ИОРРМ

Стрес и управување со стрес

6 Јуни 2016
ЕСП Развој и управување на човечки ресурси

м-р Лидија Таскова Попова

1
Како се чувствувате?

2
Што претставува стресот
Што е притисок? Што е стрес?

3
 Со оглед на комплексната природа на
организациите, не не изненадува што луѓето кои
работат во нив подлежат на мноштво конфликтни
притисоци , некои од кои ќе предизвикаат
индивидуален стрес

4
Штп е стрес?
Стреспт претставува пдгпвпр или реакција на
ващетп телп и ум на реални или замислени
стравпви, слушуваоа или прпмени.
Предизвикувашпт, слушката или прпмената
заеднишки се викаат стреспри. Стресприте мпжат
да бидат внатрещни (мисли, уверуваоа, ставпви)
и надвпрещни (загуба, трагедија, прпмена).
 Хиерархија на вештини на
управуваое сп сппственипт живпт

Симптом Тактички

Менаџмент на стрес

Менаџмент на време

Поставување приоритети и цели

Самосвесност
Проблем Стратешки

6
 Ппврзанпст ппмеду изведба и
нивп на стрес
Изведба
Оптимален стрес

Ппле на
пптимална
изведба

Нискп нивп на Виспкп нивп на стрес

стрес Дпсада Впзнемиренпст
Несреќнпст

Ниво на стрес

7
 Повеќето истражувања
потврдуваат дека стресот
...
 Е лична, субјективна реакција на притисок
 Зависи од индивидуалната перцепција на
размерот на проблемот и на индивидуалната
способност на справување со него
 Значи, кога поединецот смета дека
 Проблемот е решлив и е уверен во својата способност
да се справи со проблемот, тогаш е помалку веројатно
дека ќе се појават симптоми на стрес
 Проблемот е тешко решлив и тој/таа нема самодоверба
во својата способност да се справи со него, тогаш ќе се
јави стрес
 Друг фактор за стрес, покрај личната перцепција
на проблемот и сопствената личност, е дека
можните исходи се перцепираат како неизвесни и
важни.
 Стресот е веројатен кога исходот на поединецот му
е многу важен
 Клучни фактпри вп стреспт
Карактеристики
Надвпрешнп
на рабптнптп Организациска
ппкружуваое
местп структура и
култура

Лични
фактпри Индивидуален стрес Рабптни
(перцепција на пднпси
прпблемпт, исхпдите
и сппствената
личнпст) Дпмашна/
спцијална
спстпјба

Физиплпшки и
психплпшки
симптпми
Прпмени вп
пднесуваоетп
10
Надворешно опкружување
 Економска состојба
 Конкурентска состојба
 Пристигнување на
нова технологија
 Политички промени

11
Организациски фактори
 Организациска
структура
 Комуникациски
систем– комуникација
со колеги
 Организациска
култура
 Стил на управување
 Професионален развој
12
 Карактеристики на
работно место
 Физичка способност
 Основни барања на
работното место
 Степен на
автономност
 Конфликт на улоги
 Услови на договор

13
Работни односи
 Претпоставени
 Колеги
 Сопствен персонал
 Клиент
 Добавувачи

14
 на видови на
Примери

причинители на стес
 Конкретни работни фактори (прекумерна работа,
досадни или безначајни задачи; прекувремена работа
и ниска плата; нереални очекувања за изведба; итн)
 Физичко опкружување (врева или гужва; лош квалитет
на воздух; ризици по здравјето и безбедноста; итн )
 Организациска практика (недефинирани одговорности;
конфликтни работни барања; повеќе претпоставени;
итн)
 Промени во работната околина (страв од отпуштање;
честа промена на персонал; мали можности за
унапредување; итн)
 Интерперсонални односи (лоша изведба од подредени;
работна политика, конкуренција и други конфликти
помеѓу вработените; итн) 15
 Домашна состојба
 Домашен живот
 Болест во семејството
 Грижа за постари
родители
 Долгови
 Несреќен брак
 Надворешен
социјален живот

