Ang

SANDIGAN
ANG OPISYAL NA PAHAYAGANG PAMPAARALAN NG CABALUAY NATIONAL HIGH SCHOOL

Tomo 1 Isyu 1 Cabaluay, Lungsod ng Zamboanga Mayo-Oktubre 2019

Cabaluay National High School, Lakan at Mutya

n g W i k a Bernadette
2 0 1 9Estrada
Best Brigada Implementer
Anisa Bensali Kinoronahan sa kanilang unang
si Timhar Puyoh at exposure sa Pro-
Kristine Mendoza duction Number.
na kapwang galing Sinundan naman
sa baitang 11 ng ito ng pagrampa ng
seksyong Love bil- kani-kanilang Eth-
ang Lakan at Mutya nic Attire. Pinana-
ng Wika 2019 na bikan naman ng
ginanap noong ika- lahat ang huling ex-
29 ng Agosto. Ang posure sa pagrampa
nasabing patim- ng kani-kanilang
palak ay nilahu- Barong at Filipini-
kan ng 18 pares na ana. Sa huling bah-
kinakatawan ang agi naman ay inaba-
kani-kanilang mga ngan ng madla ang
seksyon na todo su- husay at galing
Mga guro kasama ang punongguro noong Brigada Eskwela porta ang ipinakita ng nakuhang Top
ng bawat seksyon sa 5 sa pagsagot sa
Tinanghal bilang nilahukan ng iba’t- ulan ng punongguro ng kanilang mga pam- Question and An-
“Best Brigada Eskwe- ibang pampublikong paaralan na si Bb. Annie bato sa nasabing pa- swer.
la Implementer 2019’’ paaralan sa Lungsod Y. Mandin sa pamam- timpalak.
sa kategoryang Large ng Zamboanga agitan ng paglalahad ng Naiuwi nina
School ang Mataas na Pinangunahan ni suliranin at sa pagtang- N a g p a k i - Puyoh at Mendoza
Paaralan ng Cabaluay Gng. Maricor T. Bar- gap ng mga panauhin. gilas agad ang titulong Lakan
noong Agosto 3, 2019. celona, Brigada Esk- Kaakibat sa pro- tang ang bawat kalahok sundan sa pahina 5...
Ang kompeti- wela Coordinator ang gramang ito ay iba’t
syon na may temang programang ito mula ibang ahensya tulad Benito, Model of the Year
“Matatag na Bayan Mayo 20-24, 2019. ng Supreme Student Bernadette Estrada
para sa Maunlad Ang pambungad na Government sa Hinirang bil- diriwang ng araw
na Paaralan” ay palatuntunan ay sinim- sundan sa pahina 5... ang Model of the ng mga guro ay
PANLOOB NA Trashy peroDanica Classy Year si G. Hubert may temang “Dia
Lynn Bello V. Benito, guro sa de Moda y Belle-
MGA PAHINA
2 ESTUDYANTE, ‘Di na N o o n g nangangailangang Mataas na Paaralan za”. Ang temang
ba Maawat? Setyembre 27, 2019, magdisenyo ng ng Cabaluay Se- itong ay naglala-
3 POLUSYON ala-1 ng hapon isang kasuotan Ang nior High School yong makita ang
ginanap ang Trashy kasuotan ay maar- noong naganap na mga guro sa kanil-
4 Family 2019
Day
Fashion sa Mata- ing Gown o Cock- pagdiriwang ng ang tampok na
5 naIka-6 n a Sabay-sabay
Pandistritong Kamping as na Paaralan ng tail dress na gawa araw ng mga guro, mga kasuotang ku-
Pagpupugay kay Cabaluay na nilahu- sa mga plastic, bote, ika -3 ng Oktubre makatawan sa iba’t
6 Maam kan ng mga kina- sako, plastic cups, sa kasalukuyang ibang bansa.
7 Gulayan sa tawan sa bawat sek- bamboo sticks o taon. Ang pag- sundan sa pahina 6...
Paaralan siyon. mga tinatawag na
8 Samahang
at CNHS
UZ
recycled materials.
Sa kompeti- Ginawa ang palig-
9 Pampanitikan syong ito, ang isang sahan upang mabi-
10 Pampanitikan buong seksyon la- gyang halaga at pa-
mang ang maar- gandahin ang mga
11 Photo Gallery ing gumawa ng basurang patapon
12 Libangan kasuotan ng kina- na, na maaari pang
AGHAM AT tawan at hindi maar- gamitin at mapak-
13 TEKNOLOHIYA ing mag-Renta. inabangan.
Juego na Bawat seksiyon ay sundan sa pahina 6...
14 Cabaluay 2019 G. Benito sa kanyang pambansang kasuotan
 2 EDITORYAL Mayo-Oktubre

ESTUDYANTE,
‘Di na ba
Maawat? Catherine Nicole Magbanua
Nagkalat na agaan ang ating ka-
dumi, plastik na likasan.
marami, papel na
nabubulok sa ilog, Ang NAB-
sa dagat na nag- UBULOK o bio-
iging tambakan degradable, DI-
at kahit mismong NABUBULOK o
paaralan, hindi na non-biodegradable
ba natin ito maii- at NARERESIKLO
wasan? o recyclable ay ang
mga tamang pagbu- ano ang iyong ITI- mga langaw. Kaya ira sa ating bayan?
Ang TA- buklod ng mga ba- NANIM ay siya mo ngayon pa lamang Kaya’t tayo ay
MANG pagbubu- sura. Huwag nating ring AANIHIN”. ay tayo’y magbago magtulungan upang
kod ng basura ay hayaan na ang mga Lahat ng ating na habang may ma- mapalago ang ating
dapat matutunan estudyante mismo ginagawa, kasa- gagawa pa. eskwelahan, sabay-
ng mga batang nasa ang sisira ng ating maan man o kabu- sabay nating pag-
edad na 6 na taong pangalawang tah- tihan ay may balik Ayon nga sa alingin ang ating
gulang o ang mga anan. Atin natin sa atin. ating Pambansang kalikasan. Wag na
batang nasa Kind- itong pangalagaan Bayani na si Dr. nating hintayin na
er kasabay sa pag- upang hindi kum- Huwag nating Jose Rizal “ Ka- masabihan tayo ni
aaral ng pagsusu- alat ang mga sakit hayaan na bumaha bataan ang Pag-asa Larry Gadon na
lat at pagbabasa ay na tayo mismo ang ang mga eskwela- ng Bayan” ngunit mga “ bobo” dahil
dapat ding matu- may gawa, tayo han na puno ng bakit parang ang tayo pa mismo ang
tunan ng mga bata ay maniwala sa mga basura, puno mga kabataan pa sumisira sa ating
kung paano pangal- kasabihang “Kung ng mga lamok, at mismo ang sumis- mundo.
Diskriminasyon: Kailan nga ba ANG PATNUGUTAN
Patnugot
Mawawala? Danica Lynn Bello BERNADETTE ESTRADA

Alam mo amerikano at pinagta- nawawalan ng tiwala EDITORYAL KARTUNIST

Lealyn Luna
ba kung ano ang tawanan. sa sarili, nararamda- Danica Lynn Bello
Catherine Nicole Magbanua
d isk r i m i masyon? man nila na hindi sila
Disk r i m i na syon Ang pangung- kabilang sa pangkat o
sa mga mahihirap, utya, pagpapahiya at lipunan na ating kin- BALITA
May Ann Donos Anisa Bensali KC Jane Ituralde
maiitim, bagong es- hindi pantay na trato abibilangan. Jaswell Klarenz Larracochea
tudyante(transferee), ay mga halimbawa
matatanda, Saan ka ng paraan sa pagdi- Kung isa ka LATHALAIN
kabilang? Isa ka ba sa diskrimina. Nang- man sa mga gum- Jaypee Hassan
yayari ito maaaring agawa nito, dapat mo Marc Daniel Marquez
mga gumagawa nito? Rizza Jane Insong
O Isa ka sa mga bikti- dahil sa inggit, in- itong tigilan, lalo’t Amanda Joy Page
ma nito? O tumututol sekuridad, pwede malaki ang epekto Marivic Donos
dito? ring dahil sila’y bik- nito sa iyong binibik- Khatleen Luna
tima rin nito. Ang tima dahil nawawalan
Isa sa mga deskriminasyon ay sila ng tiwala sa kanil- AGHAM AT TEKNOLOHIYA
halimbawa nito ay ang ang hindi pantay-pan- ang sarili at kung isa Juliebeth Cornelia
pag-aabuso at pamba- tay na pakikitungo ng ka sa mga biktima Frank Wyne Ysidore Austria
bastos ng mga ma- mga tao na nakapap- nito, tibayan mo ang PAMPALAKASAN
puputing amerikano anakit sa kapwa nila, iyong loob, huwag Ernesto Limen Jr.
sa mga amerikanong “untain treatment” magpapaapekto dahil
may kayumanggi o sabi nila. ikaw rin ang malulu- Tagapayo
itim na kulay ng balat. gi. Kung tutol ka rito, Jamila M. Alsad
Ikinulong at parang Ang mga sa munting paraan
mga hayop na nasa epekto nito ay hindi ipagtanggol natin ang Konsultant:
Annie Y. Mandin
“zoo” na pinapakain kaaya-aya lalo’t ang mga nabibiktima nito. PUNONGGURO
ng mga mapuputing mga nabibiktima’y
 Mayo-Oktubre EDITORYAL 3

Polusyon: Paano na sa mga ilog?

