APmodule

Republic of the Philippines
Cordillera Administrative Region

Department of Education
Pinsao National High School
Pinsao Pilot Project, Baguio City
CONTENT STANDARD:
ϑ Naipamamalas ng mag- aaral ang pag-unawa sa ugnayan ng kapaligiran at tao
sa paghubog ng sinaunang kabihasnang Asyano.
PERFORMANCE STANDARD:
ϑ Malalim na nakapaguugnay- ugnay sa bahaging ginampanan ng kapaligiran at
tao sa paghubog ng sinaunang kabihasnang Asyano.
MOST ESSENTIAL LEARNING COMPETENCIES:
Week 1: AP7HAS-Ia-1.1
*Naipapaliwanag ang konsepto ng Asya tungo sa paghahating – heograpiko:
Silangang Asya, Timog- Silangang Asya, Timog Asya, Kanlurang Asya, Hilagang
Asya
Week 2: AP7HAS-Ia-1
*Napapahalagahan ang ugnayan ng tao at kapaligiran sa paghubog ng kabihasnang
Asyano
Week 3: AP7HAS-Ie-1.5
*Nailalarawan ang mga yamang likas ng Asya
Week 4-5
*Nasusuri ang yamang likas at ang mga implikasyon ng kapaligirang pisikal sa
pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon.
Week 6: AP7HAS-Ig-1.7
*Naipapahayag ang kahalagahan ng pangangalaga sa timbang na kalagayang
ekolohiko ng rehiyon.
Week 7-8
*Nasusuri ang komposisyon ng populasyon at kahalagahan ng yamang- tao sa Asya
sa pagpapaunlad ng kabuhayan at lipunan sa kasalukuyang panahon.
/adraneiL MB/ 0
Para sa Unang Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan mong

sagutan ang panimulang pagsusulit upang mataya ang lawak ng iyong
kaalaman tungkol sa aralin. Handa ka na ba? Maaari mo nang simulan
ang pagsagot. Pagtuunan ng pansin ang mga tanong na hindi mo tiyak ang
sagot at alamin ang wastong kasagutan sa mga ito sa iyong pagtuklas sa
mga aralin sa modyul na ito.
Panimulang
Pagsusulit
1. Nahahati sa limang rehiyon ang Asya: Hilaga, Kanluran, Timog, Timog- Silangan, at Silangang
Asya. Tinatawag na heograpikal at kultural na sona ang mga rehiyong ito dahil isinaalang- alang
sa paghahati ang mga aspektong pisikal, historikal at kultural. Bakit ang Hilaga at Kanlurang Asya
ay kadalasang tinitingnan bilang magkaugnay?
a. Ang mga ito ay parehong napasailalim sa halos parehong karanasang historikal, kultural,
agrikultural at sa klima.
b. Magkasama ang mga ito sa parehong pamamaraan ng paglinang ng kapaligirang pisikal.
c. Ang mga porma ng anyong lupa at anyong tubig ng mga ito ay halos pareho.
d. Apektado ng iisang uri ng klima ang uri ng pamumuhay ng mga tao rito.
2. Isang katangiang pisikal ng kapaligirang matatagpuan sa Hilaga o Gitnang Asya ay ang
pagkakaroon ng malawak na damuhan o grasslands. Alin sa mga uri ng grasslands ang may mga
damuhang mataas na malalalim ang ugat na matatagpuan sa ilang bahagi ng Russia at maging sa
Manchuria?
a. Prairie b. Savanna c. Steppe d. Tundra
/adraneiL MB/ 1
3. Alin sa sumusunod na pahayag ang hindi kabilang sa mga katangiang pisikal ng kontinente ng
Asya?
a. Ang hangganan ng Asya sa iba pang mga lupain ay maaaring nasa anyong lupa o anyong
tubig.
b. Ang Asya ay tahanan ng iba’t ibang uri ng anyong lupa: tangway, kapuluan, bundok,
kapatagan, talampas, disyerto at kabundukan.
c. Taglay ng Asya ang napakaraming uri ng mga kapaligiran batay sa mga tumutubong
halamanan.
d. Ang iba’t ibang panig ng Asya ay nagtataglay ng iisang uri ng klima na may malaking
implikasyon sa pamumuhay ng mga Asyano.
4. Ang pinakamalaking Kontinente ng daigdig.
a. Aprika b. Asya c. Europa d. Hilagang Amerika
5. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa tatlong karagatan sa daigdig na nakapalibot sa
Asya?
a. Karagatang Pasipiko c. Karagatang Indian
b. Karagatang Artiko d. Karagatang Atlantiko
6. Ito ay nangangahulugang paglalarawan sa mundo o daigdig.
a. Heograpiya b. Kontinente c. Bansa d. Rehiyon
7. Ito ay nakapukos sa paglalarawan nang mga iba’t ibang pisikal na katangian ng daigdig.
a. Pisikal na Heograpiya b. Heograpiyang Pantao c. Kontinente d. Rehiyon
8. Ito ay malalaking masa ng lupa
a. Bansa b. Rehiyon c. Kontinente d. Heograpiya
9. Ito ay nagsisilbing modelo ng mundo, makikita dito ang kabuuang larawan kung saan nakalagay
o nakapuwesto ang bawat bansa, karagatan at mga kontinente.
a. Globo c. Mapa
b. Heograpiyang Pantao d. Pisikal na Heograpiya
10. Ito ang patag na paglalarawan sa mundo.
a. Globo c. Mapa
b. Heograpiyang Pantao d. Pisikal na Heograpiya
11. Ang Rehiyon kung saan unang sinisikatan ng araw.
a. Hilagang Asya b. Kanlurang Asya c. Silangang Asya d. Timog Asya
/adraneiL MB/ 2
12. Sa anong rehiyon matatagpuan ang kabundukan ng Ural na nagmamarka sa hangganan ng

Europa at Asya?
a. Hilagang Amerika c. Timog Asya
b. Silangang Amerika d. Silangang Asya
13. Ang Timog- Silangang Asya ay nahati sa dalawang bahagi, ang Mainland Southeast Asia at ____.
a. Mainland Southwest Asia c. Insular Southeast Asia
b. Mainland Insular Southeast Asia d. Insular Southwest Asia
14. Ang Rehiyon kung saan matatagpuan ang Himalayas at Hindu Kush.
a. Timog Asya c. Kanlurang Asya
b. Silangang Asya d. Timog- Silangang Asya
15. Ang hangganan ng Asya kung saan napapalibutan ito ng Karagatang Artiko hanggang Kipot
Bering.
a. Kanluran b. Silangan c. Hilaga d. Timog
Matapos mong masukat ang iyong kakayahang sagutin ang mga paunang pagsusulit atin
namang lilinangin ang iyong kaisipan sa pamamagitan ng ipapabasang mga teksto at iba
pang kagamitan na mapagkukunan mo ng mga impormasyon. Ang pangunahing layunin
mo sa bahaging ito ay matutuhan at maunawaan ang mahahalagang impormasyon at
kaisipan tungkol sa mga katangiang pisikal ng Asya bilang isang kontinente, mga
paghahating panrehiyon nito at ang kahalagahan ng kapaligiran sa tao para sa kanyang
pamumuhay. Gamit ang malilikom mong mga kaalaman, inaasahang magkakaroon ka ng
kabatiran tungkol sa katangiang pisikal ng Asya, at kung gaano kahalaga ang heograpiya
at pisikal na katangian ng Asya upang mabuo at umunlad ang
kabihasnan nito. Simulan mo ang paglinang!
/adraneiL MB/ 3
PANIMULA
 Sa pag- aaral ng kasaysayan, mahalagang maunawaan ang
kaugnayan ng heograpiya sa kasaysayan at kultura ng mga tao
sa mga bansang Asyano.
 Ang HEOGRAPIYA ay galing sa dalawang salitang griyego na
"GEO" na ang ibig sabihin ay mundo/ daigdig at "GRAPHIEN" na
ang ibig sabihin ay paglalarawan. Samakatuwid ang
HEOGRAPIYA ay nangangahulugang paglalarawan sa mundo/
daigdig. Sa pag- aaral ng Heograpiya, ito ay nahati sa dalawang kategorya, ang pisikal na
heograpiya at ang heograpiyang pantao.
Pisikal na Heograpiya
 nakapokus ito sa paglalarawan
nang mga iba’t ibang pisikal na
katangian ng daigdig gaya ng
anyong lupa, anyong tubig, mga
vegetation cover, hayop at klima.
Heograpiyang Pantao
 nakapokus sa paglalarawan sa
kultura at sa mga iba’t ibang
gawain na may kinalaman o
ginagawa ng mga tao sa daigdig.
/adraneiL MB/ 4
Madalas na pinag- aaralan sa Heograpiya ang pitong Kontinente na kinabibilangan

ng Asya, Africa, North America, South America, Antartica, Europe at Australia &
Oceania. Ang mga kontinenteng ito ay malalaking masa o dibisyon ng lupa sa ibabaw
ng daigdig, kung saan ang iba ay magkakaugnay samantalang ang iba naman ay
napapalibutan ng katubigan.
Sa araling ito ay pagtutuunan natin ng pansin ang pinakamalaki at pinakamalawak na
kontinente sa buong mundo- ang ASYA. Ngunit bago natin palalimin ang talakayan
tungkol sa Kontinente ng Asya, subukan muna nating alamin kung ano ang ginagamit
sa pagkuha ng lokasyon ng isang kontinente at bansa.
a. Globo
/adraneiL MB/ 5
 Ang Asya ang pinakamalaki sa pitong

kontinente na nakakasakop sa halos 44,486,104
kilometro kwadrado. Nagmula ang salitang Asya
sa salitang Aegean na “ASU” na
nangangahulugang lupain na sinisikatan ng araw
o Silangan.
 Ang Asya ay nahahati sa limang rehiyon
batay sa pagkakapare- pareho ng tatlong
aspeto— pisikal, historikal, at kultural.
 Ang limang rehiyon sa Asya ay ang
Hilagang Asya, Kanlurang Asya, Timog Asya, Timog- Silangang Asya at Silangang Asya kung saan
bawat rehiyon ay binubuo ng mga bansa. Bawat bansa ay binubuo ng iba’t ibang pangkat-
etnolingwistiko na may iba’t ibang kultura.
 Malaki ang ginagampanan ng lokasyon at klima ng isang bansa sa paraan ng pamumuhay
ng mga Asyano sapagkat dito nakadepende ang kanilang magiging kabuhayan, uri ng damit na
susuotin, likas na yaman at maging ang kabuuan ng kanilang pagkatao. Ang tiyak na lokasyon ng
Asya ay mula 10 degrees timog hanggang 95 degrees hilagang latitude at mula 11 degree
hanggang 175 degre silangang longhitude.
Hangganan ng Asya
 Sa Hilaga, napapalibutan ang Asya ng Karagatang Arktiko hanggang sa Kipot Bering
 Sa Silangan, mula kipot bering patungo sa Karagatang Pasipiko kasama ang Korea at Japan.
 Sa Timog, nasasakop ang Karagatang Indian hanggang sa Dagat Arabo.
 Sa Kanluran, mula Red Sea patungong Suez Canal hanggang dagat Mediterano, hanggang
kabundukang Ural sa Russia.
/adraneiL MB/ 6
Gawain 1: Mahalagang mga Salita, Hanapin sa Krossalita!

Panuto: Subuking hanapin at bilugan sa krossalita ang mga mahahalagang salita na ginamit sa
paglalahad ng heograpikal na lokasyon ng Asya. Isulat ang mga nahanap na salita sa nakalaang
espasyo at bigyan ng maiksing paliwanag ang mga pangunahing salita.
k o n t i n e n t e k l m n o p q r
l m n o p q r s t u v w x y z a b s
m v u t s r q p o n m l k f e d c t
n s t u v w h i j k l m a b c d e u
t i m o g s i l a n g a n c d e f v
o l n p w t l m n o p q l m n o g w
p a o q v u a s y a w v u k j i h x
q n p r u v g g h i j l r s t u i y
r g q s t w a f e d c b a t s r j z
k a n l u r a n o p q r n o p q k a
l n h g f e n m l k j i h g f e l b
k a b u n d u k a n g u r a l d m c
l m n o p s t u v w x y z a b c n d
m i h j f e y x w v u t s r q p o e
k a r a g a t a n g p a s i p i k o
1. __________________________________________ 6. _____________________________________________
2. __________________________________________ 7. _____________________________________________
3. __________________________________________ 8. _____________________________________________
4. __________________________________________ 9. _____________________________________________
5. __________________________________________ 10. ____________________________________________
Maiksing Paliwanag:
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 7
Bakit nga ba mahalagang pag- aralan ng

mga kabataang Pilipino ang kontinente
ng Asya?
Konsepto ng Asya
 Ang Pilipinas ay matatagpuan sa Asya, bilang isang Pilipino
kailangan nating alamin ang ating pagkakakilanlan. Bago tayo
humakbang tungo sa hagdan ng pag- unlad, napakahalagang alam natin ang ating pinagmulan,
maging mulat sa usaping panlipunan at matukoy ang kahinaan at kalakasan ng sariling bansa.
 Ang Asya ay binubuo ng iba’t ibang klima, behetasyon, pangkat etniko, wika, likas na
yaman at paraan ng pamumuhay. Ngunit Hindi hadlang ang pagkakaiba- iba upang maitaguyod
ang pambansang hangarin bagkus maari itong makatulong upang matugunan ang
pangangailangan ng bawat bansa sa pamamagitan ng malayang kalakalan. Sa madaling salita,
“Pagkakaisa- isa sa kabila ng Pagkakaiba- iba.”
 Natatangi ang Asya kung ikukumpara sa ibang kontinente. Bukod sa ang Asya ay
pinakamalaking kontinente. Sa Asya rin matatagpuan ang mga “pinaka” sa buong daigdig. Ilan sa
mga ito ay ang mga sumusunod
Mga PINAKA sa ASYA!!!
Pinakamataas na bundok Mt. Everest

Pinakamalawak na lawa Caspian Sea
Gabay na Tanong:
Pinakamalalim na lawa Lake of Baikal
Paano maipagmamalaki ang Asya bilang
Pinakamalaking Archipelago Indonesia
isang Kontinente sa daigdig?
Pinakamalaking Peninsula Saudi Arabia
______________________________________________
Pinakamalaking Populasyon China
______________________________________________
Pinakasinaunang Kabihasnan Sumer
______________________________________________
Pinakamatandang Relihiyon Hinduismo _____________________________________________.
/adraneiL MB/ 8
Gawain 2: Saysay gawan ng Sanaysay!

Panuto: Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa kahalagahan ng heograpiya sa mga mamamayan
ng Asya. Gamiting gabay ang rubriks sa paggawa ng sanaysay.
Kriterya Mahusay (5) Kasiya siya (4) Nagsisimula (3)
Nilalaman Ang ideya, halimbawa Ang ideya ay akma sa Kaunti lamang na
at kuro- kuro ay paksa ideya ang naibigay
naaayon sa paksa tungkol sa paksa
Organisasyon Napakahusay at Mahusay at maayos May mga talatang
maayos ang ang pagkakaugnay- hindi magkakaugnay
pagkakaugnay- ugnay ugnay ng mga talata at di maintindihan
ng mga talata ayon sa daloy ng
pagpapahayag
Kabuuan
Puntos Kahulugan
14- 15 Katangi- tangi
10- 13 Mahusay Mga
5- 9 Katamtaman Heograpikal na
Gawain 3: Rehiyon, Direksyon!
Rehiyon ng ASYA
Panuto: Sa pamamagitan ng mga arrow tukuyin ang mga iba’t ibang
direksiyon na may kaugnayan sa mga rehiyon sa Asya. Gamiting gabay ang
mga letra upang masagot ang mga ito.
H K H S
K S
T K T S
/adraneiL MB/ 9
Pamprosesong Tanong:
Bakit mahalaga na malaman ang iba’t ibang mga direksiyon?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
Mungkahing Gawain: Pagsusuri sa Teksto

Panuto: Basahin ang teksto tungkol sa mga rehiyon sa Asya.
Katangiang Pisikal ng
Hilagang Asya
 Nasasakupan ng rehiyong ito ang Siberia

na bahagi ng Russia kasama ang bansang
Georgia, Armenia, Azerbaijan, Kazakhstan,
Kyrgystan, Tajikistan,
Turkmenistan at Uzbekistan. Mapapansin na ang
mga pangalan ng mga bansa rito ay mayroong
“stan” na nangangauhulugang “land o lupain”.
Samantala ang kabundukang Ural ang
nagsisilbing harang sa paghahati ng kontinente ng Asya at Europe. Ang Kipot Bering naman ang
naghahati sa Asya at Hilagang Amerika.
 Ang mga kalupaan sa Hilagang Asya ay disyerto at malalawak na lambak na may
mangilan ngilang halaman. Ang Siberia na itinuturing na “malamig na disyerto” ay nakararanas ng
malamig na klima sa buong taon habang ang Gitnang Asya ay nakararanas ng mahabang panahon
ng tag- init. Matatagpuan sa Hilagang Asya ang Kabundukan ng Ural na nagmamarka sa
hangganan ng Europe at Asya. Matatagpuan sa palatandaang ito ang bundok ng Pamir at Alay.
Ang mga mayor na katawan ng tubig sa rehiyon ay ang Black Sea, Aral Sea at Caspian Sea.
Kinabibilangan ng Ilog Lena, Ob, Irtysh, Amur, at Yenisei ang mayor na sistema ng ilog sa rehiyon.
/adraneiL MB/ 10
Kanlurang Asya
 Sa Kanlurang Asya naman matatagpuan

ang hangganan ng mga kontinenteng Africa,
Asya, at Europe. Dito nakalatag ang mga bansang
Arabo.
 Mayroong tatlong rehiyong pisikal na
matutunghayan sa Kanlurang Asya- Northern
Tier, Arabian Peninsula, Fertile Crescent. Saklaw
ng Northern Tier ang mga lupain ng Turkey at
Iran na rehiyon ng kabundukan at talampas. Sa Kanlurang bahagi nito ay ang Anatolian Plateau na
matabang lupain na maaaring pagtamnan. Dahil dito, ang bahaging ito ay may malaking
populasyon. Sa silangang bahagi naman nito ay ang Iranian Plateau. Ang lupaing ito ay tuyo kung
kaya maliit lamang ang populasyon dito.
 Ang Arabian Peninsula naman ay isang malawak na tangway na pinapalibutan ng iba’t
ibang anyong tubig. Kabilang sa mga ito ay ang Red Sea, Arabian Sea at Persian Gulf. Kahit
malawak ang lupaing ito, kaunti ang naninirahan dahil sa disyerto na hindi angkop para
pagtaniman at salat sa sariwang tubig na maaring inumin kaya’t mas pinipili ng mga tao na
manirahan malapit sa oasis. Sa kabila ng kakulangan ng suplay ng tubig sa mga sa mga disyerto,
ang mga lupaing ito ay sagana naman sa liwanag na nagmumula sa araw. Sa mga lugar na ito,
kinakailangan ng tao, hayop, at halamang makapamuhay at umangkop sa kapaligiran nang walang
masyadong tubig. Mayaman ang mga lugar na ito sa langis, na nagbibigay ng yaman sa mga bansa
sa kanlurang Asya.
 Sa itaas na bahagi naman ay ang Fertile Crescent, isang matabang lupa mula sa silangang
bahagi ng Mediterrenean patungo sa mga ilog Tigris at Euphrates hanggang sa Persian Gulf. Ang
lupaing ito ay sagana sa suplay ng tubig mula sa kambal na ilog (Tigris at Euphrates) na
nagbibigay buhay sa mga mamamayan.
/adraneiL MB/ 11
Katangiang Pisikal Ng
Timog- Silangang Asya
 Nahahati sa dalawang bahagi ang

