Modyul 1

Pangganyak na tanong

Gaano kahalaga ang gawaing pagsasalin sa isang lipunan ng tao ?

Upang mas maunawaan at maintindihan kaagad ang isang akda.

Pambungad na pasulit

I. Sabihin kung Tama o Mali ba ang pahayag tungkol sa pagsasalin.

Tama1. Higit na madaling manghiram sa Kastila kaysa sa Ingles dahit konsistent ang sistema ng pagbayabay tulad
ng Filipino.

Tama2. Nawawala ng kahulugan ng isang akda dahil iba ang wika.

Mali 3. Nahihirapang makuha ng mga makabagong mambabasa ang saling akda.

Tama4. Mabilisan ang pagpapabot ng isang mensahe tungo sa iba't-ibang dako ng mundo.

Mali5. Naging masalimuot ang pagpapaabot ng mensahe.

Tama6. Nagkakaroon ng higit na mahabang buhay ang orihinal.

Mali7. Ang pag sasalin ang nagmumula sa mga pasulat na tekso lamang.

Mali8.Nagkakaroon lamang ng kahulugan ang isang salita kung ito'y nagiging bahagi ng pangungusap.

Tama9. Kasangkapan sa pagkalat ng kultura't kaalaman sa mundo.

Mali10. Nawawala ang katauhan ng may-akda.

Mali11. Naghihiwalay sa manunulat at sa mambabasa.

Tama12. Isang palatandaan ng pagsibol ng kamulatang makabansa.

Tama13. Ang pagsasaling wika ay ang paglilipat sa pinagsalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at
estilong nasa wikang isinalin.

Tama14. Ang panghihiram ng salita ay tulad lamang ng panghihiram ng isang bagay.

Tama15. Ang salitang "circo" ay maaring hiram nang walang pagbabago sa ispelling dahil nababasa naman ng
maayos.

Tama16. Sa kasalukuyan may dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin na umiiral sa bansa.

Tama17. Ayon sa kautusang bldg. 25, 1974, na ang mga asignatura ay ituturo sa Filipino maliban sa agham at
teknolihiya.

Tama18. May panlaping Ingles nahiram ng wikang Filipino at nailalapi na ngayon sa mga salitang Filipino.

Tama19. Ang panlaping "ero(a)" ay sinasabing hiniram natin sa kastila sapagkat nailapi na ito sa mga katutubong
salita tulad ng "basa-ulo","daldal".
II. Markahan ang mga salita sa loob ng panaklong na hindi katumbas ng katapat na salita.

1. art (arte,palamuti,sining)

2. association (asosasyon, kapisanan, sambahan)

3. cooperative (kaugnayan, kilosang bayan, kooperatiba)

4. cuture (kalinangan, kabihasnan, kultura)

5. difference (diperensya, kaibihan, pagkakaisa)

6. discipline (kaayusang-asal, disiplina, disipulo)

7. goverment (gobyerno, pamahalaan,pangasiwaan)

8. homecoming (balikbayan, pagsasarili, pagbalik)

9. national language (pambansang wika, wikang pambansa, wikang pampurok)

10. reform ( pagbabago, pagpoporma, reporma)

 Aralin 1.1

Pangganyak na tanong

Paano nakakatulong ang pagsasalin sa mga akda ng mga bansa?

Madali silang nagkakaintindihan

Malayang Talakayan

 Bakit kaya nagkaroon ng ideya sa pagsasalin simula pa noong unang panahon?

Upang mas higit pa nating maunawaan ang isang akdain at maipalaganap ang kaalaman o kaisipang
nakapaloob sa akda.

 Saan nagmumula ang ideya tungkol sa pagsasalin? Ano ang kahalagahan nito sa panahon iyon?

Nagmula ito sa The art of translation (1968) ni Savory, layuning tayo'y magkaroon ng higit na
malawak na pananaw sa larangan ito.

Paglalapat/Pinagyamang Gawain

Sagutin ang mga sumunod na mga katanungan.

 Bakit ang bibliya ang pinakasentro sa pagsasalin?

Upang ito ay maipahayag at maintindihan sa iba't-ibang lenguwahi nito.

 Ano ang kalakasan at kahinaa ng machine translator?

