სისხლის საერთო კლინიკური გამოკვლევა.

ლეიკოციტების რაოდენობის განსაზღვრა

სისხლში, ლეიკოციტური ფორმულა. ნეიტროფილები, ეოზინოფილები, ბაზოფილები,
ლიმფოციტები, მონოციტები, პლაზმოციტები, მათი მორფოლოგიური მახასიათებლები
და ფუნქცია. ლეიკოციტების მორფოლოგიის ცვლილებები, პელგერის ანომალია.
ლეიკემოიდური რეაქციები: მიელოიდური, ეოზინოფილური, ლიმფოციტური და
მონოციტური ტიპის. ინფექციური მონონუკლეოზი, სიმპტომური ინფექციური
ლიმფოციტოზი, კატის ნაკაწრის სიმპტომი./კიშკუნი დ. 2007/

ლეიკოციტების რაოდენობა მოცირკულირე სისხლში(WBC) - მთავარი სადიაგნოსტიკო

მაჩვენებელია. ლეიკოციტები წარმოიქმნება ძვლის წითელ ტვინში და ლიმფურ კვანძებში.
ლეიკოციტების ძირითადი ფუნქციაა ორგანიზმის დაცვა უცხო აგენტებისაგან.
ფაგოციტური თვისებების გამო ლეიკოციტები მონაწილეობენ უჯრედულ და ჰუმორულ
იმუნიტეტში. ჰისტამინის ცვლით რეალიზდება ანტიმიკრობული, ანტიტოქსიური,
ანტისხეულწარმომქმნელი და იმუნოლოგიური რეაქციების სხვა მნიშვნელოვანი
კომპონენტები. ლეიკოციტებს მიეკუთვნება გრანულოციტური, მონოციტური და
ლიმფოიდური რიგის უჯრედები.

ლეიკოციტების რეფერენსული მნიშვნელობები: 5-10×109/ლ

ლეიკოციტების რაოდენობა დამოკიდებულია ძვლის ტვინიდან უჯრედების

ნაკადის და ქსოვილებში მათი გამოსვლის სიჩქარეზე. ლეიკოციტების რაოდენობის
მომატება პერიფერიულ სისხლში 10×109/ლ ეწოდება ლეიკოციტოზი, შემცირება 4×109/ლ-
ლეიკოპენია. ლეიკოციტების ცალკეული ფორმების მომატება ან შემცირება შეიძლება იყოს
აბსოლუტური ან შეფარდებითი ლეიკოციტების რაოდენობაზე /ნორმალური,
მომატებული ან დაქვეითებული/ დამოკიდებულების მიხედვით. ლეიკოციტების
ცალკეული ფორმების აბსოლუტური რაოდენობა მოცულობის ერთეულში გამოითვლება
შემდეგი ფორმულით: А (%)×WBC (109/ლ)/100%, სადაც А-გარკვეული სახის ლეკოციტის
რაოდენობა % მაგ. ლიმფოციტების პროცენტული რაოდენობის მომატება (60%)
ლეიკოციტების საერთო რაოდენობის შემცირების ფონზე (2×109/ლ), მიუთითებს
შეფარდებით ლიმფოციტოზზე, რადგანაც უჯრედების აბსოლუტური რაოდენობა
9
(1,2×10 /ლ) არის ნორმალური დიაპაზონის ფარგლებში. ლეიკოციტოზის ძირითადი
მიზეზები მოცემულია ცხრილში №2-16.

ხშირად ლეიკოციტოზი ვითარდება მწვავე ინფექციების შედეგად, განსაკუთრებით

კოკებით გამოწვეული (სტაფილოკოკი, სტრეპტოკოკი, პნევმოკოკი, გონოკოკი), ნაწლავის
ჩხირი, დიფტერისს ჩხირი და სხვ. ამ ინფექციების დროს, ლეიკოციტების რაოდენობა
შეადგენს-25×109/ლ. გამოხატული ლეიკოციტოზი 20−40×109/ლ დამახასიათებელია
პნევმოკოკური პნევმონიებისათვის, ქუნთრუშა, ძლიერი დამწვრობები. ლეიკოციტოზი
ვითარდება სისხლდენიდან 1-2სთ-ში. განსაკუთრებით მუცლის და პლევრის ღრუში,
სახსრებში და ტვინის მაგარი გარსის მახლობლად სისხლჩაქცევის დროს. საშვილოსნოს
გარეთა ორსულობის შეწყვეტის დროს ლეიკოციტებისრაოდენობამ შეიძლება მოიმატოს
22×109/ლ, ელენთის გასკდომის შემდეგ - 31×109/ლ. ლეიკოციტოზი ჩვეულებრივ თან
ახლავს პოდაგრის მწვავე შეტევას (31×109/ლ-მდე). მწვავე აპენდიციტის დროს,
პაციენტების უმრავლესობას უკვე დაავადების დასაწყისშივე აღენიშნებათ ლეიკოციტოზი.
აპენდიციტის კატარალური ფორმის დროს ლეიკოციტების რაოდენობა 10−12×10 9/ლ
ზღვრებშია. ლეიკოციტურ ფორმულაში ცვლილებები ჩვეულებრივ არ აღინიშნება.
ფლეგმონოზური აპენდიციტის დროს ლეიკოციტების რაოდენობა აღწევს 12−20×10 9/ლ-ს,
აღინიშნება ნეიტროფილების რეგენერაციული გადახრა ჩხირბირთვიანი ნეიტროფილების
მაღალი რაოდენობით (15%-მდე.). აპენდიციტის განგრენოზული ფორმის დროს
9
ლეიკოციტების რაოდენობა მნიშვნელოვნად მცირდება (10−12×10 /ლ) ან არის ნორმის
ფარგლებში 6−8×109/ლ, მაგრამ ლეიკოციტური ფორმულის ანთებით გამოწვეული
გადახრამ შეიძლება მიაღწიოს გარკვეულ დონეს. ჩხირბირთვიანი ფორმების რაოდენობა
15-20% და მეტია. შეიძლება გაჩნდეს ახალგაზრდა ნეიტროფილები (4−6%) და
მიელოციტებიც (2%)].

