Professional Documents
Culture Documents
Panuto: Basahin nang may pang-unawa ang mga tanong at bilugan ang titik ng tamang sagot.
1. Paanong pinatibay ng mga karunungang bayan ang lahing Pilipino noon at sa kasalukuyang
panahon?
A. Naging sandigan sa pagtataglay ng pilosopiya sa buhay na lalong nagpatibay ng
lahing Pilipino.
B. Nagsisilbing salamin ng lahing Pilipino na umaakay sa kasalukuyang heneresyon
tungo sa mabuting landas ng buhay.
C. Nagpapatibay sa pagbibigkis ng mga paniniwala, kultura at tradisyon ng lahing
Pilipino tungo sa pagkakaisa.
D. Lahat ay tama.
Ika-27 ng
Setyembre 2021 2. Bakit kilala din bilang kaalamang bayan ang karunungang bayan?
A. Dahil ito ay nagtataglay ng mga talinghaga na nagpapatalas ng isipan upang
magbigay pangaral tungo sa mabuting landas ng buhay.
B. Dahil marami kang matutunang kaalaman mula sa mga ito.
C. Dahil taglay nito ang mga pang-araw-araw na kaalaman upang ang isang tao ay
umangat sa kanyang kapwa.
D. Dahil itinuturo ng mga karunungang bayan ang mga paraan upang maging
matagumpay laban sa kapwa.
3. Anong kaisipan ang nais iparating ng kasabihang nasa ibaba? “Ang payo ng nanay huwag
magmagaling Sa pakikipagkapwa, puso’y gamitin
Matalas na dila ay laging pigilin Mabuting ugali laging pairalin”.
A. Sa lahat ng sitwasyon ay kabutihan ang ipakita sa kapwa.
B. Magsalita ng masama laban sa kapwa kapag alam mong may ginagawa itong hindi
maganda.
C. Magpakita ng kabutihan sa mga taong mabait sa iyo.
D. Hindi sa lahat ng pagkakataon ay kailangan mong makipagkapwa tao.
4. Paano naisabuhay ng mga Pilipino ang salawikaing ito sa panahon ng Pandemya? “Ang
nagtitiyaga sa panahon ng kahirapan, Tiyak may naghihintay na magandang kapalaran”.
A. Kahit anong pagpupursigi ng mga Pilipino ay nahirapan pa din sila sa pagkakaroon ng
pandemya.
B. Hindi naging hadlang sa mga Pilipino ang kahirapan upang mapagtagumpayan ang
pandemya dahil sa mga kaparaanang ginawa.
C. Madaling sumuko ang mga Pilipino sa pandemya.
D. Sa halip na gumawa ng paraan ay sinisisi ng ilan ang Pamahalaan sa kahirapang
nararanasan sa panahon ng Pandmeya.
6.Ang mga doktor, sundalo, pulis at nars ay ilan sa mga “frontliners” o ang mga bayaning nasa
unahan. Ano ang kahalagahan kung bakit tinagurian silang “mga buhay na bayani” sa
kasalukuyang pandemyang kinakaharap ng bansa?
A. Dahil binabayaran sila ng gobyerno.
B. Ginagawa lamang nila ang kanilang tungkulin.
C. Dahil sa sakripisyong kahit ang sarili nilang buhay ay nakahanda silang ialay.
D. Nagpamalas sila ng mga superpowers sa pagsugpo ng kumakalat na virus sa bansa.
7. Mababakas ang hirap na dinaranas ng bawat Pilipino sa kasalukuyang suliraning kinakaharap
ngunit sa kabila nito ay kakikitaan pa rin ng mayamang kaugalian katulad ng pagtulong sa kapwa
kahit na sa simpleng pamamaraan. Ano ang nais ipahiwatig ng pahayag?
A. Likas sa mga Pilipino ang pagbahagi sa kapwa ng kung anong meron siya.
B. Tutulong dahil lumalapit ang mga nangangailangan.
C.Nagbibigay ng tulong dahil naghihintay ng kapalit.
D. Nais lamang na ipakita na siya ay mayroong kakayahang tumulong sa kapwa.
10. Ang “new normal” na sistema ng edukasyon sa bansa ay lihis sa nakagawiang paraan ng
pagkatuto subalit mayroon namang magandang dulot. Ano ang magiging kahalagahan nito sa
edukasyon at kaligtasan ng bansa?
A. Maipagpapatuloy ng bawat Pilipinong mag-aaral ang pagkatuto at maiiwasan pang manganib
ang kanilang kalusugan mula sa banta ng covid-19.
B. Makatitipid na sa pagbibigay ng baon ang bawat magulang at magagampanan pa nila ang
kanilang tungkulin bilang isang ina at ama sa kanilang mga anak.
