ბავშვთა ქირურგია (საგამოცდო თემები)

პილოროსტენოზი

პილოროსტენოზი იშვიათი დაავადებაა, რომლისდროსაც ზიანდება

შესავალი(პილორუსი) კუჭსა და წვრილ ნაწლავს შორის ახალშობილებში.
პილორუსი კუნთოვანი სარქველია, რომელიც იკავებს საკვებს კუჭში, სანამ
საკვები მზად იქნება მონელების პროცესის შემდეგი ეტაპისთვის .

პილოროსტენოზის დროს, პილორუსის კუნთები სქელდება, რაც ხელს უშლის

საკვების გადასვლას ბავშვის წვრილ ნაწლავში
ჩვილ ბავშვებში პილოროსტენოზის დროს ადგილი აქვს კუჭის პილორუსის
ცირკულარული კუნთების ჰიპერტროფიას,რაც თავის მხრიც განაპირობებს კუჭის
ნაწილობრივ ან სრულ გაუვალობას.

ეტიოპათოგენეზი-სრულყოფილად არ არის დადგენილი

პილორუსის ცირკულარული კუნთების შემსხვილებას ხსნიდნენ პილორუსის სპაზმის
შედეგად განვითარებული მეორადი,, მუშა“ჰიპერტროფიიტ
სპაზმოგენური თეორიის მიხედვით სპაზმის მიზეზად ასახელებენ ბავშვის ნევროპათულ
განწყობას,დედის არანორმალურად მსუყე რძის ტოქსიკურ მოქმედებას და სხვ
მემკვიდრული ფაქტორი
კლინიკური ფორმების მიხედვით არჩევენ კომპენსირებულ,სუბკომპენსირებულ და
დეკომპენსირებულ ფორმებს

კლინიკური სურათი

ღებინება
წონის სწრაფი დაკლება
ყაბზობა
შარდის გამოყოფის შემცირება
წამოქაფება ფარულ პერიოდში
დაავადების ბის პროგრესირებსთან ერთად ,,შადრევანისებური “ ღებინება
ამონაღები წარმოადგენს მომჟავო სუნის თეთრი ფერის აჭრილ რძეს

ლაბორატორიულ -ინსტრუმენტული კვლევის მეთოდები

• ჰიპოქლორემიული ალკალოზი, კალიუმის დეფიციტით.

• ჰემატოკრიტი და ჰემოგლობინი მომატებულია დეჰიდრატაციის გამო.

• ზოგ შემთხვევაში ვლინდება მსუბუქი შეუკავშირებელი ბილირუბინემია.
• ბარიუმის სულფატით კვლევისას კონტრასტის კუჭში შეჩერება გამოიხატება ,
ვლინდება შევიწროებული პულორული ნაწილი.
• ულტრაბგერით გამოხატულია კუნთების ჰიპერტროფია 4 მმ-ზე მეტი სისქის .
ბავშვის გასინჯვისას კანი მშრალია,ტურგორი დაქვეითებული .კანქვეშა
ცხიმოვანი ქსოვილები განლეული.შუბლზე ჩნდებაგანივი ნაოჭი,რაც სახეს
მოხუცის გამომეტყველებას აძლევს.მუცელი ეპიგასტრიუმის მიდამოში,ოდნავ
შებერილია,გადიდებული კუჭის ხარჯზე.ქვემო სართული კი
ჩავარდნილია.პერკუსიით მოყრუებული ხმაა,რადგან ნაწლავებში ჰაერი მცირე
რაოდენობიტაა.კუჭის გასინჯვის დროს კარგადაა გამოხატულიკუჭის
გაძლიერებული პერისტალტიკა,,,სილის საატის მსგავსად“რაც წარმოადგენს
პილოროსტენოზის ერთერთ ძირითად სიმპტომს
პილოროსტენოზით დაავადებულ ბავშვს,საკვების მიღებასთან ერთად,ეწყება
კუჭის პერისტალტიკა მარცხენა ნეკნთა რკალიდან და მიემართება
მარჯვნივ.კუჭის პერისტალტიკა შეიძლება გამოწვეული იყოს ეპიგასტრიუმის
მიდამოში ხელის ზერელე შეხებითაც

მუცლის ღრუს აუსკულტაციით ისმის კუჭის გაძლიერებული პერისტალტიკური

ხმაური
პერკუსიით აღინიშნება კუჭის საზღვრების გაგანიერება.კუჭის ხილული
პერისტალტიკის დროს კარგად ისინჯება კუჭის ჰიპერტროფიული კედელი

კუჭის ხილული პერისტალტიკის მექანიზმი მდგომარეობს იმაში,რომ

პილორუსის გაუვალობის დაძლევის მიზნით ხდება კუჭის კუნთების
გაძლიერებული სეგმენტური შეკუმშვა.

კუჭის ხილული პერისტალტიკა არის პილოროსტენოზის ერთ ერთი

ძირითადი სიმპტომი

დიფერენციალური დიაგნოზი უნდა გატარდეს პილოროსტენოზსა და

პილოროსპაზმს,საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის
ანომალიებს,ფსევდოპილოროსტენოზს შორის.

მკურნალობა
• პილორომიოტომია (ფრედე რამშტედის მიერ)- ქირურგიული ჩარევა.
პროცედურა შეიძლება განხორციელდეს ლაპარასკოპიულად.განაკვეთი
ტარდება მარჯვენა ნეკნთა რკალის პარალელურად,მისგან 3-4 სმ-ის
დაშორებით.მუცლის ღრუს გახსნისა და ღვიძლის კიდის ოდნავ ზევით
 აწევის შემდეგჭრილობაში კუჭი გამოაქვთ თავისი პილორუსით.თუ
პილორომიოტომიის დროს მოხდა ლორწოვანის დაზიანება,აღნიშნულ
შემთხვევაში გამართლებულია ჭრილობის გაკერვა და ახალ ადგილზე
განმეორებითი პილორომიოტომია.

• აუცილებელია დეჰიდრატაციის მკურნალობა, ასევე ელექტროლიტური

დისბალანსის შევსება.

• პოსტოპერატიულად შეიძლება იყოს გამოხატული ღებინება და გასტრიტი,

ეზოფაგიტი, გასტროეზოფაგალური რეფლუქსი.

• პოსტოპერაციული ბარიუმით რადიოგრაფია აუცილებელია  მდგომარეობის

კონტროლი, თუმცა რენდგენი შეიძლება ისევ პათოლოგიაზე მიუთითებდეს,
სიმპტომების მოხსნის მიუხედავად.

საყლაპავის ატრეზია
საყლაპავის ატრეზია ერთერთი ყველაზე რთული განვითარების მანკია. ეს
არის პათოლოგია, როდესაც ბავშვს არა აქვს განვითარებული საყლაპავი
მილი დაბადებისას. ის ჩნდება მუცლადყოფნის პერიოდის უკვე მე-4
კვირაზე. ბოლომდე დადასტურებული არ არის, თუმცა ივარაუდება მისი
წარმოშობის გენეტიკური ხასიათი, ვინაიდან ყოფილა მემკვიდრეობითი
შემთხვევებიც. მდგომარეობას ართულებს ისიც, რომ შემთხვევათა
დაახლოებით 40-60%-ში თანდართულია სხვა პათოლოგიაც. თანმხლები
მანკები შეიძლება აღმოჩნდეს ხერხემალზე, ნაწლავზე, გულზე, სასუნთქ
სისტემაზე და ასევე საშარდე სისტემაშიც. მისი დიაგნოზის დასმა
შესაძლებელია მოხდეს ჯერ კიდევ მუცლადყოფნის პერიოდში
ექოსკოპიურად: ექოსკოპისტმა შეიძლება დააფიქსიროს სითხის მოძრაობა
საყლაპავის ზედა სეგმენტში და მისი უკუდინება. დაბადების შემდეგ
ყურადღებას იპყრობს ჭარბი ნერწყვის გამოყოფა პირის ღრუდან და
ციანოზი. თუ ვერ მოხერხდება ზონდის გატარება კუჭში, ამითი შეიძლება
საბოლოოდ დადასტურდეს საყლაპავის ატრეზიის დიაგნოზი. ასეთ დროს
სასწრაფოდ უნდა ჩაიდგას ორო ან ზაზოფარინგიალური მილი
პერიოდულად ნერწყვის ამოქაჩვისთვის, რომ თავიდან იქნას აცილებული
მისი გადაცდენა სასუნთ სისტემაში. დიაგნოზის დაზუსტებისთვის გამოიყენება
რენგენოკონტრასტული კვლევა ვერტიკალურ პოზიციაში.