Timog- Silangang Asya, ang Mainland Southeast
Asia at Insular Southeast Asia. Ang
Mainland Southeast Asia ay tangway ng
Indochina na konektado sa pangunahing
kalupaan ng Asya at binubuo ng mga bansang
Myanmar, Thailand, Laos, Cambodia at Vietnam,
Singapore at kanlurang bahagi ng Malaysia. Ang Insular Southeast Asia naman ay
Arkipelagong Malay na binubuo ng mga kapuluan ng Indonesia, Pilipinas, silangang bahagi ng
Malaysia, Brunei at Timor- Leste. Ang ilan sa mga kapuluang ito ay kabilang sa rehiyong
tinatawag na Ring of Fire o Circum- Pacific Seismic Belt na matatagpuan sa karagatang pasipiko.
Ang Ring of Fire ay isang malawak na sona kung saan madalas nagaganap ang mga paggalaw ng
lupa at pagputok ng bulkan. Ang pagsabog ng mga bulkan ay kadalasang nagdudulot ng paglindol
o paggalaw ng lupa na nagbubunsod naman ng mga pagbabago sa pisikal na porma ng anyong
lupa at anyong tubig ng mga lugar na nasa palibot ng Circum- Pacific Seismic Belt. Malaking
bahagi ng rehiyon ay agrikultural dahil sa matabang kalupaan at madalas na pag- ulan dito.
 May nakakabighaning katangiang pulo- pulo ang Timog- Silangan na pinalilibutan ng iba’t
ibang katawang tubig tulad ng Timog Dagat China, Dagat Celebes, Dagat Banda at Arafura,
Malacca Strait at ang Karagatang Pasipiko.
/adraneiL MB/ 12
Timog Asya
 Ang Timog Asya ay isang malaking

tangway na tila hugis tatsulok. Sa hilaga ng
rehiyong ito ay matatagpuan ang Himalayas at
Hindu Kush na nasa pagitan ng Pakistan
at Afghanistan. Makikita rin sa rehiyong ito
ang Mt. Everest na pinakamataas na bundok sa
buong daigdig at tinatayang may taas na
29, 098 talampakan.
 Matatanaw naman sa paanan ng kabundukan ng Himalayas ang Ilog Indus, Ganges at
Brahmaputra na siyang dahilan ng matabang kalupaan na nagbibigay buhay sa mga mamamayan
ng bansang India at Pakistan dahil sa suplay nitong tubig sa mga pananim. Isa ang sibilisasyong
Indus sa pinakamaagang sibilisasyong umusbong sa gilid ng ilog Indus. Samantala, ang lambak
Deccan at disyerto ng Thar ay matatagpuan sa India. Ang Maldives na binubuo ng mga bahura ay
pinaliligiran ng karagatang Indian. Mainit sa rehiyong ito maliban sa mga kabundukan na
nananatiling malamig dahil sa niyebe o yelo na nagmumula sa bulubundukin ng Himalayas.
/adraneiL MB/ 13
Silangang Asya
 Ang rehiyon ng Silangang Asya ay kilala

bilang rehiyon kung saan unang sumisikat ang
araw. Ito ay binubuo ng China, Japan, North
Korea, South Korea at Taiwan.
 Matatagpuan ang iba’t ibang porma ng mga
lupa sa rehiyong ito. Sinasaklaw ng Silangang
Asya ang mga kapuluan ng Japan, Hong Kong at
Taiwan, at ang tangway ng Korea. Ang Tibet na matatagpuan sa kanlurang China ay nakahimlay sa
isang lambak habang ang malaking bahagi ng bulubundukin ng Himalayas kabilang ang
Karakoram at Kun Lun ay matatagpuan sa China. Ang malalawak na ilog at lambak ng Yangtze,
Huang Ho at Xi Jiang ay matatagpuan din sa China. Bulubundukin din ang hilagang bahagi ng
Korean Peninsula. Pinalilibutan ito ng Dagat ng Japan at Dagat Yellow. Samantala umaabot ang
disyerto ng Gobi sa hilaga at hilagang kanluran ng China hanggang timog Mongolia. Samantalang
ang Japan ay binubuo ng apat na malalaking pulo ng Shikoku, Kyushu, Hokkaido at Honshu. Ang
bansang Taiwan ang pinakamaliit na bansa sa rehiyong ito. Tanyag rin ang mayaman na lungsod
ng Hongkong at Macau bilang isang administratibong rehiyon ng bansang Tsina.
Bakit nahahati ang Asya sa iba’t ibang rehiyon?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 14
Gawain 4: Depinasyon ng Bawat Rehiyon

Panuto: Paggamit ng concept of definition map upang masuri ang katangiang pisikal ng mga
rehiyon sa Asya. Ang konsepto ay ibabatay sa sukat, laki at lawak ng mga rehiyon, mga bansang
kabilang dito, at ang mga hangganan nito.
Sukat:
Laki:
Mga
Rehiyon
Mga
Hangganan
Batay sa concept map, ano ang masasabi mo sa rehiyonal na pagkakagrupo ng mga
rehiyon sa Asya?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 15
Gawain 5: Mga Bansa, Itapat sa Rehiyon ng Tama!

Panuto: Isulat ang tamang rehiyon kung saan matatagpuan ang sumusunod na bansa. Gamitin ang
nakasaad na koda.
KA – Kanlurang Asya TA – Timog Asya SA – Silangang Asya
TSA – Timog-Silangang Asya HA – Hilagang Asya
1. :____________________ 6. :____________________
2. :____________________ 7. :____________________
3. :____________________ 8. :____________________
3. :____________________ 9. :____________________
5. :____________________ 10. :____________________
/adraneiL MB/ 16
Gawain 6: Iguhit Mapa ng Asya!

Panuto: Sa isang buong puting kartolina, Iguhit ang mapa ng Asya. Lagyan ng boarder ang
hangganan ng limang rehiyon ng Asya. Matapos malagyan ng boarder, ipaliwanag ang konsepto o
basehan tungo sa paghahating – heograpiko ng Asya: Silangang Asya, Timog- Silangang Asya,
Timog Asya, Kanlurang Asya, Hilagang Asya. Gawing gabay ang rubriks na nasa ibaba
Kategorya
Kraytirya
5 4 3 2
Lahat ng mga May higit sa
May 1-2 na
mahahalagang talong Hindi nabuo ang
Kabuuan detalye ang
detalye ay nawawalang inilarawang mapa
nawawala
naipakita detalye
Wasto ang
Wasto ang
lokasyon ng Hindi tama ang
lokasyon ng lahat Mali ang
Kawastuan halos lahat ng lokasyon ng ilang
ng mga lugar at pangalan ng ilan
mga lugar at lugar
pangalan nito
pangalan nito
Natatangi ang May ilang bahagi Maraming bahagi
Walang kulay,
pagkulay, ang may bura at ay may bura at
Kalinisan/ marumi at hindi
kaayusan at hindi gaanong ilang bahagi
Kaayusan maayos ang
kalinisan sa makulay ang lamang ang may
pgkakabuo
pagkakabuo pagkakabuo kulay
Nahuli ng mahigit
Natapos ang Nahuli ng isang
Nahuli ng isang sa dalawa
Takdang Panahon gawain sa linggo ang
araw ang gawain hanggang tatlong
takdang panahon gawain
araw ang gawain
Puntos Kahulugan
18- 20 Natatangi
15- 17 Mahusay
11- 14 Katamtaman
8- 10 Nangangailangan pa ng dagdag na pasasanay
/adraneiL MB/ 17
Panghuling Pagsusulit
1. Nahahati sa limang rehiyon ang Asya: Hilaga, Kanluran, Timog, Timog- Silangan, at Silangang
Asya. Tinatawag na heograpikal at kultural na sona ang mga rehiyong ito dahil isinaalang- alang
sa paghahati ang mga aspektong pisikal, historikal at kultural. Bakit ang Hilaga at Kanlurang Asya
ay kadalasang tinitingnan bilang magkaugnay?
a. Ang mga ito ay parehong napasailalim sa halos parehong karanasang historikal, kultural,
agrikultural at sa klima.
b. Magkasama ang mga ito sa parehong pamamaraan ng paglinang ng kapaligirang pisikal.
c. Ang mga porma ng anyong lupa at anyong tubig ng mga ito ay halos pareho.
d. Apektado ng iisang uri ng klima ang uri ng pamumuhay ng mga tao rito.
2. Isang katangiang pisikal ng kapaligirang matatagpuan sa Hilaga o Gitnang Asya ay ang
pagkakaroon ng malawak na damuhan o grasslands. Alin sa mga uri ng grasslands ang may mga
damuhang mataas na malalalim ang ugat na matatagpuan sa ilang bahagi ng Russia at maging sa
Manchuria?
a. Prairie b. Savanna c. Steppe d. Tundra
3. Alin sa sumusunod na pahayag ang hindi kabilang sa mga katangiang pisikal ng kontinente ng
Asya?
a. Ang hangganan ng Asya sa iba pang mga lupain ay maaaring nasa anyong lupa o anyong
tubig.
b. Ang Asya ay tahanan ng iba’t ibang uri ng anyong lupa: tangway, kapuluan, bundok,
kapatagan, talampas, disyerto at kabundukan.
c. Taglay ng Asya ang napakaraming uri ng mga kapaligiran batay sa mga tumutubong
halamanan.
d. Ang iba’t ibang panig ng Asya ay nagtataglay ng iisang uri ng klima na may malaking
implikasyon sa pamumuhay ng mga Asyano.
/adraneiL MB/ 18
4. Ang pinakamalaking Kontinente ng daigdig.

a. Aprika b. Asya c. Europa d. Hilagang Amerika
5. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa tatlong karagatan sa daigdig na nakapalibot sa
Asya?
a. Karagatang Pasipiko c. Karagatang Indian
b. Karagatang Artiko d. Karagatang Atlantiko
6. Ito ay nangangahulugang paglalarawan sa mundo o daigdig.
a. Heograpiya b. Kontinente c. Bansa d. Rehiyon
7. Ito ay nakapukos sa paglalarawan nang mga iba’t ibang pisikal na katangian ng daigdig.
a. Pisikal na Heograpiya b. Heograpiyang Pantao c. Kontinente d. Rehiyon
8. Ito ay malalaking masa ng lupa
a. Bansa b. Rehiyon c. Kontinente d. Heograpiya
9. Ito ay nagsisilbing modelo ng mundo, makikita dito ang kabuuang larawan kung saan nakalagay
o nakapuwesto ang bawat bansa, karagatan at mga kontinente.
a. Globo b. Heograpiyang Pantao c. Mapa d. Pisikal na Heograpiya
10. Ito ang patag na paglalarawan sa mundo.
a. Globo b. Heograpiyang Pantao c. Mapa d. Pisikal na Heograpiya
11. Sa anong rehiyon matatagpuan ang kabundukan ng Ural na nagmamarka sa hangganan ng
Europa at Asya?
a. Hilagang Amerika b. Silangang Amerika c. Timog Asya d. Silangang Asya
12. Ang Timog- Silangang Asya ay nahati sa dalawang bahagi, ang Mainland Southeast Asia at ____.
a. Mainland Southwest Asia c. Insular Southeast Asia
b. Mainland Insular Southeast Asia d. Insular Southwest Asia
13. Ang Rehiyon kung saan matatagpuan ang Himalayas at Hindu Kush.
a. Timog Asya c. Kanlurang Asya
b. Silangang Asya d. Timog- Silangang Asya
14. Ang Rehiyon kung saan unang sinisikatan ng araw.
a. Hilagang Asya b. Kanlurang Asya c. Silangang Asya d. Timog Asya
15. Ang hangganan ng Asya kung saan napapalibutan ito ng Karagatang Artiko hanggang Kipot
Bering.
a. Kanluran b. Silangan c. Hilaga d. Timog
/adraneiL MB/ 19
Para sa Ikalawang Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan

mong sagutan ang panimulang pagsusulit upang mataya ang lawak ng
iyong kaalaman tungkol sa aralin. Handa ka na ba? Maaari mo nang
simulan ang pagsagot. Pagtuunan ng pansin ang mga tanong na hindi mo
tiyak ang sagot at alamin ang wastong kasagutan sa mga ito sa iyong
pagtuklas sa mga aralin sa modyul na ito.
Panimulang
Pagsusulit
1. Mayaman ang Asya sa iba’t ibang anyong tubig tulad ng mga karagatan, lawa, at ang mga ilog
na lubhang napakahalaga sa pamumuhay ng tao. Ilan sa mga kilalang Ilog na makikita sa Asya
gaya ng Tigris at Euprates sa Iraq, Indus sa India, Huang Ho at ang Yangtze sa Tsina ay may
naging malaking gampanin sa kasaysayan ng Asya. Ano ang mahalagang gampaning ito?
a. Ang mga ilog na ito sa Asya ay pinag- usbungan ng mga kauna- unahang kabihasnan sa
rehiyon at sa buong daigdig.
b. Maraming mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng rehiyon sa Asya ay naganap sa mga
ilog na ito.
c. Madalas magdulot ng pinsala sa ari- arian at pagkasawi ng mga buhay ang mga ilog na ito
sa tuwing may nagaganap na mga pagbaha.
d. Ang mga ilog na ito ay nagsisilbing daanan ng mga barko paloob at palabas ng bansang
kinabibilangan nito para sa kalakalan.
2. Ang pinakamataas na bundok sa mundo.
a. Bundok Everest b. Mayon c. Taal d. Mount Fuji
/adraneiL MB/ 20
3.Suriin ang kasunod na poster. Sagutin ang kasunod na tanong kaugnay nito.
Batay sa larawan, ano ang pinakaangkop na konseptong maaaring mabuo tungkol sa kahalagahan
ng ecological balance o balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang
kanilang kapaligiran?
a. Ang wastong laki ng populasyon ay nakapagpapababa ng antas ng suliraning
pangkapaligiran at ekolohikal.
b. Sa loob ng tahanan nagsisimula ang edukasyon at wastong pagpapalaganap sa paggamit ng
likas na yaman.
c. Anuman ang maging katayuan at kalagayang ekolohikal ay tiyak na makaaapekto nang
lubos sa pangkalahatang kalidad ng kapaligirang pandaigdig.
d. Sa kapaligiran nakasalalay ang kinabukasan ng susunod na henerasyon.
4. Ang pagkakaiba- iba ng klima sa Asya ay bunsod ng iba’t ibang salik kabilang na rito ang
lokasyon at topograpiya ng isang lugar. Kung sa Kanlurang Asya ay bihira ang ulan at hindi
palagian ang klima, at sa Hilagang Asya naman ay mahaba ang taglamig at maigsi ang tag- init,
ano naman ang katangian ng klima sa Timog- Silangang Asya?
a. Ang mga bansa sa rehiyon ay nakararanas ng tag- init, taglamig, tag- araw at tag- ulan.
b. May mainit na panahon sa ilang bahagi at may mga bahagi ng rehiyon na nababalutan ng
yelo.
c. Mahalumigmig, taglamig, tag- init at tagtuyot ang nararanasan sa rehiyong ito sa iba’t ibang
buwan sa loob ng isang taon.
d. Sobrang lamig sa rehiyon at hindi kayang panirahan ng tao.
5. Ito ay hanay ng mga bundok na hile- hilera o magkakadikit.
a. Bundok b. Bulubundukin c. Talampas d. Bulkan
/adraneiL MB/ 21
6. Alin sa mga sumusunod ang hindi direktang dahilan ng mabilis na pagkawala ng biodiversity sa
Asya?
a. Patuloy na pagtaas ng populasyon
b. Pagkalbo o pagkasira ng kagubatan o deforestation
c. Walang habas na pagkuha at paggamit sa mga likas na yaman
d. Introduksiyon ng mga species na hindi likas sa isang partikular na rehiyon
7. Ang Asya sa kasalukuyan ay dumaranas ng iba’t ibang suliranin gaya ng pagkasira ng
kapaligiran at paglaki ng populasyon na nakakaapekto sa pag- unlad ng mga bansa sa rehiyon.
Ikaw bilang kabataan ay naanyayahan na dumalo sa isang pagpupulong upang talakayin ang
solusyon sa paglutas sa suliranin. Ano ang iyong imumungkahi upang malutas ang suliranin?
a. Dumulog sa United Nations upang malutas ang suliranin.
b. Ipagbawal ang paggamit ng plastic upang mabawasan ang suliranin sa kapaligiran.
c. Magpatupad ng programa na magbabawal sa mag- asawa na magkaroon ng anak.
d. Magsagawa ng mga kampanya upang ipaunawa ang kahalagahan ng kapaligiran at tao sa pag-
unlad ng isang bansa
8. Maliliit na Anyong Tubig na dumadaloy patungo sa mga dagat gaya ng Tigris at Euphrates.
a. Ilog b. Karagatan c. Lawa d. Dagat
9. Ito ay isang kapatagan sa itaas ng bundok isang halimbawa nito ay ang Tibetan Plateau.
a. Talampas b. Bundok c. Kapatagan d. Bundok
10. Ang Anyong lupang nakausli sa karagatan.
a. Kapatagan b. Bulubundukin c. Disyerto d. Tangway
11. Isang Anyong Tubig na pinapalibutan ng lupain at karamihan sa mga ito ay tubig tabang.
a. Dagat b. Lawa c. Karagatan d. Ilog
12. Tumutukoy sa kalagayan ng Atmospera ng isang lupain sa loob ng mahabang panahon.
a. Klima b. Panahon c. Temperatura d. Monsoon
13. Tumutukoy sa dami ng mga halaman sa isang lugar tulad ng mga halaman at kagubatan.
a. Savanna b. Behetasyon c. Tundra d. Klima
14. Ang uri ng kagubatang Coniferous bunsod ng malamig na klima dito.
a. Behetasyon b. Rainforest c. Taiga d. Tundra
15. Ang uri ng kagubatang may mataas na antas ng pag- ulan.
/adraneiL MB/ 22
Mga Uri ng Anyong Lupa at Tubig sa Asya
Panimulang Gawain: Isaayos mga Letrang wala sa Ayos

