ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 1

ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 2

ก
คานา
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร จัดทาขึ้นเพื่อใช้ประกอบ
การเรียนการสอนวิชาคณิตศาสตร์พื้นฐาน ค23101 ซึ่งผู้จัดทาได้พัฒนาขึ้น
เพื่อเป็นสื่อการสอนที่มุ่งหวังจะแก้ปัญหานักเรียนขาดทักษะในการคิดคานวณ
การวิเคราะห์โจทย์ปัญหา การแก้โจทย์ปัญหา และขาดความรู้ ความเข้าใจ
ในการวิเคราะห์ข้อมูลของเนื้อหาให้มีความสามารถในการเรียนคณิตศาสตร์เพิ่มขึ้น
โดยแบ่งเนื้อหาวิชาเป็นเรื่องย่อยและจัดทาเป็นชุด ดังนี้
ชุดที่ 1 รูปเรขาคณิตสามมิติ
ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม
ชุดที่ 3 ปริมาตรของทรงกระบอก
ชุดที่ 4 ปริมาตรของพีระมิด
ชุดที่ 5 ปริมาตรของกรวย
ชุดที่ 6 ปริมาตรของทรงกลม
ชุดที่ 7 พื้นที่ผิวของปริซึม
ชุดที่ 8 พื้นที่ผิวของทรงกระบอก
ชุดที่ 9 เปรียบเทียบหน่วยปริมาตรและคาดคะเนเกี่ยวกับการวัด
ผู้จัดทาได้กาหนดเนื้อหาการฝึกจากง่ายไปหายาก โดยให้นักเรียนศึกษา
เนื้อหาทีละชุด มีกิจกรรมเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้ ฝึกคิด ฝึกสังเกต
ฝึกคานวณ พร้อมทั้งให้นักเรียนได้ตรวจสอบความถูกต้อง และรู้ผลทันที ทั้งนี้
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปญ ั หาสาระ
การเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร
จะเป็นประโยชน์ต่อครูในการสอนและผู้เรียนในการศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง
ได้เป็นอย่างดี

ปวีณา จันดา
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 3

สารบัญ ข

เรื่อง หน้า

คานา .......................................................................................... ก
สารบัญ ......................................................................................... ข
คาชี้แจง ........................................................................................ ค
คาแนะนาการใช้สาหรับครู ......................................................... ง
คาแนะนาการใช้สาหรับนักเรียน ..................................................... จ
สาระและมาตรฐานการเรียนรู้ ………………………………………………… 1
ตัวชี้วัดชั้นปี ………………………………………………………………………….. 1
จุดประสงค์การเรียนรู้…………………………………………………………….. 2
แบบทดสอบก่อนเรียนประจาชุดที่ 2 ............................................. 3
สาระการเรียนรู้ เรื่อง ปริมาตรของปริซึม ....………………… ………. 8
ทบทวนการหาพื้นที่ .................................................................. 8
ลักษณะและสมบัติของปริซึม ….………………………………………… 12
การหาปริมาตรของปริซึม……………………………….…………..……… 15
แบบฝึกหัดที่ 2.1 ....................................................................... 20
แบบฝึกหัดที่ 2.2 ..................................................................... 27
แบบทดสอบหลังเรียนประจาชุดที่ 2 ............................................. 31
บรรณานุกรม ……………………………………………………………………….. 35
ภาคผนวก ........................................................................................ 37
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนประจาชุดที่ 2 ……………………..…… 38
แนวคาตอบแบบฝึกหัดที่ 2.1 .................................................. 39
แนวคาตอบแบบฝึกหัดที่ 2.2 .................................................. 42
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียนประจาชุดที่ 2 ................................ 47
ตารางบันทึกคะแนน ................................................................. 48
กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียน หลังเรียน ....……………. 49
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 4

คาชี้แจง
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร จัดทาขึ้นเพื่อฝึกทักษะ
การคิดคานวณและแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์ ซึ่งชุดฝึกเสริมทักษะแต่ละชุด
มีคาชี้แจงไว้ชัดเจน นักเรียนสามารถทาด้วยตนเองได้และได้กาหนดเนื้อหา
สาระในการฝึก เรียงลาดับจากง่ายไปหายาก ตรงตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เพื่อประโยชน์สูงสุดในการใช้ชุดฝึก
เสริมทักษะ นักเรียนควรปฏิบัติดังนี้
1. ศึกษามาตรฐานการเรียนรู้ในแต่ละเล่ม
2. ศึกษาตัวชี้วัดของเนื้อหาในแต่ละเล่ม
3. ศึกษาเนื้อหาในแต่ละเล่มให้เข้าใจ
4. ทากิจกรรมตามคาสั่งในแต่ละเล่ม และตรวจสอบความถูกต้อง
5. ทาแบบฝึกหัดตามเนื้อหาแต่ละเล่ม และตรวจคาตอบจากเฉลยจาก
ครูผู้สอน แล้วบันทึกคะแนนที่ได้ไว้
6. นักเรียนต้องมีความซื่อสัตย์ต่อตนเอง ศึกษาไปตามลาดับขั้นตอนเมื่อ
พบคาถามหรือสงสัยให้ถามครูผู้สอนทันที
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 5
ง

คาแนะนาการใช้สาหรับครู

1. ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปญ ั หาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร มีทั้งหมด 9 ชุด
2. ชุดฝึกเสริมทักษะชุดนี้ เป็นชุดที่ 2 เรื่อง ปริมาตรของปริซึม
3. ส่วนประกอบของชุดฝึกเสริมทักษะชุดนี้ ประกอบด้วย
3.1 สาระและมาตรฐานการเรียนรู้
3.2 ตัวชี้วัดชั้นปี
3.3 จุดประสงค์การเรียนรู้
3.4 แบบทดสอบก่อนเรียน
3.5 สาระการเรียนรู้
3.6 แบบฝึกหัด
3.7 แบบทดสอบหลังเรียน
3.8 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
3.9 แนวคาตอบแบบฝึกหัด
3.10 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
4. ควรศึกษาคาแนะนาการใช้ชุดฝึกก่อนใช้ทุกเล่ม
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 6

คาแนะนาการใช้สาหรับนักเรียน
1. ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปญ ั หาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร มีทั้งหมด 9 ชุด
2. ชุดฝึกเสริมทักษะชุดนี้ เป็นชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม ใช้เป็นสื่อ
การเรียนการสอน เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร
3. ขั้นตอนการใช้ชุดฝึกเสริมทักษะ
3.1 ทาความเข้าใจกับจุดประสงค์ของชุดฝึก
3.2 ทาแบบทดสอบก่อนเรียน
3.3 ทาความเข้าใจกับเนื้อหาทุกตอน
3.4 ทาแบบฝึกหัดอย่างรอบคอบ
3.5 ทาแบบทดสอบหลังเรียน
3.6 ร่วมตรวจคาตอบกับเฉลยในแนวคาตอบ
3.7 ร่วมตรวจคาตอบของแบบทดสอบหลังเรียนเมื่อเรียนจบแต่ละเรื่อง
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 1