ლეიკოციტების ცრუ დადებითი შედეგები შეიძლება მიღებულ იქნას ავტომატურ

ანალიზატორზე, კრიოგლობულინემიის, თრომბოციტების გროვების ან აგრეგატების,
წითელი სისხლის ბირთვიანი ფორმების (ერითრობლასტების), არალიზირებული
ერითროციტების არსებობის შემთხვევაში, რომლებიც შეიძლება აპარატის მიერ დათვლილ
იქნას, როგორც ლეიკოციტები.

მწვავე ინფექციების მთელი რიგი (ტიფი, პარატიფი, სალმონელოზი და სხვ.) იწვევს

ლეიკოპენიის განვითარებას. ნეიტროფილების ძვლისტვინოვანი რეზერვების გამოფიტვას
იწვევს თანამედროვე ქიმიოთერაპიული საშუალებების გამოყენება, საკვების დეფიციტი ან
ორგანიზმის საერთო სისუსტე. ზოგიერთი ბაქტერია და გარკვეული ვირუსები (ყვითელი
ცხელება, წითელა, წითურა, წითელი ქარი და სხვ.), რიკეტსიები და უმარტივესებს
შეუძლიათ გამოიწვიონ ლეიკოპენია ჯანმრთელ ადამიანებში. იხ. ცხრილი 2-16.
ცხრილი 2-16. დაავადებები და მდგომარეობები, რომლებსაც თან სდევს ლეიკოციტების
რაოდენობის მომატება.

ლეიკოციტოზი ლეიკოპენია
 ინფექცია (ბაქტერიული, სოკოვანი,  ძვლის წითელი ტვინის აპლაზია და ჰიპოპლაზია
ვირუსული და სხვა.  ძვლის ტვინის დაზიანება ქიმიური ნივთიერებებითა და
 ავთვისებიანი სიმსივნეები წამლებით
 ტრამვები  მაიონიზებელი გამოსხივება
 ლეიკოზები  ჰიპერსპლენიზმი (პირველადი, მეორადი)
 ურემია  მწვავე ლეიკოზები
 ადრენალინისა და სტეროიდული  მიელოფიბროზი
ჰორმონების ზეგავლენა  მიელოდისპლაზიური სინდრომი-MDS
 პლაზმოციტომა
 სიმსივნეების მეტასტაზი ძვლის ტვინში
 ადისონ-ბირმერის დაავადება
 სეფსისი
 ტიფი და პარატიფი
 ანაფილაქსიური შოკი
 კოლაგენოზები
 წამლები (სულფანილამიდები და ზოგი ანტიბიოტიკი,
არასტერ. ანთებ.საწ.პრეპარტები, თირეოსტატიკები,
ეპილეფსიის საწ. პრეპარატები.
ლეოკოციტური ფორმულა.

ლეიკოციტური ფორმულა - ლეიკოციტების ცალკეული ფორმების პროცენტული

ფარდობაა პერიფერიული სისხლის ნაცხში. რეფერენსული მნიშვნელობები: ცხრილი:

ცხრილიდან ჩანს, რომ ახალშობილებში უჯრედების თანაფარდობა განსხვავებულია

მოზრდილებისაგან. ლეიკოციტური ფორმულის შეფასებისას უნდა გავითვალისწინოთ
ლეიკოციტების ცალკეული სახეების აბსოლუტური რაოდენობაც. ლეიკოციტური
ფორმულის ცვლილება თან ახლავს ბევრ დაავადებას და ხშირად არასპეციფიურია. ამ
კვლევას აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა, რადგანაც ის იძლევა წარმოდგენას პაციენტის
მდგომარეობის სიმძიმეზე და ჩატარებული თერაპიის ეფექტურობაზე. ჰემობლასტოზების
დროს ლეიკოციტური ფორმულის გამოკვლევა საშუალებას იძლევა დადგინდეს
კლინიკური დიაგნოზი. ლეიკოციტური ფორმულის ცვლილებას იწვევს: იხ. ცხრილი 2-18.

