3K ng Wika M4 K2 P S N2 G A D (MaKaPaSaNaGAD)

1. KAHULUGAN  Masistemang Balangkas

2. KAHALAGAHAN
1. Ponolohiya – makabuluhang tunog
3. KATANGIAN NG WIKA
2. Morpolohiya – pagbuo ng salita
 Lingwistika
 Sikolohikal 3. Sintaks – pagbuo ng pangungusap
 Sosyolohikal
 Antropolohikal 4. Semantiks – pag-aaral ng kahulugan

Mga Teoryang Sumasaklaw sa Pag-aaral: 5. Pragmatiks – kumbinasyon ng mga salita at parirala

Ito ay ang siyentipikong pag-aaral sa wika ng mga tao.  May Antas

(Consuelo J. Paz) Lingwistika 1. Formal
Isang disiplina na naglalayong pag- aralan ang mga proseso a. may katangian ng Pambansang kamalayan
ng pag-iisip at pag-uugali ng tao at ang kanilang pakikipag-
ugnay sa pisikal at panlipunang kapaligiran. Teoryang b. gamit sa panitikan
Sikolohikal
2. Informal
Isang agham panlipunan na naglalayong pag-aralan ang mga
a. Lalawiganin
ugnayang panlipunan na nagaganap sa loob ng isang tiyak na
populasyon ng tao. Teoryang Sosyolohikal b. Kolokyal
Ang sistematikong pag-aaral ng pag- usbong at paglago ng c. Vulgar
lipunan, ang katangian at ebolusyon ng tao mula noon
hanggang ngayon. d. Balbal

