“Ang pagkamausisa ang pumapatay sa pusa”  Pag-iilaw  Direksyon

 Arkitektura  Natural na
Sikolohiya
kapaligiran
- tungkol sa kamalayan na tumutukoy sa damdaming
nararanasan Ray L. Birdwhistle
o sa ulirat – pakiramdam sa paligid
o sa isip – kaalaman at pag-unawa - nagbigay ng taguring “kinesika” sa lahat ng uri ng
o sa diwa – ugali, kilos o asal kilos ng katawan na ginagamit sa komunikasyon.
o sa kalooban - damdamin - “walang unibersal na kahulugan ang mga kilos na
o sa kaluluwa – budhi ng tao nagpapahiwatig ng mga damdamin at ang lahat ng
kilos at galaw ng tao ay produkto ng kanyang
Sikolohiya ng Wikang Filipino kulturang pinagmulan at hindi likas o biyolohikal na
namamana”
- pag-aaral sa sikolohiya ng mga Pilipinong bunga ng
karanasan, kaisipan at oryentasyong Pilipino na Charles Darwin
masasalamin sa biolohikal, kognitibo,
debelopmental, sosyal at kros-kultural na pagsusuri - noong 1872 ipinahayag niya na may pagkakatulad
sa naging pag-unlad at tunguhin ng wikang ang mga kilos at gawi ng tao kahit iba-iba ang
kasangkot nito. kanilang pinagmulang kultura dahil sa ilang
katangiang likas sa tao.
Kros-kultural o tawid-kulturang pananaliksik
Mga Isinagawang pananaliksik:
- mga hambinging pananaliksik kaugnay sa iba’t ibang
kultura maging sa man ng isang bansa o sa  Kultural na dokumentasyon sa pantaong kilos at
magkakaibang bansa. galaw ba nagpapahayag ng damdamin ni I. Eibl-
Eibesfeldt. Sa pamamgitan ng angle lenses,
kinuhanan nila ng litrato ang mga kalahok nang hindi
Mga pangkulturang Pagkakaba at Pagkakatulad sa Pantaong namamalayan ng mga ito.
Kilos at Gawi  Natuklasan nila na may pagkakatulad ang pagngiti,
Ayon sa artikulong “Kinesis and Cross-cultural Understanding” pagtawa, pag-iyak at ang kilos tulad ng pagkunot,
hinati ni Genelle G. Morain, may 3 aspeto ng di-berbal na pagsimangot at marami pang iba. Naobserbahan sa
komunikasyon: mga ipinanganak na bulag at pipi. (Europeo,
Balinese, Papuans, Samoans, South American Indians
1. Lenggwahe ng KATAWAN at mga Bushmen)
 Ang ilang ekspresyon ng mukha ng tao ay hawig sa
 Kilos  Titig
ekspresyon ng mga hayop.
 Galaw  Hipo
 May pagkakaiba-iba ang mga kilos at galaw ng tao sa
 Tindig  Distansya o
iba’t ibang panig ng daigdig alinsunod sa kanilang
 Ekspresyon agwat
lipunan at kulturang kinalakhan.
ng mukha

2. Lenggwahe ng BAGAY

 Artipak
 Sagisag
 Kasuotan
 Tanda
 Personal na
 Disenyo
dekorasyon sa
 Relikya
pakikipagkomunik
a