არსებობს საყლაპავის ატრეზიის რამოდენიმე სხვადასხვა ტიპი. მათგან

ყველაზე ხშირია C ტიპის ატრეზია, როდესაც საყლაპავის ზედა ბოლო ბრმად
მთავრდება, ხოლო ქვედა ბოლო შეერთებულია ტრაქეასთან. ის შეადგენს
ატრეზიის შემთხვევათა დაახლოებით 85%-ს. დაახლოებით 7 %-ში, არის A
ტიპის ატრეზია, როდესაც საყლაპავის ორივე ბოლო ბრმად წყდება და არ
არის მიერთებული ტრაქეაზე. ასევე გვხვდება საყლაპავის ატრეზიის უფრო
იშვიათი ტიპები, როდესაც ზედა ბოლო უერთდება ტრაქეას (B ტიპი), ან
 როდესაც ორივე ბოლო, როგორც ზედა, ასევე ქვედა შეერთებულია
ტრაქეასთან (D ტიპი). ზოგჯერ გროსის კლასიფიკაციაში შეჰყავთ ე.წ F ტიპიც,
რომელიც მოიცავს საყლაპავის სტენოზს.

სიმპტომები-საყლაპავის ატრეზიის კლინიკური სიმპტომები ჩნდება ბავშვის

დაბადებიდან უკვე პირველ საათებში. ამ დეფექტის ტიპიური ნიშანია ახალშობილის
პირიდან და ცხვირიდან უხვი ქაფიანი ნერწყვის განუწყვეტელი გამოყოფა (ცრუ
ჰიპერსალივაცია). ბავშვის მიერ ლორწოს ნაწილის ტრაქეაში ასპირაციის შედეგად ,
სუნთქვის დისტრესის ნიშნები იზრდება: ცემინება, ხველების შეტევები , ტაქიპნოე , ქოშინი ,
ციანოზი, ასფიქსია. ნაზოფარინქსიდან ლორწოს განმეორებითი შეწოვისა და ტრაქეის
ასპირაციის შემდეგ, დროებითი გაუმჯობესება ხდება , მაგრამ მალე ისევ ხდება ქაფიანი
გამონადენი, დაუყოვნებელი რეგურგიტაცია, პირღებინება .

დიაგნოზი-რენტგენოლოგიური კვლევა-რენტგენზე საყლაპავის ატრეზიით,

განისაზღვრება მისი ბრმა პროქსიმალური სეგმენტი, ჰაერის არსებობა კუჭსა და
ნაწლავებში დისტალური ტრაქეოეზოფაგური ფისტულით .
მნიშვნელოვანი ნიშანია:საყლაპავის პროქსიმალურ ნაწილში ჩადგმულ ზონდში
შპრიცით შეყვანილ ჰაერი ხმაურით ბრუნდება უკან (ელეფანტის სიმპტომი ).
ნაწლავებში აირის არსებობა მეტყველებს საყლაპავის დისტალური ბოლოს ტრაქეალური
ფისტულის არსებობაზე.

საყლაპავის ატრეზიის მკურნალობა მხოლოდ ოპერაციულია. ოპერაცია

კეთდება დაბადებიდან პირველივე დღეებში. ოპერაცია მოიცავს საყლაპავის
ტრაქეასთან შეერთებული ნაწილის მოცილებას და საყლაპავის ორი
სეგმენტის ერთმანეთთან გადაბმას_დაკავშირებას. თუ ბავშვის
მდგომარეობა მეტისმეტად მძიმეა ამ მასშტაბის ოპერაციისთვის, მაშინ
შესაძლებელია პირველ ეტაპზე ოპერაცია შემოიფარგლოს დროებითი
გასტროსტომის დადებით და ტრაქეასთან საყლაპავის შეხორცების
განცალკევებით, ხოლო მეორე ეტაპზე, რამოდენიმე თვის შემდეგ გაკეთდეს
საყლაპავის პლასტიკა ნაწლავიდან, ან მოხდეს კუჭის ამოტანა ზემოთ,
გულმკერდში საყლაპავის ნაცვლად.

თანამედროვე მედიცინაში შესაძლებელია ატრეზიის მკურნალობა მინიინვაზიური

მეთოდით_ ოპერაციის გაკეთება თორაკოსკოპიულად. ამისათვის საჭიროა, რომ
საყლაპავის ფრაგმენტებს შორის დაცილება არ იყოს 1,5 სმ-ზე მეტი. ოპერაციის
შემდგომი გართულებებიდან ყველაზე ხშირია საყლაპავის სტენოზი, ასევე ზოგჯერ
ვითარდება ყლაპვის გაძნელება, ან რეფლუქსი( კუჭის შიგთავსის ამოსვლა
ზემოთ, საყლაპავში). ასევე შესაძლოა იყოს სხვა გართულებებიც. სტენოზის
შემთხვევები შედარებით ნაკლებია თორაკოსკოპიული ოპერაციის შემთხვევაშიც,
რისი ზუსტი მიზეზიც ჯერჯერობით დადგენილი არ არის, თუმცა ეს შესაძლოა
დაკავშრებული იყოს იმასთან, რომ ამ მეთოდით კეთდება მხოლოდ ისეთი
შემთხვევები, როდესაც მანძილი საყლაპავის ფრაგმენტებს შორის არ არის 1,5
სმ-ზე მეტი, ხოლო უფრო დიდი დაშორების დროს ოპერაცია კეთდება მხოლოდ
ძველი , ტრადიციული მეთოდით. სტენოზის დროს საჭიროა პერიოდულად
ბუჟირებების ჩატარდება.
 მწვავე აპენდიციტი

ბავშვთა ასაკში ჭიანაწლავის ანთება ანუ აპენდიციტი ყველაზე მეტად გავრცელებული

დაავადებაა, მოზრდილებთან შედარებით მწვავე აპენდიციტი ბავშვებში კლინიკურად
მიმდინარეობს უფრო მძიმედ და დიაგნოსტიკა რთულია, რაც განპირობებულია მისი
ანატომიურ ფიზიოლოგიური თავისებურებებით. კერძოდ, ბავშვის დაბადებიდან პირველ
თვეებში ჭიადანამატს ჩვეულებრივ აქვს ძაბრისებური ფორმა, ფართე ფუძე და წვრილი
მწვერვალი, თითქოს იგი ბრმა ნაწლავის თავისებულ გამობერილობას წარმოადგენს და
მხოლოდ მოგვიანებით იღებს იმ ფორმას, რაც დამახასიათებელია მოზრდილთათვის.
გარდა ამისა, ბრმა ნაწლავიდან ჭიანაწლავში შემავალი ხვრელი, ე. წ. ჰერლახის
სარქველი ახალშობილებში ღიაა, რომელიც 1 წლის ასაკიდან იწყებს განვითარებას და
საბოლოოდ ყალიბდება 6–7 წლის ასაკში, ამის გამო ამ ასაკში ჭიანაწლავის
დაცლისათვის ხელსაყრელი პირობებია შექმნილი და მის სანათურში შიგთავსის
შეგუბებას ადგილი არა აქვს. ბავშვთა ასაკში მწვავე აპენდიციტი შედარებით უფრო
მწვავედ და ავთვისებიანად მიმდინარეობს, ვიდრე მოზრდილებში , რომლის მიზეზია
ზოგიერთი ასაკობრივი თავისებურებანი, კერძოდ, როგორც ცნობილია, პერიტონიუმი
იცავს მუცლის ღრუს ორგანოებს ერთმანეთთან შეხორცებისგან. პერიტონიუმს აქვს
ინფექციასთან ბრძოლის უნარიც. თუ ინფექციის პირველადი წყარო დროულად იქნა
მოცილებული, იგი სრულიად ახერხებს მისი შედეგების ლიკვიდაციას. სამწუხაროდ ,
პერიტონიუმის ეს თვისება კარგად არის გამოხატული მხოლოდ მოზრდილებში, რაც
უფრო მცირე ასაკისაა ბავშვი, პერიტონიუმს ინფექციის მიმართ წინააღმდეგობის უფრო
ნაკლები უნარი აქვს, ამიტომ ბავშვებში ჩირქოვანი პროცესი მუცლის ღრუში შედარებით
ადვილად და სწრაფად ვრცელდება.

მუცლის ღრუში არის აგრეთვე დიდი ბადექონი, რომელიც წინსაფარივით

ჩამოკიდებულია ზემოდან ქვემოთ და წინიდან ფარავს მუცლის ღრუს ორგანოებს.
ცნობილია, რომ ბადექონი დიდ როლს ასრულებს მუცლის ღრუს ორგანოების დაცვაში და
მას მუცლის ღრუს "დარაჯს" უწოდებენ. პატარა ბავშვებში ბადექონი სუსტად არის
განვითარებული: იგი მოკლეა და თხელი, რის გამოც ვერ ღებულობს მონაწილეობას
ანთებადი პროცესის შემოფარგვლაში. ბადექონის არასრული განვითარების შედეგად ამ
ასაკში აპენდიკულარული ინფილტრატი გაცილებით იშვიათად გვხვდება , ვიდრე
მოზრდილებში და დაავადება თავიდანვე გავრცელებული ჩირქოვანი ანთების სახეს
იღებს. მწვავე აპენდიციტის ტიპიური კლინიკური სურათი შედგება შემდეგი ძირითადი
სიმპტომებისაგან:

1. მუცლის ტკივილი;
2. ტემპერატურის აწევა;
3. პირღებინება;
4. მუცლის წინა კედლის კუნთების დაჭიმულობა;
5. ლეიკოციტოზი.