მარცხნივ მარცხნივ გადახრა მარჯვნივ გადახრა

გადახრა(სისხლში არის ახალგაზრდა ფორმებით (ჩხირბირთვიანი ნეიტროფილების
მეტამიელოციტები და (მეტამიელოციტები,მიელოციტები, რაოდენობის შემცირება
მიელოციტები) პრომიელოციტები, ჰიპერსეგმენტირებული ბირთვების
მიელობლასტები და მქონე ნეიტროფილების არსებობით.
ერითრობლასტები)
 მწვავე ანთებითი  ქრ.ლეიკოზები  მეგალობლასტური ანემია
პროცესები  ერითროლეიკოზი  თირკმლის და ღვიძლის დაავადება
 ჩირქოვანი ინფექციები  მიელოფიბროზი  სისხლის გადასხმის შემდგომი
 ინტოქსიკაცია  სიმსივნის მეტასტაზები მდგომარეობა
 აციდოზი და კომატოზური  მწვავე ლეკოზები
მდგომარეობა  კომატოზური მდგომარეობები
 ფიზიკური გადაძაბვა.
ნეიტროფილები-ნეიტროფილური გრანულოციტები ხასიათდებიან ციტოპლაზმაში 2
ტიპის გრანულების არსებობით; აზუროფილური და სპეციფიური, რომელთა
მაშვეობითაც ახორიელებენ თავიანთ ფუნქციას. აზუროფილური გრანულები, რომელიც
ჩნდება მიელობლასტის სტადიაზე, შეიცავს მიელოპეროქსიდაზას. ნეიტრალურ და მჟავე
ჰიდროლაზებსა, კათიონურ ცილებს და ლიზოციმს. სპეციფიური გრანულები, რომლებიც
ჩნდება მიელოციტის სტადიაზე, შეიცავს ლიზოციმს, ლაკტოფერინს, კოლაგენაზას,
ამინოპეპტიდაზას. გრანულოციტების საერთო რაოდენობის 60% მდებარეობს ძვლის
ტვინში და ქმნის ძვლის ტვინოვან რეზერვს, 40%-სხვა ქსოვილებში, და 1%-ზე ნაკლები-
პერიფერიულ სისხლში. ნორმაში სისხლში არის სეგმენტბირთვიანი ნეიტროფილები და
მცირე რაოდენობით ჩხირბირთვიანი ნეიტროფილები (15%).
ნეიტროფილების ძირითადი ფუნქციაა ორგანიზმის დაცვა ინფექციებისაგან, რომელიც
ძირითადად ხორციელდება ფაგოციტოზის გზით. ნეიტროფილური გრანულოციტების
სისხლში ცირკულაციის ნახევარპერიოდი 6,5 სთ-ია, შემდეგ ისინი მიგრირებენ
ქსოვილებში. ქსოვილებში გრანულოციტების სიცოცხლის ხანგრძლივობა
დამოკიდებულია ბევრ მიზეზზე და შეიძლება მერყეობდეს რამოდენიმე წუთიდან
რამოდენიმე დღე.
მწიფე და უმწიფარი გრანულოციტების დიფერენციაცია /ჰემატოლ.ატლასი გვ.96/
მიელოციტების, მეტამიელოციტების, ჩხირ და სეგმენტბირთვინი გრანულოციტების
დიფერენციაცია ხდება უპირატესად ბირთვის მიხედვით.
ლეიკოციტოზისათვის (ლეიკოპენია) დამახასიათებელია ყველა ტიპის ლეიკოციტის
პროპორციული მომატება (შემცირება). აღნიშნავენ რომელიმე ერთი ტიპის უჯრედების
მომატებას (შემცირებას), ამიტომ იყენებენ ტერმინებს:
 ნეიტროფილოზი, ნეიტროპენია
 ლიმფოციტოზი, ლიმფოპენია
 ეოზინოფილია, ეოზინოპენია და ა.შ.
აგრანულოციტოზი - პერიფერიულ სისხლში გრანულოციტების მკვეთრი
შემცირება სრულ გაქრობამდე.
განვითარების მექანიზმების მიხედვით განასხვავებენ:
 მიელოტოქსიური (ვითარდება ციტოსტატიკების გავლენით)
 იმუნური აგრანულოციტოზი
ძვლის ტვინში ეოზინოფილების მომწიფების შემდეგ ისინი გადმოდიან პერიფერიულ
სისხლში და იქ ყოვნდებიან 3-4სთ. შემდეგ მიგრირებენ ქსოვილებში, სადაც მათი
სიცოცხლის ხანგრძლივობა 8-12სთ-ია. ეოზინოფილებისათვის დამახასითებელია
მერყეობის სადღეღამისო რიტმი. ყველაზე მაღალი მაჩვენებლებია ღამით, დაბალი-
დილით. ისინი ერთვებიან ჰიპერმგრძნობელობის დაყოვნებულ და დაუყოვნებელ
რეაქციაში. ეოზინოფილების რეფერენსული მაჩვენებლებია 1-6
 ეოზინოფილია - ეოზინოფილების მომატება პერიფერიულ სისხლში.

ძირითადი მიზეზები კლინიკური ფორმები

 ალერგიული  ბრონქული ასთმა
 თივის ცხელება /ალერგიული-პოლინოზი/
დაავადებები
 ალერგიული დერმატიტი
 პარაზიტებით ინვაზია  წამლისმიერი ალერგია
 ასკარიდოზი, ტოქსოკაროზი, ტრიქინელოზი, ექინოკოკოზი, შისტოზომოზი,
ფილარიოზი, სტრონგილოიდოზი, ოპისტორქოზი, ანკილოსტომიდოზი,
ლამბლიოზი.
 სიმსივნეები ჰემობლასტოზები: (მწ.ლეიკოზი, ქრ, მიელოლეიკოზი, ერითრემია, ლიმფომები,
ლიმფოგრანულომატოზი) და სხვა
სიმსივნეები მეტასტაზებითა და ნეკროზებით.
 იმუნოდეფიციტები ვისკოტ-ოლდრიჩის სინდრომი/თანდაყ.იმუნოდეფიციტი, თრომბოციტოპენია,
ეკზემა/

 შემაერთებელი კვანძოვანი პოლიარტერიიტი, რევმატოიდული ართრიტი

ქსოვილის
დაავადებები
ეოზინოპენია - ეოზინოფილების რაოდენობის შემცირება (< 0,05109/ლ)- უმეტეს
შემთხვევაში განპირობებულია ადრენოკორტიკოიდული აქტივობის მომატებაში,
რომელიც იწვევს ეოზინოფილების შეფერხებას ძვლის ტვინში.
ეოზინოპენია განსაკუთრებით დამახასაითებელია ინფექციურ-ტოქსიური
პროცესის საწყისი ფაზისათვის. ეოზინოფილების რაოდენობის შემცირება
პოსტოპერაციულ პერიოდში მიუთითებს ავადმყოფის მძიმე მდგომარეობაზე.

ბაზოფილები - სისხლის უჯრედი, რომელიც თავის ციტოპლაზმაში შეიცავს უხეშ

ლილისფერ-მოლურჯო გრანულებს. ბაზოფილების გრანულების ძირითადი
კომპონენტია-ჰისტამინი. მათი მთავარი ფუნქციაა დაუყოვნებელი ტიპის
ჰიპერმგრძნობელობის რეაქციაში მონაწილეობა, ისინი ასევე მონაწილეობენ
დაყოვნებული ტიპის ჰიპერმგრძნობელობის რეაქციაში. ანთებით და ალერგიულ
რეაქციებში, სისხლძარღვის კედლის განვლადობის რეგულაციაში. ნორმა: 1-2%
ბაზოფილია - ბაზოფილების რაოდენობის მომატება სისხლში 0,2×09/ლ).
დაავადებები და მდგომარეობები, რომლებსაც შესაძლოა თან ახლდეს ბაზოფილია:
■ ალერგიული რეაქციები (საკვებზე, წმლებზე, უცხო ცილის შეყვანა);
■ ქრ. მიელოლეიკემია, მიელოფიბროზი, ერითრემია
■ ლიმფოგრანულომატოზი;
■ ქრ. წყლულოვანი კოლიტი;
■ ფარისებრი ჯირკვლის ჰიპოფუნქცია;
■ ესტროგენებით მკურნალობა
■ ოვულაციისა და ორსულობის დროს
■ზოგჯერ რკინის დეფიციტის დროს, ფილტვების კიბოს დროს, ჭეშმარიტი
პოლიციტემიის დროს, ზოგიერთი ჰემოლიზური ანემიის დროს და სპლენექტომიის
შემდეგ.

