ჰემოტრანსფუზიის ჩვენებები

1. აბსოლუტური
1.სისხლის მწვავე დანაკარგი ( ცირკულირებადი სისხლის 15% ზე მეტი)
2.ტრავმული შოკი გართულებული სისხლდენით
3. ტრავულად მიმდინარე ოპერაციები

2. შედარებითი ჩვენებები
1. ანემია
2. ანტებითი ხასიათის დაავადებები მძიმე ინტოქსიკაციით
3. გახანგრძლივებული სისხლდენა( შემდედებელი სისტემის დარღვევა)
4. ორგანიზმის იმუნური სისტემის დაქვეითება
5. ხანგრძლივი ქრონიკული ანტებითი პროცესები რეგენერაციისა და
რეაქტიულობის დაქვეითებით
6. ზოგიერთი სახის მოწამვლა

თუ რეციპიენტის შრატი იწვევს დონორის ერითროციტებთა აგლუტინაციას ამ დროს

ვითარდება ჰემოლიზი , მხოლოდ შეთავსებადი სისხლი უნდა გადაესხას

ოტენბერგის წესი: აგლუტინაციას განიცდის დონორის გადასხმული სისხლის

ერითროციტები და არა რეციპიენტის , რადგან დონორის სისხლის აგლუტინინები
განზავდება სისხლში და არ შეუძლია მისი ერიტროციტების აგლუტინაცია.

ამიტომ უნდა გადაისხას თანამოსახელე სისხლის და ჯგუფის გადასხმა , აგლუტინაცია რომ

არ მოხდეს.

ჰემოტრანსფუზიის ჩვენებები

პირველი ჯგუფს გადააესხმება მხოლოდ პირველი

მეორეს - პირველი და მეორე

მესამეს - მესამე და პირველი

მეოთხეს- ოთხივეს გადაისხამს

რეზუს დადებითი ერითროციტები , ისევე როგორც განსხვავებული სისხლში განიცდის

აგლუტინაციას

უკუჩვენებები

1. აბსოლუტური

მწვავე სპეციფიკური ენდოკარდიტი

მწვავე თრომბოზები და ემბოლიები

ფილტვების შეშუპება

თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის მოშლის მძიმე გართულებები

გულის მანკები და სხვადასხვა სახის მიოკარდიოსკლეროზი

მესამე ხარისხის ჰიპერტონული დაავადება ,გამოხატული თავის ტვინის სისხლძარღვთა

ათეროსკლეროზით, ჰიპერტონული გართულებებით

2. შედარებითი უკუჩვენებები

ქვემწვავე სეპტიკური ენდოკარდიტი

გულის მანკები სისხლის მიმოქცევის უკმარისობით

გამოხატული ამილოიდოზი

მწვავედ მიმდინარე ტუბერკულზი

ჰემოტრანსფუზიული საშუალებები

კონსერვირებული სისხლი , შეიცავს კონსერვარტებს და სისხლს ინახავს ( სამკურნალო

თვისებებიც აქვს, მდამოკიდებულია შენახვის ვადაზე)

ახალი ციტრატული სისხლი ( ნატრიუმის ციტრატის 6% იანი ხსნარი გამოიყენება

სტაბილიზატორად)

ჰეპარინიზირებული სისხლი , რათა არ მოხდეს სისხლის შედედება . ხელოვნური სისხლის

მიმოქცევის დროს, სტაბილიზატორი -ჰეპარინი, გლუკოზა, ლევომიცეტინი)

სისხლის კომპონენტები

ერიტროციტული მასა- კონსერვირებული სისხლის ძირითადი კომპონენტი

შემადგენლობა_ ერიტროციტ (70-80%), პლაზმა (20-30%), თრომბოციტების და

ლეიკოციტების ნარევი, სტაბილიზატორი-ნატრიუმის ციტრატი.

