FIL TG Isports v2 Final 060616 PDF

Filipino
sa Piling Larang
Isports
Patnubay ng Guro
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at

sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong
paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang
mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-
email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng
Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang iyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
i
Filipino sa Piling Larang - Isports
Patnubay ng Guro
Unang Limbag 2016
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa

Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda/materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.)
na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.
Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Eduaksyon at Filipinas Copyright
Licensing Authority (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit ditto. Hindi
inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang
karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Corazon L. Santos, PhD
Ma. Althea T. Enriquez, PhD
Czarina Joy T. Santos, MA
Tagasuri ng Sining ng Pagtuturo: John Roger M. Maghuyop, MA

Tagasuri ng Wika: Jayson De Guzman Petras, MA
Pabalat: Teresa Bernadette L. Santos
Tagapamahala sa Pagbuo ng Patnubay ng Guro

Bureau of Curriculum Development
Bureau of Learning Resources
Inilimbag sa Pilipinas ng __________________________
Department of Education – Bureau of Learning Resources (DepEd – BLR)

Office Address: Ground Floor Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax: (02) 634 – 1072; 634 – 1054; 631 – 4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
ii
TALAAN NG NILALAMAN
Gabay Pangkurikulum ........................................................................................... iv

Kabanata 1: Introduksiyon sa Wika at Pananaliksik ............................................. 1
Aralin 1 – Ang Varayti ng Wika ............................................................................. 5
Aralin 2 – Kahulugan at Kabuluhan ng Pananaliksik ............................................ 16
Aralin 3 – Makrong Kasanayan sa Pagsulat ......................................................... 23
Kabanata 2: Ang Wika sa Isports at Pagsulat Tungkol Dito ............................. 37
Aralin 4 – Ang Varayti ng Filipino sa mga Balitang Isports sa Diyaryo .................. 40
Kabanata 3: Mga Pagbabalita sa Isports ............................................................. 49
Aralin 5 – Pagbabalita sa Basketbol at Boksing ................................................... 52
Aralin 6 – Pagbabalita sa Iba pang mga Palaro.................................................... 57
Aralin 7 – Pagbabalita sa iba pang Kaganapan sa Isports ................................... 62
Kabanata 4: Mga Opinyon/Analisis sa mga Pangyayari sa Isports.................... 71
Aralin 8 – Pagsulat ng Opinyon . .......................................................................... 74
Aralin 9 – Pagsulat ng Analisis ng Isang Balitang Isports ..................................... 84
Kabanata 5: Mga Tampok na Lathalain sa Isports .............................................. 92
Aralin 10 – Panimula sa Olympic Movement ........................................................ 95
Aralin 11 – Kalis: Ang Pilipinong Sining ng Pakikipaglaban noong Dating Panahon
.......................................................................................................................... 103
Aralin 12 – Paraan ng Paglalaro ........................................................................ 108
Aralin 13 – Karanasang Pang-Isports (mula sa salaysay nina Tuvilla at Huelgas)
.......................................................................................................................... 115
Aralin 14 – Pangangalaga sa Kalusugan............................................................ 119
Kabanata 6: Iba pang Natatanging Lathalain ..................................................... 127
Aralin 15 – Lathalaing Profile ............................................................................. 130
Kabanata 7: Pangwakas na Gawain ................................................................... 141
Aralin 16 - Brainstorming at Pagtatalaga ng Gawain .......................................... 141
Aralin 17 - Editing ng mga Artikulo ..................................................................... 144
Aralin 18 - Graphics/Layout ................................................................................ 147
Aralin 19 - Pinal na Editing at Pag-apruba ng Grupo .......................................... 149
Mga Sanggunian .................................................................................................. 155
iii
iv
v
vi
vii
viii
KABANATA 1
Introduksiyon sa Wika at Pananaliksik
Ang unang kabanata ay magsisilbing lunsaran ng mga gawain sa
pananaliksik at pagsulat na siyang mga batayang kasanayan sa paglikha ng isang
pahayagang pang-isports. Sa pamamagitan ng mga babasahin mula kina Propesor
Eugene Evasco at Dr. Josefina Mangahis, mabibigyang-tuon ang makrong
kasanayan sa pagsulat at pananaliksik.
Sa artikulo ni Dr. Nilo Ocampo, naipupwesto ang iba-ibang paggamit at

wikang nalilikha sa panlipunang konteksto. Ang isports bilang isang speech
community ay nagluluwal ng maraming termino at paraan ng paggamit ng wika na
wala sa ibang speech community at kung gayon ay nakalilikha ng varayti sa wika.
Panimulang Pagsusulit sa Kabanata 1
I. TAMA o MALI: Isulat ang TAMA kung tama ang pahayag. Kung MALI, isulat ang
salitang MALI at ilagay ang wastong sagot. (20 puntos)
1. Ang isang istandard na wika ay malaya sa mga pagbabago bunga ng

paggamit ng wika sa lipunan.
2. Bilingguwalismo ang tawag sa pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika.
3. Mahalaga ang pagpaplanong pangwika upang higit na mapayaman ang wika
ng isang bansa.
4. Layunin ng pagsulat na makapagpahayag lamang ng mga saloobin.
5. Nakakalikha ng isang mahusay na pangangatwiran sa pamamagitan ng
paningin, pandinig, panlasa, pang-amoy, at pansalat.
6. Pangunahing layunin ng paglalarawan ang magpaliwanag.
7. Sa paghanda ng paksa naihahanda ang estruktura ng buong organisasyon
ng gagawing pananaliksik.
8. Balangkas ang tawag sa listahan ng mga sangguniang ginamit sa
pananaliksik.
9. Ang paglalarawan ay naglalahad ng mga katuwiran at panig.
10. Mahalaga ang pagtatakda ng limitasyon sa pananaliksik upang maging tiyak
ang sakop ng pag-aaral.
1
II. PAGKAKAPAREHO/PAGKAKAIBA: Punan ng katangiang pareho at magkaiba
ang mga sumusunod na salita. (10 puntos)
Konsepto Pagkakapareho Pagkakaiba
1. Sosyolek at Dayalek
2. Idyolek at Sosyolek
3. Istandard at Varayti ng wika
4. Paglalarawan at
Pangangatuwiran
5. Pagsasalaysay at Paglalahad
SANAYSAY: Sagutin ang tanong: Ano ang ugnayan ng wika, kultura, at lipunan?
Ipaliwanag ang sagot gamit ang mga tinalakay sa buong kabanata. ( 20 puntos)
Pamantayan sa Pagmamarka:
Nilalaman ng sanaysay 10 puntos

Wikang ginamit sa pagsulat 5 puntos
Organisasyon ng sanaysay 5 puntos
2
Susi sa Pagwawasto
Pagsusulit sa Kabanata 1:
I. Tama o Mali
1. Mali – ang istandard na wika ay pamantayan na kadalasang pinupuro
2. Mali – dayalek
3. Tama
4. Mali – iba pang layunin ng pagsulat: makapagbigay impormasyon,
makapanghikayat, makapagbigay-lugod, makapagpahayag ng sarili
5. Mali – paglalarawan
6. Mali – paglalahad
7. Mali – balangkas
8. Mali – bibliyograpiya
9. Mali – pangangatwiran
10. Tama
II. Pagkakapareho/Pagkakaiba
1. Sosyolek at Dayalek Parehong nagpapakita ng Ang sosyolek ay

varayti sa loob ng isang pagkakaibang dulot ng
wika panlipunang aspekto:
ang dayalek ay
heograpikal.
2. Idyolek at Sosyolek Parehong nagpapakita ng Idyolek ay indibidwal na
varayti ng wika pagkakaiba sa wika
samantalang grupong
panlipunan ang
bumubuo sa sosyolek
3. Istandard at Varayti ng Itinatakda ng mga Istandard ang
wika gumagamit ng wika sa pamantayan ng wika sa
lipunan lipunan samantalang
isinasaalang-alang sa
varayti ang pagiging
dinamiko at pagbabago
ng wika.
4. Paglalarawan at Parehong anyo ng Ang paglalarawan ay
pangangatuwiran pagsulat nagbibigay-tuon sa
katangian ng isang
bagay, lugar, o
pangyayari na
inilalarawan
samantalang ang
pangangatwiran ay
gumamamit ng
panghihikayat bilang
pangunahing elemento
3
5. Pagsasalaysay at Parehong anyo ng sulatin Ang pagsasalaysay ay
paglalahad na nag-iisa-isa ng may layuning
pangyayari at mga magkuwento ng mga
paliwanag pangyayari
samantalagang
pangunahing layunin ng
paglalahad ang
magpaliwanag ng mga
konsepto.
4
ARALIN 1: Ang Varayti ng Wika
Linggo 1
Deskripsiyon: Ang artikulo ay tatalakay sa mga konseptong may kinalaman sa wika
kaugnay ng panlipunang aspekto nito.
TUKLASIN
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Upang mabigyan ng Pares na gawain:
konteksto ang aralin ipasagot ang
patungkol sa varayti ng sumusunod na tanong
wika ay mahalagang sa mga mag-aaral.
matalakay muna ang Ilagay ang sagot sa
depinisyon ng wika isang buong papel.
ayon kay Edgar Tiyaking maipaliwanag
Sturtevant. nang maigi sa mga mag-
aaral ang kanilang mga
Ipakita ang depinisyon sagot na mula sa
sa pisara o powerpoint talakayan at kanilang
presentation at himayin mga sariling pagsusuri at
ang mga mahahalagang paghihinuha.
konsepto sa loob ng
kahulugan. 1. Ano ang kahulugan
“Ang wika ay sistema ng arbitraryo? Bakit
ng arbitraryong simbolo sinabing arbitraryo
ng mga tunog para sa ang wika? Magbigay
komunikasyon ng mga ng halimbawa na
tao.” magpapatunay nito.
Sistema - Mayroong 2. Kaugnay ng pagiging
gramatikal na aspekto, arbitraryo nito, paano
sistema ng pagbubuo nalilikha ang mga
ng mga tunog para salita sa isang wika?
makabuo ng mga 3. Bakit sinabing mula
salitang sa tunog ang wika?
pagdurugtungin upang Kung batay sa tunog
makabuo ng isang ang wika, paano ang
pahayag na may mga hindi
nilalamang kahulugan nakapagsasalita? Ibig
na maaaring unawain sabihin ba nito ay
nang literal o may hindi talagang wikang
kontekstong kultural. matatawag ang sign
Arbitraryo - ang mga at action language?
bagay o pangyayari na Ano ang papel ng wika sa
walang tiyak na talastasan? Ano ang
matukoy na rasyonal, naidudulot nito sa isang
paliwanag at dahilan sa komunidad o lipunan?
pagkakalikha ng mga Magbigay ng halimbawa
5
salita na bumubuo sa
isang wika. Wala ring Gawain 2:
isang tao ang lumikha Magbigay ng halimbawa
ng wika para sa lahat. ng sumusunod:
Pinagkasunduan ito ng
mga gumagamit ng 1. dayalek
wika upang higit silang 2. idyolek
magkaunawaan at 3. sosyolek
patuloy itong 4. pidgin
nadadagdagan habang 5. creole
patuloy na nag-
uugnayan ang mga tao. Talakayin ang sagot
pagkatapos.
Simbolo ng tunog –
sinasagisag ng wika
ang mga tunog na
nililikha ng tao.
Nabubuo ito sa
pamamagitan ng
artikulasyon ng tunog
na nagaganap sa bibig,
ilong, lalamunan, at
diaphragm.
Para sa
komunikasyon ng tao
– may papel ang wika
sa pag-uugnayan ng
mga tao sa loob ng
komunidad at lipunan.
Nalilikha ang wika dahil
sa pangangailangan na
mag-ugnayan ang mga
tao tungo sa
pagbubuklod at
paglikha at pag-unlad
bilang isang komunidad
o lipunan.
Matapos talakayin ang

wika bilang isang isang
natatanging kagamitan
ng tao para sa
komunikasyon,
sasabihin ng guro na
higit pa rito ang
nagagawa ng wika dahil
ang komunikasyon ay
unang hakbang pa
6
lamang sa pag-aaral ng
panlipunang aspekto ng
wika.
Gawain 1: Sa gawaing
ito tatasahin ang husay
sa pag-uugnay ng mga
konsepto ng mag-aaral
upang makabuo ng
isang malinaw na
paglalarawan at
pagbibigay-kahulugan.
Sabihin na
magkakaroon ng palaro
tungkol sa aralin para
sa araw na ito. Ang laro
ay tinatawag na
“Taboo”. Ipaliwanag
kung ano ang konsepto
ng taboo at implikasyon
nito sa mga kultural na
gawing Pilipino.
Mayroong mga salita
ang guro. Ang mga
salita ay mga
konseptong
manggagaling sa
babasahin gaya ng:
1. bilingguwal
2. varayti
3. kultura
4. lipunan
5. pidgin
6. creole
7. register
8. idyolek
9. dayalek
10. diglossia
Maaaring bumuo ng
grupong maglalaban at
magpaparamihan ng
mahuhulaang salita.
Kailangan itong
pahulaan ng isang mag-
aaral sa kagrupo gamit
ang mga salita, maliban
7
sa mga salitang nasa
listahan.
Isang puntos bawat

tamang sagot.
Hindi titigil ang

nagpapahula sa loob ng
isang minuto hanggang
hindi nahuhulaan ng
kagrupo ang salita.
Halimbawa:
Maaaring sagot ng mag-

aaral ay: “laro”,
“aksiyon”, “kilos”,
“pangkalusugan”, “hilig”,
“dibersiyon”.
Kailangang tiyakin ng
guro na tanging mga
salita lamang ang
gagamitin at hindi
parirala o pangungusap.
Bawat konseptong
mahulaan ng grupo ay
kailangang bigyang-
kahulugan ng grupong
sumagot.
Dayalek – varayti ng
wikang nalilikha ng
dimensiyong
heograpikal.
Nagpapakita ito ng
pagkakaiba-iba sa loob
ng isang wika na
maaaring batay sa
8
tono, punto, o leksikon
ng mga taong
gumagamit nito.
Idyolek – bawat tao ay

mayroong kakaibang
paraan ng paggamit ng
wika. Maaaring hindi
siya malay dito ngunit
mayroong indibidwal na
pagkakaiba ang mga
tao sa pagsasalita at
paggamit ng wika gaya
ng paglalagay ng “eh”
sa pangungusap.
Sosyolek – wikang
ginagamit ng bawat
partikular na grupo ng
tao sa lipunan na
maaaring nagkakaiba-
iba ayon sa
hanapbuhay, gawain,
edad, kasarian, at
estado sa buhay.
Register - partikular na
gamit ng wika sa iba’t
ibang sitwasyon.
Pidgin – wikang
umusbong bilang
resulta ng kadahilanang
praktikal gaya ng
wikang Chavacano
bago ito maging creole.
Wala itong katutubong
tagapagsalita ngunit
nadedebelop dahil sa
patuloy na paggamit.
Creole – nadebelop na
pidgin at nagkakaroon
ng mga katutubong
tagapagsalita.
Bilingguwal – ang
tawag sa isang taong
9
may kakayahang
makaunawa at
makapagsalita ng
dalawang wika.
Varayti – Ang
pagkakaiba-iba sa loob
ng isang wika na
maaaring batay sa
heograpiya o
panlipunang aspekto.
Kultura – mga gawi,

aktibidad, o paniniwala
ng mga tao sa isang
komunidad o lipunan na
naipapasa sa mga
henerasyon.
Lipunan – mga tao na

namumuhay nang
sama-sama na
binubuklod ng isang
kultura o ideolohiya.
Diglossia – isang
sitwasyong may
dalawang umiiral na
magkaibang varayti ng
wika sa loob ng isang
komunidad at
mayroong
ipinamamalagay na
mas mataas kaysa sa
isa pa.
Tenor – pormalidad ng
estilo ng pananalita
batay sa mga kalahok
nito.
Larang/field – aktibidad
o larangang konteksto
na nagtatakda paksaing
gagamitan ng wika.
Paraan/Mode – paraan
o hakbang na syang
daluyan ng talastasan
10
gaya ng pagsulat,
pagsasalita, talumpati at
iba pa.
LINANGIN:
Sabihin ng guro: Gawain 3: Bumuo ng
Nabigyang-kahulugan grupong may apat na
na ang mahahalagang miyembro. Sagutin ang
konsepto sa pag-aaral mga sumusunod na
ng wika. Ngayon naman tanong. Maaaring gamitin
ay palalalimin natin ang ang mga tala at
pag-unawa sa mga ito. babasahin upang sagutin
ang katanungan.
1. Ano ang pagkakaiba

ng wika at dayalek?
Magbigay ng
halimbawa ng dayalek
sa mga wika sa
Pilipinas. Maaaring
itanong ang mga
katutubong wika ng
mga mag-aaral at
iproseso ito.
2. Bakit nagkakaroon ng
dayalek ang isang
wika?
3. Kung maraming
dayalek sa isang
wika, alin sa mga ito
ang wasto?
4. Paano naimamapa
ang mga dayalek sa
isang rehiyon o wika?
5. Ano ang ugnayan ng
dayalek sa
pagkakaroon ng
varayti sa wika? Ano-
anong mga uri ng
dayalek mayroon sa
isang lipunan? Paano
nagkakaiba-iba ang
mga ito?
6. Paano nalilikha at
lumalawak ang isang
varayti?
11
7. Ano ang papel ng
mga tagapagsalita ng
wika sa
pagpapalawak ng
varayti?
Sa tingin ba ninyo ay
dapat magkaroon ng
isang istandard na wika?
PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Itanong sa mag-aaral Itanong sa mag-aaral
kung mayroon ba silang kung ano-ano ang mga
hindi naintindihan sa speech community sa
diskusyon at balikan at lipunang Pilipino.
kung kinakailangan ay
magbigay ng Gawain 3: Bumuo ng
karagdagang grupo na may 5
halimbawa upang miyembro at umupo
maipaliwanag sa mag- nang paikot at
aaral ang diskusyon. magkakarahap kasama
ang mga kagrupo.
Ang sumusunod ay Magbahagi sa isa’t isa

maaaring sagot sa mga ng isang speech
gabay na tanong sa community na
itaas. kinabibilangan ng bawat
1. Mayroong isa.
pagkakaiba ang wika Pumili ng isa at bumuo
at dayalek. Maaaring ng listahan ng mga
ibigay na halimbawa terminong ginagamit ng
ang mga dayalek ng komunidad na iyon.
wikang Tagalog: Maaring ito ay mga
Tagalog Maynila, speech community ng
Tagalog Rizal, mga manlalaro ng online
Tagalog Batangas, games, mga manlalaro
Tagalog Quezon ng volleyball, at iba pang
2. Maaaring dahil sa isport na kinabibilangan,
heograpikal na salitang bakla, mga crew
kondisyon ng isang sa fast food chain, at iba
bahagi ng bansang pa.
Pilipinas ang
pagkakaroon ng Maaaring isa-isahing
dayalek. talakayin sa klase ang
3. Walang iisang mga paraan ng paggamit
dayalek na superyor ng wika ng mga speech
sa iba. community gaya ng
4. Ang isang isoglos ay
12
palatandaan ng mga  mga manlalaro ng
hangganan ng dota,
partikular na  fx drivers,
pagkakaiba sa gamit  tindera sa palengke,
sa wika sa isang  mga naglalaro ng
lugar. sabong,
5. Ang varayti ng wika  volleyball fans
ay maaaring sanhi  mountaineers at iba
ng, – indibidwal, pa.
heograpikal at
aspektong sosyal ...upang higit na makita
gaya ng edukasyon, ng mga mag-aaral ang
okupasyon, uring mga varayti at gampanin
panlipunan, edad, nito sa isang speech
kasarian, at community.
kaligirang etniko. Inaasahang makita rin nila
6. Mula sa mga danas ang pagiging makulay ng
ng mga tao sa isang wika sa lipunan dahil sa
lipunan, nalilikha ang mga ito.
wika at habang
lumalawak ang
karanasan ng mga
tao lumalawak din
ang wika.
7. Dahil sa panlipunang
aspekto ng wika,
nagkakaroon ng
varayti mula sa mga
speech community
na binubuklod ng
kanilang
pinagsasamahang
gawain at wika.
8. Ang istandard na
wika ay wikang
itinakda bilang siyang
wasto. Karaniwang
pinakanagagamit sa
mga institusyong
panlipunan.
Pinananatili at
karaniwang pinupuro
sa pamamagitan ng
mga akademya.
13
ILAPAT
Ipaliwanag ang gawain Gawain 4:
para sa araw na ito. Pangkatang Gawain:
Kung kailangan ay Itanong sa mag-aaral
balik-aralan ang mga kung ano ang
konseptong binigyang - kahalagahan ng mga
kahulugan kaugnay ng varayti ng wika sa pag-
varayti ng wika. aaral ng ugnayan ng
lipunan at wika?
Sabihin sa mag-aaral:
“Ngayong malinaw na Ipakita ito sa
sa inyo ang mga pamamagitan ng isang
konseptong pangwika, dayagram.
titingnan natin kung
malinaw rin sa inyo ang Lagyan ng isa o
mga gamit at dalawang talatang
kahalagahan nito at paliwanag sa ibaba.
kung kaya ninyo itong Pagkatapos magawa ng
ipahayag sa mga grupo ang mga
pamamagitan ng dayagram ay bibigyan
ilustrasyon o sila ng Manila paper at
dayagram.” permanent marker upang
iguhit ang kanilang
 Ang dayagram ay dayagram.
nagpapakita ng
pagkakawing ng mga Ipapaskil ang mga
konsepto o baryabol dayagram sa pisara at
na pinaniniwalaang ipauulat ito sa isang
nagpapakita ng kinatawan mula sa mga
kaugnayan sa isa’t grupo.
isa. Ito ay biswal na
representasyon ng Kailangang malinaw ang
mga namamayaning daloy ng ideya sa
teorya, prinsipyo, at paliwanag ng mag-aaral
mga konseptong at nasusuportahan ito ng
mahalaga sa ilustrasyon.
ginagawang
pananaliksik o Maaaring magtanong
pagtalakay gamit ang ang mga mag-aaral para
ilang salita lamang. sa mga paglilinaw.
 Ang mga modelo ay Kolektahin ang mga

individualized at gawa ng mag-aaral
walang isang tamang pagkatapos. Maaari ding
representasyon. magtalaga ang guro ng
Nakabatay ito at ibang grupo na
14
sinusuportahan ng magbibigay ng komento
mga teorya at sa ibang grupo at itatala
ebidensiyang nakalap nila ang kanilang
sa pananaliksik. komento sa isang buong
papel.
 Mga simbolo at
representasyong
ginagamit sa
konseptong
balangkas (Skematik
na modelo)
1. Hugis at laki nito

2. Linya at kapal o
nipis nito –
nagpapakita ng
pagkakaugnay
3. Arow – nagpapakita
ng daloy o
direksiyon
4. Paggamit ng titik,
malaki o maliit,
nakasalung guhit o
bold
Malinaw na daloy ng ideya sa ilustrasyon(10 Puntos)

Epektibong paggamit ng mga pigura bilang simbolo
(10 Puntos)
Mahusay na paggamit ng wika(10 Puntos)
Kabuuang puntos(30 puntos)
15
ARALIN 2: Kahulugan at Kabuluhan ng Pananaliksik
Linggo 2
Deskripsiyon: Lalamanin ng aralin na ito ang rasyonal sa likod ng pangangailangan
sa isang masinsin at siyentipikong pananaliksik tungo sa isang sistematikong
gawaing pang-akademya
TUKLASIN
Magpakita ng iba't ibang Gawain 1: Magpangkat
larawan ng at punan ang worksheet
personalidad, na ito na magpapakita ng
pangyayari sa loob at gamit ng pananaliksik sa
labas ng bansa, mga iba’t ibang disiplina at
imbensyon, at iba pang larangan.
pangyayaring
panlipunan.
Tanungin ng guro ang

mga mag-aaral kung
paano ito nakararating
sa mga tao? Ano
kayang mga proseso
ang ginawa bago ito
maipabatid sa babasa o
manonood?
Magsagawa ng
malayang talakayan na
sasagot sa tanong ng
guro.
Maaaring asahang Halimbawa ng mga

sagot ang paghahanap gawain at larangan na
ng impormasyon o nangangailangan ng
pananaliksik, pagsulat, pananaliksik ay:
at pagpapakalat ng  Humanidades
impormasyon. (Subdibisyon: Wika,
Literatura, Musika,
Sabihin ng guro: “Sa Arkitektura, Sining, at
larangan ng mass Teatro)
media, sa agham  Agham panlipunan
panlipunan at (Subdibisyon:
teknolohiya at iba pang Sosyolohiya,
gawaing panlipunan ay Paglilingkod
16
sentral na kasanayan Panlipunan, Sikolohiya,
ang pananaliksik. Ekonomiya,
Mahalaga ito dahil dito Accounting,
natitiyak ang Antropolohiya,
katotohanan at Arkeolohiya,
'accuracy' ng mga Edukasyon, Abogasya,
detalye at Kasaysayan, Agham
impormasyon.” Pampolitika)
 Agham Pisikal,
Maaring itanong: “Ano Matematika,
ang posibleng maging Teknolohiya
epekto ng kawalan ng (Subdibisyon:
isang masinsin at Matematika, Pisika,
wastong pananaliksik?” Kemistri, Biyolohiya,
Botanika, Astronomiya,
Maaaring isa-isahin ang Heolohiya)
mga larangan at mga
institusyong panlipunan Sa huli, makikita ng klase
na gumagamit ng na ang pananaliksik ay
pananaliksik sa kanilang ginagawa sa lahat ng
mga transaksiyon. larangan at disiplina
kung kaya’t mahalagang
matutuhan ng mga mag-
aaral at iba pang bahagi
ng akademya ang
kasanayan sa isang
masinop at masinsing
pananaliksik.
LINANGIN
(1) “Ang saliksik, Maghanda ang mga grupo
pananaliksik, o para sa pagbabahagi ng
pagsasaliksik ay mga sagot matapos ang
paraan ng pagtuklas 20 minuto.
ng mga kasagutan
sa mga partikular na Talakayin ang mga sipi
katanungan ng tao upang mapalitaw ang
tungkol sa kaniyang katuturan ng
lipunan o pananaliksik.
kapaligiran”
(Neuman 1997) Tumawag ng mag-aaral
upang ipaliwanag ang
Mula sa mga tanong na sipi ayon sa naging
ibinigay ng mag-aaral, talakayan sa loob ng
nalilikha ang isang grupo.
paksa ng pananaliksik,
gaya halimbawa ng mga
pagtalakay sa bagong Pagkatapos na
17
virus at paraan kung maipaliwanag ng mag-
paano mapupuksa ito. aaral ang sipi ay sabihin
Ito ang magtutulak sa sa klase na ang lahat ng
isang tao tungo sa pagtuklas at pag-alam ay
paglikha ng mga bagay nagsisimula sa isang
na kapaki-pakinabang tanong.
at makapagpapabuti sa
isang lipunan. Tanungin ang klase kung
ano ang kanilang nais
Ayon kina Marquez, ang alamin tungkol sa
isang sistematikong kanilang paligid o
pananaliksik ay lipunan.
tumutugon sa mga
sumusunod na layunin:
 Makatuklas ng mga Ipapaliwanag sa mag-
bagong ideya, aaral ang kaibahan ng
konsepto, at konsepto ng pagiging
impormasyon. obhetibo at subhetibo.
 Makapagbigay ng
bagong interpretasyon Hingan ang mag-aaral ng
o pagpapakahulugan halimbawa ng obhetibo
sa dating nang ideya. at subhetibong pananaw
 Makapaglinaw sa upang matiyak kung
isang usapin o isyung tama ang pagkaunawa
pinagtatalunan at rito.
tuloy makapagbigay
ng inaakalang
solusyon sa problema. Ipapaliwanag sa mag-
 Makapagpatotoo o aaral ang sistematikong
makapangatwiran sa proseso ng pagsulat:
tulong ng mga
mapapanaligang mga 1. Pagpili ng paksa mula
materyales o sa iba’t ibang interes
dokumento hinggil sa ng mananaliksik
mga paksang 2. Pagbuo ng hinuha o
nangangailangan ng haypotesis o
paglilinaw. tentatibong kasagutan
 Makapagbigay mga sa katanungan sa
ideya o suhestiyon pananaliksik
batay sa historikal na
perspektibo para sa 3. Pagdidisenyo ng
isang pangyayari o pananaliksik o
senaryo. pagbubuo ng mga
layunin, kahalagahan
Ang isang mananaliksik ng pag-aaral, at mga
ay hindi tumitigil sa teoretikal na batayan
pagsagot ng isang 4. Pagbubuo ng
tanong. Nagiging balangkas
malikot ang kaniyang 5. Pangangalap ng datos
18
pagkamausisa at 6. Pagsusuri sa mga
magsasanga pa ang datos na nakalap
mga tanong na ito para alinsunod sa
makatuklas ng isang konseptuwal/teoretikal
katotohanan. na balangkas
7. Pagbabahagi ng
pananaliksik
(2) “Masasabing lahat ng Talakayin at sundan ang
pananaliksik ay may mga hakbangin gamit ang
pagkasubhetibo sa halimbawang paksa
gitna ng pagiging upang higit na
obhetibo nito.” maunawaan ng mga mag-
aaral ang mga proseso
Mula sa katuturan at
paliwanag, iugnay ang Magtawag ng mag-aaral
katangian ng na nais magbigay ng
pananaliksik bilang halimbawang pangyayari
sulating naglalaman ng sa bansa na maituturing
obhetibong kaalaman na isang phenomenon at
mula sa subhetibong ipaliwanag kung paano ito
pagpili ng paksa. naipauunawa sa madla
pamamagitan ng
Obhetibo ito dahil pagsasagawa ng
magmumula sa mga pananaliksik. Ipaliwanag
datos at impormasyong bilang halimbawa ang
mula sa mga batis mga natuklasan tungkol
ngunit subhetibo sa sa mga epekto ng climate
kadahilanang napili ang change sa Pilipinas at sa
paksang sasaliksikin mundo at iba pang
batay sa personal na naranasang penomenon
interes at pagkiling sa ng bansa
paksa.
Ayon kina Jocson, ang Talakayin sa klase kung

