PROJEKT

TEMA : VIRUSET

LËNDA : MIKROBIOLOGJI

PUNOI : GEJSI LENJA

PRANOI : XHULJA QIRINXHI

DEGA : BIOLOGJI-KIMI

VITI : III

UNIVERSITETI : FAN S. NOLI

Objektivat :
 Të njihemi me viriologjin
 Përbërja strukturore e viruseve
 Klasifikimi I viruseve
 Morfologjia e viruseve
 Përmasat e viruseve
 Shumimi
 Sëmundjet virale
 Përhapja e viruseve
 Parandalimi dhe trajtimi
 Viruset më të rrezikshme
 Llojet e viruseve (AND dhe ARN)
Virologjia është një shkencë e cila bën pjesë në grupin e mikrobiologjisë dhe merret
me studimin dhe proceset e viruseve në përgjithësi si rritjen, zhvillimin dhe vdekjen e
viruseve.

Viruset janë parazitë brendaqelizorë të detyruar të cilët nuk kanë informacion gjenetik

që të mund të kontrollojë (kodifikojë për) aparatin e nevojshëm për gjenerimin e
energjisë metabolike (ATPaza) ose për sintezën e proteinave dhe janë absolutisht të
varur nga qeliza pritëse për kryerjen e këtyre funksioneve.

Bëhet fjalë për thërrmija të prodhuara nga montimi i komponentëve të paraformuar: nuk
rriten dhe nuk ndahen (organizma të tjerë rrisin trupin e vet apo komponentët e vet dhe
pastaj replikohen me anë të ndarjes). Viruset mund të
infektojnë kafshë, bimë dhe baktere. Viruset që infektojnë baktere
quhen bakteriofagë (baktere ngrënës), edhe pse në realitet nuk bëjnë gjë tjetër veçse
shkatërrojnë qelizat bakterore që infektojnë.
Virus në latinisht d.m.th helm. Viruset qëndrojnë ne mes kufirit te gjallës dhe te
pagjallës. Viruset kane forma të ndryshme cilindrike dhe ovale. Ato ne kushte te
caktuara paraqesin veti te së gjallës, në kushte te caktuara paraqiten si substance.
Viruset nuk kanë ndërtim qelizor, por përbehen vetëm nga acidi nukleinik dhe
membrana proteinike.
Klasifikimi i viruseve
Si kritere kryesore të klasifikimit të viruseve merren :
1. Morfologjia e virusit
2. Riprodhimi
3. Acidi nukleik
4. Sëmundja që shkakton
5. Lloji i gjallesës që infekton
Njësia më e lartë e klasifikimit të viruseve është rendi. Rendi : Viridae. Familja
(prapashtesa viridae) : pikornaviridae ; herpesviridae ; parvoviridae ; retroviridae.
Nënfamilja, gjinia, nëngjinia, lloji.

Morfologjia e virus
Llojet e viruseve sipas morfologjise jane :
Viruse helikal ngjajne me shkopinj te gjate,acidi nukleik viral gjendet me brendesi te nje
kapsidi cilindrik me structure ne forme heliksi . I tille eshte virusi i mozaikut te duhanit,
Viruset polihedrale eshte virus me shume faqe ,te tille jan viruset e kafsheve dhe
bimeve .permendim adenovirusin dhe polivirusin.
Viruset me mbulese jane sferike ,shembull I ketij lloj virusi eshte virusi I gripit
.

Përmasat relative të viruseve

Përmasat luhaten nga 20-30 nm deri në 300 nm. 1 nm është baraz me 10−6 mm; pra një
e milionta e mm.
Me mikroskopin elektronik vëzhgohen thërrmijat virale, ndërsa me mikroskopin optik
vëzhgohen qelizat e infektuara.

