺮﺑﻲ ﭘ‬
‫ﺘﻮ اﺑﭕ ﯥ)اﻟﻔﺒﯥ( ﻳﻮ ﻟ ھﻮﻣﺮه د ﺧﭙﻠﻮ ﺮاﻣﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﮐﯥ وړاﻧﺪې ﮐ ی‪ .‬د)ی ﺎﻧﻮ( او)واووﻧﻮ( ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﺎی د ﭘ‬
‫))ﻣﺠﮫﻮل(( او))ﻣﻌﻠﻮم(( ور ﻧﻮﻣﻮﻟﻲ او ﻏﺒﺮ ﻐ وﻧﻪ)دﻳﻔﺘﺎﻧ ﻮﻧﻪ( ﻳﯥ ﻣﻼﻳﻦ او ﺛﻘﯿﻞ ﻳﺎ ﻧﺮم و ﺮ ﻨﺪ؛ واوﭔﻠﻲ)ه( ﻳﯥ ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﻠﻔﻮظﻪ او ﮐﻨﺴﻮﻧﻨ ﻲ ھﻐﻪ ﻳﯥ ﻣﻠﻔﻮظﻲ ﺑﻠﻠﯥ ده‪ .‬ﻏ ﻳﺰه اﺑﭕ ﯥ ﻳﯥ ﺧﻮ ﭘﻪ ارواﮐﯥ ھﻢ ﻧﻪ ﺮ ﭕﺪه ﭼﯥ ﭘﻪ ﮐﺎروﻧګ ﺳﺮه‬
‫ﺘﻮ ﻟﯿﮑﻼرې او‬ ‫ﺘﻮژﺑﭙﻮھﻨﯥ د ﻧﻮرو ﺑﺮﺧﻮ ﺗﺮ ﻨ ﻪ د ﻳﻮې‪-‬ﮐﺮه ﭘ‬ ‫ﻳﯥ د ﺮدو))ﺗﻮرﻳﻮ(( وﻳﻨګ ھﻮﻣﺮه راو ﻮوﻻی ﺷﻲ‪ .‬د ﭘ‬
‫ﻞ ﮐﭕ ي‪ .‬ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ او ﻏ ﻳﺰه‬ ‫ﻟﯿﮑﺪود ﭘﺮ وړاﻧﺪې دﻧﺎ ﺎﻧ ﯿﺰو ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮوراﻧﭙﻮھﺎوی او ﻣﻮرﭼﻠﻨﯿﻮی ھﻢ د دﻏﯥ رﺑ ې زﭔ ﻧﺪه‬
‫اﺑﭕ ﯥ)ﻓﻮﻧﯿﻤﯿﮑﻲ اﻟﻔﺒﯥ( دا ھﻢ ﺟﻮﺗﻪ ده ﭼﯥ د ﻧﻮرو ژﺑﻮ ﻏﻮﻧﺪې ﻧﻮې ﺳﺎﻳﻨﺘﯿﻔﯿﮑﻪ ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ ﺑﯥ ﻏ ﻳﺰې اﺑﭕ ﯥ ﺷﺘﻮن او‬
‫ﭘﻪ ر ﺎﮐﯥ د ﺧﺘﯿ ﭙﻮھﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا راﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې او د اﺗﻠﺲ‬ ‫ر ﺘﯿﺎﻳﻨﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻣﻮﻧﺪﻻی‪ .‬ﮐﻪ ﻪ ھﻢ د ﻧ ﻳﻮال ﻓﻮﻧﭕﺘﯿﮏ اﻟﻔﺒﭕ‬
‫ﺘﻮ ﻏ ﻳﺰه ﻳﺎ ﻓﻮﻧﯿﻤﯿﮑﻪ اﺑﭕ ﯥ ﻣﺎ ﭘﺮ ‪ 3156‬ل ﮐﺎل د وﺧﺖ ﭘﺮ‬ ‫دودو ﻟﭙﺎره ﮐﺎرول ﺷﻮې ﭘ‬ ‫ﭘﺮوژې دﻧﻨﻪ د ‪ 26‬اﻓﻐﺎﻧﻲ ژﺑﻮ ‪284‬‬
‫ﮑﺎرﺷﻮه او ھﻤﺎﻏﺴﯥ‬ ‫ﻮ ﻮﻟﻨﻪ و ﻣﻨﻼی ﺷﻮه‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ ﻧﺎﺧﺒﺮ ﻳﻮه ﺗﺶ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ژﺑﭙﻮه د ﺑﭕ ﺎﻳﻪ اړوﻧﻮ او زﻳﺎﺗﻮﻧﻮ‬ ‫ﭘ‬
‫ﻧﺎ ﺎﻧ ﯿﺰو ﻏ ﻳﻮ ړوﻣﺒﯽ ﻞ ﭘﻪ ))ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﻗﺎﻣﻮس(( ﮐﯥ ﭘﺮ ﮐﺎر واﭼﻮﻟﻪ‪ .‬د ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ھﻐﻪ‬ ‫ﻧﺎﺳﻤﻪ د ﻮﻟﻨﯥ او ﺑﯿﺎ اﮐﺎدﭔﻤ‬
‫‪ ،‬دوه ډوﻟﻪ ﻟﻨ ه)ﻣﻌﺮوﻓﻪ ي( او دوه‬ ‫دود ﮐﯥ ﻋﺮﺑﻲ زﭔﺮ‪ ،‬ﭘﭕ‬ ‫ﻳﻮه‬ ‫ﺘﻮ ﭘﻪ ھﭕ‬ ‫داوه ﯿﺮ دوﻣﺮه ھﻢ ﻧﻪ ﭘﻮھﭕﺪه ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺧﭙﻠﻮاﮐﻮ)واوﭔﻠﻮ( ﺷﻤﭕﺮه ﺗﺮ ﻟﺴﻮ ور اړوﻟﯥ او اړوﻧﺪ‬ ‫ډوﻟﻪ اوږده)ﻣﺠﮫﻮﻟﻪ ې( ﺮد ﺳﺮه ﻧﺸﺘﻪ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ ﻪ ﻳﯥ د اوو ﻮﻧﻮ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺗﻪ‬ ‫ﺳﭕﻤﺒﻮﻟﻮﻧﻪ)ﺗﻮري( ﻳﯥ ھﻢ ورﺗﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﭕ ې را اﭔﺴﺘﻠﻲ او ھﻤﺪارازﻳﯥ د ‪ 27‬ﺑﭕﻮاﮐﻮ)ﮐﻨﺴﻮﻧﻨ ﻮ( ﺷﻤﭕﺮه ھﻢ ﻠﻮﭔ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺗﺎرﻳﺦ د ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫ﺘﻮ او ﭘ‬ ‫ور ﻧﮋدې ﮐ ې ده! د ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﯿﮑﻮﻧﮑﯿﻮ او ﻣﺘﻦ ﻟﯿﮑﻮﻧﮑﯿﻮ ﺳﺮ ھﻢ ﭘﻪ دې ﻧﻪ ﺧﻼﺻﭕ ي ﭼﯥ زه د ﭘ‬
‫ﺘﻮن ﮐﯥ ور زﺑﺎدوم او دوی راﺗﻪ د ﭘﻼﻧﻲ او ﺑﭕﺴﺘﺎﻧﻲ رواﻳﺘﻮﻧﻪ راﻣﺨﺘﻪ ﮐﻮي‪ .‬داراز‬ ‫ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ او ﺑﯿﺎ اَرﭘﻮھﻨﯥ ﭘﻪ ازﻣﭕ‬
‫ﭼﻠﻨﺪھﻐﻪ ﮐﯿﺴﻪ ﺳﺘﺮ ﻮﺗﻪ ﻧﭕﻐﻪ رادروي ﭼﯥ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﭘﻮھﺎن ﺳﺮه د ﺧﺮه د ﻏﺎ ﻮﻧﻮ ﭘﺮ ﺷﻤﭕﺮه ﻧﻪ ﺟﻮړﭔﺪل او ﻳﻮ ﺷﺎ ﺮد اﺟﺎزه‬
‫وﻏﻮ ﺘﻪ ﭼﯥ ھﻐﻪ دی‪ ،‬ﭘﻪ ﺷﻮﺗﻠﻮ ﮐﯥ ﻳﻮ ﺧﺮ ﺮي‪ ،‬ورﺑﻪ ﺷﻢ او ﻏﺎ ﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ وروﺷﻤﺎرم! ﻮل اﺳﺘﺎدان ﭘﺮې را ﺑﺮګ‬
‫ﺷﻮل او ﺧﺒﺮه ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﮐﯥ ور وﭼﻪ ﮐ ه‪)) :‬ھﻤﺎﻏﻪ ﺷﻤﭕﺮه ﺑﺎوري ده ﭼﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻮ اﺳﺘﺎداﻧﻮ ﭘﻪ ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﮐﯥ راﻏﻠﯥ‬
‫ﺘﻮن(( د ھﭕﺮودت ﻟﻪ))ﭘﮑﺘﻮﻳﺲ‬ ‫ده!((‪ .‬د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ ﺳﺮﮐﯥ ﻳﻮ دوو ﺧﺘﯿ ﭙﻮھﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﺮﻳﺮ ﺳﻦ او ﻻﺳﻦ ))ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ او ﺑﯿﺎ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫ﻠﯽ وو‪ .‬راوروﺳﺘﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﻮر ﻨﺴﺘﯿﺮن او ﻧﻮرو ﻧﻮﻳﻮ ژﺑﭙﻮھﺎﻧﻮ د ﭘ‬ ‫‪ ((Paxtves‬ﺳﺮه ﻳﻮ‬
‫ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ او ورﺳﺮه ﺗ ﻟﯥ اَرﭘﻮھﻨﯥ ﭘﻪ ﺳﺎﻳﻨﺘﭕﻔﯿﮑﻮ اَروﻧﻮ ھﻐﻪ اﻧ ﭕﺮﻧﻪ ﻧﺎﺳﻤﻪ زﺑﺎد ﮐ ه او ﭘﺮ ﺎی ﻳﯥ ﺗﺮ ھﻐﯥ ﻻ ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ اَره‬
‫او ﻣﻨﺸﺄ ور ﭘﯿﺪا ﮐ ه‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﻮږ دودﻳﺰ وال او ان ﻧﻮي اﮐﺎدﭔﻤﯿﮏ ﺗﺎرﻳﺨﭙﻮھﺎن او )ﻟﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ او ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﻧﺎﺧﺒﺮ( ﻧﯿﻢ‬
‫ﻧﯿﻤ ﻮري ژﺑﭙﻮھﺎن ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﺮھﻤﺎﻏﻪ ﭘﮑﺘﻮﻳﺲ ﯿﻨګ او ﺗﺮﻳﻨګ ﭘﺎﺗﯥ دي‪ .‬اروا ﺎدﮐﮫﺰاد ﻻ ﻟﻪ زړو ھﻨﺪو اَرﻳﺎﻧﻲ و ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ او‬
‫ﻟﮑﻪ))دري((‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺎﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻮ)ﭘﮑﮫﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮫﯿﮑﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺪ و ﺑﻠﺦ‪ (...‬ﺳﺮه وﺗﺎړه ﭼﯥ ﭘﮑﺘﯿﺎ او ﭘﮑﺘﯿﮑﺎ ﺗﺮې ھﻢ را وزﭔ ول ﺷﻮل‪ ،‬ﮐ‬
‫ﻟﻪ))ﺗﺨﺎري(( ﺨﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﯿﺎ ﺗﺨﺎر او ﺗﺨﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺮې ﭘﻪ ھﻤﺪې ﻧﺎﺳﻤﻪ ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ او اَرﭘﻮھﻨﻪ راﻣﻨ ﺘﻪ ﮐ ﺷﻮل! )ﭘﻮره‬
‫ﺘﻮن ھﻨﺪي اﻧ ول))ﭘ ﮫﺎن(( ﻟﻪ ﻏ ﭘﻮھﻨﯿﺰ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ د ﻧﻮې ژﺑﭙﻮھﻨﯥ ﭘﻪ ر ﺎ ﮐﯥ‪ 118 -112‬ﻣﺦ(‪ .‬د ﭘ‬ ‫ﺘﻮ او ﭘ‬ ‫ﺮ ﻨﺪﺗﯿﺎ‪ :‬ﭘ‬
‫ﻮ زﻣﻮږ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ(( ﺳﺮه ﺗ او ورﮐ ﺷﻮی‪ ،‬ﺣﺎل داﭼﯥ ﻨﺪاﺳﻨګ او دھﻐﻪ ﭘﻪ ړﻧﺪو ﭘﭕ‬ ‫دوی)ﻗﺎﻧﻮن( ﭘﻠﻮه ﻟﻪ ډﭔﺮ ي ﻳﺎ ﺟﻤﻊِ))ﭘ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﯿﮑﻮﻧﮑﻲ ﻟﻪ))ﭘﺘﻨﻪ(( ﺳﺮه ﺗ ي)‪ .(Morgenstierne 1927p. 61‬ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ او ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ -‬ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﻳﻲ ژﺑﻮﭔﺶ ﻟﻮﻳﺪﻳﺰ‬
‫اَرﻳﺎﻧﭙﻮھﺎن د درې ﭘﭕ ﻳﯿﺰو ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪-‬ﭘﺮﺗﻠﯿﺰو ﭕ ﻧﻮ او ﺑﯿﺎد ﻧﻮﻧﺴﻤﯥ ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﯿﻮ او د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ﻳﻮ ﮐﯥ د‬
‫ﻪ ﺗﺮا ﺑﺮی وﻣﻮﻧﺪ ﭼﯥ ﻟﻪ درﭔ ﻮﻧﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﭕﺮوﻧﻮ ﺳﺮه د‬ ‫ﺳﺎﻳﻨﺘﯿﻔﯿﮑﯥ ﻏ ﭘﻮھﻨﯥ د ﻓﺎر ﻣﻮﻟﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﮐﺎروﻧﻪ ﭘﺮدې ﻧﻮرھﻢ‬
‫اړوﻧﺪو ژﺑﻮ ﻠﻮر ﻮﻧﯥ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﻳﻲ ډﻟﺒﻨﺪي ﭘﻪ ﻏﻮ ﻪ او ﮐﺮه ﺗﻮ ﻪ راﻣﻨ ﺘﻪ ﮐﺎﻧﺪې‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟ ﮐﯥ ﺷﻤﺎﻟﺨﺘﯿﺰه ﻳﺎ ﺑﺎﺧﺘﺮي ډﻟﻪ‬
‫را ﻧﻐﺎړي‪ ،‬د ﺳﻮﭔﻞ ﻟﻮﻳﺪﻳﺰو‪ ،‬ﺷﻤﺎل ﻟﻮﻳﺪﻳﺰو او ﺳﻮﭔﻞ ﺧﺘﯿﺰو درو ﺳﺮو ډﻟﻮ د درو‬ ‫ﭼﯥ ﻟﻪ اَره د ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ اَرﻳﺎﻧﺎ ﻣﻨ‬
‫ﺘﻮ ﻟﻪ ﻧﻮرﺳﺘﺎﻧﻲ او ﭘﺎﻣﯿﺮي ژﺑﻮ ﺳﺮه زﻣﻮږ د‬ ‫ﭘ‬ ‫ﺳﺮﺗﻤﻐ وﻧﻮ )ګ‪-‬د‪-‬ب(ﭘﺮ وړاﻧﺪې )غ‪-‬ل‪-‬و( ﻟﺮي‪ .‬د ھﻤﺪﻏﻪ ﻓﺎرﻣﻮل ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‬
‫ﻞ ﮐﭕ ي‪ .‬داﺳﺎﻳﻨﺘﭕﻔﯿﮏ زﺑﺎد د ھﻐﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺧﻼ ﮐﭕﺪوﻧﮑﻮ اﻓﻐﺎن‬ ‫ډﭔﺮۍ)اﮐﺜﺮﻳﺘﻲ( ژﺑﻪ‬ ‫ھﭕﻮاد اَره او ﺑﻮﻣﻲ او ﺑﯿﺎ ﻳﻮازﭔﻨ‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ))دری(( د ﺗﺨﺎرﻳﻮاﻟﻲ ﻳﺎ ﺑﺎﺧﺘﺮي‬ ‫د ﻤﻨﻮ))اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﯿﺎﻧﻮ(( ھﻐﻪ ﻮﻟﯥ اﻧ ﺮوزې ورﺷﻨ وي ﭼﯥ ﻏﻮاړي‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ ﻟ ه ﮐ‬
‫ﻣﻠﻲ‪-‬رﺳﻤﻲ ژﺑﻪ ﮐ ي او ﭘﻪ دې ﺗﻮ ﻪ ﭘﺮ ﻮﻟﻮ ژﺑﺘﻮﮐﻤﯿﺰو)اﺗﻨﻮ‬ ‫واﻟﻲ ﭘﻪ ﺑﯥ ﺳﺮو ﺑﻮﻟﻪ ﭘﻠﻤﻪ او ﺳﭙﺴﺘﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮازﭔﻨ‬
‫ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ اروا ﺎدﻋﻼﻣﻪ‬ ‫ﻟﭕﻨ ﻮﻳﺴﺘﯿﮑﻮ( او ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ -‬ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﻳﻲ واﻗﻌﯿﺘﻮ ﻧﻮ ﺗﻮرې ﺧﺎورې و اړوي! ﻏ ﭘﻮھﻨﻪ د ډﺑﺮﻟﯿﮏ د ﮐﯿﻠ‬
‫ﺣﺒﯿﺒﻲ ھﻢ ﻟﻪ )ﺗﺎرﻳﺨﻲ( ﻏ ﭘﻮھﻨﯿﺰو اَروﻧﻮ او ﻓﺎرﻣﻮﻟﻮﻧﻮ ﺨﻪ د ﻧﺎﺧﺒﺮۍ ﻟﻪ ﮐﺒﻠﻪ د ډﺑﺮﻟﯿﮑﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﻨﻨﻮ او ﻧﻮﻣﭕﺮﻧﻮ ﮐﯥ‬
‫ﭘﻪ ﭘﺎم ﮐﯥ ﻧﯿﻮﻟﻲ دي‪ .‬د ﺳﺎري ﭘﻪ ډول د ھﺨﺎﻣﻨﺸﻲ‬ ‫ﺑﻨﺴ ﯿﺰې ﺗﭕﺮوﺗﻨﯥ ﮐ ي او ﻳﻮازې ﻳﯥ وﻳﯿﭙﺎﻧ ﯿﺰې)ﻟﻐﻮي( ھﻤﺮﻧ‬
‫ﺘﻮ او دﮐﻨﭕﺸﮑﺎ د ﺳﺮه ﮐﻮﺗﻞ ډﺑﺮ ﻟﯿﮏ ﭘﺎرﺳﻲ ﮐﻮ ي‪ .‬ﭘﻪ ﺗﭕﺮه دوﻳﻢ دا ﭼﯥ دھﻐﻪ ﺑﻞ ﭘﻪ ﭕﺮ ﻳﯥ‬ ‫ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﭕﺴﺘﻮن ډﺑﺮﻟﯿﮏ ﭘ‬
‫د ډﭔﺮو ﻧﻮﻣﯿﺎﻟﯿﻮ اروﭘﺎﻳﻲ ژﺑﭙﻮھﺎﻧﻮ )ﻣﺎرﻳﮏ‪ ،‬ھﯿﻨﯿﻨګ‪ ،‬ھﻮﻣﺒﺎخ‪ ،‬ﺳﯿﻤﺲ وﻳﻠﯿﻤﺰ‪ (...‬ﭘﺮ ﺧﻼف ﺗﺨﺎري او ﺑﯿﺎ))ﻣﺎدر زﺑﺎن دری((‬
‫اﻧ ﭕﺮﻟﯥ ﭼﯥ ﻳﺎد ﺷﻮي د ﻤﻨﺎن ﻳﯥ ھﻢ د ﻧﻮرو ﺑﯥ ﺳﺮو ﺑﻮﻟﻮ ﻣﺎوﻳﻠﻮ ﺗﺎ وﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﺳﺮﺳﺮ ﮐﯥ راﻣﺨﺘﻪ ﮐﻮي)زﻳﺎر‪ :‬ﺑﺎزھﻢ از‬
‫رواﻳﺎت و ﻮﻣ ﻮ ھﺎی ادﺑﻲ‪ -‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺎ ﻣﻮازﻳﻦ ﺳﺎﻧﺘﯿﻔﯿﮏ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ در ﻣﻮرد ﺧﺎﺳﺘ ﺎه زﺑﺎن ﭘﺎرﺳﯽ دری (‪.‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۵١‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮوادب ﻳﻮ اوړون ﮑﯽ‬ ‫ﺣﻤﺰه د ﭘ‬

‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮوادب ﻳﻮ اوړون ﮑﯽ‪:‬زﻳﺎر‬ ‫ﺣﻤﺰه د ﭘ‬

‫د اﺳﺘﺎد اﻣﯿﺮ ﺣﻤﺰه ﺷﯿﻨﻮاري دﺳﻠﻤﯥ زﭔ ﮐﺎﻟﯿﺰې ﭘﻪ ﻧﻤﻨ ﻐﻮﻧ ه ﮐﯥ)ﻟﻨﺪن( ﭘﻮھﺎﻧﺪدوﮐﺘﻮر م‪.‬ا‪ .‬زﻳﺎر اﮐﺴﻔﻮرډ‪08-2-20،‬‬
‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮوادب ﻳﻮ اوړون ﮑﯽ‬ ‫ﺣﻤﺰه ﺷﯿﻨﻮاری د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﯥ د داﺳﯥ ﺮ ﻮ ﺮک و ﻟ ﻮﻻی ﺷﻲ ﭼﯥ اوړوﻧ ﮑﻲ او‬ ‫ﮐﻪ ﻮک ر ﺘﯿﻨﯽ او ﺎﻧ ﯿﺰ ﮐﺮه ﮐﺘﻮﻧﮑﯽ د ﭘ‬
‫ﻣﮫﺎﻟﭙﭕﺮوﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﮑﯥ راﻣﻨ ﺘﻪ ﮐ ي دي او ھﻐﻪ ھﻢ ﺗﺮ دوو ﺗﭕﺮی و ﻧﻪ ﮐ ي‪ ،‬ﻧﻮ ھﺮوﻣﺮو ﺑﻪ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺧﻮﺷﺎل وي او ﺑﻞ‬
‫ﺳﺘﺮﺣﻤﺰه؛ ﺳﺘﺮ ﺧﻮﺷﺎل ﭘﻪ ﺗﭕﺮ ﻣﮫﺎل او ﺳﺘﺮ ﺣﻤﺰه ﭘﻪ وﺳﻤﮫﺎل ﮐﯥ‪.‬د ﭘﺮﺗﻠﯥ ﻻﺳﻮﻧﺪ ﻳﯥ دا ﭼﯥ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺎل ﻟﻮﻣ ی د‬
‫ﺘﻮﺷﻌﺮوادب ﭘﯿﻼﻣ ﺮ او ﺳﺮﻻری وو‪ ،‬ﻧﻮ ﺣﻤﺰه ھﻢ درې ﭘﭕ ۍ راوروﺳﺘﻪ‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﭘﺮ ﮐﭻ د ﭘ‬ ‫ﺧﭙﻞ ﺧ ﮏ ﺒﺮ او ﺑﯿﺎ د ﺮدې ﭘ‬
‫راﺧﭙﻞ ﮐ ل او‬ ‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﭘﺮ ﮐﭻ ھﻤﺎﻏﻪ ﭘﻮړۍ او درﻳ‬ ‫ﻟﻮﻣ ی د ﺧﭙﻞ ﺷﯿﻨﻮاري ﺒﺮ او ﺑﯿﺎ ﻟﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﺳﺮه د درﺳﺘﯥ ﭘ‬
‫ورﺳﺮه ورﺳﺮه د ﻏﺰل ﺑﺎﺑﺎﺳﺘﺎﻳﻨﻮم!‬