3. L e n g g w a h e n g
KAPALIGIRAN Saan Nagkakapareho Vs. Mga Amerikano
 Kulay  Espasyo Takeo Doi
 - sa librong Amae No Kozo (Ang Istruktura ng Amae)
tinalakay niya ang isang natatanging paraan ng pag-
iisip at pakikipag-ugnay ng mga Hapones
Amae
- tumutukoy sa pakiramdam na nadarama ng lahat ng
normal na sanggol sa dibdib ng kanyang ina.
o Pagdepende
o Pagnanais na mahalin siya ng husto
o Pagtangging mahiwalay sa maginhawang
kapaligiran ng ina at anak
o Mailagay sa daigdig ng katotohanan
*** Nagsimula ang interes ni Doi sa Amae nang magpunta
siya sa Amerika noong 1950. Katatapos pa lamang ng
Ikadalawang Digmaang Pandaigdig at talagang humanga siya
sa modernisasyon ng Amerika at sa masigla at malayang
pagkilos ng mga Amerikano.
“Bago pa lamang ako sa Amerika nang dumalaw ako
sa bahay ng isang ipinakilala sa akin ng isang
kaibigang Hapones. Nakipag-usap ako sa kanya nang
bigla niya akong tanunging, ‘Nagugutom ka ba? May
ice cream kami rito kung gusto mo’. Medyo
nagugutom nga ako noon, pero sa diretsahang
pagtatanong sa akin kung ako’y nagugutom nang
isang noon ko lamang dinalaw, hindi koi to maamin,
at tumanggi na lamang. Siguro ay inasam kong
pilitin pa niya ako; pero ang dinalaw kong
maybahay, pagkaraang may pagkabigong sabihing
“Gayon ba?” ay tumahimik na, at ako nama’y
nanghihinayang na hindi ako sumagot nang tapat.
Naiisip ko ang isang Hapones ay halos hindi
kailanagang magtanong sa isang dayuhan kung
siya’y nagugutom, at sa halip ay maghahaiin sa
kanya ng anuman nang hindi na nagtatanong pa.”
Ugaling Pilipino:
- Hindi na magtatanong pa
- Maglalabas agad ng mga naka-estanteng baso’t
kutsara
- Maghahanda ng anumang pagkain at inumin
- Kung matiyempuhang kumakain ang buong
pamilya: Magdadagdag ng silya’t pinggan
Pagkatao at ugaling Pilipino:
 Karaniwang bukal sa puso
 Hindi pabalat-bunga lamang ang pag-aalok
 Nagsisikap na mapallalim ang pakikiugnay sa kapwa
Patibay dito ang mga salitang:
 Pakikitungo
 Pakikisalamuha
 Pakikilahok
 Pakikibagay
 Pakiksama
 Pakikipagpalagayang-loob
 Pakikisangkot
 Pakikiisa
Isa pang karanasan ni Doi:
“At isa pang nagpapakaba sa akin ay ang ugali ng
Amerikanong may-bahay na tanungnin ang kanyang
bisita, bago kumain, kung gusto niya ng alak o
anumang pampalamig. Pagkatapos, kung hihingi ng
alak ang bisita, tatanungin siya halimbawa, kung ang
gusto niya at scotch o bourbon. Kapa gang bisita ay
nakapagpasya na, kailangan nyang sabihin kung paano
ito isisilbi sa kanya. Sa kabutihang-palad, sa pagkain
mismo, kakainin na lang kung ano ang isisilbi sa kanya.
Pero, oras na matapos ito, kailangan na naming mamili
kung kape o tsaa ang gusting inumin, at – mas
detalyado – kung gusto itong inumin nang may asukal,
gatas, at kung anu-ano pa. Agad kong naunawaan na
ito ay paraan ng mga Amerikano para ipakita ang
paggalang sa kanilang bisita. Pero para sa akin ay
wala itong katuturan. Kay-raming walang kahulugang