Teoryang Antropolohikal  Makapangyarihan

 May Pulitika
KAHULUGAN:
- Ang wika ay bahagi ng ating kultura. Ang wika bilang
kultura ay kolektibong kaban ng karanasan ng tao sa tiyak (K2)
na lugar at panahon ng kaniyang kasaysayan.  Kagila-gilalas
- Sa isang wika makikilala ng bayan ang kanyang kultura at  Kasama sa Pagsulong ng Teknolohiya
matututuhan niya itong angkinin at ipagmalaki.
- Ang wika ay isang sistematikong balangkas ng mga  (P1) Pinipili at Isinasaayos
sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong may iisang kultura.
(Henry Gleason)
 (SI) -Sinasalitang Tunog
- Itinuturing ang wika bilang saplot ng kaisipan; gayunman,
1. Ponemang Segmental
mas angkop marahil sabihing ang wika ay ang saplot-
kalamnan, ang mismong katawan ng kasipan. 2. Ponemang Suprasegmental
(Thomas Caryle)
- Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang  (N2) -Nakabatay sa Kultura
pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga ito para
magkaunawaan o makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng -Natatangi
mga tao. (Pamela Constantino at Galileo Zafra)  (G1) -Ginagamit sa Komunikasyon
KAHALAGAHAN: 1. Berbal
- Ito ang midyum sa pakikipagtalastasan o komunikasyon; 2. Di-Berbal
- Ginagamit ito upang malinaw at epektibong maipahayag
ang damdamin at kaisipan ng tao;  (A1) -Arbitraryo
 (D1) -Dinamiko
- Sumasalamin ito sa kultura at panahong kanyang
kinabibilangan;
ORAS (CHRONEMICS) - ang paggamit o pagpapahalaga ng
- Isa itong mabuting kasangkapan sa pagpapalaganap ng oras ay maaaring kaakibatan ng mensahe.
kaalaman.
ESPASYO (PROXEMICS) - maaaring may kahulugan ang
KATANGIAN: espasyong inilalagay natin sa pagitan ng ating sarili at ng
Ang wika ay likas at katutubo, kasabay ito ng tao sa ibang tao. Intimate, personal, social o public. Espasyo sa
pagsilang sa mundo. pakikipag-usap, pisikal na kaayusan ng mga bagay-bagay sa
isang lugar
May sariling kakanyahang di-inaasahan, ang wika ay
nalilikha ng tao upang ilahad ang nais ipakahulugan sa KATAWAN (KINETICS) - kilos ng katawan: mata, mukha,
kanyang mga kaisipan. (nanghihiram sa ibang wika upang pananamit at kaanyuan, tindig at kilos, kumpas ng kamay.
makaagapay sa mga pagbabagong nagaganap sa PANDAMA (HAPTICS) - paggamit ng sense of touch sa
kapaligiran) paghahatid ng mensahe, hawak, pindot, hablot, pisil, tapik,
batok, haplos, at hipo.
SIMBOLO (ICONICS) - mga simbolo sa gusali, lansangan,
botelya, reseta at iba pa.
KULAY (CHROMATICS) - maaring magpahiwatig ng
damdamin o oryentasyon.
PARALANGUAGE- paraan ng pagbigkas ng isang salita.
AWIT (MUSIC) - naghahatid ng damdaming masaya,
malungkot, masigla.
PANANAMIT (ATTIRE) - nagpapakilala ng lahi o tribong
pinagmulan, panahon at kasaysayan, nagpapakilala ng antas
sa buhay, uri ng hanap-buhay, edad ng tao at pook na
kinalalagyan.
TUNOG (SOUNDS) - kumakatawan sa ilang mga bagay na
may tiyak na pagkakakilanlan at may sinasalaming
kahulugan.
KULAY NG BALAT (SKIN COLOR) - nagsasabi ng lahing
pinagmulan.
PAGKAIN (FOOD)- nagpapakilala ng lugar na pinamulan.
 impormasyon.
2T V2 Informatibo- ito ay kabaligtaran ng
TUNGKULIN heuristic, may kinalaman sa pagbibigay ng
TEORYA impormasyon sa paraang pasulat at pasalita,
VARYASYON ilan sa halimbawa nito ay pagbibigay -ulat,
VARAYTI paggawa ng pamanahong papel, tesis,
 TUNGKULIN NG WIKA (MICHAEL HALLIDAY) panayam at pagtuturo.
Interaksyunal- nagpapanatili ng relasyong Teorya ng Wika
sosyal. Ito ay nakikita sa paraan ng pakikipagugnayan ng tao -Maraming haka-haka ukol sa
sa kanyang kapwa;
pinagmulan ng wika.
pakikipagbiruan; pakikipagpalitan ng kuru-kuro
-Hindi pa rin maipaliwanag kung
sa partikular na isyu; pagkukwento; at paglikha
saan at kailan nagsimula ang
ng liham pangkaibigan.
wika.
-Hanggang sa kasalukuyan ay
Instrumental- tumutugon sa pangngailangan ng
nananatili pa ring misteryo sa
tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba. Ang
mga Dalubwika ang pinagmulan
paglikha ng liham pangangalakal, liham sa
ng wika
patnugot, at liham pangkaibigan ay halimbawa
Teorya
ng tungkuling ito.
-Ito ay ang siyentipikong pag-aaral
sa iba’t ibang paniniwala ng mga
Regulatori- tumutukoy sa pagkontrol sa ugali o
bagay-bagay na may mga batayan
asal ng ibang tao. Ang pagbibigay ng direksyon