Panuto: Isaayos ang mga ginulong letra upang mabuo ang mga salitang may kaugnayan sa mga
uri ng anyong lupa at tubig.
1. BBDIKLNNUUUU: ______________________ 6. AAAAKNPTY: ______________________
2. ABKLNU: ______________________ 7. AAAAGKNRT: ______________________
3. AAALMPST: ______________________ 8. AADGT: ______________________
4. DEIORSTY: ______________________ 9. IGLO: ______________________
5. AAKLNPUU: ______________________ 10. AAGNTWY: ______________________

Panuto: Suriin ang teksto tungkol sa mga anyong lupa at
tubig sa Asya upang malaman at maunawaan ang naging
papel ng mga ito sa pag- unlad at paghubog sa pamumuhay
ng mga Asyano. Matapos nito ay magkakaroon ng malayang
talakayan.
Anyong Lupa
/adraneiL MB/ 23
 Hanay ng mga bundok ang tawag sa mga

hile- hilera o magkakadikit na mga matataas na lupa
o hanay ng lupa. Pinakatanyag ay ang Himalayas na
may habang umaabot sa 2,415 kilometro. Ang Hindu
Kush (Afghanistan), Pamir (Pakistan, Afghanistan,
Tajikistan, at Kyrgyzstan), Tien Shan (Hilagang Asya),
Ghats (Timog Asya), Caucasus (Azerbaijan, Georgia,
Russia, at Armenia) at ang Ural (Kanlurang Asya) ay
ilan sa mga bulubunduking matatagpuan sa Asya. Kadalasang pinapangkat sa dalawa ang
kabundukan sa Asya. Una, ang nagmumula sa hilaga- silangang dulo ng Asya malapit sa Bering
Strait na tumatahak pahilig patungong Afghanistan at Pakistan, samantalang ang ikalawa ay mula
sa mga kanlurang bahagi ng Asya partikular sa Turkey patungong Iran, mula sa mga bansang ito
ay tumatahak pahalang patungong Himalayas, at bababa sa Myanmar at tangway ng Malay. Ang
dalawang sistema ng kabundukang ito ay magtatagpo sa Afghanistan at Pakistan.
 Matataas na bahagi ng lupa. Ang Mt. Everest

na nakahanay sa Himalayas ay ang pinakamataas na
bundok sa buong mundo at may taas na halos 8,850
metro, pangalawa ang K2 na may taas na 8,611 metro
na nasa pagitan ng Pakistan at China. Pangatlo
naman ang Mt. Kanchenjunga na may taas na 8, 586
metro at nasa Himalayas din.
 Anyong lupa na pumuputok at sumasabog

dahil sa taglay nitong init sa ilalim ng lupa. Dahil sa
mga Insular South East Asia na nakalatag sa Pacific
Ring of Fire, tinatayang nasa humigit kumulang 300
aktibong bulkan ang nasa Asya tulad ng Semeru,
Krakatoa (Indonesia), Fuji (Japan), Pinatubo, Taal,
Mayon (Pilipinas), at iba pa.
/adraneiL MB/ 24
 Kapatagan sa itaas ng Bundok. Ang Tibetian

plateau na matatagpuan sa Asya ay itinuturing bilang
pinakamataas na talampas sa buong mundo dahil
umaabot ito sa 16,000 talampakan kung kayat tinagurian
itong “Roof of the World”. Ang talampas ng
Deccan na nasa katimugang bahagi ng Indo- Gangetic
Plain ng India ay kilala rin.
 Kadalasang tuyo at mainit. Ang Gobi desert

(Mongolia at Hilagang China) na may kabuuang sukat
na 1,295,000 kilometro kwadrado ay siyang
pinakamalaki sa Asya at pang- apat sa buong mundo
at isa lamang sa mga disyertong matatagpuan sa
Asya. Makikita rin dito ang mga disyerto ng
Taklimakan (China), Kara Kum (Turkmenistan), at
mga disyerto sa Iraq, Iran, Saudi Arabia, at India.
 Ang mga anyong lupang nakausli sa karagatan.

Tinatayang nasa 7,770,000 kilometro kwadrado ang
sukat nito. Ilan sa mga ito ay ang Turkey sa kanluran;
Arabia, India, Indochina, at Malay sa katimugan; Korea,
Kamchatka, at Chukotsk sa silangan; at Taymyr, Gyda, at
Yamal sa hilaga (Siberia).
 Pangkat ng mga pulo na marami sa Asya tulad

ng Indonesia, ang pinakamalaking kapuluan sa buong
mundo na binubuo ng humigit kumulang 13,000 mga pulo,
kasama din ang Pilipinas na may mahigit 7, 000 na mga
pulo at Japan.
/adraneiL MB/ 25
 Anyong lupa na mas maliit sa mga kontinente,

at napapaligiran ng malalaking anyong tubig.
Umaabot sa 1,994,300 kilometro kwadrado ang
kabuuang sukat ng mga pulo sa Asya at kabilang dito
ang Cyprus sa kanluran; Andaman, Sri Lanka at
Maldives sa katimugan; Borneo, Java, Sumatra at
mga pulo sa Pilipinas sa timog- silangan; Hainan,
Taiwan, Sakhalin, Kuril, at mga pulo ng Japan sa
silangan; at Wrangel, New Siberian, Zemlya, at
Severnaya sa hilaga.
 Mahaba, patag at malawak na anyong lupa.

Madaling linangin at paunlarin ang mga pook na
kapatagan. Mainam ito sa pagsasaka, pagtatayo ng
mga kabahayan at paaralan at sa pangangalakal
kaysa sa mga talampas at mga bundok. Halos
sangkapat na bahagi ng lupain ng Asya ay
kapatagan, Ang Indo- Gangetic Plain at malaking
bahagi ng Timog- Silangang Asya ay bahagi nito.
Anyong Tubig
/adraneiL MB/ 26
 Anyong tubig na mas malawak kaysa sa

dagat. Ang mga karagatan at dagat na ito ay
gumaganap nang mahalagang papel sa pamumuhay
ng mga Asyano dahil ang mga ito ay nagsisilbing
likas na depensa, rutang pangkalakalan at sa
paggalugad, at pinagkukunan ng iba’t ibang
yamang dagat at yamang mineral.
 Maliliit na anyong tubig na dumadaloy patungo

sa mga dagat. Ang mga baybay- ilog ng Tigris at
Euphrates, Indus, at Huang Ho ang nagsilbing lundayan
ng mga sinaunang kabihasnan hindi lamang sa Asya
kundi sa buong daigdig. Maraming mga ilog ang
dumadaloy sa Asya at patuloy na nagbibigay
kapakinabangan sa tao gaya ng Lena, Ob, Irtysh,
Yenisey, Angara, Yana, Indigirka, at Kolima na pawang
nasa bahagi ng Russia at umaagos sa Arctic Ocean;
ang Anadyr at Amur sa Russia; Huang Ho, Yangtze, at
Hsi sa China; Song Hoi An at Mekong sa Vietnam; at
Chao Phraya sa Thailand ay ang mga ilog na umaagos sa Pacific Ocean. Dumadaloy naman sa
Indian Ocean ang mga ilog ng Irrawaddy sa Myanmar; Ganges (ang sagradong ilog ng mga Hindu
sa Varanasi, India) sa Bangladesh at Hilagang India, Indus sa Pakistan, at Shat al- Arab sa Timog
Iraq; gayundin ang Salween na bumabagtas sa maraming bansa sa pangkontinenteng Timog-
Silangang Asya, at ang Brahmaputra na umaagos naman sa maraming bansa sa Timog Asya. Ang
Amu Darya (pinakamahabang ilog sa Gitnang Asya na may habang 2,260 kilometro) Syr Darya na
umaagos sa Kyrgyzstan, Uzbekistan, at Kazakhstan; ang Tarim sa Xinjiang sa China, I- li na
umaagos sa Xinjiang patungong Kazakhstan, Chu sa Kyrgyzstan, Tedzhan sa Turkmenistan, at
Gilmend sa Afghanistan ay ang ilan sa mga ilog na matatagpuan sa Hilaga o Gitnang Asya.
/adraneiL MB/ 27
 Ang lawa ay isang anyong tubig na

pinapalibutan ng lupain. Karamihan sa mga lawa sa
daigdig ay tubig tabang, at halos lahat ay
matatagpuan sa Hilagang Hemispero. Apat na
katangi- tanging lawa ang matatagpuan sa Asya, ang
Caspian Sea (Hilagang Iran, Kazakhstan,
Turkmenistan, Azerbaijan, Armenia, at Georgia) na
may habang 371,000 kilometro kwadrado ang
pinakamalaking lawa sa mundo; ang lake Baikal (Timog- Silangang Siberia na may habang 31, 500
kilometro kwadrado) ay siyang pinakamalalim na lawa; ang Dead Sea (hangganan sa pagitan ng
mga bansang Israel, Jordan na may habang 1, 049 kilometro kwadrado) ay pangalawa sa
pinakamaalat na anyong tubig sa buong daigdig; at ang Aral Sea (hangganan ng mga bansang
Uzbekistan at Kazakhstan na may habang 64, 750 kilometro kwadrado) ang pinakamalaking lawa
sa Asya. Gaya ng iba pang anyong tubig sa Asya, ang mga lawang ito ay nakapagdulot din ng
paghubog sa uri ng pamumuhay ng mga naninirahan doon.
Gawain 1: Dugtungan Mo Bansa/ Rehiyong Kinabibilangan Ko!

Panuto: Isulat ang tamang sagot, dugtungan ang titik na nasa unahan upang tukuyin ang bansa
kung saan matatagpuan ang anyong lupa at anyong tubig.
Anyong Lupa/ Anyong Tubig Bansa kung saan Matatagpuan

Huang Ho/ Yang Tze C____
Caspian Sea H_______Asya
Irrawady M______
Taal Lake P________
Mekong River V______
Chao Phraya T_______
Angara, Kolima R_____
Lake Baikal H_______Asya
Indo- Gangetic Plain I____
Krakatoa I________
/adraneiL MB/ 28
Paano mapapanatili ang likas na ganda ng mga anyong lupa at tubig na matatagpuan sa Asya?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
Gawain 2: Larawan Suriin, Letra Ayusin!

Panuto: Suriin ang mga larawan sa susunod na pahina pagkatapos ay ayusin ang mga ginulong
letra sa loob ng kahon. Muli, gamiting gabay ang mga larawan upang maayos ang mga letra.
AACINPS AES AALT ACLNOOV AAAHILMSY

_____________________ ____________________ _____________________
AAAAGGKNRT
GIIRST AIIKOPPS MNOTU FIJU
______________________ ________________________________ ______________________
ACCDEN AAELPTU AGHNU HO BIGO DEERST

______________________ ______________________
_____________________
/adraneiL MB/ 29
Gawain 3: Cause- Effect- Evidence Chart/CEE

Panuto: Sa pamamagitan ng gawaing ito ang mga mag- aaral ay nakabubuo ng konsepto gamit
ang cause- effect- evidence tungkol sa ugnayan o kahalagahan ng mga anyong tubig at lupa sa
pamumuhay ng mga Asyano.
CAUSE
(Uri ng anyong lupa o tubig na matatagpuan sa Asya)
EVIDENCE EFFECT
(Bansa o rehiyon kung saan aktwal (Mabuti o hindi mabuting naidudulot

na matatagpuan ang mga anyong ng mga Anyong Lupa at Tubig sa
lupa o tubig) bawat bansa o rehiyon)
Bilang isang mamamayang Asyano, paano mapangangalagaan ang mga anyong lupa at tubig?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 30
Mga Uri ng Klima sa Asya
Bakit kailangang pag- aralan ang iba’t ibang uri ng klima sa Asya?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________.

Panuto: Basahin ang teksto tungkol sa mga iba’t ibang Klima sa rehiyon ng
Asya.
Ang Klima ay tumutukoy sa kalagayan ng atmospera ng isang lupain sa loob

ng mahabang panahon. Samantalang ang Panahon ay tumutukoy sa
kalagayan ng atmospera sa isang natatanging pook sa tiyak na oras.
Kinapapalooban ang Klima ng mga elemento tulad ng temperatura, ulan, at hangin. Maraming
salik ang nakaaapekto sa klima ng isang lugar. Ilan sa mga ito ay ang lokasyon, topograpiya, uri o
dami ng mga halaman, at distansiya sa mga anyong tubig, hanay ng mga bundok, pagkakalantad
sa halumigmig at ekwador, direksyon ng umiiral na hangin at altitude o taas ng lupain. Dahil sa
lawak ng Asya, matatagpuan dito ang lahat ng uri ng klima at panahon. Samantala, ang mga
monsoon o mga hanging nagtataglay ng ulan ay isang bahagi ng klima na may matinding epekto
sa lipunan at iba pang salik ng pamumuhay ng tao lalot higit yaong mga nasa Silangan at Timog-
Silangang Asya. Depende sa lakas ng bugso nito, ito ay maaaring magdulot ng parehong
kapakinabangan at kapinsalaan.
/adraneiL MB/ 31
1. Bakit ang malaking kontinente ng Asya ay may iba’t ibang uri ng klima? Mas nakabubuti ba ito o
mas nakasasama?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Paano naapektuhan ng monsoon sa Asya ang mga Asyano? Ipaliwanag ang mga kasagutan sa
konsepto ng salik kultural (pamumuhay, pananamit, kilos, paniniwala, at kaugalian).
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
Gawain 4: Umpisahan Ko, Dugtungan Mo!

Panuto: Dudugtungan ang mga pahayag upang makabuo ng konsepto o pangungusap na may
kaugnayan sa mga klima ng Asya.
Batay sa natapos na aralin napag- alaman ko na ang klima ay nakaimpluwensya sa pamumuhay

ng mga Asyano sapagkat __________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 32
Matapos mong malaman ang mahahalagang impormasyon tungkol sa klima at mga katangian
nito na nakaapekto sa pamumuhay at gawain ng mga Asyano, ngayon naman ay alamin at pag-
aralan mo ang tungkol sa mga iba’t ibang vegetation cover na nakapalibot sa Asya at ang mga
epekto nito sa bawat mamamayan ng mga rehiyon sa Asya.
 Ang Behetasyon o
dami ng mga halaman sa
isang lugar tulad ng
Behetasyon
pagkakaroon ng kagubatan
ng Asya o damuhan ay epekto ng
klima nito. Kung ang isang
bansa ay may madalas na
pag- ulan, mas maraming puno’t halaman ang sisibol kaya’t mas yumayabong ang mga rainforest.
Kung magiging sobrang init naman ng klima sa isang lugar, maaring matuyo ang lupa at mabuo
ang disyerto. Sa Hilagang Asya ang katangiang pisikal ng kapaligiran nito ay ang pagkakaroon ng
malawak na damuhan o grasslands na nahahati sa tatlong uri: ang steppe, prairie, at savanna.
Ang steppe ay uri ng damuhang may ugat na mabababaw o shallow- rooted short grasses. Maliliit
lamang ang damuhan sa lupaing ito dahil tumatanggap lamang ito ng 10-13 pulgada ng ulan.
Mayroong mga steppe sa Mongolia gayundin sa Manchuria at Ordos Desert sa Silangang Asya. Sa
hilagang bahagi ng mga steppe ng Russia at Manchuria at maging sa Mongolia matatagpuan
naman ang prairie, ang lupaing may damuhang mataas na malalim ang ugat o deeply- rooted tall
grasses. Samantala, ang savanna naman na matatagpuan sa Timog- Silangang Asya partikular sa
Myanmar at Thailand ay lupain ng pinagsamang mga damuhan at kagubatan. Ang mga taong
naninirahan sa mga steppe, prairie, at savanna ay kadalasang nakatuon sa pagpapastol at pag-
/adraneiL MB/ 33
aalaga ng mga hayop tulad ng baka at tupa na pinagkukunan nila ng lana, karne at gatas. Ang mga
lambak- ilog at mabababang burol ay ginagawa nilang pananiman. Ang boreal forest o taiga
(rocky mountainous terrain) ay matatagpuan din sa Hilagang Asya partikular na sa Siberia.
Coniferous ang mga kagubatang ito bunsod ng malamig na klima dahil sa presipitasyon na
maaaring nasa anyong yelo o ulan. Sa bahagi ng Russia at sa Siberia matatagpuan ang tundra o
treeless mountain tract, kakaunti ang mga halamang tumatakip at halos walang puno sa lupaing
ito dahil sa malamig na klima. Ang lupaing malapit sa baybayin ng Arctic Ocean ang saklaw ng
behetasyong ito. Sa Timog- Silangang Asya at sa mga bansang nasa torrid zone ang biniyayaan ng
tropical rainforest o mga gubat na mayroong mataas na antas ng pag- ulan. Ang pinakamababang
taas ng pag- ulan kada taon ay tinataya sa 1750–2000 mm (68-78 pulgada). Ang monsoon trough o
mas kilala bilang intertropical convergence zone, ay may malaking papel na ginagampanan sa
paglikha ng mga tropikal na maulang gubat ng mundo.
Steppe (Shallow- rooted Prairie (Deeply- rooted tall

short grasses)- Malawak na
grasses)- Ang lupaing ito ay
lupaing nagtataglay ng
may damuhang mataas na
damuhang mayroon lamang Grassland sa
Asya malalim ang ugat.
ugat na mababaw.
Savanna- Pinagsamang mga
damuhan at kagubatan.
Rainforest- Gubat na may
mataas na antas ng pag- ulan.
Taiga/ Boreal Forest (rocky Tundra (Tree- less

Kagubatan sa
mountainous terrain)- Mountain Tract)- kakaunti
Asya
Coniferous ang mga
ang mga halamang
kagubatang ito bunsod
tumatakip at halos
ng malamig na klima.
walang puno.
/adraneiL MB/ 34
Gawain 5: Larawan Pangalanan!