‫ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺳﺘﺮ ﺧﻮﺷﺎل ﻟﻪ ﻣﺨﻪ د ﻳﻮه ﻟﻮﺳﺘﻲ او ﻧﺎﻟﻮﺳﺘﻲ ﺧ ﮏ وﻳﻨﺎوال ﺮک ﻧﻪ دی اﭔﺴﺘﻞ ﺷﻮی‪ ،‬دﻏﺴﯥ ﺗﺮ‬
‫ﻧﯽ او و ﻧﯽ ﻳﺎ‬ ‫راز ﺷﯿﻨﻮاري ﺷﺎﻋﺮ ھﻮﻣﺮه ﭘﺘﻪ ﭼﺎﺗﺮاوﺳﻪ ﻧﻪ ده ﻟ ﻮﻟﯥ‪ .‬ھﺮ ﻮره‪،‬‬ ‫ﺳﺘﺮ ﺣﻤﺰه ﻣﺨﮑﯥ ھﻢ د ھﭕ‬
‫ﻓﻮﻟﮑﻠﻮري ھﺴﺘﻮﻧﯥ ﻟﻪ ﮐﯿﺴﯥ‪ ،‬ﻮﮐﯥ او ﻣﺘﻠﻪ ﻧﯿﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﻟﻨ ۍ‪ ،‬ﺳﻨﺪرې او ﺑﺪﻟﯥ ﺧﻮ ﺑﯥ ﻟﻪ ھﻐﯥ ﮐﻮم ﻧﻮﻣﭕﺮﻟﻲ او‬
‫ﺘﻨﻲ ﺒﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﭕﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧ ﮑﻮ او ﺷﯿﻨﻮارو ﮐﯥ ھﻢ ﺷﺘﻮن او ﻧﺎ ﮑﻠﭕﺪوﻧﮑﯥ ﻣﺨﯿﻨﻪ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻟﻲ وﻳﻮﻧﮑﻲ ﻧﻪ ﻟﺮي او د ﻧﻮرو ﭘ‬
‫درﻟﻮدﻟﯥ ده‪.‬‬
‫ﺘﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ ﺗﺮې ﮐﻤﻪ‬ ‫د اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه د اﺗﯿﺎﻳﻤﯥ ﮐﺎﻟﯿﺰې ﭘﻪ ﻧﻤﻨ ﻐﻮﻧ ه ﮐﯥ داروا ﺎد ﻣﻌﺘﻤﺪ ﺷﯿﻨﻮاري دا ﻮﮐﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨ‬
‫ﻣﺴﺮې ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﮐﻮم ﺷﻌﺮ ﻧﻪ ﭘﭕﮋاﻧﺪ‪:‬‬ ‫و ﻧ‬ ‫ھﻢ ﻧﻪ وه ﭼﯥ ﻣﺨﮑﯥ ﻟﺮوﺑﺮ ﺷﯿﻨﻮارو ﻟﻪ دې ﻳﻮې ﻳﻮازﭔﻨ‬
‫ﺗﻮره ﺗﯿ ه ﺗﻮره ده او ﺳﭙﯿﻨﯥ ﺗﻪ ﺑﮑﺮه واﻳﻲ!‬
‫ﻮوﻧ ﻲ ﭘﻪ ﻧﮫﻢ‪ -‬ﻟﺴﻢ ﻮﻟ ﻲ ﮐﯥ وم او ﻧﻮی ﻣﯥ د ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻢ ﮐ او او ﻣﺸﻖ ﮐﺎوه ﭼﯥ د اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه دﺷﻌﺮ و‬ ‫زه ﻻ د‬
‫ﮐﯥ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮۍ اﻧ ﺎزه ﻣﯥ ﺗﺮ ﻏﻮږه ﺷﻮې وه او ﭘﻪ زﭔﺮي اووﻧﯿﺰه ﮐﯥ ﻳﯥ ﻏﺰل ﻧﯿﻢ ﺳﺘﺮ ﯥ رارو ﻠﯥ وې‪ .‬ﭘﻪ ھﻤﺪﻏﻪ ﻣﮫﺎﻟﻨ‬
‫ﻳﯥ دﻳﻮه ﻏﺰل ﭘﻪ ﻻروۍ د ﻧﺎظﺮ ﺷﯿﻨﻮاري او ﻧﻮرو ﺧﯿﺒﺮي ﻏﺰﻟﺒﻮﻟﻮ د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺧﭙﺮﭔﺪوﻧﮑﯥ ﻣﺸﺎﻋﺮې ﭘﻪ ﻟ ﮐﯥ ﻣﺎھﻢ ﻳﻮ‬
‫ﻏﺰﻟ ﻮ ﯽ ﺧﭙﻮر ﮐ ی وو‪:‬‬
‫‪...‬د ﺑﭕﻠﺘﺎﻧﻪ ﺗﭕﻎ ﺳﻢ ﺑﺪن ﮐ راﻧﯿﻢ‪ //‬ﻪ راﻧﻪ ﺑﺮ ﻪ راﻧﻪ ﻟﺮ ﭘﺎﺗﯥ دی‬
‫ﺧﯿﺒﺮ ﭘﺎﺗﯥ دی‬ ‫ﭼﯥ ﻣﻮ ﻓﺮﻳﺎد ورﺗﻪ ﻏﺰل ﻏﺰل ﺷﻲ‪ //‬زﻣﺎ او ﺳﺘﺎ ﺗﺮ ﻣﻨ‬
‫ﭘﺮ‪ 1336‬ل‪ .‬ﮐﺎل ﭼﯥ ﻳﻮوﻟﺴﻢ ﻮﻟ ﻲ ﺗﻪ رﺳﭕﺪﻟﯽ وم‪،‬ﮐﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ راﺗګ او ﺑﯿﺎ ﻳﯥ ﭘﻪ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﭘﻮھﻨ ﻲ ﮐﯥ ﻟﻪ ﻧﻤﻨ ﻐﻮﻧ ې‬
‫ﺘﻮ ﺎﻧ ﯥ ﻟﻪ اﺳﺘﺎداﻧﻮ ﺨﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺷﻮم‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ ﻪ ﻳﯥ ﻟﻮﻣ ی ﻞ د ﻟﯿﺪﻟﻮ وﻳﺎړ را ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﻪ ﻏﻮﻧ ه ﮐﯥ ﻳﯥ د ﭘ‬
‫د ﺎﻧ ي ﺳﺒﮏ د زﺑﺎد ﻟﭙﺎره د ھﻐﻪ‬ ‫ﻠﻮن ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‬ ‫(( د اﺧ‬ ‫ﺘﻮ‪ -‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧ‬ ‫ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺧﺎدم ﭘﺮﺷﻌﺮي ﺎﻧ ﺗﯿﺎ‪ ،‬ﭘﻪ ﺗﭕﺮه د))ﭘ‬
‫ﺘﻮن ﻟﻪ ﻗﺎﻓﻠﻮﺳﺮه ﻢ( وړاﻧﺪې ﮐ او اﺳﺘﺎد ر ﺘﯿﻦ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﮫﺎل ﺗﺎزه ﻏﺰل)‪...‬ﺣﻤﺰه ﺳﻔﺮ ﮐﻪ د ﺣﺠﺎز وي ﻧﻮ ھﻢ ‪ //‬زه دﭘ‬
‫ﺧﭙﻠﯥ ﻓﻘﻪ اﻟﻠﻐﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ)ﺧﯿﺒﺮ( ﻟﻪ )ﺷﯿﺒﺮ( ﺳﺮه ور وﺗﺎړه او ﺑﯿﺎ ﻳﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﻨ ه وﻳﻨﺎ و اوروﻟﻪ‪.‬‬
‫ﭼﯥ ر ﺘﯿﺎ ﺧﺒﺮه وي‪ ،‬ﻟﻪ ھﻤﺎﻏﯥ راھﯿﺴﯥ ﻳﯥ زه ﭘﺨﭙﻠﻪ ھﻢ ﮐﻠﻮﻧﻪ ﮐﻠﻮﻧﻪ د ھﻤﺪې اﻧﺪ ﺗﻮ ﯥ ﻻروی ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮی وم‪.‬‬
‫داﻳﯥ ﭘﺮ‬ ‫ﺘﻮ ﻮﻟﻨﻪ ﮐﯥ را ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮه او درﭔﯿﻤﻪ او وروﺳﺘ‬ ‫ﻟﻪ اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه ﺳﺮه زﻣﺎ دوﻳﻤﻪ ﮐﺘﻨﻪ ﭘﺮ ‪ 1357‬ﮐﺎل ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﭘﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﭼﯥ اﺳﺘﺎد ﺻﻤﯿﻢ اوﻟﻤﺴﻲ‬ ‫ﻮرﺗﻪ ﻟﻪ ﻟﭕ دﭔﺪو ﺳﺮه‪ ،‬ھﻐﻪ ھﻢ ﭘﻪ ﻣﺎﻟ ﯥ ﻣﻨ ه ﻳﻲ ﮐﯥ د ﻧﺎروﻏ‬ ‫‪ 1371‬ﮐﺎل ﭘﭕ‬
‫ﻮول او ﻟﻪ روﻏﺒ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﯥ را ﺨﻪ د ﮐﺎﺑﻞ او دوﮐﺘﻮر ﻧﺠﯿﺐ اﻟﻪ اﮐﺮ ﺑﮑﺮ و‬ ‫ﻳﯥ ﻨ ﻮا ﺘﻲ او ﺳﺮوﻳ دي ډډو ﺗﻪ ﮐﭕ‬
‫ﭘﻮ ﺘﻞ‪.‬‬
‫ﺖ ﺟﻮﺗﯥ ﺑﭕﻠﺘﯿﺎوې ﭼﯥ د اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮې او ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﻳﯥ د‬ ‫ﺖ او ﺮاﻧ‬ ‫زﻣﺎ ﭘﺮ اﻧﺪ دﮐﻮم ﻮﻟﯿﺰ ﻣﻨ‬
‫ﺘﻮ ادﺑﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺗﭕﺮه ﺷﻌﺮي ﺑﮫﯿﺮ د ﺳﺮﻻري او ﺑﺎﺑﺎ د ﺳﺘﺎﻳﻨﻮم ﺟﻮ ﻪ ﮐ ی‪ ،‬ﺗﺮ ھﺮ ﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ د ده ﭘﻪ ﺎﻧ ې‬ ‫وﺳﻤﮫﺎﻟﻲ ﭘ‬
‫ﻻره ﻟﭕﻠﻪ )ﺳﺒﮏ( ﮐﯥ ﺳﮫﻲ ﮐﻮﻻی ﺷﻮ‪ ،‬ﻟﻪ دې ﺎﻧ ﺗﯿﺎوو ﺳﺮه‪:‬‬
‫ﺘﻮ –‬ ‫ﺘﻨﻲ _ رواﻧﻲ اﮐﺮ ﺑﮑﺮ او واﮐﻤﻨﻮ ﻮ ﻟﻨﯿﺰو ارز ﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ )) ﭘ‬ ‫‪ -1‬ﻟﻪ ژب‪ -‬اﻧﺪﻳﺰ ﻳﺎ ﻣﻨ ﭙﺎﻧ ﯿﺰ ﭘﻠﻮه ﻳﯥ ﻟﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮن_ﻣﺴﻠﻤﺎن(( او ﺑﯿﺎ ))اﻓﻐﺎن‪ -‬ﻣﺴﻠﻤﺎن(( ﺳﺮه ﻏﺎړه ﻏ ۍ ﮐ ي او را وروﺳﺘﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ‬ ‫اﺳﻼم ((‪ ،‬ﭘﻪ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ))ﭘ‬
‫ه ﮐ ې ده‪:‬‬ ‫ﺘﻨﻲ وزﻣﻪ وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮدي ﻋﺮﻓﺎن او ﺗﺼﻮف ﻣﺎﻟ ﻪ ھﻢ ور‬ ‫ورﺳﺮه ﻻ د ﻳﻮه ))رو ﺎﻧﻲ(( ﭘ‬
‫ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻨ ﯿﺎ ﻟﯽ زﻣﺎ ژوﻧﺪون ﮐ ه‬ ‫ﭼﯥ ﺑﯥ ﺗﺎ ﭼﺎﺗﻪ ﯿ‬
‫ﺘﻮن ﮐ ه‬ ‫زړه زﻣﺎ دې ﻣﺴﻠﻤﺎن وي‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ ﻣﯥ د ﭘ‬
‫ﻣﺎﺣﻤﺰه ﺗﻪ ﻳﺜﺮﺑﻲ ﺑﺎده ﺧﺎوﻧﺪه‬
‫ﺎﻏﻠﯥ ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﮐﯥ د اﻓﻐﺎن را‬ ‫ﭘﻪ‬
‫او داﺳﯥ ډﭔﺮې ﻧﻮرې ﺑﭕﻠ ﯥ‪.‬‬
‫ﺘﻮن‪ -‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻓﻐﺎن‪ -‬ﻣﺴﻠﻤﺎن(( اَره ﺳﺮﭼﯿﻨﻪ ﻳﯥ ھﻢ د اﺳﻼم‬ ‫ﺘﻮ‪ -‬اﺳﻼم‪ ،‬ﭘ‬ ‫د ﻳﻮې داﺳﯥ ﻣﻨ ﭙﺎﻧ ﯥ او ﺳﮑﺎﻟﻮ ))ﭘ‬
‫ﮑﭕﻼﮐ ﺮو ﻟﻪ ﺧﻮا ﺎﮐﻠﻮ ﻮﻣﺎرﻟﻮ واﮐﻤﻨﺎﻧﻮ او ﭼﺎرواﮐﻮ د دې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ دﭘﺎﭼﺎ ﺧﺎن ﭘﻪ‬ ‫اﻧ ﺮوزﻟﯽ ))ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن(( وو‪ .‬د‬ ‫ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‬
‫ﺘﻨﻮ ﭘﺮوﻧ ه ﺧﺎورې واړوي او دﺧﭙﻠﻮاک اﮐﺮ وﮐﺮ او ﺳﯿﺎﺳﻲ ر ﺘﻮ ﻏﻮ ﺘﻨﯥ‬ ‫ﻣﺸﺮۍ د ﺮدې ﻧﯿﻤﯥ وﭼﯥ ﭘﻪ ازادۍ ﮐﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ‬ ‫ﻳﯥ ورﺷﻨ ې ﮐ ي‪))،‬ﺑﻠﺸﻮﻳﯿﮑﺎن(( ﻳﯥ ﺑﻠﻞ او د ﮐﻔﺮ ﺎﭘﯥ ﻳﯥ ورﺑﺎﻧﺪې ﻟ ﻮﻟﯥ‪ .‬ﻧﻮ ﺣﻤﺰه ﺻﺎﺣﺐ ﻳﯥ ھﻢ د ﻧﻮرو ﭘ‬
‫ﻣﻨ ﭙﺎﻧ ﯥ او ﺳﮑﺎ ﻟﻮ‬ ‫رو ﺎﻧﺪو ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﻋﺒﺪاﻻﮐﺒﺮ اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﻏﻨﻲ ﺧﺎن‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺤﻤﺪ طﻮﻓﺎن‪ ...‬ﻏﻮﻧﺪې د ﭘﺎﺳﻨ‬
‫راﺧﭙﻠﻮﻧﯥ ﺗﻪ اړ اﭔﺴﺘﻠﯽ وو‪:‬‬
‫ﺘﻮن او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﯥ‬ ‫ﻲﭘ‬ ‫ﻻ ﭘﻪ ﻏﻮږ ﮐﯥ ﻳﯥ ﻣﻼ ﺑﺎﻧګ وﻳﻠﯽ ﻧﻪ وي‪ //‬ﭼﯥ ﺑﭕﻠﺘﻮن‬
‫ﺘﻮ ﻣﯥ ده اﻳﻤﺎن ﮐﯥ )طﻮﻓﺎن( ‪. ...‬‬ ‫ﺘﻮ ﮐﯥ‪ //‬ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ ﭘ‬ ‫ھﺴﯥ رﻧ ﻪ ﻣﯥ اﻳﻤﺎن دی ﭘﻪ ﭘ‬
‫و ﺮ ﺎوه او ﺗﺮ ﭘﺎﻳﻪ ورﺑﺎﻧﺪې‬ ‫ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺪه د ﺧﭙﻞ ﺳﺒﮏ ﺑﻨﺴ‬ ‫ھﺮ ﻮره‪ ،‬دا ﻳﻮازې ﺣﻤﺰه وو ﭼﯥ ھﻐﻪ ﻳﯥ ﺑﭕﺨﻲ د اﻳﺪﻳﺎﻟﻮﺟ‬
‫ﯿﻨګ و ﺗﺮﻳﻨګ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ﭘﻪ ﺧﻮرا‬ ‫او وﻟﺴﻲ‪ ،‬ﻧ ه او رواﻧﻪ ﭘ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﮑﻼﻳﯿﺰ ﭘﻠﻮه ھﻢ ﭘﺮ دې ﺑﺮﻳﺎﻟﯽ ﺷﻮی ﭼﯥ ﺗﺮ ﺑﻞ ھﺮ ﺷﺎﻋﺮه زﻳﺎﺗﻪ‬ ‫‪ -2‬ﻟﻪ ژب‪-‬‬
‫ﮑﻠﯥ ﺑ ﻪ وﮐﺎروي او ﺑﯿﺎ ورﺳﺮه داﺳﯥ ﻋﯿﻨﻲ او ذھﻨﻲ اﻧ ﻮروﻧﻪ اوﺳﭕﻤﺒﻮﻟﻮﻧﻪ راو رﻏﻮي ﭼﯥ د ﻳﻮې ر ﯥ ھﭕﻨﺪارې ﭘﻪ‬ ‫ﮐﭕ‬
‫ﻪ ﺗﺮا ﻠﻨﺪوﻳﻲ و ﮐ ای ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﺘﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮھﻨ ﻲ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ او ﻮﻟﻨﯿﺰ ﭼﺎﭘﭕﺮﻳﺎل‬ ‫ﭕﺮ ﻳﯥ د ﺳﺎده طﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﭘ‬
‫ﮑﻼﻳﯿﺰ ﭘﻠﻮه ﻏﺰل ھﻢ ﭘﻪ اَره او‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ﮐ ي‪ ،‬دﻏﺴﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ژب‪-‬‬ ‫ﻧﻮ ﮐﻪ ﻟﻪ ژب‪ -‬اﻧﺪﻳﺰ ﭘﻠﻮه ﻳﯥ اﺳﻼم او ﺗﺼﻮف را ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﮐ ی دی‪.‬‬ ‫ر ﺘﯿﻨﯥ ﻣﺎﻧﺎ را ﭘ‬
‫ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﺳﺮه ﻳﯥ ﻳﻮوﻟﺲ ﭙﯿﺰ ﻏﺰل ﺗﻪ‪ ،‬ھﻐﻪ ھﻢ ﺗﺮ درﭔﯿﻢ زﻳﺎت ﻟﻪ ﻟﻮﻣ ي او ﻠﻮرم ﺧﺞ ﺳﺮه‪ ،‬دوﻣﺮه دود ورﮐ ی ﭼﯥ‬
‫ﺘﻮ ادﺑﻲ‬ ‫ﻟﻪ دې ﭘﻠﻮه ﻳﯥ ﺗﺮ ﺧﯿﺒﺮه ﻟﺮوﺑﺮ ﭘﺮ ﻏﺰل ﺳﺮﺑﭕﺮه ازاد ﺷﻌﺮھﻢ ﺗﺮ اﻏﭕﺰ ﻻﻧﺪې راوﺳﺘﯽ دی‪ .‬ﺣﺎل داﭼﯥ ﻟﻪ زاړه ﭘ‬
‫ﭘﭕﺮه راھﯿﺴﯥ ﻟ ﺗﺮﻟ ه ﺗﺮ ﻧﻮي ﺳﻠﻨﯥ )‪(90٪‬درﭔﯿﻤﺨﺠﻲ ﺷﻌﺮي ډول ډﭔﺮدود درﻟﻮدﻟﯽ دی‪.‬‬
‫ﭘﻪ ھﺮډول اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه د ﻳﻮه ﻧﺎﺷﻮﻧﻲ اﺳﺎن ))ﺳﮫﻞ ا ﻟﻤﻤﺘﻨﻊ(( ﺷﻌﺮ و ﻏﺰل ﻻره ﻟﭕﻠﻪ راﺧﭙﻠﻪ ﮐ ې او دود ﮐ ې او زﻳﺎﺗﺮه‬
‫ھﻢ ھﻤﺪﻏﻪ ﻧﻮ ﺖ د ﻧﻮي ﺷﻌﺮي او ﺑﯿﺎ ﻏﺰﻟﯿﺰ ﺑﮫﯿﺮ د ﺳﺮﻻري او ﺑﻨﺴ ﻮال ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ راﭘﭕﮋﻧﺪﻟﯽ دی‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﻧﻪ‪ ،‬داﺳﯥ ھﻢ ﻧﻪ وه ﭼﯥ ﻮﻧﺪې ﭘﻪ اړوﻧﺪﻣﮫﺎﻟﭙﭕﺮ اوﭘﭕ ۍ ﮐﯥ ﻳﯥ ﺗﺮ ھﺮ ﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﺮﻧ ﯿﺰ ﭘﻠﻮه ﻮک د ﺳﯿﺎﻟ‬
‫ﺟﻮ ﻪ ﻧﻪ وو ﻳﺎ ﻧﻪ ول‪ .‬ﺗﺮې ﻪ ﻧﺎ ﻪ ﮐﺸﺮان ﻏﻨﻲ‪،‬ﺳﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻔﺘﻮن‪ ،‬اﺟﻤﻞ‪ ،‬راھﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻨﺪر‪ ...‬او ان ﺧﭙﻞ ﺧﻮره ﻳﯽ ﻧﺎظﺮ‬
‫ون د ﻮﻟﻮ اﺳﺘﺎد او‬ ‫ﺷﯿﻨﻮاری او زوی ﻣﺮاد ﭘﻪ ھﺮ ډول‪ ،‬ﺧﻮ د ﮐﺎﮐﺎﺟﻲ ﻏﻮﻧﺪې اورژﺑﯽ ﺷﺎﻋﺮ او ﺑﯿﺎ ﻏﺰﻟﺒﻮل ﺧﻮ د ده ﭘﻪ‬
‫وو‪.‬‬ ‫ﻣﺨﮑ‬
‫ﮑﺎرﻧﺪوﻳﻪ ﺑﭕﻠ ﯥ‪:‬‬ ‫داھﻢ د اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه د ﻮﻟﻤﻨﻠﻲ ﻳﺎدﺷﻮي ﺳﺒﮏ ﻮ‬
‫ﭘﻪ اﺑﺎدۍ ﮐﯥ ﺷﻢ‬ ‫ﺟﻮړه ﺑ ﺑﻮﮐ‬
‫وراﻧﻪ ﭼﯥ ﺷﻢ ﻟﻮر ﺗﻪ د ﺳﺎرا ﻤﻪ‬
‫ھﺴﯥ ﭘﺮ ﻣﺎ ﺮان دي د اﺷﻨﺎ ﻟﯿﺪل‬
‫ﻻړﻣﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺎ راﻏﻠﻤﻪ‪ ،‬اوس ﺑﯿﺎ ﻤﻪ‬
‫ورﺗﻪ ﻟﭕﻤﻪ ﮐ ل‪ ،‬زﻣﺎ ﺳﺮ ﻧﻪ ﯿ ﭕﺪه‬ ‫ﻣﺎ ﯿ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﭼﯥ ﻣﺤﺒﺖ ﮐﯥ ھﻢ اﻓﻐﺎن ﭘﺎﺗﯥ ﮐﭕﺪم‬
‫ﺘﻮن ﻳﻤﻪ‬ ‫ﺣﺴﻨﻪ ﺗﻪ ﻣﻐﺮورﻳﯥ زه ﭘ‬
‫ﻮدﻟﯥ ﺪا ﺳﺘﺮ ﻮ ﺗﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻪ ده‬
‫ﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ورو ﯥ‪ ،‬ﺑﺎ ﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺮ ﯥ ﻟﭕﻤﻪ ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ؟‬ ‫ﻨ ﻪ ﻳﻮ ﺎی ﺷﻮ دا ﭘﭕﻨ ﻪ ﭘ‬
‫ﺷﻮﻧ ې ﻣﯥ د ))ب(( ﭘﻪ ﮑﻲ ﺑﻨﺪې ﻏﻮﻧﺪې ﺷﻮې‬
‫ﻮوه‬ ‫راﻏﻠﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺑﻪ ھﻢ ﺧﻮ وﺗﻮ ﺗﻪ ﻣﯥ ﭘﺮې ﻧﻪ‬
‫ﻟﻪ ﺧﻮرا ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ژﺑﻨﯿﻮ ﺎﻧ ﺗﯿﺎوو ﻳﯥ ﻳﻮه دا ﭼﯥ د ﺗﻮل وﺗﺎل داړﺗﯿﺎﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻧﻮم ﺗﺮ ﺳﺘﺎﻳﻨﻮم او ﺗﻮﻟﻨﻮم)ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ(‬
‫ﻣﺨﮑﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﻟﮑﻪ‪:‬‬
‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﺗﺒﺴﻢ ﻳﯥ ﺣﻮﺻﻠﻪ وﮐ ه‬
‫)او ﮑﻮ ﺑﻮږﻧﭕﺪﻟﻮ( ﻣﯥ ﺷﭕﺒﻪ وﮐ ه‬
‫ﺘﻨﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺮ ﻮ ﻏﻠﭽﮑﻮ)د ﻏﻠﭽﮑﻮ ﺧﺒﺮې ﻣﻪ زده ﮐﻮه‪ ...‬درواﺧﻠﻪ‪.‬‬ ‫ﺘﻨﯥ((‪ ،‬ﻣﯿﻨﻪ ﭘ‬ ‫ھﻤﺪاﺳﯥ ﻳﯥ ))او ﮑﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻮ داﺳﯥ‬ ‫ﭘ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻪ‬ ‫ﮑﺎرﻧﺪوﻳﻪ‬ ‫د ﻳﻮه ﺳﺮﭼﭙﻪ ﺗﻮﻟﻲ ﻏﻮﻧ )اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺮﮐﯿﺐ( ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﻳﯥ د زﻳﺎت ﯿﻨ ﺎر ﻳﻮه‬
‫راﻟﭕ دوﻟﯥ ده‪:‬‬
‫‪) ...‬ﻧﻮم د ﺗګ( ﭘﻪ ﺧﻮﻟﻪ واﻧﻪ ﺧﻠﯥ ﺑﺎران راﻏﯽ!‬
‫ﻮﻳﯿﺰ اوډون)د ﺗګ ﻧﻮم( ﺳﺮه ﻳﯥ ﺗﻮل و ﺗﺎل ﺗﻪ ﮐﻮم ﺗﺎوان ﻧﻪ رﺳﭕﺪه او ﺧﺞ ھﻢ ﻟﻪ))ﺗګ(( ﺨﻪ))ﻧﻮم(( ﺗﻪ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻢ ﭘ‬
‫ﻟﭕ دﭔﺪای ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﺑﭕﻠ ﻪ ﮐﯥ ))زﻣﺎ زړه(( ﭘﺮ ))زړه زﻣﺎ(( اړوﻧﻪ ﻳﯥ ھﻢ ھﻤﺪاﺳﯥ درواﺧﻠﻪ!‬ ‫ھﻤﺪاﺳﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﯿﻨ‬
‫ﻳﻮ ﻻﺳﻮﻧﺪ ﭼﯥ ﻧﻮرو ﻳﯥ ﻻروي ﮐ ې او ﭘﻪ دې ﻟ‬ ‫ﮑﻼﻳﯿﺰ ﺳﺒﮏ د ﺑﻨﺴ ﻮاﻟ‬ ‫داھﻢ د ﺳﺘﺮ ﺣﻤﺰه د))ﻧﺎﺷﻮﻧﻲ اﺳﺎن(( ژب‪-‬‬
‫ﮑﻠﻮ ﺑﭕﻠ ﻮ ﺳﺮه‪:‬‬ ‫ﮐﯥ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﻧﯿﻤﻠﻮﺳﺘﻲ ﻣﺴﺮي ﺧﺎن ﺧﺎطﺮ اﭘﺮﭔﺪي‪ ،‬ﻟﻪ داﺳﯥ‬
‫ھﺴﯥ راﺗﻪ ﻮرې‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﻧﻪ ﭼﯥ راﺗﻪ ﻮرې‬
‫ﻧﭕﻎ ﻣﯥ ﻟﻪ زړ ﻲ و ﻲ‪ ،‬ﮐﺎږه ﭼﯥ راﺗﻪ ﻮرې!‬
‫ﻪ وﻟﻲ ﻮري ورﺗﻪ‬ ‫ﺧﻠﮏ ﭼﯥ ﻧ‬
‫ﺗﺎﭼﯥ ﻣﺦ واړوه‪ ،‬ﻮزار دې وﮐ‬
‫ﺧﺎطﺮه ﻳﺎر دې ﭘﻪ ﺧﯿﺒﺮ ﮐﯥ اوﺳﻲ‬
‫ﻮﻟﻪ دره ﻟﻪ ﺳﭙﭕﻠﻨﻮ ډﮐﻪ ده‬
‫ﺟﻮړې ﮐ ې‬ ‫ﺗﻪ ﺧﻮ ﺑﻪ ﻟﻪ زﻟﻔﻮ ﮐﻮ‬
‫زه ﭘﺮ دا ﺷﻠﭕﺪﻟﻲ ﺮﭔﻮان ﻪ وﮐ م‬
‫ﺑﯿﺎ دې ﺳﮫﻲ ﻧﻪ ﮐ م ﭘﻪ ھﻐﻮ ﺳﺘﺮ ﻮ‬
‫ﻳﻮ ﻠﯥ ھﻤﻐﺴﯥ ﭘﻪ ﻣ و ﺳﺘﺮ ﻮ‬
‫ﻮ‬ ‫ﺟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻟﮑﻪ واﺧﻠﯥ))ﺳﺮه(( ﭼﯥ اﺳﺘﺎد ورﺳﺮه د ﻧﻮرو‬ ‫ﮑﻼﻳﯿﺰه او ﺑﯿﺎ ﭘﻪ ﺎﻧ ې ﺗﻮ ﻪ ژﺑﻨ‬ ‫ﻧﻮرو ﭘﻠﯿﻮﻧﻮ ﻳﯥ‪ ،‬داراز ژب‪-‬‬
‫ﺳﻮﭼﻪ ﺷﯿﻨﻮاري وﻳﯿﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ ﮐﯥ ﺧﭙﻞ رﻧ ﯿﻦ ﻏﺰل ))ﺳﺘﺎﭘﻪ اﻧﻨ ﻮ ﮐﯥ د ﺣﻤﺰه دوﻳﻨﻮ ﺳﺮه دي‪ ((...‬دﺷﺎھﮑﺎرۍ ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺪه‬
‫ﻠﯽ دی‪.‬‬ ‫ﻳﻮ داوه ﯿﺮ ﻳﯥ ھﻢ ﻧﻪ دی ﮐﺎروﻟﯽ او ھﻤﺎﻏﻪ ﭘﺎرﺳﻲ او اردو اﻧ ول ))ﺳﺮﺧﻲ(( ﻳﯥ ﻏﻨﯿﻤﺖ‬ ‫رﺳﻮﻟﯽ‪ ،‬د ﭘﻠﯿﻮﻧ‬
‫‪ ،‬ﻤﺒﻞ‪ ،‬ﻤﺒﺎ‪ ،‬ﺗﯿﻨﺪﮐﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻮرﻟﮑﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻏ ﻮﻧﯥ‪ ،‬ﻏﻠﭽﮑﯽ‪ ...‬ﻳﯥ ﺧﻮ ﻻ ﻪ ﮐ ې ﻪ ﮐ ې!‬ ‫ﻮر ﻮرې‪ ،‬ﻣﻤﺎ ﯥ‪ ،‬زا ﯥ‪،‬ﺑ ﺑﻮﮐ‬
‫زه ﺑﯿﺎھﻢ ﭘﻪ زﻏﺮده واﻳﻢ ﭼﯥ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺰه د دﻏﻮ ﻮﻟﻮ ﺟﻮﻟﯿﺰو))ژﺑﻨﯿﻮ او ھﻨﺮي ﺎﻧ ﺗﯿﺎوو او ﺑﭕﻠﺘﯿﺎوو ﺗﺮ ﻨ ﻪ ھﻤﺎﻏﻪ‬
‫ﻮﻟﻤﻨﻠﯥ ﻣﻨ ﭙﺎﻧ ﻪ ﻧﻪ وای راﺧﭙﻠﻪ ﮐ ې او ﻟﮑﻪ ﭘﻪ))ژوﻧﺪ(( ﮐﯥ ﻳﯥ ﭼﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ ﮐ ې‪ ،‬ﺑﭕﺪﻳﻨﻪ ﻳﺎ د ﮐﺎ ﮐﺎﺟﻲ‪ ،‬اﺟﻤﻞ‪،‬ﺳﻠﯿﻢ‪،‬‬
‫اﻳﻮب ﺻﺎﺑﺮ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﺻﺎﺑﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺮ ﻮھﺮ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻢ راز‪ ،‬ﻧ ﻳﻮال‪ ...‬ﭘﻪ ﭕﺮ ازاد دﻳﻨﯽ)ﺳﭕﮑﻮﻟﺮ( اوﺑﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺑﻼﻧﺪی )دﻳ ﺮاﻧﺪﻳﺶ(‬
‫ﺘﻮ‬ ‫ﻠﯽ ﻧﻪ وو؛ ان ﮐﻪ ﺗﺮدې ﻳﯥ ﻻ ډﭔﺮې ﺑﺮﻳﺎوې او ﮐﺎرﻧﺎﻣﯥ د ﭘ‬ ‫ﺎن او ﺳﺘﺎﻳﻨﻮم ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﭘﺎﺗﯥ وای‪ ،‬دوﻣﺮه زﻳﺎت ﻧﻮم ﻧ‬
‫ﻪ او ﺳﻤﺴﻮرﺗﯿﺎﮐﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮی ھﻢ وای!‬ ‫ﺷﻌﺮ و ادب ﭘﻪ ﺳﺮ‬
‫ﻟﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﻮﻟﻮ ﻣﻨﻨﻪ‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴٩‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺘﻨﻮ ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط‬ ‫ﺘﻮ او د ﭘ‬ ‫ﭘ‬