მუცლის ტკივილი უხშირესად ვითარდება თანდათან და აქვს მუდმივი ხასიათი.

დაავადების პირველ საათებში ტკივილი აღინიშნება მთელ მუცელში ან ეპიგასტრალურ
არეში. შემდგომ მტკივნეულობა ლოკალიზდება მარჯვენა თეძოს ფოსოში, რომელიც
ძლიერდება მოძრაობის დროს. შეტევების დროს ავადმყოფები იღებენ იძულებით
მდგომარეობას, უფრო მეტად წევს ზურგზე ან მარჯვენა გვერდზე, ვინაიდან ბრმა
ნაწლავისა და ანთებადი ჭიაყელა დანამატის გადაადგილება აძლიერებს ტკივილს .
ტკივილი ზოგჯერ საკმაოდ ინტენსიური ხდება და დაკავშირებულია ჩირქით სავსე
აპენდიქსის გადაჭიმვაზე.

პირღებინება – ბავშვებში მწვავე აპენდიციტის საკმაოდ ხშირი სიმპტომია , რომელიც

აღინიშნება დაავადების პირველ დღეს, ძირითადად არის ერთი ან ორჯერადი .
მოგვიანებით პერიტონიტის განვითარებასთან ერთად, პირღებინებას აქვს უფრო
მდგრადი ხასიათი და პირნაღებ მასაში ერევა ნაღველი.

სხეულის ტემპერატურა, როგორც წესი, არ აღემატება –37,5 გრადუსს, მხოლოდ

აპენდიციტის გართულებული ფორმის დროს (დიფუზური პერიაპენდიკულური აბსცესი ,
ინფილტრატი აბსცედირების სტადიაში) იგი აღწევს 39 გრადუსს და შესაძლოა მეტს .
ამასთან ერთად უნდა გვახსოვდეს, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში დაავადების ნებისმიერ
სტადიაში ტემპერატურა შეიძლება იყოს ნორმალური, ხოლო ოპერაციის დროს
აღმოჩნდება ჭიაყელა დანამატის დესტრუქციული ცვლილებები და პერფორაციაც კი .

მწვავე აპენდიციტის დროს ბავშვებში შეიმჩნევა შეუფარდებლობა მაჯისცემის სიხშირესა

და ტემპერატურის მომატებას შორის, რაც მიუთითებს ანთებადი პროცესის პერიტონეუმე
გადასვლას და ზოგად ინტოქსიკაციას.

ადრეული ასაკის ბავშვებში (3 წლამდე) მწვავე აპენდიციტის კლინიკურ გამოვლინებას

ახასიათებს მთელი რიგი თავისებურებანი, რაც გამოიხატება პირველ რიგში იმით , რომ
კლინიკურ სურათში სჭარბობს ზოგადი სიმპტომები, რომლებიც დამახასიათებელია ამ
ასაკის ბევრი სხვა დაავადებებისათვის. თუ უფროსი ასაკის ბავშვებში წამყვანი ადგილი
უჭირავს ჩივილს ტკივილზე მარჯვენა თეძოს ფოსოში, ადრეული ასაკის ბავშვებში
პირდაპირი მითითება ტკივილზე არ აღინიშნება და ამ სიმპტომის არსებობაზე უნდა
ვიფიქროთ მხოლოდ არაპირდაპირი ნიშნებით. ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი მათ
შორის არის ბავშვის საქციელის (ხასიათის) შეცვლა, კერძოდ, მშობლები აღნიშნავენ, რომ
ბავშვი მოდუნებულია, ჭირვეულია, ცუდათ შემოდის კონტაქტში. ბავშვის ჭირვეულობა
უკავშირდება ტკივილის მომატებას, რომელიც იწვევს ძილის დარღვევას და ა. შ.
საკმაოდ მუდმივი სიმპტომია მრავალჯერადი (3–5 ჯერ) პირღებინება, რაც ამ ასაკის
ბავშვებში აპენდიციტის კლინიკური მიმდინარეობის ერთ–ერთი თავისებურებაა .
ტემპერატურის მომატება აღინიშნება თითქმის ყოველთვის, რომელიც არა იშვიათად
აღწევს 39 გრადუსამდე.

აღნიშნულ სიმპტომთა მუდმივობა პატარებში განპირობებულია არადიფერენცირებული

ცენტრალური ნერვული სისტემის რეაქციით ანთებადი პროცესის ლოკალიზაციაზე და
ხარისხზე.
მწვავე აპენდიციტის დიფერენციალური დიაგნოსტიკა ბავშვებში რიგ შემთხვევებში
რთულია, განსაკუთრებით ჭიაყელა დანამატის ატიპიური მდებარეობის დროს,
რამდენადაც ამ შემთხვევაში კლინიკური სურათი მრავალ სხვადასხვა სომატურ ,
ინფექციურ და ქირურგიულ დაავადებათა სიმულაციას იძლევა .

დიფერენციალური დიაგნოსტიკის გატარებისას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება

ავადმყოფზე დაკვირვებას სტაციონარის პირობებში (2–6 საათი) და ყველა საჭირო
გამოკვლევის ჩატარებას, ჩვენების მიხედვით პედიატრის, ინფექციონისტის ,
ოტორინოლარინგოლოგის კონსულტაციას. ასაკთან ერთად სადიფერენციაციო
დაავადებათა ნუსხაც იცვლება. ჩვილ ბავშვებში დიფერენციალური დიაგნოსტიკა
ტარდება ოტიტთან, ინვაგინაციასთან, ბავშვთა ინფექციებთან, პნევმონიასთან და სხვა .
მოზრდილ ასაკში დიფერენციალური დიაგნოსტიკა ძირითადად ტარდება კუჭ –ნაწლავის
ტრაქტის დაავადებებთან. ამასთან არის მთელი რიგი დაავადებები, მაგ : მწვავე
რესპირატორული დაავადებები, რომელთაც ახასიათებთ მუცლის ტკივილი , რაც
დაკავშირებულია ბავშვთა ორგანიზმის მთელ რიგ ანატომო–ფიზიოლოგიურ
თავისებურებებთან.
გართულებები-მუცლის ღრუს ინფილტრატი,ნაწლავთაშუა,სუბდიაფრაგმული
აბცესი,ნაწლავთა გაუვალობა,ნაწლავთ ევენტრაცია.

მწვავე აპენდიციტის დასადასტურებლად მნიშვნელოვან ინსტრუმენტულ

დიაგნოსტიკურ კვლევას წარმოადგენს მუცლის ღრუს ექოსკოპიური კვლევა, ანთებადი
აპენდიქსის ზომების დადგენა (დიამეტრი ნორმაში 6 მმ ზე ნაკლებია), თავისუფალი
სითხის არსებობა. რთულ შემთხვევებში შესაძლებელია კომპიუტერული ტომოგრაფიის
ჩატარება.

დიაგნოზის დადგენის შემთხვევაში მკურნალობა ოპერაციულია-დღეისათვის

მიმართავენ ორ ძირითად მეთოდს:ქისისებურს და ლიგატურულს.ქისისებური მეთოდის
დროს აპენდიქსის მოკვეთის შემდეგ ტაკვს ამუშავებენ 10%-იანი იოდის ხსნარით და
აბრუნებენ აპენდიქსის აპენდიქსის ფუძესთან ქისისებურ ნაკერში .
ლიგატურული მეთოდის დროს ტაკვს ქისისებურ ნაკერში არ აბრუნებენ .

ნაწლავთა გაუვალობა
ნაწლავთა გაუვალობა დაავადებაა, რომელიც ნაწლავის შიგთავსის გადაადგილების
გაძნელებით ან შეწყვეტით გამოიხატება.

ეტიოპათოგენეზი- განასხვავებენ ნაწლავთა გაუვალობის ხელშემწყობ ფაქტორებსა და

უშუალო მიზეზებს. უშუალო მიზეზებად ითვლება ნაწლავთა თანდაყოლილი ანომალია ,
შევიწროება (სიმსივნე, ჭიებით ინვაზია, ოპერაციის შემდგომი შეხორცება), ხელშემწყობ
ფაქტორებად კი - არარეგულარული კვება (რომელიც ჰიპერპერისტალტიკას იწვევს),
ფაღარათი, შეკრულობა და სხვა.
ნაწლავთა მწვავე გაუვალობა სხვადასხვა ბუნებისაა:
დინამიკური (ფუნქციური):
ა. სპაზმური;
ბ. პარალიზური;
მექანიკური:
ა. ობტურაციული (სიმსივნით, უცხო სხეულით, განავლოვანი ან ნაღვლის კენჭით,
ბეზოარით, ჭიების გორგლით, კოპროსტაზით განპირობებული);
ბ. სტრანგულაციური (ნაწლავის შემოგრეხით, კვანძით, შიგნითა გაჭედვით
განპირობებული);
გ. შერეული (ინვაგინაცია, შეხორცებითი გაუვალობა).