C. Mababawasan ang alalahanin ng mga eskwelahan at magiging pasyente sa mga ospital.
D. Magagamit sa iba pang mga bagay ang pondong nakalaan para sa kagawaran ng edukasyon at
kalusugan sa bansa.
Alam mo ba?
Noong unang panahon, sa tuwing may mga pagtitipon o mga okasyon ang mga
karunungang bayan ay nagiging sentro ng pagkakaabalahan lalo na ang bugtong na
nagiging libangan ng karamihan. Salawikain o kasabihan ang malimit gamitin ng mga
matatanda kung ang hangarin ay pangaralan ang mga anak. Patunay lamang na
buhay ang panitikan sa puso’t isipan ng ating mga ninuno. Hahayaan mo bang
maglaho ang mga gintong butil na pamana sa iyo?
Karunungang bayan- tinatawag ding kaalamang bayan na binubuo ng mga salawikain, sawikain,
bugtong, palaisipan, kasabihan. Karaniwang ang mga ito ay nagmula sa mga tagalog at hinango
sa mahahabang tula.
1.Salawikain – Ito ay nakaugalian nang sabihin at sundin bilang tuntunin ng kagandahang asal ng
ating mga ninuno na naglalayong mangaral at akayin ang kabataan tungo sa kabutihan.
Halimbawa:
Aanhin pa ang damo
Kung patay na ang kabayo.
2. Sawikain/Idyoma – ang mga sawikain o idyoma ay mga salita o pahayag na nagtataglay ng
matalinghagang kahulugan.
Halimbawa:
bagong tao – binata
bulang-gugo – gastado
3. Kasabihan – karaniwang ginagamit sa panunukso o pagpuna ng isang tao. Ito ay nababatay rin
sa gawi ng mga tao o pang-araw araw nilang gawain.
Halimbawa:
Tulak ng bibig Utos na sa pusa
Kabig ng dibdib Utos pa sa daga
4. Bugtong – inilalarawan ang bagay na pinahuhulaan, ito ay nangangailangan ng mabisang pag-
iisip. Ito rin ay nagtataglay ng apat na katangian gaya ng tugma, sukat na karaniwang binubuo ng
dalawa hanggang apat na taludtod kung saan ang unang dalawang linya ay nagsisimula sa ilang
pamilyar na bagay sa kapaligiran at ang huling dalawang linya naman ay nagbibigay ng katangian
ng bagay na binabanggit sa naunang linya. Ang kariktan at talinhaga na itinuturing na siyang
pinakamahalagang katangian ng isang bugtong.
Halimbawa: Sagot
1. Nagtago si Pedro, labas din ang ulo. Pako
2. Ate mo, ate ko, ate ng lahat ng tao. Atis
3. Nanganak ang birhen itinago ang lampin. Saging
May dalawang uri ng bugtong
Ang mga bugtong ay pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Ito ay binibigkas nang patula at
may lima hanggang labindalawang pantig. Ang mga tagalog ang pinakamayaman sa bugtong.
1. Mga talinghaga (o enigma), mga suliraning ipinahahayag sa isang metapora o ma-alegoryang
wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat na pagninilay-nilay para sa kalutasan.
2. Mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaasa sa dulot ng patudyo gamit sa tanong o
sagot.
5. Palaisipan – ito ay nasa anyong tuluyan na kalimitang gumigising sa isipan ng mga tao upang
bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin.
Halimbawa:
Sa isang kulungan ay may limang baboy na inaalagaan si Juan, lumundag ang
isa, ilan ang natira?
May isang bola sa mesa, tinakpan ito ng sumbrero. Paano nakuha ang bola
nang di man lang nagalaw ang sombrero?
6. Bulong – ang bulong ay mga pahayag na may sukat at tugma na kalimitang ginagamit na
pangkulam o pangontra sa kulam, engkanto, at masamang espiitu.
Gawain sa Pagkatuto 1: Panuto: Narito ang gawaing susubok sa iyong kaalaman upang lalo
mong pahalagahan ang karunungang bayan na pamana ng ating lahi. Piliin sa hanay B ang mga
karunungang bayan na tutugon sa mga pagpapahalagang nasa Hanay A.
1. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
2. ___________________________________________________________
Halimbawa ng “brochure”
Ika-29 ng
Setyembre 2021
(Miyerkules)
Pamantayan Puntos
May kaugnayan sa paksa 30
Malinaw at maayos na pagpapaliwanag 30
Pagiging malikhain 20
Malinis at maayos na presentasyon 20
Kabuuan 100
Gawain sa Pagkatuto 4: Panuto: Suriin ang mga sumusunod na karunungang bayan. Tukuyin
kung ito ay isang bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan. Isulat sa kahon ang B kung ito ay
bugtong, S kung ito ay Salawikain, W kung ito ay Sawikain at K kung ito ay Kasabihan.