Panuto: Gamit ang mga iba’t ibang larawan, pangalanan kung anong uri ng kagubatan o damuhan
ang mga ito. Isulat ang sagot sa nakalaang espasyo sa ibaba ng larawan.
___________________________ ___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________ ___________________________
Bakit iba- iba ang vegetation cover sa iba’t ibang bahagi ng Asya?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
Sa anong paraan na ang vegetation cover ng isang bansa ay nakaaapekto sa aspektong kultural
(pamumuhay, pananamit, kilos, paniniwala, at kaugalian) ng mamamayang naninirahan dito?
Magbigay ng ilang halimbawa?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 35
Gawain 6: Poster/ Mural

Panuto: Sa pamamagitan ng poster/ mural ilarawan ang mga Anyong Lupa o Anyong Tubig
kasama na ang Vegetation Cover na nakapalibot sa inyong tahanan. Magbigay ng tatlo hanggang
apat na pangungusap na paliwanag kung gaano kahalaga ang ugnayan ng mga kapaligirang ito sa
tao at sa Kabihasnang asyano. Gumamit ng 1/2 na whiteboard sa paggawa ng Poster/ Mural.
Gamiting gabay ang rubriks na nasa ibaba.
Katangi- tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa

Katangian (5) (4) (3) ng dagdag na
pagsasanay
(2)
Makabuluhan at wasto
ang mensaheng binigyan
ng interpretasyon
Napakahusay ng istilo at
materyales na ginamit
Napakamasining ng
pagkakaguhit
Napakalinis ng
pagkakagawa
Sapat ang detalye at
lubhang malinaw ang
ginamit na katuwiran
Maayos ang
pagkakalahad ng guhit
Puntos Kahulugan
20-25 Mahusay
15- 19 Katamtaman
10- 14 Kailangan pa ng dagdag na pagsasanay
/adraneiL MB/ 36
1. Mayaman ang Asya sa iba’t ibang anyong tubig tulad ng mga karagatan, lawa, at ang mga ilog
na lubhang napakahalaga sa pamumuhay ng tao. Ilan sa mga kilalang Ilog na makikita sa Asya
gaya ng Tigris at Euprates sa Iraq, Indus sa India, Huang Ho at ang Yangtze sa Tsina ay may
naging malaking gampanin sa kasaysayan ng Asya. Ano ang mahalagang gampaning ito?
a. Ang mga ilog na ito sa Asya ay pinag- usbungan ng mga kauna- unahang kabihasnan sa
rehiyon at sa buong daigdig.
b. Maraming mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng rehiyon sa Asya ay naganap sa mga
ilog na ito.
c. Madalas magdulot ng pinsala sa ari- arian at pagkasawi ng mga buhay ang mga ilog na ito
sa tuwing may nagaganap na mga pagbaha.
d. Ang mga ilog na ito ay nagsisilbing daanan ng mga barko paloob at palabas ng bansang
kinabibilangan nito para sa kalakalan.
2. Ang pinakamataas na bundok sa mundo.
a. Bundok Everest b. Mayon c. Taal d. Mount Fuji
3. Ang pagkakaiba- iba ng klima sa Asya ay bunsod ng iba’t ibang salik kabilang na rito ang
lokasyon at topograpiya ng isang lugar. Kung sa Kanlurang Asya ay bihira ang ulan at hindi
palagian ang klima, at sa Hilagang Asya naman ay mahaba ang taglamig at maigsi ang tag- init,
ano naman ang katangian ng klima sa Timog- Silangang Asya?
a. Ang mga bansa sa rehiyon ay nakararanas ng tag- init, taglamig, tag- araw at tag- ulan.
b. May mainit na panahon sa ilang bahagi at may mga bahagi ng rehiyon na nababalutan ng
yelo.
c. Mahalumigmig, taglamig, tag- init at tagtuyot ang nararanasan sa rehiyong ito sa iba’t ibang
buwan sa loob ng isang taon.
d. Sobrang lamig sa rehiyon at hindi kayang panirahan ng tao.
/adraneiL MB/ 37
4. Ito ay hanay ng mga bundok na hile- hilera o magkakadikit.

a. Bundok b. Bulubundukin c. Talampas d. Bulkan
5. Suriin ang kasunod na poster. Sagutin ang kasunod na tanong kaugnay nito.
Batay sa larawan, ano ang pinakaangkop na konseptong maaaring mabuo tungkol sa kahalagahan
ng ecological balance o balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang
kanilang kapaligiran?
a. Ang wastong laki ng populasyon ay nakapagpapababa ng antas ng suliraning
pangkapaligiran at ekolohikal.
b. Sa loob ng tahanan nagsisimula ang edukasyon at wastong pagpapalaganap sa paggamit ng
likas na yaman.
c. Anuman ang maging katayuan at kalagayang ekolohikal ay tiyak na makaaapekto nang
lubos sa pangkalahatang kalidad ng kapaligirang pandaigdig.
d. Sa kapaligiran nakasalalay ang kinabukasan ng susunod na henerasyon.
6. Alin sa mga sumusunod ang hindi direktang dahilan ng mabilis na pagkawala ng biodiversity sa
Asya?
a. Patuloy na pagtaas ng populasyon
b. Pagkalbo o pagkasira ng kagubatan o deforestation
c. Walang habas na pagkuha at paggamit sa mga likas na yaman
d. Introduksiyon ng mga species na hindi likas sa isang partikular na rehiyon
7. Maliliit na Anyong Tubig na dumadaloy patungo sa mga dagat gaya ng Tigris at Euphrates.
a. Ilog b. Karagatan c. Lawa d. Dagat
8. Ito ay isang kapatagan sa itaas ng bundok isang halimbawa nito ay ang Tibetan Plateau.
a. Talampas b. Bundok c. Kapatagan d. Bundok
/adraneiL MB/ 38
9. Ang Asya sa kasalukuyan ay dumaranas ng iba’t ibang suliranin gaya ng pagkasira ng

kapaligiran at paglaki ng populasyon na nakakaapekto sa pag- unlad ng mga bansa sa rehiyon.
Ikaw bilang kabataan ay naanyayahan na dumalo sa isang pagpupulong upang talakayin ang
solusyon sa paglutas sa suliranin. Ano ang iyong imumungkahi upang malutas ang suliranin?
a. Dumulog sa United Nations upang malutas ang suliranin.
b. Ipagbawal ang paggamit ng plastic upang mabawasan ang suliranin sa kapaligiran.
c. Magpatupad ng programa na magbabawal sa mag- asawa na magkaroon ng anak.
d. Magsagawa ng mga kampanya upang ipaunawa ang kahalagahan ng kapaligiran at tao sa pag-
unlad ng isang bansa
10. Ang Anyong lupang nakausli sa karagatan.
a. Kapatagan b. Bulubundukin c. Disyerto d. Tangway
11. Isang Anyong Tubig na pinapalibutan ng lupain at karamihan sa mga ito ay tubig tabang.
a. Dagat b. Lawa c. Karagatan d. Ilog
12. Tumutukoy sa kalagayan ng Atmospera ng isang lupain sa loob ng mahabang panahon.
a. Klima b. Panahon c. Temperatura d. Monsoon
13. Tumutukoy sa dami ng mga halaman sa isang lugar tulad ng mga halaman at kagubatan.
a. Savanna b. Behetasyon c. Tundra d. Klima
14. Ang uri ng kagubatang Coniferous bunsod ng malamig na klima dito.
15. Ang uri ng kagubatang may mataas na antas ng pag- ulan.
/adraneiL MB/ 39
Para sa Ikatlong Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan

Panimulang
Pagsusulit
1. Tumutukoy sa mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan,

karagatan, mga ilog at lawa maging ang mga depositong mineral.
a. Likas na Yaman c. Likas na kalikasan
b. Likas na Mineral d. Yaman ng Karagatan
2. Aling bansa ang mayaman sa likas na yaman at nakapagluluwas ng goma at tablang teak?
a. Vietnam b. Thailand c. Brunei d. Laos
3. Ano ang pinakamalaking pinagkukunan ng enerhiya sa Tsina?
a. Bakal b. Lead c. Karbon d. Sulfur
4. Ito ang pangunahing produktong panluwas ng Hilagang Asya na nagmula sa itlog ng Sturgeon.
a. Polack b. Caviar c. Bangus d. Tilapya
5. Ito ang pangunahing nagtutustos ng iba’t ibang yamang dagat sa rehiyon ng Timog Asya.
a. Pacific Ocean b. Indian Ocean c. Arabian sea d. Ilog Ganges
/adraneiL MB/ 40
6. Anong bansa sa Hilagang Asya ang isa sa nangunguna sa produksyon ng ginto?

a. Uzbekistan b. Tajikistan c. Kyrgyzstan d. Turkmenistan
7. Sa Myanmar makikita ang pinakamaraming punong __________.

a. Yakal b. Mahogany c. Apitong d. Teak
8. Ang Pilipinas ay isa sa nangunguna sa produksyon ng langis ng niyog at _______________.
a. Kopra b. Olive Oil c. Palm Oil d. Cooking Oil
9. Ang bansa sa Timog- silangang Asya na may malaking deposito ng natural gas at langis.
a. Indonesia b. Malaysia c. Pilipinas d. Vietnam
10. Sa China nagmumula ang 7% ng Karbon, Antimony, Magnesium at __________________.
a. Nickel b. Bakal c. Manganese d. Tungsten
11. Ang bansang _______________ ay napapalibutan ng mabuhangin at tigang na lupa kung kaya mga
kabayo, kamelyo at tupa ang inaalagaang hayop dito.
a. China b. Japan c. Taiwan d. Mongolia
12. Ang bansang salat man sa Yamang Mineral ngunit nangunguna naman sa Industriyalisasyon.
a. China b. Taiwan c. Mongolia d. Japan
13. Ang bansang nagluluwas ng pinakamalaking petrolyo sa buong daigdig.
a. Saudi Arabia b. Iran c. Iraq d. Kuwait
14. Isa sa pangunahing produkto ng Iraq nq kilala din bilang kaldero ng mga bulaklak.
a. Dates b. Dalndan c. Barley d. Olives
15. Ang pangunahing produkto ng Israel.
a. Dates b. Dalndan c. Barley d. Olives
/adraneiL MB/ 41
 Ang lahat ng bagay na nagmumula sa Kalikasan tulad ng Lupa,

Kabundukan, Kagubatan, Karagatan, mga Ilog at Lawa maging ang
mga Depositong Mineral ay tumutukoy sa LIKAS NA YAMAN.
Panimulang Gawain: Yamang kinabibilangan Ko, Tukuyin Mo!
Panuto: Sa ibaba ay makikita mo ang hanay ng larawan ng mga produkto. Isulat mo sa dakong
ibaba nito kung ito’y yamang lupa, yamang tubig, yamang kagubatan, o yamang mineral.
_________________________________ __________________________________
________________________________________________ ________________________________________________
Bakit mahalaga ang mga yamang ito sa mga tao?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 42

Panuto: Basahin ang teksto tungkol sa mga iba’t ibang Likas na Yaman
na makikita sa iba’t ibang rehiyon ng Asya.
/adraneiL MB/ 43
/adraneiL MB/ 44
/adraneiL MB/ 45
/adraneiL MB/ 46
/adraneiL MB/ 47
Pangwakas na Gawain: Tula para sa Yaman ng Asya!

Panuto: Mula sa mga nasuring Likas na Yaman ng Asya. Gumawa ng tula tungkol sa mga ito.
Pumili ng isang pamagat o paksa sa ibaba na gagawan ng tula. Gamiting gabay ang rubriks sa
paggawa ng tula.
1. Langis at Petrolyo, bunsod sa paglago at pag- unlad ng Kanlurang Asya
2. Ambag ng Yamang Dagat sa Timog- Silangang Asya
3. Ginto, susi sa pag- unlad ng kabuhayan sa Hilagang Asya
4. Agrikultura, humubog sa kabuhayan ng Timog Asya
5. Mayamang deposito ng mineral, yamang lupa pakinabang sa Silangang Asya
Nagsisimula Nalilinang
Katangian Natutupad (4) Natatangi (5)
(2) (3)
Walang May kaugnayan Malinaw ang
Magkakaugnay
kaugnayan ang ang ilang paksa. Ang mga
Paksa ang mga
mga pahayag sa pahayag sa pahayag ay
pahayag
paksa paksa magkakaugnay
May kaayusan Maayos ngunit
Walang Maayos at may
ngunit hindi may ilang
kaayusan at kahulugan at
Kaayusan ng maliwanag ang pahayag na
hindi kaugnayan ang
Nilalaman simula at walang
makahulugan simula at
katapusan ng kaugnayan sa
ang mga detalye katapusan ng tula
tula tula
May ilang Lahat ng mga
Hindi tama o Hindi maliwanag
Kalidad ng detalye na hindi detalye ay
tiyak ang mga ang mga detalye
Impormasyon kaugnay ng maliwanag at
detalye sa tula sa tula
paksa ayon sa paksa
Maganda ang
Hindi maayos pagkakasulat Maayos ang Malinis at maayos
Kalinisan ang ngunit may pagkakasulat ng ang pagkakasulat
pagkakasulat bahaging tula ng tula
marumi
Naibigay sa
Takdang Lubhang huli Hindi gaanong
Huli ang tula takdang oras ang
Panahon ang tula huli ang tula
tula
Paano mapapanatiling sapat ang ating mga likas na yaman? Anu- ano ang mga hakbang na
pwedeng gawin upang maisakatuparan ang mga ito?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 48
1. Tumutukoy sa mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan,

karagatan, mga ilog at lawa maging ang mga depositong mineral.
c. Likas na Yaman c. Likas na kalikasan
d. Likas na Mineral d. Yaman ng Karagatan
2. Aling bansa ang mayaman sa likas na yaman at nakapagluluwas ng goma at tablang teak?
a. Vietnam b. Thailand c. Brunei d. Laos
3. Ano ang pinakamalaking pinagkukunan ng enerhiya sa Tsina?
a. Bakal b. Lead c. Karbon d. Sulfur
4. Ito ang pangunahing produktong panluwas ng Hilagang Asya na nagmula sa itlog ng Sturgeon.
a. Polack b. Caviar c. Bangus d. Tilapya
5. Ito ang pangunahing nagtutustos ng iba’t ibang yamang dagat sa rehiyon ng Timog Asya.
a. Pacific Ocean b. Indian Ocean c. Arabian sea d. Ilog Ganges
6. Anong bansa sa Hilagang Asya ang isa sa nangunguna sa produksyon ng ginto?
a. Uzbekistan b. Tajikistan c. Kyrgyzstan d. Turkmenistan
7. Sa Myanmar makikita ang pinakamaraming punong __________.
a. Yakal b. Mahogany c. Apitong d. Teak
8. Ang Pilipinas ay isa sa nangunguna sa produksyon ng langis ng niyog at _______________.
b. Kopra b. Olive Oil c. Palm Oil d. Cooking Oil
9. Ang bansa sa Timog- silangang Asya na may malaking deposito ng natural gas at langis.
b. Indonesia b. Malaysia c. Pilipinas d. Vietnam
10. Sa China nagmumula ang 7% ng Karbon, Antimony, Magnesium at __________________.
b. Nickel b. Bakal c. Manganese d. Tungsten
/adraneiL MB/ 49
11. Ang bansang _______________ ay napapalibutan ng mabuhangin at tigang na lupa kung kaya mga
kabayo, kamelyo at tupa ang inaalagaang hayop dito.
a. China b. Japan c. Taiwan d. Mongolia
12. Ang bansang salat man sa Yamang Mineral ngunit nangunguna naman sa Industriyalisasyon.
b. China b. Taiwan c. Mongolia d. Japan
13. Ang bansang nagluluwas ng pinakamalaking petrolyo sa buong daigdig.
b. Saudi Arabia b. Iran c. Iraq d. Kuwait
14. Isa sa pangunahing produkto ng Iraq nq kilala din bilang kaldero ng mga bulaklak.
b. Dates b. Dalandan c. Barley d. Olives
15. Ang pangunahing produkto ng Israel.
b. Dates b. Dalandan c. Barley d. Olives
/adraneiL MB/ 50
Para sa Ika- apat hanggang Ika- limang Linggo ng Talakayan sa