‫ﺘﻨﻮ ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط‬ ‫ﺘﻮ او د ﭘ‬ ‫ﭘ‬

‫ﭘﺮ ھﺮه ﻮﻟﻨﻪ ﭼﯥ اﻓﺮاط او ﺗﻔﺮﻳﻂ واﻛﻤﻦ ﺷﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ اﻧ وﻟﻪ و ﻲ او د اﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ ﭘﻪ اﻧﺪ د ﻳﻮه ﭘﺮ ﺎى دوه ﺗﻨﻪ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ورﻛﻮي‪ .‬ﻣﻀﺮاﺣﺘﯿﺎط ھﻢ د ﺗﻔﺮﻳﻂ ﻳﻮ ډول دى ﭼﯥ زﻳﺎن ﻳﯥ ﻟﻪ اﻓﺮاط ﺳﺮه ﺧﭙﻞ اﻧ ول ﺑﺮاﺑﺮوي‪ ،‬ﻜﻪ ﺧﻮ د اﺳﻼم‬
‫ﺳﭙﭕ ﻠﻲ دﻳﻦ د اﻓﺮاط او ﺗﻔﺮﻳﻂ دواړه ﺣﺎﻟﺘﻪ ﻣﺮدود ﻛ ي او ﻣﻨ ﻨﻰ ﺣﺪ ﻳﯥ ﻏﻮره ﺑﻠﻠﻲ دي‪ .‬ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻧﻪ ﻳﻮازې ﻳﻮه‬
‫ﭕﺮازۍ او ودې ﭘﺮ وړاﻧﺪې ﺧﻨ اﭼﻮوﻧﻜﯥ او رﻧ ﻮوﻧﻜﯥ ﻧﺎروﻏﻲ ھﻢ‬ ‫ﻮﻟﻨﯿﺰه ﻧﺎروﻏﻲ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻳﻮ ﺷﺨﺺ د ﺎﻧﯥ ژوﻧﺪ د‬
‫د ﻳﻮه اﺧﺘﻪ ﻛﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺎﻧﻮي ﭼﯥ ﻣﻀﺮاﺣﺘﯿﺎط ﻳﯥ د ﺟﺮﺋﺖ‬ ‫ده‪ .‬اﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﯿﺰ ژوﻧﺪاﻧﻪ ﻛﯥ د ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﭘﺮ ﻧﺎروﻏ‬
‫وزروﻧﻪ ﺗ ﻟﻲ او د اوھﺎﻣﻮ ﺳﯿﻮري ﻳﯥ ورﺗﻪ ﭘﺮ ذھﻦ ﺧﻮر ﻛ ي دي‪.‬‬
‫ﭕﺮازۍ او ودې ﭘﺮ وړاﻧﺪې ﺧﻨ اﭼﻮوﻧﻜﯥ‬ ‫ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻧﻪ ﻳﻮازې ﻳﻮه ﻮﻟﻨﯿﺰه ﻧﺎروﻏﻲ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻳﻮ ﺷﺨﺺ د ﺎﻧﯥ ژوﻧﺪ د‬
‫د ﻳﻮه اﺧﺘﻪ ﻛﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺎﻧﻮي‬ ‫او رﻧ ﻮوﻧﻜﯥ ﻧﺎروﻏﻲ ھﻢ ده‪ .‬اﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﯿﺰ ژوﻧﺪاﻧﻪ ﻛﯥ د ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﭘﺮ ﻧﺎروﻏ‬
‫ﭼﯥ ﻣﻀﺮاﺣﺘﯿﺎط ﻳﯥ د ﺟﺮﺋﺖ وزروﻧﻪ ﺗ ﻟﻲ او د اوھﺎﻣﻮ ﺳﯿﻮري ﻳﯥ ورﺗﻪ ﭘﺮ ذھﻦ ﺧﻮر ﻛ ي دي‪.‬‬
‫دا ﻛﺎر د دې ﺳﺒﺐ ﺷﻮي ﭼﯥ دا ﻛﺲ د ژوﻧﺪ ﻟﻪ ډﭔﺮو ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻮ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﺷﻲ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد اﻟﻔﺖ واﻳﻲ‪ :‬ﺷﻤﻲ اﻛﺎ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻛﻮر او ﻛﻠﻲ ﻛﯥ ﭘﻪ ډﭔﺮې ھﻮ ﯿﺎرۍ ﻣﺸﮫﻮر و‪ ،‬او ھﺮ ﭼﺎ ﭼﯥ ﺑﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻣﺸﻮره‬
‫ﻪ دا وه ﭼﯥ ده ﺗﺮ اﺧﺮ ﭘﻮرې ﺧﭙﻞ ﻛﻮر ﺗﻪ ﺑﺮق راوﻧﻪ ووﺳﺖ او‬ ‫ﻏﻮ ﺘﻠﻪ ده ﺗﻪ ﺑﻪ راﺗﻠﻞ‪ .‬دده د ھﻮ ﯿﺎرۍ او اﺣﺘﯿﺎط ﻳﻮه ﻧ‬
‫وﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛﻪ ﻛﻠﻪ ﺑﺮق ﺷﺎرټ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺷﻲ او ﻛﻮر ﺑﻪ ﻣﯥ وﺳﻮزي‪.‬‬
‫د ده دا ﻋﺎدت و ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻮ ﺮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﻮرﻳﺪه او ډﭔﺮ ﻟﺮي ﺎى ﺗﻪ ﺑﻪ ھﻢ ﭘﯿﺎده روان و ﻜﻪ ﭼﯥ د ﻣﻮ ﺮ ﻟﻪ ﭼﭙﻪ ﻛﭕﺪﻟﻮ‬
‫وﭔﺮﭔﺪه او اﺣﺘﯿﺎط ﻳﯥ ﻛﺎوه‪ .‬ھﻮ! دى ﻟﻪ ډﭔﺮه ﻋﻘﻠﻪ ﭘﯿﺎده ﺮ ﯿﺪه او ﻛﻮر ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ر ﺎ ھﻢ ډﭔﺮه ﻟ ه وه‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﭼﻠﻨﺪ دې ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﺗﻪ ورﺗﻪ دي‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ژﺑﯥ د ﺧﺪﻣﺖ او ﭘﺎﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﺑﺎب ھﻢ د ﯿﻨﻮ ﭘ‬ ‫دﭘ‬
‫ﻧﯥ ﺨﻪ ډډه‬ ‫ﺘﻮ ﻳﺎدوﻧﯥ او‬ ‫ﺘﻮ ﭘﺎﻟﻨﯥ او ان ﭘ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ د دې ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﭘ‬ ‫ﻳﻮ ﺷﻤﯿﺮ روڼ اﻧﺪي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻮال او ﻧﻮم ﺮ ﻨﺪي ﭘ‬
‫ﻛﻮي ﭼﯥ ﻮك ورﺗﻪ ژﺑﭙﺎل او ﻣﻠﺘﭙﺎل )ﻧﺸﻠﻨﺴﺖ( وﻧﻪ واﻳﻲ‪.‬‬
‫دوى داﺳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻛﻪ ﻳﻮ ﻞ ﭼﺎورﺗﻪ ﻧﺸﻨﻠﯿﺴﺖ او ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ وواﻳﻪ‪ ،‬دا ﺗﻮر ﺧﻮ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﻟﻪ )ﻛﻔﺮه( ھﻢ ﺑﺪﺗﺮ دي‪ ،‬ﺑﯿﺎ‬
‫ﺧﻮ ﭼﯥ ھﺮ ﻮﻣﺮ ﺎن ﺳﭙﯿﻦ ﻛ ي‪ ،‬ﺳﭙﯿﻨﯿﺪاي ﻧﻪ ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭼﺎرې اوډﻟﻲ دي‪ .‬ﭘﻪ دې‬ ‫ﺘﻮ ژﺑﯥ د ﻤﻨﺎﻧﻮ ﻟﻪ ډﭔﺮي ﭘﺨﻮا ﻧﻪ د ﻳﻮ ﻣﻨﻈﻢ او ﺳﻨﺠﻮل ﺷﻮي ﭘﻼن ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘ‬ ‫دﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺿﺪ ھ ﻮ ﻛﯥ ﻳﻮه ھ ﻪ ھﻤﺪا ﻳﺮﻏﻠﯿﺰ ﺗﺒﻠﯿﻎ او ﭼﻠﻨﺪ دي ﭼﯥ دوى ﻳﯥ د ﻳﻮې اﺳﺎﺳﻲ وﺳﯿﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻛﺎروى‬ ‫ډول ﭘ‬
‫ﻠﯥ‪ ،‬د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘﻪ ﻻره ﻛﯥ ورﺗﻪ ﺧﻨ وﻧﻪ ﺟﻮړ ﻛ ي او ﺟﻮړواﻳﻰ ﺋﻰ‪ ،‬ﺧﻮ ﭼﻪ‬ ‫ﭕﺮازۍ ر ﻮﻧﻪ زﺑﯿ‬ ‫ﺘﻨﻮ د‬ ‫دوى ﻮل ﻋﻤﺮ د ﭘ‬
‫ﺘﻮن( ورﺗﻪ وواﺋﯥ ﭼﯥ وﻟﯥ؟ ﻧﻮ ﺑﯿﺎﭘﺮې ﻟﻪ ﻻﺳﻪ د ﻧﺸﻨﻠﯿﺴﺖ او ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ ﺗﻮر ﭘﻮرې ﻛ ي‪ .‬زﻣﻮﻧ‬ ‫ﻛﻮم اﻧﺪﻳﺎل )ﺷﻌﻮرى‪،‬ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﻳﯥ د ﻣﻜﺎرۍ ﭘﻪ ھﻤﺪﻏﻪ ﺟﯿﻞ ﻛﯥ را ﯿﺮ ﻛ ي او ان ﺗﺮ دې وﺧﺘﻪ ﻳﯥ د ﺧﻼﺻﻮن ﻻره ﻧﻪ ده‬ ‫ﯿﻨﯥ ﭘﻪ زړه ﺳﭙﭕ ﻠﻲ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﭘﺮې ﭘﻪ دې‬ ‫ﺘﻨﻮ او ﻧﺎﭘ‬ ‫ﺎك ﻧﻪ د وﺗﻠﻮ رﭘﻰ رﭘﻮﻟﻰ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ زﻳﺎﺗﻮ ﭘ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ﻟﻪ دﻏﻪ ژﺑﻨﻲ زﺑﭕ‬ ‫ﭘﯿﺪا ﻛ ې‪ .‬ﻛﻪ ﻛﻮم ھ ﺎﻧﺪ ﭘ‬
‫او ژﺑﻨﻲ ﺗﻀﺎدوﻧﻮ ﺗﻪ ﻟﻤﻦ وھﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﯥ اﺗﻔﺎﻗ‬ ‫ﭘﻠﻤﻪ د ﻣﻼﻣﺘﺊ اور ﭘﻮرې ﻛ ى ﭼﯥ د ھﭕﻮاد د وروﻧﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او "ﻣﻠﯿﺘﻮﻧﻮ" ﺗﺮﻣﻨ‬
‫وروري ھﻐﻪ د اوښ او ﻟﭕﻮه د ورورۍ ﻣﺜﺎل ﻟﺮي‪.‬‬ ‫ﺘﻨﻮ او د ھﻐﻮى د ژﺑﻨﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﻏﺼﺒﻮوﻧﻜﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﭘ‬
‫د وورۍ ﻳﻮ ﺗ ون ﺷﻮى و‪ ،‬دوه ﭘﻪ ﻳﻮه ﻛﻮر ﻛﯥ اوﺳﭕﺪل‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ‬ ‫"واﻳﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ وﺧﺖ د اوښ او ﻟﭕﻮه ﺗﺮﻣﻨ‬
‫دا ﺗ ون ھﻢ ﺷﻮى و ﭼﯥ ﻳﻮ د ﺑﻞ اوﻻدوﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫د ﻏ و ﭘﻪ ﭕﺮ اوﺳﭕﺪل‪ ،‬د دوى ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ژوﻧﺪ ﻛﺎوه‪ ،‬ﻮل ﺑﻪ د ﻳﻮې ﻛﻮرﻧ‬
‫ﺗﻮﭘﯿﺮ وﻛ ھﻐﻪ ﺑﻪ ﻣﻼﻣﺖ وي‪.‬‬ ‫ﻲ او ﺗﻮﭘﯿﺮ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ھﺮﭼﺎ ﭼﯥ د دواړو ﺗﺮﻣﻨ‬ ‫ﺧﭙﻞ اوﻻدوﻧﻪ‬
‫ژوﻧﺪ ﻮ ﻣﻮده ھﻤﺪاﺳﯥ ﺗﭕﺮ ﺷﻮ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ ﻟﭕﻮه او اوښ دواړه د ﺳﺎرا ﭘﺮ ﻟﻮري ﻟﻪ ﻛﻮره ﺑﮫﺮ ﺷﻮل‪ ،‬ﺮﻧ ﻪ ﭼﯥ د دواړو ﻻس‬
‫ﻪ وږي ﺷﻮل‪ ،‬د ﻟﭕﻮه د ﺑﭽﯿﺎﻧﻮ ﻧﻮر ﺗﺎب‬ ‫ﺗﻪ ﻪ ور ﻧﻪ ﻏﻠﻞ ﻧﻮ وﺧﺖ ﭘﺮې ډﭔﺮ ﺗﭕﺮ ﺷﻮ ﻧﻮ ھﻢ د اوښ ﺑﭽﯿﺎن او ھﻢ د ﻟﭕﻮه ھﻐﻪ‬
‫ﻠﻪ اوﻏﻮ ﻪ ﻳﯥ ھﻢ وﺧﻮړه‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اوښ او‬ ‫راﻧﻐﻰ‪ ،‬ﻧﻮ ﻮپ ﻳﯥ ﻛ د اوښ د ﻳﻮه ﺑﭽﻲ اورﻣﭕ ﺋﯥ ورﺗﺎو ﻛ ‪ ،‬وﻳﻨﻪ ﻳﯥ و‬
‫ﻟﭕﻮه دواړه ﻛﻮر ﺗﻪ راﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮ ﻧﻮ ﻮري ﭼﯥ د اوښ د ﺑﭽﻲ ﻳﻮازې ﭘﻮﺳﺘﻜﻰ ﭘﺎﺗﯥ دى او ﺑﺲ‪ .‬اوښ ﭼﯥ دا ﺣﺎﻟﺖ وﻟﯿﺪ ﻧﻮ‬
‫ﻟﻪ ډﭔﺮ ﺧﻔ ﺎﻧﻪ ﻳﯥ ﭼﯿﻐﻪ ﻛ ه‪) :‬ھﻠﻪ زﻣﺎ ﺑﭽﻲ(‪ .‬ﻟﭕﻮه ﭼﯥ د اوښ )زﻣﺎ ﺑﭽﻰ( ﻏ واورﭔﺪ ﻧﻮ ﻓﻮراً ﻳﯥ ﭘﺮې ﻧﯿﻮﻛﻪ وﻛ ه او ورﺗﻪ‬
‫ﺗﻮﭘﯿﺮ وﻛ ‪ ،‬ﺗﺎ وﻟﯥ ووﻳﻞ‬ ‫ﻳﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺗﻪ ﻣﻼﻣﺖ ﻳﯥ‪ ،‬ﺗﻪ د ورورۍ ﭘﺮ اﺻﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﭘﻮھﭕ ي‪ ،‬ﺗﺎ وﻟﯥ زﻣﺎ او د ﺧﭙﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‬
‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﻛﺴﺎﻧﻮ وروري ھﻤﺪﻏﻪ ﻣﺜﺎل ﻟﺮي ﭘﻪ‬ ‫ﺘﻨﻮ او ﭘ‬ ‫)زﻣﺎ ﺑﭽﻲ( اﻳﺎ زﻣﺎ ﺑﭽﻲ ﺳﺘﺎ ﺑﭽﻲ ﻧﻪ دي؟" ﻟﻪ ژﺑﻨﻲ ﭘﻠﻮه د ﭘ‬
‫ﻮﺗﻪ ھﻢ دوى ﺗﻪ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ﺗﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺣﺎﻛﻤﯿﺖ ﻛﯥ ھﻢ ﻣﺤﻜﻮم وو‪ ،‬ھﻢ ﻣﺤﺮوم‪ ،‬ﺧﻮ د ﻣﻼﻣﺘ‬ ‫ﺘﻮ او ﭘ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ‪ ،‬ژﺑﻨﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ‬ ‫ﺘﻮن ﻮل ﻋﻤﺮ د ﭘ‬ ‫ﻞ ﻛﯿ ي ﻛﻪ ﻳﻮ ﻧﺎﭘ‬ ‫ﻞ ﻛﯿ ى او ھﻢ ﻧﺎ ﺷﯿﺴﺘﺎن‬ ‫ﻧﯿﻮل ﻛﯿ ى ھﻢ ﺋﯥ ژﺑﻪ زﺑﯿ‬
‫ﺘﻮ ﻳﺎ دو دې دا ﺧﻮ‬ ‫ﺘﻮ؟ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﺳﻢ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ ﭼﯥ ﺗﻪ وﻟﯥ ﭘ‬ ‫ﺘﻮن ھﺴﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ وﻟﯥ ﭘ‬ ‫ﻲ او ﻳﻮ ﭘ‬ ‫زﺑﭕ‬
‫ﻧﯿﺸﻨﻠﯿﺴﺘﻲ او ﻣﻠﯿﺘﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ دي‪.‬‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﭘﺮ ﻮ ډﻟﻮ وﭔﺸﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ډﻟﻮ ﭙﻠﻮ دﻏﻮ ھ ﻮ‪ ،‬اﻏﺰن ﭼﺎﭘﭕﺮﻳﺎل او ﻧﻮرو ﻧﺎدودو ﻟﻪ ﻓﺮھﻨ ﻲ او ژﺑﻨﻲ ﭘﻠﻮه ﭘ‬ ‫دﭘ‬
‫ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﭘﭕﮋﻧﻲ‪ ،‬د ﻣﻠﺖ ﺟﻮړو ﻧﯥ ﭘﻪ ﺑﮫﯿﺮ‬
‫ْ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ دي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﻛﻠﺘﻮري‪ ،‬ﻣﻠﻲ او ھﭕﻮادﻧﻰ‬ ‫‪ _ 1‬ﻳﻮ ھﻐﻪ ډﻟﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﭘﺮ ﺳﺘﺮ اھﻤﯿﺖ او رول‬ ‫ﻛﯥ د ژﺑﯥ ﭘﺮ ارز ﺖ ھﻢ ﭘﻮھﭕ ي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ او ﺧﺎورې د ﺑﺸﭙ ﺗﯿﺎ ﻟﭙﺎره د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ ﭘﺎﻟﻨﻪ‪ ،‬ﺑ اﻳﻨﻪ‪ ،‬وده او ﭘﺮﻣﺨﺘګ‬ ‫ﺘﻨﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ د ﭘ‬ ‫ھﻢ ﭘﻮھﭕ ي‪ .‬دوى د اﻧﺪﻳﺎﻟﻮ ھﭕﻮادﭘﺎﻟﻮ او ﻣﻠﺖ رﻏﺎﻧﺪو ﭘ‬
‫ډول ھﺎﻧﺪاو ھ ﻮ ډډه ﻧﻪ ﻛﻮي دوى ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ دوﻣﺮه ﻣﻨ ې ﺗﺮړې ﻛ ي‬ ‫ﺧﭙﻠﻪ دﻧﺪه ﺑﻮﻟﻲ او ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ ﻟﻪ ھﭕ‬
‫( ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺪه ھﻢ رﺳﻮﻟﯥ ده‪ .‬ﭘﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻛﯥ د ھﻤﺪﻏﯥ ډﻟﯥ د‬ ‫او ﻛﻮي ﻳﯥ ﭼﯥ ان ﺧﺒﺮه ﻳﯥ د ﺎﻧﯥ ژوﻧﺪ د ﺑﻠﮫﺎرۍ )ﻗﺮﺑﺎﻧ‬
‫ﻟﻪ ﭼﻠﻨﺪوﻧﻮ ﺳﺮه‬ ‫ﺘﻮ د ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗ‬ ‫ﺘﻮ د ﭘﺮدﻳﻮ ﻟﻪ ﻳﺮﻏﻠﯿﺰو ھ ﻮ او د ﺧﭙﻠﻮ ﭘ‬ ‫‪ ،‬اﻧﺪو ھ ﻮ ﺑﺮﻛﺖ دى ﭼﯥ ﭘ‬ ‫ﺑﯥ ﺳﺎري ﻗﺮﺑﺎﻧ‬
‫ﺳﺮه ﺗﺮ اوﺳﻪ ژوﻧﺪۍ ﭘﺎﺗﯥ او ﻻ وده ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﺘﻮ ﻧﻪ ﭘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ واﻳﻲ او ﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﯿﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﭘﺮ ﺿﺪ ﻳﯥ ھﻢ دي دا‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ دي ﭼﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘ‬ ‫‪ _ 2‬دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ ھﻐﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ډزې ﻛﻮي‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ډﻟﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎى ﭘﺮ ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﻣﻮرﭼﻞ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ دي او ﻧﻮرو ﭘ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ اﻛﺜﺮه ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ډول ﭘ‬
‫او ﺧﺒﺮو ﺧﻮﻧﺪ‬ ‫ﺘﻮ ھﭕﺮه ﻛ ې‪ ،‬ﻟﯿﻚ او وﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ژﺑﻪ ﻛﻮي‪ ،‬د ھﻤﻐﯥ ژﺑﯥ ﻟﻪ ﻟﻮﺳﺖ‪ ،‬وﻳﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘ‬ ‫دې ډﻟﯥ اﻛﺜﺮو ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ د‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ډﻟﻮ ﭙﻠﻮ ﻟﭙﺎره دا ډول ﭘ‬ ‫ﯥ ھﻢ ﭘﻪ ھﻤﺎﻏﻪ ژﺑﻪ ﻛﯥ ﻮري ﭘ‬ ‫اﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي او ﻧﻮرې‬
‫ﻛﯥ ﻟﻪ اﺻﻠﻲ "ﺳﺘﻤﯿﺎﻧﻮ" ﻧﻪ ھﻢ ﻮ ﭙﻜﻪ ﺗﭕﺮ دي‪ ،‬ھﺮ‬ ‫ﺘﻮ د ﻤﻨ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﻪ وﺳﯿﻠﻪ ده‪ .‬دا رﻧګ ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﭙﻠﻮ ډﻳﺮه‬ ‫ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ" و ﻞ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﺘﻮن ﺑﻪ ﻳﯥ ډﭔﺮې ﺑﭕﻠ ﯥ ﻟﯿﺪﻟﻲ وي دا ډﻟﻪ ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ "ﺳﺘﻤﻲ ﭘ‬ ‫ﭘ‬
‫ﻪ او ﺑﺪه ﺧﺒﺮ ﻧﻪ دي او ھﺮ ﻪ‬ ‫ﭘﺮ ﻏﻮﻧ ۍ ﻧﺎﺳﺖ دي‪ ،‬د ﻧ ۍ ﻟﻪ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ دي ﭼﯥ د ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗ‬ ‫‪ _ 3‬درﭔﯿﻤﻪ ډﻟﻪ ھﻐﻪ ﭘ‬
‫ﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې ډﻟﻪ ﻛﯥ اﻛﺜﺮه ﻧﺎﻟﻮﺳﺘﻲ ﻛﺴﺎن را ﻲ‪ .‬ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎري ھﻢ ﭘﻪ ھﻤﺪې ډﻟﻪ ﻛﯥ را ﻲ‬ ‫ﯥ‬ ‫اﺳﻤﺎﻧﻲ ﭘﭕ‬
‫ﭼﯥ د ډﭔﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺎﻧﺘﻪ د ﺑﯥ ﺗﻮﭘﯿﺮۍ ﺣﻖ ورﻛﻮي او دا ﻻ ھﻢ ﭘﺮې ﺳﺮﺑﺎري ﻛﻮي ﭼﯥ‪ ،‬وﷲ ﻧﻮ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺧﻮ دا او‬
‫ﺘﻨﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮه ﻏ ﻪ ﺑﺮﺧﻪ را ﻲ ﭼﯥ ﻧﺎﻟﻮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻌﻮرى ﻳﻮ ﺷﻤﭕﺮ روﺣﺎﻧﯿﻮن‬ ‫ھﻐﻪ ژﺑﻪ ﻳﻮ ﺷﻰ دى‪ .‬ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎﻧﻮ ﻛﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﭘﺮ ھﻤﺪﻏﻮ درﻳﻮ ﻛﺘ ﻮرﻳﻮ وﭔﺸﻞ ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ‪:‬‬ ‫ﺘﻮ ﭘﻪ ﺑﺎب ﭘ‬ ‫او ﻧﻮر ﭘﻪ ﻛﯥ را ﻜﭕﻞ دي‪ .‬ﭘﻪ ﻮﻟﯿﺰ ډول د ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ او ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎن‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘ‬ ‫ﺷﻌﻮري ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻛﭽﻪ دي؟‬ ‫اوس را ﻮ دﭔﺘﻪ ﭼﯥ د ژﺑﻨﻲ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ وﻛ ي‪ .‬د ﺧﭙﻞ ﻮاك ﻳﻮه‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻮل ﻮاك ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ اوﺑﻪ ﻛﭕ ي ﭼﯥ ﻟﻪ ﭘ‬ ‫د ﺷﻌﻮري ﭘ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﺗﻪ ﺑﭕﻠﻪ ﻛ ي او ﺧﭙﻞ وﺧﺖ ھﻐﻮ ﺗﻪ ﭘﺮ ﻗﻨﺎﻋﺖ ورﻛﻮﻟﻮ ﺗﭕﺮ ﻛ ي او ﺑﻠﻪ‬ ‫ﻧ‬ ‫او‬ ‫ﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﻟﯿﻜﻨ‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ډﭔﺮه ﺗﻮره ھﻢ‬ ‫ﺘﻮ ﺗﻪ د ورا ړول ﺷﻮي زﻳﺎن ﺟﺒﺮان ﺗﻪ ﺑﭕﻠﻪ ﻛ ي‪ .‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﺷﻌﻮري ﭘ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘ‬ ‫ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ د ﺳﺘﻤﻲ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ د ھ ﻮ ﻣﺨﻨﯿﻮي وﻛ ي‪ .‬ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎن ﺧﻮھﺴﯥ ھﻢ واﻳﯥ‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﻛ ې وي‪ ،‬اﻳﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ دوﻣﺮه ﻛ ي وي ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﻮن ﻗﻮم ھ ﯥ‬ ‫ﭼﯥ ژﺑﻪ ﻣﻮږ ﺗﻪ ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﻪ ده او ﻣﻮږ ﭘﺮې ﻛﻮم ﻛﺎر ﻧﻪ ﻟﺮو‪ .‬ﻛﻪ ﭼﯿﺮي ﻣﻮږ د ژﺑﻨﯥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﭘ‬
‫وارزوو ﻛﭕﺪاي ﺷﻲ وواﻳﻮ ﭼﯥ دوه ﻣﺘﻀﺎد او ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﭘﺮ وړاﻧﺪې ﻣﺒﺎرزه ﻛﻮي او ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ دﻓﻊ‬
‫ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻨﺜﻲ دي‪ .‬ﻜﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ‬ ‫ﻳﺎﻧﯥ د دواړو وروﺳﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺻﻔﺮ دي‪ .‬ﭘﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻛﯥ د ژﺑﻨﯥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﭘ‬
‫ي د ﻮزار د ﻣﺨﻨﯿﻮي ﻟﭙﺎره ورﺗﻪ ﻛﻮم ﻮاك ﻧﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﭕ ي‪ .‬د ژﺑﻨﯥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﻪ‬ ‫زور اوﺑﻪ ﻛﻮي او د درﻳﭕﻢ‬ ‫د ﺑﻞ ﻣ‬ ‫ﻣ‬
‫ﺘﻮ ﺿﺪ ډﻟﯥ ﭙﻠﯥ ﭘﻪ اﻋﺪادو ﻛﯥ ھﻢ اﻓﺎده ﻛ و‪.‬‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ او ﭘ‬ ‫ﻣﺨﯥ ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﻧﻔﻮس د ﻧﻮرو ﻮﻟﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ د ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﺷﻤﯿﺮ دوه‬ ‫د ﺳﺎرى ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ دا ﺧﺒﺮه ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺮ ﻨﺪه ده ﭼﯥ ﭘﻪ ھﭕﻮاد ﻛﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ﺘﻨﺎﻧﻪ او ﭘﻨ ﻪ ﻧﺎﭘ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮه دي‪ ،‬ﻳﺎﻧﻲ ﭘﻪ ھﺮو ﭘﻨ ﻪ ﻟﺴﻮ ﺗﻨﻮ ﻛﯥ ﻟﺲ ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﻳﺎﻧﯥ د ﻮل ﻧﻔﻮس ﻟﻪ ﭘﻨ ﻪ ﻟﺲ ﺑﺮﺧﯥ ﻧﻪ ﻟﺲ ﺑﺮﺧﯥ ﭘﺮدرﻳﻮ ﺑﺮﺧﻮ ووﻳﺸﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ھﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﺑﻪ درې ﺗﻨﻪ‬ ‫اوس ﻧﻮ ﻛﻪ ﻣﻮږ ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ او دري ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎن ﻟﻪ دې‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻛﯥ درې ﺗﻨﻪ ﭘ‬ ‫ﺷﻲ ) د ﻳﻮه ﺗﻦ ﻟﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﯥ ﭘﺮﺗﻪ( ﻛﻪ ﭼﯿﺮې ﭘﻪ ﻟﺴﻮ ﭘ‬
‫ﺷﻤﯿﺮه وﺑﺎﺳﻮ ﻧﻮ ﻮل ﺑﻪ ﻠﻮر ﺗﻨﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎى ﻛ و ﻧﻮ د ھﻐﻮي ﺷﻤﯿﺮ ﺑﻪ اﺗﻮ ﺗﻨﻮ ﺗﻪ ورﺳﯿ ي‪.‬‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﻧﺎ ﭘ‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﯿﺮي ﻣﻮږ درې ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺷﻤﯿﺮ ﺑﻪ ﻟﻪ دوي ھﻢ زﻳﺎت‬ ‫ﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻮو‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻪ ﭼﯿﺮې ھﻐﻪ ھﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛ و ﻧﻮ د ﻧﺎ ﭘ‬ ‫د ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎﻧﻮ رول ﺑﻪ ھﭕ‬
‫ﺷﻲ‪ ،‬ﻜﻪ ﭼﯥ ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎن او ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎري اﻛﺜﺮه د ﺗﻠﻲ ﭘﻠﯥ ﺗﻪ ﻮري‪ ،‬ھﺮه ﺧﻮا ﭼﯥ درﻧﻪ وي ھﻤﻐﯥ ﺧﻮاﺗﻪ ﺎن‬
‫اﭼﻮي‪.‬‬
‫ﯿﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻓﺮھﻨ ﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د‬ ‫د ﺷﻤﯿﺮ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه اﺗﻪ ﻟﻪ ﻠﻮرو ﺳﺮه ﻣﻘﺎﺑﻞ دي‪ ،‬د ژﺑﻨﯥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دا اﻧ ول‬
‫ﺘﻨﻮ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻳﺪ دري ﻠﻪ زﻳﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻜﻪ ﭼﯥ‪ :‬ﻳﻮ ﻛﺲ ﻟﻪ ﺗﺎ ﺑﭕﻞ ﺷﻮ) ﻟﻮﻣ ى ﺗﻠﻒ( دوﻳﻢ ﺳﺘﺎ ﻟﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻮري‬ ‫ﭘ‬
‫ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎى ﺷﻮ) دوﻳﻢ ﺗﻠﻒ(‪ ،‬ﺑﭕﺮﺗﻪ ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﻮ)درﻳﻢ ﺗﻠﻒ(‪.‬‬
‫ﻜﺮ ﻳﻮ ﻋﺴﻜﺮ ووژل ﺷﻲ او د ﺟ ې ﻟﻪ ډ ﺮه وو ﻲ ﻧﻮ ھﻐﻪ ﭘﻪ ھﻤﺎﻏﻪ ﻳﻮه ﺗﻠﻒ ﻛﯥ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﯿﺮي ﭘﻪ ﻓﺰﻳﻜﻲ ﺟ ه ﻛﯥ د ﻳﻮ ﻟ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﭕ ي‪ ،‬ﻜﻪ ﭼﯥ د ھﻐﻪ رول ﻧﻮر د اﺑﺪ ﻟﭙﺎره ﺧﺘﻢ ﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﺎن ھﻢ ﺎن وژﻧﯥ‪ ،‬ھﻢ ﺧﭙﻞ ﻗﻮم وژﻧﯥ او ھﻢ‬ ‫ﺧﻮ د ھﻤ ﻨ ﻮ ژﺑﻮ او ﻛﻠﺘﻮروﻧﻮ ﺗﻠﻔﺎت داﺳﯥ ﻧﻪ دي‪ ،‬ھﻐﻪ ﻟﻜﻪ د ﭘ‬
‫ﺑﻞ ژوﻧﺪى ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ﺗﻠﻔﺎت ﻮ ﻠﯥ ) درې ﭼﻨﺪه( او ډﭔﺮ دراﻧﻪ دي‪.‬‬
‫ﻪ دي‪.‬‬ ‫ﺘﻨﻮ ﺗﺮ ﻨګ ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﺎن او ﻣﻀﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎري ھﻢ د ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻮري ﭘﻪ‬ ‫ﺘﻮ ﺿﺪ ﭘ‬ ‫دﭘ‬
‫ﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ دا ډﻟﻪ ﻛﺴﺎن ﺗﻞ ھ ﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ واﻛﻤﻦ ﺑﮫﯿﺮ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺘﻮ او ﭘ‬ ‫ﺮﻧ ﻪ ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ژﺑﻨﯥ اﻧ ول د ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎرى ﺑﯿﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﻛﯥ د ﻣﻀﺮاﺣﺘﯿﺎط ﺗﺮ وروﺳﺘﻰ‬ ‫ﺳﺮه ﻣﻠ ﺮى ﺷﻲ ﻜﻪ ﭼﯥ د راﺣﺖ اﺣﺴﺎس وﻛ ى‪ .‬ﭘ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻧﻪ وي او ﻳﺎ ﭘﻪ‬ ‫ﺘﻮ ﺷﺘﻮاﻟﻰ اﺻﻼ ً ھﯿ‬ ‫ﺑﺮﻳﺪه ﺎن رﺳﻮى‪ .‬ان ﻛﻪ ﭼﭕﺮې ﭘﻪ ﻳﻮ ژﺑﻨﻲ او ﻓﺮھﻨ ﻰ ﭼﺎﭘﯿﺮﻳﺎل ﻛﯥ د ﻧﺎ ﭘ‬
‫ﯥ ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮي ﭼﯥ ﻮك ورﺗﻪ ﺑﯿﺎ ﻧﺸﻨﻠﯿﺴﺖ او‬ ‫ھﻐﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻛﯥ ھﻐﻮى ﺑﯿﺨﯥ وي ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻮ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎري ﻳﯥ د دي ﻟﭙﺎره‬
‫ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ وﻧﻪ واﻳﻲ‪.‬‬
‫ﺘﻨﻮ ﺨﻪ‬ ‫ﺘﻨﻮ ﻳﻮ ﭼﻠﻨﺪ دا ھﻢ دى ﭼﯥ دوي ﭘﻪ ﯿﻨﻮ ﺣﺴﺎﺳﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ او ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﻟﻪ ھﻤﺪې ډول اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎرو ﭘ‬ ‫د ﻧﺎﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ ھﺮ ډول ھ ﻪ وﻛ ي دا ډول‬ ‫ﻪ اﺧﻠﻲ‪ .‬ﻜﻪ ھﻐﻮي ﭘﻮھﯿ ي ﭼﯥ ﻛﻪ دوﺋﻰ د ﭘ‬ ‫ﺘﻨﻮ د اﺳﺘﺎزو)!( ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ‬ ‫دﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﻣﺨﻪ ھﻢ د اﻓﺮاطﯿﻨﻮ او ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺗﻮر ددﻏﻮ اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎرو‪ ،‬ﻣﻌﺘﺪﻟﻮ او‬ ‫ﯿﻲ‪ .‬د ﺷﻌﻮري ﭘ‬ ‫اﺷﺨﺎص ﻛﻮم ﻏﺒﺮ ﻮن ﻧﻪ‬
‫ﻪ ډول ﻧﯿﻮل ﻛﭕﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ور ﭽﺎرو ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﻪ ډﭔﺮ‬
‫ﻪ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﭕﺪه‪.‬‬ ‫ﭘﻪ دې ډول ﭘﻪ ژﺑﻨﯿﻮ او ﻓﺮھﻨ ﻲ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ژﺑﻨﯥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻮل د دوى ﭘﻪ‬
‫ﺷﻤﭕﺮ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﯿﻜﻠﻲ وو‪ ،‬ده ﭼﯥ ﻮﻣﺮه‬ ‫د اﺣﺘﯿﺎط ﻛﺎرو ﻳﻮه ﺑﭕﻠ ﻪ ﺑﻪ ھﻢ وړاﻧﺪې ﻛ و‪ :‬زﻣﻮږ ﻳﻮ دوﺳﺖ ﻟﯿﻜﻮال و‪،‬‬
‫ﺘﻮ ﺑﺎﻳﺪ د ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺘﻮ ﺳﺮه ﻟﺮﻟﻪ‪ ،‬ھﻤﺪوﻣﺮه ان ﺗﺮدي زﻳﺎﺗﻪ ﻳﯥ ﻓﺎرﺳﻲ ﺳﺮه ھﻢ ﻟﺮﻟﻪ‪ ،‬ده دا اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺎوه ﭼﯥ ﭘ‬ ‫ﻣﯿﻨﻪ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺧﺪﻣﺖ د‬ ‫ﻲ‪ .‬ده ﻓﺎرﺳﯥ ژﺑﻲ ﺗﻪ د درې ژﺑﻮ او ﭘ‬ ‫ﭘﻪ ﻏﯿ ه ﻛﯥ وده وﻛ ي او ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﻳﯥ وده ﻧﺎﻣﻤﻜﻨﻪ ﺑﺮﭔ‬
‫ﻞ‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ﭘﺮ وړاﻧﺪې ﻳﯥ درې ژﺑﻲ ﭘﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻜﻠﻒ ﻧﻪ‬ ‫ﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺧﻮ د ﭘ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ وﺣﺪت ﭘﻪ‬
‫ﻧﻮ ده ﻜﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ذھﻨﯥ او ﻓﺰﻳﻜﻲ اﻧﺮژۍ ﻳﻮه درﻧﻪ ﺑﺮﺧﻪ د ﻓﺎرﺳﻲ ژﺑﯥ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻪ ﺑﭕﻠﻪ ﻛ ي وه‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ )‪ (60‬ﻓﺎرﺳﻲ‬ ‫ﺘﻨﯥ ﭼﺎﭘﭕﺮﻳﺎل دي د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﭙﺮوﻧﻜﯥ ﺟﺮﻳﺪې ژﺑﻨ‬ ‫ﻮر ﻛﯥ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﺸﭙ ﭘ‬ ‫ده ان ﭘﻪ ﭘﯿ‬
‫ﺘﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘﺮده‬ ‫ﺘﻮ ﺎﻛﻠﻲ وه او د ﺟﺮﻳﺪې ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ )‪ (90‬ﺳﺮ ﻣﻘﺎﻟﯥ ﻳﯥ ھﻢ ﭘﻪ ﻓﺎرﺳﯥ ژﺑﻪ وي‪ .‬د ﭘ‬ ‫او )‪ (40‬ﭘ‬
‫ﻣﻌﯿﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻪ دي‪ .‬ﺧﻮ ده د زړه ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ دا ﻏﻮ ﺘﻞ ﭼﯥ زﻣﻮږ دري‬ ‫ﺑﺎﻧﺪې ډﭔﺮې اﺻﻮﻟﻲ ﻧﯿﻮﻛﯥ وﺷﻮې ﭼﯥ دا ﻛﺎر ﭘﻪ ھﯿ‬
‫ﺘﻨﯥ ﭼﺎﭘﯿﺮﻳﺎل ﻛﯥ ھﻢ د دوي ژﺑﻨﯿﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ دوﻣﺮه درﻧﻪ‬ ‫ژﺑﯥ وروﻧﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻛ ي‪ ،‬ﻜﻪ ﻳﯥ ﻧﻮ ان ﭘﻪ ﻳﻮ ﺑﺸﭙ ﭘ‬
‫ﺳﺘﺮ ﻪ ﻛﺘﻞ‪.‬‬
‫ده ﭘﻪ داﺳﯥ ﻳﻮ ﭼﺎﭘﯿﺮﻳﺎل ﻛﯥ ﻛﺎر ﻛﺎوه ﭼﯥ ﻛﻪ ان دري ژﺑﯥ ھﻢ د اﺧﺒﺎر ﻣﺪﻳﺮ واي‪ ،‬دري ﺑﻪ ﻳﯥ دي ﻛﭽﯥ ﺗﻪ ﻧﻪ واى ﻟﻮړه‬
‫ﻛ ې‪ ،‬ﻜﻪ ﭼﯥ د ﭼﺎﭘﯿﺮﻳﺎل ﻏﺒﺮ ﻮن ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ طﺒﻌﺎً ﭘﺎم و‪ .‬ﺧﻮ زﻣﻮږ دې ﻟﯿﻜﻮال ﺧﭙﻞ دا ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﻪ ھﻢ ﭘﻪ ﺮ ﻨﺪه ﻳﻮه ﺑﯥ‬
‫ﻪ ﺑﺎﻟﻪ او ﺗﺮ وروﺳﺘﻲ ﺣﺪه ﺧﭙﻞ دي‬ ‫اﻧﺼﺎﻓﻲ او ﻧﺎاﻧ وﻟﻲ وه ﺧﻮ ﺑﯿﺎ ھﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ او د وروﻧﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ﺘﻮ ﺿﺪ‬ ‫اﻧﺪ او ﭼﻠﻨﺪ ﺗﻪ ر ﺘﯿﻨﻲ ھﻢ و‪ .‬ﺧﻮ دوﻣﺮه ﺗﭕﺮﭔﺪﻧﯥ‪ ،‬زﻏﻢ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ ظﻠﻢ او د ﺑﻠﯥ ﻏﻮړوﻧﯥ ﺑﯿﺎ ھﻢ ﭘ‬
‫اﺷﺨﺎص ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻪ ﻛ اى ﺷﻮل‪ ،‬د ھﻤﺪې ﺷﺨﺺ ﭘﻪ ﺑﺎب ﻣﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻳﻮه ﺗﻦ درې ژﺑﯥ ورور ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ وارﭔﺪل‪:‬‬
‫"او‪ ...‬ھﻢ اﻓﻐﺎن ﻣﻠﺘﻲ اﺳﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ".‬دې ﺳﺮه ﺳ ى ﺗﻪ ھﻐﻪ ﻣﺘﻞ راﻳﺎد ﺷﻲ ﭼﯥ "‬
‫ﺘﻨﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ‬ ‫ھﻨﺪو ﺳﺘ ى او ﺧﺪاى ﻧﺎراﺿﻪ" د دا ډول اﺷﺨﺎﺻﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﭘﻪ ﻟﺴ ﻮﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﻠ ﻮﻧﻮ ان ﭘﻪ زر ﻮﻧﻪ وو ﭼﯥ ﻟﻪ ﭘ‬
‫درې ﺗﻪ ډﭔﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻛ ي دي‪ ،‬ﺧﻮ ھﻐﻮي ﺑﯿﺎ ھﻢ د ﻧﺸﻨﻠﯿﺰم ﻟﻪ ﺗﻮره ﭘﺎك ﻧﻪ ﺷﻮل‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻮږ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دري ژﺑﯥ ﺗﻪ‬
‫وﺟﻪ‬ ‫ﺘﻨﻮ وﻧ ه ﭘﻪ ﻛﯥ زﻳﺎﺗﻪ ﻧﻪ وي ﻧﻮ ﻛﻤﻪ ﺧﻮ ﭘﻪ ھﯿ‬ ‫دﺷﻮي ﺧﺪﻣﺖ او ﻛﺎر ﺟﺎج واﺧﻠﻮ ﻧﻮ ﻛﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﺗﺎﺟﻜﻮ ﻧﻪ د ﭘ‬
‫ﭼﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮږ د ﻓﺎﺷﯿﺰم‬ ‫ﻧﻪ ده‪ .‬اﻳﺎ ﺑﻠﯥ ژﺑﯥ ﺗﻪ دوﻣﺮه ﺳﺘﺮ ﺧﺪﻣﺖ او ﺧﭙﻠﯥ ﺗﻪ دوﻣﺮه ﺧﯿﺎﻧﺖ او ﻟﻪ ھﻐﯥ ﺳﺮه د ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗ‬
‫ﻟﻪ ﻧﺎﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﻮر ﺨﻪ ﺧﻼص ﻛ ي؟ ﻧﻪ ھﭕ ﻜﻠﻪ ﻧﻪ!‬
‫ﻮ او‬ ‫ﻪ ﺧﺒﺮه دا ده ﭼﯥ ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﺎن وﭘﭕﮋﻧﻮ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ و‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﺣﻖ ﻧﻮرو ﺗﻪ وﺑ‬ ‫ﻧﻮ ﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﺷﻲ؟‬
‫ﺘﻮ ﺗﻪ ﺧﺪﻣﺖ وﻛ ي او دري ژﺑﻲ دري ﺗﻪ‪ .‬ﻛﻪ ﻮل‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ دې ﭘ‬ ‫ﻪ ﻛﺎر دا دي ﭼﯥ ﭘ‬ ‫ﻮ ﻻﻧﺪې ﻛ و‪.‬‬ ‫ﻧﻪ د ﻧﻮرو ﺣﻘﻮق ﺗﺮ ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﻟﻜﻪ د دﻧﯿﺎ د ﻧﻮرو ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او ﻳﺎ زﻣﻮږ د درې ژﺑﻮ وروﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎن د ﺧﭙﻠﯥ ژﺑﯥ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻪ وروداﻧ ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﺑﻪ ﭘﺮ ﻮ‬ ‫ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ د وﻳﺶ ﺧﺒﺮه ھﻢ ﻟﻪ ﻣﻨ ﻪ ﻻړﺷﻲ‪ .‬ﺑﯿﺎ ﺑﻪ ﻧﻮ ﻣﻮږ ھﻢ ﻟﻪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ژﺑﻮ ﻛﯥ ﻣﺴﺨﻪ ﻛﭕ و‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ژﺑﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮ د ﭘ‬
‫ﺳﺮ د ﺧﯿﺎﻧﺖ ﭘﻪ ﺑﯿﻪ د ﺑﻠﯥ ژﺑﻲ د ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎر اوﭼﺘﻮو‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺮ ﺳﻠﻮ ذھﻨﯥ او رواﻧﯥ ﻧﺎروﻏﯿﻮ اﺧﺘﻪ ﻛﭕ و او ﻧﻪ ﺑﻪ ﻮك را ﻧﻪ‬
‫ﯿﻠﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﻜﻪ ﭼﯥ ﻧﻮرو ﺗﻪ د ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻪ د ھﻐﻮي د ﺧﺪﻣﺖ ﭘﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﭘﻮرې ﺗ ﻟﻲ وي‪،‬ﻛﻪ ھﻐﻮي زﻣﻮږ ژﺑﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ درﻧﻪ‬
‫ﺳﺘﺮ ﻪ ﻛﺘﻞ او د ھﻐﯥ ﺧﺪﻣﺖ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ دﻧﺪه ﺑﻠﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻮږ ﺑﻪ ھﻢ د ھﻐﻮي ژﺑﯥ ﺗﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﭙﻠﻪ دﻧﺪه ﺑﻮﻟﻮ او ﻛﻪ ﻧﻮرو زﻣﻮږ ژﺑﻪ‬
‫ﻪ ﺳ ﻳﺘﻮب ﺑﻪ دا وي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ وژﻏﻮرو ﺧﻮ د ﺑﻞ ھﻢ ﻏﻮ ﻪ ﻧﻪ ﻛ و‪.‬‬ ‫ﻠﻪ او ﻏﻮ ﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ زﻣﻮږ‬ ‫زﺑﭕ‬
‫زﻣﻮږ وروري او دوﺳﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺻﻮﻟﻮ وﻻړه وي‪ ،‬را ﻛ ه ورﻛ ه ﻣﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ ﻋﺪل او اﻧ ول وﻻړه وي‪ ،‬ﻧﻪ د اوښ او د‬
‫ﻟﯿﻮه وروري ﭼﯥ ھﻢ ﻳﯥ ﺑﭽﯿﺎن ﻟﻪ ﻣﻨ ﻪ ﻻړﺷﻲ او ھﻢ ﭘﻪ ورورۍ ﻛﯥ ﻣﻼﻣﺖ ﺷﻲ!؟‬

