ay mataas ay napakahalaga at pangunahing
YUNIT 5: layunin ng polisiyang makroekonomiks
Ang Unemployment
Ang paggawa o pagtatrabaho ay isang
mahalagang salik ng ekonomiya sapagkat ito ay nag-
uugnay sa iba pang aspektong ekonomikal tulad ng
produkto at pamilihan. Ang pagkakaroon ng maraming
trabaho ay nangangahulugan na maraming produkto o
serbisyo ang maiaalok sa pamilihan na sa huli ay
makapagbibigay ng kita at kakayahan sa pagkonsumo.
Kaya naman, ang kawalan ng trabaho o unemployment
ay maituturing na isang suliraning pang-ekonomiya na
may negatibong epekto sa pamilihan.
ARALIN 1:
MGA DAHILAN NG UNEMPLOYMENT
 Simula pa lamang noong ika-16 siglo,
sinusubukan na ng mga sinaunang ekonomista
na bigyan ng depinisyon ang unemployment o
kawalan ng trabaho sa pamamagitan ng pag-
aaral ng lipunan ng Inglatera
 Sa pagdaan ng panahon, napagtanto ng mga
ekonomista na ang unemployment ay isang
mahalagang salik sa pag-aaral ng ekonomiya
sa pamamagitan ng pagdudulot ng mga
suliranin tulad ng recession at depression
 Dahil dito, naging layunin na ng bawat estado
sa mundo na panatilihing balanse ang
ekonomiya nito upang maiwasan ang mga
suliraning pang-ekonomiya na siyang
nakaaapekto sa kalidad ng buhay ng mga
mamamayan at sa kabuuang paglago ng bansa
KAHULUGAN NG UNEMPLOYMENT
 Ang unemployment ay ang hindi paggamit
ng mga salik pang-ekonomiya tulad ng:
o trabaho
o lupa
o puhunan
 Bunga nito, bumababa ang bilang ng output
ng isang bansa na nagresulta sa pagbaba ng
Gross Domestic Product (GDP) nito
 Kalakip nito, nahaharap sa mga suliraning
pang-ekonomiya ang isang estado
 Ang mga suliraning ito ay makaaapekto sa
kakayahan ng isang bansa na gampanan ang
mga tungkulin at tuparin ang mga layunin
nito
 Ang pagkakaroon ng full employment o
panahon kung kalian ang antas ng paggawa
 Ang isang ekonomiya ay nasa pinakamaunlad
na kalagayan kung mayroon itong full
employment
o Kung ang lahat ng may gusto at
maaaring magtrabaho, dalubhasa
man o hindi, ay may marangal na
hanapbuhay
 Hindi ibig sabihin nito na kapag may
suliranin sa unemployment ang bansa, hindi
na maaaring magkaroon ng full employment
 Mawawala lamang ang posibilidad ng full
employment kapag ang uri ng unemployment
ay hindi na nagbibigay ng pagkakataong
muling makapagtrabaho ang mga tao, kahit
na mag-aral pa ng ibang gawain o trabaho
ang bawat indibiduwal
 Ang konsepto ng unemployment ay madalas
na idinidikit o ikinakapit sa kawalan ng
hanapbuhay ang isang indibiduwal
 Ang kawalan ng hanapbuhay ay nahahati sa
dalawang uri:
o ang boluntaryo
o ang inboluntaryo
 Kapag ang isang tao ay umalis sa kaniyang
trabaho nang kusa, ito ay maituturing na
boluntaryong unemployment
o Samantala, kung siya naman ay
tinanggal sa trabaho, ito ay
inboluntaryo
Mahalaga ang pagkakaroon ng trabaho sa
isang lipunan dahil ito ang nagpapalago sa ekonomiya
at nagpapagana ng produksyon. Gayunpaman,
maraming bansa sa mundo ang nakararanas ng
unemployment. Isa na rito ang Pilipinas.
 Ang unemployment rate o bilang ng mga
walang trabaho kumpara sa kabuuang bilang ng
labor force ay mahalaga upang matukoy ang
bahagdan ng mga walang trabaho sa isang
partikular na estado
o Ginagamit din ito bilang batayan o
point of comparison ng estado ng
employment ng iba’t ibang bansa
Sa pagkuha ng unemployment rate, ginagamit ang
pormulang:
𝑼𝒏𝒆𝒎𝒑𝒍𝒐𝒚𝒎𝒆𝒏𝒕 𝑹𝒂𝒕𝒆 = (
𝑁𝑜. 𝑜𝑓 𝑈𝑛𝑒𝑚𝑝𝑙𝑜𝑦𝑒𝑑
) × 100
𝐿𝑎𝑏𝑜𝑟 𝐹𝑜𝑟𝑐𝑒
Samakatuwid, upang matukoy ang porsiyento
ng unemployment sa isang lugar, kailangan lamang
hatiin o i-divide ang kabuuang bilang ng mga taong
walang trabaho mula sa kabuuang bilang ng labor
force, saka ito paramihin o i-multiply sa 100. Ang sagot
na makukuha ang siyang porsiyento ng
unemployment.
Bilang halimbawa, ang tsart ay nagpapakita ng
datos ng bilang mga unemployed o walang trabaho sa
daigdig mula sa taong 2013 hanggang 2018. Pag-aralan
ito.
Makikita naman sa tsart sa ibaba ang bilang ng
unemployment rate sa Pilipinas kumpara sa iba pang
bansang kasapi ng ASEAN.
ANG UNEMPLOYMENT SA PILIPINAS
Matagal nang suliranin sa Pilipinas ang mataas
na unemployement rate. Ilang pangulo na ang namuno
sa bansa, ngunit hanggang ngayon ay itinuturing pa rin
itong malaking suliranin. Pinakamataas ito noong
unang bahagi ng taong 2005, kung saan umabot ng
11.7% ang unemployment rate ng bansa.
Karugtong ng isyu ng unemployment ang isyu
