PANEVROPSKI UNIVERZITET “APEIRON”

BANJA LUKA

PRIMJENA RAČUNARA U BOLNICAMA I ZDRAVSTVENIM

USTANOVAMA

Seminarski rad

Student: Mentor:
Svjetlana Pilipović Prof. Dr Branko Latinović

Banja Luka, januar, 2021

SADRŽAJ
 1. UVOD

Od kad su računari postali nezaobilazan moćan alat današnjeg vremena, pronašli su svoj put u
skoro svim aspektima ljudskih djelovanja, dok medicina nije nikakva iznimka za to. Računari pomažu
ljekarima i medicinskim radnicima, naučnicima, istraživačima kod otkrivanja, testiranja i primjene
medicinskih tehnika u skoro svakoj zdravstvenoj ustanovi u svijetu. Računarske tehnologije pružaju
mogućnost da medicinska ideja i znanje bude upotpunjeno i globalno podijeljeno mnogim medicinskim
stručnjacima iz različitih grana medicine.
 2. OPŠTA PRIMJENA RAČUNARA U ZDRAVSTVU
2.1. Rentgen, CT, spektroskopija

X-zraci i CT koriste doze zračenja da bi se dobila slika pacijentove unutrašnje strukture u

okviru potrage za abnormalnim pojavama. X-zrake omogućavaju pregledavanja unutrašnjih struktura
pacijenata iz jedne od perspektiva. CT skeniranja sa druge strane koriste računarske tehnologije za
snimanja nekoliko slika rendgena koje su zapravo dvodimenzionalni presjek i pretvaraju ih u
višedimenzionalne slike koje ljekari koriste za dijagnostikovanje. Takvi pojedinačni rendgenski zraci
kombinuju se računarskim programima dabi precizno rekonstruisali unutrašnju strukturu pacijenata.
Spektroskopija predstavlja proces za ozračivanje supstance, kao što je recimo tkivo biopsije ili
sumnjive opasne supstance kao i ispitivanje reflektovanih ili prenesenih uzoraka za zračenje. Razvijen
je čitav niz raznih metoda u spektroskopiji za mjerenja različitih karakteristika izvora energije. Sve
supstance apsorbuju i odražavaju samo određenu talasnu dužinu elektromagnetnog zračenja.
Reflektovana ili prenošena zračenja su analizirani računari koji određuju koje su talasne dužine
prisutne ili nisu. Takav se uzorak, nazvan spektrom, poredi sa bazom podataka poznate supstance da bi
se pronašle podudarnosti. Ljekari mogu da brzo utvrde da li su uključene otrovne supstance unutar
tijela i onda mogu da omoge brzo odgovarajući vid liječenja.

2.1. Praćenja pacijenta, operacije

Pacijenti koji budu primljeni u bolnice povezuju se sa uređajima koji koriste vitalne softvere za
praćenja statističkih podataka, odnosno za praćenja krvnog tlaka, impulsa i nivoa kiseonika. Takvi
računari nadgledaju pacijente i programirani su da obavijeste osoblja za slučaj da su bilo koji od
ovakvih podataka van prihvatljivog raspona.
Kompjuterizovana robotika omogućava ljekarima da operišu pacijenta bez prisustva u istoj sobi.
Ovakva kompjutorski upravljana operacija omogućava ljekarima da spasu živote bolesnika mnogo
kilometara daleko, a to možda nebi ni bilo moguće na drugi način. Video umrežavanja i praćenja
vitalnih statistika u stvarnome vremenu omogućavaju sigurnu, preciznu operaciju koja je posmatrana
od strane ljekara ili studenata.
 2.3. Internet i skladištenje podataka

Prije korištenja računara, delikatni podaci od pacijenata bili su čuvani unutar ormara koji su bili
u okviru ordinacija i bilo je lako da se dođe do takvih podataka. Današnje tehnologije računarskih baza
podataka omogućavaju medicinskim radnicima da održavaju podatke pacijenata osiguranim uz rutinska
šifriranja, pa čak i čuvane na web-lokacijama radi dodatnih doza sigurnosni i sigurnosnih kopija.
Internet povezanost – ljekari kao i drugi istraživači pretežno koriste lične računare za
konsultaciju i druga mišljenja u stvarnome vremenu. To omogućava da postupke za dijagnozu koji
uzimaju manje vremena, a to može da bude isto kao i povećani laboratorijski rezultat ili tretman koji
štedi nečiji život. Dalje, upotrebe manjih računarskih uređaja, poput PDA uređaja i pametnih telefona,
omogućavaju ljekarima da obavljaju svoje poslove u manje tehnološki naprednom području koje nema
fiksnu internet vezu.

