Professional Documents
Culture Documents
Alam mo ba na…
1
Dulang Pangkasaysayan
I. Panahon ng Katutubo
Karamihan sa panitikan nila’y yaong mga pasalin-dila gaya ng mga bulong, tugmang-
bayan, bugtong, epiko, salawikain at awiting bayan na anyong patula; mga kwentong bayan,
alamat at mito na anyong tuluyan at ang mga katutubong sayaw at ritwal ng mga babaylkan
bilang pinakaunang anyo ng dula sa bansa.
Mga Katutubong Dula:
Bikal at Balak - Ang bikal ay maaaring awitin ng dalawang babae o dalawang lalaki.
ang mga mang-aawit ay magkahiwalay na nakaupo sa magkabilang panig ng silid,
habang nasa gitna ang mga manonood. Sa mga berso ng awit ay nagtatalo ang dalawa
at hinahalungkat ang mga kasiraan o kapangitan ng bawat isa. Sa ganitong
pagkakataon, lalong nag-iinit ang pagtatalo dahil ang mga manonood ay may kanya-
kanyang kakampi.
Bayok at embayoka - Ito’y isang pagtatalong patula ng mga Maranaw na nilalahukan
ng isang lalaki at isang babae na binabayaran ng salapi o kasangkapan pagkatapos ng
palabas. Ang mga kasali rito ay dapat na mahusay sa berso sapagkat ang kunting
pagkakamali sa pagkakamit o pagpili ng salita ay maaaring humantong sa mainitang
sagutan. Sa ganitong pagkakataon, ito ay maaaring maging dahilan ng pag-aaway ng
mga pami-pamilya.
Kasayatan - Kadalasan, ang bayok ay sinusundan ng isang laro ng panyo na
tinatawag na kasayatan. Ito ay sinasalihan ng mga dalaga’t binata at nahahati sa
dalawang pangkat. Magkahiwalay ang mga babae’t lalaki sa magkabilang dulo ng
tanghalan. Magsisimula ang sayaw pagkatapos ng talumpati ng Sultan ng lugar o dili
kaya’y ng may-ari ng bahay na pinagdarausan ng pagdiriwang. Magkahiwalay ang mga
babae’t lalaki sa magkabilang dulo ng tanghalan. Magsisimula ang sayaw pagkatapos
ng talumpati ng Sultan ng lugar o dili kaya’y ng may-ari ng bahay na pinagdarausan ng
pagdiriwang.
Ang maybahay ay hihingi ng pahintulot na pasimulan na ang sayaw. Ito ay ginagawa sa
pamamagitan ng patula. Pagkatapos sumagot ng mga panauhin ay sisimulan niya ang
pakikipag-usap sa mga binata habang sumasayaw sa paligid ng mga iyon. Ipapatong
niya sa balikat ng isang binata ang isang panyo. Pagkatapos ay tutungo naman siya sa
grupo ng mga babae at ipapatong ang isa pang panyo sa isa sa kanila. Ang sayaw ay
sinasaliwan ng mga instrumentong kudyapi, kulintang, agong at kubing. Ang kanilang
mga kilos ay waring naglalarawan ng kanilang mga ninuno.
Dallot - Sa mga Ilokano ito’y awit ng pag-ibig. Ang lalaki ay tutula at nagpapahayag ng
pag-ibig at ito’y sasagutin ng babae nang patula. Pagkatapos ay aawitin nila ang tula sa
saliw ng kutibeng, gitara ng mga Ilokano. Ito’y itinatanghal kapag may binyag, kasalan
o handaan. Habang nag-aawitan ang dalaga’t binata ay pinapasa ang oasi, isang uri ng
alak. Kapag ang babae ay tinanggap ang pag-ibig na iniluluhog ay ihahayag at itatakda
ng mga magulang ang kasal.
Hugas Kalawang - Isang tradisyon ng mga taga-gitnang Luzon. Isinasagawa ito
pagkaraan ng pagtatanim ng palay, ang mga magsasaka ay gumawa ng damara sa
2
tumana o sa taniman. Naghahandog ng premyo ang may-ari ng lupa para sa
pinakamabilis magtanim. Pagkatapos ng pagtatanim, sila ay naghuhugas ng kamay at
susundan ito ng kainan at magkakasayahan habang nagkakantahan, nagsasayawan,
nagkukuwentuhan at nagtutuk-suhan. Ang hugas-kalawang ay nagtataglay rin ng
mimesis sapagkat ang mga gumaganap dito ay mga magsasaka at may-ari ng lupa.