Bugtong Kahulugan/Paliwanag
4
Ika-1 ng Oktobre
2021 (Biyernes)
5
Salawikain
Sawikain
1
Gawain sa Pagkatuto 6:
D u g tu n g a n T a y o !
1 . P a n u t o : S a g u ti n a n g m a h a h a l a g a n g t a n o n g s a p a m a m a g i t a n n g p a g d u g t o n g s a m g a
s in im u la n g p a h a y a g . Is u la t a n g s a g o t s a n a k a la a n g p a t la n g .
A . A n o - a n o a n g m g a m a h a l a g a n g b a g a y n a n a t u t u n a n m o s a a ti n g m g a n a g i n g a r a l i n .
A n g n a t u t u n a n k o s a a r a lin a y
Ika-2 ng Oktobre
2021 (Sabado)
B . P a a n o n a k a t u t u lo n g s a iy o b ila n g is a n g m a k a b a g o n g k a b a t a a n a n g w a s t o n g k a a la m a n s a
k a r u n u n g a n g -b a y a n s a p a g -u u g n a y s a m g a k a s a lu k u y a n g p a n g y a y a r i s a tu n a y n a b u h a y ?
N a k a t u lo n g it o s a p a m a m a g it a n
Matapos mong matuklasan ang mga karunungang bayan ng ating lahi. Pag-
uusapan naman natin ang mga eupemistikong pahayag. Alam mo ba na ito ay
Ika-4 ng Oktobre mahalaga sa pagpapaliwanag sa araw-araw dahil sa pamamagitan nito
maipahahayagmo ang mga kaisipan, pananaw, at kuro-kuro na maiiwasan ang
hindi pagkakaunawaan. Kaya’t pagbutihan mo hanggang matapos. Handa ka na
bang
We lead, we tuklasin
serve, angwith
we excel mgaa ito?
heart.
Address: Brgy. Mayapa, Calamba
Oooppss..Teka City, Laguna
lang dahil matapos ang ating paglalakbay inaasahan na ikaw ay:
Telephone Numbers: (049) 530-2090 / (049) 530-2098
Nabibigyang-kahulugan
Email Address: mo ang mga talinghaga, eupemistiko o masining na
campvicentelimnhs@yahoo.com
pahayag sa mga tula, balagtasan, alamat/ maikling kuwento, epiko ayon sa mga
2021 (Lunes)
Panimulang Pagtataya:
Panuto: Basahin ang kasunod na mga piling saknong ng tulang Sa Aking mga Kabata ni Dr. Jose
Rizal at pansinin ang mga talinghaga, eupemistiko o masining na pahayag na ginamit at
pagkatapos ay bigyan ito ng kahulugan.
Panuto: Basahin nang may pag-unawa ang mga piling saknong ng tula at isulat sa patlang ang
kasingkahulugan at kahalagahan ng mga salita/pahayag na nakalimbag nang pahilig.
Kahulugan: ____________________________
Kaisipan: ______________________________
Gawain sa Pagkatuto 7: Panuto: Gamit ang iyong natutuhan sa naunang aralin, iugnay mga
karunungang bayan na nasa HANAY A sa angkop na sitwasyon na nasa HANAY B. Isulat ang titik
ng iyong sagot sa loob ng kahon sa hanay A.
Ika-5 ng Oktobre
2021 (Martes) Paksa: Pagbibigay-kahulugan sa mga Talinghaga, Eupemistiko o Masining na mga Pahayag
Ganap na tapos.
Hindi natapos. Lagda ng Magulang
Gawain sa Pagkatuto 8:
Panuto: Basahin mo ang tulang sinulat ni Ildefonso Santos na pinamagatang “Ang Guryon”,
Pagkatapos, sagutin mo ang sumusunod na mga tanong
Magdilang-anghel
Ang Diyos ay nagsugo ng anghel upang maghatid ng mensahe sa kanyang mga propeta o alagad.
Ang anghel ay nagsasabi ng pawang katotohanan at sadyang ang sinabi ay nagaganap o
mangyayari. Kaya’t kapag sinabi sa isang tao ang siya’y magdilang-anghel, magkatotoo ang
kanyang winika.
Buwaya sa katihan
Ang buwaya ay isang malaki at mapanganib na hayop na maaring kumain ng tao o hayop. Kapag
ito’y ginamit upang ilarawan ang isang tao, nangangahulugang siya’y ganid, sakim, matakaw sa
salapi at kahit na ang kapwa-tao’y nagigipit ay malaki pa rin ang hinihinging patubo sa pautang.
Dahil sa wala ang taong ito sa tubig, angkop ang siya’y tawaging buwaya sa katihan.