Ang kalakasan ng machine translator ay upang madaling maunawaan ang iyong ipapasalin habang ang
kahinaan naman nito ay hindi lahat tama ang iyong ipapasalin.
 Ano-ano ang kahalagahan ng pagsasalin sa larangan ng mga akdain?
Upang madaling maunawaan at matutunan at ng sa gayon ay mapakinabangan ng bawat isa.
 Ibigay ang iyong opinion tungkol sa pagsasalin para sa makabagong panahon.
Ang pagsasalin sa makabagong panahon ngayon lalo na sa mga nagsisimula palang matutu ay tamang-tama
lamang upang mas maunawaan at maging isang kawili-wili.
 Ano ang pinakamahalagang tatandaan sa pagsasalin?
Dapat ito ay nasa tama at wasto ng sa gayon madaling maunawan ng bawat isa.
Pagtatasa

Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong batay sa aralin.

1-2. Ang kinikilalang unang tagapagsaling-wika Europe ayon kay Savory at ano ang kanyang isinalin?

3. Ang tagasaling-wika na napatanyag dahil sa kanyang salin sa Latin ng mga sinulat sa wikang Arabic.

4. Sino naman ang napatanyag dahil sa kanyang salin sa Latin ng Koran mula sa Arabic?

5. Ang kinikilala sa Europe bilang "Prinsipe ng Pagsasaling-wika" Bakit?

6. Ang unang Elizabeth ang itinuring na unang panahon ng pagsasaling-wika sa Englatera, ayon kay Savory. Aling
panahon ang itinuturing ang pinakatuktok o gintong panahon?

7. Sino-sino ang tinutukoy ni Savory na mga manunulat na Ruso na malamang di nakilala at dinakila ng daigdig
kung di nasalin sa Ingles at sa ano pang mga wika ang mga ito isinalin.

8. Ayon kay savory, tatlo ang dinakilang salin sa Bibliya. Ibigay ang tagasalin at kung sa anong wika ang mga ito
isinalin.

9. Ang kauna-unahang nagsalin sa Ingles ng Bibliya noong ikalabing-apat na siglo.

10. Ang aklat ni Alexander Tyler na pinamagatang Essay on the Principles of Translation na nalathala noong 1792
ay namumukod-tangi ayon kay Savory. Kaya naatsan kang ibigay ang mga panuntunan sa pagkilatis sa isang salin
ayon kay Tyler at ipaliwanag kanyang ibig sabihin.

Sagot

1-2. Adrunicos, Odyssey Homer na nakasulat sa wikang Griyego.

2. Adrunicos

4. Retines

5. Jaques Amyot

6. Pangalawang Elizabeth

7. Luther, Haring Jamesat Jerome

8. Jerome-Latin, Luther - Aleman, Haring James - Ingles

9. John Wycliffe

10. Ang tatlong panuntunan sa pagkilatis ng isang salin ayon kay Tyler

1. Ang isang salin ay dapat katulad na katulad ng otihinal sa diwa at mensahe

2. Ang estilo at paraan ng oagkasulat ay kailangang katulad ng sa orihinal.
3. Ang isang salin ay dapat maging maluwag at magaang basahin tulad ng sa orihinal.
 Aralin 1.2

Malayang Talakayang

Ano ang kalakasan at kahinaan ng machine translator?

Sa palagay ninyo, darating kaya ang panahon na makina na ang papalit sa tao bilang tagasalin.

Ang kalakasan ng isang machine translator madali lang maisasalin ang isang pangungusap o makakuha ng
idea kahit hindi ito nasa tamang ideya samantala ang kahinaan naman nito ay hindi mabibigay ang tama ng iyong
ipapasalin.

Habang tumatagal ang lahat ng bayay ay ginagamitan na ng makina at hindi malabong darating ang
panahon at magkakaroon na din ng makina para sa pagsasalin.

Paglalapat/Pinagyamang Gawin

1. Isalin sa Filipino ang mga sumusunod na tekstong Ingles.

a. Visiting Relatives can be nuisance.

Ang pagbisita sa mga kamag-anak ay maaring maging isturbo.

b. He is an american history professor.

Siya ay isang propessor sa kasaysayan ng Amerika.

c. No ones knows that we used to live a hand-to-mouth existence.

Isang kahid, isang tuka

d. It's raining cats and dogs.

Napakalakas ng ulan.

e. Who do you think you are. Imelda Marcos ?

Sino sa tingin mo, Imelda Marcos

2. Isalin sa ingles ang mga sumusunod na tekstong Filipino.

a. Ano ang kapatid mo babae o lalaki?

What is you sibling it is a girl or boy?

b. Pang-ilang presidente ng Pilipinas si Gloria Macapagal-Arroyo?

c. Gugunitain natin ang kabayanihan ni Bonifacio sa Nobyembre.

We will commemorate Bonifacio's heroism in november.

d. Dumaan ang magnanakaw sa bintana.

The thief went through the window

e. Ano ang hinahanap mo, sakit ng katawan ?

What are you looking for, body pain?

