АНАТОМИЈА И ФИЗИОЛОГИЈА

КРВ
(SANGUIS)

Користена лтература: Физиологија за I година

НАСТАВНИК од проф. д-р Д. Ѓорѓевиќ и д-р Славица Видеска
БИЛЈАНА ЕФРЕМОВА Страни : од 166 до 175
 ОТКАКО ЌЕ ЈА ПРОЧИТАШ ПРЕЗЕНТАЦИЈАТА ЌЕ
МОЖЕШ ДА ОДГОВОРИШ НА СЛЕДНИТЕ ПРАШАЊА:

1. Што е крв и од што е составена ?

2. Кои се функциите на крвта ?
3. Колку изнесува нормален крвен волумен и како е поделен ?
4. Кои се својствата на крвта?
5. Што е ацидобазна рамнотежа и колку нормално изнесува pH
на крвта?
6. Што се пуфери и како се поделени?
7. Од што е составена крвната плазма?
8. Кои се морфолошките и функционлните карактеристики на
еритроцитите, леукоцитите и тромбоцитите ?
9. Кои се карактеристиките на АВО крвните групи и Rh фактор ?
10.Што е имунитет и како е поделен ?
11.Кои се разликите меѓу примерен и секундарен имун одговор ?
12.Што е хемостаза и кои се фазите на хемостазата ?
13.Што е фибринолиза, а што хемолиза ?
14.Што е трансфузија, а што трансплантација ?
ОПИШИ ГО СОСТАВОТ НА КРВТА
Квиз:
КРВ Што е крв ?
а) Клетка
б) Ткиво
Крвна Крвни в) Орган
плазма клетки

Еритроцити Леукоцити Тромбоцити

 Крвна плазма ОПИШИ ГО СОСТАВОТ
НА КРВНАТА ПЛАЗМА

Вода Материи растворени

90 – 92 % во водата

Неоргански Органски
материи материи

Биоактивни
Јони (К+ и Аˉ) азотни безазотни Материи
(хормони, ензими)
Протеини :
• албумини, Шеќери
Олигоелементи • глобулини (гликоза)
• фибриноген
Масти
Непротеински азотни (холестерол,
Материи (аминокиселини) триглицериди)
 боја ?
ОПИШИ мирис
?
вкус ?
СВОЈСТВА
НА КРВ

РЕГУЛАЦИЈА
?
суспензионо густина ?
својство ? вискозност ?
колоидно
својство ?
ТРАНСПОРТ ФУНКЦИИ ХОМЕОСТАЗА
НА КРВ
? ?

ОДБРАМБЕНА
ОПИШИ
?
КВИЗ : Поврзи ги соодветните прашања со точните одговори!
Прашања: Одговори:
Колку изнесува нормален крвен ►циркулирачка крв и
волумен (нормоволемија)?
депонирана крв
Што е хиповолемија? ►8% од ТМ (1/13 од ТМ)
Како е поделен вкупниот крвен ►намален крвен волумен
волумен?

ШТО Е АЦИДОБАЗНА РАМНОТЕЖА ?

Ацидобазна рамнотежа подразбира одржување на
концентрацијата на Н+ јони во нормални граници.
рН е показател на
концентрацијата на Н+ јони.
Ако концентрацијата на Н+
јони се зголемува, тогаш
вредноста на рН се Нормално рН на крвта е
намалува и обратно. од 7,3 до 7.45
ШТО СЕ ПУФЕРИ И КАКО СЕ ПОДЕЛЕНИ?
►Пуфери се материи во крвта кои регулираат изохидрија
(нормално рН на крвта)
неоргански органски
ПУФЕРИ ПУФЕРИ
НАТРИУМ АМИНО
ФОСФАТ КИСЕЛИНИ

КАЛИУМ
ФОСФАТ ПРОТЕИНИ

КАЛИУМ
БИКАРБОНАТ ХЕМОГЛОБИН ШТО Е АЦИДОЗА, А ШТО
АЛКАЛОЗА?
НАТРИУМ
БИКАРБОНАТ
ЕРИТРОЦИТИ
И КРВНИ ГРУПИ

Користена лтература: Физиологија за I година

од проф. д-р Д. Ѓорѓевиќ и д-р Славица Видеска
Страни : од 176до 183 и од 203 до 207
ФОРМА, ГОЛЕМИНА И ГРАДБА НА
ЕРИТРОЦИТИ
 Еритроцитот има форма на двојно
вдлабнат диск.
 Еротроцитот е поголем од
тромбоцитот, а помал од леукоцитот.
 Еритроцитот е клетка без јадро,
исполнета со хемоглобин.
 Век на живот : 120 дена.