isang sulating paano itong ginagawa ng
pananaliksik ay hindi mga organisasyon,
basta-bastang sangay ng gobyerno, o
pinagsama-samang pribadong ahensiya o
mga binuod na akda o kompanya. Ipaliwanag
pinagdugtung-dugtong ang kahalagahan ng
na pahayag mula sa ebalwasyon. Sa
nakalap na ebalwasyon ginagawa
impormasyon bagkus, ang pangongolekta at
ito'y mga nakalap na pagsusuri ng mga
kaalaman at datos na impormasyon upang
isinaayos at inorganisa mabigyan ng
sa isang makaagham pagtitimbang ang mga
na pamamaraan na ang gawain o programa at
bawat hakbang ay makita kung epektibo ba
19
nakaplano. ito tungo sa mas
pagpapahusay pa ng
Ang mga interpretasyon sistema.
o pagpapakahulugan ay
ibinabatay sa Magtawag ng mag-aaral
paghahanay, pagtataya, upang magbigay ng
at pagsusuri ng mga kongkretong patunay ng
datos na nakalap. pahayag.
Bigyang-pansin ang
papel ng pananaliksik sa
(3) “Sa kabila ng advertaysing. Halimbawa
pagiging subhetibo, hindi ang pagkakalikha ng
nangangahulugang mga produkto ay
pawang personal na nagsisimula sa
opinyon o haka-haka konseptuwalisasyon ng
lamang ang mga pangangailangan ng
kaalamang nakukuha target market o kaya
mula rito. Sistematikong naman ay sa mga
ipinoproseso ang mga programa ng gobyerno.
kaalaman.” Kung paano nalilikha ang
mga programa ay batay
(4) “Sa pamamagitan ng sa masusing
pananaliksik pananaliksik at pag-aaral
nailalarawan ang isang sa mga pangangailangan
penomenon”. ng mga mamamayan.
(5) “Sa pamamagitan ng . Hayaang magbigay ng

pananaliksik natatasa at ebidensiya ang mag-
nabibigyan ng aaral. Maaaring asahang
ebalwasyon ang mga sagot ang mga sarbey na
kaganapan, proyekto isinasagawa bago ang
eleksiyon na siyang
6) “Sa pamamagitan ng pinagmumulan ng mga
pananaliksik pagsusuri at paghihinuha
naipapaliwanag ang kung sino ang matunog
sanhi o dahilan ng sa mga botante at may
mga pangyayari.” posibilidad na magwagi.
(7) “Sa pamamagitan ng Nalalaman din sa

pananaliksik natataya o pamamagitan ng
napepredikt ang mga pananliksik sa agham na
mangyayari hinog na ang mga fault
line sa Luzon at anomang
oras ay maaari itong
gumalaw, at magdulot ng
malaking sakuna ayon sa
PHIVOLCS.
20
Gawain 2: Maaaring Gawain 3: Bubuo ang
pangkatan o isahan. mga mag-aaral ng isang
Bilang paglalagom sa senaryo o iskit na hindi
kahalagahan ng lalampas sa tatlong
pananaliksik, isa-isahin minuto na nagpapakita
ang kahalagahan ng ng gamit at kahalagahan
pananaliksik sa sarili, ng pananaliksik.
akademya, at lipunan.
Bigyan ng sapat na oras
ang mga grupo at
ipatanghal sa harap ng
klase ang mga gawa nila.
ILAPAT
Ipaliwanag ang gawain Gawain 4: Gamit ang
sa pamimili ng paksa. mga natutunan sa gamit,
halaga, at katuturan ng
Bumuo ng pangkat na pananaliksik, pumili ng
may tatlo hanggang isang paksang pang-
apat na miyembro. isports na nais saliksikin.
Maaaring gamitin ang Magbabahaginan ng

aklatan o manatili na paksa ang bawat isa at
lamang sa silid-aralan sa huli ay pipili sila ng
kung sapat na ang isang paksa upang gawin
nalalaman ng mga mag- ng buong grupo.
aaral tungkol sa
kaligiran ng kanilang Maaaring sundin ang
paksa. pamamaraang ito sa
pamimili ng paksa:
Maaaring sagutin ang a) Pag-iisip o pagtitiyak
mga sumusunod na sa paksa
tanong na ito sa b) Malayang pagtatala ng
pamimili ng paksa. mga ideya tungkol sa
paksa
Sa pagpili ng paksa, c) Paglilimita ng paksa at
maaaring sagutin ang pagsulat nito sa isang
mga tanong na ito: pangungusap
21
a) Ano ang paksang d) Pagpili at pagwawaksi
pag-aaralan natin? ng mga ideya
b) Interesante ba ito? Maaaring ikonsulta sa
c) May makukuha kaya guro ang paksang
tayong sapat na mabubuo ng grupo. Mag-
datos? ikot ang guro upang
d) Makapag-aambag marinig ang mga
ba ang pag-aaral na binubuong paksa ng mga
gagawin ng mga mag-aaral.
makabuluhang
kaalaman sa Ipapasa ang napiling
larangan ng isports? paksa. Tiyaking hindi na
mababago ang paksa.
Bilang takdang-aralin,
magsaliksik ng mga
impormasyon tungkol sa
paksang napili.
Pag-isip ng napapanahong paksa

(10 puntos)
Pagbibigay ng natatangi o orihinal ang ideya(10 puntos)
Paglilimita ng paksa(10 puntos)
Kabuuang puntos(30 puntos)
22
ARALIN 3: Makrong Kasanayan sa Pagsulat
Linggo 3
Deskripsyon: Paksa ng aralin ang pagsulat bilang isang makrong kasanayan na
nagtataglay ng mga proseso at masinsing mga hakbangin.
TUKLASIN
Sabihin ng guro: “Isa sa Gawain 1: Magpasulat
pinakamahahalagang sa pisara ng mga
kasanayang dapat salitang maaaring ikabit
matutuhan ng tao ay ang o ma-associate sa
pagsulat. Malaking papel salitang “pagsulat”.
ang ginagampanan nito sa
isang lipunan at sa Magtawag ng mga mag-
pagpapabuti nito. Maaaring aaral at ipasulat sa
malay tayo o hindi sa mga pisara ang mga sagot.
bagay na ito kaya tingnan Tantiyahin kung sapat na
natin ngayon kung gaano ang dami ng mga salita
kayo kamalay sa gamit at upang maging lunsaran
katuturan ng pagsulat sa ng talakayan sa
ating pang-araw-araw na pagsulat.
buhay”.
Isa-isang ipapaliwanag
sa mga mag-aaral ang
mga salitang kanilang
isinulat sa pisara at ano
ang kaugnayan nito sa
katuturan ng pagsulat.
Maaaring sumang-ayon o
hindi sumang-ayon ang
klase sa mga salita.
Suriin ang bawat sagot
ng kaklase at maaaring
magbigay ng komento sa
mga sagot ng mag-aaral.
LINANGIN
Gawain 2: Gawain 3: Magbigay ng
Ipakompleto ang pahayag metacards na
na “Ang pagsulat ay...” at naglalaman ng mga uri
ipapaliwanag ang kanilang ng sulatin.
pahayag.
Ipadikit ang metacards
Gawing lunsaran ang mga sa pisara sa ilalim ng
23
paliwanag ng mga mag- anyo ng pagsulat na
aaral at tiyaking kinabibilangan nito.
mapalabas ang mga
sumusunod na kaisipan: Isa-isang bigyang-
katuturan ang mga uri
Ang pagsulat ay... ng sulatin (nobela,
 Artikulasyon ng mga editoryal, balita, rebyu,
ideya, konsepto, manwal, posisyong
paniniwala, at papel, maikling
nararamdaman na kuwento, at iba pa)
ipinahahayag sa upang maipakita ang
paraang pasulat. iba’t ibang pokus ng
mga anyo ng pagsulat:
 Isang masalimuot na
gawain. Inisa-isa nina 1. Paglalahad
Paquito Badayos ang 2. Paglalarawan
mga isinasaalang-alang 3. Pagsasalaysay
sa pagsulat tulad ng: 4. Pangangatwiran
a) pakikipagtalastasan
sa target audience o
mambabasa Ipasuri ang katangian ng
b) malinaw na layunin mga anyo ng sulatin.
c) pagiging aktibo at Bigyang-depinisyon ang
dinamikong proseso bawat isa.
nito
Gawain 4: Sumulat ng
isang maikling
komposisyon na
 Isang proseso na patungkol sa dahilan
nagsisimula sa isip kung bakit nila pinili ang
bilang ideya o isports bilang landasin
karanasan bago sa senior high school.
aktuwal na itala ng lapis
o bolpen, makinilya o Tiyaking nadaanan ang
kompyuter. tatlong hakbangin:
 Pormal na pinag- 1. Konseptuwalisasyon

aaralan. Iniuugnay rito 2. Aktuwal na pagsulat
ang kasanayang 3. Rebisyon
pangkomunikasyon na
natutunan sa paaralan Pamantayan sa
upang makapag-ambag pagmamarka ng
ng kaalaman sa maikling sulatin:
lipunan. Ito ang dahilan
kung bakit mahalagang  Mayroong iisang tuon
nililinang ng isang tao ang sulatin (10
ang kaniyang puntos)
kakayahan sa masining  Naipapahayag nang
at masinsing pagsulat malinaw ang mga
24
dahil sa dito, ideya sa sulatin
makapagpapahayag at (10 puntos)
makapag-aambag ang  Makinis ang wika,
isang tao ng kaalaman baybay at, gramar
sa lipunan. (10 puntos)
Ipaliwanag ang dalawang

yugto ng pagsulat: yugtong
kognitibo at proseso ng
pagsulat.
Sabihin ng guro:
“Bahagi ng yugtong
kognitibo ang pamimili ng
paksa at
konseptuwalisasyon nito at
pangangalap ng ideya”.
Makikita ditong hindi

basta-bastang nagsusulat.
Nangangailangan ito ng
konseptuwalisasyon at
pagpaplano upang matiyak
na mayroong maayos na
organisasyon ang
isinusulat.
Matapos ang pagpaplano

ay bahagi na ng proseso
ng pagsulat ang pagbuo
ng balangkas,
paghahanda o pagsulat sa
unang draft o borador,
pagrebisa ng draft, editing,
at pagsulat ng pinal na
sulatin.
Hindi madaling proseso ang

pagsulat at
nangangailangan ito ng
panahon at kasanayan sa
pagpapahayag ng kaisipan
at pagsasaayos nito
 Sanaysay – isang
personal o impersonal,
pormal o di pormal na uri
ng sulatin na nagbibigay-
25
kalayaan sa manunulat
na piliin ng paksa, haba,
at estilong gagamitin sa
paguslat.
 Editoryal – ang kuro-

kuro, damdamin,
palagay, o opinyon ng
isang patnugot tungkol sa
isang napapanahong
paksa o balita.
 Balita – anomang
pangyayaring bago o di
pangkaraniwan sa loob at
labas ng bansa.
Sinasagot nito ang
tanong na sino, ano,
kailan, saan, at paano.
 Siyentipiko at espesyal
na ulat – isang promal at
masusing pagtalakay sa
isang proyekto o resulta
ng eksperimento. Ito rin
ay isang pag-aaral na
nagsusuri at
nagpapakahulugan sa
mga natipong datos.
 Rebyu, kritisismo o
ebalwasyon- isang
natatanging uri ng
pagtalakay na
nagbibigay-buhay at diwa
sa isang likhang-sining.
Nakabatay ito sa isang
pamantayan ang mga
puna maging pangit o
maganda, mabuti o
masama. Nakatutulong
ito upang higit na
mapaunlad ang nilikhang
sining.
 Maikling kuwento –
maaaring batay sa
totoong pangyayari o
likhang-isip na
nagpapakita ng kawing-
26
kawing na pangyayari sa
paraan ng
pagkukuwento.
Matapos isa-isahin ang

mga uri ng sulatin ay
sabihin na bilang isang
paraan sa pagpapahayag,
kailangang taglayin ng
isang sulatin ang mga ito
para maging epektibo sa
pagpapahayag:
1. husay sa lohikal na
pagkukuwento
2. galing sa paggawa ng
isang obhetibo o
masining na
paglalarawan
3. linaw ng paliwanag sa
mga proseso at konsepto
4. husay sa
pangungumbinsi
Ayon sa aklat nina

Arrogante at Alcaraz ang
mga anyo ng pagsulat ay
may kani-kaniyang
katangian.
 Paglalahad –
nagpapaliwanag o
naglalahad ng mga bagay
tungkol sa paksa.
Nililiwanag sa
pamamagitan ng
paglalahad ang mga
katotohanan, mga ideya o
kaisipan, at
mahahalagang
impormasyong kaugnay
ng paksang tinatalakay.
Layunin nitong
magpaliwanag ng proseso
ng paggawa ng isang
bagay, sanhi at bunga,
magbigay-depinisyon,
magsakongkreto ng mga
27
abstraktong kaisipan, at
maglahad ng katotohanan
at magsuri ng isang
pangyayari o konsepto.
 Pagsasalaysay –
nagpapahayag ng mga
kawil-kawil na pangyayari
sa anyo ng
pagkukuwento.
Isinasalaysay ang isang
karanasan na maaaring
nangyari sa tunay na
buhay o likhang-isip
lamang.
Upang sistematikong
makapagsalaysay
kakailanganin ng isang
manunulat ang:
A. paksa
B. banghay o
pagkakasunod-sunod
ng pangyayari
C. tauhan
D. tagpuan
 Pangangatwiran –
ipinapahayag dito ang
katwiran, opinyon, o
argumentong pumapanig
o sumasalungat sa isang
isyung nakahain sa
manunulat.
Mga hakbang sa
pangangatwiran:
A. pagpili ng paksa
B. paglalahad ng
proposisyon o
paninindigan sa isang
buong pangungusap na
ang layunin ay
patunayan sa
pamamagitan ng
argumento
C. paglalahad ng mga
28
argumento na
susuporta sa
proposisyon. Ang
proposisyon ay
maaaring tungkol sa
pangyayari,
kahalagahan,
patakaran na nais
tindigan
 Paglalarawan – maaaring
nakabatay sa karanasan,
pangyayari, o kaya’y sa
iba’t ibang impresyon ng
buhay. Layunin nitong
mag-iwan ng larawang-
diwa o imahen sa isipan
ng mambabasa.
Kailangang kawili-wili,
makatotohanan, may lalim
at pananaw at kapaki-
pakinabang sa mambabasa
Para makapagsulat,
tatlong hakbang ng
proseso ang maaaring
daanan ng manunulat:
1. Konseptuwalisasyon o
pag-iisip kung ano ang
isusulat. Bahagi nito
ang pagtitipon ng ideya
kaugnay ng paksa
2. Aktuwal na pagsulat
kung saan isinasatitik
sa papel ang mga
inayos na ideya
hanggang sa mabuo
ang unang burador.
3. Rebisyon o pagkikinis
ng akda sa
pamamagitan ng
pagsasaayos ng wika at
mga detalye nito upang
maging epektibo.
29
Mga katangian ng mabuting Gawain 5: Ipamahagi Maglista ng mga
akda ayon kay Rene ang worksheet at konsepto na may
Villanueva: punan ang mga patlang kaugnayan sa paksa
1. Naiintindihang maigi ng ng mga katangiang at buuin ito upang
mambabasa dapat taglayin ng isang maging isang paksang
mahusay na sulatin. balangkas.
2. May silbi sa mambabasa
3. Mayaman sa kaalaman
at may natutuklasan o
nararanasan sa bawat
pagbasa. Hindi
naluluma.
Tanungin ang klase kung
may konsepto pang dapat
linawin tungkol sa
katangian ng iba’t ibang
anyo ng pagsulat.
Ipaliwanag ang
magiging gamit ng mga
anyo ng pagsulat na ito
sa pangunahing gawain Maaring kumonsulta
ng kurso. Sabihing Magpakita ng ang mga grupo sa
magagamit ang mga halimbawa ng isang guro upang matiyak
kasanayan sa pagsulat balangkas na na tama ang daloy ng
ng mga anyong ito sa sumusunod sa tamang ideya sa kanilang mga
pagsulat ng mga pagkakaayos ng mga balangkas.
artikulong isports para ideya.
sa pahayagang bubuuin Ipapasa ang kanilang
sa klase. 1. Dibisyon – gumagamit gawa pagkatapos
ng bilang Romano upang higit na
Mga katangian ng mabuting bilang pananda (I, II, maiwasto ng guro.
akda ayon kay Rene III...)
Villanueva: 2. Seksiyon – gumagamit Maaaaring gawing
1. Naiintindihang maigi ng malalaking titik ng batayan sa
ng mambabasa alpabeto bilang pagmamarka ang mga
pananda (A, B, C...) sumusunod:
2. May silbi sa mambabasa 3. Subdibisyon –
gumagamit ng bilang  Magkakaugnay ang
3. Mayaman sa kaalaman Arabiko bilang mga impormasyon
at may natutuklasan o pananda (1, 2, 3...) sa mga lebel/bahagi
nararanasan sa bawat 4. Kung minsan o sa paksa (10
pagbasa. Hindi maaaaring kadalasan puntos)
naluluma. may paghahati pa sa  Organisado ang
Tanungin ang klase kung subdibisyon na mga ideya sa bawat
30
may konsepto pang dapat gumagamit ng maliliit lebel (10 puntos)
linawin tungkol sa na titik ng alpabeto (a,  Nakasusunod sa
katangian ng iba’t ibang b, c...) format ng balangkas
anyo ng pagsulat. (10 puntos)
Bibigyang-diin sa
Ipaliwanag ang halimbawang ito ang Kabuuang puntos ng
magiging gamit ng mga malinaw na daloy ng gawain - 30 puntos
anyo ng pagsulat na ito ideya sa balangkas
sa pangunahing gawain mula sa simula
ng kurso. Sabihing hanggang sa wakas.
magagamit ang mga
kasanayan sa pagsulat
ng mga anyong ito sa
pagsulat ng mga
artikulong isports para
sa pahayagang bubuuin
sa klase.
Gawain 6: Ipakuha ang

takdang-aralin kung saan
inatasan ng guro ang mga
mag-aaral na magsaliksik
tungkol sa paksang
kanilang napili sa gawain 4
aralin 2. Magsama-sama
ang magkakagrupo sa
nasabing gawain gawain.
Isasaayos ang mga

impormasyong ito sa
pamamagitan ng
pagbabalangkas.
Ano ang Balangkas?

 Ayon kina Jocson, ang
gawaing pagbabalangkas
ay panimulang hakbang
sa paghahanda ng
sulating pananaliksik. Sa
tulong nito nabibigyan ng
direksiyon ang
ginagawang sulatin sa
pananaliksik.
Ayon naman kina
Arrogante, ang
pagbabalangkas ang
sistema ng isang
maayos na paghahati-
31
hati ng mga kaisipan
ayon sa tataluntuning
lohikal na
pagkakasunod-sunod
ng mga bahagi o ideya
ng sulatin. Ito ang
pinakakalansay ng
sulatin na nagsisilbing
hulmahan ng
kakalabasang porma ng
isang katha.
ILAPAT
Gawain 7: Ipaalala sa klase Tiyaking may kani- Ipakuha ang kanilang
ang gawain noong kaniyang saliksik ang saliksik sa paksang
nakaraang kabanata kung mga mag-aaral at kanilang napili bilang
saan pumili sila ng isang malinaw sa kanila ang grupo at balangkas na
paksaing isports na nais paksang kanilang inisip nagawa mula rito.
nilang saliksikin sa Gawain at nagawan na ito ng
4 ng Aralin 2. balangkas sa naunang Susulat ng isang
pagkikita. sulatin ang mag-aaral
Ibalik ang kanilang mga batay sa nasaliksik na
balangkas at ilahad ang impormasyon at
gawain para sa araw na ito. nabuong balangkas.
Magpasulat ng isang
sanaysay na
maaaring naglalahad,
nagsasalaysay,
nangangatwiran at
naglalarawan tungkol
sa sinaliksik na paksa
noong naunang
kabanata.
Maaaring maglaman
ang sanaysay na ito
ng kasaysayan,
paraan ng paglalaro,
kahalagahan sa
lipunan ng isport na
napili at mga salita o
wika na ginagamit sa
isport na napili at iba
pang paksain.
Tingnan ang rubrik sa
32
ibaba at ipaliwanag sa
mag-aaral ang
gagamiting
pamantayan sa
pagmamarka ng
pangunahing gawain.
Ibigay ang panghuling

pagsusulit
33
Pamantayan sa Pagmamarka ng Sulatin sa Isports
10 8 5
Paksa Malinaw na May banggit ng paksa Hindi malinaw
naipaliwanag ang ngunit hindi ang paksa
paksa nabigyang- diin
Nilalaman  Nagtalakay ng  May ilang banggit  Hindi
mga detalyeng ng mga datos mula gumamit ng
mula sa isang sa pananaliksik mga
sistematikong detalyeng
pananaliksik  Naiugnay ang mga nasaliksik
 Nagamit ang impormasyon sa
mga paglikha ng mga  Hindi
impormasyong kaisipan nagpapakita
nasaliksik ng malinaw
upang makabuo na ugnayan
ng mga sa nasaliksik
mahusay na at
pahayag ibinabahaging
kaisipan
Organisasyon  Malinaw ang  Napadadaloy ang Hindi malinaw at
daloy ng mga mga ideya sa mga lohikal ang
ideya sa mga pangungusap at pagkakasunod-
pangungusap at talata. sunod ng mga
talata.  Nakapagbabahagi ideya sa buong
 Malinaw ang ng ideya sa sanaysay.
ideyang panimula, katawan
ibinabahagi sa at wakas ng
panimula, sanaysay.
katawan at
wakas ng
sanaysay.
Wika Naipaliliwanag Naipahahatid ang nais Gumagamit ng
nang mahusay sabihin gamit ang mga hindi
ang punto dahil sa wastong wika. akmang salita sa
mahusay na kaisipang nais
paggamit ng wika. ipahayag.
Presentasyon ng  Gumagamit ng  May ilang mali sa  Maraming
papel wastong pagbabantas. mali sa
pagbabantas. pagbabantas.
 Hindi kakikitaan  May ilang mali sa
ng mga mali sa baybay ng mga  Maraming
baybay ng mga salita. mali sa
salita. baybay ng
 Nauunawaan  May mga bura ang mga salita.
ang sulat- papel.
kamay at  Hindi naging
malinis sa bura masinop sa
at mali ang kalinisan ng
papel. papel.
34
Pangwakas na Pagsusulit sa Kabanata 1
wastong sagot. (20 puntos)
1. Ang isang istandard na wika ay malaya sa mga pagbabago bunga ng

paggamit ng wika sa lipunan.
2. Bilinggwalismo ang tawag sa pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika.
3. Mahalaga ang pagpapaplanong pangwika upang higit na mapayaman ang
wika ng isang bansa.
4. Layunin ng pagsulat na makapagpahayag lamang ng mga saloobin.
5. Nakakalikha ng isang mahusay na pangangatuwiran sa pamamagitan ng
paningin, pandinig, panlasa, pang-amoy, at panalat.
6. Pangunahing layunin ng paglalarawan ang magpaliwanag.
7. Sa paghanda ng paksa, naihahanda ang istruktura ng buong organisasyon
ng gagawing pananaliksik.
8. Balangkas ang tawag sa listahan ng mga sangguniang ginamit sa
pananaliksik.
9. Ang paglalarawan ay ang paglalahad ng mga katuwiran at panig na nais
ilahad.
10. Mahalaga ang pagtatakda ng limitasyon sa pananaliksik upang maging tiyak
ang sakop ng pag-aaral.
II. PAGKAKAPAREHO/PAGKAKAIBA: Punan ng katangiang pareho at magkaiba

ang mga sumusunod na salita. (10 puntos)

1. Sosyolek at Dayalek
2. Idyolek at Sosyolek
3. Standard at Varayti ng
wika
4. Paglalarawan at
pangangatwiran
5. Pagsasalaysay at
Paglalahad
III. SANAYSAY: Sagutin ang tanong: Ano ang ugnayan ng wika, kultura at lipunan?
Ipaliwanag ang sagot gamit ang mga tinalakay sa buong kabanata. ( 20 puntos)
Nilalaman ng sanaysay 10 puntos

Wikang ginamit sa pagsulat 5 puntos
Organisasyon ng sanaysay 5 puntos
35
Susi sa Pagwawasto
Pagsusulit sa Kabanata 1
III. Tama o Mali
11. Mali – ang istandard na wika ay pamantayan na kadalasang pinunupuro
12. Mali – dayalek
13. Tama
14. Mali – iba pang layunin ng pagsulat: makapagbigay impormasyon,
makapanghikayat, makapagbigay-lugod, makapagpahayag ng sarili
15. Mali – paglalarawan
16. Mali – paglalahad
17. Mali – balangkas
18. Mali – bibliyograpiya
19. Mali – pangangatwiran
20. Tama
IV. Pagkakapareho/Pagkakaiba
1. Sosyolek at Parehong Ang sosyolek ay pagkakaibang

Dayalek nagpapakita ng dulot ng panlipunang aspekto,
varayti sa loob ng ang dayalek ay heograpikal
isang wika
2. Idyolek at Sosyolek Parehong Idyolek ay indibidwal na
nagpapakita ng pagkakaiba sa wika samantalang
varayti ng wika grupong panlipunan ang
bumubuo sa sosyolek
3. Istandard at Varayti Itinatakda ng mga Standard ang pamantayan ng
ng wika gumagamit ng wika wika sa lipunan samantalang
sa lipunan isinasaalang-alang sa varayti ang
pagiging dinamiko at pabago-
bago ng wika
4. Paglalarawan at Parehong anyo ng Ang paglalarawan ay nagbibigay-
Pangangatuwiran pagsulat tuon sa katangian ng isang
bagay, lugar o pangyayari na
inilalarawan samantalang ang
pangangatuwiran ay gumagamit
ng panghihikayat bilang
pangunahing elemento
5. Pagsasalaysay at Parehong anyo ng Ang pagsasalaysay ay
Paglalahad sulatin na nag-iisa- nagkukuwento ng mga
isa ng pangyayari at pangyayari samantalang
mga paliwanag pangunahing layunin ng
paglalahad ang magpaliwanag ng
mga konsepto.
36
KABANATA 2:
Ang Wika sa Isports at Pagsulat Tungkol Dito
Hinahalimbawa ng mga sumusunod na artikulo ang paglalapat ng mga
konsepto tungkol sa varayti ng wika. Ipinapakita sa mga sulatin nina Dizon at
Constantino ang mga natatanging paggamit ng wika sa tiyak na isports. Ginagamit
naman ang mga ito bilang bahagi ng register sa pagbabalita tungkol sa isports.
salitang ‘mali’ at ang wastong sagot. (30 puntos)
1. Ang lahat ng mga katawagang ginagamit para sa mga kagamitang isports

gaya ng golf at bilyar ay unibersal.
2. Tinatawag na jargon ang natatanging estilo sa pagsulat ng mga balitang
pang-isports.
3. Gumagamit ng makukulay na pananalita sa pagbabalita tungkol sa
isports.
4. Pagtutulad ang tawag sa tayutay na tuwirang naghahambing ng
dalawang magkaibang bagay.
5. Kadalasang halos pareho lang ang ibig sabihin ng isang katawagan sa
isang isports sa iba pa dahil nasa parehong larang ang mga ito.
6. Ulo ng balita ang tawag sa pamagat ng isang artikulong pang-isports sa
diyaryo.
7. Kahit na kasama sa isang tiyak na grupo, may lumalabas pa ring idyolek
sa mga taong sangkot sa isang isports.
8. Maririnig ang isang katawagang pang-isports sa labas ng larang pero iba
ang pagkakaunawa nito sa karaniwang tao.
9. Hindi nagsasalin ng mga katawagang pang-isports dahil mga teknikal na
termino ito.
10. Maaaring gumamit ng eksaherasyon para mapalitaw ang isang matinding
bahagi ng laro.
11. Walang pagkakaiba ang kawikaan ng mga babae at lalaki sa isports dahil
nasa iisang larang sila.
12. Karaniwang pormal ang tono ng pagbabalita sa isports.
13. Nakakabuo ng mga katawagan sa isang isports batay sa paligid na
pinaglalaruan nito.
14. Maaaring malayo sa aktwal na laman ng artikulo ang ulo ng balita dahil
pantawag-pansin ang layunin nito.
15. Kadalasang naitataas ang estado ng isang laro kapag may tanyag na
manlalarong nagbibigay-prestihiyo rito.
37
II. Panuto: Isulat sa patlang kung saang laro karaniwang makikita ang mga
pahayag o katawagang ito. Maaaring umulit ang sagot (10 pts):
_______________ 1. Kapag may jabong na daratnan, maaaring magpafly-over dito

para maiwasan.
_______________ 2. RP netters nasapawan ang Taipei, 3-2.
_______________ 3. Mas mataas ang lipad ng dehado sa nangyaring sultada

kahapon.
_______________4. Nagtala ng pinakamaraming puntos ang pinakabatang rookie
ng koponan.
_______________ 5. Walang mintis ang last 3 balls na panay pina ang tira.
_______________ 6. Babali ng isang bola sa kaliwa dahil mabagal ang green.
_______________ 7. Naghari ang de-ranggong power hitter na si Dominic Roque sa
pangwakas na laro ng Laguna Open.
_______________ 8. Hindi nagpatalo sa balikatan na laban si Ting nang pumasok
ang huling bola sa kaniyang sargo.
_______________ 9. Winalis ng entry na King Jerome, binuo ng mga bigating tinale
ni Engr. Mercado
_______________ 10. Hinigpitan ng Eaglets ang depensa nang gumradweyt ang
kanilang guwardiya sa ikatlong quarter.
III. Panuto: Isulat ang tamang titik ng tayutay na makikita sa mga sumusunod na
pahayag mula sa isports (10 pts):
A. Pagwawangis/Metapora E. Pagtutulad
B. Pagpapalit-tawag F. Pagpapalit-saklaw
C. Pagmamalabis G. Pagbibigay-katauhan
D. Paglalaro sa salita H. Aliterasyon
1. Solong salba ni Salvador, nagpanalo sa kaniyang koponan.