Eupemismo
Eupemismo ang tawag sa mga mahihinay na salita o pahayag na ipinapalit upang maiwasan ang
makasakit ng damdamin. Ginagamit ang mga ekspresyong ito upang hindi tuwirang banggitin ang
mga salitang hindi magandang pakinggan, nakabibigla o maaring magdulot ng kahihiyan. Ang
orihinal na katawagan ay pinapagaan sa kahulugan, sa pagpapalit ng katawagan upang di maging
mabigat sa pandinig o damdamin ng iba ang sitwasyon.
Eupemistikong Pagpapahayag
1. Nauuri ang wika batay sa antas nito ayon sa:
a. paksa ng usapan
b. taong sangkot sa usapan
c. lugar
2. Mataas ang pandama o sensitibo sa mga pahayag na nagpapahiwatig lamang.
3.Gumagamit ng talinghaga para di tuwirang tukuyin ang nais ipahayag na
nakatutulong upang lalong mag-isip ang nagsasalita at kinakausap.
Halimbawa:
Sumakabilang buhay na siya.
Kapiling na siya ng Panginoon.
Iniwan na niya tayo.
Tapos na ang kanyang paghihirap.
Maligaya na siya sa kabilang buhay.
Ngayong tapos mo nang basahin, kung iyong babalikan ang naunang modyul, iyong natutuhan na
ang sawikain ay mga salitang ding eupemismo, patayutay at idyomatiko. Ginagamit din ang
idyomatikong ekspresyon dahil ang mga ganitong pahayag ay nakatatago rin ang masakit, bulgar
at mahahalay na salita.
Gawain sa Pagkatuto 8:
Panuto: Hanapin mo ang mga matatalinghagang pahayag sa mga piling bahagi ng akda sa bawat
bilang. Itala sa talahanayan at bigyan ng kahulugan. Pansinin ang halimbawa kung paano ito
sasagutin.
1. Pagkaraan ng ilang araw ay magaling-galing na si Aling Rosa. Hinanap niya si Pinang.Tinanong
niya ang mga kapitbahay kung nakita nila ang kanyang anak ngunit naglahong parang bula si
Pinang.
Alamat ng Pinya/Pinoycollection.com
2. Oh, dila ng taong ang bulong ay sigaw,
Espada ng bibig na nakamamatay.
Ang dila ng Tao ni Jose Crorazan de Jesus. Hiyas ng Diwa. 2007
3. Bawat hakbang na gawin mo sa Templo ng Kalayaan,
Ay hakbang na papalapit sa bunganga ng libingan.
Republikang Basahan ni Teodoro Agoncillo. Hiyas ng Filipino 1997
Gawain sa Pagkatuto 9:
B. Panuto: Ang na sa Hanay A ay mga eupemestikong pahayag. Suriin ang kahulugan at hanapin
ang kasalungat nito sa hanay B. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang.
Hanay A Hanay B
_____ 1. sumakabilang bahay A. nakakakita, hindi bulag
_____ 2. walang ilaw ang mata B. malumay magsalita
_____ 3. matalim ang dila C. masunurin
_____ 4. matigas ang ulo D. busog
_____ 5. kumukulo ang tiyan E. tapat sa asawa
Ika-7 ng Oktobre
Ganap na tapos.
2021 (Huwebes) Hindi natapos. Lagda ng Magulang
Marami-rami na nga ang (1) _______________kaya’t hindi dapat ito isawalang- bahala. Hindi
naman nagkulang sa pagpapaalala sa atin ang ating pamahalaan sa posibleng pagkalat ng sakit.
Kaya naman dapat tayong sumunod sa batas. Mahalaga pa rin ang ibayong pag-iingat.
Sa kabilang dako naman, nakatutuwa pa rin ang iba’t ibangreaksiyon ng sambayanang Pilipino sa
pagtugon sa pandemyang kinahaharap natin ngayon. Ang iba, sinasabing (2.) _______________
sila dahil sa ilang buwang pamamalagi sa loob ng bahay. Kahit marami ang (3.)
_______________, may saya pa rin sa mukha kahit (4.) _________________. (5.)
________________ naman ang paglilingkod ng ating mga kababayang frontlinersupang
makatulong sa mga nangangailangan.
Ang mga ito ay nagpapatunay lamang na tayong mga Pilipino ay likas na masayahin at
mapagpasalamat sa kabila ng problemang dinaraanan natin ngayon. Likas din sa atin ang
pagiging matulungin.
Sabi pa nga ng ating pangulo, “Ito ang panahon na maging halimbawa tayo sa nakararami.”
Ganap na tapos.
Hindi natapos. Lagda ng Magulang
1. Naunawaan ko na _____________________________________.
2. Nabatid ko sa aralin na_________________________________.
Ganap na tapos.
Hindi natapos. Lagda ng Magulang
Lagda ng Magulang
Inihanda nina:
Iniwasto ni:
Sinuri ni:
Esperanza C. Elomina
Ulongguro III - Filipino
Mildred M. De Leon
Punongguro III