‫د اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ) ﻳﻮن )‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴٧‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺮﻧ ﻪ ﻻر ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮه؟‬ ‫ﻨ ﻪ او‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ اوﺳﻨﻲ ﭘﭕﺮ ﺗﻪ‬ ‫دﭘ‬

‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ اوﺳﻨﻲ ﭘﭕﺮ ﺗﻪ ﻨ ﻪ او ﺮﻧ ﻪ ﻻر ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮه؟‬ ‫دﭘ‬

‫ﺎﯾﻲ ﭼﯥ د ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﭘﻪ ﻟ ﮐﯥ د ﻟﯿﮑﻠﻲ ادب ډﭔﺮه ﺑﺮﺧﻪ زﯾﺎﻧﻤﻨﻪ ﺷﻮي‬ ‫د ﻮﻣﺮه واﻟﻲ او ﺮﻧ ﻮاﻟﻲ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‬
‫وي ﺧﻮ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺷﻮې ﻟﯿﮑﻨﯥ ﭘﻪ ﺎﻧ ي ډول ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ډﭔﺮې د ﭘﺎم وړ دي د ﺳﺎري ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ د اﻣﯿﺮ ﮐﺮوړ ﻟﻪ ﺷﻌﺮ ﻧﻪ‬
‫راواﺧﻠﻪ د ﻏﻮرﯾﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﭘﭕﺮ ﭘﻮرې ﮐﻮﻣﯥ ﻗﺼﯿﺪې ‪ ،‬ﺷﻌﺮوﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺟﺎت ‪ ،‬ﻗﻄﻌﯥ ‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮې ورﭘﺴﯥ د ﻏﺰل ‪ ،‬ﭼﺎرﺑﯿﺘﯥ‪ ،‬ﺑﺪﻟﯥ‬
‫ﺷﻤﭕﺮ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ واک ﮐﯥ دي د دﻏﻪ ﭘﭕﺮ ﯾﻮ ﺳﺘﺮ ادﺑﻲ ﻣﯿﺮاث دی ‪ .‬ﭘﻪ‬ ‫ﺳﺮﺑﭕﺮه ﻟﻪ ﻣﻠﻲ اوازوﻧﻮ ﺨﻪ ﻧﻮر‬
‫دې ﮐﯥ داﺳﯥ ﻧﻈﻤﻮﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺗﺶ ﻧﻈﻤﻮﻧﻪ دي ادﺑﻲ او ھﻨﺮي ارز ﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﯥ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﺘﺮ ﻮ ﮐﯿ ي ﺧﻮ ﻨﯥ ﺑﯿﺎ‬
‫داﺳﯥ دي ﭼﯥ د ھﻐﻮی ﻟﻪ ﺑﺮﮐﺘﻪ د ﻟﻮﻣ ي ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﭘﻪ ﻤﮑﻪ ﮐﯥ د ﻣﯿﻨ ﻨﻲ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ زړی ﺷﯿﻦ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺳﺮ ﻻري‬
‫ﯾﯥ د ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﭘﻪ دوﯾﻤﻪ او درﯾﻤﻪ ﻟﯿ دي ﭘﭕ ۍ ﮐﯥ ﺮ ﻨﺪ ﺷﻮي دي ‪.‬‬

‫د اﻣﯿﺮ ﮐﺮوړ وﯾﺎړوﻧﻪ‪ ،‬د زرﻏﻮن ﺧﺎن ﻧﻮروزي ﺳﺎﻗﻲ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬د اﮐﺒﺮ زﻣﯿﻨﺪاوري ﺷﻌﺮي ﻧﻮ ﺖ او ﻧﻮرې د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﯾﺎدوﻟﯽ‬
‫ﺷﻮ ﭼﯥ ﺑﯿﺎ دﻏﻪ ادﺑﻲ او ھﻨﺮي ﺑﮫﯿﺮ ﺗﺮ ‪ ٩٠٠‬ﻟﯿ دي ﮐﺎل ﭘﻮرې ﻏ ﻮﻧﯥ ﮐ ي دي ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﮐﯥ ھﻢ ﺣﻤﺎﺳﻲ رزﻣﻲ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ﮐﺎږل ﺷﻮي دي ﭘﻪ ﺎﻧ ي ډول د ﺳﻮرﯾﺎﻧﻮ ‪،‬ﻏﻮرﯾﺎﻧﻮ او ﻟﻮدﯾﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ﻣﮫﺎل ﭼﯥ ﺑﭕﻠ ﯥ ﯾﯥ اوس ھﻢ ﺧﻮﻧﺪي دي ﯾﺎدوﻟﯽ ﺷﻮ ﺧﻮ د ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ رو ﺎن ﻣﻠﻲ ھﺎﻧﺪو ھ ﻮ ﭘﻪ ﺷﻌﺮ او ادب ﮐﯥ ﻧﻮی‬
‫ﺘﻨﻲ ﺳﯿﻤﻪ وﻟ زوﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺳﺘﺮ ﭘﯿﺮ رو ﺎن ﻣﻠﻲ ﭘﺎ ﻮن ﻮﻟﻪ ﭘ‬ ‫ﺧﻮﻧﺪ او رﻧګ و ﻐﻠﻮو او د ﻣﻐﻞ واﮐ‬
‫ﭘﻪ دﻏﻪ ﭘﭕﺮ ﮐﯥ د اوﻟﺴﻲ ادب ﺗﺮ ﻨګ ﻟﯿﮑﻠﻲ ادب ھﻢ د ﻟﻮﻣ ي ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ډﭔﺮه ﭘﺮاﺧﺘﯿﺎ او ﭘﺮﻣﺨﺘﯿﺎ وﻣﻨﺪه ﭘﻪ ﻧﻈﻢ او‬
‫ﺘﻮ ﻣﻨﺜﻮر اﺛﺎر ‪) ،‬ﭘﻪ‬ ‫ﻧﺜﺮ ﮐﯥ ﯾﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻪ وﻟﯿﮑﻞ ﺷﻮل ‪ .‬د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ‪ ،‬د ارزاﻧﻲ ﺧﯿﺸﮑﻲ ﭘ‬
‫ﺣﺎل ﻧﺎﻣﻪ ﮐﯥ دده دوه ﻧﻮر ورو ﻪ ﻣﻼﻋﻠﻲ او ﻣﻼﻋﻤﺮ ﭼﯥ د ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ ﻣﺮﯾﺪان وو ھﻢ ﯾﺎد ﺷﻮي دي( او ھﻢ د ﻧﻮرو ﻟﯿﮑﻨﯥ ﻟﮑﻪ‬
‫د ﺣﺎﺟﻲ ﺪای ﺳ ﺑﻨﻲ ‪ ،‬دروﭔﺶ داود ‪ ،‬اﺑﺎﺑﮑﺮ ﮐﻨﺪھﺎري ‪ ،‬ﻣﯿﺮزاﺧﺎن رو ﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺨﻠﺺ ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻟﻮا ﯽ ‪ ،‬ﺧﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ‪ ،‬واﺻﻞ رو ﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﮐﺮﯾﻤﺪاد ﺑﻨ ﺶ‪ ،‬ﻣﯿﺮ ﺎن رو ﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻗﺎدرداد ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻪ ‪ ،‬اورﮐﺰی‪ ،‬ﻣﻼ اﻟﻒ ﮐﻨﺪھﺎری ‪ ،‬ﺷﯿﺦ ادم‬
‫رو ﺎﻧﻲ او ﻧﻮر داﺳﯥ ﻟﯿﮑﻮال او ﺷﺎﻋﺮان ﺗﭕﺮ ﺷﻮي دي ﭼﯥ د ﭘﯿﺮ رو ﺎن ﭘﻠﻮﯾﺎن او ﻣﺮﯾﺪان وو‪.‬‬
‫ﻞ ﺷﻮي دي ډﭔﺮ د ﭘﺎم وړ دي ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﻧﻮرو ھﻢ ﻧﺜﺮ‬ ‫ﭘﻪ دﻏﻪ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﮐﯥ د ﺧﯿﺮاﻟﺒﯿﺎن ﻟﯿﮑﻨﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺴﺠﻊ ﻧﺜﺮ ﮐ‬
‫ﻟﯿﮑﻨﯥ ﺗﻪ ﻣﺦ ﮐ ه ﺧﻮ د ارزاﻧﻲ رو ﺎﻧﻲ او ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺨﻠﺺ ﻧﺜﺮوﻧﻪ ﻣﺴﺠﻊ ﻧﻪ دي ‪ .‬ﻋﺮﻓﺎن ﻟﯿﮑﻨﯥ او د ﺷﻌﺮوﻧﻮ دﭔﻮاﻧﻮﻧﻪ‬
‫ھﻢ د دﻏﻪ ﻣﮫﺎل ﻏﻮره ﺑﭕﻠ ﯥ دي ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ادب دﻣﯿﻨ ﻨﻲ‬ ‫دا رﻧ ﻪ اﺧﻮﻧﺪ دروﭔﺰه ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ ‪ ،‬اﺧﻮﻧﺪ ﭘﻨﺠﻮ او ﺑﯿﺎ ﻟﻪ دې ﻮﻟﻮ ﻣﮫﻢ ﭼﯥ ﭘﻪ ھﺮ اړﺧﯿﺰه ﺗﻮ ﻪ ﯾﯥ د ﭘ‬
‫ﮑﻠﯥ او رﻧ ﯿﻨﻪ ﮐ ه )ﻧﺜﺮ او ھﻢ ﺷﻌﺮ( ھﻐﻪ ﺳﺘﺮ ﺧﻮﺷﺎل ﺧﺎن ﺧ ﮏ او د ھﻐﻪ اوﻻده ده ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﯿﺎ د ده‬ ‫ﭘﭕﺮ ﻮﻟ‬
‫د ﺳﺒﮏ او ﻣﮑﺘﺐ ﭘﻠﻮﯾﺎﻧﻮ ھﻢ د ﺷﻌﺮ او ادب دﻏﻪ رﻧ ﯿﻨﻪ ﻻره ﺎرﻟﯥ او ﭘﺎﻟﻠﯥ ده‪.‬‬
‫ﺘﻮن زړه ﮐﯥ‬ ‫دورې ﯾﻮ ﺑﻞ ﻧﺎﻣﺘﻮ ﺷﺎﻋﺮ رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ دی ﭼﯥ ﭘﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ﯾﯥ داﺳﯥ ﻻره ﺧﭙﻠﻪ ﮐ ه ﭼﯥ د ھﺮ ﭘ‬ ‫د ﻣﯿﻨ ﻨ‬
‫ﺘﻮ ادب ﭘﻪ ﺎﻧ ي ډول‬ ‫ﺘﻮ ادب ﭘﻪ اﺳﻤﺎن ﮐﯥ ھﻐﻪ ﻠﭕﺪوﻧﮑﯽ ﺳﺘﻮری دی ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫ﯾﯥ ﺎی وﻣﻮﻧﺪ‪ ....‬ﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻧﺪ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮ ﮐﯥ ﻟ ﺗﺮ ﺳﺘﺮ ﻮ ﮐﯿ ي ‪.‬‬ ‫ﺘﻮ ﺷﻌﺮ ﺗﻪ ﯾﯥ ﺟﺎﻣﯥ ﭘﻪ ﺗﻦ ﮐ ې ﭼﯥ ﺳﺎری ﯾﯥ اوس ھﻢ ﭘﻪ ﭘ‬ ‫ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب د ﻣﯿﻨ ﻨﻲ ﭘﭕﺮ ﭘﻪ وروﺳﺘﯿﻮ ﻟﺴﯿﺰو ﮐﯥ راو ﻮﮐﭕﺪل ﭼﯥ ﻧﻪ د‬ ‫ﻟﻪ دې ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﯾﻮ ﺷﻤﭕﺮ داﺳﯥ ﺷﺎﻋﺮان د ﭘ‬
‫ﺘﻮ‬ ‫ﺧﻮﺷﺎل ﺧﺎن ﺧ ﮏ د ﻻرې ﭘﻠﻮﯾﺎن وواو ﻧﻪ د رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ او ﺣﻤﯿﺪ ﻣﻮﻣﻨﺪ‪ .‬دوی ﺧﭙﻞ وار د ﺗﺨﯿﻞ ﭘﻪ ﻟﻮړه ھﺴﺘﻲ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﺷﻌﺮ او ﻧﺜﺮ ﮐﯥ داﺳﯥ ﯾﻮه ﻻره ﺧﭙﻠﻪ ﮐ ه ﭼﯥ ﻣﯿﻨ ﭙﺎﻧ ﻪ ﯾﯥ د ﺧﭙﻞ ﻣﮫﺎل ﻟﻪ ﮐﻠﺘﻮر‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي او ﻮﻟﻨﯿﺰو اړﯾﮑﻮ‬
‫ﻧﻪ را ﻣﻨ ﺘﻪ ﺷﻮې وه ﭼﯥ ﯾﻮ ﻧﻮي او ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻲ ﺑﮫﯿﺮ ﺗﻪ ﯾﯥ ﻻره ﭘﺮاﻧﺴﺘﻪ‪.‬‬
‫وروﺳﺘﻪ د ﺳﺘﺮ اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ھﻐﻪ ﻮﻟﻮاﮐﻤﻨﯥ ﻧﻪ ھﭕﺮوو ﭼﯥ ﻧﻪ ﯾﻮازې ﺳﯿﺎﺳﻲ واک ﯾﯥ ﭘﻪ ﻟﻮی‬ ‫د ھﻮﺗﮑﯿﺎﻧﻮ ﻟﻪ واﮐﻤﻨ‬
‫ﺘﻮ ادب ھﻢ ﻟﮑﻪ ﻨ ﻪ ﭼﯥ د ھﻮﺗﮑﯿﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﮫﺎل ﯾﯥ ﻧﻮی رﻧګ او ﺧﻮﻧﺪ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ ﻟﮑﻪ ﻟﻤﺮ و ﻠﭕﺪ دا رﻧ ﻪ ﭘ‬
‫ﺷﻮی وو د اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﭘﻪ ﻣﮫﺎل او ﻟﻪ ھﻐﻪ وروﺳﺘﻪ ان د اﻣﯿﺮ ﺷﭕﺮﻋﻠﻲ ﺧﺎن ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ھﻢ ﻧﻈﻢ او ﻧﺜﺮ ﺗﻪ ﻧﻮی‬
‫ﻣﻀﻤﻮن او ﻧﻮې ﺑ ﻪ ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮه ‪ .‬ﮐﻪ ﻪ ھﻢ د اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ د ھﻐﻪ زوی ﺗﭕﻤﻮر ﺷﺎه ھﻢ ﺷﺎﻋﺮ وو ﺧﻮ د‬
‫ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﺑ ﻪ او ﻣﯿﻨ ﭙﺎﻧ ﻪ ﮐﯥ ﯾﯥ ﻧﻮ ﺖ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﺘﺮ ﻮ ﮐﯿ ي ‪ .‬وﮐﯿﻞ اﻟﺪوﻟﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻪ ﺧﺎن او د ھﻐﻪ د زوی ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻢ ﺧﺎن ‪،‬‬
‫ﺳﺮدارﻣﺤﻤﺪﻋﻤﺮﺧﺎن او د ھﻐﻪ ﻣﮫﺎل ﺳﺘﺮ ادﺑﻲ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﭘﯿﺮﻣﺤﻤﺪﮐﺎﮐ د ھﻐﻪ وﺧﺖ ﻟﯿﮑﻮال او ﺷﺎﻋﺮان وو‪.‬‬
‫ﺘﻦ دی( ‪ ،‬ﻞ ﻣﺤﻤﺪﻧﻮروزي ھﻠﻤﻨﺪي‪ ،‬اﺑﺮاھﯿﻢ ﮐﺎﮐ ‪ ،‬ﻣﮫﺮدل ﺧﺎن ﻣﺸﺮﻗﻲ ‪،‬‬ ‫ورﭘﺴﯥ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﯾﻦ ﮐﺎﮐ )ﭼﯥ د دﯾﻮان‬
‫ﺣﺎﺟﻲ ﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺮﻏﺰی )د اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ د ﺳﻔﺮ ﻣﻠ ﺮی ﭼﯥ د اﺣﻤﺪﺷﺎھﻲ ﺷﺎھﻨﺎﻣﻪ ﯾﯥ ھﻢ ﭘﻪ ‪ ١١٧۶‬ﮐﯥ ﻟﭕﮑﻠﯥ‬
‫ده(‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﻓﯿﻖ ﺧﺎن ﻋﻠﯿﺰی‪ ،‬ﻣﯿﺎﺷﺮف اﻟﮑﻮزی ﻧﻨ ﺮھﺎري‪ ،‬د ﻧﺎدرﺧﺎن زوی ﺑﺮھﺎن )د ھﺰاري ﺿﻠﻊ اوﺳﭕﺪوﻧﮑﯽ( ‪ ،‬ﺣﺒﯿﺐ اﻟﻪ‬
‫‪ ،‬ﻣﻼ ﻋﻠﻢ اﭘﺮﯾﺪی ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ‪ ،‬اﺣﻤﺪﺧﺎن ‪ ،‬د ﻤﮑﻨﻮ ﻣﯿﺎﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اورﮐﺰي‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ رﮐﻦ اﻟﺪﯾﻦ ‪ ،‬ﻣﻌﺰاﻟﺪﯾﻦ ﺧ ﮏ ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺘﻮ ﺷﺎﻋﺮان ﭘﻪ ﻟﻮی اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ ﺗﭕﺮ ﺷﻮي دي‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﻏﻮث او ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﻠ ﻮﻧﻮ ﭘ‬
‫ﻮﻧﮑﻲ او ﺷﺎﻋﺮان و ﻮﮐﭕﺪل ﭼﯥ د ﻣﯿﻨ ﻨﻲ ادب ﭘﭕﺮ او د‬ ‫ﭘﻪ ‪١۴‬ﻣﻪ ﻟﭕ دﻳﺰه ﺳﭙﻮږﻣﯿﺰه ﭘﭕ ۍ ﮐﯥ ﯾﻮ ﺷﻤﭕﺮ داﺳﯥ ﻧﺜﺮ ﮐ‬
‫ﯾﯥ د ﭘﻠﻪ ﺣﯿﺜﯿﺖ ﻏﻮره ﮐ ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﮫﺎل ﮐﯥ ﯾﻮ ﺷﻤﭕﺮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ او ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻟﻪ ﻧﻮ ﺖ ﻧﻪ ډﮐﯥ‬ ‫اوﺳﻨﻲ ادﺑﻲ ﭘﭕﺮ ﺗﺮ ﻣﯿﻨ‬
‫ﻟﯿﮑﻨﯥ او ﻧﺜﺮوﻧﻪ وﮐﺎږل ﭼﯥ ﻧﻮی رﻧګ او ﺧﻮﻧﺪ ﭘﻪ ﮐﯥ ﻟﻪ وراﯾﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮ ﻮ ﮐﭕﺪه‪ ....‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻟﯿﮑﻨﻮ ﮐﯥ رزﻣﻲ او ﺑﺰﻣﻲ‬
‫ﻪ ھﻨﺮي ﺑ ﻪ اﻧ ﻮر ﺷﻮې ده‪ .‬ﮐﻪ ﻪ ھﻢ د ﻧﻈﻢ ﭘﻠﻪ ﯾﯥ درﻧﻪ ده ﺧﻮ د ﻧﺜﺮ ﻟﯿﮑﻨﯥ ﺑ ﻪ ﯾﯥ د ﻣﯿﻨ ﻨ‬ ‫ﻣﯿﻨ ﭙﺎﻧ ﻪ ﭘﻪ ډﭔﺮه‬
‫ادﺑﻲ دورې ﻟﻪ ﻧﺜﺮ ﻟﯿﮑﻨﯥ ﺳﺮه ﺗﻮﭘﯿﺮ درﻟﻮده ﮑﻪ ﭼﯥ د دﻏﻪ ﻣﮫﺎل ﻧﺜﺮ روان‪ ،‬ﺳﻠﯿﺲ او ﺳﺎده و‪ .‬ھﺮه ﺟﻤﻠﻪ ﯾﯥ ﻟﻨ ه او‬
‫ﻲ ‪ .‬ﮐﻮﻣﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﮫﯿﺮ ﮐﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻟﯿﮑﻨﯥ د دﻏﻪ ﻣﮫﺎل‬ ‫دود ﺳﺮه ورﺗﻪ ﺑﺮﯾ‬ ‫داﺳﯥ ﻟﯿﮑﻞ ﺷﻮې ﭼﯥ ﮐﻠﯿﻮال‬
‫ﺟﻮ ﻪ ﮐ ي دي ‪ :‬ﻣﻮﻟﻮي اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺮاﺣﻤﺪﺷﺎه رﺿﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺸﻲ اﺣﻤﺪﺟﺎن او ﻧﻮرﻣﺤﻤﺪﻧﻮري د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﯾﺎدوﻟﯽ ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ ﯾﻮ ﭕ وﻧﮑﻲ دﻏﻪ ﺷﻤﭕﺮ ﮐﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ھﻨﺮي ﻧﺜﺮ د ﻟﻮﻣ ﻧﯿﻮ ﭘﺎﻟﻮﻧﮑﻮ ﻧﻮم ورﮐ ی دی ﺧﻮ زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ دﻏﻪ ډول ﺣﮑﻢ‬ ‫دﭘ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا‬ ‫ﻞ ﺷﻮی ھﻨﺮي ﻧﺜﺮ ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬ ‫ﺑﻪﮐ‬ ‫ﮐﻮل ﻧﻪ ﯾﻮازې د ﺗﺎﻣﻞ وړ دی ﺑﻠﮑﯥ د ﻏﻮر وړ ھﻢ دی ﮑﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨ‬
‫ﻲ ﭼﯥ‬ ‫ﮐﯥ اﺳﺘﺎد راﺣﺖ زاﺧﭕﻠﻲ ﮐﺎږﻟﯽ دی ﻧﻪ دﻏﻪ ﮐﺴﺎﻧﻮ ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړي ورﺗﻪ اﺷﺎره ﮐ ې ده ‪ .‬وﻟﯥ دا ﺧﺒﺮه ﺳﻤﻪ ﺑﺮﯾ‬
‫ﮑﻪ د دﻏﻪ‬ ‫ﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﻟﺮي‬ ‫ادﺑﻲ دورې د ﻣﺨﮑ‬ ‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻟﯿﮑﻨﯥ او ﯾﺎدﻧﺜﺮ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻮرې ﻟﯿﮑﻨﯥ ﯾﯥ د ﻣﯿﻨ ﻨ‬
‫ﻣﮫﺎل ﻧﺜﺮ ﺧﻮږ ‪ ،‬روان ‪ ،‬ﺟﻤﻠﯥ ﯾﯥ ﻟﻨ ې او ﺑﯥ ﺳﺠﯥ دي ‪ .‬ﺧﻮ د اﺳﺘﺎد راﺣﺖ زاﺧﭕﻠﻲ د ھﻨﺮي ﻧﺜﺮ ﺳﺮه د ﭘﺮﺗﻠﯥ وړ ﻧﻪ‬
‫دي‪.‬‬
‫ﻠﻲ دي د اروا ﺎد زاﺧﭕﻠﻲ ﻟﻪ‬ ‫ﭘﻪ داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺛﺎرو ﮐﯥ ﮐﻮﻣﯥ ﻟﯿﮑﻨﯥ ﭼﯥ دوي د ﺣﮑﺎﯾﺘﻮﻧﻮ ‪ ،‬رواﯾﺘﻮﻧﻮ او داﺳﺘﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﮐ‬
‫ﻨﻮ ﮐﯥ د ؛ﻣﺎه‬ ‫؛ ﺳﺮه د ﭘﺮﺗﻠﯥ ﺟﻮ ﻪ ﻧﻪ دي ‪ .‬د ﻟﻨ و ﮐﯿﺴﻮ ﺳﺮﺑﭕﺮه ﭘﻪ داﺳﺘﺎﻧﻲ ھﻨﺮي ﮐ‬ ‫؛ﺷﻠﭕﺪﻟﯥ ﭘ ﻪ؛ او ؛ﮐﻮﻧ ه ﺟﻨ‬
‫رﺧﯥ؛ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻧﺎول ﯾﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﮑﻨﯿﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺑﺸﭙ ه ﺗﻮ ﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫ﺎن وﻧﻪ ﺑﻮﻟﻮ ﮑﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﯾﺎدوﺷﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ‬ ‫ادﺑﻲ دورې ﻣﺨﮑ‬ ‫د دې وﯾﻨﺎ ﻣﺎﻧﺎ ﺑﻪ دا ﻧﻪ وي ﭼﯥ ﯾﺎد ﺷﻮي ﮐﺴﺎن د اوﺳﻨ‬
‫ﭘﻮه ؛‬ ‫ﻮرې دي ‪ .‬ﻧﻠﻤﺘﻮ ﺧﺘﯿ‬ ‫ﺳﺮﺑﭕﺮه د ھﻐﻪ ﻣﮫﺎل ډﭔﺮ ﻧﻮر ﺷﺎﻋﺮان او ﻟﯿﮑﻮال ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻟﯿﮑﻨﯥ ﯾﯥ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې او‬
‫ﻲ ‪ ...‬ﭼﯥ ﻣﻮږ ﯾﻮه ﻣﺸﮫﻮره ﭼﺎرﺑﯿﺘﻪ ﭼﯥ د ؛ﭘﯿﺮ ﺳﺒﺎک؛ ﻏﺰا‬ ‫ﺘﻮ ﯾﻮ ﻟﯿﮑﻠﯽ ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ډارﻣﺴ ﺮ؛ د ھﻐﻪ ﻣﮫﺎل ﭼﺎرﺑﭕﺘﯥ د ﭘ‬
‫ﻮر او ﻧﻮرو ﺳﯿﻤﻮ ﮐﯥ ډﭔﺮ ﺷﺎﻋﺮان او ﻟﯿﮑﻮال وو ﭼﯥ ﻟﯿﮑﻨﯥ ﯾﯥ د ﺗﭕﺮ‬ ‫ده د ﺑﭕﻠ ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﯾﺎدوﻟﯽ ﺷﻮ ‪ .‬دا رﻧ ﻪ ﭘﻪ ﭘﭕ‬
‫ﻣﮫﺎل ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ د ارز ﺖ وړ وې ‪ .‬د ﺳﺎري ﭘﻪ ﺗﻮ ﻪ ﻧﻮراﻟﺪﯾﻦ ﭼﯥ د ﭼﺎرﺑﯿﺘﻮ اﺳﺘﺎد ﯾﯥ ﺎ ﻪ د ھﻐﻪ وﺧﺖ ﻟﻪ ﻧﺎﻣﺘﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ‬
‫ﻞ ﮐﯿ ي ‪.‬‬ ‫ﻞ ﮐﭕﺪه ﭼﯥ د ﻓﯿﺾ اﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺪ د وژﻧﯥ ﮐﯿﺴﻪ او د ﻣﺤﻤﺪﺟﺎن ﺧﺎن وردګ ﺑﺪﻟﻪ ﯾﯥ ﻏﻮره اﺛﺎرو ﺨﻪ‬ ‫ﺨﻪ‬
‫ﺘﻮ درﺳﻲ ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﺧﭙﺎره ﮐ ي دي او د ﻗﺼﻪ ﺧﻮاﻧﯥ د ﻏﻮر ﻨګ ﯾﻮ ﺳﺘﺮ‬ ‫ﻣﻼ ﻞ اﺣﻤﺪ د ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﻤﺪﮐﻨﺪھﺎري ﭘﻪ ﭕﺮ د ﭘ‬
‫ﻻروی و‪.‬‬
‫ﻞ ﺷﻮی دی ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﺧﺖ ﮐﯥ ﯾﯥ دوﻣﺮه ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻪ او اﺛﺎر ﮐﺎږﻟﻲ ﭼﯥ‬ ‫ﻣﻼ ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻪ ﭼﯥ د ﮐﯿﺴﻮ او داﺳﺘﺎﻧﻮ ﺳﺘﺮ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﻮدﻟﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﺎره ﺷﻮي اﺛﺎر ﯾﯥ دا دي ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ورﺗﻪ ھﮏ ﭘﮏ ﭘﺎﺗﯥ ﮐﯿ ي ‪ .‬ﻨﻮ ﭕ وﻧﮑﻮ د ده اﺛﺎر ‪٣٧‬‬
‫ﮐﯿﺴﻪ‪ ،‬د ﻓﺘﺢ ﺧﺎن ﮐﯿﺴﻪ‪ ،‬د ﻟﯿﻼ او ﻣﺠﻨﻮن ﮐﯿﺴﻪ‪ ،‬د‬ ‫د اﻟﻒ ﻟﯿﻼ ﮐﯿﺴﻪ‪ ،‬د ﺣﺎﺗﻢ طﺎﯾﻲ ﮐﯿﺴﻪ‪ ،‬د ﻣﻮﺳﯽ ﺧﺎن او ﻞ ﻣﮑ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺟﻨ ﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬د ﻓﺮدوﺳﻲ ﺷﺎھﻨﺎﻣﻪ )ژﺑﺎړه( ‪ ،‬د ﻧﯿﻤﺒﻮﻻ ﮐﯿﺴﻪ ‪ ،‬د ظﺮﯾﻒ ﺧﺎن ﺳﻮاﺗﻲ ﮐﯿﺴﻪ ‪ ،‬ﻣﮑﺮزﻧﺎن‪ ،‬ادب‬
‫زﻧﺎن‪ ،‬اﮐﺘﺴﺎب زﻧﺎن‪ ،‬ﭼﺎردروﭔﺶ‪ ،‬ﺷﭕﺮﯾﻦ او ﻓﺮھﺎد‪ ،‬ﺳﻮھﻨﻲ ﻣﻮھﻦ ﻻل‪ ،‬ﺷﮫﺰاده ﺑﮫﺮام ﻮر‪ ،‬ﻞ او ﺻﻨﻮﺑﺮ‪ ،‬رﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺬﮐﺮه‬
‫ﻏﻮﺛﯿﻪ‪ ،‬ﭼﺘﺮال‪ ،‬داراﻟﻤﺠﺎس ‪ ،‬اﻋﺠﺎزې ﻣﺤﻤﺪي ‪ ،‬ﻠﺰار ﺷﺎﯾﻘﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره رﺣﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻮره ﯾﺎﺳﯿﻦ‪ ،‬طﺐ اﺑﻮﻋﻠﻲ‬
‫ﺳﯿﻨﺎ‪ ،‬ﮐﻠﯿﻠﻪ ودﻣﻨﻪ‪ ،‬ﮐﺴﺒﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺷﺎھﻨﺎﻣﻪ‪،‬ﺷﮫﺰاده رﻋﻨﺎاو زﭔﺒﺎ‪ ،‬ﺟﻼت ﺧﺎن او ﺷﻤﺎﯾﻠﻪ او ﻧﻮر‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﭼﭕﺮې د دﻏﻪ ﻣﮫﺎل ﻟﯿﮑﻮال او ﺷﺎﻋﺮان د ھﻐﻮي ﻟﯿﮑﻨﯥ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ ه ﺗﻮ ﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ ﺗﻪ وروﭘﭕﮋﻧﻲ ﻧﻮ د ﺷﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﻣﮫﺎﻟﻨ‬
‫ﮐﯥ ﺑﻪ ﯾﯥ د ﺧﭙﺮوﻟﻮ وس ﻧﻪ وي ‪ .‬ﺧﻮ ﮐﻮﻣﻮ ﭼﯥ ﻟﻪ ډﭔﺮو ﻧﻪ ډﭔﺮ ﻪ وﯾﻠﻲ او ﻟﯿﮑﻠﻲ دي ﺳﺮﻻري ﯾﯥ د ﻮﺗﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﭕﺮ دي‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﮐﯥ د اﺳﺘﺎدﺳﯿﺪراﺣﺖ زاﺧﭕﻠﻲ د ادﺑﻲ او ھﻨﺮي ﻟﯿﮑﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﮫﺎﻟﻪ ﭘﻮرې او ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ‬ ‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﺮه ﭘ‬
‫ﺘﻮ ادب ﭘﻪ اﺳﻤﺎن ﮐﯥ و ﻠﭕﺪ ﺗﺮ دﻏﻪ ﻣﮫﺎﻟﻪ د ﯾﺎدو ﺷﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ او ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ھ ﯥ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﺮ ﭘﻨ ﻮ ﺳﺘﻮرو ﭘﻮرې ﭼﯥ ﮐﻠﻪ د ﭘ‬
‫ﻮرې او د ﺳﺘﺎﯾﻨﯥ وړ دي‬ ‫ھﻐﻪ د ﻟﻮی اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ھﺮ ﮐﻮﻧﺞ ﮐﯥ وو ډﭔﺮې‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴٣‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﻣﻌﯿﺎري ژﺑﻪ‬