ng talamak na kahirapan sa bansa. Dahil sa hirap na
makahanap ng trabaho at kakaunting trabaho para sa
mga Pilipino, mas naghihirap ang buhay ng
nakakarami. Ito ay isa ng seryosong suliranin na
kailangan ng agarang solusyon ng pamahalaan.
MGA URI NG UNEMPLOYMENT
Isa sa mga suliranin ng mga umuunlad pa
lamang na bansa ang kawalang hanapbuhay o
unemployment. May iba’t ibang uri ng unemployment
na maaaring maranasan ng isang manggagawa. Ating
isa-isahin ang mga ito.
Voluntary
 Ang voluntary unemployment ay ang kusang
loob na pag-alis ng isang manggagawa mula sa
kaniyang trabaho
 Nangyayri ito dahil sa kaniyang sariling pasya o
pangangailangan
 Ilan sa mga salik na nakaiimpluwensiya sa
ganitong uri ng unemployment ay ang
kakapusan ng kita o pagnanais ng ibang uri ng
trabaho
Frictional
 Ang frictional unemployment ay ang panahon na
nasa pagitan ng kawalan ng trabaho at
pagkakaroon ng trabaho
 Masasabi na nakararanas ng ganitong uri ng
unemployment ang isang tao kung wala pa
siyang trabaho dahil sa paghihintay ng pormal
na job offer o kaya naman ay paghahanap ng
bagong mapapasukan
 Hindi maituturing na suliranin ang frictional
unemployment sapagkat aktibo pa ring
nakikilahok sa labor force ang mga manggagawa
Structural
 Ang structural unemployment ay nangyayari
kasabay ng mga pagbabago sa teknolohiya
 Sa pag-usbong ng teknolohiya, napapalitan ang
mga manggagawa ng mga makina o makinarya
 Gayundin, ang mga hindi matagumpay na
negosyo ay nagbubunga ng pagtatanggal ng mga
manggagawa sa trabaho
  Kasama rin dito ang proseso ng outsourcing
kung saan lumilipat ng bansa (base of
operations) ang mga kumpanya
 Halimbawa nito ang pag-usbong ng industriya
ng call center sa Pilipinas
Cyclical
 Nagkakaroon ng cyclical unemployment kapag
ang industriyang kinabibilangan ng mga
manggagawa ay nakararanas ng buong pag-ikot
ng business cycle
 Kapag mahina ang industriya, mataas ang antas
ng unemployment
 Sa pagbaba ng demand sa produkto ay
nangangailangan din na magbawas ng mga
manggagawa
Bukod sa mga nabanggit, isa rin ang imperfect
mobility of labor sa mga nakapag-aambag sa
unemployment. Ito ay dalumat na tumutukoy sa
bihirang kakayahan ng mga manggagawang
magpalipat-lipat ng trabaho.
ALAMIN NATIN!
 output – produkto o serbisyo na makukuha
matapos ang produksyon ng siyang
ibinebenta sa pamilihan
 Gross Domestic Product – kabuuang halaga
ng pinal na produkto o serbisyo ng isang
estado sa loob ng isang taon
 labor force – mga indibiduwal na may
kakayahang magtrabaho
ARALIN 2:
MGA IMPLIKASYON NG
UNEMPLOYMENT
Nalaman natin na ang unemployment ay isang
suliraning pang-ekonomiya na dapat maiwasan. Ang
epekto ng pangyayaring ito sa ekonomiya ay
nararamdaman hindi lamang sa larangan ng
pagnenegosyo o pamimili, kung hindi pati sa pagganap
ng pang-araw-araw na gawain.
Matatandaan mula sa nakaraang aralin na ang
pagkakaroon ng mataas na unemployment rate ay
nangangahulugan na hindi nagagamit ng pamahalaan
nang tama o maayos ang mga likas na yaman, input, at
kakayahan nito para sa produksyon at sa pagpapanatili
ng balanseng takbo ng ekonomiya.
Ang suliranin ng unemployment ay may
negatibong epekto sa indibiduwal at estado.
MGA EPEKTO SA INDIBIDUWAL
Pangunahing nakararanas ng masidhing
epekto ng unemployment ang bawat indibiduwal.
Kung ating matatandaan, ang pagkonsumo ng tao ay
nakabatay sa kakayahan ng indibiduwal na punan ang
kaniyang mga pangangailangan at kagustuhan.
Pangunahing natutuguan ang mga ito sa pamamagitan
ng kita na nakukuha mula sa pagtatrabaho.
Kaya naman, kung walang trabaho o
unemployed ang isang indibiduwal, hindi siya
nakalalahok sa mga prosesong pang-ekonomiya at siya
ay nawawalan ng kakayahang makamit ang kaniyang
mga pangangailangan. Ang ganitong sitwasyon ay
nagdudulot ng lubusang paghihirap at mas mababang
antas ng pamumuhay dahil kailangang umangkop ng
indibiduwal sa lifestyle o uri ng pamumuhay na kaniya
lamang makakayanan.
Dahil din sa kawalan ng oportunidad sa
paghahanapbuhay, napipilitan ang ibang indibiduwal
na pumasok sa trabaho na may mas mababang
kwalipikasyon kaysa sa kanilang kakayahan.
Maituturing din ito bilang isang suliranin sapagkat
lumalaki ang kompetisyon para sa iilang trabaho, at
nagkakaroon ng limitasyon ang mga manggagawa na
palaguin ang kanilang kakayahan.
Hindi lamang pisyolohikal na suliranin ang