Kailan matata-
maglakad kung
malapit lang
maiiwasan? Danica Lynn Bello
pos ang gawain
nating pagsu-
nog ng basura
ang pupuntahan.
Ating sanayin
kung saan-saan ang ating sar-
at ibang gawain ili na maging
na nagbubunga responsableng
ng mga maka- mamamayan
kapal at ma- upang magka-
bahong usok? roon tayo ng mas
Kailan tayo tit- maayos at ma-
igil sa paggawa linis na lipunan.
ng walang tigil Alagaan natin
na ingay? ang kapaligi-
ran nang hin-
Kailangan di dadami ang
nating gumising polusyon sa
sa mga maling hangin, lupa,
ginagawa natin. at ingay. Mara-
Alam nat- Paano na lang hayop nabubu- Basura ay ita- mi ng nagka-
ing lahat na du- kung tuluyan na labog, makapal pon sa tamang kasakit; bata,
madami’t ku- itong sakupin na usok ang na- lugar, pagsusu- matanda, pati
makalat na sa ang ating daig- pupunta sa at- nog ng mga plas- hayop. Gumawa
ating lipunan, dig? mospera. tik, paggawa ng tayo ng aksyon
siy udad, ban- uling, maka- upang makai-
sa at mun- Tapon dito, Kailan na- kapal na usok was sa maling
do ang polus- sinusunog na tin ititigil ang sa sasakyan gawain natin at
yon. Polusyon basura doon, pagtapon ng m a s o s o l u s y o - ng kapwa natin.
sa lupa, tubig, ingay sa kabila, basura kung nan kung ma-
hangin, at ingay. buhay ng mga saan-saan, lalo tututo tayong

