AZALAREN ZAHARTZEA

6. gaia

1
KASU PRAKTIKOA: BBC-KO TALDEETAN (EDO
KLASEKO TALDEETAN)

 Lan egiten duzuen farmazia bulegoan, kosmetikako lerro

bat garatu duzue, eta formula pertsonalizatuak egiten
dituzue. Gaur, Jokin etorri da, 35 urteko gizon bat, eta
zahartzearen aurkako produktu bat eskatu dizue.
Azkenengo denboraldian zimurrak agertu zaizkio begien
inguruan, eta ez du hauek hedatzea nahi.

2
KASU PRAKTIKOA: BBC-KO TALDEETAN (EDO
KLASEKO TALDEETAN)

 Berarekin hitz egiten hasten zarete eta esaten dizue

erretzen duela, eta konfinamenduarekin, edaten duen
alkohol kantitatea handitu dela (10-12 garagardo
astean). Dieta orekatua jarraitzen du. Ile marroi argia eta
begi urdinak ditu, eta eguzkia hartzeko ohiturengatik
galdetzen diezue. Udan SPF 30-eko eguzki babesa
erabiltzen du hondartzara joatean, baina bestela ez du
babeslerik erabiltzen.

3
KASU PRAKTIKOA: BBC-KO TALDEETAN (EDO
KLASEKO TALDEETAN)

 Kosmetikoren bat erabiltzen duen galdetzen diozue, eta

egunero bitan azala garbitu (gel batekin) eta hidratatzen
duela esaten dizue, baina azkenaldian, nahiko tente duela
sentitzen du.

4
KASU PRAKTIKOA

1. Proposatu Jokinentzako egokia izan daitekeen zahartzearen

aurkako produktu bat. Produktu hori formulatu eta aukeratzen
dituzuen osagaiak justifikatu.

2. Produktua erabiltzeaz gain, beste gomendioren bat emango

zenioke?

3. Jokinek ez ditu argi ikusten zuek emandako gomendioak. Azaldu,

berak ulertzeko moduan, zergatik izango den garrantzitsua hauek
jarraitzea.
5
ESKEMA
1. Sarrera

2. Jatorria

3. Zahartze motak

 Barne-zahartzea

 Kanpo-zahartzea

4. Aldaketa morfologikoak

 Epidermisa

 Lotura dermoepidermikoa

 Dermisa

 Hipodermisa

5. Zahartze aktinikoa edo fotozahartzea 6

ESKEMA

6. Tratamendua
 Printzipio aktiboak

7. Formularioa

8. Gomendioak

7
1. SARRERA

 Printzipio aktibo eta formulazio kantitate handiak

 Laborategi bakoitzak estrategia ezberdina: marketing-a

 Zimurren aurkako tratamendua hasteko adin egokia: 25-30 urte

 Larruazal motaren eta bizimoduaren araberakoa

 Begi zonaldean lehenago

8
1. SARRERA

Zahartzearen azalaren funtzio galerak:

 Lehortasuna aeragotu

 Epidermisa finagotu

 Zimur finen agerpena

 Biguntasuna

 Azkura

 Mantxak

9
10
2. JATORRIA
• Keratinozitoen mitosia gutxitu  ezkatazio anormala
epidermisa estuagoa

• Zelulen arteko lipidoak gutxitu  larruazala iragazkorrago 

TEWL handitu  deshidratazioa

• Proteinen desnaturalizazioa  elastikotasuna eta erresistentzia

gutxitu

• Proteoglikanoen sarea aldatuta  ur gutxiago finkatu

• Melanozitoen funtzioa aldatuta  orbanak

11
3. ZAHARTZE MOTAK

 Barne-zahartzea

 Kanpo-zahartzea

12
3. ZAHARTZE MOTAK

 Barne-zahartzea

Denborarekin zelulen funtzio metabolikoen murrizketagatik

 Kolageno sintesi gutxiago / degradazio entzima gehiago

 Elastina eta glikosaminoglikanoen kontzentrazio murriztua

 Estres oxidatiboa  Erradikal askeak handitu

13
3. ZAHARTZE MOTAK
 Kanpo-zahartzea (EXPOSOMA):
 Erradiazio UV (fotozahartzea)
 ADN eta proteinen aldaketa