Daling-Daling - Ang dalling-daliing ay isang tradisyonal na anyo ng dula ng mga
Tausug sa Sulu. Nangangahulugang “Mahal Ko”, ang dalling-dalling ay isang ritwal na
nag-aanyaya sa mga manonood na umawit habang ang magsing-irog ay sumasayaw.
Ang lalaki’t babae ay nagliligawan sa pamamagitan ng pag-awit ng kanilang mga
niloloob. Kadalasan, ang mga manonood ay kumakanta rin nang may himig na
panunudyo.
3
Karagatan- uri ng sinaunang panitikang larong patula na kadalasang ginagawa sa
lamayan. Ang paksa ng karagatan ay tungkol sa isang prisesa na nawala ang singsing
sa karagatan. Nagpapasikatan ang mga binata sa kanilang mga husay at talento (na
isinasagawa sa pamamagitan ng pagtula). Kung sino man sa kanila ang makakakuha ng
singsing ay magiging asawa ng prinsesa.
Duplo- ito ang humalili sa karagatan. Isang paligsahan ng husay sa pagbigkas at
pangangatwiranan patula. Hango sa Bibliya, sa mga sawikain, at mga kasabihan.
Karaniwang nilalaro ito sa paglalamay sa gunita ng isang namatay.
Saynete- itinuturing na dulang panlibangan nang mga huling taon ng pananakop ng
mga Espanyol. Ito ay paglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutubo, sa kaniyang
pamumuhay, pangingibig, at pakikipagkapwa. Hal. La India Elegante Y El Negrito
Amante ni Francisco Balagtas.
Sarsuela-isang melodrama o dulang musical na tatatluhing yugto. Ito ay tungkol sap
ag-ibig, paghihiganti, panibugho, pagkasuklam, at iba pang masisidhing damdamin.
Karaniwang nagpapakita ng pang-araw-araw na pamumuhay ng mga Pilipino. Upang
lalong magustuhan ng manonood ay nilalahukan ito ng katatawan na laging
ginagampanan ng mga katulong sa dula. Sinasabing ito ang nagsilbing libangan sa mga
huling taon ng pananakop ng mga Espanyol. Hal. Walang Sugat ni Severino Reyes.
4
manunulat at talent manager. Ilan sa kanyang ginawang dulang pang-teatro ay ang “Anak Ni
Eva”, “Aking Ina”, “Puri at Buhay” at “Bulaklak Ng Kabundukan”.
Hindi lamang sa mga sikat na teatro gaya ng Teatro Libertad at Teatro Zorilla siya
lumalabas, kundi maging sa mga plaza ng iba’t ibang lugar sa kapuluan, mula Luzon hanggang
Visayas at Mindanao, sapagkat naniniwala siya na ang arte ay Sining ay para sa lahat, kaya’t
ipinakilala niya ang sarswela at kundiman sa mga katutubo at maging sa ibang bansa ay
ipinakilala niya ang kulturang Pilipino sa pamamagitan ng kanyang pag-awit ng mga kundiman
sa mga concerts sa iba-ibang siyudad sa mundo gaya ng Hawaii, San Francisco, Los Angeles,
New York City, Hong Kong, Shanghai at Tokyo.
IV. Panahon ng mga Hapon
Nagkaroon ng puwang ang dulang tagalog nang Panahon ng Hapon dahil napinid ang mga
sinehang nagpapalabas ng mga pelikulang Amerikano. Ang mga malalaking sinehan ay ginawa
na lamang tanghalan ng mga dula. Karamihan sa mga dulang pinalabas ay salin sa Tagalog
mula sa Ingles. Ang mga nagsipagsalin ay sina Francisco Soc Rodrigo, Alberto Cacnio, at
Narciso Pimentel. Sila rin ay nagtatag ng isang samahan ng mga mandudulang Pilipino na
pinangalanan nilang “Dramatic Philippines”. Ilan sa mga nagsisulat ay ang sumusunod:
5
Ang Radiyo ay patuloy pa ring tinatangkilik nang panahong ito. Ang kaniyang mag
dutungang dula tulad ng “Si Matar”, “Dahlia”, “Ito ang Palad Ko” “Mr. Lonely,” at iba pa ay
siyang pampalipas oras o libangang pakinggan ng mga wala pang telebisyon. Samantala ang
mga dula sa Telebisyon nang panahong ito ay labis na tinangkilik ng marami ay ang Gulong
ng Palad, Flor De Luna, Anna Liza, at iba pa.
