ჭიანაწლავი გამოდის ბრმა ნაწლავის უკანა მედიალური კედლიდან.

სიგრძე - 6-12სმ.
დიამეტრი - 6-8მმ.
აპენდიქსი ხშირად მიემართება ქვევით, შარდის ბუშტის და სწორის ნაწლავის
მიმართულებით, ის შეიძლება მიემართებოდეს მედიალური და ლატერალური
მიმართულებით, ასევე მდებარეობდეს ბრმა ნაწლავისა და ასწვრივი კოლინჯის წინა
ზედაპირზე. იშვიათია ორი აპენდიქსის არსებობა.
ბრმა ნაწლავი და შესაბამისად, ჭიანაწლავიც მდებარეობს ინტრაპერიტონეულად, აქვს
საკუთარი ჯორჯალი. ემბრიონული განვითარების თავისებური მიმდინარეობის შედეგად
ზოგჯერ ჭიანაწლავს აქვს იოგი, რომელიც აკავშირებს მას საკვერცხესთან ან საშვილოსნოს
ლულასთან. იოგში გადის ლიმფური სადინრები და სისხლძარღვები, რაც ქმნის
პათოლოგიური პროცესის ერთი ორგანოდან მეორეში გავრცელების შესაძლებლობას.
წვრილი და მსხვილი ნაწლავის საზღვარზე გამოყოფენე ილეოცეკალურ ნაწილს, რომლიც
მოიცავს თეძოს ნაწლავის ტერმინალურ ნაწილს, ბრმა ნაწლავს, ჭიანაწლავსა და
ილეოცეკალურ სარქველს(ხელს უშლის რეფლუქსს).
სისხლმომარაგებას უზრუნველყოფს თეძო-კოლინჯის არტერია, რომელიც ჯორჯლის ზემო
არტერიას გამოეყოფა. სისხლი გაედინება თეძო-კოლინჯის ვენით, რომლეიც ჯორჯლის
ზემო ვენაში ჩაედინება და მონაწილეობს კარის ვენის შექმნაში.
ნაწლავის ილეოცეკალური ნაწილის ინერვაცია ხორციელდება ფაშვისა და ჯორჯლის ზემო
წნულებით - სიმპათიკური. პარასიმპათიკურ ინერვაციას ახდენს ცთომილი ნერვი.