‫ﻣﻌﯿﺎري ژﺑﻪ‬

‫د ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ د ﺗﺒﺎدﻟﯥ وﺳﯿﻠﻪ وي‪ ،‬دھﺮې ﺳﯿﻤﯥ‪ ،‬ﻻ د ھﺮﮐﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺮ ﻮﭼﯥ ژﺑﻪ ﻳﻮازې د ﺧﺒﺮواﺗﺮو ﻟﻪ ﻻرې د و و ﺗﺮ ﻣﻨ‬
‫ﺎﻧ ﺗﯿﺎوې وﻟﺮي‪ .‬ﺧﻮ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ژﺑﻪ د ﻳﻮه ھﯿﻮاد ‪ ،‬ﻳﺎ د ﻳﻮې ﭘﺮاﺧﯥ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﻳﻲ ﺳﺎﺣﯥ‬ ‫و ي ﮐﻮﻻی ﺷﻲ ﭼﯥ ﯿﻨﯥ ژﺑﻨ‬
‫ﺗﻪ راوړﻟﻮ او ﺧﭙﺮوﻟﻮ وﺳﯿﻠﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﯿﺎ دې ﺗﻪ اړﺗﯿﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﭕ ي ﭼﯥ ژﺑﻪ د اﻣﮑﺎن ﺗﺮ‬ ‫ﭘﻪ ﺳﻄﺤﻪ‪ ،‬د ﻓﺮھﻨ ﻲ ھﺴﺘﻮﻧﻮ د ﻣﻨ‬
‫ﺣﺪه‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺤﻮطﻪ ﮐﯥ‪ ،‬د ژﺑﻨﯿﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭼﻮﮐﺎټ ﮐﯥ ﺳﺮه ﻳﻮه ﺷﻲ ﻳﺎﻧﯥ ﭼﯥ د ژﺑﯥ ھﺮ وﻳﻮﻧﮑﯽ‪ ،‬ﭘﻪ ھﺮ ﺎی ﮐﯥ‬
‫ﻟﯿﮑﻞ وﮐ ي‪ .‬ﺗﺮ ﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ژﺑﻪ ﮐﯥ دﻏﻪ ﻳﻮ واﻟﯽ را ﭘﯿﺪا ﻧﻪ ﺷﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﯥ وي‪ ،‬د ﻳﻮ راز ژﺑﺪودي او اﻣﻼﻳﻲ اﺻﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‬
‫ﻞ ﮐﭕﺪای‪.‬‬ ‫ﻧﻮ ھﻐﻪ ژﺑﻪ ﮐﻪ ھﺮ ﻮﻣﺮه ﻏﻨﻲ ﻓﺮھﻨګ ھﻢ وﻟﺮي‪ ،‬د ﻧ ۍ د وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﮐﭽﻪ ﻓﺮھﻨ ﻲ ژﺑﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﺘﻮ ھﻢ ﻟﻪ دﻏﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻪ ﺎن ﻧﻪ ﺷﻲ ﺧﻼﺻﻮﻻی‪.‬‬ ‫ﭘ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺷﻲ‪ ،‬د ﻳﻮ ډول‬ ‫د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ اوږدو ﮐﯥ ﭼﯥ ھﺮﮐﻠﻪ ﺳﯿﺎﺳﻲ او ﻮﻟﻨﯿﺰو ﺷﺮاﻳﻄﻮ دا ﻏﻮ ﺘﻨﻪ ﮐ ې ﭼﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ د‬ ‫ﻣﻌﯿﺎري ژﺑﯥ د اﻳﺠﺎد د ﭘﺎره ھﻠﯥ ﻠﯥ ﺷﻮې دي‪ .‬ﻧﭕﮋدې ﻠﻮرﻧﯿﻢ ﺳﻮه ﮐﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﭘﯿﺮ رو ﺎن ھ ﻪ وﮐ ه ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﭘﺎره ﻳﻮ ﻣﻌﯿﺎري ﻟﯿﮑﺪود اﻳﺠﺎد ﮐ ي ﺧﻮ د ھﻐﻪ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺑﯿﺎ اﺧﻮن دروﭔﺰه‪ ،‬او د ﭘﯿﺮ ﺑﺎﺑﺎ ﻧﻮرو ﭘﯿﺮواﻧﻮ‪ ،‬د ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺗﺮ‬
‫ﺘﻮ د اﻣﻼﻳﻲ ﻳﻮ واﻟﻲ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﺧﻨ ﺷﻮل‪ .‬ﺧﻮﺷﺎل ﺧﺎن ﺧ ﮏ‬ ‫ﻨ ﻪ د ژﺑﯥ او ادب ﭘﻪ ډ ﺮ ﮐﯥ ھﻢ ﺑﻠﻪ ﻻر و ﻧﯿﻮﻟﻪ او د ﭘ‬
‫ﺘﻮ اﻣﻼﻳﻲ اړخ ﺗﻪ ﭘﺎم وﮐ او د ”زﻧ ﯿﺮۍ“ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ اﺛﺮ ﻳﯥ دې ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻪ وﻗﻒ ﮐ ﺧﻮ د ھﻐﻪ ھ ﯥ ھﻢ د ھﻐﻪ ﭘﻪ‬ ‫ھﻢ ﭘ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ د ﭘﺮاﺧﺘﯿﺎ او ﻮاﮐﻤﻨﺘﯿﺎ د ﭘﺎره‬ ‫ﭘﻪ دوران ﮐﯥ د ﭘ‬ ‫ﭘﻮرې ﻣﺤﺪودې ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮې‪ .‬د ﻏﺎزي اﻣﺎن ﷲ د ﭘﺎﭼﺎھ‬ ‫ﮐﻮرﻧ‬
‫ﺘﻮ ﻟﯿﮑﻠﻮ ﭘﻪ ﻻر ﮐﯥ ﻳﯥ ﻪ ﮐﺎر وﮐ ﺧﻮ دﻏﻪ رﻳﻔﻮرم ھﻢ د ھﻐﻪ ﻣﺘﺮﻗﻲ ﻮﻟﻮاک د ﻧﻮرو‬ ‫ﺘﻮ“ ﺟﻮړه ﺷﻮه ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫”ﻣﺮﮐﻪ د ﭘ‬
‫ﻤﻨﺎﻧﻮ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻏﻠﯿﻤﺎﻧﻮ د ﺧﺎورو ﺳﺮه ﺧﺎورې ﮐ ‪ .‬د رواﻧﯥ ھﺠﺮي ﭘﭕ ۍ ﭘﻪ ﺷﻠﻤﻮ‬ ‫اﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﭕﺮ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ د‬
‫ﺘﻮ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪﻟﻮ د ﭘﺎره ﺑﯿﺎ ھ ﯥ ﭘﯿﻞ ﺷﻮې او د اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﻮ د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ ﺳﺮه ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻻر ﮐﯥ د ﻗﺪر وړ‬ ‫ﮐﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪو ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟ ۍ ﭘﯿﻞ‬ ‫ﺎﻣﻮﻧﻪ واﺧﯿﺴﺘﻞ ﺷﻮل‪ .‬د ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن د ﺟﻮړﭔﺪﻟﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﻮ وار ﺑﯿﺎ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻟﯿﮑﺪود د اردو ﻟﯿﮑﺪود ﺗﺎﺑﻊ ﮐ ي‪.‬‬ ‫ﺷﻮه‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻲ ﭼﺎرواﮐﻮ ھ ﻪ وﮐ ه ﭼﯥ د ﮐﺮ ﯥ اﺧﻮا ﭘ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا ﮐﯥ دوه ﻧﺴﺒﺘﺎَ ﻧﺎ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﻟﯿﮑﺪودﻧﻪ ﭼﻠﭕﺪل او‬ ‫ﻧﻪ ﺷﻮه ﺧﻮ ﺑﯿﺎ ھﻢ ﭘﻪ ﮐﻮزه او ﺑﺮه ﭘ‬ ‫ﮐﻪ ﻪ ھﻢ دﻏﻪ ﭘﺮوژه ﺑﺮﻳﺎﻟ‬
‫ﺘﻨﻮ ﻣﻨﻮرﻳﻨﻮ ﻮ وارې د‬ ‫ﺘﻮ ﻮﻟﻨﯥ ﺗﺮ ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې ﭘ‬ ‫ﺘﻮ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪو ﭼﻨﺪان ﺧﯿﺎل و ﻧﻪ ﺳﺎﺗﻪ‪ .‬د ﭘ‬ ‫ﮑﭕﻨﯿﻮ ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ د اﻣﻼﻳﻲ ﻳﻮ واﻟﻲ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺳﺮه ﻏﻮﻧ ې وﮐ ې ﺧﻮ ﭼﻨﺪان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻮﺗﻮ ﻧﻪ ﮐ ه‪ .‬ﭘﻪ وروﺳﺘﻲ ﻞ‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﭘ‬
‫ﺘﻮﻧﺨﻮا‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ د ﺟﻨ ﻮﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ اﻓﻐﺎن ﻟﯿﮑﻮال ﻟﻪ دوﻟﺘﻲ ﭼﻮﮐﺎ ﻪ ووﺗﻞ او د ﻣﮫﺎﺟﺮت ﭘﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﮐﯥ ﻳﯥ د ﮐﻮزې ﭘ‬
‫ﺘﻮ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪو ھ ﯥ را ژوﻧﺪۍ ﺷﻮې‪ .‬د ﮐﻤﭙﯿﻮ ﺮ‬ ‫د ﻟﯿﮑﻮاﻟﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ ﻧﭕﮋدې‪ ،‬ﻣﺨﺎﻣﺦ اړﻳﮑﯥ ﭘﯿﺪا ﮐ ې ﻧﻮ ﻳﻮ ﻞ ﺑﯿﺎ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ د اﻣﻼﻳﻲ ﻳﻮ واﻟﻲ ﭘﻪ ﻻر ﮐﯥ ډﭔﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻘﺶ وﻟﻮﺑﺎوه‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨګ ﭘﻪ وروﺳﺘﯿﻮ ﮐﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ دا‬ ‫ﭘﺮﻣﺨﺘګ ھﻢ د ﭘ‬
‫وي‬ ‫ﺘﻮ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪﻟﻮ ھﻠﯥ ﻠﯥ ﺑﺮﻳﺎﻟ‬ ‫ھﯿﻠﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﻮه ﭼﯥ دا ﻞ ﺑﻪ د ﭘ‬
‫ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ ﭘﻪ دې وروﺳﺘﯿﻮ ﻮ ﮐﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ د ﯿﻨﻮ ﺗﻨګ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﭘﻪ وﺟﻪ ﺑﯿﺎ دا ﺧﻄﺮ را ﭘﯿﺪا ﺷﻮی دی ﭼﯥ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪﻟﻮ‬
‫ﺘﻮ د ﻣﯿﻨﻪ واﻟﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري‬ ‫ﺘﻮ د د ﻤﻨﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻧﻪ دی‪ ،‬د ﭘ‬ ‫دﻏﻪ ﺑﮫﯿﺮ ﺑﻪ ﻳﻮ وار ﺑﯿﺎ ھﻢ ﮑﻨﯽ ﺷﻲ‪ .‬دا ﻞ ﻮاښ د ﭘ‬
‫ﺘﻮ د ﻟﯿﮑﻠﻮ ھ ﯥ ﮐﻮي ﺧﻮ ﯿﻨﯥ ﮐﺴﺎﻧﻮ د دﻏﻪ‬ ‫دی‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻮټ ﻮټ ﮐﯥ ﻟﯿﮑﻮال او ﻓﺮھﻨ ﯿﺎن د ﻣﻌﯿﺎري ﭘ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﻮز ﺖ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﻨ ې را ﭘﻮرﺗﻪ ﮐ ې دي‪.‬‬
‫ﺘﯥ اﺣﺴﺎس ﺗﺮ دې ﺣﺪه ﻗﻮي دی‬ ‫ﻮ ﻣﻦ ﻧﻪ ﺟﻮړﭔ ي‪ .‬زﻣﻮﻧ ﭘﻪ ھﭕﻮاد ﮐﯥ ھﻢ د ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﻧﻪ د ﺗﭕ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ واﻳﻲ د ﭼﻮﻧ‬ ‫ﭘ‬
‫ﭘﻪ ﺗﻮر ﺗﮑﻔﯿﺮوي‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﯿﺎ د ﻟﻮﻳﯥ ﭘﮑﺘﯿﺎ‪ ،‬ﻟﻮی ﻧﻨ ﺮھﺎر او ﻟﻮی ﮐﻨﺪھﺎر ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﭼﯥ ھﻤﺎﻏﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﻧﻮر د ﺗﺠﺰﻳﻪ طﻠﺒ‬
‫ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ ﮐﻮر ﻲ ﺟﻮړوي‪.‬‬
‫ﺘﻮ د دﻓﺎع ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ھﺮ ډول ﺟﻨﺠﺎل ﺗﻪ ﺗﯿﺎردي ‪ ،‬ﺑﯥ ﻟﻪ ﮐﻮﻣﯥ ﺗﺮھﯥ ﺑﯿﺎ د ﺳﯿﻤﻪ اﻳﺰو‬ ‫ھﻤﺎﻏﻪ ﺧﻠﮏ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﺳﺮه د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﯥ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪو ﻟﻪ ﺑﮫﯿﺮ ﺳﺮه داﺳﯥ وران دي ﭼﯥ ﺧﺪای دې ﺗﺮې ﺳﺎﺗﻪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼﺗﻮ د ﭘﺎﻟﻠﻮ د ﭘﺎره د ﭘ‬
‫ﺘﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره درې ﻋﻠﺘﻮﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻌﯿﺎره د ﺗﭕ‬
‫‪ -‬ﻟﻮﻣ ی دا ﭼﯥ ﻮک د ژﺑﯥ د ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪﻟﻮ ﭘﻪ اھﻤﯿﺖ ﻧﻪ ﭘﻮھﭕ ي؛‬
‫‪ -‬دوھﻢ دا ﭼﯥ ﮐﻪ د ﻣﻌﯿﺎر ﭘﻪ اھﻤﯿﺖ ﭘﻮه ھﻢ ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺎن ﻳﯥ دوﻣﺮه ﺧﻮاري ﻧﻪ ﻟﻮرﭔ ي ﭼﯥ ﻣﻌﯿﺎري اﺻﻮل زده ﮐ ي او‬
‫ﺎن ﭘﺮې ﻋﯿﺎر ﮐ ي؛‬
‫ﻳﺎ ﺧﻮ ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻪ د ﺳﺮه ﻏﺎړه ﻧﻪ ږدي او ﻳﺎ ﻳﯥ ﺗﺮ‬ ‫‪ -‬درﻳﻢ دا ﭼﯥ ﺳ ی د ﯿﻨﻮ ﺳﯿﺎﺳﻲ او اﻳ ﻳﺎﻟﻮژﻳﮑﻲ ﻣﻠﺤﻮظﺎﺗﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‬
‫ھﻐﻮ ﻧﻪ ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﯥ د اداره ﮐﻮﻟﻮ ﻮاک ﻧﻪ وي ﻣﻮﻧﺪﻟﯽ‪.‬‬
‫ﺘﻮ ﭘﻪ واﻗﻌﻲ ﻣﺎﻧﺎ ﻳﻮه ﻓﺮھﻨ ﻲ ژﺑﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﮐﻪ ﻮک ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﻧ ۍوال او د ھﭕﻮاد ﻧﻮر‬ ‫اوس ﻧﻮ ﮐﻪ ﻮک ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ادب او ﻓﺮھﻨګ ﻧ ۍ واﻟﻮ ﺗﻪ ورﺳﻮي دا ﺑﻪ ﺿﺮور ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ‬ ‫ﺘﻮ زده ﮐ ي‪ ،‬ﮐﻪ ﻮک ﻏﻮاړي ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫و يﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻣﻌﯿﺎري ژﺑﻪ ﺷﻲ‪ .‬ھﻐﻪ ﻮک ﭼﯥ د ﻣﻌﯿﺎر ﭘﻪ اھﻤﯿﺖ ﻧﻪ ﭘﻮھﭕ ي ھﻐﻮی ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دې اړه ﻣﺎﻟﻮﻣﺎت ورﮐ ي‬ ‫ﮐﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘ‬
‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭘﻪ ﺎن ﺧﻮاري ﻧﻪ ﻣﻨﻲ ھﻐﻮی ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮐ ي او ھﻐﻪ ﮐﺴﺎن ﭼﯥ ﮐﺴﺘﻦ‬ ‫‪ ،‬ھﻐﻪ ﻮک ﭼﯥ د ﻓﮑﺮي ﻟ‬
‫ﺧﻨ وﻧﻪ ﺟﻮړوي د ھﻐﻮی ﺳﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎدﻟﻪ وﮐ ي‪.‬‬
‫د ھﭕﻮاد ﭘﻪ ﻮټ ﻮټ ﮐﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮھﻨ ﯿﺎن د ﺧﭙﻠﯥ ژﺑﯥ د راﺗﻠﻮﻧﮑﯥ ﭘﻪ ھﮑﻠﻪ ﻓﮑﺮوﮐ ي او ھﺮ ﻮک د ﺧﭙﻞ ﺎن ﺳﺮه ﻓﯿﺼﻠﻪ‬
‫وﮐ ي ﭼﯥ ژﺑﻪ ﻳﯥ ﺗﺮ ﮐﻮﻣﻪ ﺣﺪه ﻓﺮھﻨ ﻲ ﺷﻲ‪ .‬ﮐﻪ ﭼﭕﺮې ﻓﯿﺼﻠﻪ ﭘﻪ دې ﺷﻮه ﭼﯥ زﻣﻮﻧ ژﺑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮھﻨ ﻲ راﺗﻠﻮﻧﮑﯥ‬
‫وﻟﺮي ﻧﻮ ﺑﯿﺎ د ژﺑﯥ ﻟﻪ ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪو رﻏﭕﺪن ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ .‬ﮐﻪ ﭘﮑﺘﯿﺎوال د ”ﺷﭙﻮن“ ﭘﺮ ﺎی ”ﺷﭙﯿﻦ“ وﻟﯿﮑﻲ‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻮ ﺮی د ”ﭼﯥ“ ﭘﺮ‬
‫ﺘﻦ“ ﭘﺮ ﺎی ”ﺳﺨﺘﻦ“ و ﻟﯿﮑﻲ ﻳﺎ‬ ‫ﻮری د ”‬ ‫ﺎی ” ﯥ“ و ﻟﯿﮑﻲ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻨ ﺮھﺎری د ”ﻟﻤﺮ“ ﭘﺮ ﺎی ”ﻧﻮر“ وﻟﯿﮑﻲ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﭕ‬
‫ﻪ‬ ‫ﻮر ﻳﺎ ﮐﻨﺪھﺎر و و ﺗﻪ ﻮﻣﺮه‬ ‫ﮐﻨﺪھﺎری د ”ﺷﻮم“ ﭘﺮ ﺎی ”ﺳﻮم“ وﻟﯿﮑﻲ ﭘﻪ دې ﮐﺎر ﺑﻪ ﻳﯥ د ﭘﮑﺘﯿﺎ‪ ،‬ﻟﻮ ﺮ‪ ،‬ﻧﻨ ﺮھﺎر‪ ،‬ﭘﭕ‬
‫ﺘﻮ ﻣﻌﯿﺎري ﮐﭕﺪﻟﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻮﻣﺮه ﺗﺎوان رﺳﻮﻟﯽ وي؟‬ ‫رﺳﻮﻟﯥ وي او د ﭘ‬
‫ﺘﻮ ژﺑﻪ ﻟﯿﮑﻞ وﮐ ي‪ ،‬ﺗﺮ ھﺮ ﻪ ﻟﻮﻣ ی ﺑﺎﻳﺪ دې ﭘﻮ ﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﻮاب وواﻳﻲ‬ ‫ھﺮ ﻮک ﭼﯥ ﻗﻠﻢ ﭘﻮرﺗﻪ ﮐﻮي او ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﻪ دی؟ ﺑﯿﺎ ﭼﯥ ھﺮ ﻪ ﮐﻮي اﺧﺘﯿﺎر ﻳﯥ ﺧﭙﻞ دی‪ .‬دی‪.‬‬ ‫ﭼﯥ دا ﮐﺎر ﻳﯥ ﺗﺮ ﮐﻮﻣﻪ ﺎﻳﻪ د ژﺑﯥ او وﻟﺲ ﭘﻪ‬

‫ﻟﯿﮑﻮال ﻧﺠﯿﺐ ﻣﻨﻠﯽ‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴١‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﯾﻮ ﻮ ھﺎﯾﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﯾﻮ ﻮ ھﺎﯾﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﻧﺠﯿﺐ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫دﮐﺎﯾﻨﺎﺗﻮ د ﺗﺨﻠﯿﻖ ﻣﺎﻟﮑﻪ !‬
‫دﮐﺮﺑﻼ ﺗﻨﺪې اﺧﯿﺴﺘﻲ ﯾﻮ ﻣﻮﻧ‬
‫ﯾﻮ د رﺣﻤﺖ ﺑﺎران ﺧﻮ ‪ ،‬ووروه‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﭘﺮون ﻣﻼ ﺗﻪ وﯾﻞ‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻏ ﻪ ﺧﭕ ﻪ دې ﭼﯿﻨﺠﻲ وﻟ ﻪ‬
‫ﺳﺮه د ږﯾﺮې ﻣﺎﺗﻪ ﺳﺘﺮ ﻪ وھﯥ‬
‫)‪(٣‬‬
‫راﺗﻪ ﯾﯥ ﺳﺖ د ﺳﺮﮐﻮ ﺷﻮﻧ و وﮐ و‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې ﻪ رﻧ ﯥ اﻧﮑﺎر ﮐﻮﻟﻮ‬
‫زه ﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻼم ﺧﻮ ﻧﻪ وم‬
‫)‪(۴‬‬
‫ږﯾﺮه زﻣﺎ واک د ﻣﻼ دی ﯿﻨﯥ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯥ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﯿﺮزو ﻣﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﮐﯥ ازﻏﻲ درﮐ ﻣﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺣﻠﻮا ﻣﯿﻨ‬
‫)‪(۵‬‬
‫دھﻤﺎﺳﯿﻮری دې ﭘﺮ ﺳﺮ دی ﮐﻨﻪ !‬
‫ﻋﺎﻣﺮه ﺗﺎﺗﻪ ﯾﯥ ﭼﯥ ﻻس درﮐ ی‬
‫دﻏﻪ ﺳﭙﭕ ﻠﯽ ﻗﻠﻨﺪر دی ﮐﻨﻪ‬

‫ھﺎﯾﮑﻮ )ﻟﻨ ﮐﻲ ﻧﻈﻤﻮﻧﻪ (‬

‫ﭘ ﻮﻧﯽ ﮐﻮي‬ ‫ﮐﯥ ﭘ‬ ‫ﺧﻠﮏ ﺳﭙﻮږﻣ‬

‫ﺘﻨﯥ ﺟﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﺎم ھﻢ ﺧﭕﮋی‬ ‫ﭘ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺪې ﻏﻮﺳﻪ ﺷﻲ ﺗﺮﭔﻨﻪ ﺳﺮ ﺷﻮﮐﻮي‬
‫‪......................................................‬‬
‫داﺑﻪ دﻋﺎ زﻣﺎ دﻣﻮر وي ﯿﻨﯥ‬
‫زه ﭼﯥ ﻣﺪام ﭘﺮې ﺑﯥ ﭘﺮوا ﺮ ﻤﻪ‬
‫ﻟﻪ ھﻐﻮ ﻻرو ﻮک ژوﻧﺪي ﻧﻪ را ﻲ‬
‫‪...................................................‬‬
‫زﻣﺎ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ آﺧﺮ ﻨ ﻪ ﭼﺎپ ﺷﻲ‬
‫ﻧﻮر ﺧﻮ ﻻ ﭘﺮﭔ ده زﻣﺎ ﭘﻼر ھﻢ واﻳﻲ‬
‫دا ﺷﺎﻋﺮي د اوز ﺎرﺧﭕﻠﻮ ﮐﺎر دی‬

‫ﻧﺠﯿﺐ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫دﮐﺎﯾﻨﺎﺗﻮ د ﺗﺨﻠﯿﻖ ﻣﺎﻟﮑﻪ !‬
‫دﮐﺮﺑﻼ ﺗﻨﺪې اﺧﯿﺴﺘﻲ ﯾﻮ ﻣﻮﻧ‬
‫ﯾﻮ د رﺣﻤﺖ ﺑﺎران ﺧﻮ ‪ ،‬ووروه‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﭘﺮون ﻣﻼ ﺗﻪ وﯾﻞ‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻏ ﻪ ﺧﭕ ﻪ دې ﭼﯿﻨﺠﻲ وﻟ ﻪ‬
‫ﺳﺮه د ږﯾﺮې ﻣﺎﺗﻪ ﺳﺘﺮ ﻪ وھﯥ‬
‫)‪(٣‬‬
‫راﺗﻪ ﯾﯥ ﺳﺖ د ﺳﺮﮐﻮ ﺷﻮﻧ و وﮐ و‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې ﻪ رﻧ ﯥ اﻧﮑﺎر ﮐﻮﻟﻮ‬
‫زه ﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻼم ﺧﻮ ﻧﻪ وم‬
‫)‪(۴‬‬
‫ږﯾﺮه زﻣﺎ واک د ﻣﻼ دی ﯿﻨﯥ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯥ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﯿﺮزو ﻣﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﮐﯥ ازﻏﻲ درﮐ ﻣﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺣﻠﻮا ﻣﯿﻨ‬
‫)‪(۵‬‬
‫دھﻤﺎﺳﯿﻮری دې ﭘﺮ ﺳﺮ دی ﮐﻨﻪ !‬
‫ﻋﺎﻣﺮه ﺗﺎﺗﻪ ﯾﯥ ﭼﯥ ﻻس درﮐ ی‬
‫دﻏﻪ ﺳﭙﭕ ﻠﯽ ﻗﻠﻨﺪر دی ﮐﻨﻪ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻮ راﻧﻪ ﺳﺘﺮ ﻧﻪ ﮐﻮو‬ ‫د ﮐﻠﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ زه ﻳﯥ ﺟﻮړې ډﭔﺮ ﺧﻮښ ﻳﻤﻪ‬
‫ﮑﺎرې‬ ‫ﭼﺎراﺗﻪ وې ورﺗﻪ ﺳ ى ﻧﻪ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫‪ ١٣٨٦ / ١٠ / ٤٤‬ھـ ل | ‪ 07:23:01 25-12-2007‬ﻣﻨﺠﯿﭗ ﷲ ﭘﯿﻤﺎن‬

‫ﭘﻪ ﻣﺦ ﻳﯥ ﻣﻪ وھﻪ زﻳ ه ﻻﺳﻮﻧﻪ‬
‫ﻪ ﺑﮥ ﺷﻲ‬ ‫ﺷﺒ ﯿﺮ وھﻠﯥ ده را وﻳ‬
‫درﺗﻪ ﺑﻪ وواﻳﻲ ﭼﯥ ﭼﻲ ﻣﯿﻜﻮﻧﻲ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ظﻔﺮ ﺧﺎن ظﻔﺮ‬

‫ﻏﻞ ﺗﯥ ﭘﻪ ﻏﻼ ﮐﯥ ﺟﺎى ﻧﻤﺎز ﻳﻮړو‬

‫ﭘﯥ ﮐﻮﻣﻪ‬ ‫د ﮐﻮر ﺧﺎوﻧﺪ ورﺗﻪ وې ﻟﻤﻮﻧ‬
‫ﮑﺎرم ﻪ‬ ‫ھﻐﻪ وې زه درﺗﻪ ھﻨﺪو‬

‫ﭼﺎ واﭘﺲ ﻣﭕﺨﻪ ﺳﻮدا ﺮ ﻟﻪ ﻳﻮړه‬

‫ھﻐﻪ وې دا ﺧﻮ دې ړﻧﺪه راﮐ ې‬
‫ده وې ﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﯥ ﻪ اﺧﺒﺎر ﭘ اوى‬