16
Лични фактори
 Лична перцепција за
улогата/работното
место итн
 Тип на личност(A или
Б)
 Способност за
прилагодување на
промени
 Мотивација
 Толеранција кон
нејаснотии 17
 Тип на личност
Тип А Тип Б
 Се карактеризира со:
 Прекумерна конкурентност,
хронично чувство на итност,
постојана потрага по успех и  Се карактеризира со:
однесување кое е често
 Воглавно помирен и
агресивно, нетрпеливо и
вознемирено..
порелаксиран од тип Б
 Постојано работат и
чувствуваат вина доколку се
обидат да се релаксираат
Идентификуван како тип со
голем ризик за срцеви
заболувања
18
Видпви на стрес
Позитивен стрес кој
се јавува кога нивото
на стрес е доволно
високо за да ја
мотивира
индивидуата да
преземе акција за да
заврши одредена
работа.
 Негативен стрес кој се јавува кога нивото на
стрес е или премногу високо или премногу
ниско, па телото и умот почнуваат да
реагираат негативно на стресорите.
Фази вп прпцеспт на стрес
Кога индивидуата
доживува стресен
настан, прво реагира
физиолошки и
доживува промени
кои автоматски го
нарушуваат нејзиниот
баланс, а имаат
функција да одговорат
на стресорот што е
можно побрзо.
Видпви на физиплпщки
прпмени
Срцеви-зголемен пулс
Респираторни-забрзано дишење
Кожни-намалена темература
Хормонални-зголемена стимулација на
адреналин
 Фаза на птппр
Во оваа фаза, телото се обидува да се соочи или
адаптира на стресорите преку процес на
репарирање на било која штета, која стресорите
можат да ја предизвикаат. Можеби социјалното
окружување (пријатели, семејство или
соработници ќе ги забележи овие промени пред
вас и затоа е важно да се земе во предвид
нивниот фидбек.
Индикатпри на стрес
Бихејвиорални индикатори се : недостиг на
ентузијазам за семејството, работата,
училиштето или животот во целост,
повлекување, промена во навиките за исхрана,
несоница или предолго спиење, лутина итн.

Когнитивни индикатори се: неспособност за

ефективно решавање на проблеми, конфузија,
кошмари, хипер вигилност итн..
Емпципнални индикатпри се:

 Тага
 Страв
 Анксиозност
 Паника
 Вина
 Депресивност
 Преоптовареност
 Прегореност
Фаза на исцрпуваое
Во оваа фаза, индивидуата
не е во состојба ефективно
да го менаџира стресорот
при што телото и умот не се
во можност да ја поправат
штетата.Пр. Дигестивни
пореметувања, повлекување,
главоболки, тензија,
несоница, избувнување,
нефункционалност итн.
Видпви на стреспри вп
ващата рабпта

Фактори на опкружувањето

Индивидуални фактори

Организациски фактори
Фактпри на ппкружуваоетп
Промена на економските циклуси
Политички промени
Технолошки промени
Промени во законската регулатива
Зголемување на конкуренцијата
 Индивидуални стреспри
Проблеми во љубовта

Финансиска криза

Загуба на саканата личност

Семејни проблеми
Организациски стреспри
Природа на работата
Работна преоптовареност
Мала работна ангажираност
Одговорност за другите луѓе
Интра-конфликтна улога
Интер-конфликтна улога
Лична конфликтност
Игри на моќ

ГРУБИ
Убиство
Силување Заканувачки тон
Затворање Прекинување
Мачење Муртење
Тепање Игнорирање
Буткање Дрско лажење
Трескање со врата Упаѓање во збор
ФИЗИЧКИ ПСИХОЛОШКИ
Дппираое Извртена лпгика
Заканувачкп држеое Саркастичен хумпр
Загрпзуваое на прпстпрпт Пптценуваое
Впдеое за рака Лажеое сп премплчуваое
Тапкаое пп глава Прппаганда

СУПТИЛНИ
Стратегии за справуваое сп стрес
 Индивидуални стратегии
 Проблемски фокусирани
 Емоционално фокусирани

 Организациски стратегии
 Проблемски фокусирани
 Емоционално фокусирани
Индивидуални стратегии
Проблемски фокусирани
 Временски менаџмент
 Менторска помош
 Преговарање за улогата

Емоционално фокусирани
 Вежбање
 Медитација
 Социјална поддршка
 Медицинско советување
Прганизациски стратегии
Проблемски фокусирани
 Редизајн и ротација на работата
 Намалување на неизвесноста
 Сигурност на работното место
 Грижа на компанијата за дневен престој
 Флексибилни распореди на работата

Организациски фокусирани
 Изградба на сали за вежбање
 Организациска поддршка
 Организациски програми за помош на
вработените
 Денови за одмор
 Техники за справуваое сп стрес
Акционо-ориентирани техники

Емоционално-ориентирани
техники
 Видпви техники
Пишување стрес дневник

Анализа на работата

Креативна имагинација
 Симптоми на стрес
 Когнитивни
 Емоционални
 Физички
 Бихевиорални

