Professional Documents
Culture Documents
PAKSA 1
PAGGAMIT NG WIKA SA RADYO AT TELEBISYON
- Ang dalawang midyum na ito (radio at telebisyon) ang pinakamaimpluwensuyang instrument
sa pagpapakilala sa mga wika at sa mga pagbabagong nangyayari sa mga ito.
- Sa kasalukuyan, ang sitwasyong pangwika sa radio at telebisyon ay masasabing naiiba
kumpara sa mga nakaraang panahon. Ang mga pagbabagong itoay isang pagpapatunay na
ang wika ay buhay, nagbabago, at umuunlad.
- Ayon sa pag-aaral na isinagawa ni Ranasuyriya(2015), malaki ang nagging pagbabago ng
paggamit ng wika ng mga nagtatrabaho sa industriya ng radio at telebisyon.
- Ang radio at telebisyon ay may malaking papel sa buhay ng mga tao. Ang nagagawa ng mga
ito para sa pagbabago ng kanilang buhay ay isang katotohanan an hindi pwedeng ipagkaila.
- Ang pakikinig ng radyo at panonood ng telebisyon ay bahagi na ng buhay ng mga tao. may
mga nakikinig sa radyo o nanonood ng telebisyon para mapagaan ang kanilang
nararamdaman mula sa mabigat na pagtatrabaho, para maaliw, para malaman ang nangyayari
sa lipunan, para hindi, antukin at iba pa. kailangang sapat ang kanilang kaalaman at pang-
unawa sa wika, berbal o di-berbal na ginagamit. Nangangailangan ang tagapakinig o
tagapanood ng antas ng karunungan sa wika na ginagamit para sa epektibong pang-unawa sa
ipinaaabot na mensahe.
- Gayunpaman, resposabilidad ng media na maunawaan ang mga tagapakinig at tagapanood sa
pamamagitan ng pagtugon sa kanilang mga pangangailangan. Kung ang kani-kanilang mga
media ay hindi nagbibigay ng ayon sa kanilang kagustuhan, magkakaroon ng posibilidad na
sila ay maghahanap ng ibang paraan ng media.
WIKA SA RADYO
WIKA SA TELEBISYON
WIKA SA INTERNET
Mayaman ang pagkakagamit ng wika sa internet sa kadahilanang ito ay ginagamit sa
maraming paraan. Basahin ang mga artikulo na nagsasaad ng mga impormasyong tungkol sa
kalagayan ng wika gamit ang internet.
1. Hinggil sa Paggamit ng Wikang Filipino sa Internet: Ilang Panimulang Tala Para sa
Pangangasiwang Pangwika ni Gerard P. Conception (2016)
- mahalaga ang pag-unawa ng mga paniniwala sa wika (language belief) dahil
ibinubunyag nito ang mga pagpapahalaga at dahilan sa paggamit, hindi
paggamit ng isang particular na wika ng mismong mga ispiker nito. Mula sa
ginawang pagsusuri, lumitaw ang iba’t ibang salik gaya ng kausap, paksa at
layunin na nakaiimpluwensya kung bakit ginagamit at hindi ginagamit ang
wikang Filipino sa internet. Itinutulak ng pag-aaral ang pagbuo ng mga
hakbang na maaaring makaimpluwensya sa mga Pilipino tungo sa lalong
paggamit, pagpapataas, pangangalaga at pagpapaunlad ng wikang Filipino sa
komunikatibo, impormatibo at transaksyunal na mga aspektong paggamit sa
internet.
2. Media At Pambansang Wika Ni Rolando Tolentino (2010)
- Sinasabi sa artikulong ito na ang media ang pangunahing daluyan ng
pambansang wika, o ang popular nitong bersyon, kolokyal na Tagalog,
Filipino at Taglish. Sa Internet, sinasabing ang sites na Filipino at bernakular
ay mas maraming trafiko at hits kaysa sa sites sa ingles.
3. Sitwasyon ng Wika sa Social Media ni Juvy Caguimbal (2016)
- Sinasabi sa artikulong ito na ngayong nagkaroon nan g Social Media sa
mundo ay unti-unti nang nakakalimutan ang wastonmg paggamit ng wika.
Unti-unti nang nilalamon ng isitema ang mga Pilipino sa mga umuusong
salita, paraan ng pagbigkas ng mga ito sa social media. Sa social media
lumalabas ang iba’t ibang klase ng lenggwahe, maging nang pagbigkas ng
wika. Ditto lumalabas ang beki language na kung saan hindi maayos o iniiba
nila ang paggamit nito.
4. Major-Major At Pamily: Ang Sariling Wika Sa Kasalukuyan Ni Monica Joy
Cantilero (2010)
- Sinasabi sa artikulo na ito na sa wika pa lang, mayroon na tayong matinding
pagpapahalaga sa ingles at hindi naman sa mga lengwahe ng bansa. Mayroon
pa rin tayong inferiority complex sa mga puti, ang kultura, lenngwahe at mga
produkto ng mga amerikano sa paningin ay magaganda at abante samantalang
sa atin ay pangit at atrasado.
5. Literasing media ni Rolando B. Tolentino (n.d.)
- Sinasabi sa kabuuan ng abstrak ng artikulo na ang anumang usapin ng wika ay
may kahilingang iangkla sa usapin ng literasing midya na siyang
namamayaning normatibo sa praktikal na gamit ng wika.