2. Parang pader ang tambalang Velasquez at Tesorio sa pag-block ng mga
bola.
3. Huli sa karera, pawis lang ang inabot ni Cortez.
4. Dinig hanggang langit ang hiyawan ng mga tagasuporta ng Blades.
5. Yumuko ang mga damo sa lakas ng backswing niya.
6. Paghahanda para sa Palarong Pambansa, ililipat sa mga kamay ng LGUs.
7. Fast, pumangalawa lang sa karera: may mas mabilis pa pala.
8. Nakuha ng Juice Mixers sa ikalawang pagkakataon ang korona mula sa
Coffee Makers.
9. Pagong ang gulong ng bola papunta sa butas.
10. Binasag ni Morales ang perpektong rekord ni de Mesa sa boksing.
38
Susi sa Pagwawasto
I.
1. Mali, nakakabuo ng mga katawagan na pang-lokal.
2. Mali, tinatawag itong register.
3. Tama
4. Tama
5. Mali, may mga katawagan na iba ang ibig sabihin sa ibang isports.
6. Mali, magkaiba ang ulo ng balita at pamagat
7. Tama
8. Tama
9. Mali, maaaring isalin ang mga katawagan ayon sa wika ng manlalaro.
10. Tama
11. Mali, nakakabuo ng isang grupo ang kapwa babae at lalaki sa isang isports at
hindi naiiwasang makabuo sila ng sariling kawikaan.
12. Mali, mas gumagamit ng di-pormal na tono ang pagbabalita sa isports.
13. Tama
14. Mali, nagsisilbing paunang impormasyon ang ulo ng balita.
15. Tama
II. III.
1. Golf 1. H
2. Tennis 2. E
3. Sabong 3. B
4. Basketbol 4. C
5. Bilyar 5. G
6. Golf 6. F
7. Tennis 7. D
8. Bilyar 8. B
9. Sabong 9. A
10. Basketbol 10. A
39
ARALIN 4: Ang Varayti ng Filipino
sa mga Balitang Isports sa Diyaryo
Linggo 4
Deskripsiyon: Pag-aaralan ang tinatawag na register sa isports na ginagamit sa
pagbabalita sa diyaryo.
TUKLASIN
Itanong sa mga Hatiin ang klase sa tatlong Pumili ng kinatawan sa
estudyante: “Matapos grupo ayon sa tinalakay bawat pangkat upang
basahin ang artikulo, may na isports sa babasahin: ibahagi ang kanilang mga
mga pareho bang salita o basketbol, tennis, at napuna at tinalakay.
kataga na inilista o sabong.
narinig ninyo sa inyong
mga kaklase sa Ipalista sa kanila ang mga
nakaraang pagbabahagi salitang ginamit sa
nila?” Talakayin ang tinalakay na isports ayon
naging sagot ng mga sa mga kategoryang
estudyante. naobserbahan ni Mariano:
Sabihin na kaiba sa
naunang aralin, nakatuon
naman ngayon ang
binasa sa mga salita o
kataga na ginagamit sa
pamamahayag o
pagbabalita sa isports. Ipatalakay sa mga
pangkat ang maaaring
pinagmulan ng mga salita.
Ipaliwanag na mas Maaaring lumabas na ito
nakatuon ang naunang ay teknikal na jargon
babasahin sa varayti ng talaga ng isports na iyon
wika ng gumagamit nito. samantalang ang iba
Halimbawa, mga naman ay mula sa
manlalaro ng golf o paglikha ng mga Pilipino.
bilyar. Ngayon naman,
tatalakayin ang varayti ng
wika sa sitwasyong
pinaggagamitan nito, i.e.
pagbabalita sa diyaryo.
Ito ang tinatawag na
register.
40
LINANGIN
Ipaliwanag sa klase na Ipalista sa bawat pangkat
ang mga salitang nasa ang mga salita o
babasahin ay bahagi ng bokabularyo sa kanilang
register sa pagbabalita isports na makikitang
sa isports, kung kaya’t nagagamit sa labas ng
kadalasang makikita pagbabalita tungkol sa
lamang ang mga ito sa isports.
pagbabalita.
Itanong sa mga
Linawin na hindi estudyante: “Bakit
eksklusibo ang paggamit kakaunti ang mga salitang
ng salita bilang jargon na ito?”
tinalakay sa naunang
aralin at bilang register.
Halimbawa, ang salitang

center sa basketbol ay
tumutukoy sa isang
posisyon ng manlalaro.
Jargon ito sa larangan ng
basketbol ngunit
ginagamit rin ito sa
register ng pagbabalita
sa isports.
Ngunit ang katawagan

halimbawa na Hotdogs
para sa mga manlalaro
ng Purefoods team ay
hindi jargon pero kasama
ito sa register ng
pagbabalita tungkol sa
mga laro sa PBA.
Ipaliwanag na ang Mula sa naunang Ipaulat uli sa klase ang
makulay o kakaibang pagpapangkat, ginawang talahanayan.
paggamit ng mga salita magpagawa ng Pumili ng ibang
sa pagbabalita sa isports talahanayan. Ilista ang kinawatan ng grupo
ay may pinag-ugatan sa mga salita o pariralang upang gawin ito.
retorika o paggamit ng ginamit sa pagbabalita sa
mga tayutay. Gaya ng isports sa artikulo ni
ibang pagbabalita, Mariano ayon sa ginamit
naglalayon ring na tayutay dito:
41
makatawag-pansin ang
manunulat kung kaya’t
gumagamit sila ng mga
tayutay. Karaniwang
makikita ang mga
sumusunod na tayutay sa
pagbabalita:
A. pagpapalit-tawag o
metonymy –
gumagamit ng ibang
salita upang tukuyin
ang isang bagay.
Hal: Hintayin muna
natin ang desisyon
sa itaas bago tayo
gumawa ng mga
plano.
B. pagwawangis o Maaaring higit sa isang

metapora – tayutay ang ginamit.
paghahalintulad ng Halimbawa sa
isang bagay sa iba pangngusap na: “Sinunog
pang bagay ngunit ng Miami Heat ang New
walang ginagamit na York Knicks, 83-79,”
kataga ng makikita na isa itong
paghahambing na pagmamalabis ngunit
“gaya ng…” o “tulad paglalaro rin o pun ito sa
ng…” Hal: Buwaya sa pangalan na Heat kaya
bola si Ben kapag ginamit ang sinunog.
naglaro.
Maaaring may makitang
C. pagmamalabis o ibang masining na
hyperbole – paggamit pagpapahayag ang mag-
ng mga pahayag na aaral. Maaaring ipasulat
eksaherasyon upang ito at talakayin sa klase.
magbigay-diin. Hal:
Halos lumindol sa
lakas ng padyak ng
mga fans sa stadium.
D. pagpapalit-saklaw o
synecdoche –
ginagamit ang isang
bahagi ng kabuuan
upang kumatawan
dito. Hal: Kailangan
ng manunulat ng isa
pang matang titingin
sa kaniyang ginawa.
42
E. pagbibigay-katauhan o
personipikasyon –
nagbibigay ng
katangiang pantao sa
isang bagay na hindi
tao o isang ideya. Hal:
Pilit na kumakawala sa
kanila ang tagumpay
kapag naabot na nila
ito.
F. paglalaro sa salita o
pun – ginagamit ang
higit sa isang
pagpapakahulugan
sa isang salita. Hal:
Magaling ang
depensa ni Lito
Bacod sa kaniyang
titulo.
G. aliterasyon – inuulit
ang mga tunog,
kadalasan, ang
unang tunog ng
bawat salita. Hal:
May tatlong tiklop sa
tansong barya.
pagtutulad o simile –
tuwirang paghahambing
ng dalawang magkaibang
bagay. Hal: Katulad ng
mga bituin ang
makikitang ningning sa
kaniyang mga mata.
ILAPAT
Sabihin na isang paraan Magpasulat ng limang
upang makakuha ng headline o ulo ng balita sa
interes ng mambabasa bawat mag-aaral tungkol
ang paglalagay ng sa kahit alinnmang isports.
makulay na ulo ng balita. Kathang-isip lang ang
Ipaliwanag na magkaiba balita. Sabihin na
ang ulo ng balita subukang gumamit ng
(headline) at ang mga tayutay para sa ulo
43
pamagat. Dahil nga ulo ng balita.
ng balita, nagsisilbi itong
paunang impormasyong Makikipagpalitan ng papel
mababasa ng tao. Ang ang mag-aaral sa isang
pamagat ay kagaya ng kaklase. Iraranggo ng
pangalan ng tao, isa kaklase ang ulo ng balita
itong pagpapangalan sa na ginawa mula sa
artikulong isinulat. pinaka-nagustuhan niya
hanggang sa hindi niya
Ipaalala ang masyadong nagustuhan.
kahalagahan ng pagiging Tatalakayin nila pareho
tama at wasto ng ang naging resulta ng
pagbabalita. Bigyang-diin kanilang pagraranggo.
na bagama’t gumagamit
ng malikhaing paraan ng Maaaring ipabahagi sa
pagpapahayag, tungkulin klase ang naging resulta
pa rin ng nagbabalita ng ng talakayan. Inaasahan
isports na maghatid ng na ilan sa dahilan ng
tama at wastong kanilang pagraranggo ang
impormasyon kung kaya’t pagiging makatawag-
ang ulo ng balita bilang pansin ng ulo ng balita o
tagatawag ng pansin sa ang kapani-paniwalang
mambabasa ay dapat paggamit ng mga salita sa
hindi mapanlilang. ulo ng balita.
Tapusin ang aralin sa

pamamagitan ng
pagbibigay-diin na bukod
sa pumapaksa sa isports,
ang mga sulating pang-
isports ay:
1. may sariling jargon at
register na nagpapaiba
dito sa ibang sulatin;
2. may baryasyon rin sa

paggamit ng wika ayon sa
pangkat na kinabibilangan
ng nagsusulat o
nagbabasa tungkol dito; at
3. may pag-iiba rin sa

antas ng pormalidad at
tono sa pagsulat batay sa
katangian o gamit nito.
Sabihin na sa mga
susunod na kabanata,
makikita ang iba’t ibang
anyo ng sulating pang-
44
isports. Pasisimulan ito sa
mga karaniwang
pagbabalita sa mga
naganap na laban o
palaro.
45
1. Ang lahat ng mga katawagang ginagamit para sa mga kagamitang isports

gaya ng golf at bilyar ay unibersal.
2. Tinatawag na jargon ang natatanging estilo sa pagsulat ng mga balitang
pang-isports.
3. Gumagamit ng makukulay na pananalita sa pagbabalita tungkol sa isports.
4. Pagtutulad ang tawag sa tayutay na tuwirang naghahambing ng dalawang
magkaibang bagay.
5. Kadalasang halos pareho lang ang ibig sabihin ng isang katawagan sa
isang isports sa iba pa dahil nasa parehong larang ang mga ito.
6. Ulo ng balita ang tawag sa pamagat ng isang artikulong pang-isports sa
diyaryo.
7. Kahit na kasama sa isang tiyak na grupo, may lumalabas pa ring idyolek sa
mga taong sangkot sa isang isports.
8. Maririnig ang isang katawagang pang-isports sa labas ng larang pero iba
ang pagkakaunawa nito sa karaniwang tao.
9. Hindi nagsasalin ng mga katawagang pang-isports dahil mga teknikal na
termino ito.
10. Maaaring gumamit ng eksaherasyon para mapalitaw ang isang matinding
bahagi ng laro.
11. Walang pagkakaiba ang kawikaan ng mga babae at lalaki sa isports dahil
nasa iisang larang sila.
12. Karaniwang pormal ang tono ng pagbabalita sa isports.
13. Nakakabuo ng mga katawagan sa isang isports batay sa paligid na
pinaglalaruan nito.
14. Maaaring malayo sa aktwal na laman ng artikulo ang ulo ng balita dahil
pantawag-pansin ang layunin nito.
15. Kadalasang naitataas ang estado ng isang laro kapag may tanyag na
manlalarong nagbibigay-prestihiyo rito.
46
II. Panuto: Isulat sa patlang kung saang laro karaniwang makikita ang mga
pahayag o katawagang ito. Maaaring umulit ang sagot (10 pts):
_______________ 1. Kapag may jabong na daratnan, maaaring magpafly-over dito

para maiwasan.
_______________ 2. RP netters nasapawan ang Taipei, 3-2
_______________ 3. Mas mataas ang lipad ng dehado sa nangyaring sultada

kahapon.
_______________ 4. Nagtala ng pinakamaraming puntos ang pinakabatang rookie

ng koponan.
_______________ 5. Walang mintis ang last 3 balls na panay pina ang tira.
_______________ 6. Babali ng isang bola sa kaliwa dahil mabagal ang green.
_______________ 7. Naghari ang de-ranggong power hitter na si Dominic Roque sa

pangwakas na laro ng Laguna Open.
_______________ 8. Hindi nagpatalo sa balikatan na laban si Ting nang pumasok

ang huling bola sa kaniyang sargo.
_______________ 9. Winalis ng entry na King Jerome, binuo ng mga bigating tinale

ni Engr. Mercado
_______________ 10. Hinigpitan ng Eaglets ang depensa nang gumradweyt ang

kanilang guwardiya sa ikatlong quarter.
III. Panuto: Isulat ang tamang titik ng tayutay na makikita sa mga sumusunod na
pahayag mula sa isports (10 pts):
A. Pagwawangis/Metapora E. Pagtutulad
B. Pagpapalit-tawag F. Pagpapalit-saklaw
C. Pagmamalabis G. Pagbibigay-katauhan
D. Paglalaro sa salita H. Aliterasyon
1. Solong salba ni Salvador, nagpanalo sa kaniyang koponan.

2. Parang pader ang tambalang Velasquez at Tesorio sa pag-block ng mga
bola.
3. Huli sa karera, pawis lang ang inabot ni Cortez
4. Dinig hanggang langit ang hiyawan ng mga tagasuporta ng Blades.
5. Yumuko ang mga damo sa lakas ng backswing niya.
6. Paghahanda para sa Palarong Pambansa, ililipat sa mga kamay ng LGUs.
7. Fast, pumangalawa lang sa karera: may mas mabilis pa pala.
8. Nakuha ng Juice Mixers sa ikalawang pagkakataon ang korona mula sa
Coffee Makers.
9. Pagong ang gulong ng bola papunta sa butas.
10. Binasag ni Morales ang perpektong rekord ni de Mesa sa boksing.
47
Susi sa Pagwawasto
I.
1. Mali, nakakabuo ng mga lokal na katawagan.
2. Mali, tinatawag itong register.
3. Tama
4. Tama
5. Mali, may mga katawagan na iba ang ibig sabihin sa ibang isports.
6. Mali, magkaiba ang ulo ng balita at pamagat.
7. Tama
8. Tama
9. Mali, maaaring isalin ang mga katawagan ayon sa wika ng manlalaro.
10. Tama
11. Mali, nakakabuo ng isang grupo ang kapwa babae at lalaki sa isang isports at
hindi naiiwasang makabuo sila ng sariling wika.
12. Mali, mas gumagamit ng di-pormal na tono ang pagbabalita sa isports.
13. Tama
14. Mali, nagsisilbing paunang impormasyon ang ulo ng balita.
15. Tama
II.
1. Golf
2. Tennis
3. Sabong
4. Basketbol
5. Bilyar
6. Golf
7. Tennis
8. Bilyar
9. Sabong
10. Basketbol
III.
1. H
2. E
3. B
4. C
5. G
6. F
7. D
8. B
9. A
10. A
48
KABANATA 3:
Mga Pagbabalita sa Isports
Kalipunan ng mga artikulong nagpapakita ng karaniwang pagbabalita sa
isports ang nasa kabanatang ito. Ipapakita rito ang iba’t ibang anyo ng pagsusulat na
ginagamit sa pagbabalita, mula sa simpleng paglalahad hanggang sa mas
malamang artikulo na may pagsasalaysay sa mga naging mahahalagang pangyayari
sa loob ng laban. Makikita rin ang karaniwang nagiging tampok na istorya sa isports
na kadalasang tungkol sa basketbol, propesyonal o amateur man, samantalang
kasunod naman ang boksing.
Hahasain ang estudyante sa pagsulat ng balita na malay sa ginagamit na

varayti ng wika sa larangan ng isports. Kasama rito ang jargon at register ng isports,
bukod pa sa wasto at masining na pagsulat.
wastong sagot. (20 puntos)
1. Kinakailangang dalubhasa ang isang manunulat ng isports sa wikang

ginagamit nito.
2. Maaaring tumutok sa isang manlalaro lang sa pagbabalita ng isang laban
upang palitawin ang kagalingan ng manlalarong iyon.
3. Mas mainam ang mas mahabang balitang pang-isports.
4. Hindi kailangan ang kaalaman sa gramar at gamit ng mga salita sa pagsulat
ng balitang pang-isports.
5. Tungkulin ng manunulat na ipabatid ang isponsor ng isang laro sa kaniyang
mga balita.
6. Kaysa gumamit ng opinyon, lalong wasto ang balita kung hahayaan ng
manunulat na ang mga pangyayari ang maglarawan ng aksyong nagaganap.
7. Maaaring gumamit ng makulay at nakakapukaw na salita sa pagbabalita ng
isports.
8. Dapat may masaklaw na kaalaman ang isang manunulat sa mga nakaraang
palaro.
9. Hindi kailangang maalam sa isports na kaniyang isinusulat ang manunulat
pero mahalagang alam niya ang tuntunin at ang paraan ng paglalaro nito.
10. Magandang simulan ang isang balita sa pamamagitan ng direktang sipi ng
sinabi ng isang manlalaro o coach upang makatawag-pansin.
49
II. Panuto: Mula sa mga ibinigay na mga tanong, tukuyin kung sa A o sa B dapat
sagutin o ilagay ang impormasyon nito sa isang pagbabalita.(10 pts)
A. Pamatnubay o Lede B. Katawan
1. Ano ang kahalagahan ng laban?

2. Ano ang naging iskor?
3. Paano nanalo ang koponan o manlalaro?
4. Ano ang pagkakasunod-sunod ng mga naganap sa laro?
5. Ano ang sinabi ng kanilang coach?
6. Pang-ilan sila (o siya) sa standing ng isports na iyon?
7. Sino ang nanalo sa laban?
8. Ano ang istorya sa likod ng koponan at nanalo (o natalo) sila?
9. Kailan at saan naganap ang laban?
10. Bakit nanalo ang koponan o manlalaro?
III. Magpasulat ng isang balita mula sa impormasyong nakalatag sa ibaba: (20 pts)
Ano: Takbo para sa Tacloban
Sino: Mga interesadong indibidwal, edad 21-45
Kailan: Itong araw na ito (isulat ang petsa)
Saan: Mall of Asia grounds, Lungsod Pasay
Bakit: Fund-raising na proyekto para sa mga nasalanta ng Yolanda.
Paano:
21k Takbuhan: (Lalaki) Andres Torres 1:21:16, Jose Garcia 1:26:13, George Velasco
1:26:44; (Babae) Elaine Bautista 1:50:06, Marie Aguiluz 1:52:45, Cherry Gallardo
1:57:47.
10k Takbuhan: (Lalaki) Danilo Benitez 34:22, Marco Herrera 34:57, Rafael Tan
35:10; (Babae) Mirabelle Abad 41:02, Clarissa Antonio 49:04, Lauren Lopez 50:06.
5k Takbuhan: (Lalaki) Greg Saguil 19:45, Neil de Leon 21:09, Jerry Galvez 21:03;
(Babae) Grace Torrez 22:05, Mayette Ortiz 23:25, Anna Abiera 24:12.
50
SUSI SA PAGWAWASTO
I.
1. Tama
2. Mali, patas dapat ang paglalarawan sa isang laro. Ginagawa lang ang
pagtatampok sa mga pang-profile na pagbabalita.
3. Mali, walang saysay ang mas mahabang balita kung hindi wasto ang
ibinabalita.
4. Mali, ang pagbabalita sa isports ay isang anyo pa rin ng pagsulat na
kinakailangang sumunod sa mga batayang kahingian ng mahusay na
pagsusulat.
5. Mali, tungkulin ng manunulat ang paghahatid ng wasto at tamang
pagbabalita.
6. Tama
7. Tama
8. Tama
9. Tama
10. Mali, sinisimulan ang balita sa pagsagot ng mga batayang tanong na 5 WHs
at H.
II.
1. B
2. A
3. A
4. B
5. B
6. B
7. A
8. B
9. A
10. A
Pamantayan sa Pagmamarka ng Pagbabalita: Puntos

Kumpleto ang impormasyong ibinigay
10
(may ulo ng balita, naisulat lahat ng detalye)
Naaayon sa tamang daloy ng pagbabalita ang paglalahad ng mga
detalye 5
(sinimulan sa pagsagot ng 5 WHs at H)
Wasto ang pagbuo ng mga pangungusap 5
Kabuuan 20
51
ARALIN 5: Pagbabalita sa Basketbol at Boksing
Linggo 5
Deskripsiyon: Aalamin ang karaniwang anyo ng pagbabalita sa isports. Titiyakin ang
mga batayang impormasyon na nakapalaoob sa balita upang makapagsimulang
magsulat nito.
TUKLASIN
Itanong sa klase kung Hatiin ang klase na may 4-
bakit popular ang larong 5ng miyembro sa isang
basketbol at ang boksing pangkat. Ipamahagi sa
sa mga Pilipino. kanila ang mga balita sa
Maaaring magbigay ng basketbol at boksing
sari-saring dahilan ang (Kabanta 3) mula sa
mga mag-aaral. reader.
Magbigay ng maikling
komento sa bawat isa. Ipatalakay sa kanila ang
mga artikulo matapos
Sunod na itanong kung basahin. Ipalista sa kanila
sino ang paborito nilang ang mga napuna mula sa
manlalaro sa basketbol mga binasa. Ipagamit ang
(at sa boksing) at kung balangkas na ito:
bakit. Talakayin kung
sinusundan ba nila ang A. Nilalaman
karera ng kanilang 1. Impormasyong
paboritong manlalaro sa nakalagay
mga pagbabalita. 2. Pagkakasunod ng mga
ideya
Talakayin ang katangian
ng balitang isports: B. Estilo
1. Gamit ng mga salita
1. Sumasagot ito sa mga 2. Anyo ng mga
batayang tanong na ano, pangungusap
sino, saan, kailan bakit, 3. Tono ng pananalita
at paano. Sa Ingles, ito
ang 5 Ws at H. Ipaulat sa klase ang mga
naging sagot.
2. May kapana-panabik
na pasimula na
naglalarawan ng kilos at
paglalaban.
3. Gumagamit ng
natatanging uri ng
talasalitaan o jargon na
hindi kaagad
nauunawaan ng
52
karaniwang mambabasa.
4. Gumagamit ng
makulay na salita,
maraming pang-uri,
mahabang pangungusap
na hindi makikita sa
pagsulat ng tuwirang
balita.
Talakayin ang mga

naging sagot. Ikumpara
ang mga naging sagot
para sa Nilalaman.
Pansinin na pare-pareho
ang impormasyong
nakalagay. Dapat na
masagot ang mga
batayang tanong na:
a. Sino ang mga

naglaban?
b. Sino ang nanalo?
c. Ano ang iskor?
d. Saan at kalian?
e. Paano nanalo?
Kadalasang ganito rin

ang pagkakasunod ng
pagbabalita.
Para sa Estilo, tanungin

na batay sa mga napag-
aralan na tungkol sa
varayti ng wika, may
nakikita bang
pagkakatulad sa estilo ng
pagsulat at bakit.
LINANGIN
Papiliin ang mag-aaral ng Ipasulat sa mga
tig-isang balita mula sa estudyante kung ano ang
basketbol at sa boksing nagustuhan o hindi nila
upang basahing muli at nagustuhan sa balita.
ikumpara. Talakayin ang Ipasulat rin kung ano ang
mga elementong kadalasang hinahanap
53
kinakailangan para sa nila kapag nagbabasa ng
pagbabalita sa isports. balitang isports at
Ipahanap at ipasunod ito natutugunan ba ito ng
sa mga mag-aaral mga artikulong nabasa
habang tinatalakay: nila.
A. Pamatnubay (lede o Mag-imbita ng boluntaryo

lead) – nakapaloob sa mga mag-aaral na nais
dito ang pinakabuod magbahagi ng kanilang
ng laban at isinulat.
kinakailangang
makapukaw sa interes Matapos makapagbahagi
ng mambabasa. Ito ang ilang estudyante,
ang pambungad ng ipasumite ang mga
balita at nagsasaad isinulat. Gamitin ang
kung sino (o aling pamantayan ng
koponan) ang nanalo, pagmamarka na nasa
sino ang kalaban, ano apendiks.
ang iskor, kailan at
saan ito ginanap,
bakit at paano nanalo, Pabalikin sa kanilang
o sino ang nagpanalo. naging pangkat sa unang
gawain ang mga
B. Katawan ng balita – estudyante. Magtanong at
elaborasyon ito ng ipasagot sa mga pangkat
pamatnubay at ang mga elemento o
karaniwang may bahagi ng pagbabalita
dagdag na mula sa mga artikulong
impormasyon sa laro nabasa nila. Ilagay ito sa
o laban: may inside isang balangkas:
story kung paano
nagwagi o natalo ang I. Pamatnubay:
manlalaro o koponan;
ano ang kahalagahan II. Katawan (isulat ang
ng laban, kung ito detalye):
ba’y parte ng isang
liga, kampeonato, A.
palarong pambansa; B.
tuwirang sabi o C.
quotes mula sa
malalaro o coach; III. Pagtatapos
pansariling tala
tungkol sa mga Mismong pangungusap
manlalaro at mga mula sa artikulo ang
coach; salaysay ng kanilang ilalagay sa halip
pagkakasunod-sunod na anyo. Halimbawa,
ng laro (play-by-play imbes na ilagay sa
account o turning “Pagtatapos” na: direktang
point); at estadistika o sipi ang ginamit, ipalagay
54
team standing. kung ano mismo ang
naging huling
Inaayon ang mga pangungusap. Sabihin na
detalyeng ito ayon sa maaaring iklian ang mga
kahalagahan. Maaaring pangungusap kung
ilahad ito sa ayos ng masyadong mahaba ang
pababang kahalagahan o mga ito
baligtad na piramide.
C. Pagtatapos –
nagsisilbing
pangwakas ang isa
sa mga detalyeng
nasa katawan.
Karaniwang
ginagamit ang
paglalagay ng sipi
mula sa sinabi ng
coach o ng manlalaro
tungkol sa
nangyaring laban.
Nagiging interesante
ito sa mambabasa
lalo na kung hindi
niya napanood ang
laban.
Karaniwang maikli ang