37
 Когнитивни симптоми
 Проблеми со меморија
 Неодлучност
 Неспособност за
концентрација
 Слаба моќ на проценка
 Перцепција само на
негативното
 Недостиг на
објективност
 Постојана загриженост
 Тешкотии при јасно
мислење
38
Емоционални симптоми
 Променливо расположение
 Возбуда
 Вознемиреност
 Иритабилност, нетрпеливост
 Неможност за релаксирање
 Напнатост
 Општо чувство на несреќност
 Чувство на осаменост и
изолација

39
 Физички симптоми
 Главоболки и болки во
грбот
 Напнатост и вкочанетост
на мускулите
 Мачнина, вртоглавица
 Несоница
 Болка во градите, брзо
чукање на срцето
 Губење или зголемување
на телесната тежина
 Чести настинки
 Осипи на кожата (екзема)

40
Бихевиорални симптоми
 Зголемен или намален апетит
 Премногу или премалку
спиење
 Изолација од други луѓе
 Одолговлекување
 Употреба на алкохол, цигари
како сретство за релаксација
 Нервозни навики (гризење
нокти)
 Претерување со одредени
активности (вежбање,
купување)
 Панично реагирање на
неочекувани проблеми
 Започнување кавги
41
 Што е прегореност?
 Прегореност е состојба на емоционална и
физичка истоштеност предизвикана од
прекумерен и долготраен стрес
 Симптомите на прегорување се повеќе ментални
отколку физички: (немоќност; безнадежност;
емоционална исцрпеност; изолација;
иритабилност; фрустрација; неуспех; очај;
апатија)
 Да се има чувство на прегореност значи да се
има чувство на празнотија,отсуство на мотивација
и интерес.
42
 Справување со стрес
Нездраво Здраво

 Откажување  Изнаоѓање решение за

 Агресивност проблеми
 Предавање  Промена на проценка
 Самообвинување  Емоционална издржливост
 Одбрамбени механизми

43
Стратегии за справување
со стрес
 Персонални
стратегии
 Организациски
стратегии

44
Организациски стратегии
 Мерки за избегнување и намалување на стрес
 Карактеристики на работно место (креирајте
работни места; креирајте работа; обезбедете
соодветни работни ресурси; итн)
 Работни односи (развијте партиципативен стил на
управување; развијте кооперативен дух; обезбедете
соодветна обука особена за усовршување на
вештини; упорност и градење на тим; итн)
 Организациска структура (хиерархија на работни
места; комуникациски системи; процеси на
донесување одлуки; итн)
 Организациска култура (Позитивен став кон
вработените; итн) 45
Персонални стратегии на
управување со стрес
1. Избегнувајте непотребен
стрес
2. Адаптирајте се на
ситуацијата
3. Прифатете ги работите
кои не можете да ги
промените
4. Адаптирајте се на
причинителите на стрес

46
 1. Избегнувајте
непотребен стрес
 Секој стрес не може да се избегне, и не е здраво
да се избегнува ситуација за која има потреба да
се најде решение.
 Можете да елиминирате голем број причинители
на стрес на следниот начин:
 Научете се да кажете „не“
 Избегнувајте луѓе кои ви причинуваат стрес
 Ставете го опкружувањето под ваша контрола
 Избегнувајте деликатни теми
 Изгответе си листа на обврски

47
 2. Адаптирајте се на
ситуацијата
 Искажете ги своите
чувства
 Бидете отворени за
компромис
 Бидете понаметливи
 Управувајте со
вашето време
подобро

48
3. Прифатете ги работите кои
не можете да ги промените
 Не се обидувајте да го
контролирате она што не
може да се контролира
 Гледајте на посветлата
страна
 Споделете ги своите
чувства
 Научете да простувате

49
 4. Адаптирајте се на
причинителите на стрес
 Гледајте на проблемите од
различни перспективи
 Гледајте ја големата слика
 Прилагодете ги
сопствените стандарди
 Фокусирајте се на
позитивното

50
 Совети за намалување на
стрес 1
 Спознајте се себе си
(особено во однос на
тоа дали поседувате
Тип А или Б особини) и
постапете соодветно
за да го намалите
стресот
 Не одолговлекувајте,
делувајте веднаш

51
Совети за намалување на
стрес 2
 Кон големите задачи
пристапете чекор по
чекор - не се
обидувајте да
направите сè одеднаш
 Не се сфаќајте
премногу сериозно
 Започнете со некој
спорт или хоби