สาระและมาตรฐานการเรียนรู้

สาระที่ 3 เรขาคณิต
มาตรฐาน ค 3.1 อธิบายและวิเคราะห์รูปเรขาคณิตสองมิติและสามมิติ
มาตรฐาน ค 3.2 ใช้การนึกภาพ (visualization) ใช้เหตุผลเกี่ยวกับปริภูมิ
(spatial reasoning) และใช้แบบจาลองทางเรขาคณิต (geometric model)
ในการแก้ปัญหา
สาระที่ 6 ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
มาตรฐาน ค 6.1 มีความสามารถในการแก้ปัญหา การให้เหตุผล การสื่อสาร
การสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์ และการนาเสนอ การเชื่อมโยงความรู้ ต่าง ๆ ทาง
คณิตศาสตร์ และเชื่อมโยงคณิตศาสตร์กับศาสตร์อื่นๆ และมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์

ตัวชี้วดั ชั้นปี

ค 3.1 ม 3/1 อธิบายลักษณะและสมบัติของปริซึม พีระมิด ทรงกระบอก กรวย

และทรงกลม
ค 3.2 ม. 3/1 ใช้สมบัติของรูปสามเหลี่ยมคล้ายในการให้เหตุผลและการแก้ปัญหา
ค 6.1 ม. 3/3 ให้เหตุผลประกอบการตัดสินใจ และสรุปผลได้อย่างเหมาะสม
ค 6.1 ม. 3/4 ใช้ภาษาและสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์ในการสื่อสาร การสื่อความหมาย
และการนาเสนอได้อย่างถูกต้องและชัดเจน
ค 6.1 ม. 3/5 เชื่อมโยงความรู้ต่างๆ ในคณิตศาสตร์ และนาความรู้ หลักการ
กระบวนการทางคณิตศาสตร์ไปเชื่อมโยงกับศาสตร์อื่นๆ
ค 6.1 ม. 3/6 มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 2

จุดประสงค์การเรียนรู้

ด้านความรู้ (Knowledge) : นักเรียนสามารถ

1. อธิบายลักษณะและสมบัติของปริซึมได้
2. คานวณหาปริมาตรของปริซึมได้
3. ใช้ความรู้เกี่ยวกับปริมาตรของปริซึมแก้ปัญหาในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้

ด้านทักษะ/กระบวนการ (Process) : นักเรียนมีความสามารถ

1. ในการแก้ปัญหา
2. ในการให้เหตุผล
3. ในการสื่อสาร การสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์และการนาเสนอ
4. ในการคิดริเริ่มสร้างสรรค์

ด้านคุณลักษณะ (Attitude) : นักเรียน

1. มีวินัย
2. ใฝ่เรียนรู้
3. มุ่งมั่นในการทางาน

สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน (Aptitude) : นักเรียนมี

1. ความสามารถในการสื่อสาร
2. ความสามารถในการคิด
3. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 3

ประจาชุดที่ 2
ปริมาตรของปริซึม
คาชีแ้ จง ข้อสอบเป็นแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน 10 ข้อ

คาสัง่ จงเลือกคาตอบที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว โดยทาเครื่องหมาย  ลงใน

กระดาษคาตอบ ใช้เวลา 15 นาที คะแนนเต็ม 10 คะแนน

1. การเรียกชื่อปริซึมเรียกอย่างไร
ก. เรียกตามลักษณะของฐาน
ข. เรียกตามลักษณะของด้านข้าง
ค. เรียกตามลักษณะของฐานและด้านข้าง
ง. ไม่มีข้อถูก
2. ปริซึมมีลักษณะดังข้อใด
ก. รูปทรงสามมิติที่มีฐานเป็นรูปเหลี่ยม
ข. รูปทรงสามมิติที่มีฐานสองฐานอยู่ในระนาบที่ขนานกัน
ค. รูปทรงสามมิติที่มีฐานสองฐานเป็นรูปเหลี่ยมที่เท่ากันทุกประการและฐานทั้งสอง
อยู่ในระนาบที่ขนานกัน
ง. รูปทรงสามมิติที่ฐานสองฐานเป็นรูปเหลี่ยมที่เท่ากันทุกประการ
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 4

3. ปริซึมนี้มปี ริมาตรเท่าใด
ก. 72 ลูกบาศก์นิ้ว
ข. 36 ลูกบาศก์นิ้ว
ค. 24 ลูกบาศก์นิ้ว
ง. 16 ลูกบาศก์นิ้ว
6 นิ้ว
3 นิ้ว.

4 นิ้ว

4. ปริซึมมีปริมาตรเท่าไร
4 ซม.
ก. 75 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
14 ซม. ข. 62 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ค. 56 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ง. 45 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร

5. ฐานของปริซึมมีความยาวเท่าไร
ก. 6 เมตร
ข. 8 เมตร
ค. 12 เมตร
4 ม.
ง. 24 เมตร
2 ม.
ปริมาตร 64 ลบ.
ม.
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 5

6. ปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉากที่มีฐานยาว 5 เซนติเมตร ฐานสูง 7 เซนติเมตร

ปริซึมสูง 10 เซนติเมตร ปริซึมมีปริมาตรเท่าใด
ก. 115 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ข. 120 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ค. 175 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ง. 350 ลูกบาศก์เซนติเมตร

7. ปริซึมห้าเหลี่ยมมีปริมาตร 220√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร ฐานของปริซึมยาวด้านละ 4

เซนติเมตร ปริซึมมีความสูงเท่าไร
ก. 5 เซนติเมตร
ข. 7 เซนติเมตร
ค. 9 เซนติเมตร
ง. 11 เซนติเมตร

8. ปริซึมรูปหนึ่งสูง 6 เซนติเมตร มีฐานเป็นรูปสามเหลี่ยม ซึ่งมีความยาวฐาน 4.5

เซนติเมตร สูง 3 เซนติเมตร ปริมาตรของปริซึมนี้เป็นเท่าไร
ก. 15.5
ข. 20.5
ค. 35.5
ง. 40.5
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 6

9. แท่งแก้วปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉาก ด้านประกอบมุมฉากยาว 6.6 เซนติเมตร และ

4.7 เซนติเมตร ถ้าแท่งแก้วนี้ยาว 15 เซนติเมตร จะมีปริมาตรกี่ลูกบาศก์เซนติเมตร
ก. 232.65
ข. 240.6
ค. 251.5
ง. 260.45

10. ห้องเรียนห้องหนึ่งมีขนาดกว้าง 7 เมตร ยาว 8 เมตร และสูง 4 เมตร

จะจุอากาศได้กี่ลูกบาศก์เมตร
ก. 220
ข. 224
ค. 248
ง. 260
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 7

ความรู้เดิมที่นกั เรียนต้องทราบ

1. พื้นที่

𝟏
พื้นที่ของรูปสามเหลี่ยม = × ฐาน × สูง
𝟐
√𝟑
พื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า = 𝟒 × (ด้าน)2
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส = ด้าน × ด้าน
พื้นที่สี่เหลี่ยมผืนผ้า = กว้าง × ยาว
𝟏
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมขนมปียกปูน = 𝟐 × ผลคูณของเส้นทแยงมุม
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมด้านขนาน = ฐาน × สูง
𝟏
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมคางหมู = × ผลบวกของด้านคู่ขนาน × สูง
𝟐
𝟏
พื้นที่ของสี่เหลี่ยมรูปว่าว = × ผลคูณของเส้นทแยงมุม
𝟐
𝟏
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมด้านไม่เท่า = × เส้นทแยงมุม × ผลบวกของเส้นกิ่ง
𝟐
𝟑√ 𝟑
พื้นที่ของรูปหกเหลี่ยมด้านเท่า = × (ด้าน)2
𝟐