dulot ng unemployment. Batay sa mga pagaaral, ang
kawalan ng trabaho ay nagdudulot din ng mga
suliraning sikolohikal tulad ng anxiety, stress, at
depresyon na siya namang nagiging risk factors sa iba’t
ibang sakit tulad ng malnutrisyon. Nagdudulot din ang
unemployment ng mga negatibong pananaw sa sarili o
kakayahan, tulad na lamang ng pagbaba ng self-esteem
o self-worth ng isang indibiduwal.
MGA EPEKTO SA INDUSTRIYA AT NEGOSYO
Sa kabila ng hindi magagandang epekto ng
unemployment sa mga indibiduwal, tila mas mabuti
naman ang epekto nito para sa mga industriya at
negosyo. Sa isang banda, ang kawalan ng trabaho ay
nagbibigay ng oportunidad para sa mga negosyante na
kontrolin ang labor market sa pamamagitan ng
pagtatakda ng pasahod, kontrata, uri ng trabaho, at
anupamang kasunduan sa pamamagitan ng negosyo at
manggagawa. Bunga nito, nagkakaroon ng kakayahan
ang mga negosyante na mag-alok ng mas mababang
pasahod para sa isang mas komplikado o teknikal na
posisyon dahil alam ng mga ito na mayroong
kompetisyon para sa pagkuha ng trabaho.
Gayundin, dahil hindi maaayos na nabibigyan
ng alokasyon ang mga input na ginagamit sa paggawa
ng produkto, nakapamimili rin ang mga negosyante ng
iba’t ibang produkto o hilaw na materyales na
makapagpapalawak ng kaniyang tubo. Bukod pa rito,
kung ang negosyo ay may kakayahang mag-invest sa
makinarya, maaaring piliin nito na bumili na lamang ng
mga makabagong kagamitan na makapagpapabilis ng
produksyon kumpara sa pagkuha ng mga empleyado
na gagamit ng manual labor o trabaho na walang
tulong mula sa anumang makinarya.
MGA EPEKTO SA PAMAHALAAN AT ESTADO
Matatandaan mula sa mga nakaraang aralin na
ang mga buwis na sinisingil mula sa mga manggagawa
ay isinasama sa pambansang pondo ng pamahalaan.
Ang pondong ito ay ginagamit sa pagpapatupad ng mga
taunang layunin, proyekto, at gawain ng pamahalaan
na sumasaklaw sa larangan ng edukasyon, medisina,
agham, teknolohiya, impraestruktura, depensa, at
gastusin. Samakatuwid, ang buwis na kinokolekta mula
sa mga manggagawa ay siya ring ibinabalik sa mga
mamamayan ng bansa sa pamamagitan ng mga
pampublikong serbisyo ng pamahalaan. Kaya naman,
ang pagtaas ng porsiyento ng kawalan ng trabaho ay
nangangahulugan ng mas kaunting pondong
makokolekta ng pamahalaan, na sa bandang huli ay
makaaapekto naman sa pagpapatupad ng mga
panlipunang tungkulin ng pambansang pamahalaan.
Kung babalikan ang mga epekto ng
unemployment sa mga indibiduwal, mababakas natin
na ang kalidad ng pamumuhay ng mga mamamayan sa
panahon ng kawalan ng trabaho ay maaapektuhan din
ng mga gawain ng pamahalaan. Sa panahon na ang
pamahalaan ay nawawalan ng kakayahang magbigay
ng karampatang serbisyo, mas bumababa pa ang
kalidad ng pamumuhay ng mga mamamayan.
Sa usapin ng pakikipagrelasyon sa iba pang
estado, nakaaapekto rin ang suliranin ng
unemployment. Kung mabagal na paglago ng
ekonomiya dahil sa kawalan ng trabaho, ang mga
ugnayan o plano na ibinabalangkas ng estado sa iba
pang bansa ay maaaring hindi matuloy. Halimbawa na
lamang, ang isang malaking negosyo ay pipiliing mag-
invest sa isang bansa na may malakas na kakayahang
pang-ekonomiya. Gayundin, ang iba’t ibang estado ay
mahuhumaling na makipagkasundo sa mga bansa na
hindi nahaharap sa mga pang-ekonomiyang suliranin.
ALAMIN NATIN!
 input – salapi at iba pang halaga ng
prodiksyon
 umangkop – bumagay
 pisyolohikal – tumutukoy sa pisikal na
pangangatawan
 anxiety – labis na pag-aalala
 depresyon – labis na kalungkutan
SURIIN NATIN!
Tukuyin ang sumusunod na pahayag ay nagpapakita
ng epekto ng unemployment sa: (a) indibiduwal, (b)
negosyo ay industriya, o (c) pamahalaan at estado.
Isulat lamang ang titik ng iyong sagot sa patlang.
_____1. Nakabili ang ABC Corporaton ng abaka sa
halagang mas mababa kaysa sa average price nito.
_____2. Tinanggihan ng isang bansa sa Europa ang alok
ng isang Asyanong bansa na partnership dahil sa
namumuong suliraning pang-ekonomiya sa bansa.
_____3. Nahihirapan mag-badyet si Amy dahil nawalan
ng trabaho ang kaniyang asawa.
_____4. Dahil isang undergraduate, walang
kumpanyang tumatanggap sa aplikasyon ni Janina.
_____5. Ang pagkakaroon ng Singapore ng magandang
plataporma para sa manggagawa ang nagtutulak sa
mga Pilipino na magtrabaho roon.