 EA-ak sortu

 Aldaketa entzimatikoak

 Ohiturak (dieta, alkohola, tabakoa, estresa)

 Elastasaren aktibitatea handitu

 Metaloproteinasa-1-ren aktibitatea handitu (kolagenoa degradatzen du)

 Kolagenoaren gurutzapena

 Kolagenoaren sintesia gutxitu

 Erradiazio ionizatzaileak: EA-ak

14
3. ZAHARTZE MOTAK

TABAKOAREKIKO ESPOSIZIOAREN EFEKTUA BIKIETAN

15
3. ZAHARTZE MOTAK

ERRADIKAL ASKEAK

 Desparekatutako elektroi bat edo gehiago dauzkan molekula 

Egonkortzeko proteinetara, lipidoetara eta azido nukleikoetara
elkartu  kalte zelularrak

 Naturalki sortu: arnasketa zelularra eta metabolismo oxidatiboa

bezalako erreakzio naturalen ondorio dira

 Exposomaren ondorioz ↑ ↑ ↑

16
3. ZAHARTZE MOTAK
ERRADIKAL ASKEAK
• Mekanismo neutralizatzaileak:
• Antioxidatzaileak: EA-ekin erreakzionatzen dute bere efektua
blokeatuz
• E bitamina
• Glutation erreduzitua (keratinozitoetan)
• Betakarotenoa
• C bitamina
• Ubikinona,
• Mn, Co, Zn, Se

Copyright © 2009-2013 Amazing-Glutathione.com

17
3. ZAHARTZE MOTAK
ERRADIKAL ASKEAK

• Mekanismo neutralizatzaileak:
• Oxigenoaren EAk eraldatzen dituzten entzimak: beraien
degradazioa eragiten dute edo erreakzio ahalmen murriztuagoa
duten molekuletan aldatzen dituzte: katalasa, glutation
peroxidasa, superoxido erreduktasa

• ADN-aren piridina dimeroen konpontze-prozesuetan eragina

duten entzimak: EA-ek kaltetutako molekulak konpontzen
dituzte: endonukleasa T4

Denborarekin eraginkortasuna galdu  ZAHARTZEA

18
 4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

Epidermisa
• Lehor eta eskamatsuagoa / Zimur finak

 Keratinozitoak lautuak eta txikiagoak.

 Lipido zementatzaileen osagaiak aldatuta TEWL eta

deshidratazioa
 HFN-aren osagaiak 

 Epidermis finagoa

 Orbaintze prozesua kaltetua

 Geruza basalean zelulen proliferazio txikiagoa

19
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

Epidermisa
• Orbanak: Lentigo senilak
• Melanina modu irregularrean agertu: lotura
dermoepidermikoan proliferazioa
• Melanozito gutxiago daude (% 10-20 galdu 10
urtero), azala babes gutxiagorekin.

 Erantzun immunologikoa 

 Langerhans zelulak 
20
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

Epidermisa
• Lehortasuna
• Zimur finak
• Neoplasia benigno ugari (lentigoak adb.

21
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

• Lotura dermo-epidermikoa

22
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

• Lotura dermo-epidermikoa

 Geruza basala murriztu

 Elikagaien transferentzia murriztu

 Epidermisaren inbaginazio eta papilen desagerpena

(%55 inguru)