PAKSA 2
PAGGAMIT NG WIKA SA DULA AT PELIKULA
Isa sa mga interesanteng paksa ang pagsusuri sa paggamit ng wika sa dula at pelikula.
Maaaring ang paggamit ng mga wika sa dula at pelikula sa mga mas naunang siglo at mga
dekada ay naiiba sa kasalukuyan.
ANG DULA
- Ay isang pagtatanghal bilang paglalarawan sa mga iba’t ibang kaganapan sa buhay. Ito ay may
iba’t ibang bahagi, uri, at element na siyang nakatutulong para sa pagtukoy sa tungkuling
nagagawa ng wika. Ang mga ito ay ipinakkilala ayon sa pagbanggit ni baloydi Lloydi (2011).
Bahagi ng Dula
1. Yugto
- Ito ang bahaging pinanghahati sa dula. Inilalahad ng tabing ang bawat yugto
upang makapagpahinga ang mga nagtatanghal gayon din ang mga nanonood.
2. Tanghal
- Kung kinakailangang magbago ang ayos ng tanghalan, ito ang pinanghahati sa
yugto.
3. Tagpo
- Ito ang paglabas-masok ng mga tauhang gumaganap sa tanghalan.
Element ng Dula
1. Banghay
- Binubuo ng paglalahad ng kaguluhan at kakalasan ang banghay ng isang dula.
a. Paglalahad- ay isang tuwiran o pakahiwatig na panimula. Sa bahaging ito
ipinapakilala ang mga tauhan, lugar, panahon, tunggalian at ang maaaring
maganap sa kabuuang aksyon.
b. Ang Kaguluhan- sa bahging ito lumilinaw at nagbabago ang pagkatao ng
pangunahing tauhan gaya rin ng kanyang pakikipagtunggali sa anumang
balakid ng klanyang kinakaharap.
c. ang kakalasan- sa bahaging ito pinagagaan ang daloy ng istorya at ang
matinding pagtatagisan ng tauhan o ng mga pangyayari ay nagiging
magaan.
2. Tauhan
- kung pagbabatayan ang pangkalahatang paghahati ng tauhan binubuo lamang
ito ng dalawa; tauhang bilog at tauhang lapad.
3. Dayalogo
- Ito ay may dalawang katangian; 1. Ito ay ginagamit upang maipaalam sa
manonood o mambabasa ang mga nangyayari na ang mangyayari pa at ang
kasalukuyang nagaganap sa isip at damdamin ng tauhan, 2. Ang pagbibitiw ng
dayalogo ay kinakailangang malakas kaysa normal na pagsasalita.
ANG PELIKULA
- Kung kinahiligan noon pang panahon ng mga kastila ang pagtatanghal ng mga dula sa
pinilakang tabing o sa mga teatro, ang panonood naman ng pelikula ay nagsimula sa bansa noong
panahon ng mga Amerikano.
- ang mga sumusunod ay mga naunang pelikula na naitanghal sa Pilipinas na matatagpuan pa sa
Library Congress:
1. Rout of the Filipinos 9. The Escalta (sic), Manila
2. Capture of the Trenches in Candaba 10. A Filipino Cock Fight
3. Aguinaldo’s Navy 11. Unloading Lighters, Manila
4. Battle of Mr. Ariat (sic) 12. Water Buffalo, Manila
5. An Historic Feat 13. Troops Ships for the Philippines
6. Pack Train, General Bell’s 14. Filipino Scouts
Expedition 15. Musical Drill
7. 25th Infantry 16. St. Louis Exposition
8. Bridge Traffic, Manila
- Kinilala si Jose Nepomuceno bilang “Ama ng Palikulang Pilipino”. Ang kanyang unang
pelikula noong 1919 ay pinamagatang “Dalagang Bukid”. Natuklasan sa bansa ang pelikula
noong 1930 bilang anyo ng isang sining.
- sa taong 1940’s, panahon ng digmaan, nagawa ng pelikulang Pilipino na gisingin ang
kamalayan sa realidad ng mga tao.
Ang ilan sa mga pelikula sa dekadang ito ay pinamagatang:
1. Dugo sa Bayan
2. Guerilya
3. Walang Kamatayan
- Noong 1950’s lalong nagging malikhain ang mga pelikula. Ginawang monopoly ang industriya
ng pelikula na pumigil sa pagbuo ng indie film. Nanguna sa pagprodyus ng pelikula ang
Sampaguita, LVN Pictures, Premiere Productions at Lebran International.
- Noong 1960’s nagging tanyag ang pelikulang aksyon.
- Noong Dekada 70 at 80, ginamit ang mga pelikula bilang propaganda laban sa Martial Law at
pinagbawal ang mga pelikulang bomba tungkol sa politika.
- Pagkatapos ng Dekada 70, marami nang mga pelikula ang nailabas sa sinehan.
- noong 1980’s at 1990’s, isinaalang-alang ang kalidad ng mga pelikula. Sa panahong ito, nauso
ang mga usapin o genre tungkol sa teen-oriented activities at komedya.
- Noong 2000’s, nagkaroon ng digital at experimental cinema. Nagsilabasan din ang mga Indie
Film.