Pagtatasa

Sabihin kung Tama o Mali ba ang pahayag tungkol sa pagsasalin.

Tama 1. Nawawala ang kahulugan ng isang akda dahil iba na ang wika.

Mali2. Nahihirapan makuha ng mga makabagong mambabasa ang saling wika.

Tama3. Mabilisan ang pagpapabot ng isang mensahe tungo sa iba't-ibang dako ng mundo.

Mali4. Naging masalimuot ang pagpapaabot ng mensahe.

Tama 5. Nagkaroon ng higit na mahabang buhay ang orihinal.

Mali6. Ang pagsasalin ay nagmumula sa mga pasulat na teksto lamang.

Tama7. Kasangkapan sa pagkalat ng kultura't kaalaman sa mundo.

Mali8. Nawawala ang katauhan ng may-akda.

Mali 9. Naghihiwalay sa manunulat at sa mambabasa.

Tama10. Isang palatandaan ng pagsibol ng kamulatang makabansa.

Lagumang Pasulit

Sabihin kung Tama o Mali ba ang pahayag tungkol sa pagsasalin.

Tama1. Higit na madaling manghiram sa Kastila kaysa sa Ingles dahil consistent ang sistema ng pagbayabay
tulad ng Filipino.

Mali 2. Nahihirapang makuha ng mga makabagong mambabasa ang saling akda.

Tama3. Mabilisan ang pagpapabot ng isang mensahe tungo sa iba't-ibang dako ng mundo.

Mali4. Ang pagsasalin ay nagmumula sa mga pasulat na tekso lamang.

Mali5. Nagkakaroon lamang ng kahulugan ang isang salita kung ito'y nagiging bahagi ng pangungusap.

Tama6. Kasangkapan sa pagkalat ng kultura't kaalaman sa mundo.

Mali7. Nawawala ang katauhan ng may - akda.

Tama8. Nagkakaroon ng higit na mahabang buhay ang orihinal.

Tama9. Isang palatandaan ng pagsibol ng kamulatang makabansa.

Tama10.Ang pagsasaling wika ay ang paglilipat sa pinagsalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at
estilo ng nasa wikang isinalin.

Tama11. Ang panghihiram ng salita ay tulad lamang ng panghihiram ng isang bagay.

Tama12. Nawawala ang kahulugan ng isang akda dahil iba ang wika.

Tama13. Ang salitang "circo" ay maaring hiram nang walang pagbabago sa ispelling dahil nababasa naman ng
maayos.

Tama14. Sa kasalukuyan may dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin na umiiral sa bansa.

Mali15. Naging masalimuot ang pagpapaabot ng mensahe.

Tama16. Ayon sa kautusang bldg.25, 1974, na ang mga asignatura ay ituturo sa Filipino maliban sa agham at
teknolihiya.

Tama17. May panlaping Ingles na hiram ng wikang Filipino at nailalapi na ngayon sa mga salitang Filipino.

Mali18. Naghihiwalay sa manunulat at sa mambabasa.

Tama19. Ang panlaping "ero(a)" ay sinasabing hiniram natin sa kastila sapagkat nailapi na ito sa mga katutubong
salita tulad ng "basa-ulo", "daldal".
Bilugan ang mga salita sa loob ng panaklong na hindi katumbas ng katapat na salita.

1.art (arte,palamuti,sining)

2. association (asosasyon,kapisanan,sambahan)

3. cooperative (kaugnayan,kilosangbayan,kooperatiba)

4. cuture (kalinangan, kabihasnan,kultura)

5. difference (diperensya,kaibihan,pagkakaisa)

6. discipline (kaayusang-asal,disiplina,disipulo)

7. government (gobyerno,pamahalaan,pangasiwaan)

8. homecoming (balikbayan,pagsasarili,pagbalik)

9. national language(pambansangwika,wikang pambansa, wikang pampurok)

10 .reform (pagbabago,pagpoporma,reporma)
Pangganyak na Tanong

Paano sisimulan at aayusin ang isang pagsasalin?

Dapat ay may gabay sa paggawa ng pagsasalin.

Pambungad na Pasulit

Isulat ang tama sa puwang kung ang pahayag ay totoo at mali kung hindi.

Tama 1. Walang panapat na salitang inuulit sa Filipino ang sa Ingles, kung kaya tinutumbasan ito sa paggamit ng
ibang salita.

Tama 2. Ang panghihiram ng salita ay tulad lamang ng panghihiram ng isang bagay.

Tama3. Ang salitang "circo" ay maaring hiram nang walang pagbabago sa ispelling dahil nababasa naman ng
maayos.

Tama 4. Sa kasalukuyan may dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin na umiiral sa bansa.