Број на Ер ?
Тр
мажи = 5 · 1012/l

Ле жени = 4,5 · 1012/l

Еритроцитоза ?
- состојба на зголемен број на еритроцити.
Еритроцитопенија ?
еритроцит - состојба на намален број на еритроцити.
 Хемоголбин
Количество на Hb ?
140 -160 g/l
Градба ?
Hb = 4 хема + глобин
Хем е Fe, а глобин е протеинска
компонента составена од 4
извиткани полипептидни ланци со
средишно потавен по еден хем (Fe)
Деривати на Hb ?
Видови хемоглобин? - Оксихемоглобин (HbО2)
HbF – фетален Hb чиј глобин - Карбаминохемоглобин (HbСО2 )
е составен од 2 алфа и 2 гама - Карбоксихемоглобин (HbСО )
полипептидни ланци. Хемолиза ? ►процес на
HbA- адултен Hb чиј глобин е оштетување на еритроцитната
мембрана при што излегува
составен од 2 алфа и 2 бета хемоглобинот . Може да биде
полипептидни ланци. механичка, хемиска и биолошка.
ЕРИТРОПОЕЗА
Еритропоеза е физиолошки процес на создавање на
еритроцити во црвената коскена срцевина.

Еритропоезата започнува од
плурипотентна клетка која под
дејство на одредени материи
(еритропоетин кој се лачи од
бубрезите) почнува да се дели и
созрева, при што се создаваат
клетки на еритроцитната лоза.

Е р и т р о б л а с т и

Со исфрлање на јадрото настанува ретикулоцит кој, од коскената срцевина

преминува во крвотокот каде созрева во еритроцит.
 Функции на еритроцитите ?
• Дишна функција – е резултат на способноста на Hb да
во белите дробови го врзува О2, а го отпушта СО2
(оксигенација), додека во ткивата го отпушта О2 а го
врзува СО2 (редукција). На тој начин врши транспорт на
овие гасови.
СО2
Што е кислороден ↑
капацитет на крв ? Оксигенација : HbСО2 → Hb + О2→ HbО2
►Количество на
кислород што се
врзува за Hb во Редукција : HbО2 → Hb + СО2 → HbСО2
100 ml крв. ↓
О2
• Регулација на pH на крвта – е резултат на пуферското
својство на Hb.

• Транспорт на аминокиселини.
 Крвни групи на АΒО систем
Крвна Антигени Антитела
аглутиногени
група (аглутиногени) на (аглутинини) во
Ер крвна плазма

А А Анти-В А B
В В Анти-А
аглутинини
АВ АиВ нема

Анти – А Анти – В
О нема Анти-А и (α) (β)
Анти-В

Аглутиногените се специфични протеини на

површината на клеточната мембрана на еритроцитите.
Аглутинините се вродени антитела во крвната плазма.
 НАСЛЕДУВАЊЕ НА КРВНИТЕ ГРУПИ СПОРЕД
МЕНДЕЛ
Пример на
наследување на крвни
групи по Мендел ако
едниот родител е
крвна група 0, а
другиот е крвна група
АВ.

ТРАНСФУЗИЈА НА КРВ
– ДАРУВАЊЕ НА КРВ ОД ДАРИТЕЛ (ДОНОР) НА ПРИМАТЕЛ (РЕЦЕПИЕНТ).
Директен метод :
дарител → примател Ако крвните групи на
донорот и рецепиентот
Индиректен метод : не се компатибилни
конзервирана тогаш кај примателот се
јавува посттрансфузиона
крв од повеќе → примател реакција (знаци за
дарители хемолиза и анафилксија).
 РЕЗУС ФАКТОР
 Rh+ (присатен антиген D на Ер)
 Rh– (нема антиген D на Ер)
Rh (D) антигенот се наследува доминантно.
Нема вродени антитела против Rh (D) во крвната плазма кај Rh–
особа.
Ако Rh – особа се создаваат по повторна
прими првпат → Анти Rh Ат → трансфузија
Rh+ крв но нема настанува
аглутинација аглутинација
Eritroblastosis fetalis е состојба кај фетусот која настанува кога мајката е Rh-,
а таткото е Rh+.
• Првата бременост е безбедна но, се создава имун одговор кај мајката на
Rh+ Ер од плодот (со кои најчесто организмот на мајката доаѓа во контакт за
време на пороѓајот).
• Eritroblastosis fetalis се јавува наредната бременост како резултат на веќе
создадените анти-Rh+ антитела кај мајката. Поради хемолиза, кај плодот се
јавува анемија, жолтица, хипоксија, оштетување на ЦНС. Најчесто
резултира со смрт на фетусот или мртвороденост.
• Превенција : Rh имуноглобулини
ЛЕУКОЦИТИ
И
ИМУНИТEТ