‫داﺳﯥ اﺗﺒﺎر‪ ،‬اﺗﺒﺎر ﮐﯥ ډﭔﺮ ﻪ وﺷﻮل‬

‫ﻣﺎ وې رﻗﯿﺐ ﺳﺮه ﺧﻮ ډﭔﺮه ﺮ ﯥ‬
‫ﺧﻮﭘﺎم ﮐﻮه ﭼﺮﺗﻪ ﺑﺎﺟﻪ دې ﻧﻪ ﮐﻲ‬

‫ﻳﻮ ﻣﺴﺖ ﺑﻮډا ﭼﯥ ﻣﺴﺘﻪ وﻟﯿﺪﻟﻪ‬

‫وﻳﻞ ﻳﯥ زﻣﺎ ھﻐﻪ ﻏﺎ ﻮﻧﻪ راوړئ‬
‫ﭘﺴﯥ ﺷﭙﭕﻠﻰ وھﻤﻪ‬ ‫زه دې ﺟﯿﻨ‬

‫ﻣﯥ ﺧﻮ ﻪ ﺷﻮﻟﻪ راﻳﯥ ﻧﻪ ﮐ ه‬ ‫ﺟﯿﻨ‬

‫ورﺗﻪ ﻳﻮ ﻣﺸﺮ ﻣﯥ ﺟﺮ ﻪ ﮐﯥ واﺳﺘﻮ‬
‫ھﻐﻪ د ﺳﻮر ﺑﭽﻲ ھﺎ ﺎن ﻟﻪ اوﮐ ه‬

‫ﻳﯥ وې د ﻮارﻟﺴﻮ ﻳﻢ‬ ‫ﭘﻪ اﻧ ﺮ ﻧﯿ‬

‫ﻪ د ﺷﭙﭕﺘﻮ ﮐﻠﻮ وه‬ ‫ﭼﯥ راﻏﻠﻪ‬
‫ﺑﯿﺎ ﻣﯥ د ﺎن ﭘﻪ ﺎى ﻧﯿﮑﻪ ﻟﻪ وﮐﻪ‬

‫ﭼﺖ ﺑﺎﻧﺪې ﻧﺎﺳﺘﻪ وه ھﻼل ﮐﻤﯿ ﻲ‬

‫ﻣﻮﻧ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺗﻤﻪ وو ﭼﯥ ﻣﯿﺎﺷﺖ ﺑﻪ ﻮري‬
‫ھﻐﻮى ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪ ﺟﯿﻨﮑﻮ ﺗﻪ ﮐﺘﻞ‬

‫د ﻣﯿﮑﭙﻮﻧﻮ دې ﺧﺪاى ﺑﭕﺦ وﺑﺎﺳﻲ‬

‫ﭼﯥ ﺑﺎراﻧﻪ راﻟﻪ ﻟﻮﻧﺪه ﺧﯿﺸﺘﻪ ﮐ ه‬
‫ﻪ ﻧﻪ ﭘﭕﮋﻧﺪه‬ ‫ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﻣﯥ ﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﻣﺎ وې ﭘﯿﺸﻮ وھﻢ ﭼﯥ وﻳﺮﭔ ي‬

‫ﻧﺎوې وې دا ﺧﻮ ﺑﯥ زﺑﺎﻧﻪ ﺷﻰ دى‬
‫ﺗﻪ ﻣﺎﻟﻪ ﺲ راﮐﻪ ﭼﯥ ﺑﻮک دې ﮐﻤﻪ‬

‫ﮐﯥ راﺳﺮه ﮐﭕﻨﺎﺳﺘﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻣﺦ ﮐﯥ ﺳﯿ‬

‫وﻳﻞ ﻳﯥ دا ﻻس ر اﭘﻮرې ﻠﻪ ﻣ ې‬
‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻪ ﮐﻰ ﭕﺮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺑﺪﻟﻮﻣﻪ‬

‫ﻮ راﻧﻪ ﺳﺘﺮ ﻧﻪ ﮐﻮو‬ ‫د ﮐﻠﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ زه ﻳﯥ ﺟﻮړې ډﭔﺮ ﺧﻮښ ﻳﻤﻪ‬
‫ﮑﺎرې‬ ‫ﭼﺎراﺗﻪ وې ورﺗﻪ ﺳ ى ﻧﻪ‬

‫ﭘﻪ دروازه ﮐﯥ راﺗﻪ ﻻس وﺧﻮ ﻮو‬

‫زه ورﻧﯿ دې ﺷﻮم ﻣﺎ وې ﻪ وې ﮐﺮﺑﺎن‬
‫وې دا ﻮﮐﺮۍ ﻟ ه ډﭔﺮان ﺗﻪ ﻳﻮﺳﻪ‬

‫ﭘﭕﻐﻠﻪ ﻣﻨ ﻲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻮدر ﯿ ﻪ ﺷﻮه‬

‫ﻮده‬ ‫زﻟﻤﻮ ﮐﺒ ي ﭘﻪ ﻣﯿﺪان ﭘﺮﭔ‬
‫وﭔﻞ ﻳﯥ اﺻﻠﻲ ﻟﻮﺑﻪ ﺧﻮ دﻏﻠﺘﻪ ده‬

‫ﻮ ﺣﻘﻮق وﻣﻨﻮ ﻣﻮﻧ‬ ‫ﻧﻦ ﮐﻪ د‬

‫ﺳﺒﺎ ﺑﻪ وى ﭼﯥ ﺑﭽﻲ ﺗﺎﺳﯥ راوړئ‬
‫ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﺑﻪ دې ﺗﻪ د ﭼﺎ ﭘﻼر ﯿﻨ ﭕ ي‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ﺟﺰﺑﻪ ﮐﯥ راﺷﻲ‬

‫ﻧﻮ ﺧﭙﻞ اﺷﻨﺎ ﻧﻪ ﻮل ﺟﮫﺎن ﻟﻮ ﻰ ﮐﻲ‬
‫ﺗﻪ ﺑﻪ وى دا ﺟﻮړې دده د ﭘﻼر دى‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻮھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ ‪--‬ﻧﻮى‬

‫ﻓﺮھﺎد ھﻠﻤﻨﺪ‬

‫ﺗﮥ ﭼﯥ ﻻړې ﭘﻪ ﻣﺎ ﺮاﻧﻪ‬

‫ﻳﻮ ا ﭕﮏ راﺑﺎﻧﺪې وﺷﻮ‬
‫ددې ﺧﭙﻞ زړ ﻲ ﻟﻪ ﻟﻮري‬

‫اوس د اوړي ور ﯥ ﻧﻪ دي‬

‫اوس ﺑﯥ ﺣﺪه ﺮﻣﻲ ﻧﻪ ده‬
‫ﻮر راﺗﻪ اﻧ ﺎر ﺷﻮ‬ ‫ﭘﭕ‬

‫ﺳﺒﺎ ﺑﻪ ﻋﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﮐﭕ ي‬

‫ﻧﯿﺸﻨﻞ ﭘﺎر ﻲ ﻣﯥ ډﭔﺮه ﺧﻮ ﻪ ده ﺧﻮ‬
‫ﭘﻪ ﺑﯥ ﻧﻈﯿﺮې ﺑﺎﻧﺪې ھﻢ ﻣﯿﻦ ﻳﻢ‬

‫زﻣﺎ د زړه ﭘﻪ اﻣﺮﻳﮑﻪ ﮐﯥ اوﺳﻲ‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ دې زړه ﺑﺎﻧﺪې ﻣﯥ ډﭔﺮ ﻳﺮﭔ م‬
‫زﻣﺎ ﺟﺎﻧﺎن د اﺳﺎﻣﻪ ﻏﻮﻧﺪې دى‬

‫ﺘﻨﻮ وطﻦ دى ؟‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘ‬

‫ﺘﻨﻮ وطﻦ دى ؟‬ ‫ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن د ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﻤﻮﻧﻪ اوري !!!‬ ‫ﭘﻪ ﭘ‬

‫ﺘﺎﻧﻪ دوه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮﻧﻪ ﻟﺮي‬ ‫ﭘ‬

‫ﻳﻮ د ﻣﻌﯿﺎر ﻟﻪ ﮐﭽﯥ ډﭔﺮ ﭘﺮﭔﻮﺗﻰ‬
‫ﺘﻮ ھ وﮐﻲ ﻣﺎت ﮐ ۀ راﺗﻪ‬ ‫ﺑﻞ د ﭘ‬

‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻰ او ﭘﻨﺠﺎﺑﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ ﻣﯥ ھﻢ واک ﻧﺸﺘﻪ‬
‫ﺘﻮن ! ﭼﯥ ﻻ وطﻦ ﻧﻪ ﻟﺮم‬ ‫زه ﻳﻮ ﭘ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﻳﺤﯿﻰ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻏﺰل ﮐﯥ دې ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻮړوم‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻨﺪا ﻳﻲ راﺗﻪ ﻏﺒﺮﮔﻪ ﮐ ه ﭼﯥ‬
‫دا ﺷﺎﻋﺮي دې ﺗﻪ ﻟﻪ ﺎن ﺳﺮه ﮐ ه‬

‫ﻧﻮر ﺑﻪ ﮔﻼب زه ﻳﺎر ﺗﻪ ﻧﻪ ورﮐﻮم‬

‫ﻧﻦ ﻳﻲ ﮔﻼب راﺗﻪ ﻣﯿﺪه ﻣﯿﺪه ﮐ‬
‫وى دا ﺳﻮﮔﺖ ﻳﺎري ﻣﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ ﯿ ي‬

‫دې ﻳﺎراﻧﯥ ﻧﻪ ﻣﯥ ﺗﻮﺑﻪ ده ﮔﻠﯥ‬

‫ﭼﯥ ﻣﯥ ﭘﻮ ﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﻣﻮدو ﻧﻪ ﮐﻮې‬
‫ﻧﻮ ﻣﺲ ﮐﺎﻟﻮﻧﻪ ﺧﻮ ﺑﯿﺎ ﻣﻪ راﮐﻮه‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫داود ﻋﺮﺑﺰی‬

‫ﯥ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﻮﻟﻮ‬ ‫ﻳﻮه ﺳ ي ﺑﻞ ﺗـﻪ د‬

‫وﻳﻠﯥ ﭼﯥ ډاﻧګ ﭘﻪ ﻻس وھـﻞ راﮐﻮي‬
‫ده وﻳﻠﯥ ﻣــﺎ ـﻪ ﭘــﺎﻏﻮﻧــﺪو ﮐﯥ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﭕﻨﺎﺳﺘﻢ‬ ‫ﭘـــﺮﻻرﭘــﺎﻟﻲ ﻣــﺎﻣـﺎ ﺗــﻪ ﮐ‬

‫ﯥ دي‬ ‫وﻳﻠﯥ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﭘﻪ ﻧﺼﯿﺐ دوه‬
‫ﻣـــﺎوﻳﻠﯥ زه ﻳﯥ دې ﻳــﻮې ﻧـــﻪ ﺗﻨګ ﻳـﻢ‬

‫ﭘــــﻪ ﻻره ﺗــﻠـﻤـﻪ ﻳــﻮﺳ ی ﻣﯥ وﻟﯿــﺪ‬

‫ﻗـــﺮاﻗـــﻮﻟـــﻲ ﭘـــــﻪ ﺳﺮوه وچ ﮐـــ س وو‬
‫ﭼﯥ ورﺗﻪ ﯿﺮﺷﻮﻣﻪ ﺧﺎدم ﻏﻮﻧﺪې ؤ‬

‫ژﺑﻪ ﻳﯥ زده ﮐ ه ﻏﻮ ﺘﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻮرﻧ‬

‫ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﺗﯿ و ﺑﺎﻧﺪې ووﻳﺸﺘﻠﻮ‬
‫وﻳﻠﯥ ﮐﺎﻓﺮﺷﻮې ﮐﻠﯿﻤﻪ وواﻳﻪ‬

‫ﻠﻮرم ﻣﮑﺮورﻳﺎن – ﮐﺎﺑﻞ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫او ﻳﻮه ﺟﺎﭘﺎﻧ‬ ‫ﻳﻮه وطﻨ‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫وطﻨ‬

‫ﻳﻮه ﺧﺒﺮﻳﺎل ﻣﻮ ﻟﻪ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪ وﭘﻮ ﺘﻪ‬

‫ﺻﺎﻳﺒﻪ ﺎن ﻣﻮ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪ ﮐ ى ﻪ ﺗﻪ‬
‫ده وﻳﻞ ﻣﻠﻲ اﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺗﻪ ﮐﻨﻪ‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫ﺟﺎﭘﺎﻧ‬

‫ﻮﭘﻪ ﻮﮐﻮﻧﺎﺳﺖ‬ ‫دﭘ‬

‫ﻪ ‪،‬ﻳﻮﻟﻤﺮﺳﻮى ﻣﺎﺷﻮم‬ ‫ﻳﻮه ﭼﻮﻧ‬
‫دواړه ﻳﻮﺑﻞ ﺗﻪ ﭘﻪ ﯿﺮ‪ ،‬ﯿﺮ ﻮري‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﭼﺎ راﺗﻪ وﻳﻞ ﭼﯥ د ﺳﭙﺮﻟﻲ ور ﻮ ﮐﯥ‬

‫ھﻐﻪ ﺗﺮ ﻟﺮې ﺮ ﻲ ﺳﺎ ﻮ ﭘﺴﯥ‬
‫ﮑﻪ ﭘ ﻲ ﮐﯥ ﻣﯥ ﺷ ﺷﻢ وﮐﺮل‬

‫ﻳﻲ وﻳﻞ د ﺷﭙﺎړﺳﻮ ﻳﻢ‬ ‫ﭘﻪ اﻧ ﺮﻧﯿ‬

‫ﭼﯥ راﻏﻠﻪ د اﺗﯿﺎ ﮐﺎﻟﻮ وه‬ ‫ﺟﯿﻨ‬
‫ﺑﯿﺎ ﻣﻲ د ﺎن ﭘﻪ ﺎى ﻧﯿﮑﻪ ﻟﻪ وﮐ ه‬

‫دا ﻏﺰل ﻏﺰل اوﺑﻪ ﻮاﻧﻲ‬

‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﮐﯥ د ﮐﺎ ﻲ ﭘﺸﺎن ﮐﻠﮏ زړ ﻰ‬
‫ﻳﺎره وﻻ ﺣﻮل وﻻ ﻗﻮت‬

‫ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﻪ ﭘﺎﮐﻪ ﻣﺎ ﭘﻪ دې ﻣﮥ ﻧﯿﺴﻪ‬

‫زۀ ﺧﻮدا ﺧﻠﻖ ﺧﻨﺪووﻣﻪ ﮑﻪ‬
‫ﭼﯥ ﻮک دﻏﻤﻪ ﺧﻮدﮐﺸﻲ وﻧﮥ ﮐ ي‬

‫ﯥ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن دھﻐﻪ ﭼﺎ ﭼﯥ زور وى ﭘﮑ‬

‫ﭼﯥ د روﭘﻮ ﯿ ى ﻳﯥ واﺧﺴﺘﻮﻧﻮ‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ دﺧﺮ ﭘﻪ ﺎې ﮐﻮﻻل وداﻏﮥ‬

‫ﻳﺪﻟﻪ ﺑﻮډۍ‬ ‫ﺗﻪ‬ ‫د زوى ډوﻟ‬

‫ﭼﺎ ورﺗﻪ ووﭔﻞ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻣﮥ ﮐﻮه‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ھﻢ دا اﻳﻨ ﻮر ﻟﻪ ﮐﻮره ﺷ ى‬

‫ﭼﺮﺳﻲ ﭼﯥ ﭼﺮﺳﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﻠﻖ ﻋﺎدت ﮐ ي‬

‫ﺑﯿﺎ ورﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﮐﻮﻳﮋدن دې وﺷﻮه‬
‫اوس ﺑﻪ وادۀ ﺎﻧﻠﻪ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﮐﻮې‬

‫ﻓﺎﻟ ﺮ ﻣﯥ ﻻس وﮐﺘﻮ واﻳﻲ راﺗﻪ‬

‫ﯥ ﺑﻪ دوه ﮐﻮې دﺧﯿﺮه ﺳﺮه‬
‫ﻣﺎوﻳﻞ ﺻﯿﺒﻪ ﻣﺎ ﺧﻮ درې ﮐ ي دي‬

‫ﮥ ﻳﯥ و ﮑﺎؤ‬ ‫ﯥ را ﭕﺮ ﮐ و‬
‫ﭼﯥ ﺎوﻧ ﻳﺎن ﻳﯥ ﭘﻪ ﮐﻮ ﻪ اوﭼﺖ ﺷﻮ‬
‫ﻧﻮ وﻳﻞ ﻳﯥ دا ﺧﻮ ﻣﺎﻧﻪ دوړې ﻨ ي‬

‫ﮐﺘﻮﻟﻪ‬ ‫ﺑﻰ ﺑﻰ ﻣﯥ ﻻړه دﺟﯿﻨ‬

‫ﭼﯥ ﮐﻮرﺗﻪ راﻏﻠﻪ وﺋﯿﻞ ﻏﺎ ﻮﻧﻪ ﺋﯥ ﻟﻮﺋﯥ ؤ‬
‫ﻣﺎوﺋﯿﻞ وو ﺑﻪ ﮥ ﺧﻮړم ﺧﻮ ﺋﯥ ﻧﻪ‬

‫ﭘﻪ ورﮐﻪ ﭼﺮ ﻪ ﭘﺴﯥ ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ‬

‫و ﺮ ﯿﺪه ﭼﯥ وې ﺋﯥ ﻧﮥ ﻣﻮﻧﺪﻟﻪ‬
‫ﯥ دﺧﺪاې ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻮ وﺋﯿﻞ ﺋﯥ دا ﭘﮑ‬

‫ﺧﺪاې ﺷﺘﻪ ﭼﯥ زړۀ ﻣﯥ ﺗﺮې ﻧﻪ ډﻳﺮ دﻏﻪ ﺷﻮ‬

‫ھﻐﯥ ﭼﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﻧﻦ دﻏﻪ ووﺋﯿﻞ‬
‫دا زړۀ ﻣﯥ ﺑﯿﺎ داﺳﯥ دﻏﻪ دﻏﻪ ﺷﻮ‬

‫ﯥ راﺷﻰ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ﺟﺬﺑﻪ ﮐ‬

‫ﻧﻮ ﺧﭙﻞ اﺷﻨﺎﺗﻪ ﻮل ﺟﮫﺎن ﻟﻮ ﮯ ﮐ ى‬
‫ﺗﮥ ﺑﻪ وے دا ﺟﻮړې ددۀ دﭘﻼر دے‬

‫ﺧﺎوﻧﺪ ﺋﯥ وﺋﯿﻞ ﭼﺮﺗﻪ ﻳﻮ ﻋﺸﻖ ﮐﻮوﻣﻪ‬

‫ﯥ وﺋﯿﻞ دا ﻣ ه ﮥ ﺧﻮﺷﮯ ﮐﺎر دے‬
‫وﻟﯥ ﻣﺎﻟ و ﺳﺮه ﮐ ے دے ﮥ‬

‫ﻣﺎﺗﻪ ﻳﯥ ﻻﻧﺪي ﺑﺎﻧﺪي ډﻳﺮ و ﮐﺘﻞ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻮره ﻨﻲ ﺧﻮښ ﺋﻲ ﺷﻮﻣﻪ‬
‫ﮑﺎري‬ ‫ﺧﻮدې وې ﭘﺎ ﻪ ﭘﺮ ﺗﻮﻏﺎښ دي‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫دا ھﺎﺋﮑﻮ زﻣﺎ ﻟﻪ طﺮﻓﻪ‬

‫زﻣﻮﻧ د ﮐﻠﯽ اؤ ﻣﺤﻠﺖ ﺟﯿﻨﮑ‬

‫اوس ﭘﻪ ﮐﺠﻠﻮ ﺳﺘﺮ ﯥ ﻧﻪ ﺗﻮره وی‬
‫ﮑﻪ ﺳﭙﯿﻦ ﺳﺘﺮ ﯥ اؤ ﮐﻠﮏ ﺳﺘﺮ ﯥ ﺷﻮ‬

‫ﯾﻮه ﺑﻠﻪ ھﺎﺋﮑﻮ راﯾﺎده ﺷﻮه‬

‫ﯥ‬ ‫د ھﺎﯾﮑﻮ ﭘﻪ دې درې ﻣﺼﺮﻋﻮ ﮐ‬

‫ﺳﺘﺎ ﺑﯥ ﭘﺎﯾﺎوه ﺣﺴﻦ ﻧﻪ ﺎﺋﯿ ی‬
‫ﭘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺎ ﭼﺮﺗﻪ ﻏﺰل اوﻟﯿﮑﻢ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﯾﻮه ﺑﻮډۍ ﻣﯥ ﮐ ه وﻟﯥ ﻧﻪ ﭘﻮرې‬

‫ﻣﺎ وﯾﻞ ﻟګ ﺧﯿﺎل ﮐﻮه ﭘﺮې ﻧﻪ وو ﯥ ﺗﺮورے‬
‫ﮑﺎره ﮐ و د ﺑﭽﻮ ﻣﻮر ﻣﯥ وه‬ ‫ﻣﺦ ﯾﯥ‬

‫ﺗﻪ اوواھﮥ ﭘﻪ ﻻره‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬ ‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﭙﯿﻠ‬

‫وﯾﻞ ﺷﭙﯿﻠﯽ ﻣﻪ وھﻪ دا ﻪ ﮐﮯ ﺧﻮاره‬
‫ﻣﻮﻧ ﮐﺮه دﻧﻪ ﺷﻮه ﺳﮑﻪ ﺗﺮور ﻣﯥ وه‬

‫ﺑﺮاﺋ ﻮن‬

‫رب د ﭘﺎره دا ﭼﻨﺎر ﭘﺮې ﻧﻪ ﮐ ئ‬

‫ﯥ‬ ‫دﻟﺘﻪ د ھﺎړ ﭘﻪ ﺗﮑﻪ ﺳﺮه ﻏﺮﻣﻪ ﮐ‬
‫ﺘﻨﯥ ﭘﯿﻐﻠﯥ دﻣﻪ ﮐ ې وه‬ ‫ﭼﺎ ﭘ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻪ د دوﮐﺎن ﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﻻس راﻏﻠﻤﻪ‬

‫ﻮی م واﯾﻞ اﺧﺘﺮ ﺟﺎﻣﮯ د ﻪ ﮐ ے‬
‫ﻣﺎ وﯾﻠﻮ ھﻠﺘﻪ ﻣﺸﺮف وﻻړ وو ) ﺮاﻧﻲ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫د رب د ﭘﺎره دا ﭼﻨﺎر ﭘﺮې ﻧﻪ ﮐ ئ‬

‫ﯥ‬ ‫دﻟﺘﻪ د ھﺎړ ﭘﻪ ﺗﮑﻪ ﺳﺮه ﻏﺮﻣﻪ ﮐ‬
‫ﺘﻨﯥ ﭘﯿﻐﻠﯥ دﻣﻪ ﮐ ې وه‬ ‫ﭼﺎ ﭘ‬

‫ﮑﻠﮯ ھﺎﯾﮑﻮ دا وﷲ ﭼﯽ‬ ‫ﺘﻨﮯ ډﯾﺮه‬ ‫ﭘ‬

‫ﺳﺘﺮ ﮯ ﯾﯽ ﺷﻨﮯ وی اﻧﻨ ﯽ ﯾﯽ ﺳﯿﺒﺎن‬

‫ﺎﻣﺎران‬ ‫ھﻢ ﯾﯽ او ﺪے زﻟﻔﮯ ﺧﻮرے‬
‫ﻮدل‬ ‫د ﺑﺎﻟﺨﺖ ﻻﻧﺪے ﯾﯽ د ﺷﭙﮯ ﮐﯿ‬

‫ﭼﻪ ﻮدر ﺗﻪ ﻻړم‬ ‫ﻣﺎزﯾ ﺮی ﮐ‬

‫ﻣﺎ وﯾﻠﻮ ﺳﯿﻞ د ﺟﯿﻨﮑﻮ ﺑﻪ اوﮐﻢ‬
‫ھﻠﺘﻪ ﻏﻮا ﺎﻧﮯ وی اوﺑﻪ ﯾﯽ ﮑﻠﮯ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻧﻪ آﭘﺮﯾﺪے وو ﻧﻪ ﺟﺎﻧﺎن وو ﭼﺮﺗﻪ )ﻓﯿﺮوز آﭘﺮﯾﺪے(‬

‫ﭙﻠﺊ م واﭼﻮﻟﮯ واﭘﺲ ﺷﻢ ﺑﯿﺮﺗﻪ‬
‫ھﻐﻪ ﭙﻠﺊ ﻧﻪ وے ﺳﯿﻨ ل اوﺧﺘﻞ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﻜﻮ‬

‫ﺑﺎران ورﻳ ي‬

‫ﻮ ﺎ ﻜﻲ ‪ ،‬ﻛ ۍ ﻛ ۍ‬

‫ﭘﻪ ﻛﻮﭼﻨﻲ ډﻧ ﻛﯥ‬

‫*‬

‫ﻛﻮ ﻪ ﺳﺮه ده‬

‫ﯥ ﻧﻪ ﻟﺮي‬ ‫ﯿ‬ ‫ﻛ ﻛ‬

‫ﻞ ﻳﺦ وھﻠﻰ‬

‫*‬

‫*‬

‫ﺑﯿﺎ ﺗﺎزه ﺷﻲ‬

‫ﻟﻤﺮ وھﻠﻲ ﻼن‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﯾﻮ ﻮ ھﺎﯾﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﯾﻮ ﻮ ھﺎﯾﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﻧﺠﯿﺐ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫دﮐﺎﯾﻨﺎﺗﻮ د ﺗﺨﻠﯿﻖ ﻣﺎﻟﮑﻪ !‬
‫دﮐﺮﺑﻼ ﺗﻨﺪې اﺧﯿﺴﺘﻲ ﯾﻮ ﻣﻮﻧ‬
‫ﯾﻮ د رﺣﻤﺖ ﺑﺎران ﺧﻮ ‪ ،‬ووروه‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﭘﺮون ﻣﻼ ﺗﻪ وﯾﻞ‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻏ ﻪ ﺧﭕ ﻪ دې ﭼﯿﻨﺠﻲ وﻟ ﻪ‬
‫ﺳﺮه د ږﯾﺮې ﻣﺎﺗﻪ ﺳﺘﺮ ﻪ وھﯥ‬
‫)‪(٣‬‬
‫راﺗﻪ ﯾﯥ ﺳﺖ د ﺳﺮﮐﻮ ﺷﻮﻧ و وﮐ و‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې ﻪ رﻧ ﯥ اﻧﮑﺎر ﮐﻮﻟﻮ‬
‫زه ﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻼم ﺧﻮ ﻧﻪ وم‬
‫)‪(۴‬‬
‫ږﯾﺮه زﻣﺎ واک د ﻣﻼ دی ﯿﻨﯥ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯥ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﯿﺮزو ﻣﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﮐﯥ ازﻏﻲ درﮐ ﻣﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺣﻠﻮا ﻣﯿﻨ‬
‫)‪(۵‬‬
‫دھﻤﺎﺳﯿﻮری دې ﭘﺮ ﺳﺮ دی ﮐﻨﻪ !‬
‫ﻋﺎﻣﺮه ﺗﺎﺗﻪ ﯾﯥ ﭼﯥ ﻻس درﮐ ی‬
‫دﻏﻪ ﺳﭙﭕ ﻠﯽ ﻗﻠﻨﺪر دی ﮐﻨﻪ‬

‫ھﺎﯾﮑﻮ )ﻟﻨ ﮐﻲ ﻧﻈﻤﻮﻧﻪ (‬

‫ﭘ ﻮﻧﯽ ﮐﻮي‬ ‫ﮐﯥ ﭘ‬ ‫ﺧﻠﮏ ﺳﭙﻮږﻣ‬

‫ﺘﻨﯥ ﺟﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﺎم ھﻢ ﺧﭕﮋی‬ ‫ﭘ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺪې ﻏﻮﺳﻪ ﺷﻲ ﺗﺮﭔﻨﻪ ﺳﺮ ﺷﻮﮐﻮي‬
‫‪......................................................‬‬
‫داﺑﻪ دﻋﺎ زﻣﺎ دﻣﻮر وي ﯿﻨﯥ‬
‫زه ﭼﯥ ﻣﺪام ﭘﺮې ﺑﯥ ﭘﺮوا ﺮ ﻤﻪ‬
‫ﻟﻪ ھﻐﻮ ﻻرو ﻮک ژوﻧﺪي ﻧﻪ را ﻲ‬
‫‪...................................................‬‬
‫زﻣﺎ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ آﺧﺮ ﻨ ﻪ ﭼﺎپ ﺷﻲ‬
‫ﻧﻮر ﺧﻮ ﻻ ﭘﺮﭔ ده زﻣﺎ ﭘﻼر ھﻢ واﻳﻲ‬
‫دا ﺷﺎﻋﺮي د اوز ﺎرﺧﭕﻠﻮ ﮐﺎر دی‬

‫ﻧﺠﯿﺐ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫دﮐﺎﯾﻨﺎﺗﻮ د ﺗﺨﻠﯿﻖ ﻣﺎﻟﮑﻪ !‬
‫دﮐﺮﺑﻼ ﺗﻨﺪې اﺧﯿﺴﺘﻲ ﯾﻮ ﻣﻮﻧ‬
‫ﯾﻮ د رﺣﻤﺖ ﺑﺎران ﺧﻮ ‪ ،‬ووروه‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﭘﺮون ﻣﻼ ﺗﻪ وﯾﻞ‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬
‫ﭘﻪ ﻏ ﻪ ﺧﭕ ﻪ دې ﭼﯿﻨﺠﻲ وﻟ ﻪ‬
‫ﺳﺮه د ږﯾﺮې ﻣﺎﺗﻪ ﺳﺘﺮ ﻪ وھﯥ‬
‫)‪(٣‬‬
‫راﺗﻪ ﯾﯥ ﺳﺖ د ﺳﺮﮐﻮ ﺷﻮﻧ و وﮐ و‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې ﻪ رﻧ ﯥ اﻧﮑﺎر ﮐﻮﻟﻮ‬
‫زه ﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻼم ﺧﻮ ﻧﻪ وم‬
‫)‪(۴‬‬
‫ږﯾﺮه زﻣﺎ واک د ﻣﻼ دی ﯿﻨﯥ‬
‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯥ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﯿﺮزو ﻣﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﮐﯥ ازﻏﻲ درﮐ ﻣﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺣﻠﻮا ﻣﯿﻨ‬
‫)‪(۵‬‬
‫دھﻤﺎﺳﯿﻮری دې ﭘﺮ ﺳﺮ دی ﮐﻨﻪ !‬
‫ﻋﺎﻣﺮه ﺗﺎﺗﻪ ﯾﯥ ﭼﯥ ﻻس درﮐ ی‬
‫دﻏﻪ ﺳﭙﭕ ﻠﯽ ﻗﻠﻨﺪر دی ﮐﻨﻪ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻮ راﻧﻪ ﺳﺘﺮ ﻧﻪ ﮐﻮو‬ ‫د ﮐﻠﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ زه ﻳﯥ ﺟﻮړې ډﭔﺮ ﺧﻮښ ﻳﻤﻪ‬
‫ﮑﺎرې‬ ‫ﭼﺎراﺗﻪ وې ورﺗﻪ ﺳ ى ﻧﻪ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫‪ ١٣٨٦ / ١٠ / ٤٤‬ھـ ل | ‪ 07:23:01 25-12-2007‬ﻣﻨﺠﯿﭗ ﷲ ﭘﯿﻤﺎن‬

‫ﭘﻪ ﻣﺦ ﻳﯥ ﻣﻪ وھﻪ زﻳ ه ﻻﺳﻮﻧﻪ‬
‫ﻪ ﺑﮥ ﺷﻲ‬ ‫ﺷﺒ ﯿﺮ وھﻠﯥ ده را وﻳ‬
‫درﺗﻪ ﺑﻪ وواﻳﻲ ﭼﯥ ﭼﻲ ﻣﯿﻜﻮﻧﻲ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ظﻔﺮ ﺧﺎن ظﻔﺮ‬

‫ﻏﻞ ﺗﯥ ﭘﻪ ﻏﻼ ﮐﯥ ﺟﺎى ﻧﻤﺎز ﻳﻮړو‬

‫ﭘﯥ ﮐﻮﻣﻪ‬ ‫د ﮐﻮر ﺧﺎوﻧﺪ ورﺗﻪ وې ﻟﻤﻮﻧ‬
‫ﮑﺎرم ﻪ‬ ‫ھﻐﻪ وې زه درﺗﻪ ھﻨﺪو‬

‫ﭼﺎ واﭘﺲ ﻣﭕﺨﻪ ﺳﻮدا ﺮ ﻟﻪ ﻳﻮړه‬

‫ھﻐﻪ وې دا ﺧﻮ دې ړﻧﺪه راﮐ ې‬
‫ده وې ﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﯥ ﻪ اﺧﺒﺎر ﭘ اوى‬

‫داﺳﯥ اﺗﺒﺎر‪ ،‬اﺗﺒﺎر ﮐﯥ ډﭔﺮ ﻪ وﺷﻮل‬

‫ﻣﺎ وې رﻗﯿﺐ ﺳﺮه ﺧﻮ ډﭔﺮه ﺮ ﯥ‬
‫ﺧﻮﭘﺎم ﮐﻮه ﭼﺮﺗﻪ ﺑﺎﺟﻪ دې ﻧﻪ ﮐﻲ‬

‫ﻳﻮ ﻣﺴﺖ ﺑﻮډا ﭼﯥ ﻣﺴﺘﻪ وﻟﯿﺪﻟﻪ‬

‫وﻳﻞ ﻳﯥ زﻣﺎ ھﻐﻪ ﻏﺎ ﻮﻧﻪ راوړئ‬
‫ﭘﺴﯥ ﺷﭙﭕﻠﻰ وھﻤﻪ‬ ‫زه دې ﺟﯿﻨ‬

‫ﻣﯥ ﺧﻮ ﻪ ﺷﻮﻟﻪ راﻳﯥ ﻧﻪ ﮐ ه‬ ‫ﺟﯿﻨ‬

‫ورﺗﻪ ﻳﻮ ﻣﺸﺮ ﻣﯥ ﺟﺮ ﻪ ﮐﯥ واﺳﺘﻮ‬
‫ھﻐﻪ د ﺳﻮر ﺑﭽﻲ ھﺎ ﺎن ﻟﻪ اوﮐ ه‬

‫ﻳﯥ وې د ﻮارﻟﺴﻮ ﻳﻢ‬ ‫ﭘﻪ اﻧ ﺮ ﻧﯿ‬

‫ﻪ د ﺷﭙﭕﺘﻮ ﮐﻠﻮ وه‬ ‫ﭼﯥ راﻏﻠﻪ‬
‫ﺑﯿﺎ ﻣﯥ د ﺎن ﭘﻪ ﺎى ﻧﯿﮑﻪ ﻟﻪ وﮐﻪ‬

‫ﭼﺖ ﺑﺎﻧﺪې ﻧﺎﺳﺘﻪ وه ھﻼل ﮐﻤﯿ ﻲ‬

‫ﻣﻮﻧ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺗﻤﻪ وو ﭼﯥ ﻣﯿﺎﺷﺖ ﺑﻪ ﻮري‬
‫ھﻐﻮى ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪ ﺟﯿﻨﮑﻮ ﺗﻪ ﮐﺘﻞ‬