გადასხმის ჩვენება- ანემია ,ერიტროციტების შემცირება , მწვავე ან ქრონიკული სისხლის

დაკარგვისას , არაადეკვატური ერითროპოეზის და ჰემოლიზი დროს.
 თრომბოციტული მასა- რომელიც თრომბოციტებისგან მიიღება , არაუგვიანეს 24 სთ ით
შენახუული კონსერვირების დროს დონორის სიხლის პლაზმიდან , მსუბუქი
ცენტრიფუგირებით.

გადასხმის ჩვენება-თრომბოციტოპენიური სინდრომი,შედედების ჩვენება,სხივური და

ციტოსტატური თერაპიის შემდეგ ძლი8ვს ტვინის მიერ სისხლის წარმოქმნის დეპრესია.

ლეიკოციტური მასა-ტრანსფუზიული მასალა ლეიკოციტების მაღალი შემცველობით..

ერითროციტებ9ი , თრომბოციტები დაპლაზმა.

ლეიკოპენიის დროს , უმჯობესია გადაისხას ახლადდამზადებული ლეიკოციტური

მასა(დაცენტრიფუგირებული)

აუცილებელია დონორისა და რეციპიენტის სისხლის ჯგუფებისა და რეზუს ფატორების

დამტხვევა უნდა მოხდეს

ჩვენება- ლეიკოპენიიის თანმხლები დაავადებები( სისხლის წარმოქმნის დათრგუნვა,

გამოწვეული სხივური და ქიმიოთერაპიით, სეფსისით და აგრანულოციტებით)

პლაზმა -სისხლის თხევადი ნაწილი , ანხორციელებს ორგანიზმში საკვები ნივთიერებების

ტრანსპორტს ქსოვილებთან დეა ორგანოებთან. სისხლის შემადგენელი ნაწილების ყვ დიდი
ნაწილი .მონაწილეობს იმუნურ რეაქციაში

შემადგენლობა - წყალი (90%) , ცილა( 7%) , ორგანული ნითიერებები( 1,1%), არაორგანული

ნივთიერებები (0.9%)

დრეისთვის გამოიყენება ახლადგაყინული პლაზმა , თხევადი- ნატრიუმი და მშრალი -

ლიოფილიზებური.

ჩვენებები- სისხლის დანაკარგი , შოკი , დამწვრობა , ჩირქოვანი პროცესები-ჰემოფილია , მძმე

ჩირქოვან-ანთებითი დაავადებები , პერიტონიტი ,სეფსისი

უკუჩვენება-ჰიპერკოაგულაცია.

სისხლის პრეპარატები

ალბუმინი- სისხლის პლაზმის ცილა , სინთეზირდება ღვიძლში , სატრანსპორტო და

დეზინტოქსიკაციურ როლს ასრულებს , პლაზმას უნარჩუნებს კოლოიდურ-ოსმოსურ
წნევას,აქვს უნარი შეიკავშიროს წყალი და სისცლი მოცულობა გაზარდოს...

ღვიძის დაავადებების მქონდე პაციენეტბში . სინთეზი ქვეითდება , მუცლის ღრუში სითხე

გროვდება.
 პროტეინი : პლაზმის პასტერილებული ცილის იზოტონური ხსნარია,მის შემადგენლობაშ
შედის 75-80% ალბუმინი , a და b გლობულინები, გამოიყენება ცირკულაციაში მყოფი
სისხლის მოცულობის გაზრდისთვის , ჰემოდინამიკური ეფექტით ახლოსაა პლაზმასთან.

ჰომეოსტაზის სისტემის კორექტორები

ჰემოსტაზის სისტემის კორექტორები :

კრიოპეციპიტატი

პროთრომბინის კომპლექსი

ფიბრინოგენი

თრომბინი

ჰემოსტაზური ღრუბელი

ფიბრინოლიზინი

სისხლის სტანდარტული კონსერვანტები

ლიმონმჟავა ნატრიუმი ( ნატრიუმის ციტრატი)

ლიმონმჟავა

ჰეპარინი

სისხლის გადასხმის მეთოდები

პირდაპირი : უშუალოდ დონორიდან რეციპიენტზე ,

ჩვენებები:

1.ხანგრძლივი ჰემოფილიური დააავადებები ,რომლებიც არ ექვემდებარება ჰემოსტაზურ

თერაპიას.