Користена лтература: Физиологија за I година

од проф. д-р Д. Ѓорѓевиќ и д-р Славица Видеска
Страни : од 183 до 197 и од 208 до 209.
ФОРМА, ГОЛЕМИНА, ГРАДБА И БРОЈ НА
ЛЕУКОЦИТИ  Најголеми крвни клетки
 Се разликуваат по форма
 Имаат јадро
 Нормален број на леукоцити кај возрасни :
леукоцити
4 до 9 х 109/L крв. Леукоцитоза е состојба
на зголемен број, а леукоцитопенија е
Гранулирани Агранулирани состојба на намален број на леукоцити.
леукоцити леукоцити  Животен век различен.

Неутрофлни
Лимфоцити
леукоцити

Еозинофилни
Моноцити
леукоцити

Базофилни
леукоцити
ПОСЕБНИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВИДОВИ ЛЕ.
Неутрофилен Гранулите се нежни и се бојат бледо
гранулиран Le смеѓо (розеникави). Јадрото е
сегментирано.

Еозинофилен Гранулите се покрупни и се бојат

гранулиран Le црвено. Јадрото е сегментирано.

Базофилен Крупни груби гранули кои се бојат темно

гранулиран Le сино и го прекриваат и јадрото. Јадрото
е сегментирано.
Лимфоцит (Ly): Најмал Le кој има топчеста до овална
ВиТ форма. Јадрото е топчесто и скоро
целосно го исполнува Ly. Животен век

Моноцит Најголем Le. Неговото јадро има

бубрежаста форма.
ЛЕУКОПОЕЗА
Леукопоеза е процес на
создавање на леукоцити
во коскената срцевина .
Од една плурипотентна
клетка, под дејство на
активирачки материи
(леукопоетини), преку
делби и созревање се
создаваат две лози :
-Миелоидна лоза од која
се создаваат
гранулираните Le и
моноцитите.
-Лимфоцитна лоза од која
се создаваат
лимфоцитите.
 ФУНКЦИЈА НА Одбрамбена функција –
ЛЕУКОЦИТИ ? имунитет

Физиолошки својства на Lе ?
 Дијапедеза – способност на некои
леукоцити да преминат од капилари во
меѓуклеточен простор.
 Хемотаксија и амебовидно движење –
својство на некои леукоцити да се
движат со псевдоподии (лажни ноџиња)
низ меѓуклеточниот простор кон
штетниот фактор (пр. бактерија)
привлечени од некои хемиски материи.
 Фагоцитоза – способност на некои
леукоцити да проголтаат бактерија (или
друга туѓа честичка) и да ја разградат.
 ШТО Е ИМУНИТЕТ ?
» СПОСОБНОСТ НА ОРГАНИЗМОТ ДА СЕ ОДБРАНИ ОД
ШТЕТНИ ФАКТОРИ.
Имун
систем
Имунитет

Централни Периферни
Неспецифичен Специфичен органи органи
(вроден) (стекнат)
имунитет имунитет
Коскена срж Слезина,
Тимус лимфни
Природно Вештачки
стекнат стекнат
јазли,
имунитет имунитет крајници,
Пејерови
плочи

Пасивен Активен
(серуми) (вакцини)
 примарен имун секундарен имун
одговор одговор
Фагоцитоза
↓ Активација на
активација на ТLy ВLy помначки
помошнички ↓
↓ плазма клетки
активација на ВLy ↓
антитела
плазма ВLy
клетки помначки
разлики Примарен одговор Секундарен одоговор
настанување По прв контакт со штетен По повторен контакт со
фактор штетниот фактор
Брзина на одговор денови часови
Јачина на одговор послаб посилен
1. Навлезени бактерии 4. Активираните Т лимфоцити помошнички
2. Фагоцитоза на бактерија секретираат материи и ги активираат В лимфоцитите
3. Активација на Т 5. Од активираните В лимфоцити се создаваат
лимфоцити помошнички плазма клетки и В лимфоцити помначки
со презентирање на 6. Плазма клетките секретираат специфични
бактерискиот антиген антитела за бактериите
 ШТО Е ТРАНСПЛАНТАЦИЈА ?
» ПРЕСАДУВАЊЕ НА ТКИВА И ОРГАНИ ОД ЕДНА
ЕДИНКА (ДОНОР) НА ДРУГА ЕДИНКА (РЕЦЕПИЕНТ).