2.4. Dijagnostička baza podataka i istraživanja

Medicina obuhvata velika područja kada je u pitanju znanje koje se svakodnevno proširuje.
Računarske baze podataka omogućavaju ljekarima čuvanje dijagnostičke informacije i njihova
pretraživanja. To omogućava medicinskim podacima kod ranijih pacijanata i časopisa koji su gledani
da budu u taj čas dostupni medicinskom stručnjaku u bilo kom trenutku ili mjestu.
Medicinska istraživanja - trenutno distribuisane računarske platforme koristimo za pokretanje
medicinske simulacije u potrazi za lijekom na bolestima kao što je karcinom, AIDS i Alzheimerova
bolest. Ovakav kompjuterizovani softver omogućava milionima računara da se pridružuju na načine da
eksponencijalno povećavaju brzine kojima se mogu pronaći potencijalno potrebni lijekovi.
Računarski softveri se koriste za praćenja i projektovanje skoro svih aspekata u medicinskoj
praksi. Pacijentova datoteka, izvještaj o dobitku ili gubicima kao i obrasci za naplate ili osiguranje
obrađuju se uz pomoć računarskih softvera koji pojednostavljuju rad ordinacija i omogućavaju
ljekarima da duže vremena provode uz svoje pacijente.
 2.5. EKG

Elektrokardiografija (ili EKG) predstavlja jedan od najbitnijih dijagnostičkih aparata, za

podjednako bitam organ unutar našega tijela, a to je srce. Mjerenja i prikazivanja otkucaja srca mogu
da dovedu do velikoga broja dijagnoza i to predstavlja jedan pokazatelj zašto su primjene tehnologija,
tj. Računara u tolikoj mjeri važne i sve više primjenjivane u medicinskim oblastima.
EKG zapisi su podijeljeni na pojedine dijelove: P-talas koji predstavlja depolarizacije atrija, PR-
interval koji će predstavljati vremenske razmake između depolarizacija atrijuma i depolarizacija
ventrikula, pa QRS-kompleks u vidu depolarizacije ventrikula, QT-interval za vremenske razmake
između početaka depolarizacija i kraja repolarizacija ventrikula, zatim tu je i ST-segment predstavlja
depolarizacije miokarda kod ventrikula, T-talas pretpostavlja repolarizacije ventrikula I na kraju U-talas
koji se ističe i javlja se u slučaju bolesnika sa određenim bolestima.

Slika 1: EKG aparat novije generacije

 Svi ovdje pomenuti elementi prikažu se na EKG monitorima koji zauzimaju vrlo važno mjesto
u operacionim salama pa i kod preoperativnih i postoperativnih praćenja pacijenata, a takođe su bitni za
ovu temu. Savremeni monitori, sem što prikazuju srčane talase, takođe daju zvukove u ritmu otkucaja
samog srca. Kod slučaja zastoja srca ili nekih drugih poremećaja koji mogu da se pojave kod pacijenta,
javljaju se zvučni alarmi. Strukture EKG monitora suštinski su vrlo slične klasičnim osciloskopima-
horizontalan i vertikalan otklon te katodne cijevi sa velikom perzistencijom (ili postojanosti).
 3. TELEMEDICINA

Telemedicina predstavlja daljinsku primjenu medicine ili

“medicina na daljinu”. Telemedicina po sebi nije medicinske struke,
niti je neka specijalnost u medicini, nego je način na koji
medicinska struka realizuje svoje djelatnosti. Zbog toga se i govori
o recimo primjeni teleotorinolaringologije, telekardiologije ili
telepatologije. Jedna od mnoštva definicija za telemedicinu koje mogu
da se nađu u literaturi slijedi u nastavku teksta.

Slika 2: Telemedicina u praksi

Telemedicina predstavlja sistem koji podupire procese u

zdravstvenoj zaštiti osiguravajući na taj način sredstva i načine za
efikasnije razmjene informacija a to omogućava mnoštvo aktivnosti
koje su vezane uz zdravstvene zaštite, uključuje samim tim korisnike
zdravstvene zaštite i zdravstvena osoblja, uključuje edukovanje,
administraciju i proces liječenja.
 3.1. Razvijanje telemedicine

Razvijanje telemedicine započinje sa izumom telefona ili

bežičnih telegrafija, a njeno ozbiljnije razvijanje bilježe se još
ranih 60-tih godina ovoga vijeka kada je NASA u okvirima svojih
projekata u istraživanju svemira “Apollo” započela slanje ljudske
posade u svemir. Tada se započelo sa razvojem telemedicine za svrhu
biomedicinskih monitoringa i zdravstvenih zaštita astronauta. Posle
projekta “Space Shuttle” NASA nastavilja sa razvijanjem i uz
usavršavanje telemedicinske aplikacije tokom saradnje američkog
astronauta tj. SAD-a sa Rusijom na dijelu ruske stanice Mir.
U isto vrijeme NASA nastavilja da primjenjuje svoja iskustva u
oblasti telemedicine unutar različitih područja u svijetu koja su
pogođena prirodnim kao i drugim vrstama katastrofa. Uz to, ustanovila
se i telekomunikacijska infrastruktura koja bi trebala da podržava
daljnu saradnju u područjima koja bi uključivala preventivno
medicinu, javna zdravstva, medicinske edukacije, biologiju svemira,
biološku nauku, mikrogravitacijsku nauku, svemirsku i vazduhoplovnu
medicinu, te medicinski orijentisanu informatiku.
Inicijalno se postavila satelitska veza za komunikacije preko
Interneta, sa planom da se putem stotine ruskih sveučilišta povezuje
sa američkim centrima i da se uključi unutar tele-edukacije.