2. ทฤษฎีบทพีทาโกรัส

เมื่อ a, b เป็นความยาวของด้านประกอบมุมฉาก
และ c เป็นความยาวของด้านตรงข้ามมุมฉาก แล้ว c2 = a2 + b2
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 8

ลองคิดดู

จงหาพื้นที่ของรูปที่กาหนดหห้ตออปปนี้
1. A วิธีทา จากรูป ฐานของรูป  ยาว...........หน่วย และ
สูง.........หน่วย
8 1
เนื่องจาก พื้นที่  ABC = × a × h
B C 2
14 ดังนั้น พื้นที่  ABC = …………ตารางหน่วย

2. A วิธีทา จากรูป ฐานของรูป  ยาว...........หน่วย และ

สูง.........หน่วย
12 1
เนื่องจาก พื้นที่  ABC = × a × h
2
B C
10 ดังนั้น พื้นที่  ABC = ……………………………….
= ……………………………….
= ………………ตารางหน่วย
3. A วิธีทา จากรูป  ABC มีความยาวด้านทั้งสามด้านคือ
........., .........., และ ............หน่วย
5 6 เนื่องจาก พื้นที่  ABC = s ( s  a)(s b)(s c)
abc
B C เมื อ
่ s =
7 2
ดังนั้น พื้นที่  ABC = ……………………………….
= ………………ตารางหน่วย
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 9

4. วิธีทา จากรูป  ABC มีความยาวด้านทั้งสามด้านคือ

A
........., .........., และ ............หน่วย
8 6 เนื่องจาก พื้นที่  ABC = s ( s  a)(s b)(s c)
abc
เมื่อ s =
B C 2
10
ดังนั้น พื้นที่  ABC = ……………………………….
= ………………ตารางหน่วย

A
5. วิธีทา จากรูปABC มี AB = AC = ...….และ BC = …..
7 7 a
เนื่องจากสามเหลี่ยม ABC = 4a2  b 2
4
ดังนั้น พื้นที่  ABC = ……………………………….
C 4 B
= ……………ตารางหน่วย

6. วิธีทา จากรูป ABC เป็นสามเหลี่ยมด้านเท่า

8 8 มีด้านยาวด้านละ .........หน่วย
3 2
เนื่องจาก พื้นที่  ABC = a
4
8
ดังนั้น พื้นที่  ABC = ……………………………….
= ………………ตารางหน่วย
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 10

7. 15 วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า

A B
AB ยาว...........หน่วย BC ยาว......หน่วย
6 จากพื้นที่  ABCD = กว้าง × ยาว ตารางหน่วย
ดังนั้น พื้นที่  ABCD = ……………………………….
C D
= …………….ตารางหน่วย

8. A B วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................

.................................................................................
8 .................................................................................
.................................................................................
D 8 C .................................................................................

9. วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................

.................................................................................
8 .................................................................................
6
.................................................................................
.................................................................................
10.
A 8 B วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................
3.5 .................................................................................
D E C .................................................................................
10
.................................................................................
.................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 11

11. วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................

A B .................................................................................
5 ................................................................................
.................................................................................
D 8 C .................................................................................

12. B วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................

A
.................................................................................
2 9 6 .................................................................................
D C .................................................................................
.................................................................................

13. A B วิธีทา จากรูป ABCD เป็นสี่เหลี่ยม...................................

.................................................................................
6 .................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
D C

เฉลยคำตอบ
1. 56 2. 60 3. 216 4. 24
5. 15 6. 16 3 7. 90 8. 64
9. 24 10. 31.5 11. 40 12. 36
13. 18
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 12

ปริมาตรของปริซมึ
1. ลักษณะและสมบัติของปริซึม
ปริซึม (Prism) คือ รูปเรขาคณิตสามมิติที่มีฐานทั้งสองข้างเป็นรูปเหลี่ยมที่
เท่ากันทุกประการ ฐานทั้งสองอยู่บนระนาบที่ขนานกัน และด้านข้างแต่ละด้านเป็นรูป
สี่เหลี่ยมด้านขนาน

หน้าตัดหรือฐาน
ด้านข้าง
ด้านข้าง
หน้าตัดหรือฐาน
ส่วนสูง

รูป 2.1 ส่วนประกอบของปริซึม

ปริซึมเป็นรูปเรขาคณิตสามมิติมีลักษณะที่แตกต่างไปตามลักษณะของฐาน ผิวข้าง
ของปริซึมแต่ละรูปเป็นสี่เหลี่ยมด้านขนาน
ปริซึม จะเรียกชื่อตามรูปฐานของปริซึม เช่น ฐานเป็นสามเหลี่ยม เรียกว่า
ปริซึมสามเหลี่ยม ฐานเป็นสี่เหลี่ยม เรียกว่า ปริซึมสี่เหลี่ยม ฐานเป็นห้าเหลี่ยม เรียกว่า
ปริซึมห้าเหลี่ยม เป็นต้น ดังรูป
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 13

ก ข ค

รูป 2.2 ก ปริซึมสามเหลี่ยมด้านเท่า

ข ปริซมึ สี่เหลี่ยมจัตุรัส
ค ปริซมึ ห้าเหลี่ยม

จากรูปจะเห็นได้ว่า
ปริซึมสามเหลี่ยม จะมีด้านข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก จานวน 3 ด้าน
ปริซึมสี่เหลี่ยม จะมีด้านข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก จานวน 4 ด้าน
ปริซึมห้าเหลี่ยม จะมีด้านข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก จานวน 5 ด้าน

คณิตศาสตร์ชวนรู้
นอกจากปริซึมที่มีฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมดังที่กล่าวข้างต้นแล้ว
เราอาจพบปริซึมที่มีฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมชนิดใด ๆ ก็ได้ เช่น
แท่นรับรางวัล

ฐานของปริซึม
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 14

ในชีวิตประจาวันของเรามีสิ่งของที่มีลักษณะเป็นรูปปริซึมอยู่มากกมาย เช่น
หมอนขวาน ลูกเต๋า กล่องนม และตู้เย็น เป็นต้น

รูป 2.3 ตัวอย่างของปริซึมที่พบเห็บเห็นในชีวิตประจาวัน

ลองคิดดู

ให้นักเรียนบอกสิ่งของที่มีลักษณะเป็นรูปปริซึม เช่น
1. ...............................................................................................
2. ...............................................................................................
3. ...............................................................................................
4. ...............................................................................................
5. ...............................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 15