Struktura e virusit
Madhësia e viruseve luhatet nga një diametër me më pak se 100 nm deri në disa qindra
nm në gjatësi, si në rastin e filovirideve Të gjithë viruset përmbajnë gjenom të acidit
nukleik (ARN ose ADN) dhe një mbulesë mbrojtëse proteinike që quhet kapsidë.
Gjenoma e acidit nukleik së bashku me mbulesën mbrojtëse proteinike quhet
nukleokapsidë. Ajo mund të ketë simetri ikozaedrale, helikale ose
komplekse. Viruset mund të kenë edhe mbulesë. Viruset me mbulesë e marrin atë
nëpërmjet të membranës së qelizës së bujtësit. Në disa raste, virusi mbin nëpërmjet
plazmamembranës, por në raste të tjera ajo (mbulesa) mund të rrjedhë edhe nga
membrana të tilla si nga ato të trupit Golxhi ose bërthamës. Disa viruse mbijnë
nëpërmjet të pjesëve të specializuara të membranës plazmatike të qelizës së bujtësit ;
p. sh., virusi Ebola lidhet me lipidet që gjenden me shumicë në
sfingomielinë, kolesterol dhe proteinat. Poksviruset bëjnë përjashtim për faktin se ata
fshehin veten në membranën e qelizës së bujtësit duke përdorur një mekanizëm që
është i ndryshëm nga procesi i zakonshëm i mbirjes që përdoret nga viruset e tjerë.
Viruset me mbulesë nuk e kanë të nevojshme që të shkatërrojnë qelizën e tyre bujtëse
në momentin e çlirimit, pasi ata mund të dalin jashtë qelizës me një proces që jo
doemos është letal për qelizën - ndërsa disa viruse mund të vendosin infeksione
perzistente.
Viruset me mbulesë, si rregull, janë infektiv vetëm në rast se mbulesa nuk është e
dëmtuar (pasi proteinat ngjitëse virale të cilat njohin receptorët e qelizës janë vendosur
në këtë mbulesë). Kjo do të thotë që agjentët që dëmtojnë mbulesën (p. sh. alkoolet
dhe detergjentet), reduktojnë infektiviteti.
Viruset nuk kanë ndërtim qelizor. Por përbehen vetëm nga acidi nukleinik dhe
membrana proteinike.

Thërrmijat virale apo virionet paraqesin në sipërfaqen e tyre antireceptorë që njohin dhe
lidhen me receptorët e pranishëm në qelizat shënjë. Viruset jane te perbera dhe nga
citoplazma.

Virioni

Një virion është një grimcë e vetme virale. Në këtë formë virusi është joaktiv dhe i
izolueshëm fizikisht dhe i kristalizueshëm.
Një virion, duke infektuar një qelizë të vetme strehuese, është në gjendje të prodhojë
mijëra kopje të vetes duke përdorur kopjimin e ADN-së, transkriptimin dhe mekanizmat
e përkthimit të qelizës së infektuar. Një replikim i tillë viral shpesh është i mjaftueshëm
për të vrarë qelizën me anë të lizisës. Një shembull i një virioni është Suid Herpesvirus-
1 (SHV-1), përgjegjës për sëmundjen e Aujeszkit tek derrat. Ishtë një virion sferik me
diametër 150-180 nm, i përbërë nga një bërthamë proteine që përmban ADN dhe i
rrethuar nga një kapsid simetrik ikosahedral (162 kapsomere) dhe nga një peplos që
përmban glikoproteina të koduara nga vetë virusi. Acidi nukleik i jep virionit fuqinë
infektive. Ajo përmbahet në një zarf proteine të quajtur kapsid, i cili përbëhet nga
proteina të quajtura nën-njësi strukturore të cilat, duke u shoqëruar në një mënyrë
specifike me njëra-tjetrën, formojnë komplekse të quajtura kapsomere. Grupi i acidit
nukleik dhe proteinave quhet nukleokapsid dhe mund të mbyllet në një guaskë
perikapsid. Viruset pa një membranë të tillë quhen "lakuriq". Mbulesa e viruseve
përbëhen nga një shtresë e dyfishtë lipidesh, e shoqëruar shpesh me proteina specifike
të virusit.