ლიმფოციტები - იმუნური სისტემის მთავარი უჯრედული ელემენტია.

მთავარი ფუნქცია: უცხო ანტიგენის ამოცნობა და ორგანიზმის იმუნურ პასუხში
მონაწილეობა. რეფერენსული მნიშვნელობები: 20-40%. 6 წლამდე ასაკის ბავშვებში
აღინიშნება აბსოლუტური ლიმფოციტოზი, 6-წლის შემდეგ ლიმფოციტებს ჭარბობს
ნეიტროფილები. ლიმფოციტები აქტიურად მონაწილეობენ იმუნოდეფიციტური
მდგომარეობების პათოგენეზში, ინფექციური, ელერგიული, ლიმფოპროლიფერაციული,
ონკოლოგიური დაავადებების, ტრანსპლანტაციური კონფლიქტების, ასევე აუტოიმუნურ
პროცესებში. ზემოთჩამოთვლილი მდგომარეობების დროს ლიმფოციტების რაოდენობა
სისხლში შეიძლება იცვლებოდეს. ანტიგენურ სტიმულაციაზე ადექვატური პასუხის
შედეგად იზრდება ლიმფოციტების რაოდენობა-ლიმფოციტოზი, არაადექვატური პასუხის
დროს შეიძლება შემცირდეს-ლიმფოპენია.
აბსოლუტური ლიმფოციტოზი: ლიმფოციტების აბსოლუტური. რაოდენობა
9 9
>4.0×10 /ლ.მოზრდილებში და 8-9×10 /ლ ბავშვებში.
კლინიკურ პრაქტიკაში გვხვდება ლეიკემოიდური რეაქციები, როდესაც სისხლის სურათი
ჰგავს მწვავე და ქრ. ლეიკემიების სურათს.
ლიმფოიდური ტიპის ლეიკემოიდური რეაქციები ვითარდება
 ინფექციური მონონუკლეოზის დროს, ზოგჯერ ტუბერკულოზის, სიფილისის,
ბრუცელოზის დროს.
აბსოლუტური ლიმფოპენია - ლიმფოციტების რაოდენობა პერიფერიულ სისხლში
<1109/ლ, ვითარდება ზოგიერთი ინფექციური დაავადებების დროს.
ლიმფოპენია დამახასიათებელია ინფექციურ-ტოქსიური პროცესებისათვის, რაც
განპირობებულია ლიმფოციტების მიგრაციით სისხლიდან ანთებით ქსოვილში.
დაავადებები და მდგომარეობები. რომლებიც იწვევს ლიმფოციტების რაოდენობის
ცვლილებას. ცხრილი:
აბსოლუტური ლიმფოციტოზი:
 ვირუსული ინფექცია
 მწვ. ინფექციური ლიმფოციტოზი
 ყივანახველა
 ინფექციური მონონუკლეოზი
 მწვ. ვირუსული ჰეპატიტი
 ციტომეგალოვირუსული ინფექცია
 ქრ. ლიმფოლეიკოზი
 ვალდენსტრემის მაკროგლობულინემია
აბსოლუტური ლიმფოპენია:
 პანციტოპენია
  გლუკოკორტიკოიდების მიღება
 მძიმე ვირუსული ინფექციები
 ავთვისებიანი სიმსივნეები
 მეორადი იმუოდეფიციტები
 თირკმლის უკმარისობა
 სისხლის მიმოქცევის უკმარისობა

მონოციტები
წარმოიქმნებიან ძვლის ტვინში მონობლასტებისაგან. ძვლის ტვინიდან გამოსვლის შემდეგ,
გრანულოციტებისაგან განსხვავებით, ისინი არ ქმნიან ძვლისტვინოვან რეზერვს.
მონოციტები ცირკულირებენ სისხლში 36-დან 104სთ-ის განმავლობაში და შემდეგ
გადადიან ქსოვილებში. ქსოვილებში მონოციტები დიფერენცირდებიან ორგანო და
ქსოვილსპეციფიურ მაკროფაგებად. რეფერენსული მნიშვნელობები: აბსოლუტური
მნიშვნელობები - 0.15-0.70×10 /ლ. პროცენტული 4-10%.
9

მონოციტოზი - მონოციტების რაოდენობის მომატება სისხლში 0.70×109/ლ.

ძირითადი მიზეზები კლინიკური ფორმები
ინფექციები ქვემწვავე ინფექციური ენდოკარდიტი; მწ. ინფექციის
გამოჯანმრთელების შენდგომი პერიოდი; ვირუსული
(ინფექციური მონონუკლეოზი) სოკოვანი დაავადებები,
რიკეტსიოზი და პროტოზოული ინფექციები (მალარია,
ლეიშმანიოზი)

ტუბერკულოზი, სიფილისი, ბრუცელოზი, სარკოიდოზი,

გრანულომატოზები
სისხლის დაავადებები
წყლულოვანი კოლიტი.
მწ. მონობლასტური და მიელომონობლასტური ლეიკემია;
ქრ. მონოციტური, მიელომონოციტური და მიელოლეიკემია;
ლიმფოგრანულომატოზი.