სიმპტომები
აღინიშნება მუდმივი ყრუ ტკივილი მუცელში, პერიოდული შეტევებით, გულისრევა ,
ღებინება, მუცლის შებერვა; ენა მშრალია, ნადებიანი, მუცელი შედარებით რბილია ,
პალპაციით ვლინდება მუცლის კედლის მტკივნეულობა, პერიტონეუმის ს გაღიზიანების
სიმპტომების გარეშე. სუსტად გამოხატული შჩოტკინის სიმპტომი განპირობებულია
ნაწლავის მარყუჟების მკვეთრი გაბერვით (ფსევდოპერიტონიზმი ). აუსკულტაციით –
ნაწლავის ხმიანობის სრული არარსებობა, კარგად ტარდება გულის ტონები და სუნთქვის
ხმები. დამახასიათებელია ოლიგურია, სისხლში ლეიკოციტოზი, ნაწლავთა მოქმედების
სტიმულაციისას ეფექტი არ აღინიშნება.
ნაწლავთა მწვავე გაუვალობის დაწყებიდან 24 საათის შემდეგ ზემოთ ჩამოთვლილი
ცვლილებები (განსაკუთრებით - წყლისა და ელექტროლიტების ცვლის, მჟავატუტოვანი
წონასწორობის დარღვევა) მკვეთრად ვლინდება. იწყება ცილებისა და ცხიმების დაშლა ,
ორგანიზმში გროვდება მათი დაშლის პროდუქტები, იწყება აციდოზი, ირღვევა
გადავსებული ნაწლავის კედლის გამტარობა, მუცლის ღრუში გროვდება ექსუდატი ,
რომელიც ინფიცირდება. იწყება პერიტონიტი.
ნაწლავში სითხისა და აირის შეწოვა მკვეთრად დარღვეულია. ნაწლავის სანათურში
იზრდება წნევა, მკვეთრად იმატებს მისი დიამეტრი. ნაწლავის კედელში არსებული
სისხლჩაქცევები ზეწოლას განიცდის. კაპილარებში წარმოიშობა თრომბები . ნაწლავის
პერისტალტიკა ნელდება, შემდეგ კი სრულებით წყდება. დაბრკოლების არიდან 30-40 სმ-
ის მანძილზე ნაწლავის ლორწოვანში ჯერ სისხლჩაქცევები ჩნდება, შემდეგ - ნეკროზული
უბნები. დაზიანებული ნაწლავის კედლიდან მუცლის ღრუსა და სისხლში დიდი
რაოდენობით გადადის ბაქტერიული ტოქსინები, ბაქტერიები.

დიაგნოსტირება ხდება ანამნეზის მონეცემებით, ასევე ობიექტური გამოკვლევისა

და რენტგენოლოგიური მონაცემების მიხედვით.
რენტგენოლოგიური დიაგნოსტიკა- დაავადების დაწყებიდან 6 საათის შემდეგ
ვლინდება ნაწლავური გაუვალობის რენტგენოლოგიური ნიშნები. წვრილი ნაწლავის
პნევმატოზი წარმოადგენს საწყისს სიმპტომს; ნორმაში აირი შესაძლოა იყოს მხოლოდ
კოლინჯში. შემდგომში ნაწლავში ვლინდება სითხის დონეები (,,კლოიბერის ფიალები ”).
როდესაც სითხეთა დონეები ლოკალიზებულია მხოლოდ მარცხენა ნეკნქვეშა არეში ,
ლაპარაკობენ მაღალ გაუვალობაზე

დიფენერენციული დიაგნოზი-დიზენტერია,მწვავე
აპენდიციტი,ქოლეცისტიტი,ჰემორაგიული ვასკულიტის (აბდომინური ფორმა ),სწორი
ნაწლავის პოლიპი,მეკერლის დივერტიკული

მკურნალობა-იწყებენ წინასწარი კონსერვატიული ღონისძიებებით, რომელიც

ითვალისწინებს კუჭის შიგთავსის ასპირაციას, სიფონურ ოყნებს, სითხის შეყვანას.
საჭიროა გვახსოვდეს, რომ მხოლოდ კრისტალოიდური ხსნარების შეყვანა გაუვალობის
დროს ხელს უწყობს სითხის სეკვესტრაციას, ამიტომ აუცილებელია პლაზმის
შემცვლელების, ცილოვანი პრეპარატების შეყვანა, შერწყმული კრისტალოიდურებთან .
კონსერვატული მკურნალობის ეფექტურობა განისაზღვრება კლინიკური და
რენტგენოლოგიური მონაცემებით. წინააღმდეგ შემთხვევაში აუცილებელი ხდება
ოპერაციული ჩარევა.

ოპერაციული მკურნალობა-აკეთებენ ენდოტრაქეალური ნარკოზით.განაკვეთს

ძირითადად შუა ან განივ ხაზზე ატარებენ,რათა შესაძლებელი იყოს მუცლის ღრუს
სრული დათვალიერება.ოპერაციის დროს მნიშვნელოვანი მომენტებია :
● დაბრკოლების გათავისუფლებამდე მის ზემოთ არსებული გადაბერილი
მარყუჟების დაცლა ტოქსიკური შიგთავსისგან.
● არსებული შეხორცებების გათიშვა და ნაწლავის ნორმალური გამავლობის
აღდგენა
● მყარი შეხორცებების არსებობისას შემოვლითი ანასტომოზის გაკეთება
● ნეკროზული ნაწლავის რეზექცია
● ოპერაციის შემდეგ საჭიროა დეზინოტოქსიკაციური თერაპიის ჩატარება,
წყალ-ელექტროლიტური დარღვევების კორექცია, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის
მოტორულ-ევაკუაციური ფუნქციის სტიმულაცია.

ნაწლავთა ინვაგინაცია
ნაწლავთა ინვაგინაცია ეს არის ნაწლავის ნაწლავში გაჭედვა და წარმოადგენს ბავშვთა
ასაკში საკმაოდ გავრცელებულ და საშიშ პათოლოგიას. ამ დროს იკეტება ნაწლავის
სანათური, ირღვევა მისი გამავლობა და ვითარდება ნაწლავური გაუვალობა. გაჭედილ ,
ინვაგინირებულ ნაწლავში ირღვევა სისხლმომარაგება, რაც თანდათან იწვევს აღნიშნული
ნაწლავის მარყუჟის დანეკროზებას.
ინვაგინაცია ყველაზე ხშირად ბავშვთა ასაკში გვხვდება. მისი სიხშირე ყველაზე დიდია 3
წლამდე. ის წარმოადგენს ბავშვთა ასაკში გაუვალობების ყველაზე ხშირ მიზეზს.
ეტიოლოგია
კუჭ-ნაწლავის ბაქტერიული და ვირუსული ინფექციები;
ნაწლავის ქირურგიული ოპერაცია;
ნაწლავის პოლიპი;
ჯორჯლის ან ნაწლავის კეთილთვისებიანი და ავთვისებიანი სიმსივნეები;
ანთებითი პროცესები ნაწლავში;
მეკელის დივერტიკული (ნაწლავის კედლის პათოლოგიური გამობერილობა);
მეზენტერიული ლიმფური კვანძების გადიდება

კლასიფიკაცია

თეძოს ნაწლავი მსხვილ ნაწლავში

ბრმა ნაწლავი მსხვილ ნაწლავში
წვრილი ნაწლავი წვრილ ნაწლავში ;
მსხვილი ნაწლავი მსხვილ ნაწლავში
იშვიათი ფორმები.

კლინიკური სურათი-ინვაგინაციის პირველი სიმპტომია ის, რომ ბავშვი მოულოდნელად,

ყოველგვარი მიზეზის გარეშე იწყებს ძლიერ ტირილს, მისი დაწყნარება ამ დროს
შეუძლებელია. ტირილის დროს ბავშვი იქნევს ხელფეხს, იჭიმება ტკივილსგან. ამასთანავე,
აუცილებლად შეტევებს აქვს მოვლითი ხასიათი, თავდაპირველად ის მეორდება ყოველ 10-20
წუთში, თუმცა რაც დრო გადის მისი სიხშირე და ხანგრძლივობა იზრდება. მოგვიანებით
ვლინდება ინვაგინაციის სხვა სიმპტომებიც_ ესენია : პირღებინება, სისხლიანი გამონადენი
უკანა ტანიდან, შეიძლება გამოიხატოს დიარეაც მცირე ხნით, შემდგომში ერთვის
ტემპერატურის მომატება. ბოლოს, როდესაც ნაწლავის გამავლობა მთლიანად დაიკეტება,
წყდება ნაწლავთა მოქმედება (დეფეკაცია). ბავშვი ამ დროს უკვე მივარდნილია, ძილიანობს,
ძლიერ დასუსტებულია. ეს სიმტომები შესაძლოა ინვაგინაციის დროს გამოხატული იყოს
ყველა ერთად, თუმცა შეიძლება გამოიხატოს მხოლოდ ნაწილი ამ სიმპტომებისა.
ინვაგინაციის დიაგნოზი ისმება ბავშვთა ქირურგის მიერ, როდესაც ის გაეცნობა მშობლის
მიერ მოყოლილ ანამნეზს და გასინჯავს ბავშვს. ასევე, ინვაგინაციის დიაგნოზისთვის
აუცილებელია მუცლის ღრუს რენგენოლოგიური და ექოსკოპიური კვლევების ჩატარება,
რომლებითაც საბოლოოდ უნდა დადასტურდეს ეს დიაგნოზი.
რენტგენი-მეტად საჭიროა და უტყუარი მეთოდია.გამოკვლევა ვერტიკალურ მდგომარეობაში
მუცლის ღრუს მიმოხილვითი რენტგენოსკოპიით ვიწყებთ.ჰორიზონტარული სითხეების დონე
ზემოთ ჰაერის ბუშტუკით (კლოიბერის ფიალები) ინვაგინაციისთვის პათოგნომური არ არის.
ერთ-ერთი გავრცელებული მეთოდია უკანა ტანიდან ჰაერის შეყვანა კათეტერის
საშუალებით.თუ ინვაგინატი არ არის მხსვილი ნაწლავი მთლიანად ივსება ჰაერით და
გადადის წვრილ ნაწლავში.
დიფენერენციული დიაგნოზი-დიზენტერია,მწვავე
აპენდიციტი,ქოლეცისტიტი,ჰემორაგიული ვასკულიტის (აბდომინური ფორმა ),სწორი
ნაწლავის პოლიპი,მეკერლის დივერტიკული