_____6. Nagkaroon ng mga lay-off sa pabrikang
pinagtatrabahuhan ni Mike dahil bumili ang
kumpanya ng mga bagong makinarya.
_____7. Dahil halos isang taon nang walang trabaho,
tila nawalan na ng tiwala sa sarili si Marie.
_____8. Nang makamit ng Pilipinas ang employment
target nito noong 2016, naramdaman ng mga
mamamayan ang mas magandang kalidad ng
pamumuhay sa bansa.
_____9. Binago ng CBD Group of Companies ang
nilalaman ng kanilang terms of references o kontrata
para sa mga manggagawa nang malaman na may
mataas na unemployment rate sa bansa.
_____10. Nagkaroon ng depresyon si AJ matapos ma-
lay-off sa trabaho.
ARALIN 3:
MGA PARAAN PARA MALUTAS ANG
UNEMPLOYMENT
Ang suliranin ng unemployment ay
nakaaapekto hindi lamang sa mga indibiduwal kung
hindi pati sa mga negosyo at estado. Gayunpaman, sa
matagal na panahon ng pagkakaroon ng suliranin sa
kawalan ng trabaho, ang mga ekonomista ay
nakahanap na ng iba’t ibang paraan upang matugunan
ang suliraning ito at maiwasan ang iba pang mas
matinding epekto ng kawalang balanse ng ekonomiya.
May iba’t ibang paraan upang matugunan ang
suliranin ng unemployment. Ang lahat ng paraang ito
ay napasasailalim sa dalawang malawak na konsepto –
ang demand side solution at supply side solution
ANG DEMAND SIDE SOLUTION
Ang uri ng solusyong ito ay nakapokus sa
kakayahan ng pamahalaan na magpatupad ng mga
polisiya na makatutugon sa suliranin ng
unemployment. Kaya naman, ang pangunahing layunin
ng mga demand side solution ay matugunan ang mga
pansamantalang suliranin sa kawalan ng trabaho at
bigyan ang mga manggagawa ng mas matagal na
panahon upang makahanap ng trabaho. Samakatuwid,
ang solusyong ito ay nakapokus sa pag-iwas sa
recession.
Kadalasang ginagamit ang demand side
solution sa tuwing may recession at may cyclical
unemployment. Ilang halimbawa ng demand side
policies ay ang fiscal policy, monetary policy,
pagpahusay ng kalidad ng edukasyon, pagpapababa ng
minimum wage rate, pagbibigay ng geographical
subsidies, at pagpapalawak ng labor market.
Ang Expansionary Monetary Policy
 Ang madalas na pangunahing solusyon ay ang
pagbabawas ng interest rate upang hikayatin
ang mga mamamayan na umutang sa
pamahalaan
 Ang perang inutang ay magagamit upang may
magugol sa pagpapatakbo ng ekonomiya
 Sa ganitong paraan, magkakaroon ng demand
o pangangailan sa mga produkto at serbisyo
na magiging dahilan naman upang
magkaroon ng mga panibagong trabaho
Ang Expansionary Fiscal Policy
 Ito ay tumutukoy sa direktang
pagmamanipula ng pamahalaan sa
ekonomiya
 Kapag tumataas ang antas ng unemployment
at hindi gumagana ang expansionary
monetary policy (halimbawa, hindi pa rin
gumagastos ang mga mamamayan), ang
pamahalaan mismo ang gumagastos sa
pamamagitan ng pagbili ng produkto o
serbisyo upang mas dumami ang
pagkakataong makapagtrabaho ang mga
mamamayan
ANG SUPPLY SIDE SOLUTION
Ang mga tagasuporta ng supply side solution
ay naniniwala na ang pangunahing paraan upang
mabawasan o malutas ang suliranin ng unemployment
ay sa pamamagitan ng pagsasaayos ng labor market na
magkaroon ng mas adaptable na mobility of labor.
Ibig sabihin lamang nito, kailangang gumawa
ang pamahalaan at mga industriya ng mga hakbang na
nakapokus sa mga maykroekonomikong isyu, tulad na
lamang ng pagbabawas sa kapangyarihan ng mga labor
union at pagtatanggal ng mga patakaran ng minimum
wage.
Kabilang sa mga hakbang na iminumungkahi
ng supply side solution ang sumusunod:
1. Pagbibigay ng edukasyon at mga traning
program na naglalayong turuan ang mga
manggagawa ng mga bagong kakayahan na
makatutulong sa kanila para makahanap ng
mas maraming trabaho.
2. Pagbabawas ng kapangyarihan ng mga unyon
dahil nakapagdudulot ang mga ito ng real
wage unemployment.
3. Pagbibigay ng subsidiya sa mga negosyo o
industriya na magbibigay ng trabaho sa mga
indibidwal na matagal nang unemployed.
4. Pagpapabuti ng labor market sa
pamamagitan ng pagbibigay ng flexibility
rito; halimbawa na lamang, ang pagtatanggal
ng maximum working hours per week at
pagbubukas ng mga bagong paraan ng
pagtatrabaho (halimbawa: output-based,
work from home).
5. Pagta-target ng mga partikular na rehiyon sa
bansa kung saan mataas ang unemployment
rate upang doon magpatupad ng mga
programang tutugon sa suliranin ng kawalan
ng trabaho.
 ALAMIN NATIN!
 recession – pinakamababang antas ng
business cycle