2. სისხლის შემადიდებელი სისტემების დაავადება ,(მწვავე ფიბრინოლიზი ,

თრომბოციტოპენია , აფიბრინოგენია).
3.მესამე ხარისხის ტრავმული შოკი,რომელსაც თან ახლავს მოცირკულარე სისხლის 25-
50%_ზე მეტი დანაკარგი.

ნაკლი: თრომბების მოხვედრის საშიშროება

არასათანადოდ შემოწმებული დონორის სისხლის გადასხმა

დონორის ინფიცირების რისკი

არაპირდაპირი - გამოიყენება კონსერვირებული სისხლი (შუშის ფლაკონებში, პლასტმასის

პაკეტებში )როცა ჩააბარებს დონორი სისხლს და ინახავენ ..

უპირატესობა : დონორის ინფიცირების ნაკლები რისკი

სისხლის მარაგის შექმნის შესაძლებლობა

შესრულების სიმარტივე

დონორისა და რეციპიენტის დაცილება ,თრომბების განვითარების სიხიშირე ნაკლებია

სისხლის შენაცვლებითი გადასხმა-ახალშობილის ჰემოლიზური სიყვითლისას, მიირება

სისხლძარღვშიგა ჰემოლიზისას, მძიმე მოწამვლისას, თირკმლის მწვავე უკმარისობისას

აუტოჰემოტრანსფუზია-,ოპერაციისას საკუთარი დაკარგული სისხლის გადასხმა, 5 ლ

დაკარგა ოპერაციისას

ჩვენებები- იშიათი ჯგუფის სისხლი,სისხლიოს არქონა , დონორის არქონა , როცა სისხლის

დიდი დანაკარგია, მძიმე პოსტტრანსფუზიული გართულებების განვითარების რისკი.

უკუჩვენებები: ანთებითი , თირკმელისა და ღვიძლის დაავადებები , კახექსია, ავთვისებიანი

დაავადებების გვიანი სტადიები.

გადასხმის ტექნიკა

ვენეპუნქცია

ვენესექცია

სისხლის ინტრაარტერიული გადასხმა

სისხლის ძვლისშიგა გადასხმა- მძიმე დამწვრობისას მკერდის ძვალში , თეძოს ძვლის ქედში ,
ლულოვანი ძველბის ეპიფიზში
აუცილებელი გამოკვლევევბი სისხლის გადასხმის დროს

ჩვენებების და უკუჩვენებების განსაზღვრა , ჰემოტრანსფუზიოლოგიური ანამნეზი,

დარწმუნება გადასასხმელი საშუალებების ვარგისიანობაში

დონორისა და რეციპიენტის სისხლის კუთვნილების განსაზღვრა, მათი ჯგუფური რეზუს

შეუთავსებლობის განსაზღვრა

სინჯის ჩატარება ინდივიდუალურ შეთავსებაზე

ბიოლოგიური ცდის ჩატარება

სისხლის გადასხმის გართულებები

ჰემოტრანსფუზიული რეაქციები:

მსუბუქი - ტემპერატურის მომატება , კიდურების კუნთების ტკივილი ,შემცივნება , სისუსტე

საშუალო- ტემპერატურის მომატება , მზარდი შემცივნება , პულსისა და სუნთქვის აჩქარება ,

ზოგჯერ ჭინჭრის ციება

მძიმე- ტემპერატურა, მძიმე შემცივნება , ტუჩების ციანოზი , გულისრევა , ქოშინი ,ჭინჭრის

და კვინკეს შეშუპება , ლეიკოციტოზი.

პიროგენული რეაქციები:დონორის სისხლის ლეიკოციტებისა და პლაზმის ცილების დაშლის

პროდუქტების, ასევე მიკრობთა ცხოველქმედების პროდუქტების დაგროვება.