მკურნალობა სასწრაფოა და უნდა დაიწყოს დიაგნოზის დასმისთანავე. ზოგიერთ

შემთხვევაში, იშვიათად, როდესაც ახალდაწყებული ინვაგინაციაა, მისი მკურნალობა
შესაძლოა მოხერხდეს ოპერაციის გარეშე, რენტგენის კონტროლის ქვეშ, ბარიუმის ოყნის
გაკეთებით, ან უკანა ტანიდან ჰაერის მაღალი წნევით შეყვანით.
ოპერაციული მკურნალობა-ტარდება ინტუბაციური ნარკოზის ქვეშ.კეთდება მარჯვენა
პარარექტარული ან შუა ხაზის განაკვეთი.მუცლის ღრუს რევიზიისას პირველ რიგში
ვათვალიერებთ ილეოცეკალურ კუთხეს,სადაც ყველაზე ხშირია
ინვაგინაცია.ჭრილობაში ფრთხილად ამოგვაქვს ინვაგინატი,თბილ ფიზიოლოგიურ
ხსნარში დასველებულ დოლბანდს ვაფარებთ,შემდეგ ვამოწმებთ ნაწლავის
სიცოცხლისუნარიანობას.იმ შემთხვევაში თუ ჯორჯლის სისხლძარღვის პულსაცია არ
აღდგა და ნაწლავის კედელი ციანოზურია კეთდება მისი რეზექცია.

ჰირშპურნგის დაავადება
ჰირშპრუნგის დაავადება( მეგაკოლონი) არის- დაავადება რომელიც აზიანებს მსხვილ
ნაწლავს და იწვევს კუჭში გასვლის პრობლებს ჰირშპრუნგის დაავადება თანდაყოლია და
გამოწვეულია ბავშვის მსხვილი ნაწლავის კუნთებში ნერვული უჯრედების არარსებოთით
ახალშობილს რომელსაც აქვს ჰირშპრუნგის დაავადება არ შეუძლია კუჭში გასვლა
დაბადებიდან რამდენიმე დღის განმავლობაში უფრო მსუბუქ შემთხვევებში დაავადება
შეიძლება გამოვლინდეს მოგვიანებით ბავშვობაში.
ეტიოლოგია- უცნობია რა იწვევს ჰირშპრუნგის დაავადებას იგი ხანდახან გვხვდება
ოჯახებში და ზოგი შემთხვევა შეიძლება დაკავშირებული იყოს გენეტიკურ მუტაციასთან
ჰირშპრუნგის დაავადება ვითარდება როდესაც მსხვილ ნაწლავში ნერვული ქსოვილი
მეისნერის და აუერბახის ნერვული წნულები სრულად არ ფორმირდება
ეს დაავადება ბიჭებში ოთხჯერ უფრო ხშირია ვიდრე გოგონებში
1948 წელს მორფოლოგიური,ჰისტოქიმიური და პათოფიზიოლოგიური გამოკვლევით
დადგინდა,რომ ჰირშპრუნგის დაავადების დროს მსხვილი ნაწლავის დისტალურ
ნაწილში ადგილი აქვს ინტრამურული ნერვული განგლიების (აუერბახის და მეისნერის
წნულები)არარსებობას ან მის დეფიციტს.
ბავშვის მუცელში ყოფნისას ნერვული უჯრედების ჯგუფები განგლიები იწყებს
ფორმირებას კუნთების ფენებს შორის მთელი მსხვილი ნაწლავის გაყოლებაზე ეს
პროცესი იწყებს მსხვილი ნაწლავის დასაწყისში და მთავრდება სწორ ნაწლავში
ბავშვებში რომლებსაც ჰირშპრუნგის დაავადება აქვთ ეს ნერვების ზრდის პროცესი ვერ
სრულდება ყველაზე ხშირად განგლიები არ ფორმირდება აგანგლია მსხვილი ნაწლავის
ბოლო სეგმენტში სწორ ნაწლავში და სიგმოიდურ კოლინჯში ხანდახან აგანგლია
ვითარდება მთელ მსხვილ ნაწლავში და წვრილი ნაწლავის ნაწილშიც კი
პათოგენეზი ამ ზონის სფინქტერის ახალაზია და მისი მუდმივი შეკუმშვა იწვევს ნაწლავის
შიგთავსის გადაადგილების შეფერხებასრასაც მოჰყვება პროქსიმალურად მდებარე
ჯანმრთელი ნაწილის გააგნიერება და მეგაკოლონის ჩამოყალიბება

კლინიკური სურათი ჰირშპრუნგის დაავადების ყველაზე ხშირი საათის განმავლობაში

კუჭში გასვლის შეუძლებლობა ახალშობილებში სხვა ნიშნებს მიეკუთვნება
❖ მუცლის შებერილობა
❖ პირღებინება მათ შორის მწვანე ან ყავისფერი პირნაღები მასა
❖ ყაბზობა ან გაზები რომლებიც ახალშობილს აღიზიანებს
❖ ფაღარათი უფროს ბავშვებში ნიშნები და სიმპტომებია
❖ მუცლის შესიება
❖ ქრონიკული ყაბზობა
❖ გაზები
❖ წონაში მომატების შეუძლებლობა
❖ ზოგადი სისუსტე

კლინიკური მიმდინარეობის მიხედვით არჩევენ სამ ფორმას

კომპესირებული ფორმა
დროს ავადმყოფის ზოგადი მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია .აღინიშნება მუცლის
ზომიერი შებერილობა, პერიოდული პირღებინება.ბავშვები წონაში არ ჩამორჩება და
ფიზიკურად ნორმალურად ვითარდებიან
სუბკომპესირებული ფორმა
ფორმა წარმოადგენს გარდამავალ სტადიას კომპესირებული ფორმიდან
დეკომპესირებულში.ავადმყოფის ზოგადი მდგომარეობა ნელ-ნელა
უარესდება.კონსერვატიული ღონისძიებები იძლევა დროებით ეფექტს
დეკომპესირებული ფორმა
ავადმყოფის მდგომარეობა უარესდება,ძლიერდება მუცლის შებერილობა.მის წინა
კედელზე მოჩანს ნაწლავის პერესტალტიკა, აღინიშნება
ინსტრიმენტულ ლაბორატორიული კვლევის მეთოდები
❖ დიგიტალური გამოკლევით სწორი ნაწლავი დავიწროებულია და მასში განავალი არ
არის განსხვავებით იდიოპათიური მეგაკოლონისგანრომელიც რექტუმში შეიცავს
განავალს
❖ სონოგრაფიულად გამოვლინდება გადიდებული სიგმური ნაწლავი დაგროვილი
განავლით და ქვემოთ ძაბრისებურად დავიწროებული სეგმენტის არსებობით
❖ რენტგენოლოგიურად კონტრასტული გამოკვლევით დგინდება მეგაკოლონის
დისტალურ ნაწილში დავიწროებული სეგმენტი და ძაბრისებრი გასასვლელი
❖ გამოიყენება კოლონოსკოპია და ბიოფსიაბიოპტატში გამოვლინდება აგანგიოლიზმი
და აცეტილქოლინესთერაზას მომატებული აქტივობა
დიფერენციული დიაგნოზი -დაავადების კლინიკური სურათი იმდენად ნათელია რომ
გვჭირდება დიფერენციული დიაგნოსტიკა ნაწლავთა
გაუვალობისასციტისტუბერკულოზური პერიტონიტის ასციტური ფორმისსიმსივნის
გამოსარიცხად
გართულებები -ობსტრუქცია ფულმინანტური ენტეროკოლიტი
მკურნალობა- გულისხმობს ბაქტერიული პრეპარატების (ბიფიკოლი
ბიფიდუმბაქტერინი) და სხვა პრეპარატების მიღებას მსხვილი ნაწლავის ნორმალური
ფლორის აღსადგენად
კუჭის მოქმედების მარეგულირებელი პრეპარატების რაციონალურ გამოყენება .
მიმართავენ აგრეთვე ხანგრძლივ ბუჟირებას ან გაუვალობის დროს ბუჟირებას
ოპერაციული მკურნალობა ეფექტურია და მიმართავენ 2-3 წლის ასაკში.კეთდება
აგანგლიური ზონის რეზექცია . მძიმე პაციენტებში კი ორეტაპიანი ოპერაცია .
➔ პირველ ეტაპზე ედება განმტვირთავი სტომა ,შემდეგ კი კეთდება
პროქტოკოლექტომია.სტაბილურ პაციენტებში აუცილებლობის შემთხვევაში
პროქტოკოლექტომია
➔ ილეოანალური რეზერვუარით
სოავეს ოპერაციის არსი მდგომარეობს შემდეგში:მსხვილი ნაწლავის მობილიზაციის
შემდეგ ,აგანგლიონურ ზონაში, ნაწლავის სეროზულ-კუნთოვან შრეს გამოყოფენ
ლორწოვანი შრიდან სწორი ნაწლავის მთელ სიგრძეზე,შიგნითა სფინქტერის
დონემდე.შორისის მხრიდან კეთდება აგანგლიონალური ზონის რეზექცია,ისე რომ
ანალური ხვრელის გარეთ რჩება დაკიდებული 10-12 სმ-ის სიგრძის მსხვილი ნაწლავი.10-
15 დღის შემდეგ როცა ხდება სწორი ნაწლავის სეროზულკუნთოვანი შრის შეხორცება
ჩამოტანილი ნაწლავის კედელთან,გამოტანილ ნაწლავს მოკვეთავენ.