kasaysayan ng Asya subukan mong sagutan ang panimulang pagsusulit
upang mataya ang lawak ng iyong kaalaman tungkol sa aralin. Handa ka
na ba? Maaari mo nang simulan ang pagsagot. Pagtuunan ng pansin ang
mga tanong na hindi mo tiyak ang sagot at alamin ang wastong kasagutan
sa mga ito sa iyong pagtuklas sa mga aralin sa modyul na ito.
Panimulang
Pagsusulit
1. Ito ang karaniwang ikinabubuhay ng mga Asyano lalo na sa mga rehiyong may matabang lupain
na pwedeng pagtamnan.
a. Pagsasaka b. Pagmimina c. Pangingisda d. Paghahayupan
2. Ang pangunahing pagkaing dagat ng mga Asyano.
a. Isda b. Caviar c. Seaweeds d. Tahong
3. Maliban sa pagsasaka, isa rin ito sa pangunahing ikinabubuhay ng mga Asyano lalo na sa mga
lugar na malapit sa karagatan o ilog.
a. Pangingisda b. Pagmimina c. Paghahayupan d. Pagtatanim
4. Dahil sa kakulangan ng lupa isinasagawa ang __________________________ upang matugunan ang
pangangailangan sa lupang matitirhan ng mga mamamayan.
a. Land Conversion b. Land Conversation c. Habitat d. Deforestation
5. Alin sa mga sumusunod ang may malaking implikasyon sa pamumuhay ng mga Asyano.
a. Likas na Yaman b. Yamang Mineral c. Yamang Tubig d. Yamang Lupa
/adraneiL MB/ 51
6. Isa sa problemang kinakaharap ng mga Asyanong sagana sa likas na yaman at siyang dahilan
din ng pagkakaroon ng land conversion.
a. Polusyon b. Deforestation c. Populasyon d. Habitat
7. Isa sa katangian ng lupa kung saan mas matutugunan nito ang mga pangangailangan ng bansa
at makapagluluwas ng maraming produkto.
a. Malawak at Matabang Lupain c. Malawak at Mababang Lupain
b. Mataba at Mataas na Lupain d. Mataba at Mataas na Lupain
8. Sa pagpapalaki ng produksyon, ang ilan ay gumagamit ng mga __________________________.
a. Lumang Makinarya c. Tradisyonal na Pamamaraan
b. Makabagong Makinarya d. Makabagong Produksyon
9. Ang mga Yamang Likas ay binubuo ng mga _________________________
a. Yamang Lupa at Tubig
b. Yamang Kagubatan at mga Produktong Agrikultura
c. Yamang Mineral at Kagubatan
d. Yamang Kagubatan, Lupa, Mineral at Tubig
10. Ang palay ang pangunahing butil pananim sa maraming bansa sa Timog- Silangang Asya.
Bakit itinuturing na napakahalagang butil pananim?
a. Maraming panluwas na produkto galing sa palay.
b. Maraming matatabang lupa at bukirin ang angkop sa pagtatanim ng palay.
c. Pamalit ito sa butil na mais, barley at trigo.
d. Pangunahing pagkain ito ng mga tao sa Timog- Silangang Asya.
/adraneiL MB/ 52
Matapos mong malaman ang mga iba’t ibang Likas na

Yaman na mayroon ang bawat Rehiyon sa Asya, Ngayon
naman ay tuklasin mo kung ano ang Impikasyon ng mga
Likas na Yaman na ito sa pamumuhay ng mga Asyano.
Gawain 1: Larawan Pag- aralan, Ugnayan Pagmasdan

Panuto: Suriin ang mga larawan na nagpapakita ng ugnayan ng tao
at ng kalikasan. Maging handa sa pagsagot sa mga sumusunod na
tanong.
/adraneiL MB/ 53
Pamprosesong mga Tanong:

1. Ano-anong uri ng likas na yaman ang nakikita mo sa larawan? Paano nililinang ng mga tao ang
mga ito?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Ano-ano ang mabuti at di-mabuting naidudulot ng paglinang ng ating kapaligiran? Sa anong

mga pagkakataon ito nagaganap?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Karamihan ba sa ating mga pangangailangan at kagustuhan ay natutugunan ng ating mga likas

na yaman? Patunayan ang sagot.
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
4. Ano sa tingin mo ang mainam na solusyon kung paanong matutugunan ng likas na yaman ng
isang bansa ang lumalaking dami ng populasyon nito gayong ang lupa naman ay hindi lumalaki?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
5. Paanong ang mabuting paggamit ng likas na yaman ay makakatulong sa pag-unlad ng

kabihasnang Asyano?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 54
Naniniwala ka ba na ang tao ay biniyayaan ng masaganang

kapaligiran? Ang lahat ng ating nasa paligid- ang mga
kabundukan, dagat, hayop, halaman, at mineral ay mga Likas na
Yaman na siyang puhunang nililinang ng tao upang matugunan
ang kaniyang mga pangangailangan. Noon pa man at
magpahanggang ngayon, ang uri ng pamumuhay at gawain ng tao
ay nakaangkop sa kaniyang kapaligiran. Pagsasaka ang
karaniwang hanapbuhay kung ang tao ay naninirahan sa
kapatagan. Kung sa baybaying dagat naman ay Pangingisda ang
ikinabubuhay. Tunay nga na ang ganitong ugnayan ng tao at
kapaligiran ay isang natural na prosesong ipinagkaloob ng
kalikasan upang ang lahat ay mabuhay. Paanong ang patuloy na
paglinang at pakikibagay ng tao sa kapaligiran ay nagbunsod sa
pag- unlad ng kabihasnan at kultura ng isang lipunan tulad ng
matatagpuan sa Asya? Simulan mong tuklasin ang kasagutan.
/adraneiL MB/ 55
 Ang Asya ay masagana sa iba’t ibang uri ng mga Likas na Yaman kaya naman ito ang
pangunahing pinagkukunan ng mga Asyano ng kanilang ikinabubuhay. Dahil dito hindi maiiwasan
na malaki ang Implikasyon nito sa pamumuhay ng mga Asyano. Una, Ang Likas na Yaman ang
nagdidikta kung ang lugar ay maaaring panirahan. Halimbawa na lamang ang Lupa, pagdating sa
Agrikultura hindi papahuli ang mga Asyano. Nakakagawa sila ng produktong pagkain na maaari
nilang pakinabangan sa murang halaga. Bukod pa roon, maaaring mabilang sa eksportasyon ang
kanilang pagkaing produkto. Ang problema nga lang na hinaharap ng mga Asyanong sagana sa
Likas na Yaman ay ang paglobo ng populasyon. Sa kasamaang palad, dahil sa paglobo ng bilang
ng mga tao ay naaabuso rin ang Likas na Yaman.
Kalagayan ng Pagsasaka sa Asya

 Dalawa sa bawat tatlong Asyano ang nabubuhay sa pagsasaka. Karamihan sa kanila ay
nagmamay- ari ng mga maliit na lupa na kanilang tinatamnan ng sapat na pagkain para sa
kanilang mga sarili at pamilya. Ang iba naman ay gumagawa para sa mayayamang haciendero,
samantalang ang iba pa ay naglilingkod sa mga sakahang pampamahalaan o pangmadlang
bukirin.
Ang Kalagayan ng Pangingisda sa Asya

 Pangunahing pagkain ang isda sa mga baybayin at pulo ng Silangang Asya. Namamahala
ang Tsina at Hapon ng malalaking pangkat ng mga bangka sa pangingisda na naglalayag sa dagat
ng hilagang Pasipiko sa paghuli ng isda. Ang isda din ay mahalagang putahe sa pagkain ng mga
bansa sa Timog- Silangang Asya bukod pa dito, ang pangingisda sa mga ilog at lawa ay
pangunahing hanapbuhay din sa maraming bahagi ng Rehiyon lalo na sa mga bungad ng
malalaking ilog tulad ng Mekong. Ang Tsina rin ay maraming ilog at lawang napagkukunan ng mga
isdang tabang.
Paggamit ng Lupa sa Asya

 Hindi pantay ang paggamit ng lupa sa Asya. Kalahati ng populasyon sa mundo ay
naninirahan sa anim na bansa sa Asya gaya ng China, India, Indonesia, Japan, Pakistan at
Bangladesh. May malawak na bahagi ng Asya na halos walang nakatira dahil sa ito ay disyerto o
semi- disyerto. Mayroong kulang sa 25 katao sa bawat milya kwadrado ng lupa (kulang sa 10 sa
bawat kilometro kwadrado) ang karamihang bahagi ng kontinente.
/adraneiL MB/ 56
Mga Dahilan at Epekto ng mga Suliraning Pangkapaligiran sa Asya

 Ang distribusyon ng papawirin at atmospera ay lumikha ng napakainit na temperature kung
tag- araw at lubhang napakalamig mula sa Timog Himalaya hanggang sa Tien Sban kung taglamig.
Ang malaking pagkakaiba ay nagiging dahilan ng malalakas na hanging pumipinsala sa mga
halaman at hayop. Sa Tsina, kung ang mga dike ay nawawasak, mga mapaninsalang baha ang
sumisira sa pananim at hayupan, gayundin sa mga ari- arian. Ito ay karaniwang sinusundan ng
taggutom. Dahil dito, ang ilog Huang Ho (Ilog Dilaw) ay tinaguriang Yellow Peril o China’s Sorrow.
Gayundin sa Mesopotamia (Iraq), ang tinagurian kambal na Ilog (Tigris at Euphrates) ay itinuturing
na isang napakalaking biyaya ng mga mamamayan sa Mesopotamia ngunit nagsisilbi din itong
banta sa kanilang kabuhayan gaya ng pananim at mga ari- arian kapag ang mga Ilog ay umaapaw
dulot ng pagbaha.
Pakatandaan:
Iba’t iba ang likas na yaman ng Asya dahil sa lawak ng lupaing nasasakupan at magkakaibang
klima nito. May rehiyon na sagana sa langis at mayroon din namang maraming kagubatan. Ang
iba naman ay may malawak na kapatagan na nagbibigay ng agrikultural na kabuhayan at
pagkaing dagat dahil sa laki ng karagatan at dagat na nakapalibot sa kontinente ng Asya.
Simula pa lamang noong panahon ng mga sinaunang Kabihasnan ang mga likas na Yaman na
ito ay mayroon nang kapakinabangan sa kanila. Sa paglipas ng panahon ay unti- unti itong
nilinang ng mga tao upang mapakinabangan ng nakararami ngunit nakakalungkot lamang isipin
na dahil sa paglobo ng populasyon ng tao naisasakripisyo ang Likas na Yaman para lamang
matugunan ang pangangailangan ng mamamayan ng Asya. Ngayon naman ay gagawa ka ng
Feauture Article upang higit mo pang maunawaan at mapahalagahan ang Yaman ng ating
bansa.
/adraneiL MB/ 57
Gawain 2 : Feature Article

Panuto: Gumawa ng isang feature article tungkol sa ugnayan ng tao at ng likas na yaman ng Asya
tungo sa pangangalaga at wastong paggamit nito. Dapat ay mababasa dito ang mahahalagang
impormasyon tungkol sa inilalarawan. Mas mainam kung makakakuha ka ng istoryang
kapupulutan ng inspirasyon na may kinalaman sa lugar o bagay na ito. Gamiting gabay ang
rubriks sa paggawa ng feauture article.
Pamantayan sa Katangi- tangi Mahusay Nalilinang Nagsisimula

Pagtataya (4) (3) (2) (1)
Naglalaman ng
Naglalaman ng
komprehensibo, Naglalaman ng
Nilalaman tumpak at may Kulang sa
tumpak at may tumpak na
(30%) kalidad na impormasyon .
kalidad na impormasyon
impormasyon
impormasyon
Maayos, detal-
May wastong
yado at May lohikal na Hindi maayos at
daloy ng
madaling organisasyon hindi
kaisipan at
Organisasyon maunawaan ang ngunit hindi maunawaan ang
madaling mau-
(20%) daloy ng mga sapat ang mga
nawaan ang
kaisipan at inilahad na impormasyong
impormasyong
impormasyong impormasyon inilahad
inilahad
inilahad
May malinaw at Malabo at
Mensahe May malinaw na Limitado ang
malawak na limitado ang
( 20%) mensahe mensahe
mensahe . mensahe
Nilapatan ng Hindi gaanong Hindi nilapatan
Nilapatan ng
Pagkamalikhain mataas na antas nilapatan ng ng anumang
malikhaing
(20%) ng pagka- malikhaing malikhaing
pamamaraan
malikhain pamamaraan pamamaraan
Ang dating sa
Mahina ang
mambabasa ay Walang dating
Ang dating sa dating sa
Mapanghikayat lubos na naka- sa mga
mambabasa ay tagapakinig
(10%) hihikayat at mambabasa ang
nakahihikayat. upang maka-
nakakatawag feature article.
panghikayat.
pansin.
/adraneiL MB/ 58
1. Ito ang karaniwang ikinabubuhay ng mga Asyano lalo na sa mga rehiyong may matabang lupain
na pwedeng pagtamnan.
a. Pagsasaka b. Pagmimina c. Pangingisda d. Paghahayupan
2. Ang pangunahing pagkaing dagat ng mga Asyano.
a. Isda b. Caviar c. Seaweeds d. Tahong
3. Maliban sa pagsasaka, isa rin ito sa pangunahing ikinabubuhay ng mga Asyano lalo na sa mga
lugar na malapit sa karagatan o ilog.
a. Pangingisda b. Pagmimina c. Paghahayupan d. Pagtatanim
4. Dahil sa kakulangan ng lupa isinasagawa ang __________________________ upang matugunan ang
pangangailangan sa lupang matitirhan ng mga mamamayan.
a. Land Conversion b. Land Conversation c. Habitat d. Deforestation
5. Alin sa mga sumusunod ang may malaking implikasyon sa pamumuhay ng mga Asyano.
a. Likas na Yaman b. Yamang Mineral c. Yamang Tubig d. Yamang Lupa
6. Isa sa problemang kinakaharap ng mga Asyanong sagana sa likas na yaman at siyang dahilan
din ng pagkakaroon ng land conversion.
a. Polusyon b. Deforestation c. Populasyon d. Habitat
7. Isa sa katangian ng lupa kung saan mas matutugunan nito ang mga pangangailangan ng bansa
at makapagluluwas ng maraming produkto.
a. Malawak at Matabang Lupain c. Malawak at Mababang Lupain
b. Mataba at Mataas na Lupain d. Mataba at Mataas na Lupain
8. Sa pagpapalaki ng produksyon, ang ilan ay gumagamit ng mga __________________________.
a. Lumang Makinarya c. Tradisyonal na Pamamaraan
b. Makabagong Makinarya d. Makabagong Produksyon
/adraneiL MB/ 59
9. Ang mga Yamang Likas ay binubuo ng mga _________________________

a. Yamang Lupa at Tubig
b. Yamang Kagubatan at mga Produktong Agrikultura
c. Yamang Mineral at Kagubatan
d. Yamang Kagubatan, Lupa, Mineral at Tubig
10. Ang palay ang pangunahing butil pananim sa maraming bansa sa Timog- Silangang Asya.
Bakit itinuturing na napakahalagang butil pananim?
a. Maraming panluwas na produkto galing sa palay.
b. Maraming matatabang lupa at bukirin ang angkop sa pagtatanim ng palay.
c. Pamalit ito sa butil na mais, barley at trigo.
d. Pangunahing pagkain ito ng mga tao sa Timog- Silangang Asya.
/adraneiL MB/ 60
Para sa Ika- anim na Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan

Panimulang
Pagsusulit
1. Ang pagkakaiba- iba at pagiging katangi- tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa
Natural na kalikasan.
a. Biodiversity b. Habitat c. Vegetation d. Ecological System
2. Ang kontinenteng itinuturing na pangunahing pinagmumulan ng Global Biodiversity.
a. Europa b. Asya c. Pilipinas d. Japan
3. Alin sa mga sumusunod ang pangunahing dahilan ng pagkasira ng biodiversity ng Asya na
nagdudulot ng suliraning pangkapaligiran at ekolohikal.
a. Urbanisasyon at Paglobo ng Populasyon c. Urbanisasyon
b. Patuloy na pagtaas ng Populasyon d. Polusyon
4. Ito ay tumutukoy sa pagiging kontaminado ng kapaligiran sanhi ng Radioactive Waste,
Industrial Waste, Oil Spill at Usok.
a. Urbanisasyon b. Polusyon c. Populasyon d. Salinization
/adraneiL MB/ 61
5. Ang mga sumusunod ay mga pangunahing dahilan ng unti- unting pagkasira ng Biodiversity ng
Asya maliban sa isa. Ano ito?
a. Polusyon c. Pagkasira ng Lupa
b. Pagdami ng Pangisdaan d. Pagkasira ng Kagubatan
6. Ang pagkalat ng dumi sa kapaligiran na mula sa iba’t ibang factory mills at mga minahan.
a. Radioactive Waste b. Industrial waste c. Solid Waste d. Oil Spill
7. Ito ay tumutukoy sa pagtagas ng mga deposito ng langis sa karagatan.
8. Ito ay tumutukoy sa pagkakaroon ng deposito ng asin dahil sa maling irigasyon.
a. Salinization b. Siltation c. Desertification d. Overgrazing
9. Ang pagiging tuyo ng lupa at tuluyang pagkawala nito ng pakinabang sanhi ng “poor land
management” at pag iba- iba na rin ng klima.
10. Ang pagpapatag ng mga bundok o maburol na lugar upang gawing kabahayan o pagawaan.
a. Overgrazing b. Siltation c. Land Conversion d. Alkanization
11. Ito ang walang habas na pagputol ng mga puno sa kagubatan sanhi ng komersyal na
pagtotroso, kaingin system at pagkasunog ng kagubatan.
a. Deforestation b. Vegetation c. Alkanization d. Siltation
12. Ang pagputol at pagsunog ng mga puno at upang gawing Agricultural Land.
a. Komersyal na Pagtotroso c. Kaingin system
b. Pagkasunog ng Kagubatan d. Deforestation
13. Isa sa epekto ng pagkasira ng biodiversity kung saan ang pandaigdigan o rehiyunal na klima
ay nagbabago dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng mga gawain ng tao.
a. Ozone Layer b. Beleaguered Forests c. Global Warming d. Strained
14. Ito ay tumutukoy sa pagkabutas ng ozone layer na nagbibigay daan sa nakasisirang UV rays
na pumapasok sa ating Earth’s Atmosphere na nakapagdudulot ng masamang epekto sa
kalusugan ng tao maging sa halaman at mga hayop.
b. Ozone Layer b. Beleaguered Forests c. Global Warming d. Strained
15. Ito ay tumutukoy sa balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng kanilang
kapaligiran.
a. Hinterlands b. Habitat c. Ecosystem d. Ecological Balance
/adraneiL MB/ 62
Biodiversity ng Asya
Gawain 1: Letra sa Numero, Katumbas na Salita Ilantad mo!