ამდროს საკმარისია პაციენტის დათბუნება( საბანი , ჩაი )

ალერგიული რეაქციები

როცა ტრანსფუზიიდან რამდენიმე წუთშიან მოგვიანებით იწყება

სენსიბილიზაცია სხვადასხვა იმუნოგლობულინების მიმართ

ზოგადი სიმპტომები +ქოშინი, მოხრჩობის გრძნობა, გულისრევა,ღებინება.

მკურნალობა: ანტიჰისტამინური , მადესინსიბილიზებელი პრეპარატები.

ჰემოტრანსფუზიული შოკი

გადასხმული სისხლის სწრაფი ჰემოლიზი

კლინიკური სურათი-ზოგადი მოუსვნერობა , ტკივილი წელის მიდამოში,სიფერმკრთალე,

ქოშინი, შემცივნება, ცხელება,ტაქიკარდია, ჰიპოტონია
შოკის 3 ხარისხი ( წნევის დაქვეითების მიხედვით )

1.90მმ.ვწყ.სვეტამდე

2.80-70 მმ.ვწყ.სვფეტამდე

3.70 მმ.ვწყ.სვეტამდე

ჰემოტრანსფუზიული შოკის მიმდინარეობის პერიოდები:

ჰემოტრანსფუზიული შოკის და სისხლძარღვშიგა ჰემოლიზის პერიოდი

ოლიგოანურიის პერიოდი

დიურეზის აღდგენის პერიოდი

გამოჯანმრთელების პერიოდი

ჰემოტრასფუზიული შოკის მკურნალოობა

შეუთავსებელი სისხლკის გადეასხმის შეწყვეტა და შოკის მიზეზების დადგენა

სპაზმოლიზური, ანტიჰისტამინური პრეპარატების ინექცირება, კორგილოკინის ხსნარი+

გლუკოზის ხსნარი , დიმედროლი , სუპრასტინი, გლუკოკორტიკოსტეროიდები

100მლ ნატიუმის ქლორიდის იზოტონური ხსნარის შეყვანა დიურეტიკთან ერთად,

ნატრიუმის ჰიდროკარბონატის 5%იანი ხსნარი.დიურეზი თუ შმეცირდა შეყვანილი სითხის
რაოდენობაც უნდა შემცირდეს.

ჰეპარინის ინტრავენული ინექცია ნატრთან ერთად.

დიურეზის სტიმულირება

ინფექციურ-ტოქსიური შოკი

მიკროორგანიზმტა და მათი ცხოველქმედების პროდუქტების სისხლში მოხვედრა

გართულებები-სახის გაწითლება,რომლელსაც ცვლის ციანოზი ,ქოშინი , არტ წნევის

დაქვეითება,უნებლიე შარდვა/დეფეკაცია , გონების დაკარგვა, ტემპერატურის მომატება.

შემდგომ ვითარდება:გულ-ფილტვის , თირკმლის , ღვიძლის მწვავე უკმარისობა.

მკურნალობა-იგივეა რაც ჰემოტრანსფუზიული შოკის შემთხვევაში+ფართო სპექტრის
ანტიბიოტიკები.

მასიური ტრანსფუზიის სინდრომი

პათოგენეზი-მცირე პერიოდში ავადმყოფის ორგანიზმში როცა იმაზე მ ეტი სისხლიო შეყავს

ვიდრე მას გააჩნია.. მცოირკულარეზე მეტი

განჩვითარების მიზეზი- გაცივებული სისხლი მოქმედება , ნატრიუმის ციტრატის დიდი

დოზით შეყვანა

რეოლოგიური სტატუსის აღდგენა

ჰემოტრანსფუზიისას შეიძება განვითარდეს:

გულის მწვავე გაფართოება

თრომბოემბოლია

ჰაეროვანი ემბოლია

კალიუმით ინტოქსიკაცია

ციტრატული ინტოქსიკაცია

ტრანსმისიული ინფექციური დაავადებები

სისლხის შემცვლელი სითხეები

ფიზიოლოგიურად ერთგვაროვანი ტრანსფუზიული სითხე , რომელსაც აქვს

მიზანმიმართული მოქმედება ორგანიზმზე და უნარი შეცვალოს გარკვეული ფუნქცია.