3.2. Primjena telemedicine

Potencijalne primjene telemedicine uključuju stavke poput:

 1. daljinske dijagnostike uz upotrebu videofonije ili
telemetrije koja se zasniva na medicinskim opremama koje
uključuju recimo monitoring za rad srca i kompjutorsku
tomografiju;
2. konsultacije međusobno udaljenih ljekara koje su vezane uz
probleme za interpretaciju rendgenske slika, prenos EEG-a
ili drugih signala u biomedicini u realnome vremenu ili
brze prenose slika;
3. telehirurgije, koja uključuje interaktivne video veze
između operacijskih dvorana i udaljenih eksperata koji
savjetuju hirurge tokom operacije;
4. telerobotike, koja može uključivati računarski podržavane
oblike hirurgije i kliničku aplikaciju virtuelnih
realnosti;
5. tele-edukacije, kao dodatne mogućnosti za upotpunjavanje
medicinskog saznanja;
6. interaktivne upotrebe elektronskog medicinskoga zapisa;
7. medicinskoh monitoringa i alarma koji povezuju bolesnike na
kućnu njegu i hitnu medicinsku pomoć;
8. mogućnosti za dobijanje tekstovne informacije, detaljne
slika ili videa tj. pokretne slike iz izvora organizovanih
ili povezanih putem Interneta;
9. prenosa podataka generisanih tokom razvijanja novijih
lijekova ili istraživanja.

Uvođenja telekomunikacijske tehnologije omogućava slanje podataka o bolesnicima (umjesto

slanja samoga bolesnika) na velikoj udaljenosti. Podaci se pošalju stručnjaku u drugoj zemlji koji može
da pomogne kod rješavanja zdravstvenoga problema bolesnika u dosta kraćem vremenskom roku nego
što je to moguće ako bi se umjesto podataka prenosili bolesnici.
 4. Holografija u okviru medicine
4.1. Holografija

Holografija predstavlja metodu za stvaranje i reprodukovanje

holograma. Hologram se često, zbog činjenice da se, onda kada ga
osobe posmatraju, takvim i čini, opisuje se u vidu trodimenzionalne
slike. Ipak, holografije imaju veoma malo dodirnih tačaka sa
tradicionalnim fotografijama.

4.2. Hologrami

Hologrami, ili mediji koji sadrže sačuvanu informaciju, nije

ništa do visoko-kontrastnog, crno-bijelog fotografskog filma, pa je
samim tim za ispravno shvatanje značenja pojma hologram i
holografije, potrebno najprije da se objasni fotografija.
Fotografija predstavlja dakle postupak za zapisivanje grafičkih
informacija o nekom objektu.
Fotografija stvarno i sadrži pigmenat sa čijim se rasporedom na
fotografsku ploču/papir fizički zapiše slika.

Slika 3: Hologram

Za razliku od fotografija, koje možemo da zamislimo kao grafičke informacije koje su

prikazane u 2 dimenzije, hologrami se sastoje od niza podataka kao što je veličina, oblik, svjetlost i
kontrast oblika koji želi da se prikaže, sačuvanih unutar mikroskopskih, kompleksnih i isprepletenih
uzoraka. Ovakvi uzorci su mogući upravo zbog karakteristika laserskoga svjetla.
Onda kad se svjetlo odbije od trodimenzionalne objekte, ono će oblikovati takođe
trodimenzionalne složene uzorke, a da bi se prikazali cijeli uzorci, svjetlost mora da bude jednobojna ili
snažno usmjeravana, odnosno koherentna. Laseri su se pokazali idealnim izvorima svjetlosti za prikaze
holograma. Ako se na holograme usmjeri svjetlost, podaci koji se čuvaju kao isprepleteni uzorci
oblikuju originalne prikaze određenih objekata, što oči kao i mozak promatrača dožive kao stvarne
objekte.
 ZAKLJUČAK

Svakim danom stručnjaci unutar raznih profesija uz informatičare otkrivaju način kako bi
primjenili računare, povećavajući samim tim efikasnosti i uspešnosti u datim oblastima. Računari
neminovno pomažu u mnogim oblastima u životu i postaju nezaobilazna sredstva za rad u širokom luku
profesija. Svidjelo se to ili ne, takav proces se ne može nezaustaviti i dobija sve više na značaju. Papir,
film ili slični mediji povlačiće se pred nadolazećim digitalnim verzijama.
Doskorašnje slike ljekarskih ordinacija na koje smo svi nekad i navikli, s fiokama napunim
medicinskim kartonima, receptima, uputama... postaju prošlost. Na stolu će uz uobičajene instrumente
stajati samo LCD monitor na kojem će se u djeliću sekunde moći pronaći sve o pacijentu: kada je
izvadio prvi zub, kada je imao gripu, kada je bili na bolovanju i slično...
LITERATURA