Panuto: Gamit ang mga nakatalang letra na may katumbas na bilang,
ilantad ang mga salita na may kaugnayan sa Biodiversity ng Asya.
A B C D E F G H I L M N O R S T Y Z
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Halimbawa: 1 15 17 1- ASYA
1. 4 5 6 13 14 5 15 16 1 16 9 13 12: _____________________________________
2. 4 5 15 5 14 16 9 6 9 3 1 16 9 13 12: _____________________________________
3. 5 3 13 10 13 7 9 3 1 10 2 1 10 1 12 3 5: _____________________________________
4. 7 10 13 2 1 10 3 10 9 11 1 16 5 3 8 1 12 7 5: _____________________________________
5. 8 1 2 9 16 1 16: _____________________________________
6. 8 9 12 16 5 14 10 1 12 4 15: _____________________________________
7. 13 18 13 12 5 10 1 17 5 14: _____________________________________
8. 14 5 4 16 9 4 5: _____________________________________
9. 15 1 10 9 12 9 18 1 16 9 13 12: _____________________________________
10. 15 9 10 16 1 16 9 13 12: _____________________________________
Mula sa mga nailantad na salita, ano ang mabubuong konklusyon o pahayag tungkol sa mga ito?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 63
BIODIVERSITY
 Ang pagkakaiba- iba at pagiging katangi- tangi ng lahat
ng anyo ng buhay na bumubuo sa Natural na kalikasan.
 Ang kabuuan ng lahat ng nabubuhay sa ating

Planeta o sa isang lugar. Kasama dito ang mga
halaman at hayop na direkta at hindi direktang
nakikinabang sa isa’t isa.
 Ang Asya, bilang pinakamalaking

kontinente sa buong mundo, ay itinuturing na
pangunahing pinagmumulan ng global biodiversity.
Ngunit habang ang mga bansa sa Asya ay
patuloy na papunta sa kaunlaran, kasabay rin nito
ay ang pagsulpot ng mga suliraning ekolohikal at
pangkapaligiran bunsod ng hindi mapigilang pag- unlad
ng ekonomiya at ang patuloy na paglaki ng populasyon.
 Ang mga bansang Asyano sa ngayon ay humaharap

sa masalimuot na interaksiyon ng mga isyung panlipunan,
politikal, ekonomiya, at pangkapaligiran. Ang masusing
ugnayan at pagbabalikatan ng bawat isa sa loob ng isang
bansa, at sa pagitan ng bawat bansa ay mahalaga upang
makapagbalangkas at makapagpatupad ng angkop na
solusyon sa mga suliraning ito.
/adraneiL MB/ 64
Mga Pangunahing Dahilan ng pagkasira

ng Biodiversity ng Asya
/adraneiL MB/ 65
/adraneiL MB/ 66
Epekto sa Kalikasan
/adraneiL MB/ 67
Beleaguered Forests- inabusong mga kagubatan

Biodiversity- pagkakaiba at pagiging katangi-tangi ng lahat
G
ng anyo ng buhay na bumubuo sa natural na kalikasan. L
Ecosystem- masalimuot na sistema ng interaksiyon sa
pagitan ng mga bagay na may buhay at ng mga bagay
O
na walang buhay sa pisikal na kapaligiran. S
Strained- sobra o labis na nagamit.
Habitat- Tirahan ng mga hayop at iba pang mga bagay. A
Ito ang pangunahing apektado ng land conversion o ang R
paghahawan ng kagubatan, pagpapatag ng mga mabundok
o maburol na lugar upang magbigay-daan sa mga Y
proyektong pangkabahayan. O
Hinterlands- Malayong lugar, malayo sa mga urbanisadong
lugar ngunit apektado ng mga pangyayari sa teritoryong
sakop ng lungsod tulad ng pangangailangan ng huli sa pagkain,
panggatong, at troso para sa konstruksiyon na itinutustos ng
hinterlands na humahantong sa pagkasaid ng likas na yaman nito.
Ecological Balance- Balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay
na may buhay at ng kanilang kapaligiran.
Red Tide- Sanhi ng dinoflagellates isang uri ng maliit na organismo
na lumulutang sa ibabaw ng dagat.
Global Climate Change- Pagbabago ng pandaigdigan o rehiyunal na
klima na maaaring dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng
mga gawain ng tao. Karaniwang tinutukoy nito sa kasalukuyan
ang pagtaas ng katamtamang temperature o global warming.
Ozone Layer- Isang suson sa stratosphere na naglalaman ng
maraming konsentrasyon ng ozone. Mahalagang pangalagaan ang
ozone layer sapagkat ito ang nagpoprotekta sa mga tao, halaman,
at hayop mula sa masamang epekto ng radiation na dulot ng
ultraviolet rays.
/adraneiL MB/ 68
Gaano kahalaga ang pagkakaroon ng balanseng

ekolohikal sa daigdig?
Bakit nararapat na habang tayo ay patungo sa kaunlaran
ay pinagtutuunan din natin ng pansin ang pangangalaga
sa kalikasan?
Paanong ang pag- angkop at paglinang ng tao sa
kaniyang kapaligiran ay nagbigay- daan sa pagbuo at
pag- unlad ng kabihasnang Asyano?
Napakahalagang panatilihin ang ecological balance o

balanseng kalagayang ekolohikal ng Asya. Anuman ang
maging katayuan at kalagayang ekolohikal ng rehiyon,
tiyak na makaaapekto ito nang lubos sa pangkalahatang
kalidad ng kapaligirang pandaigdig. Ang mga problemang
ekolohikal na nararanasan ng mga Asyano sa isang
rehiyon ay possible ring maging suliranin ng mga tao sa
karatig- rehiyon o maging ng mga mamamayan sa buong
daigdig.
/adraneiL MB/ 69
Gawain 2: Kaisipan Sa Larawan

Bakit mahalagang panatilihin ang balanseng ekolohikal ng rehiyong Asya? Bakit dapat isulong ng
tao ang pangangalaga ng kalikasan kasabay ng kanyang mga gawaing pangkaunlaran?
Panuto: Tunghayan ang kasunod na tatlong poster. Isulat sa cloud callout ang mabubuo mong
kaisipan at saloobin tungkol dito. Gawing batayan ang binasang mga tanong.
/adraneiL MB/ 70
Gawain 3: Kaisipan Mo, I- Islogan Mo!

Panuto: Sa isang 1/8 na white board, Ipahayag ang kahalagahan ng pangangalaga sa timbang na
kalagayang ekolohiko ng rehiyon sa pamamagitan ng paggawa ng Islogan. Gamiting gabay ang
rubriks sa paggawa ng islogan.
Napakahusay Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng

(5) (4) (3) Dagdag na
Pagsasanay
(2)
Malinaw na nailahad Hindi gaanong May kalabuan ang Malabo ang Mensahe
ang Mensahe malinaw ang Mensahe Mensahe
Wasto at Kompleto sa Wasto ngunit hindi May ilang mali sa Mali ang Mensahe
detalye ang Mensahe sapat ang detalye ng detalye ang Mensahe
Mensahe
Napakamasining ang Masining ang Ordinaryo ang Magulo ang
Pagkakagawa Pagkakagawa Pagkakagawa Pagkakagawa
Puntos Kahulugan
11- 13 Mahusay
8- 10 Katamtaman
1. Bakit nangyayari ang mga suliraning pangkapaligiran sa Asya?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Paano ka makakatulong sa pangangalaga sa ating kapaligiran?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Paano masusulosyunan ang mga problemang pangkapaligiran na nararanasan sa
kasalukuyang panahon?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 71
1. Ang pagkakaiba- iba at pagiging katangi- tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa
Natural na kalikasan.
a. Biodiversity b. Habitat c. Vegetation d. Ecological System
2. Ang kontinenteng itinuturing na pangunahing pinagmumulan ng Global Biodiversity.
a. Europa b. Asya c. Pilipinas d. Japan
3. Alin sa mga sumusunod ang pangunahing dahilan ng pagkasira ng biodiversity ng Asya na
nagdudulot ng suliraning pangkapaligiran at ekolohikal.
a. Urbanisasyon at Paglobo ng Populasyon c. Urbanisasyon
b. Patuloy na pagtaas ng Populasyon d. Polusyon
4. Ito ay tumutukoy sa pagiging kontaminado ng kapaligiran sanhi ng Radioactive Waste,
Industrial Waste, Oil Spill at Usok.
a. Urbanisasyon b. Polusyon c. Populasyon d. Salinization
5. Ang mga sumusunod ay mga pangunahing dahilan ng unti- unting pagkasira ng Biodiversity ng
Asya maliban sa isa. Ano ito?
a. Polusyon c. Pagkasira ng Lupa
b. Pagdami ng Pangisdaan d. Pagkasira ng Kagubatan
6. Ang pagkalat ng dumi sa kapaligiran na mula sa iba’t ibang factory mills at mga minahan.
7. Ito ay tumutukoy sa pagtagas ng mga deposito ng langis sa karagatan.
8. Ito ay tumutukoy sa pagkakaroon ng deposito ng asin dahil sa maling irigasyon.
9. Ang pagiging tuyo ng lupa at tuluyang pagkawala nito ng pakinabang sanhi ng “poor land
management” at pag iba- iba na rin ng klima.
/adraneiL MB/ 72
10. Ang pagpapatag ng mga bundok o maburol na lugar upang gawing kabahayan o pagawaan.
a. Overgrazing b. Siltation c. Land Conversion d. Alkanization
11. Ito ang walang habas na pagputol ng mga puno sa kagubatan sanhi ng komersyal na
pagtotroso, kaingin system at pagkasunog ng kagubatan.
a. Deforestation b. Vegetation c. Alkanization d. Siltation
12. Ang pagputol at pagsunog ng mga puno at upang gawing Agricultural Land.
a. Komersyal na Pagtotroso c. Kaingin system
b. Pagkasunog ng Kagubatan d. Deforestation
13. Isa sa epekto ng pagkasira ng biodiversity kung saan ang pandaigdigan o rehiyunal na klima
ay nagbabago dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng mga gawain ng tao.
14. Ito ay tumutukoy sa pagkabutas ng ozone layer na nagbibigay daan sa nakasisirang UV rays
na pumapasok sa ating Earth’s Atmosphere na nakapagdudulot ng masamang epekto sa
kalusugan ng tao maging sa halaman at mga hayop.
15. Ito ay tumutukoy sa balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng kanilang
kapaligiran.
a. Hinterlands b. Habitat c. Ecosystem d. Ecological Balance
/adraneiL MB/ 73
Para sa Ika- pito at walong Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya

subukan mong sagutan ang panimulang pagsusulit upang mataya ang
lawak ng iyong kaalaman tungkol sa aralin. Handa ka na ba? Maaari mo
nang simulan ang pagsagot. Pagtuunan ng pansin ang mga tanong na hindi
mo tiyak ang sagot at alamin ang wastong kasagutan sa mga ito sa iyong
Panimulang
Pagsusulit
1. Tumutukoy sa bilang o pangkat ng tao na may kakayahang maghanapbuhay upang mapa- unlad
ang sarili at ang lugar na kinabibilangan.
a. Yamang Tao b. Populasyon c. Etnolinnguwistiko d. Etniko
2. Tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura,
paniniwala, wika at etnisidad.
3. Ang dalawang pangunahing batayan ng pagpapangkat ng mga tao sa Asya.
a. Wika at Lahi b. Wika at Etnisidad c. Etnisidad at Lahi d. Kultura at Paniniwala
4. Ito ang pangunahing pagkakakilanlan ng mga grupong etnolingguwistiko.
a. Lahi b. Etnisidad c. Wika d. Paniniwala
5. Tumutukoy sa pagkakabilang sa isang pangkat kung saan nakikilala ang mga kasapi sa
pagkakaroon ng magkakatulad na wika, paniniwala, kaugalian, tradisyon at pinagmulang angkan.
/adraneiL MB/ 74
6. Ang patuloy na paglaki ng ______________________ sa daigdig ay isa sa mga suliraning

kinakaharap ng ilang mga bansa sa daigdig sa kasalukuyang panahon.
7. Ano ang dalawang bansa sa Asya na may pinakamalaking populasyon sa daigdig.
a. China at India b. Japan at Indonesia c. Indonesia at India d. China at Japan
8. Ito ay tumutukoy sa dami ng tao sa isang lugar o bansa.
a. Population Growth Rate b. Population c. Migrasyon d. Literacy Rate
9. Tumutukoy sa bahagdan ng populasyon ng marunong bumasa at sumulat.
10. Ito ay tumutukoy sa bahagdan ng bilis ng pagdami ng tao sa isang bansa bawat taon.
11. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga pangunahing dahilan ng paglaki ng populasyon ng India:
Kahirapan, Relihiyon at Kultura, Mataas na Fertility Rate, Migrasyon at ___________________________.
a. Pagbaba ng Mortality Rate c. Mababang bilang ng marunong bumasa
b. Pagtaas ng Mortality Rate d. Mataas na bilang ng marunong bumasa
12. Ang sistemang ipinatupad ng China upang mabawasan ang paglobo ng populasyon nito.
a. One Child Policy b. Two Child Policy c. No Child Policy d. Three Child Policy
13. Ang programang isinulong ng Indonesia upang makontrol ang mabilis na paglaki ng
populasyon sa bansa nito.
a. Quality Family 2013 c. Quality Family 2015
b. Quality Family 2016 d. Quality Family 2014
14. Pinagtutuunan ng pansin ng programang ito ang pagpapabuti ng kalidad ng pamumuhay ng
pamilya at ang pagkontrol sa mabilis na paglaki ng populasyon.
a. One Child Policy c. Quality Family 2015
d. No child policy d. Quality Family 2014
15. Ang Republic Act 10354 na isinabatas sa Pilipinas ay kilala bilang ___________________________.
a. Responsible Parenthood and Reproductive Health
b. Irresponsible Parenthood and Reproductive Health
c. Responsible Parenthood and Reproduction
D. Irresponsible Parenthood and Reproduction
/adraneiL MB/ 75
/adraneiL MB/ 76
Bago natin talakayin ang tungkol sa populasyon ng Asya,

alamin muna natin ang tungkol sa mga iba’t ibang Pangkat
Etnolingguwistiko na makikita sa Asya.
 Ang pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa

Kultura, Paniniwala, Wika at Etnisidad.
 Ang isang bansa ay kadalasang binubuo ng iba’t ibang pangkat
etnolingguwistiko.
Wika at Etnisidad- Batayan ng pagpapangkat ng mga tao sa Asya.
Wika- Pangunahing pagkakakilanlan ng mga grupong etnolingguwistiko
- Sinasalamin ang lipunang binubuo at kinabibilangan
- Ang nagbubuklod sa pangkat upang manatiling nagkakaisa at nagpapahalaga
sa kanilang kultura.
Etnisidad- Pagkakabilang sa isang pangkat kung saan nakikilala ang mga kasapi sa
pagkakaroon ng magkakatulad na wika, paniniwala, kaugalian, tradisyon, at
pinagmulang angkan.
- ang estado o ang katotohanang nagpapahayag ng pagkakasali ng isang
indibidwal sa isang grupo ng mga tao na may iisang pambansa o kultural na
eksperiyensya, wika, tribong pinagmulan, ideolohiya, at mga sosyo- kultural na mga
kaugalian.
/adraneiL MB/ 77
Hilagang Asya
Etniko: Pangkat Slav
Turkic
Paleosiberian
Wika: Slavic, Turkic
Kanlurang Asya Silangang Asya

Etniko: Etniko: Pangkat
Pangkat Arab, Pangkat Han, Chinese
Jew, Etnolingguwistiko Hapones
Indo- Aryan sa Asya Korean
Turkic Wika: Sino-
Wika: Arabic Tibetan, Korean
Semitic
Timog Asya Timog- Silangang Asya

Etniko: Pangkat Indo- Aryan Etniko: Pangkat Malay,
Dravidian, Khmer
Sinhalese sa Sri Lanka Wika: Austranesian,
Wika: Indo- Aryan Sino- Tibetan
Dravidian Mon Khmer
1. Ano ang dalawang batayan sa pagpapangkat ng etnolinggwistiko?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Kailan sinasabi na ang isang tao ay kabilang sa isang pangkat etnolinggwistiko?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Bakit mahalaga ang wika sa paghubog ng kultura at pagkakakilanlan ng mga Asyano?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 78
Matapos mong makilala ang mga iba’t ibang Pangkat

Etnolinggwistiko, ngayon naman ay pagtuunan mo ng pansin ang
epekto ng populasyon sa pagbuo at pag-unlad ng kabihasnang
Asyano. Sa Pilipinas paano nakakaapekto ang populasyon sa pag-
unlad nito? Gusto mo bang malaman ang lahat ng kasagutan sa mga
tanong na ito?
Simulang mong tuklasin sa pamamagitan ng pagsagot sa mga
sumusunod na gawain.
Mungkahing Gawain: Picto- Analysis

Panuto: Suriin mo ang larawan sa susunod na pahina at sagutan ang
mga pamprosesong tanong sa ibaba.
/adraneiL MB/ 79
1. Tungkol saan ang larawan?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Batay sa iyong pagsusuri , ano ang maaring mahinuha mo tungkol sa larawan?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Ano ang katanungang nabuo sa iyong isipan sa pagsusuri mo sa larawan?
____________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.