Sa Hinaharap ating papasukin na komplikadong

May mga pag- sa kanilang mga
kakataong na ako’y balikat? Maniwala
napapaisip kung ka’t sa hindi, tiyak
anong uri ng buhay na isang malaking
ang haharapin ng hamon ang inyong
mga magtatapos ng kahaharapin sa
Junior High kahit susunod na taon.
nasa Grade 7 pa la-
Isang walang
mang ako. Pareho
katapusang proseso
kayang mga kata-
ang kalakhang bu-
nungan lumalaro sa
hay ng tao. Habang
aming mga isipan?
tayo ay lumalaki ay
Mapagtatag ump-
kinakailangan natin
ayan kaya nila ang
ihanda ang ating
higit na malak-
kinabukasan. Sa
ing responsibili-
anong karera ang
dad na nakapatong
at uri ng buhay na saklaw ng pagkatuto
nahangad. Bagamat
ang mga ganitong
ating tatahakin. kung ihahambing sa
uri ng mga kara-
Junior High. Dito
Hindi lingid talagang nasan ang siyang
masu-
sa ating kaalaman subok ang kani- huhubog sa atin bi-
lang mag-aaral upa-
na sinimulan na lang katatagan sa
ng higit na maging
ang programa ng pagharap sa kanilang
responsable sa ma-
K-12. Matapos ta- mga hamon upang
paghamong kinabu-
pusin ng mga mag- makamit ang kani-
kasan.
aaral ang apat na lang ninanais na
taon sa Junior High hangarin sa buhay.
Dagdag na
ay kailangan pa rin Iba rin ang maaaring
taon, mapaghamong
nilang sumailalim ilipad sa barkada-
panahon, tiyak na
ng dalawang taon han sapagkat ang
ang maihahatid nito
sa Senior High bago bawat isa ay may
sa diwa natin na ang
tumuloy sa kolehi- ka n iya-ka n iya ng
buhay ay sadyang
yo. Sa Senior High ambisyon, mga pan-
puno ng hiwaga at
ay masasabing higit garap, karerang hi-
maraming sorpresa.
 4 BALITA Mayo-Oktubre
B u w a n n g W i k a , 2 0 19
Dia De Fundacion Chavacano” upang
mapanatili at mai- KC Jane Ituralde
de Chavacano, sulong ang pag-
G i n u n iKCt aJane Ituralde gamit ng wika ng
chavacano at upang
Tuwing ika- ay pasok sa top 4 makilala ang mga
23 ng Hunyo, para sa Junior HS kakayahan ng mga
ipinagdiriwang ang category habang ang mag-aaral na sasa-
Dia De Fundacion Senior HS ay pa- li sa ika-4 na Cha-
de Chavacano. Ang sok naman sa Top 9. vacao Quiz Bee sa Mga mag-aaral sa Tagisan ng Talino
lungsod ng Zambo- Ang mga mag-aaral susunod na taon. Nakikiisa ang POSTER-ISLOGAN
anga, maging ang na kumakatawan pamilya ng Cabalu- Unang Gantimpala:
tanggapan ng Al- sa paaralan ay sina Ang mga ay National High Entry #13
kalde ay nagsasaga- Danica Lynn Bello, nagwagi sa “Dia De School sa taon ng
wa ng isang paligsa- Eriane Jane Delos Fundacion de Chava- Pangalawang Gantimpala:
han ang Chavacano Reyes, at Amanda cano” pagdiriwang ng Entry #6
Quiz Bee na na- Joy Page para sa Ju- Buwan ng Wikang Pangatlong Gantimpala:
katuon sa lokal na nior HS sina Brian Unang Gantimpa- Pambansa 2019 Entry #17
wika, kasaysayan, Luna, Bernadette la: Gerald Juanito, na may temang KWENTONG BAYAN
kultura at sining ng Estrada, at Jennie Christine Apolinario, “WIKANG KATU- Unang Gantimpala:
nasabing lungsod. Cris Gonzales ang Lea Catadman ng TUBO: Tungo sa
Inaanyayahan nito para sa Senior HS. G10 - Venus Isang Bansang Fili- Baitang 12-FAITH
ang mga mag-aaral Sinanay sila ng mga pino”. Pangalawang Gantimpala:
mula sa pampub- guro ng Araling Ikalawang Gan- Baitang 8-JAPAN
timpala: Crisarlie Bilang paki- Pangatlong Gantimpala:
likong at pribadong Panlipunan na si Bb. kiisa ay naghanda
paaralan upang Ivy Fernando at G. Cananea, Angelo Baitang 11-HOPE
Dayaganon, Mary ang mga guro ng
lumahok sa nasa- Hubert Benito. Filipino (SAFIL)
TAGISAN NG TALINO
bing paligsahan. Rose Dela Rosa ng Unang Gantimpala:
Ang Departa- G12 - Faith ng iba’t ibang han- Baitang 10-VENUS
Sa nakali- mento ng panlabas ay ng mga aktibi-
pas na dalawang na panlipunan ay Ikatlong Gantim- dades. Sa pampinid Pangalawang Gantimpala:
taon ang paaralang nagsagawa din ng pala: Anood Ab- na palatuntunan ng Baitang 12-FAITH
Cabaluay ay isang katulad na ak- dulmonem, Rica selebrasyon na ginanap Pangatlong Gantimpala:
palaging pasok sa tibidad sa paaralan Jimenez, Khatleen noong ika-28 ng Baitang 8-JAPAN
taop 5 ng paligsa- na naglalayong Luna ng G8 – Phil- Agosto. Sa taong ito DAGLIANG TALUMPATI
han. Sa taong ito, gunitain ang “Dia ippines. ay ginanap ang pag- GRADE 11-12
ang Cabaluay NHS De Fundacion de sayaw ng mga ka- Baitang 12
tutubong-sayaw na
F a m i l y D aJaswell
y Klarenz
2 0 Larracochea
19 ipinakita ng lahat ng
mag-aaral.
SABAYANG PAGBIGKAS
GRADE 9-10
BAITANG 9
Ika-27 ng anak tulad ng MariaHephep Hooray – Ang mga INTERPRETATIBONG
Setyembre, mada- Went to Town, Sack Student – Josien sumusunod ang PAGBASA
mi ang dumagsa sa Race, Longest Line,(Grade 7)Parent mapalad na nanalo
– Gng. Diana T. GRADE 7-8
Cabaluay National Hephep Hooray at sa ibat’t ibang ak-
High School kabilang Kalookalike. Agno tibidad ng selebra- BAITANG 7
dito ang mga guro, syong ito:
GPTA officers, mga Ang mga su- Guro
Marie
– Gng. Dana
P. Delos Tu l u n g a n s a P a a r a l a n
magulang at mga musunod ang nanalo Reyes May Ann Donos
estudyante para sa sa mga nasabing pa- Kalookalike – Gng. N a g i n g proyektong ito tulad ng
timpalak: Gladys Adlawan at matagumpay ang pa- Bulletin Board,Wash
programang inilun- Area , Book Shelves at
sad ng Departamen- Maria Went to Bb. Julieane Adla- glunsad ng Brigada pagpipinta ng gusali.
to ng ESP para sa Town – Grupo ni G. wan Eskwela ng Mataas na
Family Day 2019. Ahmed-Khan Annil Paaralan ng Cabaluay Pasok ang
Pagkatapos noong Mayo 20-24, paaralan bilang Best
Nagsagawa Sackrace – Grade 9 ng mga nasabing 2019 na nilahukan Brigada Implementer
ng iba’t ibang ak- na mga magulang. laro, nagsitipon ng mga magulang , sa iba’t-ibang pam-
Longest line –
tibidad na nilahukan 10,11,12 na mga Grade ang mga ma- GPTA, mag-aral at publikong paaralan sa
ng mga magulang at magulang at anak gulang at anak sa mga marines. katergoryang Large
kani-kanilang mga Hinikayat ang School, ang Cabaluay
silid-aralan para sa mga mag- aaral at National High School
munting salo-salo. mga magulang na ang nanguna sa
Ang pagsasamang makiisa sa pag- aayos pwesto. Ginawa natin
naganap sa araw at pagpapaunlad ng nang maayos ang pag-
paaralan. Pinanguna- gawa ng maraming
na ito ay ang mas proyekto kaya naging
magpapatibay sa han ni Bb. Annie Y. matagumpay ang
relasyon ng isang Mandin, punungguro proyekto.
Mga magulang sa larong longest line magpamilya. ng paaralan, ang pag-
 Mayo-Oktubre
Mataas na Paaralan ng Cabaluay: Nakiisa
sa Ika-6 na Sabay-Sabay Pangdistritong
Kamping
Anisa Bensali
Hindi nagpa- bukas ng programa
huli ang mga scout sa bandang hapon,
ng kinatawan ng na pinangunahan
Paaralan ng Cabalu- ng District Scouting
ay na makiisa sa Commissioner na si
Ika-6 na sabay-sa- Joel R. Marcos. Ib-
bay na Pandistritong inahagi ng mga Boy
kamping na ginanap Scout ang mahusay
sa Lumbayao, Zam- nilang pagsigaw sa
boanga City noong pagbubukas ng pro-
Setyembre 27-29, grama ngunit hin-
2019. Lumahok ang di rin nagpatalo ang
iba’t ibang mababang mga Senior Scout.
paaralan na nasa iba’t
ibang distrito ang Pagkatapos ng
lumahok sa kamping pagbubukas ng pro-
na ito. Kabilang na grama, lumahok ang
ang mga Senior Scout mga Senior Scout ng
ng mataas na paaralan Culianan, Cabaluay,
ng Cabaluay, Culi- Tolosa at TDHANMS
anan, Tolosa, at ang sa Scouts Relay. Nan-
Tuan Datu Hadji Ab- guna ang paaralang
dulla Nuno Memorial TDHANMHS pu-
High School. mangalawa naman
ang Cabaluay na
Hiwalay ang sinundan ng Culi-
mga aktibidades ng anan. Ang sumunod
mga Senior Scout na aktibidad naman
sa mga Boy Scout. ay ang First Aid Kit
Sa unang araw ay kung saan nakamit
ginanap ang pagbu- ng TDHANMS ang
Cabaluay... suliranin. Bag-
pamamahala ni Bb. amat ang paaralan
Brisa Jade Mana- na ito ay kinu-
lo, ang mga guro, kulang sa badyet
ng paaralan, hindi
alumni, GPTA of- gaano m a d a l i n g
ficers, mga mag- nat ust usan ang
aaral, Army En- mga kasangkapan
gineer Brigade at
volunteers. Nagtu- na kinakailangan.
long-tulong ang Subalit may mga
magulang na may
mga guro, mag- busilak na kaloo-
aaral at magulang ban. Hindi ma-
sa paggawa at pag-
ayos ng kiosk, path- giging matagump-
ways, wash area, ay ang Brigada
Eskwela sa paaralan
Material Recovery kung wala ang ko-
Facility, School- operasyon ng mga
Based Management magulang. Sa nag-
Corner at pagpipin-
ta ng ilang gusali. daan mga taon hin-
N a n g u n a di napapasali ang
paaralan ng Cabalu-
sa pwesto ang ay. Sa kagustu-
paaralan sa Distri- han na paunlarin
to ng Mercedes at at patatagin ang
kasunod nito ang kaayusan ng paaralan.
paaralan ng Reco-
do, mula sa Distri- Ito’y ninanais din
to ng Ayala, at ang ng karamihan na
makilala at kilal-
pangatlo sa pwesto anin nang hus-
ay ang Paaralan ng to ang paaralan.
Regional Science
mula sa Distrito ng Isang malaking
Sta. Maria. karangalan ito para
Ang paaralan ay sa punong guro,
nahaharap sa mga sa mga guro at
mga mag-aaral ng
paaralan.
BALITA 5
unang pwesto, ikala- Sinimulan na ng mga key Bridge, Spider
wa naman ang TNHS Senior Scout ang Web, at ang huling
at pangatlo ang pangalawang araw na estasyon at ito ay
paaralan ng Cabaluay. aktibidades, nanalo ang pagdapa at pag-
Ginanap ang Scouts ng ikalawa ang mata- sisid sa putik. Ika-
Got Talent sa gabi as na paaralan ng 29 na ng Setyembre
kung saan ipinamalas Cabaluay sa activity ay ang huling araw
ng mga scouters ang na Orienteering. Sa ng kamping, sa pag-
kani-kanilang mga 2 natitirang aktibidad sasara ng programa
presentasyon. ay pinalad na mana- nakatanggap ng isang
lo ang paaralan ng tropiyo ang mataas na
Ika-25 ng Cabaluay at naka 2nd paaralan ng Cabaluay
Setyembre, ito ang Place pa ito sa huling bilang Over-all 2nd
pangalawang araw laro. Place at iba pang mga
ng kamping na kung parangal.
saan ginigising ang Kanya-kanyang
mga scouters sa eskwela ang nagha- Bawat taon
saktong alas-4 ng handa para sa huling ay hindi pinapalam-
madaling araw upang gabi na kung saan pas ng mataas na
magtipon. Isinaga- gaganapin ang camp- paaralan ng Cabalu-
wa ang pagzuzumba fire. Nagpakitang gi- ay ang pagkakaroon
na pinangunahan ng las ang bawat isa sa ng kamping ng Boy
mga Senior Scout harap ng apoy at ti- Scout/Senior Scout.
mula sa paaralan ng natangkilik ng bawat Upang matutunan
Culianan at TDHAN- scouter ang pagkau- ng isang estudyan-
MHS,kasunod naman bos ng apoy. teng scout kung pa-
nito ay ang pagdapa pano maging isang
sa lupa. Sa pagtaas Pagdating ng matatag na pinuno at
ng araw pinabalik na huling araw, isang kung papaano maging
ang mga scouters sa napaka mapaghamong handa sa bawat oras.
kani-kanilang tolda araw ang nakalaan Sapagkat ang gani-
upan makapagpa- para sa mga scouters. tong karanasan ay ma-
hinga at mapaghan- Ang lahat ng mga gagamit sa tunay na
daan ang mga susu- scouters ay dadaan buhay.
nod na aktibidad. sa tinatawag na Mon-
Lakan at Mutya.... kamit nina Dayne ang Best in Ramp
Mira ng 10-Athena Modeling. G i n o o
at Mutya ng Wika at Crisarlie Cananea at Binibining
2019. Napunta rin
ng 12-Faith ang ti- P a n i t i k a n 2019
kay G. Puyoh ang tulong Ginoo at naman ang nakamit
Best in Ethnic At- Binibining Visayas nina Bonee Vincent
tire, Best in Bar-
2019. Nakuha rin ni Bantuto ng 11-Hope
ong at Darling of G. Mira ang Face at Krystal Crizer
the Crowd saman-
of the Day. Sina Su- Salazar ng 10-Ve-
talang Best in Fili- laiman Abubakar ng nus. Best in Ramp
piniana, Face of the
8-Japan at Adzlyna Modeling naman si
Day at Ms. Friendly Luna ng 9-Emer- G. Bantuto at Dar-
naman ang napunta
ald ang nakakuha ling of the Crowd si
kay Bb. Mendoza. sa titulong Ginoo Bb. Salazar. Naku-
Hinirang na Ginoo at Binibining Mind- ha naman ni Ryan
at Binibining
anao 2019. Napunta Elavasantos ng
L u z o n 2019 sina rin kay Bb. Luna 7-Luna ang Mr.
Ernesto Limen Jr.
Friendly.
ng 12-Faith at Ma.
Christhin Arcillas
ng 11-Hope. Naku-
ha rin ni G. Limen
ang Best in Produc-
tion Number at Mr.
Witty. Nasungkit
din ni Bb. Arcillas
ang Best in Produc-
tion Number, Best G. Puyoh at Bb. Mendoza, Lakan at Mutya
in Ethnic Attire
at Ms. Witty. Na- 2019
-
6 BALITA Mayo-Oktubre