მალროტაცია
ემბრიონულ პერიოდში ნაწლავების განვითარების დროს ხდება მისი როტაცია ,რაც
პირობითად იყოფა 3 ეტაპად.ნაწლავის ბრუნვის პირველ სტადიაში ნაწლავის ლულა
მდებარეობს საგიტალურ სიბრტყეში მუცლის ღრუს გარეთ-ჭიპლარში
მეორე სტადიაში მუცლის ღრუს ზრდასთან ერთად ნაწლავი თანდათან ჩადის
ჭიპლარიდან მუცლის ღრუში.
მესამე სტადიაში ბრმა ნაწლავი მუცლის ღრუს მარჯვენა ზემო კვადრატიდან ჩადის
ილეოცეკალურ ფოსოში,ხოლო ნაწლავუ მუცლის ღრუს უკანა კედელზე
ფიქსირდება.ნაწლავის ბრუნვის შეჩერება მეორე სტადიაში იწვევს თორმეტგოჯა
ნაწლავის სანათურზე ზეწოლას ემბრიონული ზონრებით,შუა ნაწლავის შემოგრეხას ან
ორივეს ერთად (ლედის სინდრომი).
ნალწავის ბრუნვის შეჩერების მესამე სტადიაში ვითარდება ბრმა ნაწლავის მაღლა
დგომა.ჭია ნაწლავის რეტროპერიტონეალური ან რეტროცეკალური
მდებარეობა,ჯორჯლის ფიქსაციის დარღვევა ჯორჯლის დეფექტით (შიგნითა თიაქრები ).
როტაციის დარღვევა:არასრული როტაცია,როტაციის არარსებობა,რევერსია .
კლინიკა და დიაგნოსტიკა-დაავადება მწვავედ იწყება,ძლიერი მუდმმივი ხასიათის
ტკივილით მუცლის არეში,ნათელი პერიოდების გარეშე,ბავშვის საერთო მდგომარეობა
სწრაფად მძიმდება .აღინიშნება მკრთალი ციანოზი,მაჯის გახშირება,არტერიული წნევის
დაქვეიტება.ტკივილის დაწყებას თან სდევს ღებინაება ,რომელიც დასაწყისში
რეფლექსური ხასიათისაა.აირებსა და განავალზე გასვლა წყდება ,მუცელი ზომიერად
შებესრილია,ზოგჯერ ასიმეტრიული.
პალპაციით-მუცელი რბილია,აღინიშნება მტკივნეულობა შემოგრეხის
პროექციქაზე."შხეფის ხმა "დადებითია.
დიაგნოზს ადგენენ კლინიკური ნიშნების მიხედვით,როგორიც არის:მწვავე
დასაწყისი,განუწყვეტელი ძლიერი ტკივილი,აირებისა და განავლის შეკავება.
რენტგენოლოგიურად თავისუფალი გამონადენი მუცლის ღრუში.
მკურნალობა-კეთდება შუა ხაზის განაკვეთი.ნახულობენ დაზიანებულ
(შემოგრეხილ)ნაწლავს და ასწორებენ.ძირითადი მიზანია ნაწლავის
სიცოცხლისუნარიანობის დადგენა.

ემბრიონული (ჭიპლარის) თიაქარი

ამ დროს ახალშობილის მუცლის ღრუს ორგანოთა ნაწილი გამოსულია

ჭიპლარის გარსებში; იგი შედგება: ამნიონის; პირველადი
არადიფერენცირებული პერიტონეუმის; ლორწოვანი შემაერთებელი
ქსოვილისგან.
განვითარების ეს მანკი ვითარდება მუცლადყოფნის ადრეულ პერიოდში
ემბრიოგენეზის დარღვევის შედეგად. ამ დროს ნაწლავთა მარყუჟები
ინტესიურად იზრდება და მუცლის ღრუ ვერ ასწრებს განვითარებას და სწორედ
ამიტომ დიდი ზომის მარყუჟები მუცლის გარეთ, ჭიპლარის გარსებში გამოდის.
ხოლო ნაწლავის ნორმალური შემობრუნების დროს, უკვე განვითარებულ
მუცლის ღრუში ბრუნდება. თუ რაიმე მიზეზით შეფერხდა ნაწლავის
ნორმალური შემობრუნება, მუცლის ღრუს განვითარება ან მუცლის წინა
კედლის დახურვა, ორგანოთა ნაწილი რჩება ჭიპლარის გარსებში და
ჭიპლარის თიაქარი ვითარდება. შემთხვევათა სიხშირე დღენაკლულ ბავშვებში
უფრო მეტია, რომელთა ახალშობილთა 65%-ში მასთან ერთად სხვა სისტემის
მხრიდან განვითარებული მანკიც ერთვის.
ანომალია ჩვეულებრივ შეგვიძლია გამოვავლინოთ რუტინული
ულტრასონოგრაფიული მეთვალყურეობის დროს, საშვილოსნოს ზომის
განსხვავების გამოკვლევისას კონცეფციიდან ან სხვა სამეანო ჩვენებებიდან , ან
დედის შრატში ალფა-ფეტოპროტეინის (AFP) დონის შეფასების დროს.
კლინიკა დამოკიდებულია ემბრიონული თიაქრის ზომაზე და ფორმაზე.
არჩევენ ჭეშმარიტი - თიაქრის პარკი და დეფექტი მუცლის წინა კედელშია
ცრუ - არავითარი პარკი არ არსებობს, მუცლის წინა კედელში არსებული
დეფექტიდან ნაწლავთა მარყუჟების ენტრაცია ხდება.

ფორმის მიხედვით არჩევენ:

ნახევრადსფეროსებრ თიაქარს - რომლის დროსაც თიაქრის პარკის დიამეტრი
შეეფარდება აპონევროზის დეფექტს;
სფეროსებრ თიაქარს - თიაქრის დიამეტრი საგრძნობლად აღემატება
აპონევროზის დეფექტს და სოკოსებრ თიაქარს, რომელსაც გააჩნია საკუთარი
ყელი.

ემბრიონული თიაქარი კლინიკური გამოვლინების მიხედვით გაურთულებელი

და გართულებული ( ევენტრაცია; გულის აქტოპია; თანდართული მანკები;
გარსების დაინფიცირება). გაურთულებელი მდგომარეობის დროს თიაქარი
დაფარულია სველი, კრიალა ამნიოტური გარსით, რომელიც გამჭირვალეა და
შიგთავსი ჩანს.