 Erresistentzia mekanikoa gutxitu_

 Gainazaleko urradura gehiago

23
 4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

• Dermisa

Euskarri funtzioa eta elastikotasuna galdu

 Kolagenoa: sintesia , degradazioa ↑ eta egitura galdu

 Glikosaminoglikanoek ura hartzeko gaitasuna galdu

 Estutu eta gardena bueltatu: % 20ko lodiera galdu

24
 4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

• Dermisa

 Elastina trinkotu, zatitu eta ausaz antolatu  elastikotasun

eta indar mekanikoa galdu  elastosia

 Odol hodien egitura aldatu eta tamaina   irrigazioa 

eta larruazala zuriagoa

 Mastozitoak   erantzun immunologiko eta histaminaren

jariaketa 

25
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

Larruazal Larruazal
gaztea zahartua

Elastina Kolageno Elastosia

zuntzak zuntzak
26
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

 Hipodermisa

 Odol hodiak eta gantz-panikula murriztu  larruazalaren

BIGUNTASUNA

27
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK

LABURBILDUZ

o Biguntasuna, zimur finak eta neoplasia

onbera ezberdinak
o Gainazaleko urradura gehiago
o Gardena
oElastikotasun eta erresistentzia mekanikoaren
galera
28
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK. ZIMURRAK

29
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK. ZIMURRAK

30
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK. ZIMURRAK
 Espresio-zimurrak

 Betertzeko zimurrak (patas de gallo), begitarteko zimurrak,

zeharkako zimurrak (sudurraren oinarrian)

31
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK. ZIMURRAK

 Gainazal-zimurrak
 Berritze zelulara moteltzen delako eta
lehortzeagatik
 Sakontasuna: < 0,05 mm

 Zimur sakonak
 Luzeak eta zabalak (sakontasuna: > 0,05 mm)
 Ildo bertikalak
 Masailetan eta aurpegiaren beheko zonaldetan
32
4. ALDAKETA MORFOLOGIKOAK. ZIMURRAK
ADINA EZAUGARRIAK
20 - 25 urte Bekoki eta begiartean ximur bertikalen agerpena

Geroz eta ximur sakonagoak (max 0,5 mikra)

25 - 35 urte Berritze zelularraren geldotzea eta azalaren gainazaleko
lehortzea

Ximur sakonek eta espresiokoek dermisera heltzen dira

(> 0,5 mikra)
40 urte Betertzeko ximurrak, ezpain ingurukoak, begitartekoak
eta sudur ingurukoak sakonago
Elastikotasuna galtzen da.
Menopausiarekin sekrezio hormonalak eteten dira
50 urte Zahartzearen azelerazioa
Gizonetan: ximur sakonak
33
5. FOTOZAHARTZEA

 Kanpo-zahartzea eragin. Eguzki-esposizio kroniko batek

larruazalean eragiten dituen aldaketak

 Barne-zahartzea azkartzen du eta larruazalaren aldaketa

ezberdinak eragiten ditu

 Larruazalak eguzkiaren “memoria” dauka

34
5. FOTOZAHARTZEA
EGUZKI-ESPOSIZIOAREN EFEKTUA BIKIETAN

35
 5. FOTOZAHARTZEA

• UVA erradiazioa
• Dermisean aldaketa garrantzitsuak => elastosis senil

36
5. FOTOZAHARTZEA

 Batez ere UVAen eraginez

• EA-en sorkuntza
• DNA-ren alterazioak
• Kolagenasen sintesia bultzatu
• Antioxidatzaileen sintesia gutxitu
• “Sun-burn” zelulen eraketa
• IL1 eta IL6 handitu keratinozitoetan
37
 5. FOTOZAHARTZEA

Proteinen oxidazioa

Mintzen eta seinaleen Mitokondrien

itzulpenaren alterazioa
alterazioak
Telomeroak eta
telomerasa

38
5. FOTOZAHARTZEA - ONDORIOAK
 Zimurrak markatuagoak
 Larruazalaren egitura  atrofia, lehortasuna (xerosia), ezkatatua,
biguna eta kolore horizka
 Kolorearen aldaketak:
 Melaninagatik: efelideak (fototipo I eta II), lentigoak
 Beste arrazoiengatik: aldaketa baskularrak, eritema zehaztugabea,
telangiektasiak, elastosia

39
5. FOTOZAHARTZEA - ONDORIOAK

 Poroak handituta, GK-ko materialarekin 

komedoi erraldoiak
 Seboa hiperplasia (aurpegian)
 Tumore onberak  errubi puntuak, garatxo
seborreikoak

40
5. FOTOZAHARTZEA - ONDORIOAK

 Lesio aurre-gaiztoak  keratosi aktinikoa

 Lesio gaiztoak  epitelioma basozelularrak eta espinozelularrak edo
melanoma gaiztoa