Nagkaroon naman ng taunag pista ng mga Pelikulang Pilipino. Nagsilabas sa panahong ito
hanggang 1979 ang mga pelikulang walang romansa o seks subalit tinangkilik dahil sa
kakaibang kayarian nito tulad ng:
1. “Maynila…Sa mga Kuko ng Liwanag”- Sinulat ni Edgardo Reyes. Isinapelikula
sa direksyon ni Lino Brocka at sa pangunguna ni Bembol Roco.
2. “Minsa’y Isang Gamu-gamo” ang pangunahing bituin dito ay si Nora Aunor.
3. “Ganito Kami Noon… Pano Kayo Ngayon”-pinangunahan nina Christopher De
Leon at Gloria Diaz.
4. “Insiang”-pinangunahan ni Gilda Coronel.
5. “Aguila”-pinangunahan nina Fernando Poe Jr., Jay Ilagan, at Christopher de Leon.
VI.Panahon ng Kasalukuyan
Maririnig na sa kasalukuyan na nakapagpapahayag na ng mga tunay na niloloob nang
walang takot o pangamba ang mga tagapagsalita sa radio o lumalabas sa telebisyon. May ilan
sa mga dulang katatawanang ipinalalabas sa telebisyon ang nagsasadula ng mga nakaraan at
kasalukuyang pangyayari sa ating abnsa. Kabilang sa mga ito ang Chicks to Chicks, Eh Kasi
Babae, Sa Baryo Balimbing, at marami pang iba.
Sa Gawad Palanca ay unang gantimpala ang “Bayan Ko” ni Bienvenido Noriega Jr . na
tumanggap ng Php12,000.00. At ikalawang gantimpala naman ang “Ang mga Tatoo ni
Emmanuel Ressureccion” ni Reynaldo Duque na nakatanggap ng Php7,000.00.
Simbolikong Dula/Drama
Simbolikong Dula
Estilo ng dulang gumagamit ng mga sagisag o simbolo; isinasagawa sa pamamagitan
ng pagbibigay-sagisag ng mga karakter, kagamitan, kasuotan o maging ng tagpuan.
Halimbawa nito ay ang “Miracle Worker ni Annie Sulliran at The Glass Menagerie ni T.
Williams”.
Simbolikong Kasuotan
Mga kadamitang kumakatawan o sumasagisag sa mga abstraktong bagay o ideya.
Kadalasan, ginagamit ang mga ito sa mga simbolikong drama o mga dulang alegorikal.
Simbolismo
Kilusang Panteatrong nagbibigay diin sa mga sagisag o simbolo sa tanghalan; maaring
set o tagpuan na tulad ng mga makikita sa mga dulang Isabelino, mga dula nina
Chekhov, Ibsen at Strinberge; o mga karakter na may sinasagisag na ibang tao tulad ng
mga dula nina Maeterlinck,Yeats, Andreyev, Hauptmann, Synge, O’Casey at O’Neill.
Simbolistikong Dulaan
6
Dulaang gumagamit ng mga konsepto ng simbolismo.
Simbolo
Isang makasining na sangkap na ang layunin ay kumatawan sa isang uri ng damdamin,
bagay , paniniwala o kaisipan. Ang makintal ang isang bagay sa isip ng mambabasa o
manunuod upang iyon ay maging ganap na bahagi ng kaniyang pag-unawa o ang
makitanl ang imahen o larawan.
Sedisyosong Dula
Ang sedisyosong dula o dulang makabayan noong unang bahagi ng panahon ng
pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas. Nang maglatag pa lamang ang mga
patakaran nila sa pananakop, mahigpit at mabisang kakampi ng sambayanan ang
mapangahas na dulaang binansagan ng mga mananakop bilang “Dulang Sedisyoso” sa
paggigiit ng independencia na matagumpay na Nabawi ng Pilipino mula sa kolonisador
na Espanyol. Malaki ang kontribusyon ng mga dula nina Aurelio Tolentino, Juan Abad at
iba pang mapangahas na mandudula upang panatilihing maapoy ang pagmamahal ng
kanilang kababayan sa inang Pilipinas.