 geographical subsidies – subsidiya na

ipinagkakaloob sa mga manggagawa na
nakatira sa isang partikular na lugar o
rehiyon

 adaptable – katanggap-tanggap

 labor union – samahan ng mga manggagawa

na nangangalaga sa kanilang mga karapatan
 Prosesong udyok ng pandaigdigang kalakalan
YUNIT 6: at pamumuhunan sa tulong ng kaalamang
panteknolohiya
Ang Globalisasyon
Prosesong may epekto sa kapaligiran, sa
Mababakas sa kasaysayan ng mundo nab ago
kultura, sa sistemang pulitikal, sa pagsulong
pa ang panahon ng makabagong teknolohiya at
ng ekonomiya at kaunlaran, sa kagalingan ng
kaalaman, ang mga indibiduwal ay namumuhay
mga tao sa mga pandaigdigang komunidad
lamang batay sa kanilang pisikal na lipunan at
kakayahan. Sa kalaunan ay unti-unting nagbago ang Makikita sa graphic organizer ang ilan sa mga
anyo ng pamumuhay dahil sa patuloy na palatandaan ng bagong mukha ng globalisasyon
pagpapalawak ng teknolohikal na kaalaman ng mga tao
bunga ng iba’t ibang institusyon sa lipunan. Sa
kasalukuyan, napakadali na para sa mga indibiduwal
na gumanap sa iba’t ibang gawain kahit na
magkakalayo. Ang mga tao ay napagbubuklod na ng
makabagong teknolohiya at tila ang mundo ay unti-
unti nang “lumiliit”
ARALIN 1:
ANG GLOBALISASYON
Sa kasalukuyan, iyong mapapansin na
napakadali na lamang makipag-usap sa mga tao, kahit
Ayon kay Thomas Friedman
nasaan man sila sa daigdig. Sa pamamagitan ng
makabagong teknolohiya at lumalagong kaalaman ng o Ang bagong mukha ng globalisasyon ay mas
mga indibiduwal tungkol dito, patuloy na nakapag- malaganap, mas mabilis, mas mura, at mas
uugnay ang mga tao sa is a’t isa. Ang mas malapit at komplikado
madaling pakikipag-ugnayan ay hindi lamang o Bagama’t may iba’t ibang interpretasyon ng
nangyayari sa antas ng indibiduwal kung hindi konsepto ng globalisasyon, nagkakasundo
nangyayari din antas ng iba’t ibang bansa sa daigdig. ang mga dalubhasa na palalim nang palalim
Tuwirang nakaaapekto sa lipunan at pag-unlad ng ang mga epekto nito sa bansa
isang bansa ang kakayahan nitong makibahagi sa mga
gawaing pampulitika o pang-ekonomiya na KASAYSAYAN NG GLOBALISASYON
nagbubuklod sa iba’t ibang bansa. Ang lahat ng mga ito
Ang kasaysayan ng globalisasyon ay walang
ay nagaganap dahil sa patuloy na pag-usbong ng
tiyak na pinagmulan. Iba-iba ang pananaw sa
globalisasyon.
pinagmulan nito. Ating tatalakayon ang ilang
 Mula sa pandaigdigang kasaysayan, sa usapin pangyayari sa daigdig nan aka-impluwensiya sa takbo
ng pamimili at pakikipagkalakalan, ng globalisasyon ngayon.
mababakas na nag-uugnayan na ang iba’t
Pinagmulan ng Globalisasyon: Kasaysayan
ibang bansa sa mundo
 Ang matagal at mahirap na proseso ng pag- Ayon kay Andre Gunder Frank
aangkat at pagpapalitan ng mga produkto
noon ang nagpapakita ng simula at pag- o Nagsimula ang globalisasyon noon pang
usbong ng globalisasyon panahon ng mga unang sibilisasyon (Frank at
 Dahil dito, ating mapagtatanto na hindi na Gills, 1992)
bago at may impluwensiya ng kasaysayan ang Ayon sa mga historyador
kosenptong
o Ang globalisasyon ay nagsimula sa oras na
ANG KAHULUGAN NG GLOBALISASYON naglakad palabas ng Aprika ang mga
May malawak na kahulugan ang globalisasyon. Ito ay: sinaunang tao