41
5. FOTOZAHARTZEA

Fotozahartze eta zahartzearen arteko desberdintasunak

Zahartze Fotozahartze
Argaldu
Lotura dermoepidermikoa
Loditu
lautu

Epidermis < melanozito > melanozito

< Langerhans zelula < Langerhans zelula
Lentigoa Lentigos goiztiarrak
Lentigos gaiztoak

42
5. FOTOZAHARTZEA

Fotozahartze eta zahartzearen arteko desberdintasunak

Zahartze Fotozahartze
Atrofia, bolumen gutxiera
Fibra kaltetuak >elastina (elastosia)

<GAG >GAG
Dermis
> Fibroblasto eta
< Fibroblaso eta mastozito mastozito (funtzio
eraldatua)
< kolageno < kolageno

43
5. FOTOZAHARTZEA

Fotozahartze eta zahartzearen arteko desberdintasunak

Zahartze Fotozahartze
< odol hodi Odol hodi dilatatuak
Baskulatura Plexo normales
< plexo normal
desagerketa.

44
45
6. TRATAMENDUA
 Egin beharreko lehenengo gauza  BABESA
 Haurtzarotik eguzki-babesa erabili

 Tabakoa utzi edo kontsumoa murriztu

 Alkoholaren gehiegizko kontsumoa saihestu

 Kirola egin zirkulazioa aktibatzeko

 Zerealetan, zuntzean, fruitu eta barazkietan aberatsa den dieta jarraitu

 Lipidoen kontsumoa murriztu

 Muturreko giroak saihestu (oso lehorrak edo beroak)

 Estresa ekidin edo kontrolatu

46
6. TRATAMENDUA

 Erabiliko diren PAk aukeratu aurretik, azalak

aurkezten dituen zahartze seinaleak aztertu behar
dira:
 Lehortasu nmaila
 Zimur sakonen presentzia
 Azalaren kolorazioa (lentigo edo bestelako aldaketen
presentzia)
 Atrofia gradua
47
6. TRATAMENDUA: HELBURUAK

 Berritze zelularra handitu

 Oxidazio zelular prozesuak mantsotu

 Elastikotasuna berreskuratu

 Ekintza estrogenikoaren galera konpentsatu

 Azala hidratatu

 Eguzki izpien aurrean azala babestu

 Hiperpigmentazioak txikitu

48
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak

2. Peeling kimikoak

3. A bitamina eta deribatuak

4. Azido hialuronikoa

5. Peptido bioestimulatzaileak

6. PA osagarriak

7. Botox-bezalako produktuak

49
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
 EA-ak neutralizatzen dituzte eta mintzak peroxidaziotik
babesten dituzte.

 Konbinazioan  sinergia.

• C bitamina eta deribatuak

 Egonkorragoak: askorbilo palmitatoa, askorbilo linoleatoa,
azido askorbiko oxietilenatua

 Dermiseko fibroblastoak estimulatzen ditu kolagenoa

sintetizatzeko

 EAen sorrera txikitzen dute.

50
BIDEOA IKUSI

https://edpuzzle.com/assignments/5fa286c93e7430416ace7c8c/watch
51
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak

• E bitamina eta deribatuak.

 Tokoferol azetatoa, tokoferol nikotinatoa, tokoferol azetil
salizilatoa, etab.

 Purua, liposometan eta olioetan formulatuta.

 Proteinen lotura gurutzatuak sortzea ekiditen dute: elastosi,

hiperkeratosi eta lentigoen sorrera gutxituz.

 Beste antioxidatzaileekin konbinatuta eraginkorragoak dira

 Badute efektu hidratatzailea eta eguzki-babes pixka bat.

52
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK
1. Antioxidatzaileak
• Azido ferulikoa
 C eta E bitaminarekin emanda, efektua handitu
 UVA eta UVB izpien aurrean babestu.
 Pigmentazioa kontrolatu
 Elastasaren ekintza gutxitu.