การวัดความจุในทางวิทยาศาสตร์ หมายถึง การหาปริมาตรของวัตถุใด ๆ โดยการ

นาวัตถุนั้นใส่ลงในภาชนะที่มีน้าอยู่ ตราบใดที่วัตถุจมน้าโดยวัตถุไม่ละลายหรือดูดซับน้า
ปริมาตรของน้าส่วนที่เพิ่มขึ้น หรือปริมาตรของน้าส่วนที่ล้นออกมาในกรณีที่เดิมมีน้าอยู่เต็ม
ภาชนะนั้นพอดี จะเท่ากับปริมาตรของวัตถุนั้น
แต่ในทางคณิตศาสตร์ การคานวณหาปริมาตรของสิ่งต่าง ๆ ทาได้โดยไม่ต้องใช้
การแทนที่น้า เราสามารถหาปริมาตรของรูปเรขาคณิตสามมิติต่าง ๆ ได้แก่ ปริซึม
ทรงกระบอก พีระมิด กรวย และทรงกลมได้

2. การหาปริมาตรของปริซึม
ทรงสี่เหลี่ยมมุฉาก (rectangular solid) เป็นปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก
(rectangular prism) ดังนั้น สูตรการหาปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก หาได้
เช่นเดียวกับสูตรการหาปริมาตรของทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก คือ

ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก = ความกว้าง  ความยาว  ความสูง

= พื้นที่ฐาน  ความสูง
ในชั้นเรียนที่ผ่านมา ซึ่งนักเรียนเคยได้ศึกษาเกี่ยวกับการหาปริมาตรของ
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากแล้ว โดยมีสูตรการหา คือ
ปริมาตรของทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก = ความกว้าง × ความยาว × ความสูง
หากนักเรียนสังเกตเห็น จะพบว่า ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
ก็คือ ปริซึมทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากนั่นเอง ดังนั้นในการหา
ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉากจึงมีวิธีการหา
เช่นเดียวกัน คือ ใช้สูตร ปริมาตรของปริซึม = ความกว้าง × ความยาว × ความสูง
ซึ่ง ความกว้าง × ความยาว คือ การหาพื้นที่ฐานหรือหน้าตัด
ดังนั้น
ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก = พื้นที่ฐาน × ความสูง
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 16

คาถามชวนคิด
นักเรียนคิดว่า การหาปริมาตรของปริซึมที่มีหน้าตัดเป็นรูป
สามเหลี่ยม จะมีวิธีการหาเช่นเดียวกับการหาปริมาตรของปริซึม
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากหรือไม่

การหาปริมาตรของปริซึมสามเหลี่ยมใด ๆ สามารถใช้วิธีการหาปริมาตรของปริซึม
สามเหลี่ยมมุมฉาก ดังนี้
กาหนดปริซึม ABC เป็นปริซึมทรงสามเหลี่ยมมุมฉาก
ถ้านา ปริซึม ABC 2 อันมาประกอบกัน จะได้ปริซึมทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
ABCD ดังภาพ

นาปริซึมสามเหลี่ยมที่เท่ากัน 2 อันมาวางต่อกัน
จากภาพจะพบว่า
ปริมาตรของปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉาก ABC = ครึ่งหนึ่งของปริมาตรของปริซึม
สี่เหลี่ยมมุมฉาก ABCD
1
= 2
× พื้นที่สี่เหลี่ยม ABCD × ความสูง
= ( 1 × พื้นที่สี่เหลี่ยม ABCD) × ความสูง
2
= พื้นที่สามเหลี่ยม ABC × ความสูง
ดังนั้น ปริมาตรของปริซึมสามเหลี่ยม = พืน้ ที่ฐานรูปสามเหลี่ยม × ความสูง
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 17

คณิตศาสตร์ชวนรู้
การหาปริมาตรของปริซึมหน้าตัดเป็นรูปเหลี่ยมใด ๆ ก็มีวิธีการหาปริมาตรเช่นเดียวกันคือ

ปริมาตรของปริซึม = พื้นที่ฐาน × ความสูง

ตัวอย่างที่ 1 จงหาปริมาตรของปริซึมต่อไปนี้

4
3.5

วิธีทา ปริมาตร = พื้นที่ฐาน  สูง

พื้นที่ฐานสี่เหลี่ยม = 3.5  4 = 14
สูง = 6
ดังนั้นปริมาตร = พื้นที่ฐาน  สูง
= 14  6
= 84 ลูกบาศก์เซนติเมตร ตอบ
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 18

ตัวอย่างที่ 2 จงหาปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมูที่มีขนาดดังรูป
13

9
24
7

วิธีทา เนื่องจาก ฐานของปริซึมนี้เป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู ดังรูป

13
9
7
1
จะได้ พื้นที่ฐาน = 2
× ผลบวกของด้านคู่ขนาน × สูง
1
= × (7 + 13) × 9
2
นั่นคือ พื้นที่ฐาน = 90 ตารางหน่วย
เนื่องจาก ความสูงของปริซึมนี้ = 24 หน่วย
และ ปริมาตรของปริซึมใด ๆ = พื้นที่ฐาน × สูง
จะได้ ปริมาตรของปริซึมนี้ = 90 × 24
= 2,160 ลูกบาศก์หน่วย
ดังนั้น ปริมาตรของปริซึมนี้เท่ากับ 2,160 หน่วย ตอบ
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 19

ตัวอย่างที่ 3 จงหาปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีฐานยาวด้านละ 5 เซนติเมตร

ความสูง 27 เซนติเมตร
วิธีทา จากปริมาตร = พื้นที่หน้าตัด X ความสูง
พื้นที่หน้าตัด = 5 X 5 = 25 ตารางเซนติเมตร
ความสูง = 27 เซนติเมตร
ดังนั้น ปริมาตร = 25 X 27 ลูกบาศก์เซนติเมตร
= 675 ลูกบาศก์เซนติเมตร ตอบ

ลองทาดู

ปริซึมเป็นรูปสี่เหลี่ยม....................................................
ปริมาตรปริซึม................ = …………………………………..
= …………………………………..
5 นิ้ว = …………………………………..

3.1 นิ้ว
5.4 นิ้ว

ทาแบบฝึกหัดหน้าต่อไปครับ
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 20

แบบฝึกหัดที่ 2.1
1. จงหาปริมาตรของรูปปริซึมต่อไปนี้ (ข้อละ 1 คะแนน)

(1) ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
15 ซม.
3 ซม. ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
6 ซม.
………………………………………………………………….….

(2) ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
2 ซม.
5 ซม. ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
14 ซม.
………………………………………………………………….….
4.5 ซม.
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 21

(3) ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
13 ซม. ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
พื้นที่ฐาน 43.6 ตร.ซม.
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….

(4)
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
5 นิ้ว ………………………………………………………………….….
3.1 นิ้ว ………………………………………………………………….….
5.4 นิ้ว ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….

(5) ………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
………………………………………………………………….….
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 22

2. จงหาปริมาตรของปริซึมต่อไปนี้ (ข้อละ 1 คะแนน)

ความยาวฐานแตอละด้าน ความสูง ปริมาตร

(1) สามเหลี่ยม 6 ซม. ……………………………. …………………………….
(2) สี่เหลี่ยม 2 นิ้ว ……………………………. …………………………….
(3) ห้าเหลี่ยม 3 ซม. ……………………………. …………………………….
(4) หกเหลี่ยม 5 ม. ……………………………. …………………………….