Acidi nukleik
 Fortësisht i paketuar në kapsid
 Virusi mund te kete ARN ose AND
 Linear ose rrethor
 I lidhur me jone me ngarkesë pozitive ose me proteina bazike (virale apo qelizore)
për të neutralizuar ngarkesat negative të grupeve fosfat.
 Ka nevojë për një primer për të filluar replikimin (dyfishimin): t-ARN si primer

Proteinat virale
 Proteina funksionale që mundlësojnë replikimin e acidit nukleik viral (ADN apo ARN-
polimeraza)
 Proteina strukturale të brendatrupëzuara në thërrmijat e reja virale si përbërës të
kapsidit apo si struktura të veçanta të pranishme në perikapsid (për shembull
hemoaglutinina)
 Proteina që ndryshonë disa funksione dhe struktura të qelizës pritëse
 Proteina të bashkëlidhura me acidet nukleike
 Proteina të matriksit apo proteina M

Kapsidi, veshja proteinike e virusit

 Funksioni: mbrojtje, njohja e receptorëve, guidë për gjenomin drejt bërthamës.
 Struktura: formim strukturash të rregullta duke filluar nga nënnjësi të çrregullta (pa
simetri)
 Struktura e kapsidit përcakton simetrinë e virusit: binare, helikoidale, ikozaedrike,
komplekse.
 Forcat që mbajnë apo lidhin sëbashku protomerët nuk janë kovalent

Shumimi
Viruset mund të replikohen vetëm brenda një qelize pritëse, duke shfrytëzuar aparatin e
saj metabolik dhe duke përdorur informacionin e vet gjenetik; megjithatë, shumëzimi
ndodh vetëm në qelizat e ndjeshme ndaj virusit, domethënë, të pajisura me receptorë
sipërfaqësorë specifik dhe të aftë për të kryer fazat replikuese të gjenomit të tij
Procesi shumëzues ndahet në faza të ndryshme:
Faza e parë: sulmi ose thithja e virusit në membranën qelizore;
Faza e dytë: depërtimi i virusit ose acidit nukleik të tij në citoplazmën e qelizës;
Faza e tretë: zhveshja ose eklipsi (humbja e zarfave virale dhe ekspozimi i acidit
nukleik);
Faza e 4-të: replikimi (sinteza e makromolekulave, dmth ADN-së, ARN-së dhe
proteinave virale); viruset kanë strategji të ndryshme replikuese dhe secili prej tyre
shumëzohet në një mënyrë të ndryshme, duke shfrytëzuar enzimat dhe organelet e
qelizës pritëse;
Faza e 5-të: montimi (formimi brenda qelizës - në bërthamë ose citosol - i kapsidës;
ADN virale futet brenda kësaj zarfi, duke formuar nukleokapsidin);
Faza e 6-të: çlirimi ose shpëtimi i virusit nga qeliza.
Faza e 7-të : Sulmi, depërtimi dhe replikimi i virusit
Me disa përjashtime, cikli i replikimit viral është shumë i shpejtë dhe përfundon në 8-24
orë. Secila prej këtyre fazave është komplekse dhe tipike për secilën specie; në fakt
ekziston një larmi e madhe e strategjive dhe mekanizmave replikative; dy të parat
(thithja dhe depërtimi) dhe e fundit (dalja), për shembull, janë të ndryshme në varësi të
faktit nëse virusi ka perikapsid apo jo. Ndërsa bakterofagët injektojnë acidet e tyre
nukleike drejtpërdrejt në citoplazmën e qelizës bujtëse, ato shtazore hyjnë me anë të
pinocitozës dhe çlirohen si nga lizia qelizore ashtu edhe nga pinocitoza; gjatë këtij
kalimi virionet e reja marrin shtresën fosfolipide dhe pas daljes mund të infektojnë
qelizat e reja.