1.სისხლის შემცველი სითხეები უნდა პასუხობდნენ შემდეგ მოთხოვნას:1.სისხლის პლაზმის

მსგავსი ფიზიკური-ქიმიური თვისებები

2.ორგანიზმიდან მთლიანად გამოყოფა ან მეტაბოლიზირება ფერმენტული სისტემებით.

3.არ უნდა იწვევდეს ორგანიზმის სენსიბილიზაციას განმეორებითი შეყვანისას

4.არატოქსიკური მოქმედება ორგანოებსა და ქსოვილზე

5.უნდა უძლებდეს ხანგრძლივ სტერილიზაციას და ინარჩუნებდეს ფიზიკურ-ქიმიურ-

ბიოლოგიურ თვისებებს.

ჰემოდინამიკური მოქმედების სითხეები

პარენტერალური კვების პრეპარატები

დეზონტოქსიკაციური ხსნარები
წყალ-მარილოვანი ცვლის და მჟავა-ტუტოვანი წონასწორობის რეგულატორები.

ჟანგბადის გადამტანები.

ჰემოდინამიკური მოქმედების სითხეები

გამოიყენება ცენტრალური და პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის დინამიკის !!!!

ასეთ სიტხეებს აქვთ მაღალი მოლეკულური მასა და ზრდიან მოცირკულარე სისხლის

მოცულობას.

უჯრედშორისი სივრცეებიდან სითხე გადააქვთ სისხლძარღვებში

აქვეიტებენ სისხლის წებოვნებას. ახდენენ ფორმიანი ელემენტების დეზაგრეგაციას,

აუმჯობესებენ კაპილარულ სისხლის მიმოქცევას.

მათ მიეკუთვნება პრეპარატების 3 ჯგუფი: დექსტრანების წარმოებულებს,ჟელატინის

პრეპარატებს,პრეპარატებს ოქსიეთილსახამებლის ფუძეზე

დეზონტოქსიკაციური ხსნარები

დაბალმოლეკულური კოლოიდური

მოქმედების მექანიზმი-პოლივინილპიროლიდონის უნარით იკავშირებს ტოქსინებს,

რომლებიც ცირკულირებენ სისხლში და სრაფად გამოდევნიან მათ ორგანიზმიდან.

პრეპარატებს ასხამენ ინტრავენურად

პრეპარატები გამოიყოფიან თირკმელებით და ნაწილობრივ ნაწლავებით (20%)

წამომადგენლები:ჰემოდეზი, ნეოჰემოდეზი,პოლიდეზი.

პარენტერალური კვების პრეპარატები

- როცა ენტერალური კვება არ შეგვიძლია რომ ვაწარმოოთ

დღე-ღამეში ადამიანს ყოველ 1კგ_ზე ესაჭიროება 25 კკალ

პარენტერალურიპრეპარატები ნაჩვენებია მაშინ,როცა კვება ვერ ხორციელდება საჭმლის მომ

სისტემის ფუნქციური უკმარისობის გამო.
ცილოვანი პრეპარატები:კაზეინის ჰიდროლიზატი, ჰიდროლიზინი,ამინოპეპტიდი,
ამინოკროვინი, პოლიამინი, ვამინი.

ცხიმოვანი ემულსიები :ინტრალიპიდები ,ლიპოფუნდინი

საქარიდები , მრავალატომიანი სპირტები:გლუკოზა, ფრუქტოზა, სორბიტოლი

წყალ-მარილოვანი ცვლა და მჟავა-ტუტოვანბი წონასწორობის რეგულატორები

გამოიყენება სხვადასხვა შემცველობის მარილხსნარები, ასევე ოსმოსური დიურეტიკები

ინტერსტიციალური სისხლის შესავსებად

პლაზმის ოსმოსური წნევის რეგულაცია

სისხლძარღვშიგა სითხის და მისი ელექტროლიტური ბალანსის კორექცია

გამოიყენება აციდოზის ან ალკალოზის დროს

ფიზიოლოგიური ხსნარი

რინგერის ხსნარი

ლაქტასოლი

ოსმოდიურეტიკები