3. จงเติมตารางให้สมบูรณ์ (ข้อละ 1 คะแนน)

ปริมาตรของปริซึม ความยาวฐานแตอละด้าน ความสูง

(1) สามเหลี่ยม 147 3 ลบ.นิ้ว ……………………………. 12 นิ้ว
(2) สี่เหลี่ยม 735 ลบ.มม. 7 มม. …………………………….
(3) ห้าเหลี่ยม 4,900 3 ลบ.ซม. ……………………………. 20 ซม.
(4) หกเหลี่ยม 1,764 3 ลบ.นิ้ว 14 นิ้ว …………………………….
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 23

ตัวอย่างที่ 4 ปริซึมหกเหลี่ยมมีพื้นที่ฐาน 9√6 ตารางเซนติเมตร สูง 8 เซนติเมตร

จะมีปริมาตรเท่าใด
วิธีทา

ปริมาตรของปริซึม = พื้นที่ฐาน × สูง

= 9√6 × 8
= 72√6 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ดังนั้น ปริซึมหกเหลี่ยมมีปริมาตร 72√6 ลูกบาศก์เซนติเมตร

พื้นที่หกเหลี่ยมด้านเท่า = 6 เท่าของพื้นที่สามเหลี่ยมด้านเท่า ดังรูป

√ 3
= 6 ( 4 (ด้าน)2 ) ตารางหน่วย
√3 2
หรือ = 3 (ด้ าน) ตารางหน่วย
2
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 24

ตัวอย่างที่ 5 กล่องกระดาษชาระมีลักษณะคล้ายปริซึมฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัสซึ่งมีปริมาตร
4,275 ลูกบาศก์เซนติเมตร ฐานยาวด้านละ 15 เซนติเมตร ปริซึมนี้สูง
กี่เซนติเมตร
วิธีทา
ปริมาตรของปริซึม = พื้นที่ฐาน × ความสูง
4,275 = (15 × 15) × ความสูง
4,275
ความสูง =
15  15
= 19 เซนติเมตร
ดังนั้น ปริซึมสี่เหลี่ยมจัตุรัสสูง 19 เซนติเมตร ตอบ

ตัวอย่างที่ 6 อ่างน้าทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก มีความยาว 20 เมตร กว้าง 12 เมตร

จงหาพื้นที่ก้นอ่าง ถ้าต้องการเก็บน้าไว้ในอ่าง 1,920 ลูกบาศก์เมตร
ระดับน้าจะสูงจากก้นอ่างเท่าไร
วิธีทา พื้นที่ก้นอ่าง = กว้าง X ยาว
= 12 X 20 = 240 ตารางเมตร
จากปริมาตร = พื้นที่ฐาน X สูง
ถ้าปริมาตร = 1,920 ลูกบาศก์เมตร
พื้นที่ฐาน = 240 ตารางเมตร
1,920
ดังนั้น ระดับน้าสูง = เมตร
240
= 8 เมตร ตอบ
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 25

ตัวอย่างที่ 7 แก้วทับกระดาษตันแท่งหนึ่งเป็นปริซึมที่มีฐานเป็นรูปหกเหลี่ยม มีพื้นที่ 9

ตารางเซนติเมตร แท่งแก้วนี้มีปริมาตร 18 ลูกบาศก์เซนติเมตร จงหาว่า
แท่งแก้วนี้หนาเท่าไร
วิธีทา จากปริมาตร = พื้นที่ฐาน X สูง
ถ้าปริมาตรแท่งแก้ว = 18 ลูกบาศก์เซนติเมตร
พื้นที่ฐาน = 9 ลูกบาศก์เซนติเมตร
18
ดังนั้น แท่งแก้วนี้หนา =
2
= 2 เซนติเมตร ตอบ

ตัวอย่างที่ 8 แท่งตะกั่วทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากมีขนาดกว้าง 9 เซนติเมตร ยาว 15

เซนติเมตร สูง 10 เซนติเมตร นาแท่งตะกั่วไปหลอมเป็นปริซึมสี่เหลี่ยม
คางหมูซึ่งสูง 3 เซนติเมตร ฐานมีด้านคู่ขนานยาว 1 เซนติเมตร กับ 3
เซนติเมตร ซึ่งห่างกัน 2 เซนติเมตร จะได้ปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมูเป็น
จานวนเท่าใด
วิธีทา วาดรูปประกอบเพื่อความเข้าใจมากขึ้น

1
10 3
2
9
15 3
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 26

ปริมาตรของปริซึม = พื้นที่ฐาน × ความสูง

ปริมาตรแทองตะกั่ว 9  15  10
=
ปริมาตรปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมู  1 1  3   2   3
 2 
3  15  5
=
2
= 112.5
ดังนั้น ปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมูจานวน 112 อัน ตอบ

พื้นที่สี่เหลี่ยมคางหมู เท่ากับ
1
× ผลบวกของด้านคู่ขนาน × สูง
2

Note ……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………..………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 27

แบบฝึกหัดที่ 2.2
คาชี้แจง จงแสดงวิธีทาให้ละเอียดทุกข้อ (ข้อละ 4 คะแนน)

1. ไม้แท่งรูปปริซึม หน้าตัดหัวท้ายเป็นรูปสี่เหลี่ยมด้านไม่เท่า มีพื้นที่หน้าตัด 16

ตารางนิ้ว และสูง 18 นิ้ว ไม้แท่งรูปปริซมึ มีปริมาตรเท่าไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
2. เสาต้นหนึ่งสูง 10 ฟุต เป็นเสาหน้าตัดรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งยาวด้านละ 8 นิ้ว
ปริมาตรเนื้อไม้ของเสาต้นนี้คิดเป็นเท่าไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 28

3. ปริซึมแท่งหนึ่งสูง 13 นิ้ว หัวท้ายเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู มีด้านขนานกันยาว 6 นิ้ว

และ 7 นิ้ว มีระยะตั้งฉากระหว่างด้านคู่ขนานยาว 4 นิ้ว ปริซึมแท่งนี้มีปริมาตร
เท่าไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4. แท่งเหล็กหน้าตัดเป็นรูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า ยาวด้านละ 1.5 นิ้ว แท่งเหล็กยาว
16 ฟุต แท่งเหล็กนี้จะหนักเท่าไร ถ้าเหล็ก 1 ลูกบาศก์นิ้วหนัก 0.14 กิโลกรัม
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 29

5. บ่อเก็บน้าทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากสาหรับนาน้าเข้านากุ้งที่มีความยาว 15 เมตร และ

กว้าง 12 เมตร ถ้าต้องการเก็บน้าไว้ในบ่อ 1,080 ลูกบาศก์เมตร ระดับน้าจะต้อง
สูงจากก้นบ่อเท่าไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
6. คลองประปามีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู ดังรูป การสร้างคลองประปายาว 9
กิโลเมตร จะต้องขุดดินออกไปคิดเป็นปริมาตร 157,000 ลูกบาศก์เมตร คลองประปา
นี้มีความลึกกี่เมตร