Panuto: Suriin ang teksto at ang mga talahanayan tungkol sa
katangian ng populasyon ng Asya at pagkatapos ay gawin ang mga
mungkahing gawain upang higit na maunawaan ang komposisiyon
ng populasyon at kahalagahan ng yamang- tao sa Asya sa
pagpapaunlad ng kabuhayan at lipunan sa kasalukuyang panahon.
 Patuloy ang paglaki ng populasyon sa daigdig. Ito ay isa sa mga suliraning kinakaharap ng
ilang mga bansa sa daigdig sa kasalukuyang panahon. Ayon sa ulat ng United States Census
Bureau tinatayang ang kabuuang bilang ng populasyon ng daigdig ay umaabot sa 7.005 bilyon.
Sinasabi sa ulat na 60 bahagdan ng kabuuang populasyon sa daigdig ay nanggaling sa Asya.
Patunay dito ang dalawang (2) bansa a may pinakamalaking populasyon na matatagpuan sa Asya-
ang China at India. Kaya’t mahalagang mapag- aralan at masuri ang katangian ng populasyon ng
mga bansa sa Asya. Sa pag- aaral na gagawin kinakailangang mabigyang kahulugan ang
/adraneiL MB/ 80
pangunahing salita na karaniwang ginagamit sa pagtataya ng implikasyon ng populasyon sa pag-

unlad ng kabuhayan ng isang lugar o bansa gaya ng mga sumusunod:
Populasyon– tumutukoy sa dami ng tao sa isang lugar/ bansa.
Population Growth Rate– bahagdan ng bilis ng pagdami ng tao sa isang bansa bawat taon.
Life Expectancy– Inaasahang haba ng buhay
GDP (Gross Domestic Product)– kabuuang panloob na kita ng isang bansa sa loob ng isang taon.
GDP per capita– kita ng bawat indibidwal sa loob ng isang taon sa bansang kanyang panahanan.
Nakukuha ito sa pamamagitan ng paghahati ng kabuuang GDP ng bansa sa dami ng mamamayang
naninirahan dito.
Unemployment Rate– tumutukoy sa bahagdan ng populasyong walang hanapbuhay o
pinagkakakitaan.
Literacy Rate– tumutukoy sa bahagdan ng populasyon na marunong bumasa at sumulat.
Migrasyon– pandarayuhan o paglipat ng lugar o tirahan.
Talahanayan blg 1: Katangian ng Populasyon sa Asya

Gulang Kasarian
Life Growth
Bansa Populasyon 0-1 15-6
65+ Expectancy Rate Babae Lalaki
4 5
Afghanistan 28,149,916 43.2 54.4 2.5 44.65 2.47 14,578,682 13,571,234
Armenia 3,082,951 17.4 72.7 9.9 72.96 0.02 1,436,966 1,645,985
Azerbaijan 8,832,172 22.7 71 6.3 67.01 0.81 4,316,716 4,515,456
Bahrain 791,473 20.2 77.2 2.6 75.40 1.24 454,152 337,321
Bangladesh 162,220,762 33.6 61.6 4.8 60.63 1.27 82,032,166 80,188,596
Bhutan 697,335 28.4 65.8 5.8 66.71 1.24 367,631 329,704
Brunei 399,687 25 71.3 3.7 75.96 1.73 206,305 193,382
Cambodia 14,805,358 31.9 64.3 3.8 65.52 1.78 7,244,747 7,560,611
China 1,345,750,973 17.4 73.5 9.1 74.51 0.49 698,405,850 647,345,123
Georgia 4,260,333 15.5 68.4 16. 1 76.93 -0.33 2,003,918 2,256,415
India 1,198,003,272 29.3 65.2 5.6 66.46 1.38 618,942,535 579,060,737
Indonesia 229,964,723 27 66.6 6.4 71.05 1.10 114,807,198 115,157,525
Iran 74,195,741 23.9 71.7 5.1 71.43 0.94 37,729,913 36,467,828
Iraq 30,747,296 37.6 59.3 3.1 70.25 2.45 15,545,729 15,201,567
Israel 7,169,556 27.5 62.2 10. 3 80.86 1.63 3,555,439 3,614,117
Japan 127,156,225 13.5 62.6 23. 9 82.17 -0.24 61,939,779 65,216,446
Jordan 6,316,432 34.9 60.2 4.9 79.92 2.16 3,239,280 3,239,280
Kazakhstan 15,636,987 24.4 68.8 6.7 68.19 0.40 7,447,034 8,189,953
North Korea 23,906,070 22 68.7 9.3 64.13 0.39 11,804,293 12,101,777
South Korea 48,332,820 15.1 7.3 11. 9 78.81 0.26 23,931,788 24,401,032
/adraneiL MB/ 81
Kuwait 2,985,046 25.1 72.3 2.1 77.89 3.50 1,777,238 1,207,808
Kyrgyzstan 5,482,200 29.6 65.5 4.9 69.74 1.41 2,704,978 2,777,222
Laos 6,320,429 36.1 60.1 3.7 56.96 2.29 3,153,478 3,166,951
Malaysia 27, 467,837 29.4 65.5 5.1 73.55 1.70 13,946,639 13,521,198
Maldives 309,430 21.2 74.6 4.1 74.21 -0.18 156,260 153,170
Mongolia 2,670,966 27.1 68.9 4 67.98 1.50 1,320,984 1,349,982
Myanmar 50,019,775 27.1 67.8 5.1 64.9 1.75 24,433,683 25,586,092
Nepal 29,330,505 33.5 62 4.4 65.81 1.42 14,567,674 14,762,831
Oman 2,845,415 30.8 66 3.2 73.97 2.00 1,605,162 1,240,253
Pakistan 180,808,096 34.7 61 4.2 65.62 1.51 93,101,700 87,706,396
Philippines 91,983,102 34.3 61.3 4.3 71.38 1.93 46,327,763 45,655,339
Qatar 1,409,423 12.5 86.7 0.8 75.51 0.87 1,062,942 346,481
Singapore 4,736,878 14 78.3 7.8 82.06 0.86 2,380,071 2,356,807
Sri Lanka 20,237,730 24.9 67 8.1 75.30 0.86 9,965,629 10,272,101
Syria 21,906,156 34.6 61.6 3.8 74.46 1.95 11,056,330 10,849,826
Tajikistan 6,952,223 33.7 63 3.3 65.68 1.85 3,432,263 3,519,960
Thailand 67,764,033 19.5 71 9.5 73.36 0.60 33,327,947 34,436,086
Timor- Leste 1,133,594 43 53.5 3.5 67.61 2.00 577,044 556,550
Turkey 74,815,703 26.2 67.4 6.4 72.23 1.27 37,579,409 37,236,294
Turkmenistan 5,109,881 27.2 68.8 4.1 68.20 1.14 2,517,980 2,591,901
UAE 4,598,600 20.5 78.5 0.9 76.32 3.56 3,093,246 1,505,354
Uzbekistan 27,488,220 25.8 69.5 4.7 72.24 0.94 13,664,259 13,823,961
Vietnam 88,068,900 24.9 69.6 5.5 71.94 1.10 43,498,243 44,570,657
Yemen 23,580,220 42.5 54.9 2.6 63.36 2.71 11,922,786 11,657,434
http://en.worldstat.info/Asia/List_of_countries_by_Net_migration_rate
UN Statistics Division Department of Economic and Social Affairs. “World Population Prospects:
The 2008 Revision”
Task Card No. 1 - Populasyon at Population Growth Rate

Panuto: Sa isang short bond paper, gamit ang datos ng populasyon ng
mga bansa sa Asya na nasa talahanayan, gumawa ng line graph na
nagpapakita ng kabuuang populasyon ng mga rehiyon sa Asya.
Pagkatapos ay sagutan ang mga gabay na tanong sa ibaba.
1. Ano ang sampung bansa sa Asya na may pinakamalaking populasyon?
Saang rehiyon sa Asya ito kabilang?
2. Bakit kaya malaki ang populasyon ng mga rehiyon/ bansang ito?
3.Ano ang population growth rate? Bakit mahalaga na malaman at
masuri ito?
/adraneiL MB/ 82
Task Card No. 2 - Gulang ng Populasyon , Kasarian at Life Expectancy

Panuto: Gamit ang datos ng populasyon ng mga bansa sa Asya na nasa
talahanayan , gumawa ng bar graph ng gulang ng populasyon ng limang
bansa na may malaking populasyon at limang bansa na may maliit na
populasyon. Pagkatapos ay sagutan ang mga gabay na tanong sa ibaba.
Gumamit ng 1/2 white cartolina sa paggawa ng gawain.
1. Anong mga bansa ang may batang populasyon? Matandang
populasyon? Ipakita ito sa pamamagitan ng bar graph.
2. Ano ang implikasyon ng pagkakaroon ng batang populasyon?
Matandang populasyon?
3. Ano ang life expectancy? Anong mga bansa sa Asya ang may
pinakamataas na life expectancy/ Pinakamababang life expectancy? Ano
ang implikasyon nito?
4. Bakit kinakailangang mabatid ang life expectancy sa isang bansa?
5. Suriin ang dami ng babae at lalaki batay sa talahanay blg. 1. Ano ang
mas marami lalaki o babae?
Talahanayan blg 2: Katangian ng Populasyon
Bahagdan ng
Bahagdan ng Unemployment
Bansa marunong GDP Per Capita
Migrasyon Rate
Bumasa
Afghanistan 29 3. 3 36. 0 1, 000
Armenia 99. 6% - 3. 8 7. 0 5, 500
Azerbaijan 99. 8% - 1. 1 6. 0 10, 300
Bahrain 94. 6 16. 1 15 27, 900
Bangladesh 56. 8 - 1. 6 5. 0 735
Bhutan 47 0 4. 0 6, 200
Brunei 92. 7 2. 6 3. 7 50, 000
Cambodia 73. 6 - 0. 3 1. 68 2, 200
China 92. 2 - 0. 3 4. 1 8, 500
Georgia 99. 7 - 4. 1 16. 3 5, 600
India 74. 04 - 0. 1 3. 8 3, 700
Indonesia 90. 4 - 1. 2 6. 56 4, 700
Iran 77 -0. 1 11. 5 13, 200
/adraneiL MB/ 83
Iraq 2 0 18 3, 501
Israel 1 2. 1 7. 1 31, 282
Japan 99 0 4. 5 35, 200
Jordan 92. 6 -14. 3 11. 9 4, 666
Kazakhstan 99. 5 -3. 3 6. 1 13, 200
North Korea 99 0 N/A 1, 800
South Korea 97. 9 0 3. 7 32, 150
Kuwait 93. 3 0. 7 1. 5 62, 664
Kyrgyzstan 98. 7 -2. 6 8. 2 2, 400
Laos 73 -1. 2 2. 5 2, 700
Malaysia 88. 7 -0. 4 3. 0 15, 800
Maldives 94. 7 -12. 6 14. 5 6, 405
Mongolia 94. 6 0 11. 7 3, 056
Myanmar 89. 9 -0. 3 5. 5 1, 310
Nepal 60. 3 0. 6 N/ A 619
Oman 81. 4 -0. 5 24. 4 25, 221
Pakistan 54. 9 -2. 2 5. 7 2, 800
Philippines 92. 6 -1. 3 6. 9 4, 100
Qatar 3 -4. 9 5 92, 501
Singapore 5 4. 6 1. 9 60, 500
Sri Lanka 90. 6 -2. 2 4. 2 5, 700
Syria 79. 6 -11. 2 9. 2 5, 100
Tajikistan 99. 7 -1. 2 60. 0 2, 100
Thailand 92. 6 0 1. 2 9, 500
Turkey 94. 1 0. 5 8. 0 10, 498
Turkmenistan 98. 8 -1. 9 70 4. 722
UAE 77. 9 19. 0 4. 3 45, 653
Uzbekistan 99. 3 -2. 7 8. 0 3, 300
Vietnam 94 -0. 4 2. 9 3, 400
Yemen 63. 91 0 35. 0 1, 361
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_literacy_rate
http://en.worldstat.info/Asia/List_of_countries_by_Net_migration_rate
UN Statistics Division Department of Economic and Social Affairs. “World Population Prospects:
The 2008 Revision” https://www.cia.gov/library/publications/the-world fact book/fields/2010.html
http://www.pinoymoneytalk.com/highest-unemployment-rate
www.indexmundi.comdata.world.bank.org/indicator/NY.CDP.PCAP.CD
www.tradingseconomics.com/mongolia/unemployment
www.arabianbusiness.com/oman_economy_growing
/adraneiL MB/ 84
Task Card No. 3 Literacy Rate

Panuto: Gamit ang datos ng populasyon ng mga bansa sa Asya
na nasa talahanayan, gumawa ng tsart na nagpapakita ng
sampung (10) bansa sa Asya na mataas ang literacy rate at
sampung (10) bansa na may mababang literacy rate. Gawin ang
tsart sa isang 1/2 na white cartolina. Pagkatapos ay sagutan ang
mga gabay na tanong sa ibaba:
1. Anong mga bansa sa Asya ang may mataas na literacy rate?
Saang rehiyon sa Asya matatagpuan ang mga bansang ito?
Bakit mataas ang literacy rate sa mga bansang ito?
2. Anong mga bansa ang may pinakamababang literacy rate?
Saang rehiyon sa Asya matatagpuan ang mga bansang ito?
Bakit mababa ang literacy rate sa mga bansang ito?
3. Ano ang implikasyon ng literacy rate sa pag- unlad ng isang
bansa?
4. May kaugnayan ba ang edukasyon sa antas ng pag- unlad ng
isang bansa? bakit?
Task Card No. 4 Migrasyon o Pandarayuhan

Panuto: Gamit ang datos ng populasyon ng mga bansa sa Asya na
nasa talahanayan, gumawa ng pictograph na nagpapakita ng
migrasyon sa mga bansa sa Asya. Pagkatapos ay sagutan ang
mga gabay na tanong sa ibaba. Gumamit ng short bond paper sa
paggawa ng gawain.
1.Anong mga bansa sa Asya ang may mataas na antas ng
pandarayuhan? Ano ang mga dahilan nito?
2. Ano ang mga bansa sa Asya ang may mababang antas ng
pandarayuhan? Bakit?
3. Paano nakakaapekto sa isang lugar/ bansa ang pandarayuhan?
/adraneiL MB/ 85
Task Card No. 5 – Hanapbuhay at Kaunlaran

Panuto: Gamit ang datos sa talahanayan gumawa ng bar
graph ng populasyon at kalagayang pangkabuhayan ng ilang
bansa sa Asya. Pagkatapos ay sagutan ang mga gabay na
tanong sa ibaba. Gawin ang gawain sa isang short bond
paper.
1. Ano ang GDP? Anong mga bansa ang may mataas na
GDP? Mababang GDP?
2. Balikan ang datos ng populasyon ng mga bansang ito. May
kinalaman ba ang populasyon sa kalagayang pangkabuhayan
nito?
3. Ano ang employment rate? Anong mga bansa ang may
mataas na unemployment rate? Mababang unemployment
rate?
Mungkahing Gawain: Case Analysis

Panuto: Matapos mong malaman at masuri ang Katangian ng Populasyon
ng Asya ngayon naman ay susuriin mo ang mga kaso ng mga piling bansa
sa Asya na may kaugnayan sa populasyon. Masusi mo itong pag- aralan at
pagkatapos ay sagutin ang mga pamprosesong katanungan.
/adraneiL MB/ 86
Populasyon ng India
 Ang populasyon ng India ay umaabot ng
humigit kumulang na 1.22 bilyon. Pangalawa ito sa
China na may humigit kumulang na 1.35 bilyong
populasyon. Sa bilang na ito tinataya na 17.31% ng
kabuuang tao sa daigdig ay naninirahan sa India.
Ilan sa mga pangunahing dahilan ng paglaki ng
populasyon ng India ay kahirapan, relihiyon at
kultura, mataas na fertility rate, pagbaba ng
mortality rate at migrasyon. Ayon sa ABC News
humigit kumulang 33 bata ang isinisilang sa India
kada minuto; 2,000 bata kada oras at umaabot sa
48,000 kada araw. Ang patuloy na paglaki ng
populasyon ng India ay nagdudulot ng pagbagal ng
pag-unlad ng ekonomiya nito.
 Dahil sa pagdami ng tao mas marami ang naghahati– hati sa pinagkukunang yaman nito.
Ang dating para sa isang tao ngayon ay pinaghahatian na ng dalawa o higit pa. Ang pangyayaring
ito ay nagdudulot ng kakapusan sa pagkain, damit, tirahan, gamot at maging sa hanapbuhay. Dahil
sa kapos sa pagkain mas maraming kabataan ang malnourish at nagkakasakit na hindi din kayang
ipagamot dahil sa kakulangan ng gamot, doktor at ospital sa bansa. Ang India ay isa sa mga
bansang papaunlad kaya mataas ang unemployment and underemployment. Dahil sa kawalan ng
hanapbuhay o pagkakaroon ng mababang kita ng mamamayan mas unang tinutugunan ang
pangunahing pangangailangan ng pamilya gaya ng pagkain, damit at tirahan. Karaniwang hindi
napag- uukulan ng pansin ang edukasyon. Walang kakayahan ang magulang na mapagtapos ng
pag- aaral ang kanilang mga anak. Kadalasan ay pinatitigil na sa pag- aaral upang makatulong sa
paghahanapbuhay. Ang kawalan ng edukasyon ng mga kabataan ay lalong magpapataas ng
unemployment at underemployment rate sa bansa dahil walang sapat na kasanayan at kaalaman
ang mga ito upang matanggap sa mas maayos na hanapbuhay. Dahil konti ang kita ng
mamamayan maliit din ang kita ng pamahalaan. Hindi ito sapat upang matugunan ang mga
pangunahing serbisyong kailangan ng mamamayan. Wala ding sapat na puhunan ang pamahalaan
upang makapagpatayo ng mga imprastruktura gaya ng mga daan, tulay, paliparan at iba pa upang
/adraneiL MB/ 87
mahikayat ang mga namumuhunan sa bansa.