Pagpupugay Kay pusong saya at mag-

sisilbing inspirasyon
na di mapapantayan
ng anumang bagay sa
Trashy...
at determinasyon sa mundo. Ang mga guro Ang palig-
M a a mAnisa Bensali kanilang trabaho bilang ang naglinang sa ating sahang ito ay may
mga guro. Ang sele- mga murang kaisipan dalawang katego-
brasyon bilang closing at kinikilala ang bawat rya, kategoryang A
remarks sa CNHS ay galing ng mag-aaral na at B. Sa kategory-
sinundan ng patim- wala sa marka ang hal- ang A ang maglal-
palak noong ika-3 ng aga kundi sa pananalig aban-laban ay ang
oktubre taong kasalu- sapagkat ang bagong mga baitang 7, 8
kuyan kung saan ay kaalaman at karanasan at 9,habang sa kat-
ibibida ng mga guro ay di dapat katakutan. egoryang B ay ang
Mga guro ng CNHS ang iba’t ibang bansa, Sa tuwing nakikita baitang 10 - 12. Sa
ang “Dia de Moda y ang bawat hirap nila sa Kategoryang A
Belleza” o ang Teach- pagtuturo at pagpapaa- ang nagkamit ng
Nakiisa ang
pamamagitan ng mga er’s fashion show. lala sa atin ang impor- unang gantimpala
CNHS sa pagdiriwang guro bilang sentro ng Pinarangalan din ang tansya ng edukasyon ay ang kinatawan
ng Teacher’s Day ni- kasiyahan at pagdi- mga iba’t ibang guro ay makikita natin ang mula sa 7-Mabini
tong ika-4 ng Setyem- riwang sa tulong ng ng CNHS at sa huli ay totoong halaga ng na si Kim Steph-
bre bilang pagbibigay mga SSG officers at nag-uwi ng korona ay isang guro na kayang anie Abella, ang
halaga sa mga guro na mga mag-aaral ay na- si G. Hubert V. Beni- hatiin ang panahon at pangalawang gan-
maituturing bilang pan-
kiisa. Sa paraang iyon to, kung saan iprinis- oras para gabayan tayo timpala naman ay
galawang magulang ng ay makakalimutann ng enta niya ang bansang sa pag-aaral dahil sila napanalunan ng ki-
mga estudyante, hindi mga guro ang kanilang Vietnam. Wala nam- ay tanging susi upang natawan ng 7-Luna
lamang sa CNHS kun- mga problema at pagod ing umuwing luhaan makamtan natin ang na si Aikah Jane
di sa buong bansa. sa pang-araw-araw dahil para sa kanila mga pangarap na in- Lumonah at sa
na pagseserbisyo sa ay panalong-panalo na aasam. ikatatlong gantim-
Nag-u mpisa paaralan, bagkus ay sila sa puso ng kanil- pala ay nakamit ng
ang mga programa sa mapapalitan ng buong ang mga estudyante kinatawan ng 9-Di-
iba’t-ibang palaro sa amond na si Juvie
Ann Sevilleno. Sa
Benito... Napabilang sa Alsad at Nuriam Bidin, Mary Pilar Angcon ( Kategoryang B
Top 5 sina Hubert Beni- Most Punctual si Russel Spain ), Hubert Benito ang nagkamit ng
Ang patimpalak to, Ivy Fernando, Mar- Estillote, Most Support- ( Vietnam ), Maricor Unang Gantimpala
ay bilang pagdiriwang icor Barcelona, Mary ive Subject Teacher sina Barcelona ( Venezuela ). ay ang kinatawan
para sa pakikiisa sa Pilar Angcon, at Maria Janet Lavador at George Ang nahirang na Mod- ng 11-Love na si
taunang pagdiriwang Dana Delos Reyes. Mal- Santos, Most Outstand- el of the Year ay si G. Putri Cutal. Ang
ng “World Teachers’ iban sa pagsuot ng mga ing Class adviser sina Hubert V. Benito, guro nakakuha naman
Day”. Todo suporta magagarang damit, ki- Hubert Benito at Mar- mula sa Senior High ng Pangalawang
ang mga mag-aaral nilala din ang ilan sa icor Barcelona at ang School. Gantimpala naman
sa kani-kanilang mga mga guro ayon sa kanil- panghuling pagkilala ay ay ang kinatawan
guro sa pagsabak sa ang husay at dedikasyon ang Most Outstanding Mabuhay ang ng 10-Venus na si
nasabing patimpalak. sa pagtuturo. Ang ilan Subject Coordinator na ating mga bayaning Charimaine Apoli-
Unang nagpakita ng sa mga pagkilalang ito iginawad kina Michelle guro. Ang pagdiriwang nario. At ang ikat-
galing ang mga guro ay iginawad kay Mi- Ann Ramos at Maridol sa araw na ito ay bilang long gantimpala
sa Production Number, chelle Ann Ramos sa Loquias. pagpapahalaga at pag- aya napanalunan
sumunod dito ang pa- kaniyang husay at gal- pupugay sa kanilang de- ng kinatawan ng
grampa ng mga guro sa ing bilang Best in Les- Sa pagpapat- dikasyon at pagmama- 10-Athena na si
kani-kanilang Pamban- son Planning kasama uloy ng pagdiriwang hal sa paaralan at mga Catherine Santia-
sang kasuotan. Tilian niya sa mga nagawaran iginawad din ang mga mag-aaral. go.
at hiyawan ang marir- ng pagkilala ay sina nagsipagwagi sa Patim-
inig sa Gymnasiun ng Jenevie Arcillas at La palak sa Pambansang
Cabaluay ng sinimulan Isadora T. Austria,Best Kasuotan. Nanalo bil-
na ang paglabas ng in Classroom Manage- ang Best in Ramp Mod-
mga guro upang iram- ment sina Maria Dana eling si Hubert Benito ,
pa ang suot-suot nilang Delos Reyes at Mary Best in National Cos-
napiling damit na kaka- Pilar Angcon, Most tume ang Venezuela na
tawaning bansa. Ilan sa Cooperative Class Ad- si Maricor Barcelona at
mga bansang napili ay viser sina Ivy Fernando ang pasok sa Top 5 sina
ang Japan, Kazakhstan, at Ahmed Khan Annil, Ivy Fernando ang (Ja-
Spain, Vietnam, Vene- Best in Language Pro- pan ),Maria Dana Delos
zuela, Philippines atbp. ficiency sina Jamila Reyes ( Kazakhstan), GPTA Officers, G. Benito, Bb. Mandin, Gng.
Delos Reyes at Bb. Manalo
 Mayo-Oktubre LATHALAIN 7
GULAYAN SA PAARALAN
Jaypee Hassan
mentasyon kung
saan naatasan
Mula sa umpisa at
sa unang pagkilatis
Ang unang
pagkilatis ay na-
ang mga mag- sa GPP ay pinakita ganap noong ika-
aaral ng CNHS ng mga mag-aaral 30 ng Hulyo taong
sa bawat seksyon at mga guro ang 2019 at sinundan
na makilahok sa kagalakan at lak- nitong buwan ng
kompetisyon na as para panatilihin Agosto at nagpa-
gumawa ng har- ang kagandahan at patuloy hangang sa
din sa malikhaing kaayusan ng kanil- buwan ng Disyem-
paraan bagkus ang mga hardin na bre, ito’y pagsisig-
ay natatamnan mapapakinabangan urado na ang bawat
ng samu’t saring din sa araw-araw hardin ay nasa
Paghahanda ng kani-kanilang mga gulayan gulay. Ginamit na pamumuhay. maayos at naaay-
ng bawat isa ang Gulay ang nag- on sa pamantayan.
Ang High kalinangan, nutri- kanilang buong sisilbing lakas ng Sa paraang ito ay
Value Crops Devel- syon, at kalidad ng kakayahan at mga kabataan upa- mas lalong pag-
opment Programa edukasyon sa mga pi n ag k u k u n a ng ng mapalinang pa bubutihin ng bawat
ng Department Pilipinong estudy- mga materyales ang kanilang mga isa ang kanilang
of Agriculture ay ante. Ang pangu- upang makalikha kaisipan at mag- nasimulang gawa
naglunsad ng Gu- nahing layunin nito ng magandang karoon ng malusog na magsisilbihing
layan sa Paaralan ay para mag-alok disenyo at kaaya- na pangangatawan alaala sa kanil-
Program (GPP) ng pansariling tu- ayang tingnan na magagamit sa ang pamamala-
sa paaralan ng long sa produksyon na hardin. Naka- araw-araw nil- gi sa paaralan ng
Cabaluay National ng mga gulay para katulong ito sa ang pakikibaka sa Cabaluay Nation-
High School noong magbigay halaga sa mga kabataan na eskwelahan, kung al High School
buwan ng Hulyo agrikultura bilang pahalagahan ang kaya’t ang gulayan at malilinang na
taong 2019. Ang malaking suporta inang kalikasan sa paaralan ay mal- rin nito ang kani-
GPP ay parte ng sa buhay ng sang- sa pamamagitan aking tulong sa ya-kaniyang mga
Department of Ag- katauhan. ng pagtatanim mga mag-aaral at kakayahan na mag-
riculture at mala- bilang ehemplo nararapat na pana- aakay sa kanila
wakang sikap para Ang gu- sa mga susunod tilihin. tungo sa magan-
masigurado ang layan sa paaralan na henerasyon. dang kinabukasan.
ay isang imple-
ANG MAUNLAD NA PAARALAN NG CABALUAY pagpapahalaga sa pagdedesisyon at
PARA SA SUSUNOD NA HENERASYON ikabubuti ng mga es- pagsosolusyon sa
Rizza Jane Insong tudyante. kaniya kaniyang
Hanggang inaalok na kabilang araw na kalinisan sa problema. Ang edu-
ngayon ay binibig- sa programang “Se- paaralan, sekuridad Ang mga kasyon ay pinaka-
yang importansiya nior High School” ng mga estudyante, kabataang ito ay mahalagang susi sa
parin ng Mataas na dito sa Pilipinas. Ito paglalagay ng iilang humahakbang tun- tagumpay kaya nar-
Paaralan ng Cabalu- ay isinagawa upa- ‘CCTV Cameras” at go sa pagbabago na arapat itong maging
ay ang kalidad ng ng magkaroon ng pagbibigay sa kanila maging respons- parte ng buhay ng
magandang edu- sapat na kaalaman ng magandang pa- ableng kabataan ng bawat isa lalong-lalo
kasyon. At sa paglip- at kakayahan ang kiramdam para sa henerasyon na ito. na ng mga kabata-
as ng taon at sa mga mga mag-aaral para mataas na kalidad Kinakailangan nila an. Ang paaralan ay
araw na nagdaan, sa paghahanda sa ng edukasyon. Nag- ng angking galing at isang inprastraktura
ay mas lalong nag- kanila sa hiinaharap. simula na rin ng kakayahan na mag- upang masigurado
ing makabuluhan at Ang paaralan ay hin- iba’t ibang proyek- dadala sa kanila na ang kinabukasan ng
mahalaga ito para sa di lamang tungkol sa to ang pamunuan maging mabuting in- bawat isa lalong lalo
mga estudyante at akademika, bagkus ng Cabaluay tulad dibidwal, makapag- na sa mga kasalu-
sa mga susunod na pinapanatili rin nito ng mga paggawa ng plano sa mga suli- kuyang mag-aaral.
mag-aaral ang kasiyahan ng pedestrian lane, cov- ranin, paghahanda
mga estudyante sa ered court, at pag- sa mga obligasyon,
A n g pamamagitan ng papanatili sa kaay-
paaralan ngayon ay partisipasyon nila sa usan ng kapaligiran
nag-aalok ng “K- taon-taong PALARO na makakatulong sa
12 Curriculum” na o ekstra kurikular mag-aaral na pag-
kung saan ang “TVL na isports at aktibi- butihin pa lalo ang
Track” o ang “Tech- dades na isinasaga- kanilang pag-aaral
nical Vocational wa sa paaralan. Lagi para sa ekonomiyang
Livelihood” ay isa ring pinapanatili ng ito. Binibigyang diin
sa mga “tracks” na paaralan ang araw- ng bawat isa ang Mag-aaral sa kaniyang Bread and
Pastry Production Performance
 8 LATHALAIN Mayo-Oktubre