Sëmundjet njerëzore
Secili virus ka një mekanizëm specifik të veprimit në strehuesin e tij. Ky proces përfshin
lizën e qelizave, gjë që çon në vdekjen e tyre. Kur një numër i madh i qelizave vdesin, i
gjithë trupi fillon të funksionojë dobët. Në shumë raste, viruset mund të mos jenë të
dëmshëm për shëndetin e njeriut. Në mjekësi, kjo quhet latente. Një shembull i një
virusi të tillë është herpesi. Disa specie latente mund të jenë të dobishme. Ndonjëherë
prania e tyre shkakton një përgjigje imune kundër patogjenëve bakterialë.Disa
infeksione mund të jenë kronike ose gjatë gjithë jetës. Kjo është, virusi zhvillohet
pavarësisht nga funksionet mbrojtëse të trupit.

Llojet e sëmundjeve virale

Këto patogjenë zakonisht dallohen nga karakteristikat gjenetike:

 ADN - ftohjet e njeriut sëmundjet virale, hepatiti B, herpes, papillomatosis, li e

dhenve, liken;
 ARN - gripi, hepatiti C, HIV, poliomieliti, AIDS.
Sëmundjet virale mund të klasifikohen sipas mekanizmit të ndikimit të tyre në qelizë:

 citopatike - grimcat e grumbulluara e thyejnë dhe e vrasin atë;

 i ndërmjetësuar nga imuniteti - virusi i ngulitur në gjenom është në gjumë, dhe
antigjenet e tij dalin në sipërfaqe, duke e vendosur qelizën nën sulm nga
sistemi imunitar, i cili e konsideron atë një agresor;
 paqësore - antigjeni nuk prodhohet, shteti latent vazhdon për një kohë të
gjatë, replikimi fillon kur krijohen kushte të favorshme;
 degjenerimi - qeliza shndërrohet në një tumor.

Si përhapet virusi?

Një infeksion viral përhapet:

1. Pika ajrore. Infeksionet virale të frymëmarrjes transmetohen duke thithur

grimcat e mukusit që spërkaten gjatë teshtitjes.
2. Parenteral. Në këtë rast, sëmundja merr nga nëna te fëmija, gjatë
procedurave mjekësore, seksit.
3. Përmes ushqimit. Sëmundjet virale vijnë nga uji ose ushqimi. Ndonjëherë ata
janë në gjumë për një kohë të gjatë, duke u shfaqur vetëm nën ndikimin e
jashtëm.

Pse sëmundjet virale janë epidemi?

Shumë viruse përhapen shpejt dhe masivisht, gjë që provokon epidemi. Arsyet për këtë
janë si më poshtë:

1. Lehtësia e shpërndarjes. Shumë viruse serioze dhe sëmundje virale

transmetohen lehtësisht nga pikat e thithjes së pështymës. Në këtë formë,
patogjeni mund të mbajë aktivitetin për një kohë të gjatë, prandaj është në
gjendje të gjejë disa transportues të rinj.
2. Shkalla e riprodhimit. Pas hyrjes në trup, qelizat preken një nga një, duke
siguruar mjedisin e nevojshëm ushqyes.
 3. Vështirësia e eliminimit. Nuk dihet gjithmonë se si të trajtohet një infeksion
viral, kjo është për shkak të mungesës së njohurive, mundësisë së
mutacioneve dhe vështirësive të diagnozës - në fazën fillestare është e lehtë
ta ngatërrosh atë me probleme të tjera.
Viruset më të rrezikshme në botë për njerëzit
Lista e viruseve që paraqesin rrezikun më të madh për trupin tonë:

1. Hantavirus. Patogjeni transmetohet nga brejtësit, shkakton ethe të ndryshme,

shkalla e vdekshmërisë në të cilën varion nga 12 në 36%.
2. Gripi Këto përfshijnë viruset më të rrezikshëm të njohur nga lajmet, lloje të
ndryshme mund të shkaktojnë një pandemi, një rrjedhë e rëndë prek më
shumë të moshuarit dhe fëmijët e vegjël.
3. Marburg. Zbuluar në gjysmën e dytë të shekullit 20, është shkaku i etheve
hemorragjike. Transmetohet nga kafshët dhe njerëzit e infektuar.
4. . Shkakton diarre, trajtimi është i thjeshtë, por në vendet e pazhvilluara 450
mijë fëmijë vdesin prej saj çdo vit.
5. Ebola Që nga viti 2015, shkalla e vdekshmërisë është 42%, transmetohet nga
kontakti me lëngjet e një personi të infektuar. Shenjat janë: një rritje e mprehtë e
temperaturës, dobësi, dhimbje të muskujve dhe fytit, skuqje, diarre, të vjella dhe

gjakderdhje të mundshme.
 Vdekshmëria vlerësohet në 50%, e karakterizuar nga dehje, skuqje, ethe,
përfshirje e nyjeve limfatike. Shpërndarë në Azi, Oqeani dhe Afrikë.
6. Lisë. I njohur për një kohë të gjatë, i rrezikshëm vetëm për njerëzit. Skuqja,
ethet e larta, të vjella dhe dhimbja e kokës janë të zakonshme. Rasti i fundit i
infeksionit ndodhi në 1977.
 7. Tërbimi. Transmetohet nga kafshë me gjak të ngrohtë, ndikon në sistemin
nervor. Sapo të shfaqen shenjat, suksesi i trajtimit është gati i pamundur.
8. Lassa Patogjenin e mbajnë minjtë, zbuluar së pari në 1969 në Nigeri.
Veshkat, sistemi nervor preken, fillojnë miokarditi dhe sindroma hemorragjike.
Trajtimi është i vështirë, ethet marrin deri në 5 mijë jetë në vit.
9. HIV. Transmetohet përmes kontaktit me lëngjet e një personi të infektuar. Pa
trajtim, ekziston një shans për të jetuar 9-11 vjet, vështirësia e tij qëndron në
mutacionin e vazhdueshëm të shtameve që vrasin qelizat.
Mbrojtja e trupit
Llojet e viruseve në biologji që mund të ndikojnë në shëndetin e njeriut
janë të panumërta. Reagimi i parë i mbrojtjes është imuniteti i lindur. Ai përbëhet nga
mekanizma të veçantë që ofrojnë mbrojtje jo specifike. Ky lloj imuniteti nuk është në
gjendje të sigurojë mbrojtje të besueshme dhe afatgjatë.
Kur kurrizorët zhvillojnë imunitet të fituar, prodhohen antitrupa të veçantë që bashkohen
me virusin dhe e bëjnë atë të sigurt.Sidoqoftë, imuniteti i fituar është larg formimit
kundër të gjitha viruseve ekzistuese. Për shembull, HIV ndryshon vazhdimisht
sekuencën e tij të aminoacideve, kështu që largohet nga sistemi imunitar.

Trajtimi dhe parandalimi

Viruset në biologji janë një fenomen shumë i zakonshëm, kështu që shkencëtarët kanë
zhvilluar vaksina speciale që përmbajnë "substanca vrasëse" për vetë viruset. Metoda
më e zakonshme dhe efektive e kontrollit është vaksinimi, i cili krijon imunitet ndaj
infeksioneve, si dhe barna antivirale që mund të pengojnë selektive replikimin e
viruseve.Biologjia përshkruan viruset dhe bakteret kryesisht si banorë të dëmshëm të
trupit të njeriut. Aktualisht, me ndihmën e vaksinimit, është e mundur të kapërcehen më
shumë se tridhjetë viruse që janë vendosur në trupin e njeriut, dhe madje edhe më
shumë në trupin e kafshëve.Masat parandaluese kundër sëmundjeve virale duhet të
kryhen në kohë dhe me efikasitet. Për këtë, njerëzimi duhet të udhëheqë një mënyrë
jetese të shëndetshme dhe të përpiqet në çdo mënyrë të mundshme për të rritur
imunitetin. Nga ana tjetër, shteti duhet të rregullojë karantinat në kohë dhe të ofrojë
kujdes të mirë mjekësor
Luftoni kundër sëmundjeve virale