ganitong balita na nasa
limang daang (500)
salita. Kadalasan rin na
ang mga balitang isports
ay nasa anyo ng action
story.
Ipaliwanag na ang
balitang pang-isports ay
isang natatanging uri ng
balita dahil kinakailangan
ang kaalaman ng
manunulat sa isports.
Hindi kinakailangang
manlalaro ang manunulat
sa isports na kaniyang
isinusulat ngunit alam
niya ang mga tuntunin at
55
paraan ng larong iyon,
pati na ang ginagamit na
mga katawagan dito.
Bigyang-diin na dahil
balita pa rin,
kinakailangang taglayin
ng balitang pang-isports
ang ganap na
kawastuhan, pagiging
makatotohanan, walang
kinikilingan, at kawili-wili.
LAPAT
Sabihin na gagamiting Ipapanood ang isang Sabihan ang mga
gabay ang ginawa nilang laban ng basketbol (isang estudyante na pumili ng
balangkas para sa quarter) o ng boksing (1-2 isang kaklase na
susunod na gawain. rounds). Maaaring gamitin makakapalitan niya ng
ang sumusunod na video: papel. Sabihing bigyan
nila ng komento ang
Basketbol (SMB vs ginawa ng isa’t isa.
Alaska, Game 7, Q1) : Bigyang-pansin nila ang
https://www.youtube.com/ katumpakan ng
watch?v=Ne0G0G_NWYI impormasyon, ang
tamang pagsunod sa
Boksing (Donaire vs pormat ng pagsulat, at
Prado, round1-2): ang angkop na paggamit
https://www.youtube.com/ ng wika na naaayon para
watch?v=CLVz56BNjpA sa isang balitang pang-
isports.
(Kung may dalawang
panooran, maaaring hatiin Ipabalik ang isinulat at
ang klase at papiliin kung irebisa ito ayon sa mga
alin ang gustong komento.
panoorin.)
Ipasumite ang nirebisang
Magpasulat ng balita balita. Gamitin ang
batay sa napanood. Hindi batayan sa pagmamarka
dapat hihigit sa limang na nasa apendiks tungkol
daang salita ang balita. sa pagbabalita
Ipaalala ang paglalagay
ng nakakaengganyong ulo
ng balita o pamagat ng
balita gaya ng ginawa sa
Aralin 5.
56
ARALIN 6: Pagbabalita sa Iba Pang mga Palaro
Linggo 6
Deskripsiyon: Ipagpapatuloy ang pag-alam sa mga ginagamit na katawagan at
ekspresyon sa iba pang uri ng isports. Magsasanay ang mga mag-aaral na magsulat
ng balitang isports.
TUKLASIN
Matapos ibalik ang Papiliin ang mag-aaral ng Pumili ng mga boluntaryo
minarkahang mga tatlong artikulo ng na nais magbahagi ng
artikulo mula sa naunang magkakaibang palaro kanilang sinuri sa klase.
aralin, ipaalala na ang mula sa Iba pang
pagsusulat ay gaya rin ng Pagbabalita sa Isports
isports. Kinakailangang (Kabanata 3.9) sa reader.
magsanay dito para Ipasuri sa kanila kung
humusay. tinataglay ba ng mga
artikulo ang mga
Balik-aralan ang pormat kahingian ng isang balita
sa pagsulat ng balitang sa isports:
isports:
1. sumusunod sa pormat
a. nagsisimula sa ng pagbabalita ng isports
pamatnubay 2. wasto ang gamit ng
jargon at angkop ang
b. nakaayos na mga gamit ng wika
detalye sa katawan 3. nakikilala at nabibigyan
ng tamang impormasyon
c. may pangwakas na ang mambabasa
kadalasan ay sipi ng
tuwirang sabi
Bigyang-diin na ito ay Ipalista sa mag-aaral ang

balangkas kung paano mga katawagan at
isusulat ang balita ngunit ekspresyon na ginagamit
ang tutulong sa sa isports na napili nila
paglalaman dito ay ang batay sa mga artikulo.
mga katawagan at Ipalagay ito sa isang
ekspresyon na ginagamit talahanayan para mas
mismo sa naturang madali nilang makita ang
isports na isinusulat para bokabularyo nito.
maging kawili-wili sa Gagamitin ang mga
mambabasa. Kung kategoryang ginamit ni
gayon, dapat may sapat Mariano. Ganito ang
na kaalaman ang magiging hitsura ng
manunulat sa larong talahanayan (S = isports):
kaniyang ginagawan ng
balita.
57
Idagdag na dahil ito ay
isang uri pa rin ng balita,
kinakailangan ding
maging obhektibo at
tama ang mga isinusulat
na impormasyon
Ipaliwanag ang iba pang

uri ng pamatnubay. Ilista sa hanay ng
Bukod sa kadalasang ‘Magkatulad na salita’ ang
pormat nito, maaari ring mga salitang nakita sa
gumamit ng pamatnubay higit sa isang isports.
na makabago o novelty
lead. Ibinabagay sa
ganitong uri ang Mula sa talahanayang
anumang pangyayaring ginawa, kunin ang
naganap. Halimbawa, konteksto ng kinuhang
inilalahad nito ang salita at ipalista muli sa
tampok na bahagi ng mga mag-aaral ang mga
laro, natatanging tayutay na ginamit dito.
manlalaro, o kung bakit Gawing takdang-aralin:
mahalaga ang naging Magpasaliksik ng iba pang
laro o pinagdausan ng artikulo na nagbabalita
laban. tungkol sa tatlong isports
Maaari ring isadula sa na napili nila. Gamit ang
pamatnubay ang: kanilang ginawang
pinakatampok na bahagi talahanayan, ipadagdag
ng laro (key play), ang iba pang salita na
natatanging manlalaro, at nakita nila.
pamamaraang analitikal.
Nakasandig pa rin sa Ipaalala na ang mga
aktwal na nangyari sa nailistang salita ay ang
laro ang pagsusuri at makakatulong sa pagsulat
hindi sa opinyon ng nila ng balita.
manunulat.
Matapos ang mga

pagbabahagi, balik-
aralan ang artikulo ni
Mariano sa Kabanata 2,
Aralin 3 tungkol sa
pagbabalita sa isports at
mga natatanging
paggamit nito ng mga
salita sa pagsulat.
Balik-aralan ang mga uri
58
ng tayutay. Banggitin na
gaya ng mga naunang
artikulo, gumagamit rin
ang mga artikulong ito ng
makukulay na
pagpapahayag.
LINANGIN
Magpapanood ng isang
laban sa isa sa tatlong
isports, propesyonal man
o amateur, na nakatakda
sa mga estudyante.
Magpasulat ng balita
tungkol dito (hindi hihigit
sa 500 salita).
Pag-usapan sa klase ang Iparebyu sa mga
naging proseso ng estudyante ang kanilang
pagsulat ng mga mag- isinulat. Sabihin na
aaral. Hikayating bigyang-pansin ang
magbahagi ng kanilang paggamit nila ng mga
karanasan ang mga katawagan at ekspresyon
estudyante. Alamin kung sa larong ginawan nila ng
saang aspekto ng balita, lalo na kung hindi
pagsusulat sila nadalian sila gaanong kapamilyar
o nahirapan. Alamin rin dito. Ipaalalang gamitin
kung ano ang mga bago ang ginawa nilang
nilang natutunan mula sa talahanayan ng mga salita
ginawang paglilista sa upang maging gabay nila
talahanayan at kung sa pagpili ng mga salita.
nakatulong ba ito sa
kanilang pagsusulat. Hayaang gawan ng
rebisyon ng mga mag-
Bigyang-diin na gaya ng aaral ang kanilang isinulat
pag-eensayo sa isang bago ipasa.
isports upang gumaling
dito, ganon din ang Gamiting pamantayan sa
pagsusulat. pagmamarka ang ginamit
sa naunang aralin.
59
ILAPAT
Magpapanood muli ng Pagpangkatin ang mga
mga video ng mga palaro mag-aaral na may
sa klase. Dahil limitado sa hanggang 4 na miyembro
oras, pumili lang ng sa bawat grupo. Sabihing
nagpapakita ng isang pag-usapan nila ang
bahagi ng laban na may isinulat ng bawat isa at
tiyak na pagtatapos (e.g. bigyan ng mga komento.
quarter, round, lap, atbp.) Mula sa mga naisulat ng
upang may maisulat na bawat mag-aaral,
iskor. Sikaping papipiliin nila ang
makapagpalabas ng hindi kanilang kaklase ng
bababa sa apat (4) na dalawang pinaka-
laban ng iba’t ibang mahusay nilang sulatin.
isports maliban sa Ito ang kanilang ipapasa.
basketbol at boksing. Maaari nilang rebisahin
Magpasulat ng balita para muna ito bago ipasa.
sa bawat isa. Huwag
kaligtaan ang paglalagay Gamiting pamantayan sa
ng ulo ng balita. pagmamarka ang ginamit
sa naunang aralin na
Alternatibong gawain* nasa Apendiks.
Sabihin sa mga
estudyante na simulan na
nilang basahin ang mga
natitirang artikulo sa
Aralin 3 (Kabanata 3.10)
ng reader.
*Alternatibong gawain:
Magpasulat ng balita ayon sa mga sumusunod na impormasyon. Maaaring punan

ng mag-aaral ang iba pang kailangang detalye ayon sa kaniyang nais (halimbawa,
siya na ang maglalagay ng petsa at lugar ng laban kung wala sa nakatala).
1. Sa welterweight division sa boksing, natalo ng boksingerong si David

Santos ang kaniyang mas matangkad na katunggali sa unang round pa
lamang sa pamamagitan ng knock out.
2. Sa intramurals ng St. Martin’s Boys College, nanalo ang Sophomores

laban sa Juniors, 15-12, 15-7. Inaasahan na mananalo ang Juniors dahil
ang team nila ang kampeon noong nakaraang taon ngunit dalawa sa
kanilang magagaling na manlalaro ay lumipat ng eskwelahan.
3. Hindi nakakuha ng medalya ang host city ng Bacolod sa Pambansang

Triathlon. Ang kanilang manlalaro ay nauna sa swim leg ngunit naging
mabagal sa cycle at run leg ng kurso. Natapos siya sa ikaapat na pwesto.
60
Nakuha ng Zamboanga ang ginto. Pangalawa ang Pangasinan at pangatlo
ang Naga.
4. Nanalo si Melissa Dizon sa TipTopTea Golf Tournament nang makakuha

siya ng birdie sa huling hole ng laban. Bago iyon, halos pantay ang
kanilang iskor ng naging pangalawa na si Roxy Morales. Pumangatlo si
Sienna Bagnes. Naging iskor ng nangunang tatlo: -13, -12, -10
61
ARALIN 7: Pagbabalita sa mga Iba Pang
Kaganapan sa Isports
Linggo 7
Deskripsiyon: Hahasain sa araling ito ang pagsulat ng iba pang balitang pang-isports
na hindi pumapatungkol sa isang laro o laban kundi sa sa mga torneo, mga tao, o
mga koponan ng isang laro.
TUKLASIN
Simulan ang aralin sa Hatiin ang klase sa mga Ipaulat sa klase ang
pamamagitan ng pangkat. Ipakategorya sa naging resulta ng gawain.
pagbabalik-aral sa mga bawat pangkat ang mga Talakayin kung
katangian ng pagsusulat artikulo na nasa Kabanata nagkaroon ng
sa isports. Bigyang-diin 3.10 ayon sa paksa ng pagkakaiba sa
ang sumusunod: mga ito. Bigyan ng pagkakategorya ng mga
pangalan ang bawat artikulo ang mga
A. pinaka-karaniwang kategorya. pangkat. Maaaring iba-
sulatin sa isports ay iba ang ibinigay na
ang maikling straight- pangalan para sa bawat
lede game story na kategorya. Tapusin ang
pagbabalita at gawain na may
kadalasang nililimita napagkasunduang
sa 500 salita. pagkakategorya ng mga
artikulo.
B. may kani-kaniyang
katawagang
ginagamit ang bawat
isports pero
nagkakatulad ang
estilo ng pagsulat
tungkol dito. Ito ang
sports register.
C. itinuturing na
natatanging pagsulat
ang pagbabalitang
pang-isports dahil
kailangan ng sapat
na kaalaman sa
isports upang
makapagsulat
tungkol dito.
Talakayin nang bahagya

ang mga artikulong
ipinabasa. Itanong kung
62
paano naiiba ang mga ito
sa mga naunang artikulo
ng pagbabalita.
LINANGIN
Talakayin ang mga Matapos ang pagtalakay, Talakayin ang mga
pagkakategorya. sabihin sa pangkat na sagot. Pansinin at
Ipaliwanag ang iba pang tingnan muli ang kanilang bigyang-diin ang mas
paksain ng sulating pang- pagkakategorya. Isunod pormal na tono at gamit
isports. Narito ang ilan: na ngayon sa mga ng mga salita, ang
nabanggit na paksain ang pagbibigay ng mas
a. profile – nakatuon sa kanilang mga inayos. maraming detalye, at ang
mga taong sangkot sa Maaaring iba ang ginamit pagiging mas mahaba ng
isports, maaaring nilang pamagat ng mga ito kaysa sa
manlalaro, coach, o kanilang kategorya ngunit karaniwang 500 salita.
manager. umaayon ito sa katangian
ng mga tinalakay na
b. mga pangyayari sa paksain.
isang serye o torneo
c. feature-lede – kagaya
rin ng straight-lede ngunit Matapos ayusin ng mga
naglalayong maglarawan pangkat ang mga artikulo,
sa naging daloy ng laro ipasuri naman ngayon ang
d. wrap-ups o mga ito (Kabanata 3.10) at
pagwawakas ng mga ipakumpara sa mga nauna
serye o torneo (Kabanata 3.7-8 at 3.9) sa
aspekto ng estilo ng
pagsulat, tono ng
pananalita, at gamit ng
mga katawagan.
Ipaliwanag na dahil sa Mula sa mga naunang Ipaulat sa klase ang mga
madaling pag-akses na sulatin ng pagbabalita ng isinulat bago ipasumite.
ngayon sa mga mag-aaral (Aralin 6 at Gamitin muli ang
impormasyon gamit ang Aralin 7), magpapili ng isa pamantayan sa
teknolohiya, karaniwang sa mga ito at magpasulat pagbabalita na nasa
mabilis na nalalaman ng ng isang profile o feature- apendiks.
mambabasa ng isports lede na sulatin. Ipaliwanag
ang resulta ng isang na gagamitin pa rin ang
laban. Dahil dito, ang istorya mula sa mga
pagsulat ng iba pang naisulat na pagbabalita
anyo ng sulating pang- ngunit tututok na ngayon
isports bukod sa sa pagbuo ng iba pang
pagbabalita ng naging sulating pang-isports.
63
resulta ng isang laban ay Ipaalala na ang ganitong
nagiging mahalaga mga sulatin ay karaniwang
upang makapaghatid ng mas mahaba at hindi
bago at iba pang anggulo nalilimitahan sa 500 salita.
na makakapagbigay-
interes sa mga
tagatangkilik nito at kahit
sa iba pang mambabasa.
ILAPAT
Ipaliwanag na isa sa Magpasaliksik para sa Matapos ang panayam
magandang pagsisimula pagsulat ng mga lokal na sa coach, itanong kung
sa pagsusulat para sa iba pangyayaring pang-isports ano ang nakapukaw ng
pang kaganapan sa sa pamamagitan ng kanilang interes at kung
isports ay ang pagsusulat pagkuha ng panayam sa ano ang naiisip nilang
tungkol sa mga bagay na coach ng paaralan. paksa na kanilang
pamilyar ang manunulat. Gabayan ang mga mag- isusulat. Bigyan ng
Isa na rito ang mga lokal aaral sa pagbuo ng mga kalayaan ang mga mag-
na balitang pang-isports. itatanong sa panayam. aaral sa nais nilang
Siguraduhing simple ang maging anggulo ng
mga tanong at layuning kanilang sulatin. Ipasulat
makakuha ng mga at ipasumite ang kanilang
batayang impormasyon napiling paksa sa
tungkol sa mga palaro o pagbabalita. Sabihin ang
paligsahang nilalahukan pamantayan sa
ng paaralan. Magiging pagmamarka ng papel.
panayam ito ng buong Pantay-pantay ang bigat
klase. ng mga ito sa grado:
1. Nilalaman – buo at
Ilang halimbawang kumpletong mga
tanong: impormasyon
2. Organisasyon – lohikal
1. Anu-anong team ang at mahusay na daloy ng
inyong ginagabayan sa pagsulat
ating paaralan? 3. Wika – wastong
gramatika at kaangkupan
2. Gaano na kayo katagal ng mga salita
sa inyong trabaho? 4. Estilo – nakakapukaw
na pagpapahayag;
3. Saang isports tayo wastong gamit ng
magaling? Saan tayo pagbabantas.
mahina?
Nasa apendiks ang
4. Ano ang hindi ninyo pagmamarka gamit ang
malilimutan na laban? pamantayang ito.
Bakit po?
64
5. Anong mga
paghahanda o
pagsasanay ang
ginagawa ng mga
manlalaro?
6. Paano ninyo hinihikayat

ang mga manlalaro bago
magsimula ang bawat
laban?
7. Sa aling mga liga tayo

kasali?
8. May mga kahirapan ba

o hamong dinaranas ang
ating paaralan o mga
manlalaro para sa taong
ito?
9. Ano ang tsansa nating

manalo sa mga palaro
ngayong taon?
Bago ang mismong

panayam, magtalaga ng
tatlo o apat na estudyante
na magiging katuwang sa
pagpapadaloy ng
panayam. Tungkulin nila
na magtanong ng follow-
up kung kinakailangan o
maging alerto sa kanilang
mga kaklase na nais
gawin ito.
Sabihin sa klase na
huwag kalimutang
magpasalamat
pagkatapos ng panayam.
Alternatibong gawain*
Sabihin sa mga mag-aaral

na upang mapayaman
ang kanilang isusulat,
mainam na magtanong-
tanong o mag-interbyu ng
mga manlalaro ng
eskwelahan para sa
65
maaaring maidagdag sa
kanilang sulatin.
Indibidwal na itong
panayam. Gabayan sila sa
pagbuo ng kanilang mga
tanong.
*Alternatibong gawain:
Kung hindi libre ang (alinmang) coach ng paaralan, maaari ring interbyuhin ang
tagapayong guro ng mga koponan. Maaaring hatiin ang klase sa iba’t ibang guro
kung higit sa isa ang mga tagapayong guro.
Pamantayan sa Pagmamarka ng Sulatin

Napakahusay Mahusay Katamtaman Mahina Puntos
na
Natugunan Natugunan May ilang Halos nakuha
ang lahat ng ang halos mga punto walang
mga lahat ng na hindi natugunan o
kahingian mga tinugunan o kulang na
kahingian hindi sapat kulang sa
sa hinihingi mga
kahingian
Nilalaman -
buo at 25 20 15 10
kumpleto
ang mga
impormasyon
Organisasyon
– lohikal at 25 20 15 10
mahusay na
daloy ng
pagsulat
Wika –
wastong 25 20 15 10
gramatika at
kaangkupan
ng mga
salita
Estilo –
nakakapukaw 25 20 15 10
na
pagpapahay
ag; wastong
gamit ng
pagbabantas
Kabuuan
66
Pamantayan sa Pagmamarka ng Balitang Pang-isports
Napakahusay Mahusay Katamtaman Mahina Puntos
na
nakuha
Kumpleto ang
30 25 20 15
impormasyon
Tama ang pormat
20 15 10 7
ng pagbabalita
Angkop ang gamit
20 15 10 7
ng mga katawagan
Maayos ang
pagbuo ng mga 15 10 7 5
pangungusap
Gumamit ng
malikhain o
15 10 7 5
makulay na
pananalita
Kabuuan
67
I. TAMA o MALI: Isulat ang TAMA kung tama ang pahayag. Kung MALI, isulat
1. Kinakailangang dalubhasa ang isang manunulat ng isports sa wikang

ginagamit nito.
2. Maaaring tumutok sa isang manlalaro lang sa pagbabalita ng isang laban
upang palitawin ang kagalingan ng manlalarong iyon.
3. Mas mainam ang mas mahabang balitang pang-isports.
4. Hindi kailangan ang kaalaman sa gramar at gamit ng mga salita sa pagsulat
ng balitang pang-isports.
5. Tungkulin ng manunulat na ipabatid ang isponsor ng isang laro sa kaniyang
mga balita.
6. Kaysa gumamit ng opinyon, lalong wasto ang balita kung hahayaan ng
manunulat na ang mga pangyayari ang maglarawan ng aksyon nagaganap.
7. Maaaring gumamit ng makulay at nakakapukaw na pagsulat sa pagbabalita
ng isports.
8. Dapat may masaklaw na kaalaman ang isang manunulat sa mga nakaraang
palaro.
9. Hindi kailangang maalam sa isports na kaniyang isinusulat ang manunulat
pero mahalagang alam niya ang tuntunin at ang paraan ng paglalaro nito.
10. Magandang simulan ang isang balita sa pamamagitan ng direktang sipi ng
sinabi ng isang manlalaro o coach upang makatawag-pansin.
II. Panuto: Mula sa mga ibinigay na mga tanong, tukuyin kung sa A o sa B

dapat sagutin o ilagay ang impormasyon nito sa isang pagbabalita. (10
pts)
B. Pamatnubay o Lede B. Katawan
1. Ano ang kahalagahan ng laban?

2. Ano ang naging iskor?
3. Paano nanalo ang koponan o manlalaro?
4. Ano ang pagkakasunod-sunod ng mga naganap sa laro?
5. Ano ang sinabi ng kanilang coach?
6. Pang-ilan sila (o siya) sa standing ng isports na iyon?
7. Sino ang nanalo sa laban?
8. Ano ang istorya sa likod ng koponan?
9. Kailan at saan naganap ang laban?
10. Bakit nanalo ang koponan o manlalaro?
III. Magpasulat ng isang balita mula sa impormasyong nakalatag sa ibaba: (20 pts)
Ano: Takbo para sa Tacloban
Sino: Mga interesadong indibidwal, edad 21-45
Kailan: Itong araw na ito (isulat ang petsa)
68
Saan: Mall of Asia grounds, Lungsod Pasay
Bakit: Fund-raising na proyekto para sa mga nasalanta ng Yolanda.
Paano:
21k Takbuhan: (Lalaki) Andres Torres 1:21:16, Jose Garcia 1:26:13, George Velasco
1:26:44; (Babae) Elaine Bautista 1:50:06, Marie Aguiluz 1:52:45, Cherry Gallardo
1:57:47.
10k Takbuhan: (Lalaki) Danilo Benitez 34:22, Marco Herrera 34:57, Rafael Tan
35:10; (Babae) Mirabelle Abad 41:02, Clarissa Antonio 49:04, Lauren Lopez 50:06.
5k Takbuhan: (Lalaki) Greg Saguil 19:45, Neil de Leon 21:09, Jerry Galvez 21:03;
(Babae) Grace Torrez 22:05, Mayette Ortiz 23:25, Anna Abiera 24:12.
69
SUSI SA PAGWAWASTO
I.
1. Tama
2. Mali, patas dapat ang paglalarawan sa isang laro. Ginagawa lang ang
pagtatampok sa mga pang-profile na pagbabalita.
3. Mali, walang saysay ang mas mahabang balita kung hindi wasto ang
ibinabalita.
4. Mali, ang pagbabalita sa isports ay isang anyo pa rin ng pagsulat na
kinakailangang sumunod sa mga batayang kahingian ng mahusay na
pagsusulat.
5. Mali, tungkulin ng manunulat ang paghahatid ng wasto at tamang pagbabalita.
6. Tama
7. Tama
8. Tama
9. Tama
10. Mali, sinisimulan ang balita sa pagsagot ng mga batayang tanong na 5 WHs
at H
II.
1. B
2. A
3. A
4. B
5. B
6. B
7. A
8. B
9. A
10. A
Pamantayan sa Pagmamarka ng Pagbabalita: Puntos

Kumpleto ang impormasyong ibinigay
(may ulo ng balita, naisulat lahat ng detalye) 10
Naaayon sa tamang daloy ng pagbabalita ang paglalahad ng mga
detalye 5
(sinimulan sa pagsagot ng 5 WHs at H)
Wasto ang pagbuo ng mga pangungusap 5
Kabuuan 20
70
KABANATA 4: Mga Opinyon/Analisis sa mga
Pangyayari sa Isports
Katulad ng naunang kabanata, makikita sa sumusunod ang paglalahad ng
mga naging pangyayari sa isang partikular na laro, liga, o koponan. Ngunit hindi
gaya ng mga nauna, may elemento ng pangangatwiran sa mga artikulong ito.
Nakatuon ang mga ganitong sulatin sa pagsusuri at pagtatasa sa mga pangyayari o
usapin imbes na paghahatid lang ng balita. Makikita sa ganitong klaseng mga sulatin
ang perspektiba ng manunulat tungkol sa paksa at may layuning maipalitaw kundi
man mahikayat ang mambabasa sa kanyang tindig sa naturang usapin. Dahil dito,
maaaring mas makulay ang gamit ng mga salita at may pwersa o diin ang mga
pahayag sa artikulo.
Kadalasang may regular na kolumnista ang ganitong mga sulatin sa isang

pahayagan o magasin. Dahil dito, nakikilala ang manunulat sa kanyang estilo ng
pagsulat, kaalaman sa isang larangan ng isports o perspektiba at paraan ng pag-iisip
sa mga bagay-bagay tungkol dito.

I. Piliin ang titik ng pinakatamang sagot. (10 puntos)
1. Nagagawa ng isang artikulong opinyon/analisis na magbigay;
A. kulay sa balitang pang-isports.
B. direksyon sa mga nais matuto ng isang laro.
C. pagkakataon sa mambabasa na bumuo ng kuro-kuro.
D. oportunidad sa manunulat na ipagsama ang pagsulat sa komento.
2. Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng isang mahusay na artikulong

opinyon?
A. Mayroong itong peg
B. Naglalarawan ng mga pangyayari
C. Pagsasama ng galing sa pagsulat at opinyon
D. Nagbibigay ng opinyon batay sa mga datos
3. Ito ang pinakamahalagang elemento ng opinyon.

A. Peg C. Layout
B. Lead D. Subject
4. Alin sa sumusunod ang HINDI elemento ng opinyon?

A. Panimula na nakagaganyak C. Proposisyon at argumento
B. Pananaw ng isang insider D. Salaysay ng mga naganap
5. Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng wika ng Opinyon/Analisis?

A. Simple C. Hindi seryoso
B. Maiksi D. Hindi maligoy
6. Alin sa mga sumusunod ang dapat iwasan o hindi gamitin sa pagsulat ng
71
opinyon?
A. Mga sipi C. Komentaryo
B. Seksismo D. Salitang ingles
7. Mahalagang ang opinyon at analisis ay
A. Naratibo C. Sensitibo sa kasarian
B. Obhetibo D. Laging mapanghimok
8. Iwasang gumamit ng jargon dahil,

A. Kadalasang nasa Ingles ito C. Hindi mauunawaan ng
mambabasa
B. Pinapahaba nito ang artikulo D. Mahirap ito saliksikin ng
manunulat
9. Ang isang analisis ay nakabatay sa
A. Pagsusuri ng datos C. Sariling opinyon ng analyst
B. Komento kapwa insider D. Detalye ng mga pangyayari
10. Para maging epektibo ang pagsulat ng analisis, kailangang
A. nagsaliksik ng mga jargon C. alam ang patakaran ng mga
laro
B. interesado sa isusulat na isports D. nakikinig sa komento ng mga
analyst
II. Panuto: Basahin ang artikulo at bumuo ng isang artikulong opinyon na

magbibigay-reaksiyon sa artikulo ni Ronnie Magsanoc. Nasa ibaba ang gabay sa
pagmamarka. (20 puntos)
SANA
Ronnie Magsanoc
mula sa http://www.abante-
tonite.com/issue/dec3013/sports_achieve.htm#.VvY3VCHK27M
Sa pagpasok ng 2014, marami tayong mga nais maisakatuparan para sa

mundo ng sports sa ating bansa. Mga dalangin na mabigyang katotohanan sana
upang patuloy na lumapad, umangat, umunlad at tuluyang maging Asian power o ‘di
kaya’y mapansin ang husay ng mga Pinoy sa global stage.
Sana ay magpatuloy ang pagbabalik ni Manny Pacquiao sa kanyang dating

kinalalagyan sa mundo ng boxing. Si Pacman ang pinaka-kilalang Pinoy sa buong
mundo. Ang tagumpay niya ay nagtutulak sa ating bansa na mapansin sa lahat ng
kontinente. Ang 2014 ay kritikal sa kampanya ng Pambansang Kamao para
makabalik sa kanyang ginintuang trono.
Sana ay makagawa ang Philippine Sports Commission ng panibagong

“sports arena” na kayang pagdausan ng Southeast Asian Games. Bago, moderno at
malayo sa trapiko. Sa loob man o labas ng Manila, napakahalaga ng isang world
class stadium para sa imahe ng Pilipinas. Nais nating magdaos ng world class
competition at magpasibol ng world class athletes, kaya nararapat na sa lalong
madaling panahon, dapat ay makagawa tayo ng matinding kalibre na pag-
eensayuhan ng ating mga national athletes para sumulong ang estado ng palakasan
sa ating bansa. Isang arena o stadium na magiging bahay ng lahat ng sports.
72
Sana ay magpatuloy ang pag-angat ng golf sa pagpasok ng taon. Sila
Celestino Tugot, Ireneo Legaspi, Ben Arda at Frankie Minoza ang mga “legends” ng
golf sa Pilipinas. Magandang maipagpatuloy nila Antonio Lascuna, Juvic Pagunsan,
Angelo Que, Artemio Murukami, maging nila Jennifer Rosales, Princess Mary
Superal, Claire Amelia Legazpi ang dating tikas ng Filipino golfers sa Asian region.
Sana ay tumibay pa ang estado ng volleyball sa Pilipinas. Tumaas na ang

interes ng mga manunuod sa laro. Marapat na isang national team na sana ang
mabuo at makapag-prepara sa mga Asean, maging sa Asian competitions.
Marami pa tayong palakasan na nais sanang gumaling pa ang mga Pilipino.