SAMAHANG Cabaluay Gym-

nasium. Tinuruan
ng mga kasapi ng
Samalamig
Marc Daniel Marquez
UZ at CNHS
Khatleen Luna at Amanda Joy Page
Drum and Lyre ng
UZ ang mga DLC
ng CNHS kung
Maraming
kabataan dito sa
eskwelahan ng
ba itong produkto
sa paaralan? At sa
ating kalusugan?
Pinili ng Uni- instrumento para paano hawakan CNHS ay bumib-
versidad de Zambo- sa pag-ensayo. ang color Flags at ili ng samalamig Ayon sa tin-
anga ang Cabaluay Bago naganap tinuruan rin sila ng tuwing recess at dera, hindi naman
National High School ang pag-ensayo ilang hakbang ng tanghalian. Da- daw ito makaaa-
na maging katam- ay ipinakita muna pagsasayaw. Ang hil malapit ito sa pekto sa kalu-
bal sa pag-een- nila ang kanilang mga Drummers panlasa ng mga sugan. Dahil ito
sayo ng Drum and natutunan. Pagkat- ng UZ ay tinuruan kabataan dito sa raw ay palamig
Lyre sa loob ng apos ng kanilang ang mga drumers paaralan. Marami lamang sa mga
tatlong taon. Ang pagtatanghal ay ng CNHS ng pag- itong iba’t ibang estudyante. At
kauna-unahang tinuruan na nila rolling at tamang sahog na lalong sinunod nila ang
pag-ensayo ay na- ang mga mag-aaral pagkarga ng mga lumalabas ang utos ng punong
ganap noong ikat- na miyembro ng drums ang mga lasa tulad ng buko guro na gamitin
long araw ng Agos- CNHS Drum and lyrist ng UZ ay tin- pandan, choco- lamang ang paper
to 2019. Si Bb. Ivy Lyre gaya ng pag- uruan din ang mga late, mango, at cup dahil sa pi-
Fernando ang hu- rolling. lyrists ng CNHS ng marami pang iba. natutupad na “No
mahawak sa Drum tamang pagkarga Nagsimula ito Plastic Policy”.
and Lyre Club ng Ang pangalawang
pag-ensayo ng DLC ng lyre at tinuloy noong nakaraang D a h i l
nasabing paaralan. ang hindi natapos pasukan marami
Dinala ng UZ ang ay naganap noong sinunod nila ang
Agosto 17,2019 sa na tinugtog noong sa mga estudyante utos, nakatutu-
ilan sa kanilang kauna-unahang nil- ang tumatangkilik long ito sa kalin-
ang pag-eensayo. dito. Dahil ito ay isan ng paaralan.
bago sa paaralan. At pwede din ito
Ang pag-een-
sayo ay natapos ng Nag ug ust u- i-recycle para sa
Alas Dose ng bu- han rin ito ng mga kagandahan ng
wan dahil naging bata dahil sakto paaralan. Ipagpat-
abala ang mga DLC rin ito sa mainit uloy n’yo lang ang
ng UZ sa pag-en- na panahon upang magagandang ga-
sayo para sa street- hindi sila main- wain n’yo masaya
dance competition itan sa kanilang ang mga estudy-
ng isang patimpal- mga silid-aralan. ante sa inyong
ak ng Zamboanga. Ngunit ang ta- produkto.
UZ at ang mga mag-aaral sa kanyang ensayo nong? Maganda
Iwasan ang ating lugar ay may
ganito na ring ba- Titser
P l a s t Marivic
i k Donos tas. Kahit di pa man
ito itinaas sa kon-
Mga kinabukasang asignaturang kanil-
Plastik, mata- kala at para na rin inukit sa pahina ng ang itinuturo maging
gal na meron n’yan, sa kapakanan ng greso na bawal ng aklat ng buhay. Mga ang pagharap sa mga
matagal nang ba- mag-aaral. Lahat gumamit ng plastic, nagpalakas at nagpa- hamon ng buhay. Sa
marami ng baran- patibay upang maitayo kabila ng personal na
hagi ng buhay. ng sapin at lalagyan gay ang nagsimula ang tulay ng daanan. suliranin na kanilang
Sinasabi na ang ng mga pagkain ay ng gumawa ng ba- Mga taga-pantay ng pasan ay may oras pa-
plastic ay dapat inii- di na plastic kundi tas nang pagbabaw- kinabukasan na may rin silang nakalaang
wasan ngunit hindi puros dahon ng sag- al ng paggamit ng tuhunging hubugin upang tayo’y paki-
matiis. Itong 2019, ing. Tungkol naman ang sangkatauhan. nggan sa mga likaw-
ipinagbawal ulit at sa “plastic bottle” plastic ng basura. Si Maam… si Sir… likaw na suliranin at
mahigpit na hindi hindi ito tuluyang Ang ating mga titser. handang punan ang
Tulad sa ba- Ang ating titser ang ating kakulangan. Sa
pinagamit naging maipagbawal da- rangay Guisao, sa nagsislbing pangal- pag- asang hangad
panukala pa nga ng hil ito ay iniipon sa nasabing barangay awang magulang sa nila na makamtan ang
iilan ngunit hin- sako kung saan puro wala ka nang maki- ating pangalawang pangarap na ating in-
di ng lahat ng may resaykabol lamang kitang basura sa tahanan. Hindi ba’t sa asam- asam at panini-
pakialam. Itong ang nakalagay. tabing daan at mag- kanilang mapagpalang walang na sa ating
pasukan sa Mata- ing sa ilog. Lahat ng kamay tayo’y ganap kamay ang pag- asa
as na Paaralan ng Sa taon ding tao ay dapat mala- na natutong bumasa’t ng sambayanan. Ka-
Cabaluay, mahig- ito tayo ay puma- man ang kalinisan bumilang. Paulit- ulit puri- puri kayo! Tunay
pit na ipinapatupad pangatlo sa buong hangggang sa ganap na bayani sa panahong
Asya na may ditto sa ating baran- nating maunawaan ito. Salamat TITSER!
ang hindi paggamit gay at bansa upang ang mga bagay- bagay Salamat sa inyong pag-
ng plastic bilang pi n a k a m a r a m i ng maaliwas at magan- na dapat na matu- sisikap at pananalig.
pagsunod sa panu- basurang plastic. da ang ating lugar. tuhan, hindi lang sa Saludo kami sa inyo.
Iilan din dito sa
 Mayo-Oktubre
NOONG ARAW
(Ni :Lealyn Luna)
Ang bilis pala ng panahon
Halos di ko napansin ang kahapon
Tandang- tanda ko pa noon
Tayo’y musmos na wala pang
Direksyon.
Papasok ng maaga sa paaralan
At aayusin ang silid aralan
Pagpasok ni titser ay babatiin ng
‘’Magandang umaga Maam’’
Itoy tanda sa klasey magsisimula
Na namam.
PAMPANITIKAN 9
“BAKLA, BAKLA, BAKLA”
(by: Jaypee Hassan)
Salitang paulit -ulit kong naririnig,
paulit-ulit na sinasambit ng kanilang mga bibig,
bibig na hindi magkanda-ugaga sa panlalait,
panlalait na sinasamahan pa ng pisikal at emosyong sakit.
Sa tingin niyo ba’y hindi ito nakakasakit?
Kailan kaya kayo titigil sa panlalait?
Kailan niyo kayang natutunang itikom ang inyong mga bibig
Kung pwede ko lang hingin, na ako’y walang pandinig.