6 เมตร

ลึก
4 เมตร

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 30

7. สวนสาธารณะแห่งหนึ่ง เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาว 9.25 เมตร กว้าง 7.5 เมตร

ต้องการทาทางเดินสาหรับให้ประชาชนใช้วิ่งออกกาลังกาย กว้าง 2.5 เมตร รอบนอก
สวนสาธารณะ และให้สูงจากพื้นดิน 10 เซนติเมตร อยากทราบว่า จะต้องใช้ซีเมนต์
คอนกรีตเททางเดินเป็นปริมาตรเท่าไร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
8. สมชายต้องการซื้อทรายมาถมสนามหน้าบ้าน ซึ่งเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก ยาว 7.5
เมตร กว้าง 5.5 เมตร โดยยกระดับสูงกว่าระดับเดิม 15 เซนติเมตร จะต้องซื้อ
ทรายอย่างน้อยกี่คัน ถ้ารถบรรทุกทรายคันหนึ่งมีกระบะบรรทุกยาว 3 เมตร
กว้าง 0.75 เมตร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 31

ประจาชุดที่ 2
ปริมาตรของปริซึม
คาชีแ้ จง ข้อสอบเป็นแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน 10 ข้อ

คาสัง่ จงเลือกคาตอบที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว โดยทาเครื่องหมาย  ลงใน

กระดาษคาตอบ ใช้เวลา 15 นาที คะแนนเต็ม 10 คะแนน

1. ปริซึมมีลักษณะดังข้อใด
ก. รูปทรงสามมิติที่มีฐานเป็นรูปเหลี่ยม
ข. รูปทรงสามมิติที่มีฐานสองฐานอยู่ในระนาบที่ขนานกัน
ค. รูปทรงสามมิติที่ฐานสองฐานเป็นรูปเหลี่ยมที่เท่ากันทุกประการ
ง. รูปทรงสามมิติที่มีฐานสองฐานเป็นรูปเหลี่ยมที่เท่ากันทุกประการและฐานทั้งสอง
อยู่ในระนาบที่ขนานกัน
2. การเรียกชื่อปริซึมเรียกอย่างไร
ก. เรียกตามลักษณะของด้านข้าง
ข. เรียกตามลักษณะของฐาน
ค. เรียกตามลักษณะของฐานและด้านข้าง
ง. ไม่มีข้อถูก
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 32

3. ปริซึมมีปริมาตรเท่าไร
4 ซม.
ก. 45√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ข. 56√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
14 ซม.
ค. 62√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ง. 75√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร

4. ปริซึมนี้มปี ริมาตรเท่าใด
ก. 16 ลูกบาศก์นิ้ว
ข. 24 ลูกบาศก์นิ้ว
ค. 36 ลูกบาศก์นิ้ว
ง. 72 ลูกบาศก์นิ้ว
6 นิ้ว
3 นิ้ว.

4 นิ้ว

5. ฐานของปริซึมมีความยาวเท่าไร
ก. 8 เมตร
ข. 18 เมตร
ค. 24 เมตร
4 ม.
ง. 36 เมตร
2 ม.

ปริมาตร 64 ลบ.
ม.
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 33

6. ปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉากที่มีฐานยาว 5 เซนติเมตร ฐานสูง 7 เซนติเมตร

ปริซึมสูง 10 เซนติเมตร ปริซึมมีปริมาตรเท่าใด
ก. 175 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ข. 220 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ค. 275 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ง. 350 ลูกบาศก์เซนติเมตร
7. ปริซึมห้าเหลี่ยมมีปริมาตร 220√3 ลูกบาศก์เซนติเมตร ฐานของปริซึมยาวด้านละ 4
เซนติเมตร ปริซึมมีความสูงเท่าไร
ก. 11 เซนติเมตร
ข. 9 เซนติเมตร
ค. 7 เซนติเมตร
ง. 5 เซนติเมตร
8. ปริซึมรูปหนึ่งสูง 6 เซนติเมตร มีฐานเป็นรูปสามเหลี่ยม ซึ่งมีความยาวฐาน 4.5
เซนติเมตร สูง 3 เซนติเมตร ปริมาตรของปริซึมนี้เป็นเท่าไร
ก. 15.5
ข. 20.5
ค. 35.5
ง. 40.5
9. ห้องเรียนห้องหนึ่งมีขนาดกว้าง 7 เมตร ยาว 8 เมตร และสูง 4 เมตร
จะจุอากาศได้กี่ลูกบาศก์เมตร
ก. 224
ข. 235
ค. 248
ง. 260
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 34

10. แท่งแก้วปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉาก ด้านประกอบมุมฉากยาว 6.6 เซนติเมตร และ

4.7 เซนติเมตร ถ้าแท่งแก้วนี้ยาว 15 เซนติเมตร จะมีปริมาตรกี่ลูกบาศก์เซนติเมตร
ก. 217.8
ข. 232.65
ค. 240.6
ง. 251.15
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 35

กรมวิชาการ. การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา,

2543.
_______. ทักษะการคิด. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา, 2542.
_______. สาระและมาตรฐานการเรียนรู้ กลุอมสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
หนหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544.
กรุงเทพฯ : องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์, 2545.
กระทรวงศึกษาธิการ. หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551.
กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, 2553.
ทรงวิทย์ สุวรรณธาดา. แบบฝึกมาตรฐานแม็ค คณิตศาสตร์พื้นฐาน 3 ชอวงชั้นที่ 3
เลอม 1 ภาคเรียนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3. กรุงเทพฯ :
สานักพิมพ์แม็ค จากัด, 2547.
ธัญญา ผลอนันต์. หช้หัวคิด. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ขวัญข้าว’94, 2544.
ฝ่ายวิชาการ พีบีซี. ยอดคณิตศาสตร์ ระดับ ม.ต้น เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร.
กรุงเทพฯ : เยลโล่ การพิมพ์, ม.ป.ป.
มาลินท์ อินธิรส และคณะ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐานคณิตศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2544.
กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากัด, 2552.
รณชัย มาเจริญทรัพย์ และคณะ. คูอมือ-เตรียมสอบ รายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์
ม.3 เลอม 1. กรุงเทพฯ : ภูมิบัณฑิต, ม.ป.ป.
วาสนา ทองการุณ. คณิตศาสตร์ ม.3 รายวิชาพื้นฐาน เลอม 1. กรุงเทพฯ :
เดอะบุคส์ จากัด, 2555.
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 36

วิชัย วงษ์ใหญ่. พลังการเรียนรู้หนกระบวนทัศน์หหมอ. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ :

เอสอาแพนติ้ง ลิมิตเกสพาลานอชิพ, 2542.
_______. พัฒนาหลักสูตรและการสอนมิติหหมอ. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ :
โอเดียนสโตร์, 2552.
วินิจ วงศ์รัตนะ. คณิตวิเคราะห์ ม.3 เลอม 1. กรุงเทพฯ : ไฮเอ็ดพับลิชซิ่ง, 2555.
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน
คณิตศาสตร์ เลอม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ :
โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว, 2552.
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 37

ภาคผนวก
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 38

ข้อ คาตอบ
1 ก
2 ค
3 ข
4 ค
5 ข
6 ค
7 ง
8 ง
9 ก
10 ข
 ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 39

แนวคาตอบแบบฝึกหัดที่ 2.1

1. จงหาปริมาตรของรูปปริซึมต่อไปนี้
(1)

15 ซม.
3 ซม.