ngunit hindi pa lubusang
tulad ng sa pagtuturo ng lokasyon ng isang
napatutunayan.
partikular na lugar; direksyon sa pagluluto;
Pagdulog:
direksyon sa pagsagot ng pagsusulit; at direksyon
1. Siyentipiko
sa paggawa ng anumang bagay ay halimbawa ng 2. Relihiyosp
tungkuling ito. Tore ng Babel
-Ninais nilang higitan ang sino man at
Personal- saklaw ng tungkuling ito ang ninais na maging kapantay ang Diyos.
pagpapahayag ng sariling opinyon o kuru-kuro Nagalit ang Diyos at sinira ang nasabing
sa paksang pinag-uusapan, kasama rin dito ang tore na sa kinalaunan ay tinawag na
pagsulat ng talaarawan at journal, at ang Tore ng Babel. Kaugnay ng pagsira niya
pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang sa tore ay nagpasya siyang guluhin ang
anyo ng panitikan. wika ng mga tao.
-Dito nag-ugat ang pagkakaroon ng
Imahinasyon- nagpapahayag ng imahinasyon magkakaibang lengguwahe.
sa malikhaing paraan. -Sa teoryang iblical, pinaniniwalaang
Heuristic- ito ay ginagamit sa pagkuha o nagkaroon ng iba’t ibang wika ang mga
paghahanap ng impormasyong may kinalaman tao bilang kaparusahan sa
sa paksang pinag-aaralan. Kasama dito ang paghahangad nilang maghari dito sa
pakikipanayam sa mga taong makasasagot sa daigdig.
mga tanong tungkol sa paksang pinag-aaralan; Bow-wow
pakikinig sa radyo; panonood ng telebisyon; at -Nagmula ang wika sa panggagaya ng
pagbabasa ng pahayagan, magasin, blog, at mga tao sa tunog ng hayop at kalikasan.
mga akalat na napagkukuhanan ng Naniniwala ang mga dalubhasa na
ginagaya ng ating mga ninuno ang
tunog ng kalikasan sa kadahilanang
kulang pa ang kanilang bukabolaryo
upang maipahayag ang kanilang
naoobserbahan.
-Bukod sa tunog ng kalikasan, naniniwala
rin ang mga dalubhasa na nagmula ang
wika sa panggagaya ng tao sa tunog ng
hayop tulad ng “Aw aw” ng aso at
“meow” ng pusa”
. wika ay bunga ng pisikal na pwersa ng
Ding-Dong
-Sa teoryang ding-dong, sinasabing ang
wika raw ay nabuo sa pamamagitan ng
panggagaya ng mga tao sa mga tunog ng
bagay sa paligid. Ang bawat tunog na
naririnig nila sa mga bagay ay binibigyan
ng interpretasyon at nagkakaroon ng
sarili nitong kahulugan.
-Ang ilan sa halimbawa ng teoryang dingdong ay: Tunog ng
tren (tsug-tsug), Tunog
ng kampana (kleng, kleng), Putok ng baril
(BANG!), Orasan (tik tak tik tak)
Pooh-Pooh
-Ang wika ay nabuo dahil sa bugso ng
damdamin na hindi sinasadyang
maipahayag sa pamamagitan ng bibig.
Ito ay maaring dahil ng sobrang sakit,
kasiyahan, kalungkutan, sarap, takot,
pagkagulat at iba pa.
-Isa sa halimbawa ng teoryang poohpooh ay kapag
nasaktan– “Aray!, Awts!’
Ta-ra-ra Boom-de-ay
-Ang teoryang ito ay nagsasabi na ang
wika ng tao ay galing sa mga tunog na
nilikha sa mga ritwal na nagbabagubago at binigyan ng ibang
kahulugan katulad ng pagsayaw, pagtatanim, atbp.
Tata
-Salitang Pranses na nangangahulugang
“paalam”
-Sa teoryang ito, pinaniniwalaang ang
wika ay nagmula sa kumpas ng kamay
ng tao, at sakalaunan ay ginaya ng dila at
bibig upang makagawa ng tunog.
-Halimbawa na lamang ay kapag
nagpapaalam, ang ating kamay ay
kumakampay pataas at pababa.
Kaugnay nito, upang mabigkas ang
salitang “tata” itinataas at ibinababa rin
natin ang ating dila.
Yoo-He-Yo
-Sa teoryang ito, pinaniniwalaang ang
tao. Ayon sa nagmungkahi ng teoryang
ito, kapag ang tao ay nag-eeksert ng
pisikal na pwersa, nakakabuo siya ng
tunog mula sa bibig. Halimbawa: Pag-ire
ng babae kapag nanganganak; kapag
tayo ay nagbubuhat ng mabigat; at
kapag lumalaban sa karate (Haya!).
Plato
-Nalikha ang wika bunga ng pangangailangan.
Ang pangangailangan ang ina ng lahat ng
nilikha.
Rene Descartes
-Hindi pangkaraniwang hayop ang tao kung
kaya’y ang gumagamit ng wika na aangkop
sa kanyang kalikasan bilang tao.
May aparato ang tao sa kanyang utak
gayundin sa pagsasalita upang magamit sa
mataas at komplikadong antas ang wikang
kailangan niya, hindi lamang para mabuhay
bagkus magampanan ang iba’t ibang
tungkulin nito sa kanyang buhay.
Charles Darwin
-Nakikipagsapalaran ang tao kung kaya’t
nabuo ang wika. Upang mabuhay ang tao,
kailangan niya ng wika.
Sa aklat na Lioberman (1975) na may
pamagat na “On the Origin of Language”
sinasaad dito na ang pakikipagsapalaran
ng tao para mabuhay ang nagtuturo sa
kanya upang makalikha ng iba’t ibang wika