Ang sarap balikan, ang ala-ala ng BAKLA, BAKLA, BAKLA

Nakalipas
Hiling na sanay maibabalik ang bukas
Oras na tayoy masayang magkakasama.
Nagtatawanan na walang anumang pan-
gamba.
Walang tigil sa paglalaro sa araw
At kung ulan naman ay masayang nagtat-
ampisaw
Ganyan kami ng mga klasmeyt ko noon
Ngunit itoy naiiiba na ngayon
Ang dating walang pangamba
Ngayon ay may kaniya-kaniya ng inaalala
Ang dating puro laro
Ngayon ay nagseseryoso.
Kung noon ay musmos na wala
pang direksyon
Ngayon ay malalaki na’t may sariling
Hinahangad na propesyon.
Sapagkat araw ng pagtatapos namin ay
nalalapit na
Hudyat na kamiy magkakahiwalay na.
Sa loob ng maraming taon kami ang mag-
kakasama
Sa lungkot at tawanan at mga problema.
Silay pamilya ko, sa paaralang ito
Mga pangarap namin ay nabuo
Silay diko makakalimutan pagkat silay parte
na ng buhay ko
Paalam na mga mahal ko!
Paano ka ginawa, sambit ng madla,
Madlang walang ibang ginawa kundi apakan ang iyong pagkatao
Pagkataong pilit hihuhulma,nilililok, at binubuo para lang
Magkasya sa lipunang ito.
Inakala kong sa pagpapakita ng kabutihan ay sapat na,
Sapat na para ako ay lumigaya,
Lumigaya sa lugar na ang aking kasarian ay isang pagkakasala
Pagkakasala na sa tamang buhay ko ay hindi ko ginawa.
Sa lipunang ito na sentro ng tukso ang aking pagkatao
Nakapalibot sa madlang walang ibang ginawa kundi ilublob ka
Sa mga diskusyong hindi ka akseptado,
Paano ako ginawa? Hindi ko alam at hindi ko rin alam
Kung bakit ako nakararanas ng pagkasuklam.
Isa, dalawa tatlo, talo pa rin pala ako
Talo pa rin ako kahit na ang intension ko lang ang magpakatotoo
Magpakatotoo sa mga bagay na di dapat tinatago
Bagay na hindi matanggap ng mga tao
Isa, isang persepsyon na pilit kong iniiba
Dalawa,dalawang mukha ang nakamaskara,
Tatlo, tatlong salita, may pag-asa pa ba na ako’y tanggapin nila
O manatiling mabubuhay sa paghuhusga.
Mga salitang aking binitawan
Kaya bang baguhin ang inyong mga isipan?
Habang buhay na maghihintay sa kasagutan.
Sa mundo di ako pangkaraniwan.

ABUSO
Catherine Nicole A. Magbanua
Tulong!Tulong! rinig ko habang naglalakad pauwi galing sa aking pinagtatrabahuhan , hinahanap
ko ang boses na iyon na alam kong galing sa isang babae. At sa aking paghahanap nadatnan ko ang isang
babaeng mala-birhen ang mukha ngunit ang kanyang magandang mukha’y natabunan na ng mga pasa
,sugat, dugo at siya ay hubot-hubad. ‘’Tulungan mo ako , ako ay inabuso mismo ng aking mga anak,sila ay
nagnanakaw para sa kanilang bisyo,pumapatay ng walang dahilan ,sinusunog nila ang aking katawan at
tila mga demonyong umaabuso sa aking pagkababae ‘’ aniya . At ako’y nagising at biglang napaisip , Ang
kausap ko pala ay ang aking INANG BAYAN.
 10 PAMPANITIKAN Mayo-Oktubre

DIYOSANG WIKAMITIS Crisarlie Cananea

May isang nayon na sagana sa pamumuhay, mataas din ang
“AMING MGA GURO”
(Jaypee Hassan)
Kaming mga estudyante
populasyon ng tao at dumaragdag pa dito ang mga dayuhan o banya-
ga galing sa ibang bansa na naninnirahan na sa nayon na iyon. Hindi Minsa’y makulit at pasaway sa klase.
lang dahil sa sagana ang pamumuhay doon, dahil din sa tahimik ang
nayon at masimoy ang hangin. Ngunit sa pagrami ng mga naninirahan Pero may isang taong sami’y naging in-
na dayuhan at ang mga taong kanilang nasasalamuha doon ay nasanay strumento.
na sa wikang ingles at iba pang wikang tinuturo ng mga dayuhan at
unti-unti na nilang ginagamit sa pakikipag-usap. Ang mga mama- Upang kami’y ay matuto at maging tal-
mayan sa nayon na iyon ay may kinikilalang mga diyos at diyosa. May
diyos ng hangin, diyosa ng karagatan, diyosa ng kalikasan, diyosa ng entado.
lupa at diyosa ng wika.
Ang diyosa ng wika ay nagngangalang diyosang Wikamitis. Mahabang pasensya at palaging nagpa-
Napansin ni diyosa wikamitis na ang mga mamamayan ng paalala
kanilang nayon ay hindi madalas na ginagamit ay mga wikang tinutu-
ro sa kanila o nakuha nila sa mga banyagang dayuhan. Nagalit ang di- Lagi naming isasaisip sa tuwi-tuwina
yosa sa ugaling pinapakita o ginagawa ng mga tao, na tila ba hindi na
nila pinapahalagahan at nalilimutan na nila ang kanilang katutubong Sa aming kayoy hindi nagkulang
wika o sariling wika napagtanto ng diyosa na dahil sa kagandahan Kayat sa paaralan kayo ang aming pan-
ng nayon kayat dumarami ang mga banyagang naninirahan sa nayon.
Kinausap ni diyosa wikamitis ang mga kapwa niyang diyosa. At diy- galawang magulang
os, na sina diyos ng hangin,diyosa ng karagatan, diyosa ng kalikasan
, diyos ng lupa .
“Nais kong humingi ng tulong sa inyo.” Wika ni diyosang wika- Kayo rin ang isa sa nagturo sa aming
mitis musmos na isipan
“Ano ang aming maitutulong sayo?” tanong ng diyosa ng ka- At mga alaala natin nagmistulang napa-
likasan.
kagandang larawan
“Nais kong tulungan ninyo ako na mapa –alis ang mga banya-
gang dayuhan sa nayon na ito. Nang dahil sa kanila nalilimutan at Hindi kinukunsinti sa aming mga naga-
hindi na pinapahalagahan ng ating mga mamamayan ang kanilang
sariling wika at panay nagamit nilang wika ay mga banyagang wika. wang kamalian
Naging marami ang mga banyaga na naninirahan sa atin nayon dahil Bawat ginagawa niyong mga hakbang
sa kagandahan tinataglay nito”, sagot ni diyosang wikamitis .
marami kaming natututunan
“Ang ibig mo ba ay papangitin natin ang nayon na ito, ng sa
ganoon ay umalis ang mga banyagang dayuhan at magsilbi din itong
parusa sa mga mamamayan?”, tanong naman ng diyos ng hangin.
Salamat sa hanggang dulong pagkapit
“Tama ka diyos ng hangin.” Sagot muli ni diyosang wikamitis. Sa kabila ng lahat na naibigay mga pa-
“Naiintindihan ka naming diyosa ng wika.Kung kayat gagawin sakit
namin ang iyong ninanais.”,Sambit naman ni diyosa ng karagatan
At kahit paulit –ulit hanggang sa kayoy
“Maraming salamat sa inyo!”, Wika ni diyosa wikamitis.
nagkakasakit
Papangitin ang nayon, mapa- alis ang mga banyagang dayuhan
at parusahang ang mga mamamayan. Pagmamahal ninyo’y hindi mawawaglit
Araw –araw na pinapalakas ang alon sa dagat ni diyosa ng
karagatan, hindi na masimoy ang hangin dahil kay diyos ng hangin Hindi mapapantayan ang inyong aral na
,nalalanta at ang mga halaman at hindi na tumutubo ang mga gulay ng
kanilang tinatanim dahil naman kay diyos ng lupa . naibigay
Nang dahil sa mga pinag-gagagawa ng mga diyos at diyosa, Para sa inyo kaming mga estudyante ay
napadesisyunan ng mga banyangang dayuhan na umalis sa nayon, da-
hil hindi nila gusto ang nangyayari. Sa nayon. Napagtanto din ng mga pantay pantay
mamamayan na tila ba sila ay pinaparusahan ng mga diyos at diyosa. Dahil iisa lang ang layunin niyo sa buhay
Dahil nga wala ng mga banyagana na naninirahan sa nayon, na sanay
muli ang mga maqmamayan na gamitin ang mga kanilang sariling Kayo po ang nagsisilbing tulay para sa
wika o katutubong wika.At pinabalik na ng mga diyos at diyosa ang
kagandahan ng nayon. huli kami ay magtagumpay.
Mayo-Oktubre PHOTO GALLERY 11
12 LIBANGAN Mayo-Oktubre