Tama 5. Ayon sa Summer Institute, ang mahusay na salin ang may katangian na malinaw at may natural na daloy.

Tama 6. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na gumagamit nito.

Tama 7. Bawat wika ay magkakatulad ang kakayahan.

Tama8. Isang katangian ng mga pangungusap sa Filipino ay ang pagiging flexible nito.

Tama 9. Laging isaisip ang pagtitipid ng mga salita.

Tama 10. Pagkatapos basahin ang orihinal na akda, isalin kaagad ito.

Mali11. Kung anong magandang pamagat sa Ingles ganoon din kaganda ang salin sa Filipino.

Tama 12. Kung ano ang reaksyon ng mambabasa sa orihinal kailangan ganoon din ang reaksyon sa salin.

Tama 13. Kailangan maging konsistent ang anyo ng salin sa orihinal.

Tama 14. Magsalin kahit ano mang gusto ng tagasalin.

Tama 15. Sa isang baguhang tagasalin, magtala ng maraming salitang panumbas at piliin lamang ang angkop.
Paglalapat/Pinagyamang Gawain

Lagyan ng pag sasalin ayon sa hinihingi ng kahon.

Filipino Filipino English Standard English

Ex. Tapos na ako I'm finished already I'm finished

Nakauwi na ako I'm home already I'm home

Hindi ko na isusuot yan I don't want to wear that anymore I don't wear that

Aalis na ako I have to go now I have to go

Pumunta na ako roon araw-araw I've been there everyday I've been there

Siya na ang director naming He/She is already our director now He/She is our new director

Ihambing ang dalawang uri ng salin.

Ipaliwanag at magbigay ng mungkahi.

Sa aking palagay, ang Filipino English ay isang pangungusap na kung ano ang iyong pagkakaintindisa pag
sasalin sa isang wika ng walang pinagbabasehan samantala ang standard english naman ay karaniwan at simple
pangungusad na pwedeng gamitin ng mga piniling lugar sa ibang bansa.
Pagtatasa

Bumuo ng isang replektibong sanaysay hinggil sa inyong pananaw sa pagsasalin at machine translator.

Malaki ang tulong ng isang machine translator sa atin lalo na kung ikaw ay nagmamadali , ngunit hindi lahat ng
iyong ipapasalin sa isang machine translator ay tama. Maaring maraming kahulugan ang isang salita. Halimbawa
ng "It's raining cats and dogs" na kung isasalin sa wikang Filipino ay "Umuulan ng puso't aso". Importante pa din
alamin ang ibig sabihin ng isang salita. May kalakasan at kahinaan din ang machine translator kaya't dapat maingat
din tayo sa paggamit nito. Sa pag sasalin mahalaga din makalaganap ng tama at sapat na impormasyon ng sa
gayon magamit at maintindihan ito ng maayos sa susunod na henerasyon sa atin. Hindi magtatagal magkakaroon
din ng makina sa pagsasalin upang mas maging madali na ang pag sasalin.

Hindi man madali sa atin ang pagsasalin ng isang akda kung walang gabay ngunit na sa ating pagkakaintindi parin
kung anong ibig sabihin nito. Kahit na iba't-iba man ang wika na ating gingamit mayroon pa din tayong sapat na
gabayan kahit na hindi tayo gumagamit ng machine translator.
 Aralin 2.2

Paglalapat/Pinagyamang Gawain

Ibigay ang angkop na salin sa mga salita o parirala.

1. Southern Tagalog Region Rehiyon ng timog tagalog

2. I agree sumasang-ayon ako

3. Let's paint the town red pintahan natin ng pula ang bayan

4. Hand-to-mouth existence isang kahid, isang tuka

Bilugan ang titik ng tamang sagot.

5. May I borrow your book ?

a. Maari bang ang libro mo ay mahiram ko?

b. Mahihiram ko ba ang aklat mo?

c. Mayhihiramin sana ako?

d. Puwede bang mahiram ang libro mo?

6. Let's go to market.

a. Pabayaan nating pumunta sa palengke.

b. Pumunta tayo sa palengke.

c. Tayo ay pumunta sa palengke.

d. Tayo na at pumunta sa palengke.

7. I read the newspaper every day.

a. Ako ay nagbabasa araw-araw

b. Araw-araw, may binabasa ako.

c. Binabasa ko ang balita araw-araw

d. Nagbabasa ako ng diyaryo araw-araw.

8. What can you say about family planning?

a. Ano ang kaya mong sabihin sa pagbabalangkas ng mag-anak

b. Ano ang masasabi mo tungkol sa pagpaplano ng pamilya?

c. May masasabi ka ba sa plano ng pamilya?

d. May sasabihin ka ba tungkol sa balak-angkan?