6 ซม.
ปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉาก
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
ปริมาตรปริซึมสามเหลี่ยมมุมฉาก = พื้นที่ฐาน × ความสูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
𝟏
= (𝟐 × 6 × 3) × 15
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
= 135 ลูกบาศก์เซนติเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(2)
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
2 ซม.
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
5 ซม.
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
14 ซม.
4.5 ซม.
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมู
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรปริซึมสามเหลี่ยมคางหมู = พื้นที่ฐาน × ความสูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
𝟏
= { × (5 + 2) × 14} × 4.5
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
𝟐
= 220.5 ลูกบาศก์ซนติเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
 ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 40

(3)

13 ซม.

พื้นที่ฐาน 43.6 ตร.ซม.

ปริซึมห้าเหลี่ยม
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
ปริมาตรปริซึมห้าเหลี่ยม = พื้นที่ฐาน × ความสูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
= 43.6 × 13
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
= 566.8 ลูกบาศก์ซนติเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(4)
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
5 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
3.1 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
5.4 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
ปริมาตรปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก = พื้นที่ฐาน × ความสูง
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
= (3.1 × 5.4) × 5
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
= 83.7 ลูกบาศก์นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 41

(5)

……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
ปริมาตร = พื้นที่ฐาน × สูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
3 5 7 11
=   2  +  1   +  3   +  2  
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
พื้นที่ฐาน
2   2  2  2 
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
= 27 ตารางหน่วย
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตร = 27 × 6 = 162 ลูกบาศก์หน่วย
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
2. จงหาปริมาตรของปริซึมต่อไปนี้
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ความยาวฐานแตอละด้าน ความสูง ปริมาตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(1) สามเหลี่ยม 6 ซม. 11 นิ้ว 99 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(2) สี่เหลี่ยม 2 นิ้ว 5 นิ้ว 20 ลูกบาศก์นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(3) ห้าเหลี่ยม 3 ซม. 7 เซนติเมตร 78.75 3 ลูกบาศก์เซนติเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
(4) หกเหลี่ยม 5 ม. 9 เมตร 337.5 3 ลูกบาศก์เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
3. จงเติมตารางให้สมบูรณ์
ปริมาตรของปริซึม ความยาวฐานแตอละด้าน ความสูง
(1) สามเหลี่ยม 147 3 ลบ.นิ้ว 7 นิ้ว 12 นิ้ว
(2) สี่เหลี่ยม 735 ลบ.มม. 7 มิลลิเมตร 15 มิลลิเมตร
(3) ห้าเหลี่ยม 4,900 3 ลบ.ซม. 14 เซนติเมตร 20 ซม.
(4) หกเหลี่ยม 1,754 3 ลบ.นิ้ว 14 นิ้ว 6 นิ้ว
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 42

แนวคาตอบแบบฝึกหัดที่ 2.2
คาชี้แจง จงแสดงวิธีทาให้ละเอียดทุกข้อ

1. ไม้แท่งรูปปริซึม หน้าตัดหัวท้ายเป็นรูปสี่เหลี่ยมด้านไม่เท่า มีพื้นที่หน้าตัด 16

ตารางนิ้ว และสูง 18 นิ้ว ไม้แท่งรูปปริซึมมีปริมาตรเท่าไร
วิธีทา ปริมาตรปริซึมสี่เหลี่ยมด้านไม่เท่า = พื้นทีฐ่ าน × ความสูง
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
= 16 × 18
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
= 288 ลูกบาศก์นิ้ว
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
2. เสาต้นหนึ่งสูง 10 ฟุต เป็นเสาหน้าตัดรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งยาวด้านละ 8 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรเนื้อไม้ของเสาต้นนี้คิดเป็นเท่าไร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
วิธีทา พื้นที่สี่เหลี่ยมจัตุรัส = 8 × 8 = 64 ตารางนิ้ว
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรปริซึมสี่เหลี่ยมจัตุรัส = พื้นที่ฐาน × ความสูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดังนั้น
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรของเนื้อไม้ของเสาต้นนี้ = 64 × 120 = 7,680 ลูกบาศก์นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
3.………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริซึมแท่งหนึ่งสูง 13 นิ้ว หัวท้ายเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู มีด้านขนานกันยาว 6 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
และ 7 นิ้ว มีระยะตั้งฉากระหว่างด้านคู่ขนานยาว 4 นิ้ว ปริซึมแท่งนี้มีปริมาตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
เท่าไร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
วิธีทา พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู
……………………………………………………………………………………………………………..………………….…. = 𝟏𝟐 × สูง × ผลบวกของด้านคู่ขนาน
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดั งนั น
้ พื น
้ ที ห
่ น้ า ตั ด ของสี เ
่ หลี ย
่ มคางหมู = 𝟏
× 4 × (6 + 7)
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….…. 𝟐
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 2 × 13 = 26 ตารางนิ้ว
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดังนั้นปริมาตรของปริซึมแท่งนี้ = พื้นที่ฐาน × ความสูง
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 26 × 13 = 338 นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 43

4. แท่งเหล็กหน้าตัดเป็นรูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า ยาวด้านละ 1.5 นิ้ว แท่งเหล็กยาว

16 ฟุต แท่งเหล็กนี้จะหนักเท่าไร ถ้าเหล็ก 1 ลูกบาศก์นิ้วหนัก 0.14 กิโลกรัม
3 3
วิ ธท
ี า พื น
้ ที ห
่ กเหลี ย
่ มด้ านเท่ า มุ ม เท่ า = × ด้าน𝟐
……………………………………………………………………………………………………………..………………….…. 2
ดังนั้น พื้นที่หน้าตัดของแท่งเหล็กรูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………… 3 3
=  1.52 = 5.8455 ตารางนิ้ว
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. 2
ปริมาตรของปริซึม = พื้นที่ฐาน × ความสูง
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดังนั้น ปริมาตรของแท่งเหล็กหน้าตัดรูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
= 5.8455 × (16 × 12)
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 1,122.336 ลูกบาศก์นิ้ว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ถ้าเหล็ก 1 ลูกบาศก์นิ้ว หนัก 0.14 กิโลกรัม
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดังนั้น แท่งเหล็กหน้าตัดรูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่าหนัก
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 1,122.336 × 0.14
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 157.127 กิโลกรัม
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
5. บ่อเก็บน้าทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากสาหรับนาน้าเข้านากุ้งที่มีความยาว 15 เมตร และ
กว้าง 12 เมตร ถ้าต้องการเก็บน้าไว้ในบ่อ 1,080 ลูกบาศก์เมตร ระดับน้าจะต้อง
สูงจากก้นบ่อเท่าไร
วิธีทา
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
บ่อเก็บน้าทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก มีความยาว 15 เมตร กว้าง 12 เมตร
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก
………………………………………………………………….………………………………………………………………… = ความกว้าง × ความยาว
พื้นที่ก้นบ่อเก็บน้าทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก = 12 × 15 = 180 ตารางเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ถ้าบ่อเก็บน้าไว้ได้ 1,080 ลูกบาศก์เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
เนื่องจาก
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก = พื้นที่ฐาน × ความสูง
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
 ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 44