Mga Dula na Palasak sa Pilipinas
Noong huling bahagi ng pananakop ng mga Kastila hanngang sa panahon ng mga
Amerikano, mga political at panlipunang kalagayan tulad ng “Kahapon, Ngayon at
Bukas ni Aurelio Tolentino”.
REBOLUSYON (1971)
SAAN SI FELIPE (1972)
WALANG KATAPUSANG PASYON NI JUAN DELA CRUZ
Pasyong Mahal
Ni:Juan Dela Cruz
Nang mag-alas tres na ng hapon, sumigaw si Hesus, 'Eli, Eli, lema subachthani?'
na ang ibig sabihi'y 'Diyos ko, Diyos ko, bakit mo ako pinabayaan?'"" (Mateo 27:48)
I.
Bayan kong birheng tunay
na bininyagang Kristyano nang mabuhay
kalunos-lunos ang sinapit mo
sa hawlang malamig na impyerno.
Sa aming bayan,
walang solusyon sa kahirapan,
kaya para bumaba ang kanilang bilang,
ang mahirap, pinapaslang.
Sa aming paraiso,
walang mahahanap na trabaho,
kaya ang solusyon ng gubyernong pilay,
hulihin ang mga tambay.
7
Sa aming bayan,
binabastos ang kababaihan,
kaya para masolusyonan,
ninonormal ng pangulo ang kababuyan.
Sa aming bayan,
bawat solusyon
ay nasa bunganga ng baril.
II.
Abot langit ang pananampalataya ng aking bayan
sa tuwing ipinaparada ang Nazareno ng Quiapo,
sapagkat, pasan nila ang krus
na pasan ng Poon
sapagkat, tulad ng Poon,
sila'y ipinako sa krus
ng pulis ng Emperador ng Roma
sa utos ng Poncio Pilatong naghuhugas kamay
sa harap ng mga Hudyong bulag.
III.
Lahat ng mga pinaslang sa ami'y
may pitong daan at pitumpu't walong sugat
na iniwan ng pitong daan
at pitumpu't walong hampas ng latigo.
O kaya nama'y hiwa-hiwalay ang katawan.
Lahat ng mga pinapaslang sa ami'y
May koronang tinik sa leeg.
O kaya nama'y plakang
"Pusher, 'wag tularan."
Lahat ng mga pinaslang sa ami'y
ginahasa muna bago patayin.
O kaya nama'y sunog na ang ari.
Lahat ng mga pinapaslang sa ami'y
ipinapako sa krus.
O kaya nama'y ibabalot sa packing tape.
Tunay ngang Kristyano ang aming bayan,
sapagkat naranasan namin
ang lahat ng dinanas ni Hesu Kristo.
8
Sanggunian:
https://books.google.com.ph/books?
id=njG5matJnzoC&pg=PR8&lpg=PR8&dq=dulang+simbolico&source=bl&ots=eqE5zDhETX&si
g=ACfU3U2g8psr5fHlFguRN9uOU6fG43S4zA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjp2NSnzobvAhVTNK
YKHe7XAmMQ6AEwDnoECAUQAw#v=onepage&q=dulang%20simbolico&f=false
https://books.google.com.ph/books?
id=oQgxxjMu9FEC&pg=PA625&lpg=PA625&dq=dulang+simbolico&source=bl&ots=zNOM1Bzt
vK&sig=ACfU3U3-de_mabNvM-
59rQH_5q3BmY1vRw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjp2NSnzobvAhVTNKYKHe7XAmMQ6AEwDX
oECAYQAw#v=onepage&q=dulang%20simbolico&f=false
https://www.slideshare.net/ladychu08/dula-15515688
https://iamcarlitorobin.wordpress.com/tag/kasaysayan-ng-dula/
Ipinasa ni:
VALDEZ, ROSE THERESE JINTALAN
Ipinasa kay:
Bb. Julie B. Dela Cruz
E245-Malikhaing Pagsulat
BSEDFIL3 BLK I