‫د ﻣﯿﮑﭙﻮﻧﻮ دې ﺧﺪاى ﺑﭕﺦ وﺑﺎﺳﻲ‬

‫ﭼﯥ ﺑﺎراﻧﻪ راﻟﻪ ﻟﻮﻧﺪه ﺧﯿﺸﺘﻪ ﮐ ه‬
‫ﻪ ﻧﻪ ﭘﭕﮋﻧﺪه‬ ‫ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﻣﯥ ﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﻣﺎ وې ﭘﯿﺸﻮ وھﻢ ﭼﯥ وﻳﺮﭔ ي‬

‫ﻧﺎوې وې دا ﺧﻮ ﺑﯥ زﺑﺎﻧﻪ ﺷﻰ دى‬
‫ﺗﻪ ﻣﺎﻟﻪ ﺲ راﮐﻪ ﭼﯥ ﺑﻮک دې ﮐﻤﻪ‬

‫ﮐﯥ راﺳﺮه ﮐﭕﻨﺎﺳﺘﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻣﺦ ﮐﯥ ﺳﯿ‬

‫وﻳﻞ ﻳﯥ دا ﻻس ر اﭘﻮرې ﻠﻪ ﻣ ې‬
‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻪ ﮐﻰ ﭕﺮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺑﺪﻟﻮﻣﻪ‬

‫ﻮ راﻧﻪ ﺳﺘﺮ ﻧﻪ ﮐﻮو‬ ‫د ﮐﻠﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ زه ﻳﯥ ﺟﻮړې ډﭔﺮ ﺧﻮښ ﻳﻤﻪ‬
‫ﮑﺎرې‬ ‫ﭼﺎراﺗﻪ وې ورﺗﻪ ﺳ ى ﻧﻪ‬

‫ﭘﻪ دروازه ﮐﯥ راﺗﻪ ﻻس وﺧﻮ ﻮو‬

‫زه ورﻧﯿ دې ﺷﻮم ﻣﺎ وې ﻪ وې ﮐﺮﺑﺎن‬
‫وې دا ﻮﮐﺮۍ ﻟ ه ډﭔﺮان ﺗﻪ ﻳﻮﺳﻪ‬

‫ﭘﭕﻐﻠﻪ ﻣﻨ ﻲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻮدر ﯿ ﻪ ﺷﻮه‬

‫ﻮده‬ ‫زﻟﻤﻮ ﮐﺒ ي ﭘﻪ ﻣﯿﺪان ﭘﺮﭔ‬
‫وﭔﻞ ﻳﯥ اﺻﻠﻲ ﻟﻮﺑﻪ ﺧﻮ دﻏﻠﺘﻪ ده‬

‫ﻮ ﺣﻘﻮق وﻣﻨﻮ ﻣﻮﻧ‬ ‫ﻧﻦ ﮐﻪ د‬

‫ﺳﺒﺎ ﺑﻪ وى ﭼﯥ ﺑﭽﻲ ﺗﺎﺳﯥ راوړئ‬
‫ﻧﻮ ﺑﯿﺎ ﺑﻪ دې ﺗﻪ د ﭼﺎ ﭘﻼر ﯿﻨ ﭕ ي‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ﺟﺰﺑﻪ ﮐﯥ راﺷﻲ‬

‫ﻧﻮ ﺧﭙﻞ اﺷﻨﺎ ﻧﻪ ﻮل ﺟﮫﺎن ﻟﻮ ﻰ ﮐﻲ‬
‫ﺗﻪ ﺑﻪ وى دا ﺟﻮړې دده د ﭘﻼر دى‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻮھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ ‪--‬ﻧﻮى‬

‫ﻓﺮھﺎد ھﻠﻤﻨﺪ‬

‫ﺗﮥ ﭼﯥ ﻻړې ﭘﻪ ﻣﺎ ﺮاﻧﻪ‬

‫ﻳﻮ ا ﭕﮏ راﺑﺎﻧﺪې وﺷﻮ‬
‫ددې ﺧﭙﻞ زړ ﻲ ﻟﻪ ﻟﻮري‬

‫اوس د اوړي ور ﯥ ﻧﻪ دي‬

‫اوس ﺑﯥ ﺣﺪه ﺮﻣﻲ ﻧﻪ ده‬
‫ﻮر راﺗﻪ اﻧ ﺎر ﺷﻮ‬ ‫ﭘﭕ‬

‫ﺳﺒﺎ ﺑﻪ ﻋﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﮐﭕ ي‬

‫ﻧﯿﺸﻨﻞ ﭘﺎر ﻲ ﻣﯥ ډﭔﺮه ﺧﻮ ﻪ ده ﺧﻮ‬
‫ﭘﻪ ﺑﯥ ﻧﻈﯿﺮې ﺑﺎﻧﺪې ھﻢ ﻣﯿﻦ ﻳﻢ‬

‫زﻣﺎ د زړه ﭘﻪ اﻣﺮﻳﮑﻪ ﮐﯥ اوﺳﻲ‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ دې زړه ﺑﺎﻧﺪې ﻣﯥ ډﭔﺮ ﻳﺮﭔ م‬
‫زﻣﺎ ﺟﺎﻧﺎن د اﺳﺎﻣﻪ ﻏﻮﻧﺪې دى‬

‫ﺘﻨﻮ وطﻦ دى ؟‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘ‬

‫ﺘﻨﻮ وطﻦ دى ؟‬ ‫ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن د ﭘ‬
‫ﺘﻨﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﻤﻮﻧﻪ اوري !!!‬ ‫ﭘﻪ ﭘ‬

‫ﺘﺎﻧﻪ دوه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮﻧﻪ ﻟﺮي‬ ‫ﭘ‬

‫ﻳﻮ د ﻣﻌﯿﺎر ﻟﻪ ﮐﭽﯥ ډﭔﺮ ﭘﺮﭔﻮﺗﻰ‬
‫ﺘﻮ ھ وﮐﻲ ﻣﺎت ﮐ ۀ راﺗﻪ‬ ‫ﺑﻞ د ﭘ‬

‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻰ او ﭘﻨﺠﺎﺑﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﯥ ﻣﯥ ھﻢ واک ﻧﺸﺘﻪ‬
‫ﺘﻮن ! ﭼﯥ ﻻ وطﻦ ﻧﻪ ﻟﺮم‬ ‫زه ﻳﻮ ﭘ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﻳﺤﯿﻰ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻏﺰل ﮐﯥ دې ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻮړوم‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻨﺪا ﻳﻲ راﺗﻪ ﻏﺒﺮﮔﻪ ﮐ ه ﭼﯥ‬
‫دا ﺷﺎﻋﺮي دې ﺗﻪ ﻟﻪ ﺎن ﺳﺮه ﮐ ه‬

‫ﻧﻮر ﺑﻪ ﮔﻼب زه ﻳﺎر ﺗﻪ ﻧﻪ ورﮐﻮم‬

‫ﻧﻦ ﻳﻲ ﮔﻼب راﺗﻪ ﻣﯿﺪه ﻣﯿﺪه ﮐ‬
‫وى دا ﺳﻮﮔﺖ ﻳﺎري ﻣﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ ﯿ ي‬

‫دې ﻳﺎراﻧﯥ ﻧﻪ ﻣﯥ ﺗﻮﺑﻪ ده ﮔﻠﯥ‬

‫ﭼﯥ ﻣﯥ ﭘﻮ ﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﻣﻮدو ﻧﻪ ﮐﻮې‬
‫ﻧﻮ ﻣﺲ ﮐﺎﻟﻮﻧﻪ ﺧﻮ ﺑﯿﺎ ﻣﻪ راﮐﻮه‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫داود ﻋﺮﺑﺰی‬

‫ﯥ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﻮﻟﻮ‬ ‫ﻳﻮه ﺳ ي ﺑﻞ ﺗـﻪ د‬

‫وﻳﻠﯥ ﭼﯥ ډاﻧګ ﭘﻪ ﻻس وھـﻞ راﮐﻮي‬
‫ده وﻳﻠﯥ ﻣــﺎ ـﻪ ﭘــﺎﻏﻮﻧــﺪو ﮐﯥ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﭕﻨﺎﺳﺘﻢ‬ ‫ﭘـــﺮﻻرﭘــﺎﻟﻲ ﻣــﺎﻣـﺎ ﺗــﻪ ﮐ‬

‫ﯥ دي‬ ‫وﻳﻠﯥ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﭘﻪ ﻧﺼﯿﺐ دوه‬
‫ﻣـــﺎوﻳﻠﯥ زه ﻳﯥ دې ﻳــﻮې ﻧـــﻪ ﺗﻨګ ﻳـﻢ‬

‫ﭘــــﻪ ﻻره ﺗــﻠـﻤـﻪ ﻳــﻮﺳ ی ﻣﯥ وﻟﯿــﺪ‬

‫ﻗـــﺮاﻗـــﻮﻟـــﻲ ﭘـــــﻪ ﺳﺮوه وچ ﮐـــ س وو‬
‫ﭼﯥ ورﺗﻪ ﯿﺮﺷﻮﻣﻪ ﺧﺎدم ﻏﻮﻧﺪې ؤ‬

‫ژﺑﻪ ﻳﯥ زده ﮐ ه ﻏﻮ ﺘﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻮرﻧ‬

‫ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﺗﯿ و ﺑﺎﻧﺪې ووﻳﺸﺘﻠﻮ‬
‫وﻳﻠﯥ ﮐﺎﻓﺮﺷﻮې ﮐﻠﯿﻤﻪ وواﻳﻪ‬

‫ﻠﻮرم ﻣﮑﺮورﻳﺎن – ﮐﺎﺑﻞ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫او ﻳﻮه ﺟﺎﭘﺎﻧ‬ ‫ﻳﻮه وطﻨ‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫وطﻨ‬

‫ﻳﻮه ﺧﺒﺮﻳﺎل ﻣﻮ ﻟﻪ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪ وﭘﻮ ﺘﻪ‬

‫ﺻﺎﻳﺒﻪ ﺎن ﻣﻮ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪ ﮐ ى ﻪ ﺗﻪ‬
‫ده وﻳﻞ ﻣﻠﻲ اﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺗﻪ ﮐﻨﻪ‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ‬ ‫ﺟﺎﭘﺎﻧ‬

‫ﻮﭘﻪ ﻮﮐﻮﻧﺎﺳﺖ‬ ‫دﭘ‬

‫ﻪ ‪،‬ﻳﻮﻟﻤﺮﺳﻮى ﻣﺎﺷﻮم‬ ‫ﻳﻮه ﭼﻮﻧ‬
‫دواړه ﻳﻮﺑﻞ ﺗﻪ ﭘﻪ ﯿﺮ‪ ،‬ﯿﺮ ﻮري‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﮑﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﭼﺎ راﺗﻪ وﻳﻞ ﭼﯥ د ﺳﭙﺮﻟﻲ ور ﻮ ﮐﯥ‬

‫ھﻐﻪ ﺗﺮ ﻟﺮې ﺮ ﻲ ﺳﺎ ﻮ ﭘﺴﯥ‬
‫ﮑﻪ ﭘ ﻲ ﮐﯥ ﻣﯥ ﺷ ﺷﻢ وﮐﺮل‬

‫ﻳﻲ وﻳﻞ د ﺷﭙﺎړﺳﻮ ﻳﻢ‬ ‫ﭘﻪ اﻧ ﺮﻧﯿ‬

‫ﭼﯥ راﻏﻠﻪ د اﺗﯿﺎ ﮐﺎﻟﻮ وه‬ ‫ﺟﯿﻨ‬
‫ﺑﯿﺎ ﻣﻲ د ﺎن ﭘﻪ ﺎى ﻧﯿﮑﻪ ﻟﻪ وﮐ ه‬

‫دا ﻏﺰل ﻏﺰل اوﺑﻪ ﻮاﻧﻲ‬

‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﮐﯥ د ﮐﺎ ﻲ ﭘﺸﺎن ﮐﻠﮏ زړ ﻰ‬
‫ﻳﺎره وﻻ ﺣﻮل وﻻ ﻗﻮت‬

‫ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﻪ ﭘﺎﮐﻪ ﻣﺎ ﭘﻪ دې ﻣﮥ ﻧﯿﺴﻪ‬

‫زۀ ﺧﻮدا ﺧﻠﻖ ﺧﻨﺪووﻣﻪ ﮑﻪ‬
‫ﭼﯥ ﻮک دﻏﻤﻪ ﺧﻮدﮐﺸﻲ وﻧﮥ ﮐ ي‬

‫ﯥ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن دھﻐﻪ ﭼﺎ ﭼﯥ زور وى ﭘﮑ‬

‫ﭼﯥ د روﭘﻮ ﯿ ى ﻳﯥ واﺧﺴﺘﻮﻧﻮ‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ دﺧﺮ ﭘﻪ ﺎې ﮐﻮﻻل وداﻏﮥ‬

‫ﻳﺪﻟﻪ ﺑﻮډۍ‬ ‫ﺗﻪ‬ ‫د زوى ډوﻟ‬

‫ﭼﺎ ورﺗﻪ ووﭔﻞ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻣﮥ ﮐﻮه‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ھﻢ دا اﻳﻨ ﻮر ﻟﻪ ﮐﻮره ﺷ ى‬

‫ﭼﺮﺳﻲ ﭼﯥ ﭼﺮﺳﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﻠﻖ ﻋﺎدت ﮐ ي‬

‫ﺑﯿﺎ ورﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﮐﻮﻳﮋدن دې وﺷﻮه‬
‫اوس ﺑﻪ وادۀ ﺎﻧﻠﻪ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﮐﻮې‬

‫ﻓﺎﻟ ﺮ ﻣﯥ ﻻس وﮐﺘﻮ واﻳﻲ راﺗﻪ‬

‫ﯥ ﺑﻪ دوه ﮐﻮې دﺧﯿﺮه ﺳﺮه‬
‫ﻣﺎوﻳﻞ ﺻﯿﺒﻪ ﻣﺎ ﺧﻮ درې ﮐ ي دي‬

‫ﮥ ﻳﯥ و ﮑﺎؤ‬ ‫ﯥ را ﭕﺮ ﮐ و‬
‫ﭼﯥ ﺎوﻧ ﻳﺎن ﻳﯥ ﭘﻪ ﮐﻮ ﻪ اوﭼﺖ ﺷﻮ‬
‫ﻧﻮ وﻳﻞ ﻳﯥ دا ﺧﻮ ﻣﺎﻧﻪ دوړې ﻨ ي‬

‫ﮐﺘﻮﻟﻪ‬ ‫ﺑﻰ ﺑﻰ ﻣﯥ ﻻړه دﺟﯿﻨ‬

‫ﭼﯥ ﮐﻮرﺗﻪ راﻏﻠﻪ وﺋﯿﻞ ﻏﺎ ﻮﻧﻪ ﺋﯥ ﻟﻮﺋﯥ ؤ‬
‫ﻣﺎوﺋﯿﻞ وو ﺑﻪ ﮥ ﺧﻮړم ﺧﻮ ﺋﯥ ﻧﻪ‬

‫ﭘﻪ ورﮐﻪ ﭼﺮ ﻪ ﭘﺴﯥ ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ‬

‫و ﺮ ﯿﺪه ﭼﯥ وې ﺋﯥ ﻧﮥ ﻣﻮﻧﺪﻟﻪ‬
‫ﯥ دﺧﺪاې ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻮ وﺋﯿﻞ ﺋﯥ دا ﭘﮑ‬

‫ﺧﺪاې ﺷﺘﻪ ﭼﯥ زړۀ ﻣﯥ ﺗﺮې ﻧﻪ ډﻳﺮ دﻏﻪ ﺷﻮ‬

‫ھﻐﯥ ﭼﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﻧﻦ دﻏﻪ ووﺋﯿﻞ‬
‫دا زړۀ ﻣﯥ ﺑﯿﺎ داﺳﯥ دﻏﻪ دﻏﻪ ﺷﻮ‬

‫ﯥ راﺷﻰ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ﺟﺬﺑﻪ ﮐ‬

‫ﻧﻮ ﺧﭙﻞ اﺷﻨﺎﺗﻪ ﻮل ﺟﮫﺎن ﻟﻮ ﮯ ﮐ ى‬
‫ﺗﮥ ﺑﻪ وے دا ﺟﻮړې ددۀ دﭘﻼر دے‬

‫ﺧﺎوﻧﺪ ﺋﯥ وﺋﯿﻞ ﭼﺮﺗﻪ ﻳﻮ ﻋﺸﻖ ﮐﻮوﻣﻪ‬

‫ﯥ وﺋﯿﻞ دا ﻣ ه ﮥ ﺧﻮﺷﮯ ﮐﺎر دے‬
‫وﻟﯥ ﻣﺎﻟ و ﺳﺮه ﮐ ے دے ﮥ‬

‫ﻣﺎﺗﻪ ﻳﯥ ﻻﻧﺪي ﺑﺎﻧﺪي ډﻳﺮ و ﮐﺘﻞ‬

‫ﻣﺎ وﻳﻞ ﻮره ﻨﻲ ﺧﻮښ ﺋﻲ ﺷﻮﻣﻪ‬
‫ﮑﺎري‬ ‫ﺧﻮدې وې ﭘﺎ ﻪ ﭘﺮ ﺗﻮﻏﺎښ دي‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫دا ھﺎﺋﮑﻮ زﻣﺎ ﻟﻪ طﺮﻓﻪ‬

‫زﻣﻮﻧ د ﮐﻠﯽ اؤ ﻣﺤﻠﺖ ﺟﯿﻨﮑ‬

‫اوس ﭘﻪ ﮐﺠﻠﻮ ﺳﺘﺮ ﯥ ﻧﻪ ﺗﻮره وی‬
‫ﮑﻪ ﺳﭙﯿﻦ ﺳﺘﺮ ﯥ اؤ ﮐﻠﮏ ﺳﺘﺮ ﯥ ﺷﻮ‬

‫ﯾﻮه ﺑﻠﻪ ھﺎﺋﮑﻮ راﯾﺎده ﺷﻮه‬

‫ﯥ‬ ‫د ھﺎﯾﮑﻮ ﭘﻪ دې درې ﻣﺼﺮﻋﻮ ﮐ‬

‫ﺳﺘﺎ ﺑﯥ ﭘﺎﯾﺎوه ﺣﺴﻦ ﻧﻪ ﺎﺋﯿ ی‬
‫ﭘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺎ ﭼﺮﺗﻪ ﻏﺰل اوﻟﯿﮑﻢ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﯾﻮه ﺑﻮډۍ ﻣﯥ ﮐ ه وﻟﯥ ﻧﻪ ﭘﻮرې‬

‫ﻣﺎ وﯾﻞ ﻟګ ﺧﯿﺎل ﮐﻮه ﭘﺮې ﻧﻪ وو ﯥ ﺗﺮورے‬
‫ﮑﺎره ﮐ و د ﺑﭽﻮ ﻣﻮر ﻣﯥ وه‬ ‫ﻣﺦ ﯾﯥ‬

‫ﺗﻪ اوواھﮥ ﭘﻪ ﻻره‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬ ‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﭙﯿﻠ‬

‫وﯾﻞ ﺷﭙﯿﻠﯽ ﻣﻪ وھﻪ دا ﻪ ﮐﮯ ﺧﻮاره‬
‫ﻣﻮﻧ ﮐﺮه دﻧﻪ ﺷﻮه ﺳﮑﻪ ﺗﺮور ﻣﯥ وه‬

‫ﺑﺮاﺋ ﻮن‬

‫رب د ﭘﺎره دا ﭼﻨﺎر ﭘﺮې ﻧﻪ ﮐ ئ‬

‫ﯥ‬ ‫دﻟﺘﻪ د ھﺎړ ﭘﻪ ﺗﮑﻪ ﺳﺮه ﻏﺮﻣﻪ ﮐ‬
‫ﺘﻨﯥ ﭘﯿﻐﻠﯥ دﻣﻪ ﮐ ې وه‬ ‫ﭼﺎ ﭘ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻪ د دوﮐﺎن ﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﻻس راﻏﻠﻤﻪ‬

‫ﻮی م واﯾﻞ اﺧﺘﺮ ﺟﺎﻣﮯ د ﻪ ﮐ ے‬
‫ﻣﺎ وﯾﻠﻮ ھﻠﺘﻪ ﻣﺸﺮف وﻻړ وو ) ﺮاﻧﻲ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫د رب د ﭘﺎره دا ﭼﻨﺎر ﭘﺮې ﻧﻪ ﮐ ئ‬

‫ﯥ‬ ‫دﻟﺘﻪ د ھﺎړ ﭘﻪ ﺗﮑﻪ ﺳﺮه ﻏﺮﻣﻪ ﮐ‬
‫ﺘﻨﯥ ﭘﯿﻐﻠﯥ دﻣﻪ ﮐ ې وه‬ ‫ﭼﺎ ﭘ‬

‫ﮑﻠﮯ ھﺎﯾﮑﻮ دا وﷲ ﭼﯽ‬ ‫ﺘﻨﮯ ډﯾﺮه‬ ‫ﭘ‬

‫ﺳﺘﺮ ﮯ ﯾﯽ ﺷﻨﮯ وی اﻧﻨ ﯽ ﯾﯽ ﺳﯿﺒﺎن‬

‫ﺎﻣﺎران‬ ‫ھﻢ ﯾﯽ او ﺪے زﻟﻔﮯ ﺧﻮرے‬
‫ﻮدل‬ ‫د ﺑﺎﻟﺨﺖ ﻻﻧﺪے ﯾﯽ د ﺷﭙﮯ ﮐﯿ‬

‫ﭼﻪ ﻮدر ﺗﻪ ﻻړم‬ ‫ﻣﺎزﯾ ﺮی ﮐ‬

‫ﻣﺎ وﯾﻠﻮ ﺳﯿﻞ د ﺟﯿﻨﮑﻮ ﺑﻪ اوﮐﻢ‬
‫ھﻠﺘﻪ ﻏﻮا ﺎﻧﮯ وی اوﺑﻪ ﯾﯽ ﮑﻠﮯ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ﻧﻪ آﭘﺮﯾﺪے وو ﻧﻪ ﺟﺎﻧﺎن وو ﭼﺮﺗﻪ )ﻓﯿﺮوز آﭘﺮﯾﺪے(‬

‫ﭙﻠﺊ م واﭼﻮﻟﮯ واﭘﺲ ﺷﻢ ﺑﯿﺮﺗﻪ‬
‫ھﻐﻪ ﭙﻠﺊ ﻧﻪ وے ﺳﯿﻨ ل اوﺧﺘﻞ‬

‫@@@@@@@@@@@@@@@@@@@‬

‫ھﺎﻳﻜﻮ‬

‫ﺑﺎران ورﻳ ي‬

‫ﻮ ﺎ ﻜﻲ ‪ ،‬ﻛ ۍ ﻛ ۍ‬

‫ﭘﻪ ﻛﻮﭼﻨﻲ ډﻧ ﻛﯥ‬

‫*‬

‫ﻛﻮ ﻪ ﺳﺮه ده‬

‫ﯥ ﻧﻪ ﻟﺮي‬ ‫ﯿ‬ ‫ﻛ ﻛ‬

‫ﻞ ﻳﺦ وھﻠﻰ‬

‫*‬

‫*‬

‫ﺑﯿﺎ ﺗﺎزه ﺷﻲ‬

‫ﻟﻤﺮ وھﻠﻲ ﻼن‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۴:۴‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫طﻨﺰ‬

‫ﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫طﻨﺰ‬

‫طﻨﺰ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻗﺎﻣﻮﺳﻮﻧﻮ ﻛﯥ طﻌﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺴﺨﺮاو ﻣﻠ ې ژﺑﺎړل ﺷﻮى د ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻟﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻪ ده او د ﻧ ۍ ﭘﻪ اﻛﺜﺮه‬
‫ھﯿﻮادوﻧﻮﻛﯥ د ﻳﻮې ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ادﺑﻲ ﻧﻮع ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﭘﯿﮋﻧﺪل ﻛﭕ ي‪ .‬دا ﭘﻪ دې ﭼﯥ طﻨﺰ وﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮل د ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻪ او ﻣﺘﻌﺪده‬
‫ﺑﺮﺧﻪ اوھﻤﺪا ﺷﺎن د ژورﻧﺎﻟﭕﺰم ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اوﻟﻜﻪ ﻛﯥ راوﻟﻲ او ﻧﻮر ھﻐﻮ ﭘﺨﻮاﻧﯿﻮ ﻮ ﺎﻧ وﻗﺎﻟﺒﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﯿﺮ ﭘﺎﺗﯥ‬
‫ﻧﺸﻲ ‪.‬طﻨﺰ ﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﺗﻤﺜﯿﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮم ‪،‬ﻣﻨﺜﻮر داﺳﺘﺎﻧﻲ او ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯿﻚ واوﺳﻲ‪ .‬طﻨﺰ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ روﻣﺎن وي‬
‫اوﻳﺎ د ﻳﻮې ﻟﻨ ې ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﯥ راﺷﻲ‪ .‬ﻣﺎﻧﺎ داﭼﯥ ھﺮه ھﻐﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻮم وي ﻛﻪ ﻣﻨﺜﻮرﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮوي ﻛﻪ ﺗﻤﺜﯿﻞ‬
‫ﭘﻪ ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑ ﻪ دﺧﻨﺪا او‬ ‫اوﻳﺎ ﻛﻪ ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ ﻓﯿﻠﻢ ﭼﯥ‪ ،‬ﭘﻪ ھﻐﻪ ﻛﯥ د ﺷﺨﺺ او ﻳﺎ ﻮﻟﻨﯥ ﻋﯿﺒﻮﻧﻪ ﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎوې او ﻧﺎرﺳﺎﻳ‬
‫ﻛﯥ راوړل ﺷﻲ طﻨﺰي ادﺑﯿﺎت دي‪.‬ﺧﻮ ھﺪف ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻧﻮﻣﻮړي ﺷﺨﺺ اوﻳﺎ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ د ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺪﻟﻮن او‬ ‫ظﺮاﻓﺖ ﭘﻪ ﭘﻮ‬
‫‪.‬‬ ‫اﺻﻼح راوﺳﺘﻞ وي ﻧﻪ ﻳﻮازې دﺧﻠﻜﻮ ﺧﻨﺪول ‪.‬‬

‫طﻨﺰ ﺗﻪ ﻛﻪ ﻪ ھﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﯿﺮﻛﺴﺎن ﺧﺎص ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻪ ﻣﻨﻲ اوﻳﺎ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻي ﺗﻌﺮﻳﻒ ورﻛ ي ﺧﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ دې ﻳﻮ ﺷﻤﯿﺮ‬
‫ﭕ وﻧﻜﻮ ورﺗﻪ ﺑﯿﻞ ﺑﯿﻞ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧﻪ ورﻛ ي دي ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻟﯿﻜﻨﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻳﻮ ﻮ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧﻮ ﭘﻪ راوړﻟﻮ اﻛﺘﻔﺎ وﻛ و‪.‬‬

‫وپ د)ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ اﻓﺴﺎﻧﯥ(داﺛﺮ ﻧﺎﻣﺘﻮ ﻟﯿﻜﻮال او ﺟﯿﻤﺰﺗﻮرﺑﺮ) زﻣﻮږ دزﻣﺎﻧﯥ اﻓﺴﺎﻧﯥ( داﺛﺮ ﻟﯿﻜﻮال دواړه د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺣﻤﺎﻗﺘﻮﻧﻪ او‬
‫ﺷﺮارﺗﻮﻧﻪ اﻟﻮﺗﻮﻧﻜﯿﻮ‪ ،‬ﯿﺪړو او ﻧﻮرو ژوو ﺗﻪ ﻧﺴﺒﺖ ورﻛﻮي‪ .‬دا ډول ﺑﺬﻟﻪ ﻮﻳﻲ ﭼﯥ د اﻧﺴﺎن ﺷﺮارت او ﺣﻤﺎﻗﺖ ﭘﻪ ﻣﻠﻨ و‬
‫ﻧﯿﺴﻲ ‪ ،‬طﻨﺰﺑﻮﻟﻲ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ اﺻﻼﻧﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ﻓﺮھﻨګ واژه ﺎن واﺻﻄﻼﺣﺎت طﻨﺰ ﻛﯥ د طﻨﺰ دﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﻪ ھﻜﻠﻪ ﻟﯿﻜﻠﻲ )ژﺑﺎړه(‪ :‬ﭘﻪ ادﺑﯿﺎﺗﻮ‬
‫ﻛﯥ طﻨﺰ ﻳﻮ ډول ﺎﻧ و ﻣﻨﻈﻮﻣﻮ او ﻣﻨﺜﻮرو ادﺑﻲ اﺛﺎروﺗﻪ وﻳﻞ ﻛﭕ ي ﭼﯥ د ﺑﺸﺮي ﻮﻟﻨﻲ ﻧﺎﺧﻮاﻟﯥ ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎھﺎت‪ ،‬ﻮﻟﻨﭕﺰ او‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻓﺴﺎد او ھﻤﺪاﺷﺎن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﻔﻜﺮات دﺧﻨﺪا ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﻧﯿﺴﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﻮد ﻧﻈﺮي د ) اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﺮﻛﺲ( دطﻨﺰي ﻛﺘﺎب ﻟﯿﻜﻮال او ﭕ وﻧﻜﻰ ﺑﯿﺎ واﻳﻲ‪:‬طﻨﺰ ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮ ﻪ د ﻋﯿﺒﻮﻧﻮ او ﻧﻘﺼﻮﻧﻮ‬
‫ﺑﯿﺎن ﭘﻪ ﺧﻨﺪا ﻟﺮوﻧﮑﻲ ډول دى ﭼﯥ‪ ،‬ھﺪف ﻳﯥ د ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﯿﺮ او ﺗﻨﺒﻪ ده‪ .‬د طﻨﺰ وﺳﯿﻠﻪ اوھﺪف ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﺨﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﻨﺪا ﻧﻪ وي دا ﺧﻨﺪا ﺗﺮﺧﻪ‬ ‫وا ﻦ ﻟﺮي ‪.‬طﻨﺰ اﻣﮑﺎن ﻟﺮي ﺧﻨﺪا وﻧﻪ ﻟﺮي ﻳﻮازي ﻣﻮﺳﮑﺎ وﻟﺮي ﺧﻮ دا ﺧﻨﺪا او ﻣﻮﺳﮑﺎ د ﺧﻮﺷﺎﻟ‬
‫‪،‬ﺗﺎﺛﯿﺮﻧﺎﮐﻪ او دردﻧﺎﮐﻪ وي ﺧﻨﺪا ﻳﯥ زھﺮژﻟﻲ ﺧﻮ اﻏﯿ ﻣﻨﻪ وي‬

‫طﻨﺰ د ﻟﯿﻜﻮال ﻟﻪ ﺧﻮا ھﻐﻮ ﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎوو او ﺑﻲ ﻧﻈﻤﯿﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ډﭔﺮو ﻧﻮﻣﻮ ادﺑﻲ اﻟﻔﺎظﻮ ﻛﯥ اﺷﺎره ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺗﺮې‬
‫ﻧﺎراﺿﻲ دي داﻧﺘﻘﺎدﻛﻮﻟﻮ دﻏﻪ طﺮﻳﻘﻪ ﻳﺎ ﻻره دﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﻐﺰو ﺑﺎﻧﺪې زر ﺗﺮ زره اﻏﯿﺰه ﻛﻮﻻي ﺷﻲ ﻜﻪ ﭼﯥ د اﻧﺘﻘﺎد ﻛﻮﻟﻮ ﻳﺎ‬
‫ﺘﻞ ﺷﻮې وي‪.‬‬ ‫ﻮﺗﻨﯿﻮﻧﯥ دﻏﺴﯥ ﺑﯿﺎن ﻮﻛﯥ ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻛﭕ ي او ﺧﻠﻚ ﻳﯥ ﺧﻮ ﻮي ﭘﻪ طﻨﺰ ﻛﯥ ژړا دﺧﻨﺪا ﭘﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﻛﯥ ﻧﻐ‬