9. We must patronize our own product.

a. Ang kailangang magtaguyod ng ating producto ay tayo.

b. Kailangang tayo ay gumamit ng sariling atin.

c. Dapat nating tangkilin ang ating sariling produkto.

d. Tayo ang dapat bumili ng ating produkto.

10. The independence of countries such as ours cannot be complete until the last traces of colonialism have been
eradicated.

a. Ang kalayaan ng mga bansa ay hindi hanap kung may kolonyalismo.

b. Ang independesya ng mga bansang gaya ng atin ay hindi kumpleto kung may huling bakas ng kolonyalismo.

c. Hindi ganap na malaya ang bansang may tatak ng kolonyalismo.

d. Hindi magiging ganap ang kalayaan ng mga bansang tulad ng atin hanggang hindi napapawi pati sa kahuli-
hulihang tatak ng kolonyalismo.
Pagtatasa

Ihayag ang iyong ideya sa mga katanungan.

1. Bakit mahalaga ang pagsasalin sa mga akda mula sa isang wika patungo sa sariling wika ?

Upang mas lalo itong maunawan ang gustong ipahiwatig ng isang akda at mapalawak din ang kaalaman ng
bawat pilipino.

2. Sa makabagong panahon, paano nalakatulong ang pagsasaling wika ?

Madali na itong naiintindihan ng bagong henerasyon at dahil dito madali din napapalago ang kaalaman ng
bawat tao. Mas kapansin-pansin din ang bagong saljn lalo na't nagkakaintindihan na iba't-ibang wikain

3. Ano ang distink na katangian ng wikang Filipino kung ihahambing sa Ingles sa paaraan ng pag sasalita at
pagsusulat ng pahayag ?

May mga hiram tayong salita ingles dahil wala itong sapat napagbigkas sa tagalogkaya malaki na ang pag
kakaiba nito kung isasalin sa wikang filipino halimbawa nalang ng It's raining cats and dog na kung isasalin mo sa
tagalog ayumuulan ng pusa't aso. Kaya kailangan pa din nating malaman ang ibig sabihin ng isang pqngungusap o
salita bago ito isasalin dahil mag iiba na ang ibig sabihin nito.

4. Ano naman ang kakaibang pagkakabuo ng mga pangungusap ng Ingles na wala naman sa wikang Filipino ?

Malaki ang pagkakaiba dahil kapag gumagawa ng isang pangungusap gamit ang tagalong at ito ay isasalin
sa ingles ay magkakaiba na ang ibig sabihin ng isang pangungusap.

5. Bakit malawak ang pagkakaiba ng dalawang wika?

Dahil ang isang wika filipino ay kadalasan ginagamit kung saan ito pinagmulan ganon din sa wikang ingles
pwede magamit sa mga pilipino pero ito talaga ay ginagamit ng ibang daigdig.
Lagumang Pasulit

Isulatangtamasapuwangkungangpahayagaytotooatmalikunghindi.

Tama1.WalangpanapatnasalitanginuulitsaFilipinoangsaIngles,kungkayatinutumbasanitosapaggamitngibangsalita.

Tama2.Angpanghihiramngsalitaaytuladlamangngpanghihiramngisangbagay.

Tama3.Angsalitang"circo"aymaaringhiramnangwalangpagbabagosaispellingdahilnababasanamanngmaayos.

Tama4.Sakasalukuyanmaydalawangwikangkasangkotsapagsasalinnaumiiralsabansa.

Tama5.AyonsaSummerInstitute,angmahusaynasalinangmaykatangiannamalinawatmaynaturalnadaloy.

Tama6.Bawatwikaaynakaugatsakulturangmgataonglikasnagumagamitnito.

Tama7.Bawatwikaaymagkakatuladangkakayahan.

Tama8.IsangkatangianngmgapangungusapsaFilipinoayangpagigingflexiblenito.

Tama9.Lagingisaisipangpagtitipidngmgasalita.

Tama10.Pagkataposbasahinangorihinalnaakda,isalinkaagadito.

Mali11.KunganongmagandangpamagatsaInglesganoondinkagandaangsalinsaFilipino.

Tama12.Kunganoangreaksyonngmambabasasaorihinalkailanganganoondinangreaksyonsasalin.

Tama13.Kailanganmagingkonsistentanganyongsalinsaorihinal.

Tama14.Magsalinkahitanomanggustongtagasalin.

Tama15.Saisangbaguhangtagasalin,magtalangmaramingsalitangpanumbasatpiliinlamangangangkop.