pamimili na inoobliga nila sa iba. Kaugnay nito ang
“bahala ka nang kumuha” na madalas gamitin ng mga
Amerikano na hindi ko gaanong nagustuhan noong
unang hindi pa ako sanay sa paraan nila ng pag-uusap.
Totoo, ang kahulugan lamang nito’y “huwag kang
mahiyang kumuhan ng anumang maibigan mo”, pero
kung literal na isasalin, ito’y parang nagsasabi na
“walang ibang tutulong sa iyo” at hindi ko
maintindihan kung paano ito nagging pag-aasikaso
sa mga bisita.”
Ugaling Pilipino:
- Sanay sa pakikiramdam at pakikibagay
- Madali sa pagtantiya kung ano ang magugustuhan
ng sinumang panauhin
Patuloy ni Doi:
 “Hindi totoo na hindi kailanman tinatanong ng isang Manager na Amerikano
Hapones ang gusto ng kanyang bisita. Gayunman,  Mabagal magtrabaho
kailangang magkapalagayang-loob na sila bago  Hindi marunong magmadali
tanungin ng isang Hapones kung gusto ng panauhin  Madalas late o huli
ang isinisilbi sa kanya. Sa halip, ang kaugalian sa  Napakasensitibo
pagsisilbi sa isang panauhing hindi matalik na kaibigan  Mas reactice kaysa proactive
ay paghahain na isang bagay kasabay ng pagsasabing  Mas nag-react sa pamaraan ng pagsasabi kaysa sa
“Baka hindi ninyo ito maibigan, pero…” Sa kabilang kung ano ang sinasabi
banda, buong pagmamalaking ilalarawan pa kung  Madalang makilahok sa mga talakayan sa pulong
minsan ng isang Amerikanong maybahay kung paano  May tendensyang gumamit ng tulay kaysa tuwirang
niya niluto ang ulam, na inihahain niya nang wala nang harapin ang taong kasangkot
iba pang pagpipilian, bagamat binibigyan niya ng  Mahilig magtsismis
kalayaan ang kanyang mga bisitang pumili ng inumin  Hindi seryoso
bago o pagkatapos nilang kumain. Ito’y talagang  Hindi deretsahan
kakaiba para sa akin… Kaugnay nito, ang “bahala ka  Walang disiplina
nang kumuha” na madalas gamitin ng mga
Amerikano at hindi ko gaanong nagustuhan noong
Ugaling Amerikano na hindi naiibigan ng
unang hindi pa ako sanay sa paraan nila ng pag-uusap.
Manager na Pilipino
Totoo, ang kahulugan lang nito’y “huwag kang
mahiyang kumuha ng anumang maibigan mo”, pero  Napaka-bossy
kung ito’y literal na isasalin, ito’y parang nagsasbi na  Hindi sensitibo sa damdamin ng iba
“walang ibang tutulong sa iyo”, at hindi ko  Akala nila’y alam nila ang lahat
maintindihan kung paano ito nagging ekspresyon ng  Mahilig makipagtalo at soplahin ang ideya ng iba
kabutihang-loob. Hinihingi ng sensibilidad ng mga  Hindi palakaibigan at asal-superyor
Hapones na sa pag-aasikaso sa mga bisita, ang  Hustlers at go-getters
maybahay ay matutong makiramdam sa anumang  Deretsahan kung magsalita at makipagtalo
kinakailangan at siya mismo ang “tutulong” sa  Mga mabubuting kaibigan kung may kailangan
kanyang mga bisita” lamang
 Mga workaholic; hindi marunong mag-relaks
Pagkakaiba ng Amerikano sa Pilipino at mga Hapones
 Hindi malinis sa katawan; mabaho
 Pagtanggap ng panauhin
 Pag-aalok ng pagkain sa panauhin
Katangiang Amerikano na nais ng mga Pilipino