52
Совети за намалување на
стрес 3
 Негувајте се
 Одредете си време за
релаксација
 Поврзете се со луѓе
 Правете нешто секој ден
во што уживате
 Не ја губете смислата за
хумор

53
Совети за намалување на
стрес 4
 Прифатете здрав начин на
живот
 Вежбајте редовно
 Хранете се здраво
 Намалете го кофеинот и
шеќерот
 Избегнувајте алкохол, цигари
и дрога
 Спијте доволно

54
Какп да ги прпмените ващите
ставпви
СТАВ
Промените
доаѓаат од вас
самите!
Па . . . Преземете
пдгпвпрнпст
Јас сум одговорен . . .
. . . За тоа кој сум јас
. . . За тоа што го
поседувам
. . . За тоа што го правам
Чекпр #2 Преземете
кпнтрпла

Negative
Вие
world view

СТА Од внатре кон . . . Надвор!

Какп да гп прпмените ващетп
мислеое

Мислење

Промената доаѓа
со логично
резонирање на
секоја ситуација
Набљудувајте гп ващетп
мислеое

Сето Утре
ова е ова ќе
многу изглед
интер а многу
Меначирајте гп ващипт
внатрещен глас
„И кога мислите дека можете и кога мислите дека не можете
…ВО ПРАВО СТЕ!“
Henry Ford

Ова ќе биде Овај ден ќе биде

прекрасен ден! „за никаде“!
Какп да гп смените ващетп
пднесуваое
Однесување

Промените
бараат вистинско
ангажирање,
посветеност и
дисциплина
Изберете гп ващетп
пднесуваое
Реактивно

Стимулус Реакција

ОДГОВОРНО

Мојот
Мојот
Стимулус избор
одговор
Чекпри вп прпмена на
пднесуваоетп

Однес НОВИОТ ЈА
увањ
е 3. Несвесна
Свесна
способност
2.
1. Свесна
способност
1. Несвесна неспособност
Можете да влијаете врз вашата
околина!
Пднесувајте се ппзитивнп
Заменете ги лошите навики!
• Ширете насмевка наоколу
• Дадете им позитивно значење на
негативностите
• Фокусирајте се на ДОБРАТА страна на денот
• Останете подалеку од тоа што ве очајува
• Кажете „ве молам“ и „благодарам“
• Вежбајте Емпатија
• Евалуирајте го вашето однесување
• Не пропуштајте прилика да пофалите некого
Ущте ппзитивни влијанија
• Пред да кажете било што на било кого, запрашајте се за
три работи:
1. Дали е ова вистина?
2. Дали може да повреди некого?
3. Дали е ова неопходно?
• Исполнете ги ветувањата
• Простувајте им на луѓето
• Бидете отворени за промена
• Броите и до 1000 ако е потребно
• Гледајте на критиката како можност за
напредување
• Култивирајте ја вашата смисла за хумор
Не заборавајте да ги...
Погледнете вашите дефиниции -
Тие стануваат мисли
Погледнете вашите мисли -
Тие стануваат зборови
Погледнете вашите зборови -
Тие стануваат активности
Погледнете вашите активности -
Тие стануваат ваша судбина
 Изборот е ВАШ

Со лоши ставови нема никогаш да

доживеете ПОЗИТИВЕН ДЕН

Со позитивни ставови нема никогаш

да имате НЕГАТИВЕН ДЕН
ИЗБЕРЕТЕ ДА ЖИВЕЕТЕ
ППЗИТИВНП!
 PERMA модел

Смисла

Позитивни
емоции Обврзаност

Достигнувања

Односи и
релации
P – Positive emotions
• Позитивните емоции се нераскинлив дел
од среќната личност
• Среќните луѓе гледаат на минатото со
задоволство а во иднината со надеж и
уживаат и ја ценат сегашноста
E - Engagement
• Кога сме фокусирани на работите во кои
навистина уживаме, можеме целосно да
се посветиме на сегашниот момент и
влегуваме во состојба позната како
„течение“
R - Relationships
• Секому му треба некој
• Се надградуваме самите себе градејќи

односи со луѓето кои не опкружуваат

M - Meaning
• Ние сме најдобри кога се посветуваме на
нешто кое е поголемо од нас самите
(добротворна работа во заедницата,
семејството, идеали и сл.)
A - Achievments
• Секому понекојпат му е потребна победа
• За да бидеме задоволни, мора да
гледаме на минатото со чувство на
постигнати резултати
• „Го сторив тоа, и тоа одлично!“
ПРАШАОА?

76
Благодарам на вниманието

77