Para sa karagdagang impormasyon pumunta sa

Department of Education
Bureau of Alternative Learning System
Staff Development Division
3rd Floor Mabini Bldg., DepED Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Tel. No.: (02) 635-5194/(02) 635-5187
 P animula
M ay karapatan ang bawat isa sa atin. Subalit
bawat karapatan ay may katumbas na
pananagutan.

Karapatan mo na magkaroon ng pangalan, kaya

ang pangalang ito’y inyong iingatan. Hindi mo
hahayaang madungisan. Karapatan mong mabuhay,
ngunit anong uri ng buhay? Ikaw ang huhubog ng uri
ng buhay na magiging karapatdapat sa iyo at sa iyong
kapwa. Karapatan mo na mag-aral, kaya pagbutihin
mo ang pag-aaral upang lumaki kang kapaki-
pakinabang na mamamayan.

Inihanda ang babasahing ito upang masalamin

mo sa karanasan ng iba ang karapatdapat na
pagsasabuhay ng pananagutan na kaagapay ng
karapatan.

Inaasahan din na ito ay magsisilbing paalaala

sa mga nakatatanda, sila ang gagabay at magbibigay
proteksiyon sa mga kabataan sa pag-aangkin at sa
pagtanggap ng kanilang mga karapatan.
• Karapatan ko na maisilang at
magkaroon ng pangalan at
nasyonalidad.

Ano nga ba ang kahalagahan ng pangalan

S a takot na pag-usapan ng mga kapitbahay ang
batang kanyang isinilang itinago niya ito sa mga
kapitbahay. Noel ang ibinigay niyang pangalan sa
sa isang batang katulad ko?
bata subalit hindi ipinarehistro at pinabinyagan.

D ala ng kahirapan sa buhay at paninirahan sa

isang mahirap na pook, si Carmela ay
nahirapan sa panganganak. Naisilang niya ang
isang batang lalaki na may kapansanan sa mukha.

1 2
L umaki ang bata na walang nakakakita at
nakakikilala. Hanggang isang araw na wala
ang kanyang nanay ay lumabas siya ng bahay. Dahil
S a pagtataka ni Noel sa pangalang itinawag sa
kanya naitanong niya sa kanyang nanay, ano nga
ba talaga ang kanyang pangalan? May karapatan
sa noon lang nakita ng ibang mga bata inakala ba siyang malaman ang kanyang tunay na pangalan
nilang unggoy si Noel sa dami ng buhok na tumubo at tawagin sa ganoon? Sino ba talaga ako?
sa paligid ng kanyang mukha. Tinawag nila itong
unggoy na ipinagtaka naman ng batang si Noel.

3 4
• Karapatan ko na magkaroon ng
tirahan at pamilyang mag-aaruga
sa akin.
N gunit ang panahon ay hindi umayon sa buhay
ni Noel. Namatay ang kanyang magulang sa
isang malagim na aksidente. Simula noon ay
nagpalabuy-laboy na siya nawalan ng tirahan at
pamilyang mag-aaruga.
5 6
• Pananagutan ko na pangalagaan ang
aking pangalan at bayan, at maging
isang mabuting mamamayan.
L umaki siyang mabait, at matulungin. Marami
ang natutuwa sa kanya sa kabila ng kanyang
kapansanan. Minsan isang araw laking tuwa niya
na tinatawag na siya sa kanyang pangalang Noel.
Sa kanyang isip nasabi niyang pangangalagaan niya
ang kanyang pangalan.
• Pananagutan kong mahalin ng
aking kinikilalang pamilya na
sasandigan ko sa aking paglaki.
H anggang isang araw may isang batang babaeng
nailigtas niya sa muntik ng mahagip ng
sasakyan. Sa tuwa ng magulang ng batang babae
ay inalok siya nitong ampunin at maging isang
anak. Maligayang maligaya si Noel sa pagkakaroon
ng panibagong pamilyang masasandigan.
7 8
• Pananagutan ko na mahalin ang
aking pamilya at igalang ang aking
mga magulang.
U pang masuklian ang kabutihan ng mga taong
umampon sa kanya naging masunurin at
mapagmahal na anak at kapatid si Noel.
Iginagalang at sinusunod niya ang mga tagubilin
ng bagong mga magulang.
• Karapatan kong magkaroon ng • Pananagutan kong kumain ng
sapat na pagkain, malusog at malinis at masustansiyang pagkain.
aktibong katawan. Panatilihing malinis ang aking
tahanan at kapaligiran. Gawing