Видови трансплантација: Квиз :

• Автотрансплантација –
донорот и рецепиентот е иста
единка.
• Изотрансплантација –
донорот и рецепиентот се
еднојајни близнаци.
• Хомотрансплантација –
донорот и рецепиентот се
единки од ист вид.
• Хетеротрансплантација –
донорот и рецепиентот се
единки од различен вид.
Кај кои типови на
трансплантација ќе се јави
реакција на отфрлање на
трансплантатот (графтот) ?
А) автотрансплантација
Б) изотрансплантација
В) хомотрансплантација
Г) хетеротрансплантација
Превенција на реакција
на отфрлање на графтот
е имуносупресија на
рецепиентот.
ТРОМБОЦИТИ
И ХЕМОСТАЗА

Користена лтература: Физиологија за I година

од проф. д-р Д. Ѓорѓевиќ и д-р Славица Видеска
Страни : од 197 до 203.
 тромбоцити Форма? ►овално плочеста.
Големина? ►најмали крвни клетки.
Градба? ► немаат јадро.
БРОЈ НА ТРОМБОЦИТИ? ► 150 - 300 Х 109/L
Тромбоцитоза – зголемен број на Тr
Тромбоцитопенија – намален број на Тr

ТРОМБОПОЕЗА » процес на создавање на тромбоцити во

коскената срцевина.

мегакариоцит фрагментација
Тромбопезата започнува од миелоидна стем клетка која под дејство на
активирачки материи (тромбопоетини) започнува да се дели и созрева до
мегакариоцит. Магакариоцитот е џиновска клетка од која, по пат на пупење или
фрагментација, се одделуваат тромбоцити.
 Својства на тромбоцитите
Фрагилност лесно се разрушат под дејство на разни фактори
Атхезивност се прилепуваат за оштетен ендотел или за туѓи површини
Агрегација се прилепуваат за веќе атхерираните или агрегираните Тr, при
што се создава агрегат (група) од слепени Тr.
Вискозна агрегираните Тr бабрат и агрегатот преминува во аморфна
метаморфоза хомогена маса која се вика тромбоцитен чеп.

Функција на тромбоцити? ►ХЕМОСТАЗА

►Хемостаза е процес на запирање на крварење (хеморагија).
►Хеморагија е истекување на крв од повреден крвен сад.

ХЕМОСТАЗАТА Е Во васкуларната фаза настанува

ПОДЕЛЕНА НА вазоконстрикција на крвниот сад на местото на
повредата.Со тоа привремено доаѓа до
ТРИ ФАЗИ: запирање на крварењето.
1. ВАСКУЛАРНА
2. ТРОМБОЦИТНА
3. КОАГУЛАЦИОНА
 Во тромбоцитната
ХЕМОСТАЗАТА Е фаза тромбоцитите
ПОДЕЛЕНА НА атхерираат за
ТРИ ФАЗИ: соголениот колаген
1. ВАСКУЛАРНА на оштетениот
2. ТРОМБОЦИТНА ендотел на крвниот
сад → агрегирање
3. КОАГУЛАЦИОНА на тромбоцити →
со вискозна метаморфоза настанува
тромбоцитен чеп кој привремено го запира
крварењето. колаген

Во коагулациона фаза учествуваат

бројни коагулациони фактори кои
во тромбоцитниот чеп се
активираат каскадно и доведуваат
до активација на протромбин и
создавање на коагулум.

Формирањето на коагулумот преставува дефинитивна

хемостаза !
ФИБРИНОЛИЗА ►ФИЗИОЛОШКИ ПРОЦЕС НА
РАЗГРАДУВАЊЕ НА ФИБРИНОТ ОД
Фибринолитичен
КОАГУЛУМОТ
систем Коагулациониот систем и
фибринолитичниот систем по
функција се спротиставени.
Профибринолизин Нормално, овие два система се во
рамнотежа.
(плазминоген)
↓ Антикоагуланси :
Фибринолизин • Мазна површина на ендотел
(плазмин)
• Природни антикоагуланси
↓ во крвта (хепарин)
Разградување на
• Антикоагуланси кои се
коагулумот употребуваат во медицината
(хепарин, дикумарол)
 Погледни ги следните видео анимации :

Крвни клетки
http://www.youtube.com/watch?v=_FLjj_Z7SKA
Седиментација на еритроцити
http://www.youtube.com/watch?v=wkQFXVp9TU0
Леукоцити
http://www.youtube.com/watch?v=0TvTyj5FAaQ
http://www.youtube.com/watch?v=Tdx-U8S6ZMk
тромбоцити
https://www.youtube.com/watch?v=R8JMfbYW2p4