• Azido lipoikoa, azido -lipoikoa edo tioktikoa

 Sistema desberdinen koentzima da
 Mintz zelularrak igarotzen ditu
 Beste antioxidatzaileen birziklapenerako baliagarri da
 UV exposizioaren ondoriozko eritema sahiesten du
53
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak

• Hidroxitirosola
 Oliba olio birgin extran

 Antipoluzio agentea_ poluzioaren katioien kelantea (EAen

sorkutzan duten katalizatzaile eragina inhibitu.

 Lipidoen peroxidazioa murriztu.

 Eak neutralizatzen ditu zelularen egitura babestuz.

 Beste funtzioak: babesle, lasaigarri, FPS potentziatzen du,

melanina neutralizatu (txuritzaile efektua).

54
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
• Flabonoideak
 Antioxidatziale eta EAen bahitzaile

 Landare pigmentuak: polifenolak.ekintza baskularrak:

basodilatzatziale periferikoak, zirkulazioaren suspertzaileak

 Kolageno zuntzen errefortsu

 Hanturaren aurkako

 UV-ikusgai izpien iragazkia

 Lehortzaile eta ilearen babesle.

55
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
• Entzimak eta koentzimak:
• Superoxido dismutasa (SOD); azal ehunean sortutako oxigeno
erradikala blokeatzen du.

• Ubikinona edo Q10 koentzima: arnas katean parte hartzen dut.

 Fotoliasa: UV erradiazioak eragindako kalteak konpontzen ditu.

Alga urdin eta planktonetik eratorria.

56
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
• Dimetilaminoetanola (DMAE)
 Azetilkolinaren prekurtsorea

 Keratinozitoen desberdintzapen eta biderkatzean eragina

 Biguntasunari aurre egin: efektu tenkatzaile eta erreafirmante

 Zimurren kopuru eta sakontasuna txikitu

 Eragin antiinflamatorioa

57
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
• Glutationa
• Inguruneko Eak neutralizatzen ditu: tabakoa, alkohola, kutsadura, UV…

• Toxinei lotzen da erraz kanporatzen diren osagai hidrosolubleak lortuz

• C bitamina oxidatua birziklatzen du.

• Oligoelementuak
 Ez dituzte EAk neutralizatzen zuzenean

 Erreakzio entzimatikoen koentzimak dira

 Erabilienak: Zn, Cu, Fe, Mg, Mn, Co eta Si.

58
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

1. Antioxidatzaileak
• Generazio berria:

• Lipochroman-6: O eta Nren espezie erreaktiboen

aurkakoa da (lipofiloa)

• Aldenina: karboniloaren espezie erreaktiboen aurkakoa da

UV babesa eman eta kolageno sintesia handitu.

59
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

2. Peeling kimikoak
 Korneozitoen lotura murrizten dute.
 GKaren berrikuntza handitu eta tenkatasuna eta hidratazioa
eman
 Gainazal-zimurrak gutxitu eta PA barneratzea hobetu
 Hiperpigmentazioa gutxitzen dute.
 Orokorrean AHA eta BHAen nahasketak erabiltzen dira:
 azido laktikoa > salizilikoa > glikolikoa > hidroxikaprilikoa >
maliko
 PHAk ere erabilgarri dira, narritadura gutxiago eragiten baitute:
azido laktobioniko edo glukonolaktona
60
 6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

3. Erretinoideak edo A bitaminaren deribatuak

 A bitamina faltak: azal lehor eta zimurtua eragin

 Berritze zelularra 

 Kolageno eta proteinen sintesia  eta degradazioa ↓

 Epe luzera, dermiseko zuntzak berregitura ditzake.