Varyasyon
-Sa pagdaan ng panahon, nagiging
ispesyalisado ang awain at tungkulin ng
tao at ito ay nagreresulta ng pagkakaibaiba ng kultura at
wika na siyang nagiging
panukat sa progreso ng tao.
Varayti
-Ang pagkakaroon nito ay bunga ng
paniniwala ng mga linggwista na ang
wika ay heterogeneous o nagkakaibaiba.
Dala ito ng nagkakaibang pangkat ng tao
na may iba’t ibang lugar na tinitirahan,
interes,gawain, pinag- aaralan at iba pa .
Permanente
likas na gamit at linang sa sinumang tapagsalita o tagabasa
➢ Dayalekt, Idyolek, Etnolek, Ekolek
Pansamantala
-nagbabago batay sa pagbabago ng sitwasyon. ➢ Sosyolek,
Register ,
Pidgin, Creole
Permanenteng Varayti Dayalek
-Wikang subordineyt ng isang katulad ding wika. Ginagamit
ito sa tiyak na lugar o rehiyon.
Halimbawa: Cebuano – Gihigugma ko ikaw Waray – Maupay
nga
adlaw Hiligaynon – Nagakadlaw na siya
Permanenteng Varayti Idyolek
-Ang wikang tipikal/ pangkaraniwang ginagamit ng isang tao;
ang personal na “wika” ng isang tao.
Halimbawa: • Marc Logan • Arnold Clavio • Noli de Castro
Permanenteng Varayti Etnolek
-Isang uri ng varayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng
mgaetnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng
maraming pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri ng
Etnolek.
-Taglay nito ang mga wikang naging bahagi nang
pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.
Halimbawa: Pakbet, Malong, Law oy
Permanenteng Varayti Ekolek
-Varayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating
tahanan. Ito
ang mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang
araw-araw na pakikipagtalastasan.
Halimbawa:
• Palikuran – banyo o kubeta
• Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
• Pamingganan – lalagyan ng plato
• Pappy – ama/tatay
• Mumsy – nanay/ina
Pansamantalang Varayti Sosyolek
-Nakabatay ang pagkakaiba nito sa katayuan istatus ng isang
gumagamit ng wika sa lipunang kanyang ginagalawan.
Halimbawa:
• Wa facelak girlash mo
• Sige ka, jujumbagin kita!
• Repapips, ala na ako datung eh
Pansamantalang Varayti Register
-Anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o larangang
pinaguusapan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa
okasyon at sa iba pang mga salik o factor.
Field o larangan
-ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga
taong gumagamit nito.
Mode o Modo
-paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
Tenor
-ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
Halimbawa:
• Talakayan sa klase ng International Affairs
• Talakayan sa klase sa Filipino
• Klase sa Law School
Pansamatalang Varayti Pidgin
-Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito
ay binansagang “nobody’s native language” ng mga
dayuhan.
-Ito ay ginagamit ng dalawang indibidwal na nag uusap na
may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay walang komong
wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift”
na salita o mga pansaantalang wika
Halimbawa:
• Ako kita ganda babae
• Kayo bili alak akin.
• Ako tinda damit maganda
• Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt
• Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado

Pansamantalang Varayti Creole

-Mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga
pinaghalohalong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang
lugar hanggang sa ito ay naging pangunahing wika ng
partikular na lugar. Ito ay pinaghalong iba’t ibang wika.
Halimbawa:
• Mi nombre – Ang pangalan ko
• Di donde lugar to? – Taga saan ka?
• Buenas dias – Magandang umaga

Pansamantalang Varayti Moda

-Paraan ng pagpapahayag (pasalita ba o pasulat?) May mga
pagkakaiba ang paraang pasalita at pasulat.
Mas mahigpit ang pagpapatupad ng mga tuntuning
gramatikal sa paraang pasulat.

Pansamantalang Varayti Estilo

-Kung pormal ang pagtitipon/meeting, pormal din ang wika
-Kung simpleng talakayan o tsismisan lang, impormal o
casual ang wika (lalo kung ang kausap ay malapit na
kaibigan)
-Batay sa kausap at/o sa okasyon, nagbabago ang antas ng
pormalidad ng wika

Wika Panikan SA PAGPAPATIBAY NG at PILIPINONG

IDENTIDAD