Ang Pilipino sa Paningin ng Kanyang mga Dayuhang  Palakaibigan

Katrabaho  Bukas sa talakayan
 Umaamin kung sila’y nagkakamali
(1999) - nilathala ang librong Working with Filipinos ni F.
 Nagtatrabaho; action-oriented
Landa Jocano tungkol sa ugnayan ng mga Pilipinong
 Hindi pormal sa pagkilos
manggagawa at mga dayuhan sa limang kumpanyang
 Marunong tumawa
multinasyonal na pinalakad dito sa Pilipinas.
 Trabaho lang, walang personalan
DAYUHAN PILIPINO  Humihikayat ng pag-asa sa sarili
Manager Deputy manager Line supervisor  Prangka at independyente
Supervisor Field technician Office personnel  Seryosong tao
Technician Laborer

 natuklasan na hindi lahat ng problema ay teknikal

 may pagkakaiba-iba ng pagpapahalagang Kultural, mga
pamantayan at pamamaraan ng pagsasagawa ng mga
bagay-bagay

Ugaling Pilipino na hindi makagamayan ng

Palagay ng mga Pilipino sa ibang mga asyanong manager at
technician
(Hapones, Koreano, Chinese-Taiwanese)
 Napakahirap maintindihan
 Hindi mahusay magsalita ng Ingles
 Bastos; nagsaslita gamit ang kanilang wika
 Napakaistrikto pero wala sa lugar
 Bastos, walang modo
 Laging nagmamadali
 Workaholic at inaasahang ganito rin ang iba
 Nambabatok
 Asal-superyor
Palagay ng mga Hapones, Koreano at Intsik sa mga Pilipino
 tamad
 hindi nag-aalala sa oras
 hindi efficient (hindi masipag)
 hindi maayos
 napakabagal
 hindi seryoso sa trabaho
 hindi propesyonal (laging pinagbibigyan ang mga
kaibigan)
 laging may utang na loob sa kamag-anak
 laging nangangailangan ng pera (cash advance)
 hindi tapat (laging sinisisi ang iba)
F. Landa Jocano
- bawat lahi ay may de-kahong palagay sa iba.
Posibleng mapasubalian ang mga ito. Gayunman,
batay na rin sa ating sariling karanasan, masasabi
nating may katwiran din ang ilan sa mga pahayag.
- Mas mahalagang tanong: Paano natin
mapagsisikapang malagpasan at/o mapaghusay ang
mga negatibong katangian tungo sa mas epektibong
pakikiugnay at pakikipagtrabaho sa iba.
Jean Claude Usunier
(Libro: International and Cross-cutural Management
Research)
- naglahad ng mga panuntunang magagamit sa pagpili
ng paksa para sa kro-kultural na pananaliksik
*Ang maingat na dokumentasyon at pagsisiyasat sa di-
berbal na komunikasyon ng iba’t ibang lahi ang susi sap ag-
unawa sa kanilang natatanging pagpapahalaga sa mga
bagay-bagay sa kanilang daigdig.
Additional notes:
KAHULUGAN NG MGA SALITA
Pakikitungo/Pakikisalamuha
- ang pagsunod sa atas ng mabuting asal sa kaugalian
at pakikipagkapwa. Ang pakikisalamuha ay
pakikitungo sa maraming tao at higit na malapit sa
pakikiisa kaysa pakikitungo.
Pakikibagay
- ang pag-ayon ng mga kilos, saloobin ng isang tao sa
kanyang kapwa. Ito’y hindi kailangang taos sa
kalooban. Maaaring ang layunin nito ay 1) atas ng
mabuting asal; 2) atas ng pagnanais makinabang; 3)
atas ng hangaring ilapit ang loob ng isa.
Pakikisama
- ang paglahok sa gawain ng ibang tao dahil sa
pakikipagkaibigan o dahil sa maaaring ipakinabang sa
hinaharap o siyang hinihingi ng pagkakataon.
Pakikipagpalagayang-loob
- mga kilos, loobin at salita ng isang tao na
nagpapahiwatig na panatag ang kanyang kalooban sa
kanyang kapwa. Hindi na nahihiya sa isa’t isa at halos
Ganap at walang pasubali ang pagtitiwala.
Pakikiisa
- mga kilos, loobin, at salita ng isang taong
nagpapahiwatig ng Ganap at lubos na pagmamahal,
pagkakaunawa at pagtanggap sa minimithi bilang
sariling mithiin din.

1. malinaw
2. makabuluhan para sa mananaliksik at inaasahan ng
mambabasa
3. may pagsasaligang teorya at ugnayan sa mga datos
na posibleng makolekta
4. magbubunga ng mga kapaki-pakinabang na resulta.
OTHER TOPICS:

Komunikasyong verbal at di verbal

Komunikasyong interkultural

- Ito ay pakikipag-ugnayan at pagbabahaginan ng mga

impormasyon at pananaw sa mga taong may iba’t
ibang kultura.
- Isinasaalang-alang ang verbal, lalo ang di verbal na
pakikipagtalastasan

DI VERBAL

Ang oras, espasyo at teritoryo at tahimik na

nagpapahayag ng mensahe:

 ORAS – pangtuwalidad at estruktura

 ESPASYO – ayos ng mga gamit; layo at lapit
 TERITORYO – privacy zones

Ang itsura ay nagpapahiwatig din ng mensahe.

Dapat tandaan sa pakikipag-ugnayan gamit ang di-verbal:

 Mag-establish ng eye contact

 Magpakita ng interes sa pamamagitan ng postura
 Maging sensitibo sa mga komunikasyon di verbal
 Iwasan ang komunikasyong di verbal kung hindi
kailangan (pag-iling, pagsimangot, pagngiwi, atbp)
 Makipag-ugnayan sa mga taong iba ang kultura
 Isaalang-alang ang itsura kung kinakailangan
 I-video at suriin ang sarili
 Isaalang-alang ang pakikipagkapwa kahit sa trabaho

Ang espasyong personal, intimate, sosyal at pampubliko

Apat na uri ng espasyo para sa panlipunang interaksiyon ng

mga Amerikano:

1. Intimate Zone (1 to 1 ½ feet)

2. Personal Zone (1 ½ to 4 feet)
3. Social Zone (4 to 12 feet)
4. Public Zone (12 or more feet)

Dimensyon ng kultura

Uri

Formalidad

Individualismo