კოლაგენოზები სისტემური წითელი მგლურა, რევმატოიდული ართრიტი,

კვანძოვანი პერიარტერიიტი.

მონოციტოპენია - მონოციტების რაოდენობის შემცირება 0.15×109/ლ. მისი რაოდენობის

შემცირება აღინიშნება სისხლწარმოქმნის ჰიპოპლაზიის დროს.
პლაზმოციტები - ლიმფოიდური უჯრედები, რომლებიც აპროდუცირებენ
იმუნოგლობულინებს (Ig) და ვითარდებიან В-ლიმფოციტებისაგან. პლაზმოციტები
სისხლში ჩნდება:
 პლაზმოციტომის
 ვირუსული ინფექციების (წითურა, წითელი ქარი, ინფექციური მონონუკლეოზი,
ინფექციური ჰეპატიტი, წითელა,
 სეფსისი, ტუბერკულოზი, აქტინომიკოზი, კოლაგენოზი, აუტოიმუნური
დაავადებები
 სიმსივნეების დასხივების შემდგომი მდგომარეობები

ლეიკოციტების მორფოლოგიის ცვლილებები, პელგერის ანომალია.

 /კიშკუნი დ. 2007/

ლეიკოციტების მორფოლოგიის ცვლილებები.

მძიმე ინფექციების დროს გრანულოციტებში ჩნდება ტოქსოგენური მარცვლოვანება,
ციტოპლაზმის ვაკუოლიზაცია და დელეს სხეულაკები, რასაც აქვს მნიშვნელოვანი
პროგნოზული მნიშვნელობა.
დელეს ჩანართები - მსხვილი მოთეთრო-მოცისფრო სხვადასხვა ფორმის ციტოპლაზმის
უბნები (წარმოადგენს რნმ-ის მარცვლოვანი - ხორკლიანი ენდოპლაზმურრეტიკულუმს).
ჩნდება ინფექციური (წითელა, ქუნთრუშა ), სეფსისის და დამწვრობის დროს.
ხშირად გვხვდება ტოქსიურ მარცვლოვანებასთან და ციტოპლაზმის ვაკუოლიზაციასთან
ერთად.

სურ.#1. დელეს ჩანართები

ერთ-ერთი ამ ცვლილების არსებობა მიუთითებს ბაქტერიემიის განვითარებასა და
ინფექციის გენერალიზაციაზე.
ტოქსოგენური მარცვლოვანება ნეიტროფილებში - უხეში მუქი-წითელი მარცვლოვანება,
წარმოიქმნება ინფექციური აგენტის ზეგავლენით ციტოპლაზმის ფიზიკურ-ქიმიური
ცვლილების შედეგად. თვლიან, რომ ტოქსოგენური მარცვლოვანება ან
 ასახავს ნეიტროფილების მომწიფების პროცესს, რის შედეგადაც უხეში
მარცვლოვანება რჩება მწიფე უჯრედებში,
 ან არის ტოქსიური ნივთიერებების შთანთქმის შედეგი.
ლეიკოციტების ეს ცვლილებები შესაძლოა იყოს
 ჩირქოვან-სეპტიური დაავადებების დროს (ხშირად ჩნდება ბირთვულ გადახრამდე
და არის არაკეთილსაიმედო პროგნოზული ნიშანი);
 კრუპოზული პნევმონიის დროს (ანთებითი ინფილტრატის გაწოვის პერიოდში
მარცვლოვანება განსაკუთრებით უხეშია);
 ქუნთრუშა;
 სხივური თერაპიის სემდეგ ქსოვილების დაშლის გამო.
ციტოპლაზმის ვაკუოლიზაცია ვლინდება უფრო იშვიათად, ვიდრე ტოქსოგენური
მარცვლოვანება. თუმცა მას აქვს არანაკლები დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა.
ლეიკოციტების ეს ცვლილებები შეიძლება აღმოვაჩინოთ სეფსისის დროს
(განსაკუთრებით ანაერობული ინფექციით გამოწვეული), აბსცესების, ღვიძლის მწვავე
დისტროფიის დროს.
ნეიტროფილების ბირთვებისს ჰიპერსეგმენტაცია - ნეიტროფილების ბირთვებში
სეგმენტების რაოდენობა 5 და მეტია. ეს ცვლილებები შეიძლება იყოს მემკვიდრული, ასევე
В12 და ფოლიუმის მჟავას დეფიციტით გამოწვეული. თანდაყოლილი ჰიპერსეგმენტაციაა
არ ახლავს კლინიკური გამოვლინებები.
პელგერის ანომალია - ლეიკოციტების ანომალია. დამემკვიდრება ხდება აუტოსომურ-
დომინანტურად. გრანულოციტების მომწიფების დარღვევა, რომელიც ხასიათდება
ნეიტროფილების ბირთვები სეგმენტაციის დარღვევით. ხშირად მწიფე ნეიტროფილები
შეიცავენ ორსეგმენტიან ან არასეგმენტირებულ ბირთვს, იშვიათად სამ სეგმენტიანს.
ფიზიოლოგიური თვისებების მიხედვით ასეთი უჯრედები არ განსხვავდებიან
ნორმალური, მწიფე ნეიტროფილებისაგან.
ფსევდოპელგერის ანომალია - გრანულოციტების ბირთვების სეგმენტაციის
შემცირება. შესაძლებელია აღინიშნებოდეს მიელოპროლიფერაციული დაავადებების,
აგრანულოციტოზის, მრავლობითი მიელომის, ტუბერკულოზის დროს. ის ატარებს
დროებით, გარდამავალ ხასიათს. ავადმყოფის გამოჯანმრთელებასთან ერთად
ფსევდოპელგერის ლეიკოციტები ქრება. ბირთვების მომწიფების ანომალიას საფუძვლად
უდევს ნუკლეინის მჟავების მეტაბოლიზმის დარღვევა.
ლეიკოლიზის უჯრედები - (ჰუმპრხტის ჩრდილები /ბოტკინ-ჰუმპრეხტის/) -
ლიმფოცტების ნახევრადდაშლილი ბირთვები ბირთვაკების ნარჩენებით. ვლინდება
ქრონიკული ლიმფოლეიკემიის დროს.