 Barneraketa ona da baina epidermisean metatu daitezke

 Erradiazio UV-ekin egonkortasun gutxi: eguzki babesa

 Erretinaldehidoa edo erretinol
 Esterrak  erretinol azetatoa eta erretinol palmitatoa
 Liposomak, porodun mikroesponjak
61
 6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

4. Azido hialuronikoa
 Dermisean aurki daitekeen GAG

 Ur asko hartzen du: azalaren turgentziaren eragile

 Zahartutako azalean gutxiago

 PM altua: hidratatzailea efektu filmogenoagatik

 PM baxua: barneratu daiteke eta hidratazioa eta

elastikotasuna hobetu

62
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

5. Peptido bioestimulatzaileak
 Epidermisaren hazkuntza faktoreak (EGF), zitokinak,
interleukinak, etab. bezalako molekulak

 Zelulak “gaztetzen” dituzte eta proliferazioa normalizatzen dute

 Landare, esne edo itsasetik eratorriak

63
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

6. Beste PA osagarriak
 Hidratatzaileak

 Konpontzaileak: kolagenoa, elastina, glukoproteinak

(hidratatzaileak, filmogenenoak eta tenkatasuna eman)

 Eguzki- babesa

 Aho bideko kosmetikoak:

 Antioxidatzaileak

 Bitaminak.

64
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

6. Beste PA osagarriak
 Konpontzaileak: azalaren galdutako oreka
berreskuratzeko

 Kolagenoa

 Kolageno natibo eta hidrolizatua erabiltzen da

 Bere aplikazioak zuntz berrien eraketa eragiten

du fibroblastoak estimulatuz.

65
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK

6. Beste PA osagarriak
 Konpontzaileak:

 Elastina:

 Zuntz elastiko gazteen sorrera suspertu

 Glukoproteinak:

 Hidratatzaileak eta filmogenoak

 tenkatasuna ematen dute

 Zimurren aurkako izaera dute.

66
6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK
7. Botox-bezalako produktuak
 Aurpegiko muskuluen kontrakzioagatik agertzen diren zimurrak

67
 6. TRATAMENDUA. PRINTZIPIO AKTIBOAK
7. Botox-bezalako produktuak
 Toxina botulinikoa (larruazalpetik) erabili eta gero hasi

 Toxinaren antzeko akzio-mekanismoa duten PA-ak (Argireline,

Leuphasyl)
 Bukaera nerbiosotik plaka motorrera jariatzen den azetilkolinaren blokeoa 
MUSKULUAREN PARALISIA

68
7. FORMULARIOA

Zahartzearen aurkako krema

Base Soft-Care 1722 %17

E Bitamina azetatoa %0,5
Zentella asiatikoaren estraktu glikolikoa %10
-bisabolola %0,5
Propilenglikola %0,6
Phenonipa %0,1
Ura bd %100
Lurrina bd

69
 7. FORMULARIOA
Krema nutritiboa liposomekin

Neo PCL o/w AE %25

Emulgin B2 %3
Liposoma nutritibo kontzentratuak %10
BHA %0,02
Extensina (hidratatzaile, filmogenoa) %7
Kathon CG %0,1
Ura bd %100
Lurrina bd

70
7. FORMULARIOA
Botox efektudun krema
Neo PCL 20%
Argireline 10%
Glizerina 5%
Azido α-lipoiko 3%
Askorbilo palmitatoa 0.05%
DMAE - Dimetilaminoetanol 2%
Elastina 3%
Kolaenoa 3%
Soia estraktua 0,2%
UVA-B iragazkiak 8%
Kontserbatzailea 0.5%
Ura csp 100% 71
8. TRATAMENDUA. GOMENDIOAK

 Dietaren kontrola
 Dieta mediterraneoa
 Fruituak eta barazkiak (antioxidatzaile kopuru handia)
 Barazki gorri/hori/laranjak, ardoa (kantitate moderatua) (flabonoideak)
 Gantz-azido monoasegabeetan aberatsak diren koipeak (oliba olioa)

 Larruazalaren garbiketa
 Egunero produktu berezi bat erabili
 Lehortzaileak ez direnak

 Tonifikazioa
 Larruazalaren pH-a berrezartzen laguntzen dute
72
8. TRATAMENDUA. GOMENDIOAK

 Hidratazioa/nutrizioa
 Zahartzearen zeinuak arintzen dituzten kremak

 Eguzki-babesa
 Eguzki-esposizio arrazionala

 Larruazal motaren, adinaren, zonaldearen eta ingurugiroaren

araberako eguzki-iragazkiak

 Urte osoan zehar

73