Ang badminton, football, track and field, taekwondo ay ilan pa sa ating mga
pinapanalangin na kasikatan ng mga Pilipino.
Sana ay pagsama-samahan ng ating mga sports leaders ang mga

pamamaraan upang lubusan pang tumibay ang kalagayan ng sports sa Pilipinas sa
pagpasok ng 2014.
Gabay sa Pagmamarka
5 3 1
Paksa Malinaw na May banggit ng paksa Hindi malinaw ang
naipaliwanag ang ngunit hindi paksa
paksa nabigyang- diin
Opinyon Mahusay at malinaw Maligoy at hindi Hindi nagpapakita

na naipahatid ang malinaw ang punto ng tindig tungkol sa
opinyon. isyu.
Batayan Nagbibigay ng mga Nagbibigay ng suporta Walang batayan ang
suportang detalye na sa argumento ngunit mga opinyon
batay sa matamang hindi ganoon kalinaw
pagsusuri sa isyu. ang ugnayan.
Wika Naipaliliwanag nang Naipahahatid ang nais Gumagamit ng mga
mahusay ang punto sabihin gamit ang hindi akmang salita
dahil sa mahusay na wastong wika. sa kaisipang nais
SUSI SA PAGWAWASTO
1. C
2. B
3. A
4. D
5. C
6. B
7. C
8. C
9. D
10. D
73
ARALIN 8: Pagsulat ng Opinyon
Linggo 8
Deskripisyon: Ang araling ito ay nagpapakita ng mga nilalaman, elemento at
estruktura ng isang artikulong opinyon na nagpapalawig sa pagtalakay sa isang
pangyayari sa isports.
TUKLASIN
Gawain 1: Pangkatin Magkakaroon ng
ang klase sa lima. pagbabahagi ng
pinakamahalagang
Bigyan ang bawat grupo puntong napag-usapan
ng kontrobersiyal na ng grupo.
headline sa isports.
(Maaari ding ang Bago talakayin ang mga
balitang isports na napag-usapang komento
ginawa sa naunang ay ibigay muna ang buod
kabanata) ng artikulo.
Halimbawa:
“Pacquiao may 5-araw
para sumagot sa laban
vs Bradley” nasa
Isa pang halimbawa:
Basahin at unawain sa
grupo ang balitang
74
isports na ibinigay ng
guro.
Tanungin kung ano ang

opinyon o pananaw ng
grupo sa artikulong
ibinigay ng guro.
Magbigay ng mga
mahahalagang punto na
maaaring maging
lunsaran ng mahusay
na diskurso sa mga
grupo gaya ng:
 Makatwiran ba ang
pananaw ng
manunulat?
 Sumasang-ayon ba
kayo sa pananaw ng
manunulat?
 Nagmalabis ba ang
manunulat sa
pagpapahayag?
 Hindi ba naging
malinaw ang
kaniyang puntong
nais ipahayag?
Isa-isahin ang kanilang

mga komento bilang
grupo sa isang buong
papel.
Mayroong 15 minuto ang

mga mag-aaral upang
magtalakay sa loob ng
mga binuong grupo at
isulat ang kanilang mga
komento sa isang malinis
na papel.
Malayang talakayan:
Maaaring gawing gabay
na tanong ang mga
sumusunod.
1. Bakit mahalaga ang
opinyon kolum sa
pagtalakay sa isang
pangyayari sa
75
isports?
2. Ano ang nagagawa
ng opinyon sa isang
manunulat at
mambabasa?
3. Ano ang mga
isinasaalang-alang
upang makalikha ng
isang mahusay na
opinyon sa isang
nabasa o napanood
na balita o opinyon
mismo?
Maaaring inaasahang
sagot mula sa mag-
aaral ang mga
sumusunod na ideya:
1. Mahalaga ang
opinyon upang
mapalalim ang
diskurso sa mga
pangyayri sa isports.
Sa pamamagitan ng
opinyon nabibigyang-
kulay ang mga
balitang inihahatid.
Diskurso ang tawag
sa pormal at
patuluyang
pagsasagawa ng
isang mahusay na
usapan tungo sa
isang mabisang
paglalahad.
Dahil sa opinyon at
komentaryo nagiging
mas interesante ang
kaganapan sa isport
na kinagigiliwan.
2. Nagbibigay ito ng
oportunidad sa mga
manunulat upang
ipamalas ang
kanilang mga estilo
sa pagsulat. Nagiging
lunsaran din ang mga
ganitong artikulo
76
upang mahimok ang
mga mambabasa na
magbigay ng kanilang
sariling pagkukuro sa
paksain.
Mahalaga ang papel na
ginagampanan ng teksto
at konteksto ng diskurso
para maging malinaw at
epektibo ang diskurso.
Ang teksto ang
pinanggagalingan at
nagdadala ng mensahe o
opinyong nais ipahatid.
Maituturing na teksto ang
libro, kasulatan, memo,
at iba pa. Ang konteksto
naman ay ang lunan at
dahilan kung bakit at
kailan nagaganap ang
diskurso.
LINANGIN
Ipakuha ang mga Muling babasahin at
artikulo ng Ambethabol susuriin ng mga mag-
at Lima Singko na aaral ang mga artikulong
patungkol sa opinyon sa ipinabasa sa kanila.
mga kaganapan sa
isports. Sagutan ang worksheet
na nagsusuri sa paraan
Gawain 2: Pangkatang ng pagkakasulat ng
gawain: Bumuo ng artikulo.
grupong may tatlo
hanggang apat na Ano ang pagkakaiba ng
miyembro. balitang isports at isports
kolum sa:
Pumili ng grupong nais
mag-ulat ng ginawa ng 1. nilalaman/tungkol saan
kanilang grupo ang artikulo
2. elemento
3. estruktura
Ipaalala ang kahalagahan

ng tekstong patunay
upang may babalikang
ebidensiya sa asersiyon
pagkatapos.
77
Maaaring gamitin bilang
batayan ng sagot ang
mga babasahing ibinigay
sa mag-aaral.
Susuriin ng mag-aaral
ang mga artikulo upang
makita ang pagkakaiba
ng balitang isports at
opinyon at itala ito sa
worksheet na ibinigay ng
guro.
Iuulat ng mga grupo ang

kanilang mga sagot.
Maaaring inaasahang
sagot ang sumusunod na
detalye ng pagsulat ng
opinyon:
 Para sa paksa, dahil

ang opinyon ay bilang
tugon sa isang
napapanahong balita,
mabilisan din ang
pagbibigay ng
komento rito. Ang
sistema, para maging
makabuluhan pa ang
opinyon, kailangang
mainit pang pinag-
uusapan ang isyu.
 Elemento naman ng
opinyon ang ikli o haba
nito. Kadalasang 600-
800 salita lamang ang
nilalaman ng isang
opinyon kolum
78
 Ang mahusay na
opinyon at yaong
nagagawang
pagsamahin ang
pananaw ng isang
batikan sa laro at
kasanayan sa
propesyonal na
pagsulat.
 Lagi itong may peg. Ito
ang naunang
pangyayari o kwwento
na may elemento ng
kontrobersiya. Ito ang
nagbibigay-giya sa
manunulat upang
magbigay ng ibang
perspektiba.
 Ang
pinakamahalagang
elemento ng isang
mahusay na balitang
isports ay ang
kontrobersiya.
 Maaaring hindi popular
ang panig ng
manunulat ngunit doon
nakasalaay ang
pagkabuhay ng
argumento. Ngunit
laging tandaan na
batay sa mga datos at
katotohanan ang mga
argumento. Dito
papasok ang isang
mahusay na
pananaliksik.
 Binabasa ang mga
opinyon hindi dahil sa
mga impormasyon at
detalyeng ibinabahagi
nito kundi ang komento
at opinyon ng sumulat
na umaaliw sa mga
mambabasa.
Tanungin kung ano ang

mga elemento at
estruktura ng isang
79
artikulong opinyon.
Mga elemento at
estruktura ng artikulong
opinyon:
 peg – naunang
kuwentong mayroong
elemento ng
kontrobersiya
 nakagaganyak na
panimula na kukuha
ng atensiyon ng mga
mambabasa
 pananaw ng isang
insider o analisis ng
isang eksperto sa isyu
upang mapakinggan
ang iba't ibang panig
ng argumento at
makagawa ng
paghahambing sa
ibang tao o
pangyayari.
 Malinaw na tindig na
susuportahan mga
proposisyon o
argumento at
ebidensiya
 lagom ng mga
argumento
isang pagwawakas mag-
iiwan ng impormasyon at
nag-aanyaya sa mambasa
na limiin ang kaniyang
sariling analisis sa
kuwento.
Balik-aralan ang mga Gawain 3: Matapos
pagtalakay sa mga makita ang kahalagahan
katangian ng isang at layunin ng artikulong
isports. opinyon at analisis ay
susubukang buuin bilang
Ang isang opinyon ay isang artikulong opinyon
naglalaman ng isang ang kanilang mga
kuro o hakang personal. komento sa Gawain 1.
80
Mula ito sa sariling
pananaw ng isang tao Sa puntong ito, hindi
tungkol sa isang bagay. muna mahalaga ang mga
Dahil dito, maaaring elemento at estruktura
sabihing walang maling dahil babalikan ito para
opinyon dahil maaring sa pangunahing gawain.
nakabatay rin ito sa
katotohanan o Tanungin sa mag-aaral
karanasang pinagdaanan kung ano-ano ang mga
ng nagsusulat. katangiang dapat taglayin
ng isang manunulat ng
opinyon kolum?
Magtawag ng mag-aaral
na nais sumagot.
 Bigyang-diing
mahalaga ang
matalinong opinyon na
mula sa masusing
pag-aaral sa isyu.
Mahalaga rin na
mahusay na magamit
ang wika upang
matiyak na tama o
akma ang magiging
interpretasyon ng
mambabasa sa nais
ipahatid ng manunulat.
 Sa pagsulat ng isang
opinyon, kailangang
tiyak ang damdamin,
tono, at pananaw ng
manunulat sa teksto.
Tono ang lumilitaw na
damadamin o saloobin
ng manunulat tungkol
sa paksang
tinatalakay. Maaari
itong maging maging
mapang-uyam,
masaya,
nanghihinayang,
nalulungkot, at iba pa.
Gawain 4:
Balikan muli ang mga
artikulo sa opinyon mula
81
sa Ambethabol at Lima
Singko. Itakda ang isang
artikulo sa isang grupo.
Tiyaking iba-ibang
artikulo ang susuriin ng
bawat grupo.
Tukuyin ang mga bahagi:

a. peg
b. lagom ng artikulo
c. proposisyon
argumento
ILAPAT
Balikan ang awtput sa Gawain 5: Indibidwal na Gawain 6: Matapos
Gawain 3 kung saan gawain. Bumuo ng isang magsulat ng mga mag-
sinulat nila bilang isang artikulong opinyon na aaral na kani-kanilang
artikulong opinyon ang sumusunod sa mga mga opinyon,
kanilang opinyon sa pamantayan ng pagsulat magpapalitan ang mga
Gawain 1. ng artikulong opinyon. mag-aaral ng kanilang
1. Peg gawa.
2. Nakagaganyak na
panimula Babasahin at susuriin
3. Malamang opinyon, ang gawa ng kaklase at
proposisyon, bibigyan ito ng komento.
argumento Gumamit ng kulay na
4. Lagom ng punto sa iba ang tinta ng bolpen
pagwawakas sa iwinawastong papel
5. Wikang madaling bilang pananda na ito
maunawaan ng ay komento ng kaklase
mambabasa at hindi ng guro na
gagamit naman ng
Maglalaman ito ng pulang tinta.
pananaw ng mag-aaral
tungkol sa kaniyang Susuriin kung valid o
napiling balitang pang- hindi ang pananaw ng
isports. kaklase. Maaring
tingnan kung:
 may kaugnayan ang
mga bahagi nito sa
isa’t isa.
 may mga bahagi

bang nakakalilito sa
mambabasa.
82
 may mga batayan ba
ang mga detalye at
pangangatwiran.
Kung mayroon, saan
kinuha? Mayroon
bang tala?
Ilagay ang komento sa

espasyo sa ibaba o sa
kabilang bahagi ng
papel.
Matapos ang
pagkokomento ng
kaklase ay ibabalik ang
papel sa may-ari upang
tingnan ang komento sa
kaniyang gawa.
Maaari niyang baguhin

o hindi ang gawa kung
sa tingin niya ay
nararapat.
Parehong iwawasto ng
guro ang artikulo at
komento ng kaklase.
Ipakita ang pamantayan

sa pagmamarka ng
opinyon.
83
ARALIN 9: Pagsulat ng Analisis ng Isang Balitang Isports
Linggo 9
Deskripsiyon: Sa araling ito, tatalakayin ang estruktura at pagsulat ng isang analisis
sa isang balitang isports.
TUKLASIN
Gawain 1: Pangkatang Magbabahagi ng sagot
gawain. Magpakita ng ang mga mag-aaral at
isang larawan na magiging lunsaran ito ng
naglalaman ng grap na mga talakayan mula sa
nagpapakita ng bilang performans ng mga
ng mga medalya na manlalarong Pilipino
naiuwi ng Pilipinas sa hanggang sa malalimang
Southeast Asian Games pagtingin sa estado ng
mula 2005 hanggang palakasan o isports sa
2015. ating bansa.
Gagawan ito ng Matapos magbahagi ng

interpretasyon ng mga mga sagot ang mga mag-
pangkat. Mas maraming aaral ay sabihing
interpretasyon, mas mahalagang inaanalisa
maigi. Maaaring ang anumang datos
magbigay ng gabay na sapagkat dito at sa
daloy ang guro. malalimang pagsipat sa
katotohanang
1. paksa ng grap o ipinapahayag nito,
larawan maaaring magmula ang
2. mga kaisipang o mga solusyon halimbawa
detalyeng binibigyang sa trapiko, crime rate, at
kahulugan problema sa populasyon
3. analisis o ng bansa.
pangkalahatang
katotohanang
ipinakikita ng mga Gawain 2: Ipakukuha ng
datos sa larawan guro sa mga mag-aaral
ang mga artikulong
ipinabasa bilang takdang-
Sabihin na mahalagang aralin.
kasanayan ang pagbasa Pangkatin ang mga mag-
ng mga datos upang aaral at ibibigay ang
makabuo ng isang worksheet na sasagutan.
makabuluhang analisis. Magtalaga ng isang
Malimit na makakakita artikulo sa bawat grupo.
ng mga estadistika ng
mga larong basketball, Gamitin ang mga
volleybal, o “tale of the artikulong napili upang
84
tape” sa boksing gamit magkaroon ng iba-ibang
ng mga ilustrasyon gaya obserbasyon ang mga
ng grap o tsart at mag-aaral
talahanayan dahil isa sa kabanatang ito.
itong paraan upang
mailahad ang mga datos Tutukan ang gamit ng
nang mas madaling wika at estruktura ng mga
maunawaan. pangungusap
 gamit ng salita
Sa pamamagitan ng  pagbubuo ng
mga tsart, naipapakita pangungusap
ang estruktura ng isang  tono ng akda
sistema.  mga pagsusuri na
a) Grap – may layunin ginawa ng akda ayon
itong ipakita ang sa datos
ugnayan ng mga
guhit at tambilang sa Magtawag ng mag-aaral
paksang tinatalakay. upang magbahagi ng mga
Mga anyo: sagot.
pictograph, bar
graph, line grap, pie Ibabahagi ng mga mag-
graph aaral ang mga naging
b) Flow chart ang obserbasyon nila.
ginagamit kung
maglalahad ng isang Mula sa mga sagot ng
proseso mula sa mag-aaral, idiin ang mga
umpisa hanggang sumusunod:
matapos ang
proseso.  Ang isports mismo ay
c) Talahanayan ang maaaring pagkunan ng
paghahanay sa mga paksa sa editoryal o
paksa at bilang sa lathalain.
isang kolum upang
mabilis na mabasa at  Iba ang katangian ng
makagawa ng isang sulating pang-
paghahambing. isports. Nagtataglay ito
ng kalayaan na wala sa
Mula sa pagsusuri sa ibang sulatin. Maaaring
mga grap at mga ang estilo kung paano
talahayan ng mga magsulat ay batay sa
estadistika ng mga laro, sariling estilo ng
maaaring makagawa ng manunulat gaya ng
isang paghihinuha na makikita sa babasahin.
maaaring hulaan ng
isang tagasuri ang  Ang wika ng isang
maaaring kalabasan ng artikulong isports,
laro o mga desisyong opinyon, o analisis ay
maaaring gawin tungkol dapat simple lamang,
sa isang usaping isports. sa paraang parang
85
nakikipag-usap sa
Bahagi rin ng pagsusuri mambabasa. Isang
o analisis ng datos ang paghikayat din ito
pagbubuo ng palagay o upang ulit-uliting
prediksiyon. Maaaring basahin ang mga
suriin ng isang tagasuri artikulo ng isang
ang “tale of the tape” ng manunulat.
isang larong boksing at
sabihin kung sino ang  Maiksi ang mga
may mas malaking pangungusap, direkta
tsansang upang manalo at hindi maligoy. Ang
batay sa kanilang pisikal isang talata ay
na kakayahan. Batay rin kadalasang may
sa bilang ng mga spike dalawa hanggang
at galing sa floor tatlong pangungusap
defense (volleyball) ang lamang.
paghanguan ng isang
tagasuri ng kaniyang  Hindi tulad ng
palagay kung sino ang sanaysay na maaaring
lalamang kanino. Sa humaba ng libo-libo
ganitong sistema ng ang salita, kailangang
isang manunulat, panatilihing nasa daan
nauudyukan niya rin ang lamang ang salita sa
mambabasa upang artikulong opinyon at
bumuo ng sariling analisis.
hinuha. Ngunit laging
tandaan na kahit ang  Hangga't maaari ay
mga palagay o hinuha iwasang gumamit ng
ay nabubuo batay sa jargon dahil maaaring
mga makatwirang hindi ito alam ng
ebalwasyon. Kaya’t mambabasa.
mahalaga ang mga
datos upang pagbatayan  Iwasan din ang mga
ng pagsusuri. acronym pero kung
gagamit nito, tiyakin na
Mahalagang kasanayan maibigay ang buong
sa paghihinuha ang pangalan at salita sa
pagbasa at pag-unawa unang banggit.
sa mga teksto. Kapag
nauunawaan ng isang  Maging gender
tagasuri ang kaniyang sensitive sa mga
binabasa o pinapanood, komento at hindi
mas madali siyang maging mapanghusga
makapagbigay ng at magbigay ng
palagay. personal na atake.
 Iwasan ang paulit-ulit

na salita at pahayag,
mga cliché, at
86
yupemismo.
 Tiyaking walang mali

sa gramar. Hindi dahil
simple at
conversational ang
wika ay maaari nang
magkamali sa gramar.
 Upang maging tiyak sa

isinusulat, kailangan
niyang maging
interesado sa isports o
mga pangyayaring may
kaugnayan dito.
Kailangan ding alam ng
manunulat ang mga
patakaran o
panuntunan ng laro na
pagbabatayan ng
kaniyang sulatin.
Mahalaga ring may alam

sa wika o jargon ng laro
na isusulat upang higit
itong maipaliwanag sa
mambabasa sa paraang
madali nilang
maunawaan.
87
PAMANTAYAN SA PAGMAMARKA NG SULATING OPINYON
5 3 2
Paksa Malinaw na May banggit ng Hindi malinaw ang
naipaliwanag ang paksa ngunit hindi paksa.
paksa. nabigyang-diin.
Opinyon Mahusay at Maligoy at hindi Hindi nagpapakita
malinaw na malinaw ang ng tindig tungkol
naipahatid ang punto. sa isyu.
opinyon.
Batayan Nagbibigay ng Nagbibigay ng Walang batayan
mga suportang suporta sa ang mga opinyon.
detalye na batay argumento ngunit
sa matamang hindi ganoon
pagsusuri sa isyu. kalinaw ang
ugnayan.
Wika Naipaliliwanag Naipahahatid ang Gumagamit ng
nang mahusay nais sabihin gamit mga hindi akmang
ang punto dahil sa ang wastong wika. salita sa kaisipang
mahusay na nais ipahayag.
paggamit ng wika.
PAMANTAYAN SA PAGMAMARKA NG SULATING ANALISIS
5 3 2
Analisis Mahusay at malinaw Nagbibigay ng Hindi malinaw ang

ang paglalahad ng hinuha at prediksiyon ibinibigay na analisis
mga hinuha o ngunit hindi naging sa paksa.
prediksyon. masinsin ang
pagtitimbang.
Batayan Nagbibigay ng mga Nagbibigay ng Hindi gumamit ng

suportang detalye na suporta sa mga suportang
batay sa matamang argumento ngunit datos upang
pagsusuri sa isyu. hindi ganoon kalinaw pangatwiranan ang
ang ugnayan. kanyang asersyon
tungkol sa paksa.
Wika Naipaliliwanag nang Naipahahatid ang Gumagamit ng mga

mahusay ang punto nais sabihin gamit hindi akmang salita
dahil sa mahusay na ang wastong wika. sa kaisipang nais
88
I. Piliin ang titik ng pinakatamang sagot. (10 puntos)

1. Nagagawa ng isang artikulong opinyon/analisis na magbigay ng
A. kulay sa balitang isports.
B. direksiyon sa mga nais matuto ng isang laro.
C. pagkakataon sa mambabasa na bumuo ng kuro-kuro.
D. oportunidad sa manunulat na ipagsama ang pagsulat sa komento.
2. Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng isang mahusay na artikulong

opinyon?
A. Mayroon itong peg
B. Naglalarawan ng mga pangyayari
C. Pagsasama ng galing sa pagsulat at opinyon
D. Nagbibigay ng opinyon batay sa mga datos
3. Ito ang pinakamahalagang elemento ng opinyon

A. Peg C. Layout
B. Lead D. Subject
4. Alin sa sumusunod ang HINDI elemento ng opinyon?

A. Panimulang nakagaganyak C. Proposisyon at argumento
B. Pananaw ng isang insider D. Salaysay ng mga mga
naganap
5. Alin sa sumusunod ang HINDI katangian ng wika ng Opinyon/Analisis?
A. Simple C. hindi seryoso
B. Maiksi D. hindi maligoy
6. Alin sa sumusunod ang dapat iwasan o hindi gamitin sa pagsulat ng opinyon?

A. Mga sipi C. Komentaryo
B. Seksismo D. Salitang Ingles
7. Mahalagang ang opinyon at analisis ay

A. Naratibo C. Sensitibo sa kasarian
B. Obhetibo D. Laging mapanghimok
8. Iwasang gumamit ng jargon dahil

A. kadalasan Ingles ito. C. hindi mauunawaan ng
mambabasa.
B. pinapahaba nito ang artikulo. D. mahirap itong saliksikin.
9. Ang isang analisis ay nakabatay sa

A. Pagsusuri ng datos C. Sariling opinyon ng tagasuri
B. Komento kapuwa insider D. Detalye ng mga pangyayari
10. Para maging epektibo ang pagsulat ng analisis, kailangang gawin ang mga
sumusunod maliban sa
A. nagsaliksik ng mga jargon. C. alam ang patakaran ng mga
laro.
89
B. interesado sa isusulat na isports. D. naglalaro ng nasabing isports.
II. Panuto: Basahin ang artikulo at bumuo ng isang artikulong opinyon na

magbibigay reaksiyon sa artikulo ni Ronnie Magsanoc. Nasa ibaba ang gabay sa
pagmamarka. (20 puntos)
SANA
Ronnie Magsanoc
mula sa http://www.abante-
tonite.com/issue/dec3013/sports_achieve.htm#.VvY3VCHK27M
Sa pagpasok ng 2014, marami tayong mga nais maisakatuparan para sa

mundo ng sports sa ating bansa. Mga dalangin na mabigyang katotohanan sana
upang patuloy na lumapad, umangat, umunlad at tuluyang maging Asian power o ‘di
kaya’y mapansin ang husay ng mga Pinoy sa global stage.
Sana ay magpatuloy ang pagbabalik ni Manny Pacquiao sa kanyang dating

kinalalagyan sa mundo ng boxing. Si Pacman ang pinaka-kilalang Pinoy sa buong
mundo. Ang tagumpay niya ay nagtutulak sa ating bansa na mapansin sa lahat ng
kontinente. Ang 2014 ay kritikal sa kampanya ng Pambansang Kamao para
makabalik sa kanyang ginintuang trono.
Sana ay makagawa ang Philippine Sports Commission ng panibagong

“sports arena” na kayang pagdausan ng Southeast Asian Games. Bago, moderno at
malayo sa trapiko. Sa loob man o labas ng Manila, napakahalaga ng isang world
class stadium para sa imahe ng Pilipinas. Nais nating magdaos ng world class
competition at magpasibol ng world class athletes, kaya nararapat na sa lalong
madaling panahon, dapat ay makagawa tayo ng matinding kalibre na pag-
eensayuhan ng ating mga national athletes para sumulong ang estado ng palakasan
sa ating bansa. Isang arena o stadium na magiging bahay ng lahat ng sports.
Sana ay magpatuloy ang pag-angat ng golf sa pagpasok ng taon. Sila

Celestino Tugot, Ireneo Legaspi, Ben Arda at Frankie Minoza ang mga “legends” ng
golf sa Pilipinas. Magandang maipagpatuloy nila Antonio Lascuna, Juvic Pagunsan,
Angelo Que, Artemio Murukami, maging nila Jennifer Rosales, Princess Mary
Superal, Claire Amelia Legazpi ang dating tikas ng Filipino golfers sa Asian region.
Sana ay tumibay pa ang estado ng volleyball sa Pilipinas. Tumaas na ang

interes ng mga manunuod sa laro. Marapat na isang national team na sana ang
mabuo at makapag-prepara sa mga Asean, maging sa Asian competitions.
Marami pa tayong palakasan na nais sanang gumaling pa ang mga Pilipino.

Ang badminton, football, track and field, taekwondo ay ilan pa sa ating mga
pinapanalangin na kasikatan ng mga Pilipino.
Sana ay pagsama-samahan ng ating mga sports leaders ang mga

pamamaraan upang lubusan pang tumibay ang kalagayan ng sports sa Pilipinas sa
pagpasok ng 2014.
90
Gabay sa Pagmamarka
5 3 1
Opinyon Mahusay at malinaw Maligoy at hindi Hindi nagpapakita

na naipahatid ang malinaw ang punto. ng tindig tungkol sa
opinyon. isyu.
Batayan Nagbibigay ng mga Nagbibigay ng Walang batayan ang
suportang detalye suporta sa mga opinyon.
na batay sa argumento ngunit
matamang hindi ganoon
pagsusuri sa isyu. kalinaw ang
ugnayan.
Wika Naipaliliwanag nang Naipahahatid ang Gumagamit ng mga

mahusay ang punto nais sabihin gamit hindi akmang salita
dahil sa mahusay na ang wastong wika. sa kaisipang nais
SUSI SA PAGWAWASTO
1. C
2. B
3. A
4. D
5. C
6. B
7. C
8. C
9. D
10. D
91
KABANATA 5: Mga Tampok na Lathalain sa Isports
Bukod sa mga pagbabalita at pagbibigay-kuro tungkol sa mga napapanahong
pangyayari sa isports, may mga sulatin ding tumatalakay sa mga kaugnay na paksa
na magiging interesante sa mambabasa. Iba’t iba ang kaanyuan, tono, at antas ng
pormalidad ng mga sulating ito, depende sa layunin at target na mambabasa.
Halimbawa, replektibo at impormal ang tono at anyo ng mga salaysay tungkol sa
karanasan sa pagsasagawa o paglahok sa isang isports na makikita sa isang
magasin. Sa kabilang banda naman, mas pormal at akademiko ang naging
pagtalakay sa kasaysayan ng palakasan sa bansa na nailathala bilang kabanata sa
isang libro.
Sa bahaging ito, narito ang ilang mga halimbawa ng mga sanaysay na

maaaring makita bilang tampok na panulat sa isang lathalaing pang-isports:
 Panimula sa Olympic Movement

 Kalis: Ang Pilipinong Sining ng Pakikipaglaban noong Dating Panahon
 Paraan ng paglalaro
 Karanasang pang-isports
 Pangangalaga sa kalusugan

I. Piliin ang titik ng tamang sagot mula sa mga pagpipilian sa kahon. (10 puntos)
A. Banghay H. Suliranin
B. Tauhan I. Punto de bista
C. Resolution o kakalasan J. Tuktok
D. Simula K. Paksa
E. Kuwento L. Wakas
F. Gitna M. Simbolo
G. Tema N. Climax o kasukdulan
1. Pangunahing elemento ng pagsasalaysay

2. Pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa salaysay
3. Pinakamataas na bahagi ng salaysay
4. Bahagi kung saan nareresolba ang suliranin
5. Nagsisiganap sa isang salaysay o kuwento
6. Nagpapaikot sa kuwento
7. Ideyang nais ibahagi ng manunulat sa mga target na mambabasa
8. Bahagi kung saan ipinapakilala ang tauhan, tagpuan, at umpisa ng
pangyayari
9. Bahagi kung saan ipinakikita ang pinakamataas na emosyon ng salaysay
10. Bahagi kung saan nasosolusyunan ang problema
92
II. Punan ng mga hinihinging kasanayan ang mga seleksiyon sa ibaba. (30 puntos)
SAKIT ni Rommel Rodriguez BUOD O SYNOPSIS