Isang proseso ng interaksiyon at integrasyon Ang patuloy na pag-usbong ng sibilisasyon,

ng mga tao, kompanya, at pamahalaan ng kasama na ang mga mekanismo ng pamumuhay,
iba’t ibang bansa o estado teknolohiya, kultura, at sistema ng pamumuhay ay ga
salik na nabuo dahil sa patuloy na paggawa ng mga tao.
Kung ating iisipin, mauunawaan natin na ang
pamumuhay na ating natatamawa sa kasalukuyan at
produkto ng globalisasyon.
Halimbawa:
 Sa panahon ng Scientific Revolution,
nadiskubre ng mga siyentipiko ang mga
makabagong kaalaman na nakapagpaunlad sa
kalidad ng pamumuhay ng mga tao
o Sa kasalukuyan, pundasyon ng pag-
aaral ng agham ang mga
kontribusyon nina Galileo Galilei at
Rene Descartes, mga siyentipiko
noong panahong iyon
 Samakatuwid, ang proseso ng globalisasyon
ay isang proseso na patuloy na nagaganap sa
kasulukuyan
Pinagmulan ng Globalisasyon: Pampulitika
Pinangangatawanan ng mga mananaliksik na
ang ika-20 dantaon hanggang kasalukuyan ang mga
dekada ng maigting ng globalisasyon sa pulitika.
Ayon kay Berger (2000)
o Sa mga panahong ito, malaki ang inilago ng
daloy ng kapital, palitan ng pera, at paglipat
ng mga manggagawa
o Dahil dito, nagkakaroon ng mga haka-haka na
ang globalisasyon ang siyang tuluyang
magpapahina sa mga estado bilang
pinakamahalagang yunit-pulitikal
Bukod rito, marami ring nag-akalang hindi na
magiging malapit at matapat sa sariling bansa ang mga
mamamayang nasanay na sa globalisasyon.
Pinagmulan ng Globalisasyon: Sosyo-kultural
Ayon kay Yang (2010)
o Ang globalisasyon ay daan sa pagbuo ng
global interests o mga magkakatulad na
interes ng mg indibiduwal, ng mga bansa, at
mga ugnayan ng dalawa
Maaaring halimbawa ng global interests ay
ang pagkakaroon ng mga karapatan. Bagama’t
maraming pagkakaiba, pare-parehong may ideya ng
karapatan ang mga indibiduwal, korporasyon,
pamahalaan, at grupo ng mga bansa.
Dahil dito, hindi maikakaila ang paglago ng
mga usapin ukol sa mga karapatan ng indibiduwal at
ng estado. Sa loob o labas man ng mga bansa,
pinagtatalunan at ipinaglalaban ang kaniya-kaniyang
pananaw ukol dito, wala o bibihira na ang nagsasabing
hindi mahalaga ang mga ito. Halimbawa nito ay ang
karapatan na maproteksiyonan ang pribadong
impormasyon ng mga mamamayan sa internet. Hindi
man minsan magkakaparehos ang opinyon ng mga
estado, negosyo, at mga indibiduwal tungkol sa isyung
ito, ngunit lahat ay naniniwala na ito ay mahalaga.
Pinagmulan ng Globalisasyon: Ekonomiya
 Isang mahalagang salik na nakaimpluwensiya sa
pag-usbong ng globalisasyon ang ekonomiya
 Kung babalikan natin ang ating kasaysayan,
maaalala natin na minsan nang nag-pokus ang
mga bansa sa pagpapaunlad ng kapangyarihan
at kakayahang pang-ekonomiya nito
 Sa Europa, nauso ang kaisipang merkantilismo
na nag-udyok sa maraming bansa na pumasok
sa “panahon ng paggalugad” upang tuluyang
palakihin ang kani-kaniyang imperyo
 Ang mga Asyanong bansa kagaya ng Pilipinas ay
mayroon na ring kani-kaniyang sistema ng
pakikipagsapalaran bago pa man ang panahon
ng kolonyalismo
 Nakikipagpalitan ng seda, pampalsa, at iba pang
produkto ang mga bansa tulad ng Tsina, Hapon,
Pilipinas, at Cambodia sa isa’t isa
 Makikita na sa ganitong ugnayan, nagsisimula
nang umusbong ang globalisasyon na may
layuning ekonomikal
Sa pagdaan ng panahon, nagpatuloy pa rin ang
ganitong gawain. Bunga ng makabagong teknolohiya at
kaalaman, mas mabilis at mas mainam na ang
sistemang pang-ekonomiya at sistemang
pangkalakalan na ginagamit sa kasalukuyan. Makikita
ito sa bilis na pagpalit ng mga produkto sa pagitan ng
mga bansang magkakalayo. Sa ngayon, maaaring nang
bumili ng mga gamit mula sa ibang bansa gamit ang
internet at inaasahang darating ito sa loob ng dalawan
hanggang tatlong linggo.
ALAMIN NATIN!
 mapagtanto – malaman
mga institusyon ng mga pamantayan ukol sa dapat na
isipin, gawin, at piliin ng isang tao.
Ang institusyon ay tumutukoy rin sa
establisimiyento, lipunan, o samahang itinatag para sa
isang tiyak na layunin, gampanin, o tunguhin. Ang mga
halimbawa ng panlipunang institusyon ay ang
sumusunod:

 udyok – tulak, impluwensiya  pamilya

 natatamasa – nararanasan
 Scientific Revolution – panahon sa
kasaysayan kung saan malawak na umusbong
ang agham laban sa relihiyon; kaganapang
nagpauna sa panahon ng Enlightenment
 merkantilismo – gawaing pang-ekonomiya
na naglalayong mangalap ng mga ginto at
pilak bilang batayan ng kayamanan at
kapangyarihan ng bansa
 imperyo – kaharian, estado
 seda – tela na silk
 paaralan
 pamahalaan
 mass media
 multinational corporation
 non-government organization
 international organization
Pamahalaan
Dahil ang globalisasyon ay may epekto sa
indibiduwal at estado, pangunahing nagpapaganap at
nakaiimpluwensiya rito ang pambansang pamahalaan.
Sa pamamagitan ng pagsali sa mga intergovernmental
o regional organization at pagkakaroon ng bilateral
agreements sa iba pang bansa, napapasabak ang
pamahalaan sa mga gawain na humuhubog sa
kakayahan nito sa tulong ng globalisasyon.

Paraan Paliwanag
Pagsali sa mga o nagkakaroon ng
ARALIN 2: intergovernmental at mas malawak na
MGA PANGUNAHING INSTITUSYONG regional organization ugnayan ang mga
NAGSUSULONG NG GLOBALISASYON bansa na miyembro
ng organisasyon
Ang globalisasyon ay nagaganap at patuloy na tulad ng European
umuusbong dahil sa iba’t ibang salik na nagpapalago Union (EU),
Association of
rito. Kung babalikan ang naunang aralin, ating
Southeast Asian
matatandaan na ang kasaysayan ng globalisasyon ay
Nations (ASEAN), at
maaaring ipaliwanag gamit ang iba’t ibang Asia-Pacific
perspektibo. Kagaya nito, sa pagsusuri ng Economic
kasalukuyang takbo ng globalisasyon, mapag-aalaman Cooperation (APEC)
natin na may mga institusyong nagsusulong nito.
o nagkakaroon ng
ANG KAHULUGAN NG INSTITUSYON paglalapat sa mga
 Ang institusyon ay tumutukoy sa sistema ng pananaw ng mga
bansang apektado
matitibay at laganap nang mga panunutunang
sa ibang mga
panlipunan o social rules na humuhubog sa mga
pandaigdigang
kilos at ugnayan ng mga tao suliranin tulad ng
o Ang mga institusyong ito ay ginagamit United Nations na
sa mga usaping makroekonomiko kinabibilangan ng
 Ang pagganap ng mga institusyon sa lipunan ay maraming bansa
may malaking epekto sa pamumuhay ng mga
tao at sa kabuuang pag-unlad ng isang estado Pagkakaroon ng o mga ugnayan ng
bilateral agreement bansa-sa-bansa
Kung susurrin, ang bawat indibiduwal ay may kung saan
ganap na kalayaang mamili at kumilos ayon sa sariling nagkakasunduan
kagustuhan. Samakatuwid, ang ginagawa lamang ng ang dalawang bansa
para sa kanilang
 pag-asenso;
halimbawa mga
trade agreements
Makikita sa tsart na ang pamahalaan ay may
malaking papel sa pag-usbong ng globalisasyon. Sa
kasalukuyan, sinasamantala ng mga bansa ang
ganitong gawain dahil maraming opurtunidad sa pag-
unlad ang dala ng globalisasyon.
Paaralan
 Kaalinsabay ng internasyonalismo at
globalisasyon, sinisikap ng mga paaralan na
makaagapay sila sa pandaigdigang pamantayan
ng edukasyon
 Bunga nito, higit na nakikinabang ang mga mag-
aaral sa lahat ng panig ng mundo sa mga
pagbabagong ipinatutupad ng mga paaralan
Isang halimbawa nito ang pagbabago ng sistema
ng edukasyon sa Pilipinas. Ayon sa Kagawaran ng
Edukasyon ng bansa, ang pagbabagong ito ay
alinsunod sa pandaigdigang standard ng edukasyon. Sa
pamamagitan ng sistemang K-12, inaasahang magiging
kapantay ng iba bansa ang antas ng edukasyon ng isang
mag-aaral na Pilipino.
 Nakikita rin ang globalisasyon sa paghihikayat
ng mga paaralan sa mga dayuhang mag-aaral sa
kanilang bansa
 Ginagawa ito sa pamamagitan ng mga programa
katulad ng libreng pagpapaaral at training sa
mga dayuhang mag-aaral
 Nagagawa rin ito sa pakikipag-ugnayan ng mga