S imula nang ampunin si Noel ng kanyang mga

bagong pamilya nagkaroon ng pagbabago ang
kanyang buhay. Kumakain na siya ng sapat at
malinis at malakas ang aking
katawan.
masusustansiyang pagkain kaya’t ang patpatin
niyang pangangatawan ay naging malusog at aktibo
sa anumang gawain.
S a laki ng utang na loob na tinatanaw ni Noel sa
mga bagong magulang naging masipag siya sa
mga gawaing-bahay lalo na sa pagpapanatili ng
kalinisan sa kanilang tahanan at kapaligiran.
Pinangalagaan niya ang kalusugan nila ng kanyang
itinuturing na nakababatang kapatid.

9 10
• Karapatang mabigyan ng • Pananagutang ingatan at itago nang
pagkakataon na makapaglaro at maayos ang aking laruan.
makapaglibang.

D ahil sa kabutihan at kasipagang ipinakita ni

Noel napamahal siya sa mga magulang.
B ukod sa mga paglalaro at paglilibang ay ibinili
rin siya ng mga magulang ng mga laruan na
kanyang sinisinop at inaayos upang mapanatili ang
Ipinagkaloob sa kanya ang kalayaang mabuhay ng kahalagahan nito.
malaya bilang isang bata. Nakapaglalaro at
nakapaglilibang siya kasama ng kapatid.

11 12
• Karapatang mabigyan ng sapat na
edukasyon at mapaunlad ang aking
kakayahan.
H indi lang pag-aaruga at pamilya ang
ipinagkaloob kay Noel ng mga magulang
ipinasok din siya sa paaralan upang mabigyan siya
ng sapat na edukasyon para mapaunlad ang
kanyang kakayahan.
13
• Pananagutang mag-aral nang
mabuti. Pumasok sa tamang oras at
gumawa ng mga takdang-aralin.
S a sobrang tuwa at kasiyahan ni Noel sinuklian
niya nang sipag ang kanyang pag-aaral.
Isinasagawa ang takdang-aralin pagkatapos ng mga
gawain-bahay bago matulog. Hindi siya pumapasok
na hindi nakahanda.
14
• Karapatang mabigyan ng
proteksiyon laban sa pang-aabuso,
panganib at karahasan.
M insan sa paglalaro ni Noel at ng kanyang
kapatid ay napagbintangan silang nanguha
ng laruan ng ibang bata. Sa isang saglit sumugod
ang magulang ng bata at gusto silang saktan mabuti
na lamang at dumating ang kanilang magulang at
sila’y naipagtanggol sa karahasan.
15
• Pananagutang maging isang
mamamayang masunurin sa batas.
T uwing Lunes ng umaga masiglang-masigla si
Noel sa pagpasok sa paaralan gusto niya na
kahit nasa unang baitang pa lang siya ng pag-aaral
ay maawit niya ng tama ang Lupang Hinirang at
mabigkas nang wasto ang Panunumpa sa Watawat.
Sinusunod rin niya nang maayos ang mga
alituntuning ipinatutupad ng paaralan.
16
• Karapatang manirahan sa isang • Pananagutang makilahok sa
payapa at tahimik na pamayanan. pagpapaunlad at pagpapanatili ng
kapayapaan at kaayusan sa

M aswerte si Noel dahil ang mga magulang na

kanyang itinuturing ay nagsikap na
komunidad.

S
makapanirahan sa isang lugar na payapa at tahimik. a murang isip nauunawaan ni Noel na kailangan
niyang tumulong sa anumang gawaing
magpapanatili ng kalinisan, kaayusan at
kapayapaan sa kanilang lugar. Kaya’t sa araw na
walang pasok tumutulong siya sa paglilinis ng
kanilang kapaligiran.