……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
นั่นคือ 1,080 = 180 × ความสูง
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
………………………………………………………………….………………………………………………………………… 1,080
สูง = = 6
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. 180
ดังนั้น ระดับน้าจะต้องสูงจากก้นบ่อ 6 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
6. คลองประปามีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู ดังรูป การสร้างคลองประปายาว 9
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
กิโลเมตร จะต้องขุดดินออกไปคิดเป็นปริมาตร 157,000 ลูกบาศก์เมตร คลองประปา
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
นี้มีความลึกกี่เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
6 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ลึก
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
4 เมตร
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
1
วิธ…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
ีทา พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมคางหมู = × สูง × ผลบวกของด้านคู่ขนาน
2
1
ดั………………………………………………………………….…………………………………………………………………
งนั้น พื้นที่หน้าตัดของคลองประปา = × สูง × (6+4)
2
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
1
= × สูง × 10
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
2
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
= (สูง × 5)
ปริ………………………………………………………………….………………………………………………………………..
มาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมคางหมู = พื้นที่ฐาน × สูง
นั่น………………………………………………………………….………………………………………………………………..
คือ 157,500 = (สูง × 5) × 9,000
157,500
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. 7
สูง = =
5  9,000 2
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 45

7. สวนสาธารณะแห่งหนึ่ง เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาว 9.25 เมตร กว้าง 7.5 เมตร

ต้องการทาทางเดินสาหรับให้ประชาชนใช้วิ่งออกกาลังกาย กว้าง 2.5 เมตร รอบนอก
สวนสาธารณะ และให้สูงจากพื้นดิน 10 เซนติเมตร อยากทราบว่า จะต้องใช้ซีเมนต์
คอนกรีตเททางเดินเป็นปริมาตรเท่าไร
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
วิ…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
ธีทา เมื่อคิดความยาวของสวนสาธารณะรวมกับความกว้างทางเดิน
คิดเป็น 9.25+2(2.5) = 14.25 เมตร
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
ความกว้างของสวนสาธารณะรวมกับความกว้างของทางเดิน
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
คิดเป็น 7.5+ 2(2.5) = 12.5 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า = กว้าง × ยาว
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ดังนั้น พื้นที่ของสวนสาธารณะรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า = 7.5 × 9.25
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 69.375 ตารางเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
พื้นที่ของสาธารณะรวมทางเดินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า = 12.5 × 14.25
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 178.125 ตารางเมตร
รอบนอกของสวนสาธารณะซี
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
่งทาเป็นทางเดินต้องเทซีเมนต์คอนกรีตให้สูงจากพื้นดิน 10
เซนติ เมตร = 0.10 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = พื้นที่ฐาน × สูง
ดังนั้นปริมาตรของซีเมนต์คอนกรีตเททางเดิน
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = (178.125-69.375)×0.10
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 10.875 ลูกบาศก์เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 46

8. สมชายต้องการซื้อทรายมาถมสนามหน้าบ้าน ซึ่งเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก ยาว 7.5

เมตร กว้าง 5.5 เมตร โดยยกระดับสูงกว่าระดับเดิม 15 เซนติเมตร จะต้องซื้อ
ทรายอย่างน้อยกี่คัน ถ้ารถบรรทุกทรายคันหนึ่งมีกระบะบรรทุกยาว 3 เมตร
กว้าง 0.75 เมตร
……………………………………………………………………………………………………………..………………….….
วิธีทา พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก = กว้าง × ยาว
…………………………………………………………………………………………………………..…………………….….
ดังนั้น พื้นที่สนามหน้าบ้านของสมชาย = 5.5 × 7.5 = 41.25 ตารางเมตร
………………………………………………………………….…………………………………………………………………
สมชายต้องการยกระดับพื้นให้สูงกว่าระดับเดิม 15 เซนติเมตร = 0.15 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ปริมาตรของปริซึมสี่เหลี่ยมมุมฉาก = พื้นที่ฐาน × สูง
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
นั่นคือ สมชายต้องซื้อทรายมาถมสนามคิดเป็นปริมาตร = 41.25 × 0.15
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
= 6.1875 ตารางเมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ถ้ารถบรรทุกทรายคันหนึ่งมีกระบะบรรทุกยาว 3 เมตร กว้าง 2 เมตร สูง 0.75 เมตร
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
รถบรรทุกทรายคันนี้จะมีกระบะบรรทุกทรายได้ปริมาตร
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 2 × 3 × 0.75
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 4.5 ลูกบาศก์เมตร
นั่นคือ สมชายจะต้องใช้รถบรรทุกทรายได้ทงั้ หมด
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 6.1875 ÷ 4.5
………………………………………………………………….……………………………………………………………….. = 1.375 คัน
ดังนั้นสมชายจะต้องซื้อทรายอย่างน้อย 1 คัน
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
………………………………………………………………….………………………………………………………………..
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 47

ข้อ คาตอบ
1 ง
2 ข
3 ข
4 ค
5 ก
6 ก
7 ก
8 ง
9 ก
10 ข
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 48

ตารางบันทึกคะแนน
การทาแบบฝึกหัดและแบบทดสอบก่อนเรียน หลังเรียน
ประจาชุดที่ 2

ชื่อ - นามสกุล................................................ ชั้น .............. เลขที่ .............

คาชี้แจง
1. ให้นักเรียนบันทึกผลการทาแบบฝึก แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนเพื่อดู
พัฒนาการเรียนรู้จากการเรียนด้วยชุดฝึกเสริมทักษะ
2. ทาเครื่องหมาย  ที่ช่องสรุป เมื่อนักเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินหรือไม่ผ่านเกณฑ์
การประเมินจากการทาแบบฝึก และแบบทดสอบหลังเรียน

คะแนน คะแนนที่ สรุปผล

รายการ
เต็ม ได้ ผ่าน ไม่ผ่าน
แบบทดสอบก่อนเรียน 10
แบบฝึกหัดที่ 2.1 13
แบบฝึกหัดที่ 2.2 32
แบบทดสอบหลังเรียน 10
ชุดฝึกเสริมทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
เรื่อง พื้นที่ผิวและปริมาตร ชุดที่ 2 ปริมาตรของปริซึม 49

กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียน หลังเรียน ประจาชุดที่.......

เรื่อง .........................................................
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

ชื่อ-นามสกุล.............................................................ชั้น ........ เลขที่ ...............

ข้อ ก ข ค ง
1 ( ) ( ) ( ) ( )
2 ( ) ( ) ( ) ( )
3 ( ) ( ) ( ) ( )
4 ( ) ( ) ( ) ( )
5 ( ) ( ) ( ) ( )
6 ( ) ( ) ( ) ( )
7 ( ) ( ) ( ) ( )
8 ( ) ( ) ( ) ( )
9 ( ) ( ) ( ) ( )
10 ( ) ( ) ( ) ( )