მწვავე აპენდიციტი ყველაზე გავრცელებული ქირურგიული დაავადებაა. წარმოადგენს

არასპეციფიკურ ანთებით პროცესს.
ეტიოლოგია და პათოგენეზი: აპენდიქსის ნერვული რეგულაციის დარღვევის შედეგად მასში
ხდება სისხლის მიმოქცევის მოშლა, რაც იწვევს ტროფიკულ ცვლილებებს. რეულაციის
დარღვევის მიზეზი შეიძლება დაიყოს სამ ჯგუფად:
1. ორგანიზმის სენსიბილიზაცია(კვებითი ალერგია, ჭიებით ინვაზია)
2. რეფლექსური გზა
3. უშუალოდ ნერვული დაბოლოების გაღიზიანება(უცხო სხეული ჭიანაწლავში,
განავლოვანი კონკრემენტები, გადაგრეხა) – 33%.
ნერვული რეგულაციის დარღვევა იწვევს ნაწლავის კუნთების და სისხლძარღვების სპაზმს.
სისხლის მიმოქცევის დარღვევა იწვევს კედლის შეშუპებას. შეშუპებული ლორწოვანი გარსი
ხურავს აპენდიქსის შესავალს. მასში დაგროვებული შიგთავსი მას წელასვს, აწვება კედელს
და უფრო არღვევს მის სისხლის მიმოქცევას. შედეგად ლორწოვანი არსი კარგავს
მდგრადობას მიკრობების მიმართ, რომლებიც შემდგომ ანთებას იწვევენ.
როცა ანთებითი პროცესი ვრცელდება ჭიანაწლავის კედლის მთელ სისქეზე, პროცესში
ერთვება მიმდებარე ქსოვილები. ჩნდება სეროზული გამონადები, რომელიც შემდეგ
ჩირქოვანი ხდება. პერიტონეუმში გავრცელების შემთხვევაში ანთებითი პრიცესი იძენს
ჩირქოვანი პერიტონიტის ხასიათ. დაავადების ხელსაყრელი მიმდინარეობის დროს
ექსუდატიდან გამოიყოფა ფიბრინი, რომელიც აწებებს ნაწლავის მარყუჟსა და ბადექონს,
შემოსაზღვრავს ანთებით კერას. ასეთ შემოსაზღვრულ კერას ეწოდება აპენდიკულური
ინფილტრატი.
კლასიფიკაცია:
1. აპენდიკულური ჭვალი
2. მარტივი აპენდიციტი: ზედაპირული, კატარული.
3. დესტრუქციული აპენდიციტი: ფლეგმონური, განგრენული, პერფორაციული.
4. გართულებული: აპენდიკულური ინფილტრატი, აბსცესი, დიფუზურ ჩირქოვანი
პერიტონიტი.
კლინიკური სურათი და დიაგნოსიტკა: მწვავე აპენდიციტის ყველაზე დამახასიათებელი
სიმპტომია:
- ტკივილი, რომელიც გამოწვეულია ჭიანაწლავში ენრვული დაბოლოებების გაღიზიანებით.
მწვავე აპენდიცისტის შეტევის დასაწყისში ტკივილი შეიგრძნობა ეპიგასტრიუმში, ჭიპთან
ახლოს და გადაადგილდება მარჯვენა თეძოს ფოსოში - ტკივილების გადაადგილების
სიმპტომი. პროგრესირებადი ანთებითი პროცესისა და დიფუზური პერიტონიტის
განვითარებისას ტკივილის ზუსტი ლოკალიზაცია იკარგება, მისი ფარგლები იზრდება,
მოიცავს მთელ მუცელს.
დამახასიათებელია ტკივილის უეცარი დაწყება. ტკივილი მუდმივია, ზოგჯერ შეტევითი,
მათი ინტენსივობა არცისე დიდია. ირადიაციას ძირითადად არ განიცდის. ჭიანაწლავის
ძლიერი დაჭიმვის შედეგად ტკივილმა შეიძლება მიაღწიოს მაღალ ინტენსივობას, გახდეს
მფეთქავი. ამ შემთხვევაში დანამატის გასკდობის პირველ ხანებში ტკივილი ოდნავ იკლებს,
შემდეგ ძლიერდება პერიტონიტის განვითარების გამო. აპენდიქსის განგრენის დროს
დანამატის ნერვული დაბოლოებების ნეკროზის გამო ტკივილი წყნარდება, პერფორაციის
შემთხვევაში კი პირიქით - ძლიერდება.
- გულისრევა ვითარდება ტკივილის დაწყების შემდეგ, რომელსაც შეიძლება დაერთოს
ერთჯერადი ღებინება.
- ნაწლავების მოქმედების შეფერხება ნაწლავების პარეზის გამო აღინიშნება დაავადების
დასაწყისშივე.
-ანამნეზის შეგრივების დროს პაციენტთა 80% წარსულში აღნიშნავს ტკივილს მარჯვენა
თეძოს ფოსოში, ტკივლის გადაადგილების სიმპტომს. დაავადების ზოგადი ნიშნები:
სისუსტე, უმადობა, შეუძლოდ ყოფნა - თავდაპირველად გამოხატულია უმნიშვნელოდ.
პერიტონიტის განვითარების დროს მდგომარეობა მძიმდება. ტემპერატურა მომატებულია
37,2-37,6.
მუცლის დათვალიერებით ვლინდება მარჯვენა ნახევრის ჩამორჩენა სუნთქვაში.
პერფორაციული აპენდიციტის დროს მუცლის მარჯვენა ნაწილი სუნთქვაში არ
მონაწილეობს.
მუცლის ზერელე პალპაციისას კუნთების დაჭიმულობა. ღრმა პალპაციის ვლინდება
მტკივნეულობა მარჯვენა თეძოს ფოსოში. მნიშნვნელოვანი სიმპტომია შჩოტკინ-
ბლომბერგის სიმპტომი - ტკივილის გაძლიერება დაჭერის შემდეგ ხელის სწრაფად
მოშორების დროს - ტკივილის იწვევს ანთებითი პერიტონეუმის შერხევა. რაზდოლსკის
სიმპტომი გულისხმობს ტკივილს პერკუსიის შედეგად, რაც ასევე ანთებითი პერიტოეუმის
შერხევითაა გამოწვეული. აღნიშნული სიმპტომები აპენდიციტის პათონომურ სიმპტომებს
არ წარმოადგენენ.
როვზინგის სიმპტომი - ტკივილის გაძლიერება მარჯვენა თეძოს ფოსოში, რომელიც
აღინიშნება მარცხენა თეძოს ფოსოში დაღმავალი კონლინჯის მიდაომს შერხევის დროს. ამ
სიმპტომის მექანიზმი მდგომარეობს მსხვილს ნაწლავში გაზების რეტროგრადულ
გადაადგილებაში და ამით ბრმა ნაწლავის დაჭიმვაში.
მწვავე აპენდიციტის დროს პაციენტის სხეულის გადაბრუნება მარცხენა მხარეს იწვევს
ტკივილს მარჯვენა თეძოს ფოსოშიმ რაც გამოწვეულია ბრმა ნაწლავის და აპენდიქსის
გადაადგილებით, ანთებითი პერიტონეუმის დაჭიმვით. პალპაციით მტკივნეულობა
ძლიერდება მარჯვენა მხარეს.
სისხლში ვლინდება ლეიკოციტოზი, დინამიკურ დაკვირვებების დიაგნოსტიკური
მნიშვნელობა აქვს სისხლის გამოკვლევას, რაც წარმოდგენას გვიქმნის დაავადების
განვითარების თავისებურებებზე.
შარდში ცვლილებები არ აღინიშნება. შეიძლება აღმოჩნდეს ერითროციტები და
ლეიკოციტები ანთებითი პროცესის შარდის ბუშტზე გადასვლის დროს.