‫ﺧﻨﺪا ﻧﻪ ده دا ﺧﻨﺪا‬ ‫دﭘﻮرﺗﻨﯿﻮ ﺮ ﻨﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ر ﺎ ﻛﯥ وﻳﻠﻰ ﺷﻮ ﭼﯥ د طﻨﺰ ﻣﺒﻨﺎ ﺷﻮﺧﻲ او ﺧﻨﺪا ده ﺧﻮ ﺧﻨﺪا ﻳﯥ د ﺧﻮﺷﺎﻟ‬
‫ﺟﺪي ‪ ،‬ﺗﺮﺧﻪ او دردوﻧﮑﯥ ده‪ .‬ھﺮ طﻨﺰ ﺧﻨﺪا ﻟﺮي ﺧﻮ ھﺮه ﺧﻨﺪا ﻟﺮوﻧﮑﯥ ﻟﭕﮑﻨﻪ طﻨﺰ ﻧﻪ دی ﻣﻤﮑﻦ ھﺠﻮ ‪ ،‬ھﺰل ﻳﺎ ﻮﮐﻪ وي ‪.‬ﻛﻪ‬
‫ﺨﻪ دى ‪،‬ﺧﻮ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﻳﯥ ﺑﯿﺎ ﻟﻪ ھﺠﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻛﯥ دى ﭼﯥ دھﺠﻮ ﺗﻨﺪي ﺗﭕﺰي او ﺻﺮاﺣﺖ‬ ‫ﻪ ھﻢ ظﻨﺰ د ھﺠﻮ ﻟﻪ ﻛﻮرﻧ‬
‫ﻧﻪ ﻟﺮي‪،‬ﭘﻪ طﻨﺰ ﻛﯥ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻮﻟﻨﯿﺰ او اﺻﻼﺣﻲ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻄﺮح ﻛﭕ ي او ﻣﻮﺧﻪ ﻳﯥ د ﭼﺎ ﻳﺎ ﺷﻲ ﻟﻪ ﻣﻘﺎم او ﻛﯿﻔﯿﺘﻪ راﻛﻤﻮل‬
‫ﯿ ي ﭼﯥ دﭼﺎ اوﻳﺎﺷﻲ ﺗﺤﻘﯿﺮﭘﻪ ﻛﯥ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺷﻲ او ﻛﻠﻪ داﺳﯥ ھﻢ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﭕ‬ ‫دي ﭘﻪ ھﻐﻪ ﺑ ﻪ ﭼﯥ د ﺧﻨﺪا او ﺳﺮ ﺮﻣ‬
‫وﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻟﻜﻪ دا ﻻﻧﺪي طﻨﺰ‪:‬‬

‫درس ﭘﺎك‬

‫ﺗﺎﺳﯥ ﻮل ﺧﻮ ﭘﻨﺴﻞ ﭘﺎك ‪،‬ﺗﺨﺘﻪ ﭘﺎك او ﻻس ﭘﺎك ﻟﯿﺪﻟﻰ اوﻛﺎروﻟﻰ دى ﺧﻮ درس ﭘﺎك ﺑﻪ ﻣﻮ ﻧﻪ وي ﻟﯿﺪﻟﻰ او ﻧﻪ ھﻢ اورﭔﺪﻟﻰ‬
‫وي‪.‬‬

‫زه ﺑﻪ ﻳﯥ در و ﯿﻢ‪:‬‬

‫ﻮوﻧﻜﻲ دي ﭼﯥ‪ ،‬ددرس اوﺳﺒﻖ ﺳﺮ او ﺑﺮ ﻳﯥ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻪ وي او ﺧﭙﻠﻪ ﻧﺎﭘﻮھﻲ او‬ ‫درس ﭘﺎك ھﻐﻪ ﻧﺎﻻﻳﻘﻪ او د ﯿ ﯥ ﺳﻮﻳﯥ‬
‫ﻛﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻲ د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻪ وھﻠﻮ ډﺑﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﭘ ﻮي او ﻟﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻧﻪ د ھﻐﻮي د رﺧﺼﺘﻲ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ زده ﻛ ي‬
‫درﺳﻮﻧﻪ ﺗﺮې ھﯿﺮوي او ﻟﻪ دﻣﺎﻏﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ زده درﺳﻮﻧﻪ ﭘﺎﻛﻮي‪.‬‬

‫ﻮوﻧﻜﻮ ﺗﻪ زﻣﻮږ ﻛﻠﯿﻮال درس ﭘﺎك اﺳﺘﺎدان واﻳﻲ‪.‬‬ ‫دﻏﻪ ډول‬

‫ﻮوﻧ ﯿﻮ ﺨﻪ دى ﭼﯥ‪ ،‬زﻳﺎﺗﺮه اﺳﺘﺎدان ﻳﯥ د درس ﭘﺎك ﻛﺎر‬ ‫ﻮوﻧ ﻰ ھﻢ ﻳﻮ ﻟﻪ دﻏﻪ ؟ډول‬ ‫دا ﻜﻪ ﭼﯥ‪ ،‬زﻣﻮږ دﻛﻠﻲ‬
‫ﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮي‪.‬‬

‫دطﻨﺰ ډوﻟﻮﻧﻪ‬

‫ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه د طﻨﺰ ﭘﻪ وﻳﺶ ھﻢ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻧﻈﺮوﻧﻪ وړاﻧﺪې ﺷﻮي ﻮك ﻳﯥ ﭘﻪ دوه ﻮﻟﻪ ﺑﻮﻟﻲ او ﻮك ډﭔﺮ ﺷﻤﯿﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ‬
‫ورﻛﻮي ﻟﻜﻪ ﻮﻟﻨﯿﺰ طﻨﺰ ‪ ،‬ژورﻧﺎﻟﺴﺘﻲ طﻨﺰ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﺗﻮر طﻨﺰاو داﺳﯥ ﻧﻮر ﺧﻮ زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ ھﻐﻪ وﻳﺶ ﭼﯥ‬
‫ﺎﻳﻲ د ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﻲ ‪ .‬دى ﻟﯿﻜﻲ ﭼﯥ طﻨﺰ‬ ‫ﻮدﻟﻰ ﺳﻢ ﺑﺮﭔ‬ ‫ﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻤﻮ ﻧﻈﺮي ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﯿﻜﻨﻪ طﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي طﻨﺰﻛﯥ‬
‫‪،‬ﻗﺎﻟﺐ ‪ ،‬د ﺑﯿﺎن د طﺮز ‪ ،‬ھﺪف او ﻣﻀﻤﻮن ﭘﻪ اﺳﺎس ﺳﺮه ووﻳﺸﻞ ﺷﻲ‪ .‬او ﺑﯿﺎ ﻟﯿﻜﻲ ﭼﯥ طﻨﺰ دﻣﻮﺿﻮع ﭘﻪ اﺳﺎس ﭘﻪ ﺷﭙ‬
‫ډوﻟﻪ دى‪:‬‬

‫ﻮﻟﻨﯿﺰ طﻨﺰ‪.‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﻲ طﻨﺰ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ طﻨﺰ‬

‫ﻣﺬھﺒﻲ او ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ طﻨﺰ‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻲ طﻨﺰ‬

‫ﺗﻠﻔﯿﻘﻲ طﻨﺰ‬

‫اوﺑﯿﺎ د ﺷﻜﻞ ﭘﻪ اﺳﺎس طﻨﺰ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻪ وﻳﺸﻲ ‪:‬‬

‫ژﺑﻨﻰ طﻨﺰ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي طﻨﺰ‬

‫ھﻤﺪاﺷﺎن ژﺑﻨﻰ طﻨﺰ ﺑﯿﺎ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻪ ﻧﺜﺮ و ﻧﻈﻢ وﻳﺸﻞ ﻛﭕ ي او ﺑﯿﺎ ﻛﻮم طﻨﺰوﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﻢ وﻳﻞ ﺷﻮي اﻛﺜﺮا د ﻗﺼﯿﺪې‬
‫ﻗﻄﻌﻪ رﺑﺎﻋﻲ ﺗﺮﺟﯿﻊ ﺑﻨﺪ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﺑﻨﺪ ﻣﺜﻨﻮي اوﻛﻠﻪ د ﻏﺰل ﭘﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﯥ دي ‪.‬‬

‫او ﻧﺜﺮي طﻨﺰ ﺑﯿﺎ د ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﯥ ﻓﯿﻠﻢ ﻧﺎﻣﯥ داﺳﺘﺎن او داﺳﯥ ﻧﻮر ﭘﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي‪.‬‬

‫ﺗﻮﭘﯿﺮ‪:‬‬ ‫دطﻨﺰ او ﻛﻤﯿﺪي ﺗﺮ ﻣﻨ‬

‫ﭘﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ھﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﻮ ﻜﻪ ﻛﻤﯿﺪي ﻳﻮازې د ﺧﻨﺪا ﻟﭙﺎره وي ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﻛﻤﯿﺪي ﻛﯥ ﺧﻨﺪا‬ ‫د طﻨﺰ او ﻛﻤﯿﺪي ﺗﺮ ﻣﻨ‬
‫د ﺧﻨﺪا ﻟﭙﺎره ﻛﺎرول ﻛﭕ ي ﻟﯿﻜﻦ ﭘﻪ طﻨﺰﻛﯥ ﺧﻨﺪا د اﺳﺘﮫﺰا ﻟﭙﺎره ﻛﺎرول ﻛﭕ ي ‪.‬‬

‫دطﻨﺰ ژﺑﻪ‪:‬‬

‫ھﻤﺪاﺳﯥ ﭼﯥ ھﺮه ﻟﯿﻜﻨﻪ ﺎﻧﺘﻪ ﺧﺎﺻﻪ ژﺑﻪ ﻏﻮاړي ﻣﺜﻼ د ﻋﻠﻤﻲ ﻟﯿﻜﻨﻮ ژﺑﻪ دﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻟﯿﻜﻨﻮ ژﺑﻪ د ﻣﻘﺎﻟﯥ ژﺑﻪ‪ ....‬طﻨﺰ ھﻢ‬
‫ﻟﻜﻪ د ﻳﻮه داﺳﺘﺎن ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻨﻮﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﻪ د‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺎﻧﺘﻪ ﺎﻧ ې ژﺑﻪ ﻟﺮي او ھﻐﻪ داﭼﯥ د طﻨﺰ ژﺑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎده او رواﻧﻪ وي ﻛ‬
‫ﺎري ﺳ ى‪ ،‬ﻧﻮ ژﺑﻪ ﻳﯥ ھﻢ‬ ‫داﺳﺘﺎن اﺗﻞ ﻛﻠﯿﻮال او ﺑﻲ ﺳﻮاده وي ﻧﻮ دھﻐﻪ ژﺑﻪ ھﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﯿﻮاﻟﻲ او ﺳﺎده وي او ﻛﻪ ﻳﻮ‬
‫ﺎري ﺑﺎﺳﻮاده ﻏﻮﻧﺪي وي ‪،‬ﻧﻮ د طﻨﺰ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻠﻮﻛﯥ ھﻢ ﺑﺎﻳﺪ د طﻨﺰژﺑﻪ دھﻐﻮ ﻟﻪ ﻛ و وړو ﺳﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮ ﺷﺎن او‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻜﻪ دﻳﻮه‬
‫ﺑﺮاﺑﺮه وي ‪ .‬ھﻤﺪاﺷﺎن طﻨﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮ ﺧﺎص طﻨﺰي ﻟﺤﻦ وﻟﺮي ﻟﻪ ھﺮې ﺟﻤﻠﯥ او ﻋﺒﺎرت ﺨﻪ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ د طﻨﺰ ﺧﻮﻧﺪ و ﻜﻞ ﺷﻲ‬
‫او ﺣﺘﻲ ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﭘﻪ طﻨﺰ ﻛﯥ ﺧﺎص ﺷﺨﺺ ډﻟﻪ او ﺣﺘﻲ ﻮﻟﻨﻪ ور ﻞ ﺷﻲ دھﻐﻮي ﻧﯿﻤ ﺗﯿﺎوي ﭘﻪ داﺳﯥ ژﺑﻪ‬
‫ﯥ ﻛﯿﺴﻪ ﻳﺎ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﭘﻪ ﻮﺗﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻰ ددې ﺗﺮ ﻨګ ﭼﯥ وﺧﻨﺪوي وې ژړوي ھﻢ ‪ .‬ﻣﺎﻧﺎ دا ﭼﯥ د ﻛﻮﻣﯥ ﭘﭕ‬
‫ددې ﺗﺮ ﻨګ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﯿﺪي وي طﻨﺰي ھﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻟﯿﻜﻦ د ھﻐﻪ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻧﯿﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﭼﯥ ﭘﺎس ﻣﻮﻳﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ‬
‫وﻛ ه ‪.‬‬

‫ﻠﻮي اوﻳﺎ دا ﭼﯥ طﻨﺰ ﺗﻪ دطﻨﺰي ﺧﻮﻧﺪ د‬ ‫دطﻨﺰ د ﺧﻮﻧﺪ ﻟﭙﺎره دا ﺟﻮاز ھﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻳﻮې ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻪ ډﭔﺮې ﺑ ﻜﯥ ور ﻧ‬
‫ﺟﻮړوي ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﻛﻮﭼﻨﻰ او ﻟﻪ ﻛﻮﭼﻨﻲ ﻧﻪ ﻏ‬ ‫ﭘﯿﺪا ﻛﻮﻟﻮﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﯥ ﻛﺎر اﺧﻠﻲ ﻟﻪ ﻏ‬

‫ﻪ اوږد او ﻪ ﭘﻪ وړو ﻮ ﻮ ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻛﯥ طﻨﺰ ﻪ ﭘﻪ ﻧﺜﺮ او ﻪ ﭘﻪ ﻧﻈﻢ‬ ‫ﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎي ﻛﯥ دا وﻳﻞ ﭘﻜﺎر دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘ‬
‫دى او دې ﻛﺎر ﭘﻪ دې وروﺳﺘﯿﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﻌﻨﻲ وروﺳﺘﻪ د روﻣﺎن د ﻟﯿﻜﻨﻮﻟﻪ دودﻳﺪو ﺨﻪ ﭘﻪ ﻟﻮړه ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ راﻳﺞ ﺷﻮ او ﻣﻮږ ﭘﻪ‬
‫ﺘﻮ ﭘﻪ‬ ‫دې ﻻره ﻛﯥ د ﻣﻨﺎن ﻣﻠ ﺮي‪ ،‬ﻛﺎﺗﺐ ﭘﺎ ﻮن ‪،‬ﻣﺤﻤﻮد ﻧﻈﺮي‪ ...‬ﻳﺎدوﻧﻪ ﻛﻮﻻى ﺷﻮ او ھﻤﺪا ﺷﺎن ھﯿﺮ دې ﻧﻪ وي دﭘ‬
‫ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﻟﻮﻣ ي ﻞ ﻟﭙﺎره ﻛﺎﺗﺐ ﭘﺎ ﻮن و ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ طﻨﺰي ﻮﻟ ﻪ ﻳﯥ د ) دﺷﻜﺎﻳﺎﺗﻮ ﺻﻨﺪق( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻪ ﻛﺎل ‪١٣۶٨‬‬
‫ﺘﻮ ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻟﻮﻣ ﻧﻰ طﻨﺰ وﻳﻮﻧﻜﻲ وي ﻟﻪ ده ﻧﻪ وړاﻧﺪې‬ ‫ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﯥ ﭼﺎپ ﻛ ‪.‬ﺧﻮ دا ﭘﻪ دې ﻣﺎﻧﺎ ﻧﻪ ﭼﯥ دى ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘ‬
‫ﺣﺘﻲ ﭘﻪ ﻟﺮﻏﻮﻧﯥ او ﻛﻼﺳﯿﻜﻪ دوره ﻛﯥ ھﻢ دﻟﯿﻜﻮاﻟﻮ او ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﯿﻜﻨﻮﻛﯥ طﻨﺰي ﺗﻮﻛﻲ او ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﺟﻮد دي ﭼﯥ‬
‫ﺳﺘﺮ ﻲ ﻧﺸﻮ ﺗﺮ ﭘ ﻮﻟﻰ ‪.‬‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Wed 12 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٣:٣٢‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﭘﺮدي ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﭘﺮدي ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﻣﺮﻳﻢ ﻧﺎﺻﺮي‬

‫ﻨ ﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺮ ﯥ دﻟﺘﻪ ﺟ ﯥ ﻧﻮر زﻟﻤﻲ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﭼﯥ دوى ژوﻧﺪي دي او وطﻦ زﻣﻮږ ﭘﺮدي ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﻪ ﻋﺠﯿﺒﻪ ﻏﻮﻧﺪې ﺣﺎﻟﺖ دى ﻳﻢ ﺣﯿﺮاﻧﻪ ﺧﻠﻜﻮ‬

‫ﻮ ﭘﺮدي دﻟﺘﻪ راﻏﻠﻲ دي زﻣﺮي ﺳﺎﺗﻲ‬ ‫ﭼﯥ‬

‫ﻮك وﻳﻠﻰ ﻧﺸﻲ دا ﺣﺎل ﭼﺎ راوﺳﺘﻪ؟‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬

‫د زور ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﺧﻮﻟﻪ دي ﻣﻮږ ﻮﻧ ﻲ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫اﻣﺘﺤﺎن ﻮره ﭘﻮره ﻳﯥ ﻧﻪ ﻛ‬ ‫زﻟﻤﻮ ﺧﻮ ور‬

‫ﻟﻪ دې ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ دې ﻮدر ﻛﯥ ﺳﺮه ﻣﻨ ﻲ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﻨﻲ‬ ‫ﭼﯥ د وطﻦ ﭘﻪ درد وﻧﺨﻮري ﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﻮر دې ﻛﭕ‬

‫ي ﺳﺎﺗﻲ‬ ‫ﻮاﻧﺎن دې ﭘﻪ ﻻﺳﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﻨ‬ ‫دا ﺳﯥ‬

‫د ﺑﻞ د ﻻس ﻻﻧﺪې ژوﻧﺪون ﺧﻮ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﯥ ﻧﺸﺘﻪ‬

‫ﺘﻮن ﺧﻮ ﺗﻞ د ﺳﺮ ﭘﻪ وﻳﻨﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﺳﺎﺗﻲ‬ ‫ﭘ‬

‫ﻮك ﭼﯥ ﻟﻪ ﻋﺸﻘﻪ ﻧﺎ ﺧﺒﺮ دي ﺧﻮد ﺑﻪ روغ ﺮ ﻲ‬

‫ﯿﺮي ﺮﻳﻮان ﺧﻮ ﺗﻞ د ﻣﯿﻨﯥ ﻟﯿﻮﻧﻲ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﻛﻮر دې ودان وي زوى دې ﻟﻮى وي ﺗﻞ ﺳﺮﻟﻮړي دي وي‬

‫ﻮك ازادي ﺳﺎﺗﻲ‬ ‫ﭼﯥ د ﻗﻠﻢ او دﺑﯿﺎن‬

‫ﻧﻮر دې ﺮ ﯿ ي ﺧﻮﺷﺎﻟﻲ او ﺧﻨﺪا ﺎﻧﯥ دې ﻛ ي‬

‫د وطﻦ ﻏﻢ دې ﺗﻞ ﭘﻪ زړه ﻛﯥ ﻧﺎﺻﺮي ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ﻨﺎ ﻳﺎدوﻧﻪ!‬ ‫دﺑﺮﭔ‬

‫دا د ﻣﺮﻳﻢ ﻧﺎﺻﺮي ھﻐﻪ ﻏﺰﻟﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﺎروې ﻛﯥ د دﻋﻮت ﭘﻪ ﻧﻮم ﻣﻠﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ او ﻓﺮھﻨ ﻲ‬
‫ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻣﺠﻠﯥ ﭘﻪ ‪ ١٣٨١‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﺣﻤﻞ او ﺛﻮر ﻣﯿﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﺮه ﺷﻮه‪ ،‬ﭼﯥ د اﻏﻠﯥ ﻧﺎﺻﺮي د ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﺑﺪر ﻪ‬
‫ډﭔﺮو ﻧﻮرو ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ھﻢ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ﺟﻮړ ﻛ ل ‪.‬‬

‫ﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺗﻮ ﻪ ﺧﭙﺎره ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻨﺎ ﭘﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺑﺮﭔ‬

‫ھﺎﻳﻜﻮ ﺎﻧﯥ‬

‫ﺎى ﻳﯥ‬ ‫ﭘﺮون ﻳﯥ وﻳﻞ زﻣﺎ د ورور ﭘﺮ‬

‫ﻧﻦ ﻳﯥ وﻳﻞ ﺧﯿﺮ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ده ﻳﺎره‬

‫ﻣﻮر دې راوﻟﭕ ه ﭼﯥ وﻣﯥ ﻏﻮاړي‬

‫ﭘﺮون ﻣﻼ ﺗﻪ وﯾﻞ‬ ‫ﯾﻮې ﺟﯿﻨ‬

‫ﭘﻪ ﻏ ﻪ ﺧﭕ ﻪ دې ﭼﯿﻨﺠﻲ وﻟ ﻪ‬
‫ﺳﺮه د ږﯾﺮې ﻣﺎﺗﻪ ﺳﺘﺮ ﻪ وھﯥ‬

‫راﺗﻪ ﯾﯥ ﺳﺖ د ﺳﺮﮐﻮ ﺷﻮﻧ و وﮐ و‬

‫ﻪ رﻧ ﯥ اﻧﮑﺎر ﮐﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې‬
‫ﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﻼم ﺧﻮ ﻧﻪ وم‬ ‫زه‬

‫ﻣﺎ ﺳﺮه ﻳﻮه روﭘﻲ ﭘﻪ ﺟﯿﺐ ﮐﻲ ﻧﻪ وه‬

‫ﺟﺎﻧﺎن ﻣﯿﺴﺞ راﺗﻪ راواﺳﺘﻮﻟﻮ‬
‫ﺷﮫﺮﻧﻮﮐﻲ ﭼﯿﻒ ﺑﺮ ﺮﺗﻪ راﺳﻪ‬

‫‪ +‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ‪ Tue 11 Nov 2008‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۵:٢‬ب‪.‬ظ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﻤﯿﻊ ﷲ اﻣﯿﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا | ﻧﻈﺮات‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻻﻳﻖ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﻏ ﻳ ي‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻻﻳﻖ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﻏ ﻳ ي‬

‫د ‪ ٢٠٠٨‬م ﮐﺎل د ا ﺴﺖ ﭘﻪ ‪ ٢١‬ﻧﯿ ﻪ ﻗﻠﻢ ﻧ ﻳﻮاﻟﯥ ﻮﻟﻨﯥ د ﻟﻨ ﻳﻮ ﭘﻪ ھﮑﻠﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻻﻳﻖ ﻏ وﻟﯽ و او ﻣﺎ ﺛﺒﺖ‬
‫ﻳﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺧﭙﺮوم‪.‬‬ ‫ﻣ‬ ‫ﮐ ی و ﭼﯥ دا دی ﮐ‬
‫ﺑﺎزﻣﺤﻤﺪ ﻋﺎﺑﺪ‬

‫ﻪ وﺧﺖ ﭘﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﯥ ﺗﯿﺮ ﮐ ی دی‪ ،‬ﻣ ﺮ ﻣﺎ ډﭔﺮ ﻋﻤﺮ ﭘﻪ اﻧﺸﺎﻳﻲ ادﺑﯿﺎﺗﻮ‪.‬ﻟﮑﻪ ﺷﻌﺮ‬ ‫دا ﺳﻤﻪ ده ﭼﯥ ﻣﺎ ﻳﻮ‬
‫ﻮارﻟﺲ ﮐﺎﻟﻪ‬ ‫ﯿ ﻧﯿﺰو ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﮐﯥ زﻣﺎ ﮐﺎر ډﭔﺮ ﻧﻮی دی‪.‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دﻳﺎرﻟﺲ‬ ‫ﺘﻮ ﭘﻪ‬ ‫اوﻧﺜﺮ ﮐﯥ ھﻢ ﺗﯿﺮ ﮐ ی دی‪.‬د ﭘ‬
‫ﯿ ﻧﯿﺰ ﮐﺎر ﺗﻪ ﻣﺨﻪ ﮐ ې ده‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻪ وروﺳﺘﯿﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﻟﻪ ھﯿﻮاده ﻟﺮې د ﻣﮫﺎﺟﺮت ﭘﻪ دﻳﺎر ﮐﯥ ﻣﯥ‬
‫ﯿ ﻧﻪ او ﭘﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ژﺑﻪ ﻣﯥ ﻳﻮ روﻣﺎن ﺗﺮ ﻻس ﻻﻧﺪې دی‬ ‫وﺧﺖ دې دوو ﺑﺮﺧﻮ ﺗﻪ ورﮐ ی‪ .‬ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ اﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﺎن ﮐﯥ‬ ‫ﯽ دی‪. .‬دا ﮐﺘﺎب د اﻧﻘﻼب د دوران ﻮﻟﻪ ﻣﺎﺟﺮا ﭘﻪ‬ ‫ﭼﯥ ﻧﻮم ﻣﯥ ورﺗﻪ )ﻣﺮدی از ﮐﻮھﺴﺘﺎن( اﻳ‬
‫راﻧﻐﺎړي‪ ،‬ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺷﻮی ﻧﻪ دی ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻻ دوام ﻟﺮي‪.‬ﻣﺎ دﻏﻪ ﻣﻨﻈﻮم روﻣﺎن ﭘﻪ ‪ ١٣٥٩‬ل ﮐﺎل ﮐﯥ ﺷﺮوع ﮐ ی‬
‫دی‪ . .‬ﺗﺸﻮﻳﺶ ﻟﺮم ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﮐﯥ ﺑﻪ زه ﭘﻪ دې ﻗﺎدر ﻧﻪ ﺷﻢ ﭼﯥ دا ﻣﻨﻈﻮم روﻣﺎن ﭘﻮره ﮐ م‪ .‬ﭘﻪ ھﺮ‬
‫ﻮک ﺑﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ روﻣﺎن ﭘﺎی ﺗﻪ‬ ‫ﺣﺎل ﮐﻪ ﭘﻪ دې دوران ﮐﯥ ﭘﻪ ﻣﺎ ﭘﺴﯥ ﻋﺰراﺋﯿﻞ راﻏﯽ‪ ،‬ﻧﻮ داﺳﯥ‬
‫ورﺳﻮي؟ ﺻﻼﺣﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﮐﯥ زه ﻟﻪ ﻳﻮه ﻣﺸﮑﻞ ﺳﺮه ﻣﺦ ﮐ م‪ .‬ھﻐﻪ دا ﭼﯥ ﻻﻳﻖ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ‬
‫ﺑﺎﻧﺪې ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ورﮐﻮي‪ .‬ﻟﻨ ۍ ھﻐﻪ ﺑﯥ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺑﯿﺎن دی ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه‪ ،‬دوه ﻳﺎ درﻳﻮ ﺑﯿﺎﻧﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﺳﺮ ﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ‬
‫ﻪ راﺗﻪ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ ھﺮ‬ ‫ﻪ ﺑﻠﺪﻳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐ ی دی‪ .‬د دې ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ﭼﯥ د ﭘ‬ ‫رﺳﯿﺪی‪ .‬ﻣﺎ د دﻧﯿﺎ د ﻓﻠﮑﻠﻮروﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ‬
‫ﺘﺎﻧﻪ ﻓﻠﮑﻠﻮر او ﭘﻪ ﺧﺎﺻﻪ‬ ‫ﺘﺎﻧﻪ د اﻧﺘﻘﺎد ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ھﻢ ډﭔﺮ ﻣﻮارد ﻟﺮي‪ ،‬ﮐﻤﺒﻮﺗﺎت ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ د ﭘ‬ ‫ﮑﺎري‪ .‬ﭘ‬ ‫ﺑﮫﺘﺮه‬
‫ﺗﻮ ﻪ ﻟﻨ ۍ ﻳﻮ ﺑﯥ ﻧﻈﯿﺮه ﺷﯽ دی‪ .‬زﻣﺎ ﭘﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﻮږ ﮐﻮﻻی ﺷﻮ ﭼﯥ د ﻟﻨ ﻳﻮ ﭘﻪ زﻣﺎﻧﺖ دﻧﯿﺎواﻟﻮ ﺗﻪ وواﻳﻮ ﭼﯥ‬
‫ﺘﻼی ﺷﻲ‪ .‬ﭘﻪ‬ ‫ﻣﻮږ ھﻢ ﻓﻠﮑﻠﻮر ﻟﺮو‪ .‬ﻟﻨ ۍ ﻳﻮ ﻋﺠﯿﺒﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﻟﺮي‪ .‬ﭘﻪ ﻳﻮه ﻟﻨ ۍ ﮐﯥ ﻮل ژوﻧﺪ راﻧﻐ‬
‫ﻓﻠﮑﻠﻮري ﺷﻌﺮوﻧﻮ ﮐﯥ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً طﻨﺰﻳﻪ اﻓﮑﺎر روزل ﺷﻮي دي‪ .‬وﻟﯥ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﮐﯥ د ﻟﻨ ۍ ﻣﻔﮑﻮرې‪ ،‬د‬
‫ﻟﻨ ۍاﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬د ﻟﻨ ۍ ﺗﺼﻮﻳﺮوﻧﻪ رزﻣﻲ ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ وراوږدﻳ ي او ﻟﻨ ۍ ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ ډﭔﺮې ﻏﻨﻲ‬
‫ﺘﻮ ﭘﻪ ﻧﻮره ﺷﺎﻋﺮۍ ﮐﯥ ﻳﯥ‬ ‫دي‪.‬ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﮐﯥ د اﻧﺴﺎن د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي دوﻣﺮه دﻗﯿﻘﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘ‬
‫ﻣﺎ ﺳﺎری ﻧﻪ دی ﻟﯿﺪﻟﯽ ‪.‬ﺳﺎﻟﻮﻧﮑﺎ د اﺳﭙﺎﻧﯿﯥ ﻳﻮ ډﭔﺮ ﻟﻮی وطﻨﭙﺎل ﺷﺎﻋﺮ ﺗﯿﺮ ﺷﻮی دی ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮل ﺟﮫﺎن ﮐﯥ‬
‫ﻣﺸﮫﻮر دی‪ ،‬ھﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻓﻠﮑﻠﻮروﻧﻮ او ﻣﮑﺘﻮﺑﻲ ادب دوﻣﺮه ﻓﺮق دی ﻟﮑﻪ د ﻳﻮه طﺒﯿﻌﯥ ﻞ او ﮐﺎﻏﺬي‬
‫ﭼﯥ ﻓﺮق وي‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ھﻐﻪ د اﺳﭙﺎﻧﯿﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﻧﺘﻮﺟﻮﻧﺪو ﻧﻮم ﺑﺎﻧﺪې ﭼﯥ ﻟﻨ ﻳﻮ ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻳﻮ ﺷﯽ دی ﭘﻪ‬ ‫ﻞ ﺗﺮ ﻣﻨ‬
‫ھﻐﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮې ﮐﻮي‪ .‬ﻪ وﺧﺖ زه د ﭘﻮﻧﺘﻮﺟﻮﻧﺪو ﭘﻪ ﺗﺮﺟﻤﻮ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﻣﺼﺮوف ﺷﻮم‪ .‬ﺧﻮ زه ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ وﻳﺎړ‬
‫واﻳﻢ ﭼﯥ ﻟﻨ ۍ ﭘﻪ ﭘﻮﻧﺘﻮﺟﻮﻧﺪو ھﻢ وﺳﯿﻊ او ﭘﺮاﺧﻪ دي‪ .‬ﻳﻮ ﻋﺎﺷﻖ واﻳﻲ‪:‬‬
‫ﺧﺪای دې زﻣﺎ ﮐ ه ﻏﻮﻧ ې ﻣﻮﻧ ې‬
‫ﻟﻨ ی ﮐﭽﺮ ﺑﻪ ﭼﻠﻮم ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺗﻤﻪ‬
‫ﺮﻧ ﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﭼﻮﮐﺎټ ﮐﯥ داﺳﯥ ﻳﻮه‬ ‫ﺗﺎﺳﯥ و ﻮرئ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻓﻘﺮه ﮐﯥ زﻣﻮږ د ھﯿﻮاد ﻳﻮ ﻓﻘﯿﺮ او ﻏﺮﻳﺐ‬
‫ﺧﺒﺮه ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻪ ﻣﻮږ دا ﻟﻨ ۍ واورو ﮐﻮﻻی ﺷﻮ ﭼﯥ ﻮل ژوﻧﺪ ﻳﯥ ﺗﮑﺴﯿﺮ ﮐ و‪.‬ﻧﻮ دا ﻏﻨﻲ ﻓﻠﮑﻠﻮر ﭼﯥ زه‬
‫ﺘﻮ‬ ‫اﻣﯿﺪاواره ﻳﻢ د ﻗﻠﻢ ﻮﻟﻨﻪ او ﻧﻮر ﻓﺮھﻨ ﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ادﺑﯿﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﮐﺎر ﮐﻮي‪ ،‬او ﭘ‬
‫ﺘﻮ ﻟﻨ ﻳﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ ﭘﺎم واړوي او ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﮐﺎر ﭘﯿﻞ ﮐ ي‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻪ ‪١٣٥٤‬ل ﮐﺎل ﺧﭙﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻪ ھﻢ ﭘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﭘ‬
‫ﻟﻮﻣ ﻧﯽ ﮐﺎر ﭘﻪ ﻟﻨ ﻳﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺷﺮوع ﮐ ‪ .‬ھﻐﻪ ھﻢ ډﭔﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﮐﺎر و‪.‬ﻳﻮ ﻓﺮھﻨ ﻲ ﺳ ي‪ ،‬ﻳﻮ زﻳﺎراﻳﺴﺘﻮﻧﮑﻲ‬
‫ادﻳﺐ‪ ،‬ﻳﻮ اﺳﺘﺎد ﭼﯥ اوس د ھﻐﻪ وﺧﺖ زﻟﻤﯽ ﻧﻪ دی‪ .‬ﺷﮫﺮت ﻳﯥ ﭘﯿﺪا ﮐ ی‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ زﻟﻤﯽ ھﯿﻮادﻣﻞ ﭼﯥ ھﻐﻪ‬
‫ﻪ ﮐﯥ‬ ‫وﺧﺖ ﭘﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﮐﺎروﻧﻮ ﺑﻮﺧﺖ و ﻣﺎﺗﻪ راﻏﯽ او وﻳﯥ وﻳﻞ ﭼﯥ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ د زﻳﺮې ﺟﺮﻳﺪې ﺗﻪ ﭘﻪ ھﺮه‬
‫ﻳﻮه ﻣﻘﺎﻟﻪ وﻟﯿﮑﻲ‪ .‬ﻣﺎ ورﺗﻪ وﻳﻠﻲ وو ﭼﯥ ﺳﻤﻪ ده‪ .‬دا ﭼﯥ ووت ﻧﻮ زﻣﺎ دﻏﻪ ﻟﻨ ۍ ﭘﻪ ﻳﺎد وه ﭼﯥ‬