17 18
• Karapatang maipagtanggol at
matulungan ng pamahalaan
I sang araw na papasok sa paaralan ang
magkapatid na Noel ay may isang mama na pilit
silang isinasakay sa isang sasakyan. Mabuti na
lamang at may nagpapatrulyang pulis sa lugar na
iyon at napansin ang nangyayari. Agad-agad silang
nasaklolohan ng pulis.
19
• Pananagutang sumunod sa mga
alituntunin at patakaran ng
pamahalaan.
S
a tuwing papasok sina Noel sa paaralan
sinisiguro ng kanilang mga magulang na tatawid
sila sa tamang tawiran. Sa gayon ay ligtas sila sa
anumang sakuna at nasusunod pa nila ng tama ang
alituntunin ng batas trapiko.
20
• Karapatang makapagpahayag ng
sariling pananaw.
S a loob ng paaralan naging masipag si Noel sa
pag-aaral. Sumasali siya sa anumang talakayan
na may kinalaman sa kanilang liksiyon. Sa gayon
nabibigyan sila ng pagkakataon na makapag-
pahayag ng kanilang pananaw na may kinalaman
sa kanilang pinag-aaralan.
21
• Pananagutang maging responsable
sa mga salita at gawa.
I sa sa mga natutuhan ni Noel sa kanyang mga
magulang ay ang kabutihang asal at pagiging
magalang. Kaya naman sa paaralan ay puring-puri
siya ng kanyang guro dahil sa kanyang pagiging
responsible kahit bata pa.
22
• Karapatang makilahok sa mga • Pananagutang makisama ng lubos
samahan at mapayapang pagtitipon. sa alinmang samahan at pagtitipong
sinalihan.

D ahil aktibo sa pag-aaral at kinakitaan ng

kakayahan at talino isa si Noel sa mga mag-
aaral na isinasali ng kanilang guro sa mga samahan S a anumang samahan o pagtitipong sinasalihan
ni Noel sinisiguro niya ang lubos na pakikisama
at pagtitipong pampaaralan. sa mga kasamahan.

23 24
• Karapatang mapaunlad ang angking • Pananagutang gamitin ng lubos ang
talino at kakayahan. angking talino at galing sa mabuting
paraan.

B ilang pasasalamat ni Noel sa mga taong

kumupkop sa kanya ay patuloy niyang
pinagbubuti ang kanyang pag-aaral. Gusto niya na M insang sumali siya sa palarong pampaaralan
natalo man pero hindi naman siya nagpabaya
lalo pang mapaunlad ang kanyang talino at at lumaban sa mabuting paraan.
kakayahan upang maipagmalaki ng kanyang mga
magulang.

25 26
• Karapatang matutunan ang
mabuting asal at kaugalian.
I sa sa magandang naipamulat ng mga magulang
ni Noel sa kanya ay ang natuto siya ng kabutihang
asal at kaugalian. Sinanay silang magsimba tuwing
araw ng Linggo at tumulong sa nangangailangan.
27
• Pananagutang maging matapat at
magalang.
M insan isang araw ng Linggo na nagsimba
silang mag-anak may batang nakaiwan ng isang
mamahaling laruan dali-dali niya itong hinabol at
ibinigay ang laruan.
28
• Karapatang kupkupin, kalingain, • Pananagutang pahalagahan ang
papag-aralin, at subaybayan ang pagkalinga, edukasyon at
aking paglaki. pagsubaybay na naranasan. Sa
pamamagitan ng pagiging masipag,

M alaki ang pasasalamat ni Noel sa mga taong

nag-aruga sa kanya dahil ibinigay ang
pagkamatipid at pagsisikap sa sarili.

A
karapatan niyang magkaroon ng pagkalinga, yaw ni Noel na kahit misan ay sumama ang
makapag-aral at masubaybayan sa kanyang paglaki. loob ng mga taong nagmahal sa kanya kaya ang
lahat ng pagpapahalaga ay ipinakita niya nang lubos
tulad ng pagiging masipag, pagtitipid sa anumang
bagay na makatutulong sa kanyang pag-aaral at ang
lubos na pagpapaunlad ng kanyang sarili.

29 30
Pangalan _____________________________ Petsa __________
Alam mo na ngayon kung anu-ano ang iyong mga
Karapatan bilang isang bata. Kung sa palagay mo na
kailangan mong tamasahin ang iyong mga karapatan,
isagawa ang mga sumusunod na pagsasanay.
Panuto: Alin-alin sa mga karapatang nabanggit sa
babasahin ang hindi mo pa natatamasa?
Pumili ng 6 at isulat sa bawat bilog na
makikita sa ibaba.
Mga karapatan
na Di ko pa
natatamasa
31
Pangalan _____________________________ Petsa __________
Matapos mong basahin ang tungkol sa “Bawat
Karapatan Katumbas ay Pananagutan.” Isagawa ang
mga sumusunod na pagsasanay.
Panuto: Pumili ng 6 na Pananagutan na sa iyong
pananaw ay nararapat mong isagawa
bilang isang mabuting anak. Isulat sa
bawat bilog na makikita sa ibaba.
Ang aking mga
pananagutan
bilang isang
mabuting anak.
32