მიკროფორმა: 2. გიგანტური ჰიპერსეგმენტირებული

1. გრანულოციტის მიკროფორმა: ნეიტროფილი. 3.ბირთვის
ჰიპერსეგმენტირებული ნეიტროფილი. 3.ბირთვის
ფრაგმენტაცია, 4. ვაკუოლიზაცია,
ფრაგმენტაცია, ვაკუოლიზაცია, 5. ბირთვის ქრომატინოლიზი 6. ბირთვის რექსისი 7. ტოქსოგენური
ნეიტროფილში;8. დელეს სხეულაკი 9. კარიოლიზისი.10.
მარცვლოვანება ნეიტროფილში;8. კარიოლიზისი.10. ბაზოფილის დეგრანულაცია.
დეგრანულაცია.
Патологические формы лимфоцитов и моноцитов: 1 - нормальный узкоцитоплазменный лимфоцит; 2 - нормальный
моноцит; 3 - пикноз ядра лимфоцита; 4 - вакуолизация ядра и цитоплазмы моноцита; 5 - фрагментация ядра лимфоцита и

моноцита; 6 - микроформы лимфоцитов

ლეიკემოიდური რეაქციები - როდესაც სისხლის სურათი ჰგავს ლეიკემიების სურათს.

ლეიკემოიდური რექაციებს იწვევს: ვირუსები, ტოქსინები, ჰელმინთები, დაშლილი
სისხლის უჯრედები (ჰემოლიზი) და სიმსივნეები, სეფსისი და სხვა. ამ დროს ხდება
სისხლმბადი უჯრედების ჰიპერპლაზია ძვლის წითელ ტვინში მათი თანაფარდობის
შენარჩუნებით.
1. მიელოიდური ტიპის
2. ეიზინოფილური ტიპის
3. ლეიკემოიდური რეაქციები ლიმფო-მონოციტური ტიპის: ინფექციური
მონონუკლეოზი, სიმპტომური ინფექციური ლიმფოციტოზი - ენტეროვირუსი,
კატის ნაკაწრის სიმპტომი

1. მიელოიდური ტიპის ლეიკემოიდური რეაქციები - ხასიათდება სისხლის სურათით,

რომელიც ჰგავს ქრ.მიელოლეიკემიას. ეს ყველაზე ხშირი ტიპია ლეიკემოიდური
რეაქციის. მას იწვევს ინფექციები (სეფსისი, ქუნთრუშა, ჩირქოვან-ანთებითი
პროცესები, დიფტერია, პნევმონია, ტუუბერკულოზი), მაიონებელი რადიაცია, შოკი,
ეგზოგენური და ენდოგენური ინტოქსიკაციები (სულფანილამიდების შემცველი
პრეპარატების მიღება, გლუკოკორტიკოიდებით მკურნალობა, ურემია, CO-თი
მოწამვლა), ლიმფოგრანულომატოზი, ძვლის ტვინში ავთვისებიანი სისმსივნეების
მეტასტაზი, მწვავე ჰემოლიზი, მწვავე სისხლდენა. პერიფერიულ სისხლში
აღინიშნება ზომიერი ლეიკოციტოზი ფორმულის მარცხნივ (სუბლეიკემიური)
გადახრით, ტოქსიური მარცვლოვანება და ნეიტროფილური გრანულოციტებში
დეგენერაციული ცვლილებები. თრომბოციტები ნორმაშია.
ეოზინოფილური ტიპის ლეიკემოიდური რეაქცია: ძირითადი გამომწვევი მიზეზები -
ჰელმინთები, იშვიათად - კოლაგენოზები , ამოუცნობი ეტიოლოგიის ალერგიები,
ლიმფოგრანულომატოზი, იმუნოდეფიციტური მდგომარეობები, ენდოკრინოპათიები.
9
პერიფერიულ სისხლში არის ლეიკოციტოზი 40-50 ×10 /ლ, მაღალი ეოზინოფილიით 60-90%
ეოზინიფილების მწიფე ფორმების ხარჯზე.
ინფექციური მონონუკლეოზი - მწვავე ვირუსული დაავადებაა რასაც საფუძვლად უდევს
რეტიკულური ქსოვილის ჰიპერპლაზია, რაც აისახება სისხლის სურათშიც:
ლიმფოციტებისა (50-70%) და მონოციტების (10-10%) რაოდენობის მომატება. ამ
უჯრედების გარდა, ჩნდება პლაზმური უჯრედები, ატიპური მონონუკლეარები, რაც
პათოგნომურია ამ დაავადებისათვის. რეკონვალესცენციის პერიოდში ვითარდება
ეოზინოფილია,
სიმპტომური ინფექციური ლიმფოციტოზი - მწვავე კეთილთვისებიანი ეპიდემიური
დააავადებაა, რომელიც მიმდინარეობს ლიმფოციტოზით უპირატესად ბავშვებში
დაბადებიდან პირველ 10 წელიწადში. გამომწვევი კოკსაკის ენტეროვირუსი ტიპი 12.
პერიფერიულ სისხლში- გამოხატული ლეიკოციტოზი 30-100×109/ლ, ლიმფოციტების 70-
80%-მდე მომატებით.
კატის ნაკაწრის სიმპტომი - მწვავე ინფექციური დაავადებაა (გამომწვევი —
Rochalimaeahenselae), ვითარდება კატის ნაკბენის ან გაკაწვრის შემდეგ. დაავადების
დასაწყისში აღინიშნება ლეიკოპების, რომელიც კლინიკური გამოვლინებების პერიოდში
იცვლება ზომიერი ლეიკოციტოზით - 12-16×109/ლ მარცხნივ გადახრით ან
ლიმფოციტოზით 40-60%. ლიმფოიდური ელემენტები ჰგავს ინფექციური
მონონუკლეოზის ატიპურ მონონუკლეარებს.