მკურნალობა: აპენდიციტი საჭიროების ქირურგიულ მკურნალობას - აპენდექტომიას.

აპენდექტომია წარმოებს ადგილობრივი გაუტკივარებით. ნაკროზს იყენებენ ბავშვებსა და
ლაბილური ფსიქიკის მქონე პაციენტებში, საეჭვო დიაგნოზის შემთხვევაში, როდესაც
ოპერაციის განმავლობაში შეიძლება მოხდეს ოპერაციული განაკვეთის გაფართოება.

გამოიყენება ირიბი მიდგომა მარჯვენა თეძოს ფოსოს მიდამოში. საეჭვო დიაგნოზის

შემთხვევაში უპირატესობას ანიჭებენ პარარექტულ განაკვეთს, რომელიც საჭიროებისას
ადვილად შეიძლება გაგრძელდეს ზევით ან ქვევით.
ბრმა ნაწლავის გუმბათი ჭიანაწლავთან ერთად ამოაქვთ ჭრილობაში, ჯორჯალთან
სისხლძარღვებს გადაკვანძავენ, აპენდიქსს ფუძეზე ადებენ ლიგატურას და კვეთენ ხოლო მის
ტაკვს ჩააბრუნებენ ქისისებრი და ნაწლავის z-სებრი ნაკერებით. ამოწმებენ ჰემოსტაზის
სრულფასოვნებას, გრძელი, ვიწრო ტამპონი ჩააქვთ მუცლის ღრუში მცირე მენჯამდე.
მუცლის ღრუ იხურება ყრუდ.
- აპენდექტომიის შემთხვევაში მუცლის ღრუში ტამპონის ჩატოვება საჭიროა ჭიანაწლავის
არასრული მოცილების შემთხვევაში, ინფილტრატიდან მისი მოცილების, აპენდიკულური
აბსცესის ახსნის დროს.
- აპენდიკულური ინფილტრატის დროს ოპერაცია საჭირო არ არის, წარმოებს
კონსრვატიული მკურნალობა. ინფილტრატის გაწოვიდან 2-3 თვის შემდეგ წარმოებს
აპენდექტომია, რეციდივის თავიდან ასაცილებლად.
- აპენდიკულური აბსცესის დროს აუცილებელია ჩირქგროვის გაკვეთა და დრენირება. ამ
დროს ხდება ექსტრაპერიტონეული მიდგომა.

ძირითადი პოსტოპერაციული გართულებები: ინფილტრატის ჩამოყალიბება, ლიგატურული

ხვრემილი და ოპერაციული ჭრილობის დაჩირქება. ასევე სისხლდენა მუცლის კედლის
ჭრილობიდან.