 Suliranin din ang dulot ng paglaki ng populasyon ng India sa kapaligiran. Habang patuloy
ang paglaki ng populasyon, lumalawak din ang mga kagubatang nakakalbo. Isa sa mga dahilan
nito ay ang mataas na pangangailangan sa lupang matitirhan. Malaki din ang pangangailangan sa
kahoy bilang panggatong at kagamitan sa mga industriya at pagawaan. Mahalaga ang puno dahil
nakakatulong ito upang mabawasan ang polusyon sa hangin at malawakang pagbaha. Dahil sa
patuloy na paglaki ng populasyon, apektado din ang suplay ng tubig sa India. Ang mga ilog ay
nasisira dahil sa mga dumi mula sa mga pabrika at walang humpay na pagtatapon ng basura ng
mga tao kaya’t nauubos ang mga yamang tubig na pwedeng mapagkunan ng pagkain at
kabuhayan ng mga ito. Ang Ganges ay sagradong ilog sa India. Ang mga tao ay naliligo dito sa
paniniwala na malilinis ang kanilang kaluluwa. Kumukuha din sila ng maiinom na tubig sa ilog
subalit sa pagdami ng tao na naliligo at gumagamit ng tubig, idagdag pa ang mga basura mula sa
pagawaan at mga tahanan nagiging mapanganib na sa kalusugan ang ilog.
Dahil sa epekto ng paglaki ng populasyon ng India ang pamahalaan ay nagpapatupad ng mga
programa upang bigyan ng tamang edukasyon ang bawat mamamayan hinggil sa pagpaplano ng
pamilya.
1. Ano ang dahilan ng patuloy na paglaki ng populasyon sa India?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Nakakaapekto ba ang populasyon sa pamumuhay ng mga tao sa India? Patunayan?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Paano nakakaapekto ang populasyon sa kapaligiran sa India?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
4. Paano nakakaapekto ang patuloy na paglaki ng populasyon sa pag- unlad ng India?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 88
One Child Policy ng China

 Taong 1979, ipinatupad ng China ang One Child Policy.
Pangunahing layunin nito na limitahan ang mabilis na
paglaki ng populasyon sa China. Isinasaad ng patakarang ito
na ang mag- asawa ay kailangang magkaroon ng isang anak
lamang. Kapag nagkataon na ang unang anak ng mag-
asawa ay babae, pinahihintulutan sila ng batas na
magkaroon ng pangalawang anak. Pagkatapos ng
pangalawang anak maging lalaki man ito o babae, ang mag-
asawa ay hindi na pinahihintulutan na magkaanak.
May mga lugar din sa China na mahigpit na pinatutupad ang batas kung saan isang anak lamang
ang pwede sa mag- asawa maging ito man ay babae o lalaki. Ang mga mag- asawang sumusunod
sa patakaran ay binibigyan ng pabuya ng pamahalaan at ang mga lumalabag ay pinapatawan ng
kaparusahan. Ang mag- asawang may isang anak ay tumatanggap ng “one– child certificate”, iba’t
ibang benipisyo mula sa pamahalaan gaya ng pera, mahabang maternity leave, pangangalaga sa
bata, at maayos na tirahan. Kapalit nito kinakailangang mangako ang mag- asawa na hindi na sila
mag- aanak.
Quality Family 2015 – Indonesia

 Ang Indonesia ang isa sa mga bansa na may
malaking populasyon sa Asya. Simula pa noong dekada
70 sinisikap na ng pamahalaan na makontrol ang
mabilis na paglaki ng populasyon ng bansa. Sa
kasalukuyan, isinusulong ng Indonesia ang programang
Quality Family 2015. Pinagtutuunan ng pansin ng
programang ito ang pagpapabuti ng kalidad ng
pamumuhay ng pamilya at ang pagkontrol sa mabilis na
paglaki ng populasyon ng bansa. Sa programang ito
mas hinihikayat ang partisipasyon ng mga kalalakihan sa pagpaplano ng pamilya. Ayon kay
Khofifah Indar Parawansa, ang State Minister for Women’s Empowerment, ang pagkontrol sa
/adraneiL MB/ 89
paglaki ng populasyon ng bansa ang pangunahing layunin ng programang ito, gayundin ang
pagpapabuti ng antas ng pamumuhay ng bawat pamilya sa Indonesia.
Patuloy ang pamahalaan sa pagpapatupad ng programang ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng
tamang impormasyon at edukasyon sa mga kababaihan upang maipaunawa sa kanila na ang
pagpaplano ng pamilya ay responsibilidad ng bawat pamilya. Layunin ng programa na maibaba
ang maternal at infant mortality rate, mapabuti ang kalagayang pangkabuhayan ng bawat pamilya
at maayos na pamamahagi ng mga contraceptives sa mahihirap na pamilya.
Sa pagpapatupad ng programa ito, ang isa sa mga balakid na kinakaharap ng Indonesia ay ang
pagiging Islamiko ng karamihan ng kanilang mamamayan. Bunsod ng mga lokal na tradisyon at
kultura nahihirapan ang pamahalaang ipatupad ang aborsyon at paggamit ng contraceptives sa
mga mamamayan.
1. Ano ang hakbang na ginawa ng dalawang bansa upang matugunan ang suliran ng paglaki ng
populasyon?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
2. Ano ang mga dahilan ng suliranin ng paglaki ng populasyon sa Indonesia?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
3. Sang– ayon ka ba sa patakaran ng China at Indonesia na kontrolin ang paglaki ng populasyon

sa kanilang bansa? Pangatwiranan ang sagot.
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
4. Ano ang masasalamin sa kaso ng dalawang bansang sinuri?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
5. Ano ang napatunayan at natutunan mo sa gawaing ito?
____________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________.
/adraneiL MB/ 90
Gawain 1: RA 10354 Saliksikin, Nakapaloob Siyasatin!

Panuto: Sa pagkakataong ito, ikaw ay magsasagawa ng pananaliksik tungkol sa
nilalaman ng Republic Act 10354 o Responsible Parenthood and Reproductive Health na
ipinatutupad sa bansa. Pag- aralan at suriin ang mga probisyon ng batas. Pagkatapos, magpasya
kung sumasang- ayon o hindi sa pagpapatupad ng batas. Matapos makabuo ng desisiyon,
gumawa ng position paper na naglalaman ng argumento at mga datos na susuporta dito. Gamiting
gabay ang rubriks sa paggawa ng position paper.
Katangian Nagsisimula (2) Nalilinang (3) Natutupad (4) Natatangi (5)
Paksa Walang May kaugnayan Magkakaugnay Malinaw ang

kaugnayan ang ang ilang ang mga pahayag paksa. Ang mga
mga pahayag sa pahayag sa paksa pahayag ay
paksa magkakaugnay
Kaayusan ng Walang kaayusanMay kaayusan Maayos ngunit Maayos at may
Nilalaman at hindi
ngunit hindi may ilang kahulugan at
makahulugan angmaliwanag ang pahayag ang kaugnayan ang
mga detalye simula at walang simula at
katapusan ng ulat kaugnayan katapusan ng ulat
Kalidad ng Hindi tama o tiyak Hindi maliwanag May ilang detalye Lahat ng mga
Impormasyon ang mga detalye ang detalye na hindi kaugnay detalye ay
ng paksa maliwanag at
ayon sa paksa
Kalinisan Hindi maayos ang Maganda ang Maayos ang Malinis at
pagkakasulat pagkakasulat pagkakasulat maayos ang
ngunit may pagkakasulat
bahaging marumi
Takdang Panahon Lubhang huli ang Huli ang ulat Hindi gaanong Naibigay sa
ulat huli ang ulat takdang oras ang
ulat
Puntos Kahulugan
20- 23 Mahusay
16- 20 Katamtaman
/adraneiL MB/ 91
Gawain 2: Reflective Journal
Panuto: Pansamantala kang tumigil at

magnilaynilay tungkol sa paksang pinag-
uusapan. Bilang isang mag- aaral , nakakaapekto
ba sayo ang pagkakaroon ng maliit o malaking
pamilya? Pangatwiranan. Isulat ang iyong
repleksyon sa isang maliit na journal notebook.
Gawain 3 : Multi – Media Advocacy
Panuto: Sa bahaging ito, ikaw ay gagawa ng isang multi–

media advocacy ( maari itong brochure ,video clips,
documentary o anumang paraang nais at kaya) gamit ang
sitwasyon sa ibaba. Handa ka na ba?
 Ang Asya ay dumaranas ng iba’t ibang suliraning pangkapaligiran at kalagayang

panlipunan. Ikaw bilang isang “Ambassador of Goodwill”ay inatasang manghikayat at
makapaimpluwesiya ng mga kabataang Asyano upang ipalaganap ang mga programa o proyekto
na sumusuporta sa ikabubuti ng kapaligiran at kapakanan ng mga Asyano sa pamamagitan ng
paggawa ng multimedia campaign. Ito ay tatayain ayon sa: nilalaman, pagkamalikhain, impact,
organisasyon, kapakinabangan.
/adraneiL MB/ 92
Pamantayan Katangi-tangi Mahusay Nalilinang Nagsisimula

4 3 2 1
Nilalaman Naglalaman ng Naglalaman ng Naglalaman ng Ang multimedia
(30%) sapat , tumpak tumpak at may sapat at tumpak campaign ay
at may kalidad kalidad na na impormasyon kulang sa
na impormasyon impormasyon ukol sa mga impormasyon
ukol sa mga ukol sa mga suliraning ukol sa mga
suliraning suliraning pangheograpiya suliraning
pangheograpiya pangheograpiya at kalagayang pangheograpiya
at kalagayang at kalagayang panlipunan. at kalagayang
panlipunan. panlipunan. panlipunan.
Organisasyon Maayos, May wastong May lohikal na Hindi maayos
( 20% ) detalyado at daloy ng kaisipan organisasyon ang organisasyon
madaling at madaling ngunit hindi at hindi
maunawaan ang maunawaan ang sapat upang maunawaan
daloy ng mga impormasyong makahikayat ang mga
kaisipan at inilahad upang ng mga Asyano impormasyong
impormasyong makahikayat ang na tumugon. inilahad .
inilahad upang mga Asyano na
mahikayat ang tumugon.
mga Asyano na
tumugon.
Kapakinabangan Madaling gawin Madaling gawin Madaling Mahirap
(20%) at naaayon ang ang mga hakbang gawin ang maunawaan
mga hakbang at at solusyon sa mga hakbang sa at gawin ang
solusyon sa mga problemang mga problemang mga hakbang
mga problemang pangheograpiya. pangheograpiya. at solusyon sa
pangheograpiya mga problemang
at panlipunan. pangheograpiya.
Pagkamalikhain Malinaw at Malinaw ang May kakulangan Hindi angkop
( 20%) naaayon ang mga mga disenyo at ang mga ang mga
disenyo at masining ang disenyong disenyong
masining ang Pamamaraang ginamit sa ginamit sa
pamamaraang ginamit sa multimedia multimedia
ginamit sa multimedia campaign. campaign.
multimedia campaign.
campaign.
Impact Ang dating sa Ang dating sa Mahina ang Walang dating sa
(10%) Manonood at Manonood at dating sa mga manonood at
mambabasa ay mambabasa ay Manoonod at mambabasa
lubos na nakahihikayat. mambabasa ang multi media
nakahihikayat at Upang campaign
nakakatawag makapanghikayat.
pansin
/adraneiL MB/ 93
1. Tumutukoy sa bilang o pangkat ng tao na may kakayahang maghanapbuhay upang mapa- unlad
ang sarili at ang lugar na kinabibilangan.
2. Tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura,
paniniwala, wika at etnisidad.
3. Ang dalawang pangunahing batayan ng pagpapangkat ng mga tao sa Asya.
a. Wika at Lahi b. Wika at Etnisidad c. Etnisidad at Lahi d. Kultura at Paniniwala
4. Ito ang pangunahing pagkakakilanlan ng mga grupong etnolingguwistiko.
5. Tumutukoy sa pagkakabilang sa isang pangkat kung saan nakikilala ang mga kasapi sa
pagkakaroon ng magkakatulad na wika, paniniwala, kaugalian, tradisyon at pinagmulang angkan.
6. Ang patuloy na paglaki ng ______________________ sa daigdig ay isa sa mga suliraning
kinakaharap ng ilang mga bansa sa daigdig sa kasalukuyang panahon.
7. Ano ang dalawang bansa sa Asya na may pinakamalaking populasyon sa daigdig.
a. China at India b. Japan at Indonesia c. Indonesia at India d. China at Japan
8. Ito ay tumutukoy sa dami ng tao sa isang lugar o bansa.
9. Tumutukoy sa bahagdan ng populasyon ng marunong bumasa at sumulat.
10. Ito ay tumutukoy sa bahagdan ng bilis ng pagdami ng tao sa isang bansa bawat taon.
/adraneiL MB/ 94
11. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga pangunahing dahilan ng paglaki ng populasyon ng India:
Kahirapan, Relihiyon at Kultura, Mataas na Fertility Rate, Migrasyon at ___________________________.
a. Pagbaba ng Mortality Rate c. Mababang bilang ng marunong bumasa
b. Pagtaas ng Mortality Rate d. Mataas na bilang ng marunong bumasa
12. Ang sistemang ipinatupad ng China upang mabawasan ang paglobo ng populasyon nito.
a. One Child Policy b. Two Child Policy c. No Child Policy d. Three Child Policy
13. Ang programang isinulong ng Indonesia upang makontrol ang mabilis na paglaki ng
populasyon sa bansa nito.
a. Quality Family 2013 c. Quality Family 2015
b. Quality Family 2016 d. Quality Family 2014
14. Pinagtutuunan ng pansin ng programang ito ang pagpapabuti ng kalidad ng pamumuhay ng
pamilya at ang pagkontrol sa mabilis na paglaki ng populasyon.
a. One Child Policy c. Quality Family 2015
d. No child policy d. Quality Family 2014
15. Ang Republic Act 10354 na isinabatas sa Pilipinas ay kilala bilang ___________________________.
a. Responsible Parenthood and Reproductive Health
b. Irresponsible Parenthood and Reproductive Health
c. Responsible Parenthood and Reproduction
D. Irresponsible Parenthood and Reproduction
/adraneiL MB/ 95

APmodule

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

APmodule

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

Cordillera Administrative Region

Para sa Unang Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan mong

12. Sa anong rehiyon matatagpuan ang kabundukan ng Ural na nagmamarka sa hangganan ng

Madalas na pinag- aaralan sa Heograpiya ang pitong Kontinente na kinabibilangan

 Ang Asya ang pinakamalaki sa pitong

Gawain 1: Mahalagang mga Salita, Hanapin sa Krossalita!

Bakit nga ba mahalagang pag- aralan ng

Mga PINAKA sa ASYA!!!

Pinakamataas na bundok Mt. Everest

Gawain 2: Saysay gawan ng Sanaysay!

Mungkahing Gawain: Pagsusuri sa Teksto

 Nasasakupan ng rehiyong ito ang Siberia

 Sa Kanlurang Asya naman matatagpuan

 Nahahati sa dalawang bahagi ang

 Ang Timog Asya ay isang malaking

 Ang rehiyon ng Silangang Asya ay kilala

Gawain 4: Depinasyon ng Bawat Rehiyon

Gawain 5: Mga Bansa, Itapat sa Rehiyon ng Tama!

5. :____________________ 10. :____________________

Gawain 6: Iguhit Mapa ng Asya!

4. Ang pinakamalaking Kontinente ng daigdig.

Para sa Ikalawang Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan

Mga Uri ng Anyong Lupa at Tubig sa Asya

Panimulang Gawain: Isaayos mga Letrang wala sa Ayos

Mungkahing Gawain: Pagsusuri sa Teksto

 Hanay ng mga bundok ang tawag sa mga

 Matataas na bahagi ng lupa. Ang Mt. Everest

 Anyong lupa na pumuputok at sumasabog

 Kapatagan sa itaas ng Bundok. Ang Tibetian

 Kadalasang tuyo at mainit. Ang Gobi desert

 Ang mga anyong lupang nakausli sa karagatan.

 Pangkat ng mga pulo na marami sa Asya tulad

 Anyong lupa na mas maliit sa mga kontinente,

 Mahaba, patag at malawak na anyong lupa.

 Anyong tubig na mas malawak kaysa sa

 Maliliit na anyong tubig na dumadaloy patungo

 Ang lawa ay isang anyong tubig na

Gawain 1: Dugtungan Mo Bansa/ Rehiyong Kinabibilangan Ko!

Anyong Lupa/ Anyong Tubig Bansa kung saan Matatagpuan

Gawain 2: Larawan Suriin, Letra Ayusin!

AACINPS AES AALT ACLNOOV AAAHILMSY

ACCDEN AAELPTU AGHNU HO BIGO DEERST

Gawain 3: Cause- Effect- Evidence Chart/CEE

(Uri ng anyong lupa o tubig na matatagpuan sa Asya)

(Bansa o rehiyon kung saan aktwal (Mabuti o hindi mabuting naidudulot

Mga Uri ng Klima sa Asya

Mungkahing Gawain: Pagsusuri sa Teksto

Ang Klima ay tumutukoy sa kalagayan ng atmospera ng isang lupain sa loob

Gawain 4: Umpisahan Ko, Dugtungan Mo!

Batay sa natapos na aralin napag- alaman ko na ang klima ay nakaimpluwensya sa pamumuhay

Steppe (Shallow- rooted Prairie (Deeply- rooted tall

Savanna- Pinagsamang mga

Rainforest- Gubat na may

mataas na antas ng pag- ulan.

Taiga/ Boreal Forest (rocky Tundra (Tree- less

Gawain 5: Larawan Pangalanan!

___________________________ ___________________________ ___________________________

___________________________ ___________________________ ___________________________

Gawain 6: Poster/ Mural

Katangi- tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa

4. Ito ay hanay ng mga bundok na hile- hilera o magkakadikit.

9. Ang Asya sa kasalukuyan ay dumaranas ng iba’t ibang suliranin gaya ng pagkasira ng

Para sa Ikatlong Linggo ng Talakayan sa kasaysayan ng Asya subukan

5. : 10. :

_____________ _ _______________

_____________ _ _______________