pamahalaan at paaralan mula sa ibang bansa
para sa palitan ng mga mag-aaral o exchange
programs
 Kasama rin dito ang pagkakaroon ng mga
kumperensiya at journals kung saan
nakakapagbigay at nakapagpalit ng mga
kaalaman at mga ideya ang mga guro at
mananaliksik mula sa iba’t ibang bahagi ng
mundo
Mass Media
 Ang mass media ay tumutukoy sa lahat ng
teknolohiyang nagagamit sa pagpapalaganap ng
kaalaman sa maraming tao
o Mga halimbawa nito ang pahayagan,
telebisyon, radyo, at internet
Tahasan at madaling unawain ang mga
ambag ng mga teknolohiyang ito sa globalisasyon:
 ang pagkakaugnay-ugnay ng mga tao sa
pamamagitan ng direktang usapan
 ang pamamahagi ng impormasyong nagiging
basehan ng mga pananaw at pagkilos
Samakatuwid, kung magiging patas ang access
sa mass media, mahihinuhang ang bawat mamamayan,
saanmang lugar, ay maaaring makapag-isip at
makapagdesisyon na may pananaw na ang kaniyang
mga kilos ay hindi lamang para sa sarili o bansa, kung
hindi para sa buong mundo.
International Corporations
 Ang mga multinational corporation ay
tumutukoy sa mga organisasyon o kumpanyang
nagmamay-ari at kumo-kontrol sa produksyon
ng mga kalakal o produkto at serbisyo sa isa o
maraming bansa maliban sa sariling bansa
Dalawa ang maaaring ayos nito:
1. Maaaring gawin ng kumpanya sa loob ng
isang bansa lamang ang mga produkto at
magkaroon ng mga sangay sa ibang bansa
kung saan maaaring magbenta at sa kalaunan
ay magbubuo rin ng mga produkto
2. Maaari din namang buuin ang produkto sa
pamamagitan ng pagkakabit-kabit o
pagsasama-sama ng iba’t ibang bahagi nito
mula sa iba’t ibang bansa
Sa alinmang ayos, nakikitang pinag-uugnay-
ugnay ng mga multinational corporation ang mga
bansa. Bagama’t hindi ganap na magkakapareho ang
mga kumpanya, masasabing marami rin silang
pagkakatulad (halimbawa, ang paraan ng paggawa ng
produkto). Madali sa bawat isa na magpalitan ng mga
manggagawa at kapital. Sa ganitong paraan,
nakapagsusulong sila ng globalisasyon.
Sa ngayon, mas makikita ang paglakas ng
globalisasyon dahil sa pagpasok ng maraming
multinational corporations sa bansa. Para makita ito,
tingnan nang mabuti at suriin ang mga boutiques,
stores, at mga kainan sa mall. Maaarin ring suriin ang
mga sariling kagamitan o mga kagamitan sa bahay. Ilan
dito ang negosyong mula sa Pilipinas? Ilan dito ang
galing sa mga multinational companies? Maaari itong
gawin upang makita at maranasan nang mas malapitan
ang epekto ng globalisasyon sa pang-araw araw na
buhay.
 ALAMIN NATIN!
 pamantayan – standard

 bilateral agreement – kasunduan sa pagitan

ng dalawang bansa sa larangan ng trade

 internasyonalismo – gawain na nag-uugnay

sa mga bansa sa pamamagitan ng teknolohiya
at komunikasyon

 mahihinuha – mapagtatanto, malalaman

SURRIN NATIN!
Alamin kung ang sumusunod na pahayag ay
tumutukoy sa pamahalaan, edukasyon, mass media, o
International Corporation. Isulat lamang ang titik ng
iyong sagot sa patlang.

a. pamahalaan

b. edukasyon

c. mass media

d. international corporation

_____1. pagtatanggal ng General Education (GE)

subjects sa kolehiyo

_____2. paglulunsad ng bagong social media site

_____3. pangungutang sa World Bank

_____4. paglahok sa World Wide Fund at International

Labor Organization

_____5. pagbubukas ng pribadong kumpanya sa ibang

bansa

_____6. pakikipagkasundo sa ibang estado sa usapin ng

economic zone

_____7. pag-aaral sa ibang bansa sa pamamagitan ng

scholarship ay exchange program

_____8. pag-import ng mga kalakal upang ipagbili sa

lokal na pamilihan

_____9. pagpapadala ng representative ng Pilipinas sa

United Nations

_____10. pagbabasa ng current events sa internet