ხოლო მოცულობის მიხედვით არჩევენ: მცირე ზომის (დიამეტრი 5-სმ-მდე)

თიაქრის შემთხვევაში შიგთავსში მხოლოდ ნაწლავთა მარყუჟებია, საერთო
მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელია, ახალშობილი არ წუხს;
საშუალო ზომის (5-8 სმ-მდე) დროს - შიგთავსში ნაწლავის მარყუჟებთან ერთად
ღვიძლის ნაწილიც გამოდის. ამ ახალშობილის მდგომარეობა მძიმეა,
გამოხატულია ციანოზი, ტაქიკარდია;
დიდი ზომის (8სმ-ზე მეტი) დროს - შიგთავსი ბევრად აღემატება მუცლის ღრუს
მოცულობას, მდგომარეობა უკიდურესად მძიმეა, ხშირია გულის ექტოპიაც.
დაბადებიდან 12-24 საათის შემდეგ გარსები მუქი ფერის ხდება, შრება,
ინფიცირდება და ფიბრინული ნადებით იფარება. სპეციალური
პროფილაქტიკური ღონისძიებების გარეშე მოსალოდნელია ორგანიზმის
გადაცივება, პერიტონიტისა და სეფსისის უკიდურესად მძიმე ზოგადი
განვითარება. დაბადებისთანავე ბავშვი გადაყვანილი უნდა იყოს ბავშვთა
ქირურგიულ სტაციონარში;

Მკურნალობა
არსებობს მკურნალობის ოპერაციული და კონსერვატიული მეთოდები.
ძირითადი მეთოდი ოპერაციულია.
ოპერაცია კეთდება ბავშვის დაბადების პირველივე საათებში.
 ჰოსპიტალიზაციის დაგვიანება იწვევს საერთო მდგომარეობის დამძიმებას ,
გარსების ინფიცირებას და მათ შეზრდას შიგნითა მდებარე ორგანოებთან.
ოპერაციის ძირითადი მიზანია თიაქრის შიგთავსის ჩაბრუნება მუცლის ღრუში,
გარსების მოკვეთა და მუცლის წინა კედლის დეფექტის აღდგენა. თიაქრის
ოპერაციის ქირურიული მეთოდის არჩევა დამოკიდებულია ზომაზეა,
გართულებებზე და თანმხლები მანკის არსებობაზე.
ოპერაცია დიდი ზომის თიაქრის დროს ორმომენტიან ოპერაციას აკეთებენ
გროსის წესით: პირველ ეტაპზე ახორციელებენ გარსების მოკვეთას, კანის
მობილიზაციას დეფექტის ირგვლივ, მის დასერვას და გაკერვას კვანძოვანი
ნაკერებით. ამდენად, ემბრიონალური თიაქარი ჭიპის თიაქრად გადაიქცევა.
მეორე ეტაპს ერთი წლის შემდეგ განახორციელებენ, როცა მუცლის ღრუ
ვითარდება და შედარებით იოლად ხდება შიგთავსის ჩაბრუნება და კუნთ-
აპონევროზის პლასტიკის გაკეთება. ოპერაციის შემდგომი პერიოდი
მკურნალობა დამოკიდებულია ბავშვის ზოგად მდგომარეობაზე, ოპერაციული
ჩარევის მეთოდზე.

კონსერვატიულ მკურნალობას მიმართავენ როდესაც : თიაქარი დიდი ზომისაა,

გარსები დაინფიცირებული, თანმხლები მძიმე დაავადებანი, რომლის დროსაც
ახალშობილი ოპერაციულ ჩარევას ვერ გადაიტანს.

კონსერვატიულ მკურნალობა: თიაქრის პარკს ამუშავებენ 70%იანი სპირტით,

გაშრობის შემდეგ 1%-იანი იოდის ხსნარით. კონსერვატიული მკურნალობა
ასევე გულისხმობს ზოგადგამაჯანსაღებელი საშუელებების გამოყენებას და
ანტიბიოტიკოთერაპია.

ჭიპის თიაქარი

ჭიპის რგოლის შეუხორცებლობა განაპირობებს ჭიპის თიაქრის განვითარებას.

ჭიპის მოვარდნის შემდეგ, ჭიპის რგოლი მთლიანად იხურება, ზოგ შემთხვევაში კი,
ჭიპის რგოლის ანატომო-ფიზიოლოგიური თავისებურებების გამო, რჩება
აპონევროზის დეფექტი, საიდანაც შემდგომში გამოიბერება პერიტონეუმი და
ვითარდება ჭიპის თიაქარი. აღნიშნული პათოლოგია, ჩვილ ბავშვებში, ხშირად
გვხვდება. განსაკუთღებით გოგონებში. ჭიპის თიაქრის ხელშემწყობ პირობად
ითვლება ჩვილ ასაკში გადატანილი მძიმე დაავადებები, რომლებიც იწვევენ
მუცლის შიდა წნევის მკვეთრ მომატებას და კუნთების ტონუსის დაქვეითებას.

პათოლოგია ვლინდება დაბადებისთანავე ან ჩვილ ასაკში. ჭიპის არეში

აღინიშნება ოვალური გამობერილობა. არჩევენ ჭიპის დიდ და პატარა თიაქრებს,
რაც ძირითადად, ჭიპის რგოლის დეფექტის დიამეტრზეა დამოკიდებული.
თიაქრის შიგთავსი ძირითადად წვრილი ნაწლავები და ბადექონია. პატარა
თიაქარი დიდთან შედარებით მხოლოდ მაშინ გამოდის როდესაც ბავშვი
ჭირვეულობს, ტირის, იჭინთება და მოუსვენრად არის. აპონევროზის დეფექტი
სხვადასხვა სიდიდისაა, რიგ შემთხვევაში, ძლივს ისინჯება თითის წვერით, ზოგჯერ
კი მისი დიამეტრო 2-3 სმ-ს აღემატება. დიდი თიაქრის შემთხვევაში ზოგჯერ კანი
გათხელებული და პრიალაა. იშვიათი შემთხვევაა ჭიპის თიაქრის ჩაჭედვა.
მკურნალობა - იმის გათვალისწინებით, რომ ბავშვის ზრდასთან ერთად
ვითარდება მუცლის წინა კედლის აპონევროზი, რაც თავის მხრივ, ხელს უწყობს
ჭიპის დეფექტის დახურვას, ამის გამო ჩვილ ბავშვებში მიმართავენ მხოლოდ
კონსერვატიულ მკურნალობას, რაც მდგომარეობს მუცლის პრესის გამაგრებაში
მასაჟის და სამკურნალო ფიზკულტურის მეშვეობით, ჭიპის რგოლის
ლეიკოპლასტირით მოჭიმვაში. იმ შემთხვევაში თუ კონსერვატიული მკურნალობა
უშედეგო იქნება ბავშვს 4-5 წლის ასაკში უტარდება ოპერაცია - თიაქარკვეთა,
ჭიპის რგოლის პლასტიკა.

საზარდულის თიაქარი

ბავშვთა ასაკში საზარდულის თიაქარი განვითარების თანდაყოლილი მანკია,

რომელიც განპირობებულია პერიტონეუმის ბუდობრივი მორჩის
შეუხორცებლობით. ბავშვებში საზარდულის თიაქარი საკმაოდ გავრცელებული
დაავადებაა. არჩევენ საზარდულის ცალმხრივ და ორმხრივ თიაქარს.
ემბიოგენეზიდან ცნობილია, რომ საზარდულის არხის ჩამოყალიბება
დაკავშირებულია ბიჭებში სათესლე ჯირკვლის სათესლე პარკში ჩამოსვლის
პროცესთან, ხოლო გოგონებში საშვილოსნოს მრგვალი იოგის ფორმირებასთან .
პერიტონეუმის ბუდობრივი მორჩი წარმოადგენს კედლის ამყოლი პერიტონიუმის
ბრმა ჯიბეს, რომელიც ჰუნტერის იოგის მეშვეობით ჩამოდის საზარდულის არხის
კუნთებს შორის არსებულ ნაპრალში სათესლე ჯირკვალზე ადრე. საზარდულის
თანდაყოლილი თიაქრის განვითარებას ხელს უწყობს ბუდობრივი მორჩის
ნაწილობრივი ან სრული შეუხორცებლობა, რადგან იგი უკვე წარმოადგენს
მომზადებულ თიაქრის პარკს, რომელშიც თავისუფლად ჩამოდის მუცლის ღრუს
ორგანოები. საზარდულის თიაქარი შეიძლება იყოს ირიბი და სწორი.
თანდაყოლილის დროს თითქმის ყოველთვის ირიბია, რადგან იგი იმეორებს იმ
გზას, რომელიც გაიარა სათესლე ჯირკვალმა.
ბავშვის დაბადებიდან რამდენიმე დღის ან თვის შემდეგ ტირილის ან ჭინთვის
დროს საზარდულის არეში შეიმჩნევა გამობერილობა, რომელიც მუდმივი არ
არის. გასინჯვისას საზარდულის რომელიმე ან ორივე მხარეს აღინიშნება
სხვადასხვა სიდიდის უმტკივნეულო გამობერილობა. თუ თიაქარი გამოდის მარტო
საზარდულის არეში, იგი მრგვალი ფორმისაა, კარგად ჩანს ფეხზე დგომისას,
ხოლო დაწოლისას თავისით ან მსუბუქი ზეწოლით უკან ბრუნდება. დიდი თიაქრის
დროს გამობერილობა ეშვება სათესლე ჯირკვლის პარკში. გოგონებში თიაქრის
დროს გამობერილობას აქვს მომრგვალო ფორმა და უფრო ხშირად
ლოკალიზდება საზარდულის გაეთა რგოლთან. დიდი თიაქარი ეშვება დიდ
სასქესო ბაგესთან და იოლად ბრუნდება. თიაქრის გამობერილობისას პერკუსიის
დროს ვღებულობთ ტიმპანურ ხმიანობას, თუ შიგთავსში ნაწლავის მარყუჟებია,
რაც თითქმის ყოველთვისაა. ასევე დიაგნოზს ადასტურებს თიაქრის შებრუნების
ცდისას ყურყური. დიფ. დიაგნოზი უნდა გატარდეს კრიპტორქიზმთან.