10 puntos
Tulad ng nakasanayang gawi ng mga mananampalataya
sa mga nililok na mukha ng mga diyos na may
matatangos na ilong, tuwing umaga’y binibisita nila ang
mga ito upang mag-alay ng bulaklak at pagkain. Laking
pagtataka nila na sa kanilang pagbisita’y nagbabago ng
anyo ang mukha ng rebulto. Isa itong himala, ang sabi ng
pinuno ng parokya. Mabilis na kumalat ang balita at
nagsidagsaan ang mga katutubong binyagan para mag-
alay ng dasal, humiling na gumaling sa mga bagong anyo
ng sakit na hindi na napapagaling ng mga mahiwagang
dahon at bulaklak. Nagpatuloy ang sunod-sunod na dasal
at pag-aalay sa milagrosong santo na nag-iiba ang hugis
ng ilong at mukha. Tuwing gabi, kapag walang tao sa
kapilya, dinadalaw ni Severino Marzan ang nililok niyang
pigura. Hindi siya makuntento sa kanyang debuho kung
kaya’t tinatapyasan niya ito sa pagnanais na maging
perpekto ang mukha at ilong ng sinasambang rebulto
“Marami. Lumaki ako sa komiks. Mas nauna akong PRESI
magbasa ng komiks kaysa ng abakada. Noong bata kasi 10 puntos
ako kabarkada ng erpat ko sina Domeng Landicho, Jun
Cruz Reyes, sila Mang Efren, kasi tabloid writer erpat ko.
Nakilala ko yung mga kakilala niya sa pamamagitan ng
mga aklat nila, binabasa ko Agos sa Disyerto, Kamao,
Ani at iba pa. sa tingin ko ang lahat ng ito kasama
kasama ang komiks, sine, lugar namin ay
pinaghahanguan ko ng materyales kasama yung mga
kwento sa tabloid na larger than life.”
Panayam kay Eros Atalia
“Mahal na ang de lata, HAWIG O
Mahal pa ang abrelata. PARAPHARASE
Minamahal kong sinta, 5 puntos
Nagmahal ka na rin ba?”
“Good readers use their prior knowledge and information PAGSASALIN
from what they read to make predictions, seek answers to 5 puntos
questions, draw conclusions, and create interpretations
that deepen their understanding of the text.”
-Mula sa “The Seven Keys to Comprehension How to

Help Your Kids Read It and Get It!” ni Susan
Zimmermann
93
SUSI SA PAGWAWASTO
I. Piliin ang titik ng tamang sagot mula sa mga pagpipilian sa kahon. (10 puntos)
B. Tauhan I. Punto de vista
D. Simula K. Paksa
E. Kwento L. Wakas
F. Gitna M. Simbolo
1. Pangunahing elemento ng pagsasalaysay K (PAKSA)

2. Pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa salaysay A (BANGHAY)
3. Pinakamataas na bahagi ng salaysay N (CLIMAX O KASUKDULAN)
4. Bahagi kung saan nareresolba ang suliranin C (RESOLUTION O
KAKALASAN)
5. Nagsisiganap sa isang salaysay o kwento B (TAUHAN)
6. Nagpapaikot sa kwento H (SULIRANIN)
7. Ideyang nais ibahagi ng manunulat sa mga target na mambabasa G (TEMA)
8. Bahagi kung saan ipinapakilala ang tauhan, tagpuan at umpisa ng
pangyayari D (SIMULA)
9. Bahagi kung saan ipinakikita ang pinakamataas na emosyon ng salaysay F
(GITNA)
10. Bahagi kung saan nasosolusyunan ang problema L (WAKAS)
94
ARALIN 10: Panimula sa Olympic Movement
Linggo 10
Deskripsiyon: Pasisimulan dito ang paggamit ng citation o paglalagay ng sanggunian
at mga paraan sa pagkuha ng tala. Tatalakayin din ang pinagmulan ng isports sa
pamamagitan ng pag-aaral sa kasaysayan ng Olympics.
TUKLASIN
Itanong sa mga Hatiin sa tatlong pangkat Pumili ng isang
estudyante kung ano ang ang klase ayon sa mga kinatawan sa bawat
pinaka-interesanteng paksang: pangkat para mag-ulat.
kaalaman na napulot nila
sa babasahin. Talakayin 1. Pinagmulan ng
nang bahagya ang mga Olympics
sagot nila. 2. Ang Olympism
3. Ang Olympic
Talakayin ang mga Movement
naging pag-uulat.
Bigyang-diin ang mga Ipatalakay sa mga
sumusunod: pangkat ang susing ideya
ng mga takdang paksa.
1. Pinagmulan ng
Olympics
- Isinama ang gawaing
atletiko sa relihiyosong
piyesta para kay Rhea at
regular na itinakdang
ganapin ito kada apat na
taon.
- Pinaniniwalaang
nagsimula ang mga laro
mula sa pagsasanay sa
labanan at pagtatanggol
ng sarili na nagsilbing
libangan para sa mga
maharlika ng Ehipto.
Lumipat ito sa Aegean
Islands na kung saan
mula sa pagiging mga
gawaing panlibangan,
naging relihiyosong
selebrasyon ang mga ito.
2.Ang Olympism
- Isang pag-iisip o
pilosopiya na
naglalayong gamitin ang
95
isports sa maayos na
pag-unlad ng tao, na may
pananaw na hikayatin
ang pagtatatag ng isang
mapayapang lipunan na
isinasaalang-alang ang
pagpapanatili ng dignidad
ng tao.
- Pinasimulan ito ni Baron
Pierre de Coubertin na
ginawang proyekto ang
muling pagbuhay sa
Olympic Games at dahil
doon, nakilala siya bilang
Ama ng Modernong
Olympics.
3. Ang Olympic
Movement
- Bunga ng Olympism at
itinataguyod ng mga
ahensiyang
pinangungunahan ng
International Olympic
Committee na
naglalayong palaganapin
ang Olympic games at
ideals
- Nakikilala ang Olympic
Movement sa buong
mundo dahil sa Olympic
rings, Olympic flag,
Olympic torch, Olympic
medals, Olympic motto,
at Olympic hymn
Sunod na itanong kung

ano ang nakita nilang
katangian ng sulating ito
na naiiba o kagaya ng
mga naunang binasa nila
(hindi kasama dito ang
mga babasahin sa
Kabanata 1). Inaasahang
maililista ang mga sagot
na ito:
96
a. mas mahaba
b. may tiyak na
pagkakahati ang
pagtalakay
c. may citations o
pagkilala sa mga
pinagkunan ng ideya
d. mas pormal ang tono
ng pananalita
Ipaliwanag na naiiba ito

sa mga naunang binasa
dahil ito’y bahagi ng
isang libro at mas
nangangailangan ng higit
na pananaliksik kaysa sa
simpleng paglalarawan o
pagsasalaysay lang ng
mga pangyayaring
napanood. Dahil dito,
kinakailangang maging
maingat sa mga isinulat,
sa mga ipinepresentang
kaalaman, at
pinanggalingan ng mga
ito.
LINANGIN
Balik-aralan ang Maghanda ng isang Pagparesin ang mga
kahulugan at kabuluhan Manila paper na nakasulat mag-aaral. Sabihing
ng pananaliksik (mula sa ang mga sumusunod: makipagpalitan sila ng
kabanata 1, aralin 2). kanilang tala sa isa’t isa.
Batay sa mga ibinigay na Maglarawan ng isang Ipasuri nila sa kapares
kabuluhan sa penomenon: ang kanilang ginawa at
pananaliksik, itanong Ano? irebisa ito ayon sa
kung alin sa mga ito ang Saan? komento. Saka ito
tinutugunan ng binasa. Sino? ipasumite.
Inaasahang isasagot ang
maglarawan ng isang Magpaliwanag ng sanhi o
penomenon at dahilan ng mga
magpaliwanag ng sanhi o pangyayari:
dahilan ng pangyayari. Bakit?
Paano?
Hatiin ang klase sa limang

Ipakita na sa babasahin, pangkat. Bigyan sila ng
kumuha ng mga ideya ilang minuto upang pag-
mula sa iba ang awtor usapan ang sagot.
upang patatagin ang Maaaring papiliin sila ng
97
kaniyang mga isinulat. isang kinatawan na
Ipaliwanag sa puntong ito magbabahagi ng kanilang
na gumamit ng sagot o lahat sa pangkat
parenthetical citation ang ay magbabahagi.
awtor upang markahan
ang mga bahagi ng
sanaysay na mula sa iba. Mamahagi ng tig-walong 5
Sabihin na ang isang x 8 index card sa mga
alternatibo rito ay ang mag-aaral. Maaari ring
paggamit ng footnote at gumamit ng bond paper o
ipakita ang pagkakaiba yellow paper na hinati sa
ng dalawa sa formatting. gitna. Gamitin ang
babasahing “Ang Varayti
Ipaliwanag ang ng Wika” mula sa
pagkakaiba ng mga pinakaunang aralin,
sumusunod na pagkuha magpagawa ng tig-
ng tala: dalawang halimbawa ng
a. Direktang sipi – pagkuha ng tala. Palagyan
tuwirang pagkopya ng ng pamagat ang bawat
mismong nakasulat at tala. Maaaring isang salita
nakapaloob sa mga o parirala ang pamagat.
panaklong ang kinopya
(“…”). Ginagamit ito kung
mahalagang mapanatili
ang orihinal na salita at
ideya ng awtor.
b. Presi – kinukuha lang

ang susing ideya mula sa
orihinal. Hindi pinapalitan
ang bokabularyo ng
orihinal. Karaniwang 1/3
o ¼ lang ng orihinal ang
presi.
c. Lagom o buod – mas
maikling bersyon ng
orihinal. Pinapanatili sa
buod ang tono at diksyon
ng orihinal.
d. Parapreys – isinusulat
sa sariling salita ang
orihinal. Kadalasang
kasing-haba o mas
mahaba pa sa orihinal
ang isang parapreys.
Kung nasa ibang wika

ang orihinal, halimbawa
98
nasa Ingles, isinasalin
muna ito bago ibuod o i-
presi. Nagdidirektang sipi
lang kung mawawala ang
esensiya ng ideya kung
ito ay isasalin. Ipahanap
sa mga estudyante ang
mga direktang sipi na
nasa artikulo. Itanong
kung bakit sa tingin nila,
hindi ito isinalin.
Ipaliwanag sa mga Gamit ang mga
estudyante na sa mga pagbabalitang nasa
akademikong sulatin Kabanata 3, hatiin ang
gaya ng pananaliksik, mga artikulo sa mga
mahalaga ang pagtukoy estudyante. Bigyan ng 3-5
sa mga sangguniang artikulo ang mga
ginamit upang mas estudyante upang i-
maging kapani-paniwala pormat nila sa estilo ng
ang mga isinulat. Isa ring MLA. Narito ang
mahalagang dahilan ng modelong halimbawa:
pagtukoy ng sanggunian
ay upang maiwasan ang Suarez, Amberto D.
plagiarism. Ang “Pilipinas Nagpasikat sa
plagiarism ay isang Olympics.” Lakas Pilipinas
criminal offense sa ilalim [Lungsod Quezon] 11 Abr.
ng batas ng Pilipinas. Isa 2016, 6th ed.: 16.
itong uri ng pandaraya at
pagnanakaw lalo na sa Maghanda ng iba pang
akademya. Pandaraya ito anyo ng babasahin gaya
dahil ipinapaniwala ng ng:
isang awtor na kaniya  Libro
ang mga nakasulat na  Artikulo sa isang
ideya kahit hindi naman. dyornal
Pagnanakaw naman ito  Artikulo sa website
dahil ninakaw ng nag-  Artikulo sa isang
plagiarize ang ideya ng magasin
ibang tao.  Balita sa
broadcast na in-
Sunod na itanong kung upload sa Youtube
ano ang kadalasang Gawin itong takdang-
tinitingnan o kailangang aralin. Maaaring ipagamit
isaalang-alang kapag sa kanila ang
kumukuha ng ideya mula www.citationmachine.net
sa iba. Inaasahang para dito.
99
matutukoy ang mga ito:
a. awtor
b. pamagat ng libro
c. kailan inilimbag
d. saan inilimbag
e. sino ang nagpalimbag
Sa ibang anyo ng
sanggunian, isinasama
rin ang:
f. edisyon/bilang ng isyu
g. (mga) pahina
h. URL (kung online)
Sabihin na may iba’t

ibang sistema kung
paano inililista ang mga
detalye ng isang
sanggunian na
kadalasang
pinagkakasunduan ng
isang grupo ng mga
propesyonal gaya ng
Chicago Manual of Style,
Modern Language
Association (MLA), at
American Psychological
Association (APA).
Sabihin na para sa mga
nasa pagsulat ng sulating
pananaliksik sa
Humanidades, mas
ginagamit ang MLA.
Ipaalam na dahil sa
teknolohiya, may mga
gumawa na ng software
at applications upang
gawing awtomatiko ang
pagpo-format ng pagsulat
ng sanggunian. Isa na
rito ang makikita sa
www.citationmachine.net
Ipaalala uli ang

kahalagahan ng pag-iwas
sa plagiarism. Banggitin
na dahil rin sa
teknolohiya, may mga
software program na
nilikha upang alamin
100
kung ang isang sulatin ay
plagiarized. Ang isang
halimbawa nito ay ang
turnitin na ginagamit ng
ilang mga kolehiyo para
sa mga sulating pang-
akademiko. Dahil nasa
akademya, ang mga
estudyanteng
napatunayang nag-
plagiarize ay maaaring
tanggalan ng digri. May
ganito nang kaso
halimbawa sa UP Diliman
na binawi ang digri ng
isang estudyante nang
malamang plagiarized
pala ang kaniyang tesis.
ILAPAT
Papiliin ang mga Papuntahin sa aklatan ang Manghingi ng mga
estudyante ng isang mga estudyante para boluntaryo na mag-uulat
modernong isports na manaliksik. Pagbabatayan ng kanilang nasaliksik.
gagawan ng maikling ang mga tanong na Magtawag ng ibang
pananaliksik. Mas ginamit sa Gawain 1. estudyante kung pare-
mainam kung ang Ipahanap sa kanila ang parehong isports ang
kanilang sasaliksikin ay mga sanggunian na naiulat.
yaong isports na dati na makakasagot sa mga
nilang pinili (huwag tanong na ito, i.e. ano, Tapusin ang aralin sa
munang ipasaliksik ang saan, sino, bakit paano. pamamagitan ng
mga katutubong laro). Ipatala sa kanila ang mga pagpapabasa ng artikulo
Sabihin na sasaliksikin impormasyong ni Lasco tungkol sa
nila ang kasaysayan ng magagamit. Maaaring “Kalis” na siyang
larong ito. gumamit ng sanggunian tatalakayin sa susunod
na nasa Ingles pero dapat na linggo. Banggitin na
isalin ito. Ibilin na huwag tinatalakay dito ang
kalilimutang isulat ang pinagmulan ng isang
mga sanggunian na nasa katutubong
pormat ng MLA. pampalakasan.
Halimbawa ng inaasahang
awtput:
Paksa: Basketbol
Ano?
Inimbento ang larong
basketbol noong 1891
101
bilang alternatibong laro
sa futbol na maaaring
laruin sa loob ng gym
habang tag-lamig.
- Naismith, James.
Basketball: Its Origin and
Development. Lincoln, Ne:
Bison Books, 1996.
Sino?
Saan?
Bakit?
Paano?
Banggitin ang mga

batayan sa pagmamarka:
1. Kumpletong nasagot
ang mga tanong.
2. Maayos ang pagkuha
ng tala (isang beses lang
maaaring gumamit ng
direktang sipi).
3. Maayos ang pagsulat
ng mga sanggunian (hindi
dapat bababa sa 3ng
sanggunian ang ginamit).
102
ARALIN 11: Kalis: Ang Pilipinong Sining ng Pakikipaglaban
Noong Dating Panahon
Linggo 11
Deskripsiyon: Pag-aaralan ang pinagmulan ng isang katutubong pakikipaglaban.
Gagawa ang estudyante ng sarili nilang pananaliksik sa iba pang katutubong laro.
TUKLASIN
Talakayin sa klase ang
babasahin. Palitawin sa
talakayan ang mga
sumusunod:
a. Mayroong katutubong
sining ng pakikipaglaban
ang mga Pilipino bago pa
man dumating ang mga
Kastila.
b. ‘Kalis’ ang katawagan

dito at makikita ang
kahawig nitong mga
salita sa iba pang wika sa
Pilipinas.
c. Nangangahulugang
laganap ito sa kapuluan
dahil sa pagkakahawig
ng mga salita para dito,
kasama rin ang mga
salitang nasa mga
karatig-bansa na
Indonesia at Malaysia.
d. Tumutukoy ang
salitang ‘kalis’ sa
parehong kagamitan at
sa mismong
pakikipaglaban.
e. Sinasaklaw ng salitang
‘kalis’ ang mga
katawagang ‘arnis’ at
‘eskrima’ na bagama’t
mas kilala sa ngayon ay
103
mga dayuhang salita pala
na inilapat sa ‘kalis.’
Iugnay ang nalaman

tungkol sa kalis sa
naging kasaysayan ng
Olympics at ng mga
palaro nito. Bigyang-diin
na gaya ng mga naunang
palaro, ang kalis ay
nagsimula bilang isa ring
paraan ng
pakikipaglaban at
pagtatanggol ng sarili. Sa
ngayon, kasama ito sa
tinatawag na Filipino
Martial Arts at may mga
organisasyon para dito.
Sa katunayan, ang
modernong arnis ang
pambansang laro at
martial arts ng Pilipinas
batay sa Republic Act no.
9850 ng 2009.
LINANGIN
Balik-aralan ang mga Pangkatin ang mga mag-
hakbang sa aaral at ipakumpara sa
pangangatwiran: kanila ang artikulo ni
Lasco at bahagi ng libro ni
a. pagpili ng paksa Dayrit ayon sa
sumusunod:
b. paglalahad ng
proposisyon o
paninindigan- nasa
anyo ito ng isang
buong pangungusap
na maaaring
patunayan o
pasubalian sa
pamamagitan ng
argumento.
c. paglalahad ng mga Inaasahang halos pareho

argumento na lang ang pagkukumpara
susuporta sa sa wika at tono (pormal at
proposisyon - akademiko). Sa layunin,
104
karaniwang parehong nagpapaliwanag
nakaayos ang mga ang dalawa, pero
argumento ayon sa naglalahad si Dayrit ng
dalawang paraan ng mga kaalaman
pangangatwiran: samantalang
deduktibo o nangangatwiranan si
pasaklaw at Lasco hinggil sa
induktibo o pabuod. malawakang paggamit ng
salitang ‘kalis’ sa
Nagsisimula ang kapuluan. Nakabalangkas
pangangatwirang ang sulatin ayon sa mga
deduktibo sa isang impormasyon kay Dayrit
premise o saligan. samantalang mga patunay
Mula rito, bubuo ng ng kaniyang argumento
mga pahayag na ang kay Lasco.
namamalagay na
totoo ang saligan.
Halimbawa: Lahat ng
lalaking walang
asawa ay binata.
Walang asawa si
Ben. Kung gayon,
binata si Ben.
Sa pangagatwirang
induktibo, bumubuo
ng mga konklusyon
batay sa datos na
mayroon.
Inaasahang ang mga
nabuong konklusyon
na ito ay
nagpapaliwanag sa
nakuhang datos.
Halimbawa: Sinipon
ang bata nang
mamitas ng rosas.
Sinipon uli ang bata
nang makaamoy ng
rosas na nasa
plorera sa bahay.
Sinipon uli ang bata
nang bigyan siya ng
rosas ng ate niya.
Kung gayon, may
allergy ang bata sa
rosas.
105
Balik-aralan at talakayin Pabalikin ang mga Ipabahagi sa klase ang
naman ang kaibahan ng estudyante sa naging ginawang pagsasaayos
pangangatwiran ni Lasco pangkat nila sa gawain 1. ng pangkat.
sa mga sulating opinyon Ipalista sa kanila ang mga
at analisis na nasa argumento at/o
kabanata 4. Bigyang-diin ebidensyang ginamit ni
ang paggamit ng mas Lasco. Ipaayos ito sa
matitibay na ebidensiya kanila mula sa tingin nila
ni Lasco para sa ay pinaka-nakakakumbinsi
kaniyang mga hanggang sa hindi gaano.
argumento. Ipaliwanag
na dahil akademikong
sulatin ang artikulo,
kinakailangang magbigay
ng mga sanggunian
upang paigtingin ang
argumento ng awtor at
hindi lamang nakabatay
sa kaniyang opinyon.
ILAPAT
Bigyan ng ilang Magpapalabunutan sa Ipasulat at ipabuo ang
pantulong na gabay o klase. Ang magkakatulad sulating pananaliksik sa
mga puntong maaaring ng binunot na numero ang pamamagitan ng mga
pagnilayan ang mga magiging magkakagrupo. nakalap na impormasyon
pangkat tungkol sa mga Gagawa ang grupo ng o ebidensiya. Ipaalala
nabunot na proposisyon: sulating pananaliksik ang kahalagahan ng
1. sipa – nilalaro ito ng upang mapatunayan (o pagtukoy sa at paglilista
higit sa isang tao, di gaya mapasubalian) ang ng mga sanggunian.
ng kalis kung kaya’t sumusunod na Ipatalakay muna sa
natuturuan ng teamwork proposisyon batay sa pangkat ang nabuong
ang mga manlalaro. isang katutubong laro. papel bago ipasumite.
2. sungka – gaya ng Maaaring palitan ang
chess, kailangang pag- halimbawang proposisyon Gamiting batayang
isipan ng manlalaro ang na ibinigay. Kung pangmarka ang nasa
una niyang magiging tira masyadong malaki ang Apendiks.
dahil mahalaga ito para klase, maaaring
sa pagpapanalo. magdagdag ng isa pang
3. siyato/shatong – paksa:
patpat ang ginagamit sa
laro at naaayon sa mas 1. sipa
maiikling hakbang ng Hal: Mas akma na sipa
106
mga bata. ang pambansang laro ng
4. kalis – gaya ng Pilipinas.
sinaunang mga laro,
napapaunlad ng mga 2. sungka
mag-aaral ang pisikal Hal: Maaaring gamitin
nilang kalagayan ang sungka sa pagtuturo
kasabay ng akademikong ng pagbibilang at
kaunlaran. estratehiya sa mga bata.
3. siyato/shatong
Hal: Para lang sa bata ang
larong ito dahil sa
limitasyon ng
kasangkapang ginagamit
para dito.
4. kalis
Hal: Mainam na ituro ang
kalis bilang bahagi ng
kurikulum sa eskwelahan.
Bigyan ng oras na pag-

usapan ng pangkat ang
kanilang paksa at
magiging mga argumento
o patunay na sumusuporta
sa kanilang proposisyon.
Pagsaliksikin ang mga

mag-aaral sa aklatan o
pag-interbyuhin ng mga
tao para sa kanilang
magiging sulatin. Ipaalala
ang kahalagahan ng
pagkilala sa mga
pinagkunan ng
impormasyon.
107
ARALIN 12: Paraan ng Paglalaro
Linggo 12
Deskripsyon: Sa araling ito matatalakay ang paglalahad ng mga proseso at pag-iisa-
isa ng mga hakbangin sa paglalaro ng isang isport at pagsulat nito sa isang lathalain.
TUKLASIN
Gawain 1: Gawain 2:
Magpanood ng isang Babasahin ng klase ang
video na nagtuturo sa artikulong “Sipa: Isang
isang baguhang sulyap sa kulturang
manlalaro kung paano Pilipino.”
laruin ang isang isports.
Tanungin ng guro kung
Halimbawa: ano ang napapansin nila
sa pagkakasulat ng
artikulo. Susuriin ng
klase kung:
 maayos bang
naipaliwanag at
nabigyang-tuon ang
Ang video na ito ay paksa?
nagpapakita ng  nakapaglahad ba ng
pamamaraan kung lohikal na paraan sa
paano nilalaro ang sipa. paglalaro ang
Mapapanood din sa artikulo?
video ang ilang mga  madali bang
detalye tungkol sa sipa maunawaan at
gaya ng kasaysayan sundan ang mga
nito. prosesong inilahad?
 naengganyo ka bang
Pagkatapos manood ay maglaro matapos
bubuo ng mga pangkat basahin ang akda?
ang mga mag-aaral.
Maaaring magkaroon ng Isulat ang mga komento
apat hanggang limang at pagsusuri sa isang
miyembro sa bawat buong papel na
grupo. kokolektahin ng guro
pagkatapos.
Pansinin ang paraan ng
paglalahad sa mga Maaaring magbahagi ng
pamamaraan ng sagot ang mga mag-aaral
paglalaro ng sipa. at iproseso ito ng guro
Ilalagay ang kanilang ayon sa mga kahingian ng
mga obserbasyon sa isang sulating naglalahad.
isang buong papel.
Maaaring magbigay ng
108
gabay na tanong ang
guro. Halimbawa ay
sasagutin nila ang
tanong na:
1. Paano maglaro ng
sipa? Isa-isahin ang
mga hakbanging
naalala sa panonood.
2. Anong anyo ng
pagsulat ang ginamit
sa pagpapaliwanag
ng pamamaraan ng
paglalaro ng sipa?
3. Organisado ba ang
mga direksiyon kung
paano laruin ang
sipa?
4. Naging epektibo ba
ito o hindi? Bakit?
Ipaliwanag ang
sagot.
Sasabihin ng guro na sa
ganitong paraan
isinusulat ang lathalain
na nagtatampok sa
instruksiyon ng
paglalaro ng isang
isports.
Matatanto ng mga mag-

aaral na mas makulay
ang pagsulat ng lathalain
kaysa sa balita o
opinyon. Gumagamit ito
malikhaing
pagpapahayag na
gumagamit ng
paglalarawan ng mga
kilos at paglalahad sa
pag-iisa-isa ng mga
hakbangin.
Talakayin ang proseso

ng paglalaro ng isang
isports. Bukod sa
109
inilalahad dito ang
proseso ng paglalaro,
mahalaga ring
inilalarawan ang mga ito
upang higit itong
maunawaan ng
mambabasa.
Tandaan na ang layunin

ng sulating ito ay
maipaunawa sa
mambabasa kung
paano maglaro ng isang
isports kaya
mahalagang malinaw at
madaling sundan ang
mga hakbanging ito.
Sa pagsulat ng isang
procedural na feature,
tandaan ang
sumusunod na
hakbangin:
1. Magsimula sa
paksang
pangungusap.
2. Susundan ang
paksang
pangungusap ng mga
proseso o hakbangin
kung paano maglaro
ng isang isports.
Dahil hakbangin ito
mahalaga ang
pagkakasunod-sunod
ng mga proseso.
3. Lagumin ang mga
hakbangin at
paksang
pangungusap bilang
pagwawakas.
4. Hindi rin lamang
basta-basta iniisa-isa
ang mga proseso.
Kung minsan,
kailangan din itong
ipaliwanag. Hindi
man layunin nito na
110
masundan ng mga
mambabasa,
nilalaman nito ang
mga rasyonal kung
bakit isinasagawa
ang mga hakbangin.
5. Kung nais naman na
magbigay ng
pamamaraan o
instruksiyon sa
paglalaro ng isports,
maaaring gumamit ng
mga commands o
utos upang sabihin
sa mambabasa kung
ano ang mga
susunod na gagawin.
LINANGIN
Balik-aralan ang mga Malayang talakayan:
tinalakay tungkol sa Tanungin sa mga mag-
mga hakbangin sa aaral kung ano pang
pagsulat ng isang mga estratehiya ang
lathalaing may tuon sa maaaring gawin upang
proseso ng paglalaro ng maging malikhain at
isports. kaiga-igaya ang pagbasa
ng artikulong tungkol sa
paraan ng paglalaro.
Mga posibleng dagdag

na estratehiya:
 mag-isip ng peg
 magsipi ng
pahayag mula sa
manlalaro
 maglahad ng
kasaysayan
 buksan ang
artikulo sa isang
tanong
 maging deskriptibo
maging natural sa
paglalarawan at
paglalahad
111
Tiyaking nakikilala ng Gawain 3:
mga mag-aaral ang Pangkatang gawin mula
pagkakaiba ng iba’t tatlo hanggang apat na
ibang lathalain. miyembro.
Bigyang-kahulugan ang
lathalaing ito bilang Kunin muli ang artikulong
isang uri ng lathalain na “Sipa: Isang sulyap sa
maaaring pumaksa sa kulturang Pilipino.”
pagbibigay ng mga Irebisa ito ayon sa
proseso at hakbangin naging pagtalakay sa
kung paano maglaro ng pagsulat ng isang
isang isports. lathalaing proseso.
Isaalang-alang ang
Tanungin ang mga sumusunod na bahagi:
mag-aaral kung
mayroong mga 1. Nakaeengganyong
paglilinaw sa paksain. pamagat
Kung wala na ay 2. Paksang
magtungo na susunod pangungusap sa
na gawain. talata
3. Pagkakasunod-sunod
ng proseso ng
paglalaro
4. Lagom
5. Wikang madaling
maunawaan ng mga
mambabasa
Maaring gamitin ang

detalye mula sa
napanood na video
tungkol sa sipa kung
hindi sasapat ang mga
inilahad sa artikulo.
Pagkatapos ay
babasahin ng isang
miyembro ng grupo ang
kanilang gawa. Maaaring
magbigay ng komento
ang mga kaklase at guro.
Sa huli, maaaring pumili
ang klase ng
pinakamahusay na
rebisyon ng artikulo.
112
ILAPAT
Sabihin na Susulat ng isang Matapos ang pagsulat
magkakaroon ng lathalaing proseso ang ay magpapalitan ang
pangkatang gawain. mga mag-aaral. mga miyembro ng mga
Pupunta ang mga mag- grupo upang basahin at
aaral sa silid-aklatan Maaring pagpilian ng bigyan ng komento ang
upang magsaliksik ng klase ang sumusunod: gawa ng kaklase batay
hakbangin sa paglalaro sa naging talakayan.
ng iba’t ibang isports. Archery
Badminton Talakayin ang
Maaaring magtalaga Baseball pamantayan sa
ang guro ng isang Basketball pagmamarka.
isports sa bawat isang Billiards and snooker
grupo upang matiyak na Bowling (tenpin)
hindi magkakapare- Boxing
pareho ang mga grupo. Canoe/Kayak
Maaari din namang Cycling
magbunutan ang mga Equestrian
mag-aaral. Fencing
Football
Golf
Ipaalala sa mga mag- Gymnastics
aaral na karamihan sa Handball
mga teksto na kanilang Hockey
magagamit ay nasa Judo
Ingles kaya kailangan Karate
nila itong isalin sa Polo
Filipino. Rowing
Rugby union/Rugby
Maaaring talakayin ng Sailing
guro ang tuntunin sa Sepak takraw
paghihiram ng mga Shooting
salita ng Komisyon sa Softball
Wikang Filipino Soft tennis
Squash
Table tennis
Taekwondo
Tennis
Triathlon
Volleyball Weightlifting
Wushu
Arnis
Bodybuilding
Chess
Dancesport
113
Water skiing
Bridge
Wall climbing
Ang mga inisa-isa ay