ჰემოპოეზი - ჰემოპოეზური ღეროვანი უჯრედის გაყოფისა და დიფერენცირების

მრავალსტადიური პროცესი, რის შედეგადაც პერიფერიულ სისხლში გადადის
ერითროციტები, თრომბოციტები და ლეიკოციტები. ჰემოპოეზური ღეროვანი უჯრედს
არააქტიურ მდგომარეობაში აქვს მცირე ლიმფოციტის მორფოლოგია, ხოლო აქტიურში-
ბლასტის.
ჰემოპოეზი აერთიანებს სისხლწარმოქმნის ორ დიდ ჯგუფს:
1. მიელოპოეზი (ერითროციტების, გრანულოციტების, მონოციტების და
თრომბოციტების
2. ლიმფოპოეზი (Т- и В-ლიმფოციტები).
გრანულოციტოპოეზის უჯრედული ელემენტების მორფოლოგია. /ჰემატოლოგიის ატლასი. გვ19-
36/

მიელობლასტი - გრანულოციტური რიგის პირველი მორფოლოგიურად

იდენტიფიცირებადი უჯრედია. დიამეტრი 15-20მკმ, აქვს მომრგვალო ფორმა. ბირთვი
განლაგებულია უჯრედის ცენტრში, მომრგვალო ან ოვალური ფორმის, ნაზი ქრომატინით,
წვრილბადისებრი, თხელდისპერსიული. ბირთვი შეიცავს მოცისფრო ფერის 2-დან 5
ნუკლეოლას. ციტოპლაზმა ბაზოფილურია. ჩვეულებრივ პერინუკლეური ზონის გარეშე.
ციტოპლამაში მარცვლოვანება არ არის ან აღინიშნება მცირე, წვრილი აზუროფილური
გრანულები.

სურ.1. მიელობლასტი
პრომიელოციტი - აქვს დიდი ზომა, ვიდრე მიელობლასტს, დიამეტრი ვარირებს 18-25მკმკ.
ბირთვი განლაგებულია ცენტრში ან მცირედ ექსცენტრულად, აქვს მომრგვალო ან
ოვალური ფორმა, ბირთვის ირგვლივ მკვეთრი პერინუკლეური ზონაა. ქრომატინის
სტრუქტურა წვრილმარცვლოვანია, ალაგ ბაზიქრომატინის გამსხვილებული ძაფები,
ნუკლეოლები, როგორც წესი არამკვეთრია. ციტოპლაზმა მოცისფრო-ლურჯი ფერის და
შეიცავს მოწითალო-იისფერ უხვ აზუროფილურ მარცვლოვანებას. მარცვლები ფარავს
ბირთვსაც.

სურ. 2. პრომიელოციტი

მიელოციტი /ნეიტროფილური, ბაზოფილური, ეოზინოფილი/

განასხვავებენ მიელოციტების ორ გენერაციას - დიდი ზომის (უმწიფარი) და შედარებით

მცირე შვილეული (მწიფე) მიელოციტები.

 ნეიტროფილური მიეოციტის - დიამეტრი 12-18მკმ. ბირთვი განლაგებულია ცენტრში

ან მცირედ ექსცენტრულად, ოვალური ან მომრგვალო ფორმის. ქრომატინის
სტრუქტურა უხეშია, ბირთვაკები არა აქვს. ციტოპლაზმა მოცისფროა ვარდისფერი
აზუროფილური და სპეციფიურიმარცვლოვანებით.

სურ. 3 ნეიტროფილური მიელოციტი

ბაზოფილური მიელოციტის - დიამეტრი 12-15მკმ. ბირთვი განლაგებულია ცენტრში,

ოვალური ფორმის. ქრომატინის სტრუქტურა უხეშია, ბირთვაკები არა აქვს. ციტოპლაზმა
ვარდისფერია და შეიცავს მსხვილ, სხვადასხვა ზომისა და ფორმის, მუქ იისფერ
გრანულებს, რომლებიც ფარავს ბირთვსაც.
 სურ.4 ეოზინოფილური მიელოციტი

ეოზინოფილური მიელოციტი - დიამეტრი 12-15მკმ. ბირთვი განლაგებულია ცენტრში ან

მცირედ ექსცენტრულად. ოვალური ან მომრგვალო ფორმის. ქრომატინი
კონდენსირებულია. ბირთვაკები არა აქვს. ციტოპლაზმა მოცოსფრო-ვარდისფერია და
შეიცავს მსხვილ, ერთნაირი ზომისა და ფორმის, მოწითალო-მოყავისფრო /ნარინჯისფერ/
გრანულებს, რომლებიც ზოგჯერ ფარავს ბირთვსაც.

სურ.5 ბაზოფილური მიელოციტი

მეტამიელოციტი /ნეიტროფილური, ბაზოფილლური, ეოზინოფილი/

 ნეიტროფილური მეტამიელოციტი - დიამეტრი 10-16მკმ. ბირთვი განლაგებულია

ცენტრში, ლობიოსებრი ან თირკმლისებრი ფორმის. ქრომატინი განლაგებულია
არათანაბრად, ბელტისებურია, ბირთვაკები არა აქვს. ბირთვი იკავებს უჯრედის
ნახევარზე ნაკლებს. ციტოპლაზმა ვარდისფერია (ოქსიფილურია). ციტოპლაზმა
შეიცავს წვრილ აზუროფილურ და ნეიტროფილურ მარცვლოვანებას.