Hulaan mo! SUDOKU

1. Maikling landasin, di maubos lakarin.
_____
2. Hindi hayop, hindi tao, pumupulupot sa tiyan mo.
________
3. Sa araw ay bungbong, sa gabi ay dahon.
_____
4. Malaking supot ni Mang Jacob, kung sisidlan ay pataob.
_______
5. Kay lapit-lapit na sa mata, di mo pa rin makita.
_____
6. Nagbibigay na, sinasakal pa.
____
7. Dumaan ang hari, nagkagatan ang mga pari.
_____ HABULIN
8. May bintana nguni’t walang bubungan, may pinto nguni’t
walang hagdanan. SI CRUSH
__________
9. Hindi tao, hindi hayop, kung uminom ay salup-salop.
_____
10. May puno walang bunga, may dahon walang sanga. HABULIN
______
ANG
6. bote 7. siper 8. kumpisalan 9. batya 10. sandok GRADES
1. anino 2. sinturon 3. banig 4. kulambo 5. tenga

SSG OFFICERS Department of Education

President: Lealyn Luna Region IX, Zamboanga Peninsula
Division of Zamboanga City
Vice President: Ernesto Limen Jr. CABALUAY NATIONAL HIGH SCHOOL
PTA EXECUTIVE OFFICERS SY 2019-2020
Secretary: Danica Lynn Bello President: Roseval Fabor
Vice President: Emelyn Sulaiman
Treasurer: Anisa Bensali Secretary: Ivy Fernando
Treasurer: Delia Benito
Auditor: Kimberly Casimiro Auditor: Gennie Delos Reyes
P.I.O.: Ruvian Francisco Parents-Members Teacher-Members
Mrs. Dolores M. Beltran Ms. Ivy I. Fernando
Peace Officer: Irish Jane Ghinned Delos Reyes Mr. Roseval F. Fabor Mr. Hubert V. Benito
Mrs. Analie A. Mendoza Mrs. Maricor T. Barcelona
Representatives: Mrs. Emelyn A. Sulaiman Mrs. Maricris S. Manangan
Mrs. Arcel L. Salazar Mrs. Mary Pilar N. Manuel
Grade 7: Julliane Adlawan Mr. Romello Jesus T.
Martinez
Grade 8: Anood Abdulmonem Hussein Mrs. Delia B. Benito
Mrs. Gennie C. Delos Reyes
Grade 9: Marivic Donos Mrs. Marisa K. Jamali
Mrs. Marlyn L. Luna
Grade 10: Mark Ronville Dela Rosa Committees:
Grade 11: Rizza Jane Insong a. Committee on Finance – Mrs. Analie Mendoza
b. Committee on Programs and Projects –
Grade 12: Alen Alvarez Mrs. Maricris Manangan
Board Members: c. Committee on Audit – Ms. Mayet Alunsagay
d. Committee on Election – Mrs. Maricor Barcelona
Mary Rose Dela Rosa e. Committee on Grievance – Mr. Romello Jesus Martinez
f. Committee on Ways and Means – Mrs. Mary Pilar Manuel
Rolando Malaque g. Committee on External & Community Affairs – Mr.
Hubert Benito
 Mayo-Oktubre AGHAM AT TEKNOLOHIYA 13
Cabaluay NHS Nakikilahok sa
Regional Global Warming
Juliebeth Cornelia
ang epekto naman sa
Global Warming, mas
mabilis mag-evapo-
Science and Technology Ang global gawain ng tao. rate ang tubig sa mga
Week (RSTW) warming at pagka- dam kaya kumokonti
sira ng ating Ozone Ang panguna-
Frank Wyne Ysidore Austria
Layer ay itinuturing hing sanhi ng Glob- ang suppky ng tubig sa
marahil na isa sa mga al Warming ay ang bansa. Nagkukulang
Ang RSTW – nagsimula sa September ang supply kaya ang
Rice 2019 ay nagsisil- 9-13, 2019 sa Palacio Del malalang problema parami nang param-
ng mundo, ngunit ing konsentrasyon mga pananim na ibe-
bing ng paraan (RSTW) Sur Marcian Garden benta sa ibang bansa
at iba pang ahensiya ng Hotel sa Zamboanga maraming maliliit ng mga gas tulad
na bagay na pwede ng Carbon Dioxide, ay natutuyo at nam-
gobyerno upang mai- City. amatay. Kapag nang-
pakita sa publiko ang nating gawin upang Methane, Nitrous
Sa loob ng ang pagbabago ay Oxide at Chloroflu- yari ito malaki ang ib-
kanilang mga nakamit aba na ekonomiya ng
sa larangan ng Agham selebrasyon nasaksihan masimulan. Kung orocarbons na naii-
ng piling estudyante ating gagawin, lahat pon sa atmospera. Pilipinas at magkaka-
at Teknolohiya , epekto roon din ng kakulan-
sa mga mamamayan mula Cabaluay NHS tayo ay makakatu- Ang mga gas na
ang iba’t ibang eksibit long upang maibsan ito ay nagsisilbing gan sa pagkain. Hindi
pangkabuhayan kalu- pa natapos ang buwan
sugan at iba pa . demonstrasyon at ang bilang ng green- makapal nabalot sa
produkto tulad ng mga house gases na tayo nagpapainit sa mun- ng Abril tag-ulan na.
Ngayong taon masustansyang pagkain mismo ang nagkalat do. Ang mga gas Dapat sa katapusan pa
RSTW –Rice 2019 na ,makabagong kagam- sa ating kapaligi- na ito o mas kilala ng Mayo, o sa unang
may temang Science itan,, teknolohiya na ran. Kaya simulan bilang “greenhouse lingo ng Hunyo ang
for the people; Enabling maaring makatulong sa natin ang pagbaba- gases” ay dala ng buhos ng ulan, hin-
Technologies for sus- pamumuhay .Nagsimu- go. Ang pagbabago polusyon mula sa di na natin nararam-
tainable Development. la sa ibat ibang lugar ng ng pandaigdigan o iba’t ibang gawain daman ang sarap ng
Ang pagdiriwang ay Pilipinas. rehiyunal na klima ng tao sa mundo, malamig na harapan
na maaring dulot ng gaya ng mga pa- dahil naging abnor-
likas na pagbabago gawaan (factories) mal na ang lagay ng
sa daigdig o ng mga at coal-mining at panahon.
S C I - M AT H 2 019, sa mga naging ak- kasaotan gamit ang ALAM MO BA
Idinaos ng CNHS tibidad ng buwan na mga recyclable ma- NA...
ito ay Trivia Ques- terials.Ginanap ang Ang mga sanggol
Catherine Nicole Magbanua tions,Math at Science kompetisyong ito ay may 100 na hig-
Sa temang at Math sa pamumu- Quiz Bee,Photo Col- upang matulungan it pang mga buto
kaysa sa mga
“ M ETA BOLI Z E: no nina Gng.La Isa- lage,Rubiks Cube ang kalikasan at matatanda.
Nourishing the Filipi- dora T. Austria, Sci- Competition,Sci-Da- mapangaralan ang
no Youth Toward Na- ence koordineytor at ma at SUDOKU. mga tao ay may ma- Ang Eiffel Tow-
gagawa pa. er ay maaaring
tional Well-Being “ ay Bb.Mayet Alunsagay, Idinaos din ang tumaas nang 15
sama-samang idinaos Math Koordineytor parehong aktibidades cm sa panahon ng
Pagod man
ng Cabaluay National ay kapwa namuno nung nakaraang taon tag-init.
ang bawat isa sa pag-
High School ang sele- at talagang ibinigay ngunit sa halip na tapos ng aktibidad ay Ang Hawaii ay gu-
brasyon ng Sci-Math ang kanilang buong camping ang isaga- napagtagumpayan magalaw ng 7.5cm
2019. oras at lakas upang wa ito ay pinalitan ng nang mas malapit
ng lahat ang layunin
maging matagumpay sa Alaska bawat
Ang pinag- ang mga aktibidades isang kompetisyon ng programa na pa- taon.
samang puwersa ng ng buong buwan ng na Trashy Fashion na ghandaan at malam-
mga guro ng Science Setyembre.kabilang naging highlight sa pasan ng bawat isa Ang ating daigdig
pampinid na palatun- hindi lamang ang ay isang higan-
teng magnet.
tunan sa pagdiriwang hamon ng kanilang
ng Sci-Math 2019 na hinarap sa aktibidad Ang stomach acid
ginanap noong ika-27 kundi ang pagiging ay
ng Setyembre taong matatag sa pagharap malakas upang
ito. Sa kompetisyong rin sa hamon ng li- matunaw ang hin-
ito nasubok ang gal- punan na kanilang di kinakalawang
ing ng mga mag-aaral babalikatin sa tunay na asero?