mga isports na nilalaro
sa Sea Games.
Tinanggal na rito ang
mga larong hindi popular
sa Pilipinas. Maaari din
itong bawasan ng guro
kung sa tingin niya ay
mahihirapang kumuha ng
sanggunian ang mga
mag-aaral.
114
ARALIN 13: Karanasang Pang-Isports
(Mula sa Salaysay nina Tuvilla at Huelgas)
Linggo 13
Deskripsiyon: Titiyakin at sasanayin dito ang mga mag-aaral sa mga elemento ng
isang komposisyong nagsasalaysay.
TUKLASIN
Matapos basahin ang
dalawang salaysay,
itanong: “Ano ang
pagkakapareho nina
Tuvilla at Huelgas sa isa’t
isa?” Isunod ang tanong
na “Ano ang pagkakaiba
nila?” Talakayin ang mga
sagot. Inaasahang
mababanggit na
parehong pisikal na
aktibo ang dalawa pero
atleta si Huelgas
samantalang hilig ni
Tuvilla ang pagmomotor.
Ipaliwanag ang kaibahan

nitong dalawang sulatin
sa mga naunang binasa.
Palitawin ang mga
sumusunod:
a. batay ang sulatin sa

personal na karanasan;
b. dahil sariling
karanasan, walang
sangguniang ginamit;
c. naiiba sa pagbabalita
dahil galing ang balita sa
obserbasyon ng isang
pangyayari at hindi
sariling karanasan;
d. walang nais
pangatwiranan o
ipahikayat sa
115
mambabasa ang isinulat
bagama’t may natutunan
ang dalawang awtor sa
kanilang naging
karanasan;
e. hindi kasing pormal ng

sulating pananaliksik ang
wika ng sanaysay ngunit
mas mahaba at maingat
ang paggamit ng wika
kaysa sa pagbabalita.
LINANGIN
Balik-aralan ang mga Hatiin ang klase sa Papiliin sila ng isang
elemento ng dalawang grupo. kinatawan na mag-uulat
pagsasalaysay na Maghanda ng dalawang ng kanilang ginawa.
tinalakay sa Kabanata 1, Manila paper at mga bond
Aralin 3: paper. Ibigay sa isang
grupo ang kwento ni
a. paksa Tuvilla at sa isa naman ay
b. banghay o ang kay Huelgas. Ito ang
pagkakasunod- nakalagay sa parehong
sunod ng pangyayari Manila paper:
c. tauhan
d. tagpuan
Matapos ang pag-uulat,

itanong:
1. Maliban kay Tuvilla (o

Huelgas) na
pangunahing tauhan ng
kanilang salaysay, bakit
isinama (o hindi isinama)
ang iba pang tauhan sa
listahan?
2. Sa mga inilistang
pangyayari, alin sa mga Ipasulat sa mga
iyon ang masasabing estudyante ang
pinakamahalagang impormasyong
pangyayari? Bakit nasabi kinakailangan sa ibinigay
ito? na bond paper. Matapos
nila itong pag-usapan,
Hayaang sagutin ito ng ipadikit ito sa Manila
mga mag-aaral. paper.
116
Ipaliwanag ang Balikan uli ang ginawang Papiliin uli sila ng
pagkakaiba ng pagsasanay. Ipatiyak kinatawan na mag-uulat
pagsasalaysay sa iba ngayon ang mga ng kanilang ginawa.
pang anyo ng sulatin. detalyeng inilista sa Ibang estudyante sa
Bigyang-diin ang mga naunang talahanayan. Sa unang gawain dapat ang
sumusunod: parte ng banghay, ipatiyak mag-uulat.
a. Pinakatampok sa mga estudyante kung
ang pagkakaroon ng alin ang simula, gitna, at
hayagang pag- wakas ng pagsasalaysay
uumpisa at katapusan at bakit nasabi ito. Ganito
sa isang na ngayon ang magiging
pagsasalaysay. anyo ng talahanayan:
b. Ang mga elemento

ng pagsasalaysay ay
nag-aambag para sa
pagpapatuloy ng
kwento.
c. Maliban sa
pangunahing tauhan,
ang iba pang mga
tauhan sa salaysay
ay tumutulong sa
pag-usad ng kwento.
Halimbawa, sila ang
naka-impuwensiya
sa pangunahing
tauhan na gawin ang
isang bagay o hindi.
May tatlong tradisyonal

na bahagi ang salaysay: Bigyan ng panahon ang
ang simula, ang gitna, at mga pangkat na iayos ang
ang wakas. Nasa simula kanilang unang ginawa,
ang pagpapakilala ng kung kinakailangan.
tauhan, tagpuan, at
umpisa ng mga
pangyayari. Nasa gitna
ang climax o kasukdulan
ng salaysay. Ito ang
kadalasang sinasabing
pinakatampok na
pangyayari sa kwento.
Nasa wakas naman ang
pagresolba sa kung
117
anuman ang naging
problema o tunggalian.
ILAPAT
Magpasulat ng isang Hikayatin ang mga mag- Bago isumite ang mga
pagsasalaysay sa mga aaral na magtanong sa isinulat, magpabasa sa
estudyante tungkol sa kanilang kaklase sa mga ilang estudyante ng
kanilang karanasang may bahagi ng pagsasalaysay kanilang ginawa sa klase.
kinalaman sa paglalaro o na pumukaw sa kanilang
pagsasanay. interes.
Matapos nilang basahin
Bigyan sila ng mga ito, itanong kung bakit ito
sumusunod na gabay na ang napili nilang
tanong: isalaysay. Magbigay ng
mga pagwawasto sa
1. Ano ang isang konstruksiyon ng
karanasan sa pangungusap, kung
isports na hindi mayroon.
mo malimutan o
naging mahalaga Pagkatapos magpabasa
para sa iyo? sa ilang estudyante,
muling banggitin ang
2. Bakit hindi ito mga napuna sa mga
malilimutan o sinulat at magbigay ng
naging mga siuhestiyon.
mahalaga? Iparebisa ito sa mga
estudyante bago ito
3. Kailan at saan ito ipasumite.
nangyari?
Ano ang natutunan o

nakaambag sa pag-unlad
mo bilang manlalaro
bunga ng karanasang
ito?
118
ARALIN 14: Pangangalaga sa Kalusugan
Linggo 14
Deskripsiyon: Ang araling ito ay magbibigay-tuon sa mga nilalaman at kahingian sa
pagsulat ng isang lathalaing ang pokus ay pangangalaga sa kalusugan.
TUKLASIN
Gawain 1:
Sumulat ng isang
repleksiyong papel
Sagutin ang tanong:
“Ano ang magandang
naidudulot ng isports sa
inyong kalusugan?”
Magbabahagi ng
kanilang mga isinulat
ang mga mag-aaral.
Sasabihin ng guro: “Isa

sa mga gampanin ng
pagsulat ng sulating
isports na hindi lamang
magbigay ng mga balita
tungkol sa kaganapan sa
mundo ng isports kung
hindi ang magpabatid sa
mambabasa ng mga
kaalamang makatutulong
sa pagpapabuti ng
kanilang pangangatawan
at kalusugan.”
LINANGIN
Ipakukuha ng guro ang Maaring gumamit ng
mga halimbawang teksto ganitong format sa
ng isang lathalaing may pagsusuri ang mga mag-
tuon sa pangangalaga aaral:
sa kalusugan.
Gawain 2: Pangkatang 1. “Napansin ko...”
gawain. Ipaanalisa sa 2. “Natuklasan ko...”
kanila ang mga 3. “Naunawaan ko...”
artikulong ipinabasa
bilang takdang-aralin. Sa isang buong papel,
ililista ng mga pangkat
119
Itanong sa klase: “Ano ang kanilang mga
ang nakikita ninyong napansin sa estruktura
katangian ng isang ng pagbubuo ng mga
lathalaing may ganitong ganitong uri ng lathalain.
paksain mula sa mga
halimbawang akda?” Matapos mailahad ang
kanilang napansin ay
tutuklasin nila ang
1. Ilan sa mga artikulo dahilan kung bakit
ay nagbibigay ganoon ang estilo o
depinisyon ng format at bibigyan nila ito
ehersisyo Zumba ng paliwanag.
halimbawa. Tandaan
na sa pagbibigay ng Matapos ipaliwanag ay
depinisyon, sasabihin nila kung ano
mahalagang ang epekto nito sa akda,
mabanggit ang uri o sa mambabasa, at sa
kategorya na paksaing tinatalakay sa
kinabibilangan nito. bahagi ng “Naunawaan
ko”.
Maaaring ilahad din
ang mga katangian
nito na wala sa iba Ipahanap sa mga mag-
pang konseptong aaral ang mga bahagi
nasa ilalim ng kung saan nagbigay ng
parehong kategorya. depinisyon ang lathalain
2. Maaari din itong 1. Sa artikulo halimbawa,
pumaksa sa sanhi at binigyang-depinisyon
bunga. Nililinaw sa ang Zumba bilang
pamamaraang ito ang “isang latin inspired
mga sanhi o dahilan dance fitness class na
at mga bunga o karaniwang tumatagal
resulta ng isang sa pagitan ng 60-70
pangyayari. minuto.”
Ginagamit din sa 2. Tinalakay rin sa isang
mga lathalaing artikulo tungkol sa
pangkalusugan ang immune system ang
problema at solusyon. sanhi ng paghina ng
Nag-iisa-isa rin ito ng immune system na
pamamaraan at mga nagbubunga ng
suhestiyon kung paano pagkakasakit.
mapagbubuti ang
kalusugan ng isang tao.
Maaaring sa tulong ng
ehersisyo o pagkain na
tamang pagkain.
120
Pansining kaiba sa Gawain 3: Pangkatang
hitsura ng ibang gawain. Balikan muli
lathalaing pang-isports ang babasahin at pag-
kompara sa balitang aralan kung paano
pang-isports at opinyon inilagay ang mga
at analisis. ilustrasyon sa lathalain.
Pansinin ang mga
Tampok sa mga sumusunod:
lathalain ang paglalagay 1. posisyon ng mga
ng mga graphics, larawan
larawan. 2. laki ng espasyong
inilalaan sa isang
Tanungin ang klase lathalain
kung bakit sa tingin nila, 3. bilang ng mga
mahalaga ito sa isang ilustrasyon
lathalain. 4. uri ng ilustrasyong
ginagamit
Maaring sagutin sa 5. iba pang biswal na
malayang talakayan elementong
kung paano mapapansin
makakagawa ng isang Ilagay ang sagot sa papel
epektibong layout na at maghanda para sa
magtutulak sa pagbabahagi ng sagot sa
mambabasa upang klase at malayang
magbasa at maaliw sa talakayan.
artikulo.
ILAPAT
Gawain 3: Sumulat ng
isang lathalaing
pumapaksa sa
pangangalaga sa
katawan ng tao sa
pamamagitan ng isports.
Sa isang short bond

paper, gumawa ng
sariling layout para sa
ginawang sanaysay.
Magpapalitan ang mga

grupo upang
komentuhan ang gawa
ng ibang grupo.
121
Maaaring gamitin ang
checklist na ito sa
pagwawasto ng
lathalain:
Pamantayan sa Pagmamarka para sa Sulatin ng Pangangatuwiran at

Pagsasalaysay
Napaka Mahusay Katam Mahina Puntos
-husay -taman na
Natug Halos nakuha
Natugu unan May walang
nan ang ilang natugu
ang halos mga nan o
lahat ng lahat punto kulang
mga ng na na
kahingi mga hindi kulang
an kahingi tinugu sa
an nan o mga
hindi kahingi
sapat an
sa
hinihingi
Nilalaman: 40 30 20 10
kompleto ang impormasyon
epektibo ang paggamit ng mga
nakalap na datos/mga
impormasyong ibinigay
malinaw ang pagpapahayag o
pagpapaliwanag
Paggamit ng wika: 25 20 15 10
buo ang mga pangungusap
angkop ang mga ginamit na
salita
naayon ang tono ng pagsusulat
sa layunin
Organisasyon: 25 20 15 10
maayos at lohikal ang daloy ng
mga ideya
may tiyak na pagkakasunod-
sunod ang mga bahagi
Kalinisan ng gawa: 10 8 5 3
wasto ang baybay ng mga salita
gumamit ng tamang
pagbabantas
Kabuuan
122
PAMANTAYAN SA PAGMAMARKA SA ARALIN 13 (Paraan sa Paglalaro)
5 3 2
Pamagat Gumamit ng Gumamit ng Hindi malinaw ang
nakaeengganyo at akmang pamagat kaugnayan ng
malikhaing pamagat sa
pamagat nilalaman ng
sulatin
Paksang Nailalahad nang Gumamit paksang Hindi gumamit ng

pangungusap malinaw ang pangungusap sa paksang
paksang ilang bahagi ng pangungusap sa
pangungusap sa lathalain pagtatalata
umpisa ng lathalain
at mga talata
Pagkakasunod- Malinaw at Lohikal ang Hindi malinaw ang

sunod ng proseso organisado ang pagsasaayos ng pagsasaayos ng
mga inisa-isang mga hakbangin at mga hakbangin at
mga hakbangin sa proseso ng proseso
paglalaro ng isport paglalaro ng isport
Lagom Nakapagbibigay ng Naisara ang Hindi nilagom ang

lagom at lathalain sa lathalain.
pagwawakas na pamamagitan ng
nag-iiwan ng paglalagom
kakintalan sa
mambabasa
Wika Mahusay na Gumamit ng Kinakitaan ng

nagamit ang wika. akmang wika sa mga gramatikal
Madaling paglalahad ng mga na mali sa
maunawaan ng proseso. pagsulat.
mambabasa
habang
napananatili ang
akademikong tono
nito.
123
I. Piliin ang titik ng tamang sagot mula sa mga pagpipilian sa kahon. (10
puntos)
D. Simula K. Paksa
E. Kuwento L. Wakas
F. Gitna M. Simbolo
1. Pangunahing elemento ng pagsasalaysay

2. Pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa salaysay
3. Pinakamataas na bahagi ng salaysay
4. Bahagi kung saan nareresolba ang suliranin
5. Nagsisiganap sa isang salaysay o kwento
6. Nagpapaikot sa kwento
7. Ideyang nais ibahagi ng manunulat sa mga target na mambabasa
8. Bahagi kung saan ipinapakilala ang tauhan, tagpuan at umpisa ng
pangyayari
9. Bahagi kung saan ipinakikita ang pinakamataas na emosyon ng salaysay
10. Bahagi kung saan nasosolusyunan ang problema
124
Punan ng mga hinihinging kasanayan ang mga seleksiyon sa ibaba. (30 puntos)
Marami. Lumaki ako sa komiks. Mas nauna akong magbasa ng PRESI

komiks kaysa ng abakada. Noong bata kasi ako kabarkada ng 10 puntos
erpat ko sina Domeng Landicho, Jun Cruz Reyes, sila Mang
Efren, kasi tabloid writer erpat ko. Nakilala ko yung mga kakilala
niya sa pamamagitan ng mga aklat nila, binabasa ko Agos sa
Disyerto, Kamao, Ani at iba pa. sa tingin ko ang lahat ng ito
kasama kasama ang komiks, sine, lugar namin ay
pinaghahanguan ko ng materyales kasama yung mga kwento
sa tabloid na larger than life.”
Panayam kay Eros Atalia

“Mahal na ang de lata, HAWIG O
Mahal pa ang abrelata. PARAPHARASE
Minamahal kong sinta, 5 puntos
Nagmahal ka na rin ba?”
“Good readers use their prior knowledge and information from PAGSASALIN
what they read to make predictions, seek answers to questions, 5 puntos
draw conclusions, and create interpretations that deepen their
understanding of the text.”
-Mula sa “The Seven Keys to Comprehension How to

Help Your Kids Read It and Get It!” ni Susan
Zimmermann
AKIT ni Rommel Rodriguez BUOD O
SYNOPSIS
Tulad ng nakasanayang gawi ng mga mananampalataya sa 10 puntos
mga nililok na mukha ng mga diyos na may matatangos na
ilong, tuwing umaga’y binibisita nila ang mga ito upang mag-
alay ng bulaklak at pagkain. Laking pagtataka nila na sa
kanilang pagbisita’y nagbabago ng anyo ang mukha ng rebulto.
Isa itong himala, ang sabi ng pinuno ng parokya. Mabilis na
kumalat ang balita at nagsidagsaan ang mga katutubong
binyagan para mag-alay ng dasal, humiling na gumaling sa mga
bagong anyo ng sakit na hindi na napapagaling ng mga
mahiwagang dahon at bulaklak. Nagpatuloy ang sunod-sunod
na dasal at pag-aalay sa milagrosong santo na nag-iiba ang
hugis ng ilong at mukha. Tuwing gabi, kapag walang tao sa
kapilya, dinadalaw ni Severino Marzan ang nililok niyang pigura.
Hindi siya makuntento sa kanyang debuho kung kaya’t
tinatapyasan niya ito sa pagnanais na maging perpekto ang
mukha at ilong ng sinasambang rebulto.
125
SUSI SA PAGWAWASTO
Piliin ang titik ng tamang sagot mula sa mga pagpipilian sa kahon. (10 puntos)
D. Simula K. Paksa
E. Kwento L. Wakas
F. Gitna M. Simbolo
1. Pangunahing elemento ng pagsasalaysay K (PAKSA)

2. Pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa salaysay A (BANGHAY)
3. Pinakamataas na bahagi ng salaysay N (CLIMAX O KASUKDULAN)
4. Bahagi kung saan nareresolba ang suliranin C (RESOLUTION O
KAKALASAN)
5. Nagsisiganap sa isang salaysay o kuwento B (TAUHAN)
6. Nagpapaikot sa kuwento H (SULIRANIN)
7. Ideyang nais ibahagi ng manunulat sa mga target na mambabasa G (TEMA)
8. Bahagi kung saan ipinapakilala ang tauhan, tagpuan, at umpisa ng
pangyayari D (SIMULA)
9. Bahagi kung saan ipinakikita ang pinakamataas na emosyon ng salaysay F
(GITNA)
10. Bahagi kung saan nasosolusyunan ang problema L (WAKAS)
126
KABANATA 6: Iba Pang Natatanging Lathalain
May mga artikulong pang-isports na maaaring sabihing natatangi dahil hindi
ito kasali sa karaniwang pagbabalita o pagtatampok. Kadalasang batay ito sa interes
ng manunulat at maaaring nagmula ang inspirasyon ng ipinapaksa sa isang
pangyayari o manlalaro. Dahil dito, nasa manunulat ang laya ng pagpili ng kaniyang
paksa at kaparaanan sa paghahatid nito sa mambabasa. Ito ang inilalarawan ng
sumusunod na halimbawang artikulo sa kabanatang ito.
I. PAG-IISA-ISA: Isa-isahin ang mga detalyeng hinihingi sa bilang. (20 puntos)
1-3. Mga katangian ng isang lathalaing profile

4-7. Elemento ng paglalarawan
8-12. Mga detalyeng maaaring lamanin ng isang profile
13-16. Mga dapat gawin ng mananaliksik bago ang pakikipanayam
17-20. Mga dapat gawin ng mananaliksik sa mismong araw ng panayam
II. Sumulat ng isang lathalaing profile gamit ang mga detalye sa ibaba. Maaaring
magdagdag ng detalye na wala sa listahan kung kailangan. (25 puntos)
Mga impormasyon tungkol kay Paeng Nepomuceno
 Ipinanganak noong Enero 30, 1957

 Tanging manlalaro na pinarangalan ng limang presidente Pilipinas
 Kinikilala bilang greatest international bowler of all time.
 Kaliwete
 Unang coach at mentor ang ama
 Hawak ang World record ng may pinakamaraming napanalunan sa anim na
kontinente at tatlo sa mga rekord na ito ay hindi pa nadaig
GABAY SA PAGMAMARKA NG LATHALAING PROFILE

5 3 2
nakaeengganyo at akmang pamagat. kaugnayan ng
pamagat. nilalaman ng
sulatin.

pangungusap sa lathalain. pagtatalata.
umpisa ng
lathalain at mga
talata.
127
Paglalarawan Nagkapagbibigay Naibibigay ang May kakulangan
ng mahusay na mga pangunahing sa mga
paglalarawan na detalye tungkol sa paglalarawan sa
interesante sa paksa. katangian ng
mambabasa. paksa.
Lagom Nakapagbibigay Naisara ang Hindi nilagom ang

ng lagom at lathalain sa lathalain.
nag-iiwan ng paglalagom.
kakintalan sa
mambabasa.
Wika Mahusay na Gumamit ng Kinakitaan ng mga

nagagamit ang akmang wika sa gramatikal na mali
wika sa paraang paglalahad ng sa pagsulat.
madaling mga proseso.
maunawaan ng
mambabasa
habang
napananatili ang
akademikong tono
nito.
128
SUSI SA PAGWAWASTO

 nagtatampok ng isang persnalidad at kanyang katangian at
buhay kaugnay ng paksa,
 nagkukwento at naglalarawan
 nakapag-bibigay inspirasyon sa mambabasa)

 angkop na wika
 organisadong detalye
 kakintalan at impresyon
 pananaw ng taong naglalarawan

 itsura
 mga habit
 taong naging inspirasyon ng paksa
 mga pagsubok na dumating sa buhay ng paksa
 pananaw ukol sa paksa
13-16.Mga dapat gawin ng mananaliksik bago ang pakikipanayam

 Tiyaking makakuha ng pahintulot at iskedyul sa taong
kakapanayamin, magbigay ng pormal na sulat na naglalaman
ng pakay
 para saan ang panayam
 petsa at oras at mga katanungan sa panayam
 banggitin ang lokasyon ng panayam
 rebyuhin ang mga tanong
 magsaliksik tungkol sa personalidad na kakapanayamin at sa
isport o larangan na kanyang kinabibilangan
17-20.Mga dapat gawin ng mananaliksik sa mismong araw ng panayam

 magpakilala
 sabihin kung ano ang paksa at para saan ang panayam.
 tingnan nang diretso sa mata ang kinakapanayam
 makinig at tumugon kung kailangan
 gumamit ng wikang hindi pormal ngunit hindi rin impormal at
kumportable sa kinakapanayam
 irekord ang inyong panayam nang sa gayon ay maaari itong
balikan muli para sa mga paglilinaw
 magpasalamat pagkatapos ng panayam
129
ARALIN 15: Lathalaing Profile
Linggo 15
Deskripsiyon: Isang uri ng lathalain itong nagtatampok sa natatanging personalidad
at kanyang makulay at kahanga-hangang buhay sa loob at labas ng mundo ng
isports.
TUKLASIN
Gawain 1: Bilang isang Gawain 2: Punan ng
journal entry, tanungin detalye ang worksheet na
ang klase ng ibibigay ng guro tungkol
sumusunod na sa hitsura, katangian, at
na tanong: mga natamong
karangalan ng kanilang
1. Sino ang iniidolo.
personalidad na
iniidolo mo?
2. Bakit mo siya
iniidolo?
3. Sa paanong paraan
ka niya
naiimpluwensyahan?
4. Ano ang inyong mga
pagkakapareho?
Ilagay ang sagot sa

kalahating papel.
Magtawag ng ilang
mag-aaral na nais
magbahagi ng kanilang
isinulat.
Matapos ang
pagbabahagi ay Maaaring magbahagi ng
sasabihin ng guro na gawa ang mga mag-aaral.
malaking ambag isang
larangan ang mga
personalidad na naging
bahagi nito.
Dumarami ang mga

nahihilig sa isports dahil
sa paghanga sa kanilang
iniidolo. Sinusundan nila
ang kanilang buhay, kung
minsan nga maging ang
brand ng sapatos na
isinusuot ng idolo ay
130
tinatangkilik din. Kung
kaya, mahalaga ang mga
lathalaing nagtatampok
ng mga personalidad
kaugnay ng kanilang
buhay bilang manlalaro
sa loob at labas ng
mundo ng isports upang
magbigay- inspirasyon sa
mga tagasunod o
tagasuporta ng isang
personalidad.
LINANGIN
Ipakuha ang tekstong Magsagawa ng malayang
babasahin para sa talakayan upang iproseso
kabanata 6. ang mga nagawang
pagbasa ng mga mag-
Gawain 2. aaral.
Bumuo ng pangkat na
may apat hanggang
limang miyembro. Gawain 3: Pumili ng
Basahin at unawain ang kapareha at
teksto at sagutin ang magtanungan ng mga
sumusunod na mga impormasyon tungkol sa
tanong: isa’t isa. Ilista ang mga
impormasyong maaaring
1. Sino ang itinatampok isama sa
sa artikulo? artikulo kung gagawa ng
2. Ano ang kaniyang isang lathalaing profile.
mga katangian? Tandaang salain ang mga
3. Anong pangyayari impormasyon at isama
ang tinatalakay? lamang ito kung:
Anong pananaw o 1. makabuluhan
repleksiyon ng may- 2. makabubuo ng sentral
akda? Bakit niya ito na ideya
nasabi? 3. makaeengganyo ng
mambabasa
Sabihin ng guro: “Ang 4. makapagpapalutang
lathalain ay ng makulay na
nagtatampok ng profile lathalain
ng isang manlalaro o iba
pang personalidad na Hindi pa kailangang isulat
may bilang lathalain.
kaugnayan sa isports.
Ngunit hindi ito Layunin lamang ng
talambuhay. gawaing ito na matutong
131
pumili ng mga detalye at
Hindi rin ito kasaysayan. impormasyon na
Ang tala ng petsa ay maaaring gamitin sa
hindi mahalaga kundi pagsulat ng lathalaing
ang kwento sa likod ng profile.
personalidad.
Maaring lamanin ng
profile ang: Gawain 4: Ipanood ang
1. Hitsura episode ng Sports U
2. Mga gawi, libangan, tungkol sa isang triathlete
mga kinahihiligan na natupad ang
3. Taong naging pangarap.
inspirasyon ng
paksa
4. Mga pagsubok na
dumating sa buhay
ng paksa
5. Iba pang
interesanteng
detalye na nais
malaman ng
mambabasa Gawan ng character
sketch ang paksang
Kailangang personalidad sa video.
magkuwento at Iproseso sa klase ang
maglarawan sa naging mensahe at
lathalaing ito, kaya't ipinakitang karakter ng
maipapakita rito ng triathlete. Tiyaking nakuha
isang manunulat ang ng mga mag-aaral ang
kanyang mga sentral na katangian
pagkamalikhain. ng isang lathalaing profile
na maglaman ng
Sa paggawa ng profile, interesante at madalas ay
kailangang suriing kahanga-hangang kuwento
mabuti ang taong tungkol sa karanasan at
inilalarawan hindi tagumpay ng paksa ng
lamang sa panlabas akda.
kung hindi sa panloob
na katangian nito. Dito
pumapasok ang papel
ng pananaliksik sa
paggawa ng isang
mahusay na profile.
Hindi kailangan ng
mabigat na pagtukoy sa
damdamin o emosyon.
Sapat nang maipaalam
ang mga katangian,
132
kakanyahan, kalikasan,
at maging kapintasan
ng taong inilalarawan.
Mga elemento ng
paglalarawan:
1. angkop na wika
2. organisadong
detalye
3. kakintalan o
impresyon
pananaw ng taong
naglalarawan
Balik-aralan ang mga

elemento ng
paglalarawan at tiyaking
malinaw ito sa mag-aaral
bago magtungo sa
susunod na gawain.
Tanungin sa klase kung Gawain 5: Bumuo ng
paano makalilikha ng listahan ng mga posibleng
isang mahusay na katanungan sa isang
lathalaing tungkol sa manlalarong
isang personalidad? kakapanayamin.
Maaaring balikan ang
video na pinanood. Pumili ng kapareha at
Anong pamamaraang makipagpalitan, upang
ginawa upang makomentuhan ang mga
mapalitaw ang mahusay tanong.
na kuwento?
Maaaring gamitin ang
Ipaunawa sa mag-aaral checklist na ito sa
na may mga pagsusuri sa mga tanong:
instrumento upang 1. Nakaayos ba sa lohikal
makapagbigay ng isang na pagkakasunod-
makabuluhang profile. sunod ang mga
Maaring gawin ang: tanong?
2. Gumagamit ba ng mga
1. saliksik sa tanong na oo o hindi
pangyayaring lamang ang sagot?
nagpatingkad sa 3. Simple ba at madaling
buhay ng karakter sa maintindihan?
133
profile 4. May sensitibong
2. panayam sa tanong ba na
mismong paksa kung kailangang palitan?
saan maaaring Direkta ba o maligoy ang
kumuha ng sipi mula mga tanong?
sa kaniyang mga
pahayag upang
maging direkta ang
impormasyon at
mensahe mula sa
paksa tungo sa
mambabasa
3. Maaari ding
kapanayamin ang
mga naging malapit
sa paksa o sinomang
may mahigpit na
kaugnayan dito
Dito makikita ang

kahalagahan ng
kaalaman at kasanayan
sa pakikipanayam.
Pamamaraan sa
pakikipanayam
Bago ang panayam:

1. Tiyaking makakuha
ng pahintulot at
iskedyul sa taong
kakapanayamin.
2. Maiging magbigay ng
pormal na sulat na
naglalaman ng
pakay, para saan ang
panayam, petsa at
oras, at katanungan
sa panayam.
3. Banggitin din ang
lokasyon ng
panayam – kung
maari, piliing
lokasyon ang lugar
na may kinalaman sa
paksa upang maging
handa sa pagkuha
ng larawan para sa
artikulo.
134
4. Rebyuhin ang mga
tanong. Tiyaking
hindi paulit-ulit at
konektado ang mga
ito sa paksa ng
panayam.
5. Magsaliksik tungkol
sa personalidad na
kakapanayamin at sa
isports o larangan na
kaniyang
kinabibilangan.
Sa mismong araw ng
panayam:
1. Magpakilala, sabihin
kung ano ang paksa,
at para saan ang
panayam.
2. Tingnan nang diretso
sa mata ang
kinakapanayam.
3. Gumamit ng wikang
hindi pormal ngunit
hindi rin impormal at
komportable sa
kinakapanayam
4. Irekord ang inyong
panayam nang sa
gayon ay maaari
itong balikan muli
para sa mga
paglilinaw
Magpasalamat
pagkatapos ng
panayam.
ILAPAT
Matapos maisa-isa ang Gawain 6: Pangkatang Gawain 7: Indibidwal na
mahahalagang tagubilin gawain. Bumuo ng gawain. Sumulat ng
sa pakikipanayam ay pangkat na may 3 isang lathalaing profile
ipaliwanag ang hanggang 4 na miyembro. na paksa ang
pangunahing gawain kinapanayam na varsity
para sa kabanata. Pumili ng isang kaklase, sa inyong paaralan.
kaibigan, o maaaring
kakilala na manlalaro o Ipaliwanag ang gabay
Talakayin ang varsity sa paaralan ng sa pagmamarka sa
135
pangunahing gawain. kahit na anong isports. ibaba.
Balikan ang mga naging
proseso ng pagsulat ng Mag-iskedyul ng isang
isang lathalaing profile. panayam sa kaniya at
1. Malinaw dapat ang magsagawa ng isang Ibigay ang panghuling
motibo sa pagpili ng panayam gamit ang mga pagsusulit.
personalidad na tanong na binuo sa
gagawan ng profile. gawain 5.
Maaaring sagutin ang
mga tanong na: Sino Irekord gamit ang kamera
ang gagawan ng ang panayam upang
profile? Bakit siya maipakita ito sa klase at
ang napili? Ano ang matiyak na sumunod sa
kahalagahan sa mga pamantayan sa
isports na pagsasagawa ng
tatalakayin? panayam ang mag-aaral.
2. Matapos ang pag-
iisip ng motibo ay
maaari nang sumulat
ng character sketch o
pagmamapa ng mga
katangian batay sa
pisikal, sikolohikal, at
iba pang aspekto ng
pagkatao ng paksang
personalidad.
Babalikan sa
bahaging ito ang
nagawang panayam
upang pagkunan ng
datos.
3. Isulat ang lathalain
gamit ang balangkas
o character sketch na
nagawa.
Maaaring maglagay ng
mga personal na
pananaw, mga
natutunan, at iba pang
kaalamang
nakapagbibigay-
inspirasyon sa mga
babasa.
136
PAMANTAYAN SA PAGMAMARKA SA LATHALAING PROFILE
5 3 2
Hindi malinaw ang
Gumamit ng kaugnayan ng
nakaeengganyo at Gumamit ng pamagat sa
Pamagat
malikhaing akmang pamagat. nilalaman ng
pamagat. sulatin.
Nailalahad nang
malinaw ang
Gumamit paksang Hindi gumamit ng
paksang
Paksang pangungusap sa paksang
pangungusap sa
pangungusap ilang bahagi ng pangungusap sa
umpisa ng lathalain
lathalain. pagtatalata.
at mga talata.
Nagkapagbibigay May kakulangan

ng mahusay na Naibibigay ang sa mga
paglalarawan na mga pangunahing paglalarawan sa
Paglalarawan
interesante sa detalye tungkol sa katangian ng
mambabasa. paksa. paksa.
Nakapagbibigay ng
lagom at
Naisara ang
pagwawakas na
lathalain sa Hindi nilagom ang
Lagom nag-iiwan ng
pamamagitan ng lathalain.
kakintalan sa
paglalagom.
mambabasa.
Mahusay na
nagagamit ang
wika sa paraang
madaling Gumamit ng Kinakitaan ng
maunawaan ng akmang wika sa mga gramatikal
Wika
mambabasa paglalahad ng mga na mali sa
habang proseso. pagsulat.
napananatili ang
akademikong tono
nito.
137

13-16. Mga dapat gawin ng mananaliksik bago ang pakikipanayam
17-20. Mga dapat gawin ng mananaliksik sa mismong araw ng panayam
II. Sumulat ng isang lathalaing profile gamit ang mga detalye sa ibaba.
Maaaring magdagdag ng detalye na wala sa listahan kung kailangan. (25
puntos)
Mga impormasyon tungkol kay Paeng Nepomuceno
 Ipinanganak noong Enero 30, 1957

 Tanging manlalaro na pinarangalan ng limang presidente Pilipinas
 Kinikilala bilang greatest international bowler of all time.
 Kaliwete
 Unang coach at mentor ang ama
 Hawak ang World record ng may pinakamaraming napanalunan sa anim na
kontinente at tatlo sa mga rekord na ito ay hindi pa nadaig
GABAY SA PAGMAMARKA NG LATHALAING PROFILE

5 3 2
nakaeengganyo at akmang pamagat. kaugnayan ng
pamagat. nilalaman ng
sulatin.
pangungusap sa lathalain. pagtatalata.
umpisa ng
lathalain at mga
talata.
Paglalarawan Nagkapagbibigay Naibibigay ang May kakulangan sa
ng mahusay na mga pangunahing mga paglalarawan
paglalarawan na detalye tungkol sa sa katangian ng
interesante sa paksa. paksa.
mambabasa.
Lagom Nakapagbibigay Naisara ang Hindi nilagom ang
ng lagom at lathalain sa lathalain.
nag-iiwan ng paglalagom.
138
kakintalan sa
mambabasa.
Wika Mahusay na Gumamit ng Kinakitaan ng mga
nagagamit ang akmang wika sa gramatikal na mali
wika sa paraang paglalahad ng sa pagsulat.
madaling mga proseso.
maunawaan ng
mambabasa
habang
napananatili ang
akademikong tono
nito.
139
SUSI SA PAGWAWASTO
I. PAG-IISA-ISA: Isa-isahin ang mga detalyeng hinihingi sa bilang. (20
puntos)

 nagtatampok ng isang persnalidad at kanyang katangian at
buhay kaugnay ng paksa,
 nagkukwento at naglalarawan
 nakapag-bibigay inspirasyon sa mambabasa)

 angkop na wika
 organisadong detalye
 kakintalan at impresyon
 pananaw ng taong naglalarawan

 itsura
 mga habit
 taong naging inspirasyon ng paksa
 mga pagsubok na dumating sa buhay ng paksa
 pananaw ukol sa paksa
13-17.Mga dapat gawin ng mananaliksik bago ang pakikipanayam

 Tiyaking makakuha ng pahintulot at iskedyul sa taong
kakapanayamin, magbigay ng pormal na sulat na naglalaman
ng pakay
 para saan ang panayam
 petsa at oras at mga katanungan sa panayam
 banggitin ang lokasyon ng panayam
 rebyuhin ang mga tanong
 magsaliksik tungkol sa personalidad na kakapanayamin at sa
isport o larangan na kanyang kinabibilangan
17-21.Mga dapat gawin ng mananaliksik sa mismong araw ng panayam

 magpakilala
 sabihin kung ano ang paksa at para saan ang panayam.
 tingnan nang diretso sa mata ang kinakapanayam
 makinig at tumugon kung kailangan
 gumamit ng wikang hindi pormal ngunit hindi rin impormal at
kumportable sa kinakapanayam
 irekord ang inyong panayam nang sa gayon ay maaari itong
balikan muli para sa mga paglilinaw
 magpasalamat pagkatapos ng panayam
140
KABANATA 7: Pangwakas na Gawain
(Pahayagang Pang-isports)
Sa yugtong ito inaasahang natutunan ng mga mag-aaral ang mga estratehiya
at kaalaman kaugnay ng mga pagsulat ng sulating isports. Pagsasamahin ang mga
ito upang makabuo ng isang pahayagang pang-isports.
Aralin 16: Brainstorming at Pagtatalaga ng Gawain

Linggo 16
Deskripsiyon: Sa araling ito itatalaga ng mga grupo ang kanilang mga tungkulin sa
gawain o proyekto at paplanuhin ang mga hakbangin sa pagbuo ng isang
pahayagan isports.
TUKLASIN
Sabihin ng guro na ang Bumuo ng pangkat na
pangunahing tunguhin may limang miyembro.
ng kurso ay ang Ipaalala sa mag-aaral na
makalikha ng isang ang pagpapangkat na ito
pahayagang pang- ang gagamitin na sa
isports. buong gawain..
Hindi na maaaring
Sasabihin ng guro ang magpalit o lumipat ng
gawain at grupo.
responsibilidad ng bawat
isa na magbahaginan ng Talakayin ang mga
mga ideya sa isa’t isa usapin sa:
tungo sa layuning  badyet
makalikha ng isang  papel ng bawat isa
magandang pahayagang  timeline o iskedyul
pang-isports. ng mga pagkikita
 deadline
Pag-uusapan at itatala
ng mag-aaral sa Pag-usapan halimbawa
worksheet ang mga ang pagtatantya sa
sumusunod: magagastos ng bawat
 badyet miyembro, sino at kailan
 papel ng bawat isa magtutuos ng mga
 timeline o iskedyul ng gastusin, work ethics ng
mga pagkikita bawat isa, at mga
deadline deadline at iskedyul na
kailangan isaalang-alang.
LINANGIN
141
Sa pagkakataong ito ay Magsisimulang mag-usap
pagsasama-samahin ng ang mga mag-aaral
mga mag-aaral ang tungkol sa timeline ng
kanilang mga natutunan trabaho gaya ng pagpili
sa kurso upang ilapat ito ng mga artikulo mula sa
sa gawain. mga ginawang artikulo sa
klase at dagdag na mga
Sasabihin ng guro na ito artikulo para sa
ay pangkatang gawain at pahayagan.
bubuo ng grupong may
limang miyembro at Ang kabuuang bilang ng
bawat isa ay may mga artikulo ay:
gawain para sa grupo.
5 balitang isports
(2) Manunulat/Copy 5 feature (isa sa bawat
Editor uri)
(1) Photographer 5 opinyon
(1) Layout artist
(1) Editor-in-Chief o
Pangunahing Patnugot
Pagkatapos mailatag
ang pangunahing
gawain ay
pagpapangkatin ng guro
ang mga mag-aaral.
Aatasan ang mga ito na
pumunta sa mga
kagrupo at ayusin ang
mga mesa nang pabilog.
Kailangang
magkakaharap na
makapag-usap para sa
pagpaplano.
Ipamimigay ng guro ang

talaan ng mga gawain
kung saan nakalagay
ang miyembro ang
nakatalaga para sa
gawain.
Maraming proseso ang
dinadaanan mula
pagsulat hanggang
142
paglalathala ng
pahayagan.
Ano sa mga ito ang

nagbibigay sa mag-aaral
ng pinakamalaking
alalahanin?
Maaaring pag-usapan ito

sa klase upang
matugunan ang mga ito sa
tulong ng gabay ng guro.
ILAPAT
Matapos tayahin ang
mga gawain para sa
pahayagan ay isusulat
ng mga mag-aaral ang
pagtatalaga nila ng
gawain at tungkulin.
143
Aralin 17: Editing ng mga Artikulo
Linggo 17
Deskripsiyon: Lalamanin ng araling ito ang mga hakbangin sa pagrerebisa ng mga
akdang magiging bahagi ng pahayagan.
TUKLASIN
Ibibigay ng guro ang
rubric ng pangunahing
gawain.
Ipapaliwanag ng guro
ang bawat lebel at
kahingian para sa mga
ito.
Maaaring magtanong
ang mga mag-aaral
hinggil sa mga paglilinaw
tungkol sa pamantayan
sa pagmamarka ng
pangunahing gawain
Kung wala nang tanong

ang mga mag-aaral ay
maaari na muli silang
pumunta sa mga grupo
upang gawin ang
ikalawang hakbang ng
gawain.
LINANGIN
Dala ang mga artikulong
ginawa ng mga mag-aaral
sa unang 16 na linggo,
pag-uusapan nila kung
paano rerebisahin at
pagagandahin ang mga
artikulo.
Gawing gabay ang
sumusunod na hakbangin
sa pagrerebisa sa
nilalaman:
1. Basahing mabuti ang
144
inihandang borador at
sikaping makita ang
mga kakulangan sa
sinulat.
2. Baguhin ang mga
bahaging hindi
nakapagpapadulas sa
daloy ng teksto.
3. Tiyaking naihanay
nang mahusay ang
mahahalagang
deskripsiyon upang
lumutang ang
kagandahan ng piyesa.
4. Linawin ang mga
nakalilitong
deskripsiyon o detalye
5. Kung kinakailangan ay
muling magsagawa ng
obserbasyon upang
makakuha ng iba pang
karandagang
impormasyon.
Tiyaking naipaliwanag
nang husto ang paksa.
Mahalaga ang nilalaman Babasahin muli ng mga
ng mga artikulo upang miyembro ang mga
maging makabuluhan at napiling artikulo at
kaiga-igaya sa susuriin muli kung anong
mambabasa ang mga pagbabago ang
pahayagan. Mahalaga gagawin dito.
ring wasto ang nilalaman
at sumusunod sa tamang Maaaring gamiting
format ng pagsulat ng checklist ang sumusunod
artikulo. na tanong na maaaring
sagutin ng oo o hindi.
1. Mayroon bang simula,

gitna, at wakas ang
mga artikulong
nagawa?
2. Malinaw ba sa unang
bahagi ng artikulo at
mga talata ang
paksang
145
pangungusap?
3. Nasusuportahan ba ng
mga detalye mula sa
artikulo ang mga
paksang
pangungusap?
4. Magkaka-ugnay ba
ang mga ideya ng
bawat talata?
Nalalagom ba ang mga
ideya?
ILAPAT
Tutukuyin ng grupo, sa
tulong ng mapipiling
Editor-in-Chief, ang mga
bahagi sa bawat artikulo
na kailangang irebisa.
Pagtutuunan ng pansin
ang bahagi ng
 wika
 tono ng akda
 mga kamaliang
gramatikal at
typograpikal
 pokus ng akda
estilo ng pagkakasulat
146
Aralin 18: Graphics/Layout
Linggo 18
Deskripsiyon: Paksain sa aralin na ito ang paglikha ng isang wasto at epektibong
graphics at layout.
TUKLASIN
Magpapakita ang guro Susuriin nila ang mga
ng mga sample na bahaging ito upang pag-
layout ng mga usapan sa grupo.
pahayagang pang-
isports. Maaaring picture
o totoong pahayagan.
Titingnan ng mga mag-

aaral ang bawat bahagi
ng mga pahayagan at
mga estilo sa
pagdidisenyo ng mga
pahina:
a. sa uri ng font
b. laki ng font sa mga
bahagi ng artikulo
c. puwesto ng mga
larawan
pagkakasunod-sunod ng
artikulo sa bawat bahagi
ng pahayagan at iba pa
LINANGIN
Bibigyan ng hudyat ng
guro ang mga mag-aaral
upang pumunta sa mga
grupo.
Pag-iisipan ng grupo kung
paano ang magiging
layout ng pahayagan.
Maaaring sumunod sa
mga halimbawang
ipinakita ng guro o
lumikha ng sarili nilang
estilo.
147
Maaring magbigay ng
suhestiyon ang ibang
miyembro.
Gawaing biswal din ang
pahayagan. Hindi lamang
letra ang binabasa rito
kundi pati mga imahen.
Nagsasalita at
nagkukuwento rin dito ang
mga larawan. Magagawa
ito sa pamamagitan ng
pagpili ng angkop na
larawan at mahusay na
layout.
ILAPAT
Sa isang bond paper,

gagawa ng layout ang
grupo sa pamumuno ng
layout master.
Ipepresenta sa klase ang
nagawang format ng
layout na gagamitin sa
pahayagan. Maaaring
magkomento ang mga
kaklase upang
mapaghusay pa ang
layout.
148
Aralin 19: Pinal na Editing at Pag-apruba ng Grupo
Linggo 19
Deskripsiyon: Sa araling ito gagawin ang huling hakbangin sa pagwawasto/pag-eedit
sa pahayagang isports.
TUKLASIN
Sa bahaging ito
inaasahang nai-draft na
ng mga mag-aaral ang
kabuuang pahayagan.
Mahalagang iwasto ang
mga makikitang mali sa
pahayagan para sa pinal
na presentasyon nito.
Sundan ang mga

pamamaraan sa
pagrerebisa sa estilo at
tono ng sulatin. Tiyaking:
1. ang pangungusap ay
magkakaugnay at
nasa tamang
estruktura.
2. angkop ang mga
ginamit na salita at
pariralang
transisyonal.
3. malinaw ang mga
salitang ginamit.
Tingnan din kung ito'y
tumutugon sa
kahingian ng layunin
sa akda at target na
mambabasa.
4. konsistent ang
paggamit ng punto de
bista.
5. kung may mga
bahaging nauulit o
pauit-ulit ang
pagtalakay
6. hindi pabago-bago
ang mga inilapat na
pagtalakay.
149
Ipaaalala ng guro ang
araw ng pagsusumite ng
printed na pahayagan.
Uupo muli sa mga grupo
ang mga miyembro
LINANGIN
Titingnan muli ng mga
miyembro, sa pamumuno
ng editor-in-chief, ang
kabubuang pahayagan at
titingnan ang mga dapat
pang isaayos batay sa
mga naging talakayan sa
klase.
Mula sa mga magiging

pag-uusap, sasagutin ng
mga miyembro kung ano
pa ang maaring gawin o
baguhin upang maging
mas maganda ang
kalalabasan ng
pahayagan.
Susulat ng replektibong
sanaysay ang bawat
miyembro tungkol sa
naging pag-unlad nila sa
pagsulat at sa paggamit
nito sa kanilang piniling
track na isports.
ILAPAT
Ibibigay ng guro ang
worksheet ng
ebalwasyon ng grupo sa
gawain. Kailangan itong
gawin upang
maebalweyt ng isa’t isa
ang kanilang mga
ambag sa gawain.
150
Sasagutan ng mga mag-
aaral ang ebalwasyon na
nagtatasa sa kanilang
ambag at kakayahan sa
itinalagang gawain sa
kanila.
Sa yugtong ito,
inaasahang makita ng
mga mag-aaral ang
kanilang mga naging
kontribusyon sa
pahayagan at kung ano
ang mga dapat pang
linangin sa sulatin at sa
sarili bilang manunulat.
151
Ebalwasyon ng mga Miyembro para sa Gawaing
Pahayagang Pang-isports
Pangalan ___________________
Isulat ang pangalan ng mga miyembro ng grupo sa mga kolum. Bigyan ng bilang ang
bawat miyembro ayon sa naging kontribusyon nila sa gawain.
5 - ginawa nang mahusay

3 - ginawa nang sapat
1 - hindi ginawa
Mga Gawain Miyembro Miyembro Miyembro Miyembro Miyembro

1 2 3 4 5
Palaging pumupunta
sa mga pulong.
Nakapag-aambag ng
mga ideya sa grupo.
Nakapagpapasa ng
mga gawain sa oras.
Mahusay na
nagagampanan ang
tungkulin sa grupo.
Nagbibigay ng
positibong impact sa
samahan ng grupo.
Nakapag-ambag
nang malaki sa
proyekto.
Kabuuang puntos
152
Gabay sa Pagmamarka ng Pahayagang Pang-Isports
10 8 6 4
NILALAMAN  Mahusay at  Epektibong  Maayos na  May
epektibong nailalahad nailalahad kakulangan
(Kahalagahan ng nailalahad ang mga ang mga sa mga
paksa, pagiging ang mga impormasy impormasy impormasy
impormatib) impormasy on. on. on.
on.
ORGANISASYON  Nakapagbig  Nakapagbib  May  Hindi
ay ng igay ng pagtatangk nagpapakit
(pagkakasunod-sunod mahusay akmang ang a ng
ng mga pangungusap na panimula, makapagbi pagkakaay
at talata at panimula, katawan at gay ng os ng mga
dokumentasyon) katawan at wakas. akmang bahagi.
wakas.  Nagbibigay panimula,  Hindi
 Malinaw at ng lohikal katawan at naisaayos
makinis ang na daloy ng wakas. ang mga
daloy ng mga ideya.  May ideya.
mga ideya. pagtatangk
ang
magbigay
ng daloy sa
mga ideya.
ISTILO  Gumagamit  Gumagamit  Gumagamit  Limitado
ng ng ng akmang ang gamit
(paggamit ng wika) mahusay epektibong wika sa ng mga
na wika sa wika sa balitang salita.
balitang balitang isports.
isports. isports.  Gumagamit
 Mahusay  Epektibo ng mga
ang ang akmagn
paggamit pagggamit salita.
ng akmang ng mga
salita. salita.
EDITING  Lubhang  Kakikitaan  May mali  Kakikitaan
kaunti ng kaunting sa bantas, ng
(bantas, ispeling, hanggang mali sa ispeling at maraming
grammar) walang bantas, grammar. mali sa
mali sa ispeling at bantas,
bantas, grammar. ispeling at
ispeling at gramar.
grammar.
PRESENTASYON NG  Mahusay  Epektibong  Nakadarag  Walang
PAPEL ang nagagamit dag ng malinaw na
paggamit ang mga interes ang ugnayan
153
(mga larawan at layout ng mga larawan. mga ang
ng papel) larawan.  Maayos at larawan. larawan at
 Mahusay at epektibo artikulo.
epektibo ang layout
ang layout ng
ng pahayagan.
pahayagan.
154
MGA SANGGUNIAN:
I. Naka-print na materyal at online journal
Badayos, Paquito, et al. Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Malabon City:

Mutya Publishing House, 2010.
Balay, Marichelle. “Sipa: Isang Sulyap sa Kulturang Pilipino.” The Varsitarian 30

Agosto 2002.
Constantino, Pamela. “Lengguwaheng Pinoy sa Bilyar.” Salindaw: Varayti at

Baryasyon ng Filipino. Quezon City: Sentro ng Wikang Filipino, Unibersidad ng
Pilipinas, 2012. 203-205.
Cruz, Ceciliano-Jose. Sanayang aklat sa pagsulat ng balita at balitang pang-isports.

Manila: Rex Book Store, 1995.
Cuartero, Nestor. “Pambahay na Lunas sa Ubo at Sipon.” Liwayway 11 Enero 2016:

11.
Dayrit, Celso. The Olympic movement in the Philippines. Manila: the Philippine
Olympic Movement, 2003.
Dizon, Romeo. “Fore! Isang Pagtalakay sa Wika ng Golf.” Salindaw: Varayti at

Baryasyon ng Filipino. Quezon City: Sentro ng Wikang Filipino, Unibersidad ng
Pilipinas, 2012. 200-202.
Duran, Annie. “Tips sa Epektibong Pag-eehersisyo at Pagwo-workout.” Celebrity

Food and Health Digest. 2014: 50-51.
Evasco, Eugene, et al. “Kahulugan at Kabuluhan ng Pananaliksik.” Saliksik: Gabay

sa Pananaliksik sa Agham Panlipunan, Panitikan at Sining. Quezon City: C&E
Publishing, 2011.
Huelgas, Nikko. Salin ng “My World Cup Debut.” Sports Digest Dis. 2015 – Ene.
2016: 56-57.
Jocson, Magdalena, Patrocino Villafuerte at Cid Alcaraz. Filipino 2 Pagbasa at

Pagsulat tungo sa Pananaliksik. Quezon City: Lorimar Publishing Co., 2005.
Lasco, Lorenz. “Kalis: Ang Pilipinong Sining ng Pakikipaglaban Noong Dating

Panahon”. Dalumat Ejournal 2.2 (2011): 1-17.
Mangahis, Josefina, et al. “Makrong Kasanayan sa Pagsulat.” Komunikasyon sa

Akademikong Filipino. Quezon City: C&E Publishing, 2005.
Mariano, Jocelyn. “Ang Varayti ng Filipino sa mga Balitang Isports sa Diyaryo.”

Minanga: Mga Babasahin sa Varayti at Varyasyon ng Filipino. Quezon City:
Sentro ng Wikang Filipino, Sistemang Unibersidad ng Pilipinas, 2005. 118-125.
155
Ocampo, Nilo. “Mga Varayti ng Wika”. Salindaw: Varayti at Baryasyon ng Filipino.
Quezon City: Sentro ng Wikang Filipino, Unibersidad ng Pilipinas, 2012. 18-38.
Ramos, Ara. “Total Body Workout, i-Zumba mo.” Celebrity Food and Health Digest.
2014: 46-49.
Tuvilla, Francis Gerard. Salin ng “Suzuki Gixxer: The Pleasure of Riding

Rediscovered.” Motorcyle World Philippines. 2015: 28-31.
Valdesancho, Weng. “Para sa Isang Malakas na Katawan.” Celebrity Food and

Health Digest. 2014: 64-65.
II. Online archives ng mga balita:
Sports|Balita - Tagalog Newspaper Tabloid. Web.

<http://balita.net.ph/category/sports/>.
PSN Palaro Ngayon|philstar.com. Web. <http://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/psn-palaro/archive>.
Meraña, Beth Repiza. Author Archive|philstar.com. Web.

<http://www.philstar.com/author/Maribeth%20Repizo-
Mera%C3%B1a/AMBETHABOL>.
Trinidad, Chino. Dalawa Singko|SPIN.PH. Web. <http://www.spin.ph/dalawa-

singko/archives>.
Zaldivar, AC. Author Archive|philstar.com. Web.

<http://www.philstar.com/author/AC%20Zaldivar/FREE%20THROWS>.
Cordero, Abac. Author Archive|philstar.com. Web.

<http://www.philstar.com/author/Abac%20Cordero/PRESS%20ROW>.
156

FIL TG Isports v2 Final 060616 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

FIL TG Isports v2 Final 060616 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Filipino

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at

Mahalaga sa amin ang iyong mga puna at mungkahi.

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Tagasuri ng Sining ng Pagtuturo: John Roger M. Maghuyop, MA

Tagapamahala sa Pagbuo ng Patnubay ng Guro

Inilimbag sa Pilipinas ng __________________________

Department of Education – Bureau of Learning Resources (DepEd – BLR)

Gabay Pangkurikulum ........................................................................................... iv

Sa artikulo ni Dr. Nilo Ocampo, naipupwesto ang iba-ibang paggamit at

Panimulang Pagsusulit sa Kabanata 1

1. Ang isang istandard na wika ay malaya sa mga pagbabago bunga ng

Konsepto Pagkakapareho Pagkakaiba

Nilalaman ng sanaysay 10 puntos

Konsepto Pagkakapareho Pagkakaiba

1. Sosyolek at Dayalek Parehong nagpapakita ng Ang sosyolek ay

Matapos talakayin ang

Isang puntos bawat

Hindi titigil ang

Maaaring sagot ng mag-

Idyolek – bawat tao ay

Kultura – mga gawi,

Lipunan – mga tao na

1. Ano ang pagkakaiba

Ang sumusunod ay Magbahagi sa isa’t isa

 Ang mga modelo ay Kolektahin ang mga

1. Hugis at laki nito

Malinaw na daloy ng ideya sa ilustrasyon(10 Puntos)

Kabuuang puntos(30 puntos)

Tanungin ng guro ang

Maaaring asahang Halimbawa ng mga

Ayon kina Jocson, ang Talakayin sa klase kung

(5) “Sa pamamagitan ng . Hayaang magbigay ng

(7) “Sa pamamagitan ng Nalalaman din sa

Maaaring gamitin ang Magbabahaginan ng

Pag-isip ng napapanahong paksa

Kabuuang puntos(30 puntos)

 Pormal na pinag- 1. Konseptuwalisasyon

Ipaliwanag ang dalawang

Makikita ditong hindi

Matapos ang pagpaplano

Hindi madaling proseso ang

 Editoryal – ang kuro-

Matapos isa-isahin ang

Ayon sa aklat nina

Gawain 6: Ipakuha ang

Isasaayos ang mga

Ano ang Balangkas?

Tingnan ang rubrik sa

Ibigay ang panghuling

1. Ang isang istandard na wika ay malaya sa mga pagbabago bunga ng

II. PAGKAKAPAREHO/PAGKAKAIBA: Punan ng katangiang pareho at magkaiba

Konsepto Pagkakapareho Pagkakaiba

Nilalaman ng sanaysay 10 puntos

1. Sosyolek at Parehong Ang sosyolek ay pagkakaibang

Panimulang Pagsusulit sa Kabanata 2

1. Ang lahat ng mga katawagang ginagamit para sa mga kagamitang isports

_______________ 1. Kapag may jabong na daratnan, maaaring magpafly-over dito

_______________ 3. Mas mataas ang lipad ng dehado sa nangyaring sultada

1. Solong salba ni Salvador, nagpanalo sa kaniyang koponan.

Halimbawa, ang salitang