სურ. 6 ნეიტროფილური მეტამიელოციტი

 სურ. 7 ეოზინოფილური მეტამიელოციტი

ნახ. 1 ბაზოფლური, ეოზინოფილური, ნეიტროფილური მიელოციტები

ჩხირბირთვიანი ნიტროფილი - დიამეტრი 10-16მკმ. ბირთვი მუქი-იისფერი,

განლაგებულია უჯრედის ცენტრში, აქვს გაწელილი ჩხირისებრი ფორმა.
ქრომატინის სტრუქტურა არათანაბარი მსხვილბელტისებრია, ბირთვის ქრომატინი
კონდენსირებულია, ნუკლეოლები არა აქვს. ციტოპლაზმა შეღებილია ვარდისფერ
ფერში და შეიცავს მტვრისებრ იისფერ ნეიტროფილურ მარცვლოვანებას.
 სურ. 8. ჩხირბირთვიანი ნიტროფილი

სეგმენტბირთვიანი ნეიტროფილი -დიამეტრი 10-15მკმ. ბირთვი მუქი-იისფერი,

განლაგებულია უჯრედის ცენტრში, შედგება 2-5 სეგმენტისაგან. აქვს გაწელილი
ჩხირისებრი ფორმა. ქრომატინის სტრუქტურა არათანაბარია. ციტოპლაზმა
ოქსიფილურია და შეიცავს მრავალრიცხოვან მტვრისებურ ნეიტროფილურ გრანულებს.

სურ. 9. სეგმენტბირთვიანი ნიტროფილი

ეოზინოფილი - უჯრედი დიამეტრით 10-12მკმ. ბირთვი მუქი-იისფერი, იკავებს

ცენტრალურ მდებარეობას. ბირთვს აქვს 2-4 სეგმენტი. ბირთვის ქრომატინიარათანაბარი
მსხვილბელტისებურია. ციტოპლაზმა ოქსიფილურია, შეიცავს მრავლობით მომრგვალო
ერთნაირი ფორმისა და ზომის ნარინჯისფერ ან მოვარდისფრო ვარდისფერ-მოწითალო
ეოზინოფილურ გრანულებს.
 სურ.10სეგმენტბირთვიანი ეოზინოფილი

ეოზინოფილები /მიელოციტი, მეტამიელოციტი, ჩხირბირთვიანი, სეგმენტბირთვიანი/

ბაზოფილი - დიამეტრი 10-15მკმ. ბირთვი იკავებს ცენტრალურ მდებარეობას. ბირთვი

მუქი-იისფერია, არამკვეთრი ფორმის მუქი-იისფერი ან მოლურჯო-მოშავო ფერის
გრანულები ბირთვს ფარავს. გრანულები მსხვილი, სხვადასხვა ზომისა და ფორმისაა.
ციტოპლაზმა ოქსიფილურია.

სურ. 11 ბაზოფილური სეგმენტი.

მონოციტური რიგის უჯრედების მორფოლოგია

მონობლასტი - დიამეტრი 15-20მკმ. ბირთვი განლაგებულია უჯრედის ცენტრში,

მომრგვალო ფორმისაა, ქრომატინი ნაზია, წვრილბადისებრი, წვრილდისპერსიული.
ბირთვი შეიცავს 1-2 მოცისფრო ფერის ნუკლეოლას. ციტოპლაზმა მოცისფრო ფერისაა,
მასში შეიძლება იყოს მტვრისებური აზუროფილური გრანულები.

სურ. 12 მონობლასტი.

პრომონოციტი - დიამეტრი 15-18მკმ. ბირთვი ლობიოსებური ფორმისაა ღია-იისფერი,

ქრომატინი ნაზია, მსხვილბადისებრი. ბირთვი შეიცავს 1-2 ნუკლეოლას. ციტოპლაზმა
მონაცრისფრო-ცისფერი, ბოლისებრი ფერისაა. მასში წვრილი აზუროფილური
გრანულებით

სურ.13 პრომონოციტი

მონოციტი - დიამეტრი 14-20მკმ. ბირთვი ღია იისფერი, განლაგებულია ცენტრალურად.

დამახასიათებელია ბირთვის სხვადასხვა ფორმები: ფრთისებრი, ლობიოსებრი,
სეგმენტირებული, ჩხირისებური. ქრომატინი ფაშარი, ღია ფერის, განლაგებულია
არათანაბრად. ციტოპლაზმა მონაცრისფრო ან ბაცი-
ცისფერია. მასში შეიძლება იყოს მრავალრიცხოვანი
მტვრისებური აზუროფილური გრანულები.

სურ.14. მონოციტი

ლიმფოპოეზი

ლიმფობლასტი - დიემეტრი 12-16მკმ.

ბირთვი მომრგვალო ან ოვალური ფორმისაა, ღია-იისფერი, განლაგებულია
ცენტრში. ქრომატინი ნაზი ბადისებრია, წვრილმარცვლოვანი. ბირთვში 1-2
ბირთვაკია. ციტოპლაზმა ვიწროა, ღია-ცისფერი პერინუკლეური ზონით.

სურ. 15. ლიმფობლასტი

პროლიმფოციტი - დიამეტრი12-16მკმ. ბირთვი მომრგვალო ან ოვალური ფორმისაა,
ღია-იისფერი, განლაგებულია ცენტრში ან ექსცენტრულად.ქრომატინს აქვს
წაშლილი სტრუქტურა, შეიძლება იყოს ნუკლეოლების ნარჩენები. ციტოპლაზმა
ვიწრო, ცისფერი ფერისაა პერინუკლეური ზონით.

სურ. 16 პროლიმფოციტი
ლიმფოციტი - დიამეტრი 7-12 მკმ. ბირთვი მომრგვალო ან ლობიოსებური,
განლაგებულია ცენტრში ან ექსცენტრულად. ქრომატინის სტრუქტურა
არათანაბარია, ბელტისებრია, ნუკლეოლები ჩვეულებრივი მეთოდით შეღებვის
დროს არ აღინიშნება. ციტოპლაზმა ღია-ლურჯია, პერინუკლეური ზონით.

სურ. 16 ლიმფოციტი

პლაზმური უჯრედი - დიამეტრი 8-12მკმ. ბირთვი განლაგებულია ექსცენტრულად,

მომრგვალო ან ოვალური ფორმისაა, ქრომატინს აქვს უხეში ბორბლისებური
მოხაზულობა. ციტოპლაზმა ბაზოფილური მკვეთრად გამოხატული
პერინუკლეური განათების ზონით.

სურ. 16 პლაზმოციტი