Mga mag-aaral na sumali sa Rubiks Cube sa paggawa ng mga na buhay.

 14 PAMPALAKASAN Mayo-Oktubre

Juego na Green Vibers na

CabaluayErnesto
2019 Limen Jr.
Hiyawan at ang kani-kaniyang
sigawan ang marir- baitang upang I
inig dahil sa na- “Cheer” ang kanil-
ganap na palaro sa ang mga manlalaro.
Mataas na Paaralan Lahat ng manlalaro
ng Cabaluay noong gustong masungkit
ika-18 at 19 ng ang unang pwesto
Hulyo 2019 na may pero Isa lang ang
tema na “Building pwede makarating
up Camaraderie and dito at Ito ay walang
Friendship Through iba kung di ang
Sports and Compe- White Wolves na
titions” na nilahu- baitang 12 na may
kan ng mga mag- kabuuang puntos
aaral ng Cabaluay. ng 136, pumapan-
galawa ang Unde-
Bigay todo
feated Wizards na
ang lahat sa una baitang 11 na may
maging sa hul- kabuuang puntos
ing araw ng laro na 126, na sa ikat-
kahit ang Ilan ay long pwesto naman
babad sa araw pero ang Blue Eagles na
sigi parin sila sa baitang 10 na may
paglalaro upang kabuuang puntos na
ipanalo ang kanil-
117, na sa ikaapat na
ang baitang. May pwesto naman ang
ibat-ibang paandar
Piling Manlalaro, Sasabak
sa Division Meet Ernesto Limen Jr.
Kamakailan ibinibigay ng kanil- mas maaga sa petsa
lamang nung ganap- ang tagasanay dahil
in ang Cluster Meet sa isa itong karan-
bilang pagtupad sa galan para sa kanila.
Larong MMAA, ilan Ang mga manlalaro
sa mga mag-aaral ng ay sina Mitch Rez
Mataas na Paaralan Pabor, Ivy Angga-
ng Cabaluay ay na- na, Jasmine Loza-
kapasok upang ku- da, Aizzy Atilano at
matawan sa Division Princess Shannel De-
Meet na gaganapin los Reyes para sa lar-
ngayong Oktubre sa ong Futsal, sa Sepak
Don Pablo Loren- Takraw ay sina Jack
zo Memorial High Gabriel Agustine at
School. Lawrence Christo-
pher Dela Rosa, sa
Ilan sa mga table Tennis naman
larong pasok sa Di- sina Jheff Zacharry
vision Meet ay ang Damiles at Alwajid
larong Table Ten- Nurami, samanta-
nis, Futsal, Sepak la sa Volleyball sina
Takraw, at Volley- Jaymie Rose Bernar-
ball. Walang tigil do at Nicole Mendo-
sa pagsasanay ang za.
mga manlalaro da-
hil sa paparating Ayon sa nag-
na Division Meet ing panayam kay sir
mula Oktubre 21 Patrick Pagente ang
hangang 25 , 2019. Sports Coordinator,
Buong suporta ang nagsasanay sila nang
may kabuuang pun- Manlalaro ng CNHS
sa Cluster Meet
tos na 89, na sa ika-
limang pwesto ang
Yellow Tigers na
Ernesto Limen Jr.
may kabuuang pun- Isa na namang yon kahit hindi nag-
tos na 77, habang makasaysayang tagumpay ang iilang
na sa huling pwesto pangyayari ang na- manlalaro masaya
ganap noong ika-29 parin sila dahil sa
ang Red Dragons hanggang ika-30 ipinamalas na gal-
na ang baitang 8 na
ng Agosto, 2019.v ing, may iilan na
may kabuuang pun- Walongpu’t pitong napili upang mag-
tos na 45. ( 87 ) manlalaro ang patuloy sa Division
sumali sa MMAA Meet upang kuma-
Sa huli na ginanap sa Mata- tawan sa Distrito ng
walang umuuwing as na paaralan ng Mercedes.
luhaan dahil lahat Manicahan, Cabalu-
ng anim na baitang ay Gymn, at Mata- Laking pasa-
na sumali sa pala- as na Paaralan ng salamat sa punung-
ro ay may pwesto Sanggali, maging sa guro ng Mataas na
Mababang Paaralan Paaralan ng Cabalu-
at nakatanggap ng ay na si Maam An-
tropeyo at premyo. ng Sta. Maria.
nie Y. Mandin dahil
Ginawa ang larong Bago sum- sa kanyang ‘di mata-
ito upang bumuo alang sa laro, nag- tawarang suporta
ng pagkakaibigan karoon ng dalawang na kanyang ibinigay
ang mga mag-aaral lingo pagsasanay hindi naging im-
sa kapwa nilang ang mga manlala- posible ang lahat ng
mag-aaral sa kabi- ro sa Paaralang pangyayari. Sa mga
la ng edad, kasar- Cabaluay na nag- Tagasanay na na-
ian at antas nila sa sisimula pagkat- glaan ng oras upa-
apos ng kanilang ng sanayin ang mga
paaralan. klase at nagtatapos manlalaro, departa-
hanggang alas-sais mento ng MAPEH,
ng gabi kasama mga Guro lalong-la-
ang kanilang mga
Coaches upang
lo na ang komite
na punong abala sa
mas malinang ang
kanilang kakayah-
ginanap na Cluster
Meet. Sa lahat ng
upang gumaling sila an at maihanda sila lumahok sa Cluster
sa darating na laro sa MMAAang mga Meet, dahil hindi ito
at mas maging han- nasabing Isports mangyayari kung
da. Nagsimula silang na sasalihan ng wala sila na siyng
mag-ensayo noong Cabaluay N.H.S sa kumakatawan sa
pang nakaraang bu- MMAA ay: Soccer, Mataas na Paaralan
wan ng Setyembre Badminton, Volley- ng Cabaluay. Kahit
mula alas- 4 ng hapon ball, Futsal, Table hindi lahat pinalad
hanggang hanggang Tennis. Sa naganap , maiman parin ang
alas 5:30 ng hapon. na laro, hindi lahat may karanasan da-
Kailangan umano na ng mga manlala- hil nag-udyok ito sa
mas agahan ang petsa ro sa kani-kanil- kanila na galingan
ng pag-eensayo upa- ang sinalihang Is- sa susunod na taon
ng hindi mabigla ang ports ay pinalad na at maging determi-
mga manlalaro ka- manalo Maliban sa nado na manalo.
pag isasabak na sila. Futsal na nagkampi-
Kaya naman ang mga
manlalro ay sadyang
disiplinado sa laro sa-
pagkat tutok na tutok
ang kani-kanilang
mga tagasanay upang
matiyak na hindi la-
mang husay at galing
sa paglalaro ang sina-
sanay sa kanila kundi
ang puso, isip, at uga-
li ng isang tunay na
manlalaro. Si G. Damiles(kanan), sa kanyang laro