საზარდულის თიაქრის შიგთავსი სხვადასხვაა. მცირე ასაკის ბავშვებში თიაქრის

პარკში ხშირია წვრილი და მსხვილი ნაწლავის მარყუჟები, საკვერცხე და სხვა.

მკურნალობის ერთადერთი რადიკალური მეთოდია ოპერაცია. თვითგანკურნება

დაკავშირებულია ვაგინალური მორჩის შეხორცებასთან, რაც იშვიათია. მცირე
ასაკში ოპერაციის გართულებად ითვლება ლაბილური თერმორეგულაციის გამო
ჰიპერთერმია და ფილტვების ანთება, ამის გამო თუ სასწრაფო და აუცილებელი
არ არის 6თვის ასაკამდე ოპერაცია რეკომენდირებული არ არის. ოპერაცია
მიზნად ისახავს ორი საკითხის გადაწყვეტას: თიაქრის პარკის ამოკერვას რაც
შეიძლება მაღლა და საზარდულის არხის გამაგრებას. ყველაზე უფრო მისაღებია
ოპერაცია რუ-კრასნობაევის მეთოდით. საზარდულის თიაქრის ყველაზე ხშირი
გართულებაა მისი ჩაჭედვა, რომელიც განსაკუთრებით ხშირად გვხვდება ერთ
წლამდე ასაკში. ამ დროს საჭირო ხდება გარეთა ირიბი კუნთის აპონევროზის
გახსნა. ასეთ შემტხვევაში საზარდულის არხის პლასტიკას აკეთებენ მარტინოვის
მეთოდით.

დიაფრაგმის თიაქარი

დიაფრაგმის კედელში არსებული ბუნებრივი ხვრელების ან პათოლოგიური

დეფექტების გზით მუცლის ღრუს ორგანოების გულმკერდის ღრუში
გადანაცვლებას დიაფრაგმული თიაქარი ეწოდება. არჩევენ თანდაყოლილ და
შეძენილ თიაქრებს.

დიაფრაგმის ემბრიოგენეზი იწყება ჩანასახის განვითარების მესამე კვირიდან . თუ

ამ სტადიაზე დიაფრაგმის გარკვეულ უბანში დარჩა ძგიდის კუნთები
განუვითარებელი, მუცლის ღრუს ორგანოების ზეწოლით, გათხელებული
დიაფრაგმის კედელი გადაინაცვლებს გულმკერდის ღრუში. მას უწოდებენ
ჭეშმარიტ თიაქარს, ვინაიდან მას აქვს თიაქრის პარკი დიაფრაგმის კედლის
სახით, ხოლო იმ შემთხვევაში თუ დიაფრაგმის განვითარების დროს მის კედელში
დარჩა დეფექტი ხვრელის სახით, მუცლის ღრუს ორგანოები უშუალოდ
გადაადგილდეა გულმკერდის ღრუში ამ დროს განვითარდება დიაფრაგმის ცრუ
თიაქარი პარკის გარეშე. შეძენილი ფიაფრაგმის გამომწვევი მიზეზია ტრავმული
დაზიანება და დიაფრაგმის რელაქსაცია.

თანდაყოლილი დიაფრაგმის თიაქრებში არჩევენ 3 სახეს: ბოგდალეკის

პოსტერიოლატერალური თიაქრები, მორგანის წინა სუბკოსტალური და
საყლაპავის ხვრელის თიაქრები.

ანუსის ატრეზია

ანუსის ატრეზია სრული ატრეზიიების ჯგუფის ერთ-ერთი განვითარებული მანკია,

რომელიც ვითარდება ორსულობის დასაწყისში, როდესაც ნაყოფი არ არის ჯერ
კიდევ განვითარებული. სრული ატრეზირების დროს ახალშობილის საერთო
მდგომარეობა დაბადებიდან პირველ საათებში შედარებით
დამაკმაყოფილებელია. კარგად წოვს, შარდავს. დაბადებიდან 10-12 საათის
შემდეგ ჩნდება ჭირვეულობის პირველი ნიშნები: ხშიად იღვიძებს, ყვირის, წუხს
იჭინთება. თანდათანობით ვითარდება ნაწლავთა გაუვალობის სიმპტომები:
მუცლის შებერილობა, ღებინება კუჭის შიგთავსით, ხოლო შემდგომში მეკონიუმით,
ჭამაზე უარს ამბობს. შორს წასულ შემთხვევებში დაავადება რთულდება
ასპირაციული პნევმონიით და პერიტონიტით, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს
ახალშობილის სწრაფი სიკვდილი.
დიაგნოზს ვიზუალური დათვალიერებით დგინდება, რადგან ბავშვს არ აღენიშნება
უკანა გასავალი. მის ადგილას აღინიშნება გათხელებული კანი აპკის სახით ,
რომელიც ბავშვის ტირილის ან ჭინთვის დროს გამოიბერება და მისგან
გამოსჭვივის მოწოლილი მეკონიუმი. ზუსტი დიაგნოსტიკისთვის მოწოდებულია
რენტგენოლოგიური კვლევა ვანგესტინის მეთოდით.
ანუსის ატრეზიით დაავადებული ბავშვის სტრუქტურის ან ანატომიის სხვადასხვა
ვარიანტი არსებობს

Ø ანალური ხვრელი შეიძლება იყოს ძალიან ვიწრო და არა ჩვეულებრივ

ადგილზე, რაც იწვევს სწორი ნაწლავის მტკივნეულ დაცლას და მუდმივ ყაბზობას.

Ø ანალური ხვრელი შეიძლება არ იყოს გარედან, მაგრამ სწორი ნაწლავის

შიგნით აქვს გახსნა, რომელიც მას აკავშირებს მენჯის რეგიონის სხვა
ორგანოსთან - ურეთრა, საშო ან შარდის ბუშტი. ასეთ შემთხვევებში ვითარდება
ინფექციები ან ნაწლავის გაუვალობა. სწორი ნაწლავისა და სხვა ორგანოებს
შორის კომუნიკაციას ფისტულა ეწოდება.

Ø ანალური ხვრელი შეიძლება იყოს ძალიან ვიწრო და არა ჩვეულებრივ

ადგილზე, რაც იწვევს სწორი ნაწლავის მტკივნეულ დაცლას და მუდმივ ყაბზობას.

Ø ანალური ხვრელი შეიძლება არ იყოს გარედან, მაგრამ სწორი ნაწლავის

შიგნით აქვს გახსნა, რომელიც მას აკავშირებს მენჯის რეგიონის სხვა
ორგანოსთან - ურეთრა, საშო ან შარდის ბუშტი. ასეთ შემთხვევებში ვითარდება
ინფექციები ან ნაწლავის გაუვალობა. სწორი ნაწლავისა და სხვა ორგანოებს
შორის კომუნიკაციას ფისტულა ეწოდება.

ანუსის ატრეზია ყოველთვის საჭიროებს სპეციალურ ქირურგიულ მკურნალობას,

მაგრამ კონკრეტული ოპერაციის არჩევა დამოკიდებულია დეფექტის ტიპზე და
სიმძიმეზე, აგრეთვე თანმხლებ დაავადებებზე და ბავშვის ზოგად მდგომარეობაზე .
ჩვეულებრივ, ბავშვის დაბადების შემდეგ ან რეკონსტრუქციული ოპერაციის
დაწყებამდე, გამოიყენება კოლოსტომია. კოლოსტომია ამზადებს ბავშვს ანუსის
და სწორი ნაწლავის რეკონსტრუქციისთვის, ოპერაციის შემდეგ უზრუნველყოფს
ანალურ ზრუნვას და მისი დახურვა შესაძლებელია 2-6 კვირის შემდეგ.
დაბალი ატრეზიის დროს მიმართავენ შორისის მხრიდან პროქტოპლასტიკას.
ატარებენ განაკვეთს ყითას საპროექციო არეში, გარეთა სფინქტერის
ცენტრში.შრეობრივად,ძალზე ფრთხილად მიადგებიან სწორი ნაწლავის
ატრეზირებულ ბოლოს. გამოყოფენ მას ირგვლივმდებარე ქსოვილებიდან და
მობილიზაციის შემდგომ გამოიტანენ ანალური ხვრელის გარეთ.
ხსნიან,მეკონიუმიდან დაცლის შემდეგ ჩამოტანილ ნაწლავის კედელს
ცირკულარულად აკერებენ კანს. ოპერაციის შემდეგ იწყება ნაწლავის ფუნქციების
რეაბილიტაციის პროგრამა, რომელიც მოიცავს ტრენინგისა და სწავლის
ელემენტებს.