Kompleksiteti i luftës qëndron në ndryshimin e vazhdueshëm të patogjenëve të njohur

që e bëjnë të paefektshëm trajtimin e zakonshëm të sëmundjeve virale. Kjo e bën të
domosdoshme kërkimin e ilaçeve të reja, por në fazën aktuale të zhvillimit të mjekësisë,
shumica e masave zhvillohen shpejt, para se të kapërcehet pragu i epidemisë. Janë
ndërmarrë qasjet e mëposhtme:

 etiotropik - parandalimi i riprodhimit të patogjenit;

 kirurgjikale;
 imunomodulues.

Antibiotikë për infeksion viral

Në rrjedhën e sëmundjes, imuniteti shtypet gjithmonë, ndonjëherë kërkohet ta forconi

atë për të shkatërruar patogjenin. Në disa raste, me një sëmundje virale, antibiotikët
përshkruhen shtesë. Kjo është e nevojshme kur shtohet një infeksion bakterial, i cili
vritet vetëm në këtë mënyrë. Me një sëmundje të pastër virale, marrja e këtyre fondeve
jo vetëm që do të përkeqësojë gjendjen.

Parandalimi i sëmundjeve virale

1. Vaksinimi - efektive kundër një patogjen specifik.

2. Forcimi i imunitetit - Parandalimi i infeksioneve virale në këtë mënyrë
nënkupton forcim, ushqim të duhur, mbështetje me ekstrakte bimore.
3. Masa paraprake - përjashtimi i kontakteve me persona të sëmurë.
4. Viruset si shkaktarë të sëmundjeve. Viruset mund të infektojnë qelizat
eukariotike dhe prokariotike. Viruset që infektojnë bakteret quhen bakterofagët...
Viruset shkaktojnë shumë sëmundje të ndryshme në kafshë, bimë dhe kërpudha,
dhe secili prej tyre ka mikpritësin e vet specifik. Virusi i mozaikut të duhanit, për
shembull, infekton bimët e duhanit, duke shkaktuar formimin e njollave
karakteristike në gjethe - këto janë vendet ku indet vdesin. Virusi i lisë infekton
vetëm qelizat epiteliale, ndërsa virusi i poliomelitit infekton qelizat e indit nervor.
Sëmundjet virale të njeriut janë gjithashtu gripi, fruthi, rubeola, hepatiti, li e
dhenve, tërbimi, herpesi, AIDS dhe shumë të tjerë.
Llojet e viruseve :
AND Viruset: Herpes Viruset ,Hepadna Viruset ,Adeno Viruset ,Papova Viruset, Parvo
Viruset, Poxi viruset. Pjesa më e madhe e ADN viruseve jane me një zinxhir dyshish,
me simetri ikozahedrike, dhe replikohen në bërthamë

ARN Viruset : Orthomyxoviruset , Paramyxoviruset, Fibrioviruset ,Reoviruset ,

Retroviruset , Togaviruset ,Calcioviruset,Pixornaviruset. Pjesa më e madhe e ARN
viruseve janë me një zinxhir të vetëm, me envelop, me simetri helikoidale të kapsidit
dhe replikojnë në bërthamë

1. ORTHOMYXOVIROIDAE VIRUSI I GRIPIT Virusi i gripit ose ndryshe virusi i

influencës. Virusi i gripit ndahet ne tre tipe: tipi A, B dhe C. Gjenomi i tyre
përbëhet nga ARN një vargore. Në viruset e tipi A dhe B ARN paraqitet ne
formen e 8 segmenteve të vecuara ndërsa në tipin C nga 7 segmente. Këto
segmente perfshihen nga një mbulesë proteinike. Grimca virale ka dy tipe
glukoproteinash në formë gjembash te cilët dalin nga mbulesa dhe janë
lehtësisht ne dallueshme: Hemaglutina dhe Nuraminidazen.

VIRUSI I GRIPIT Infeksioni nga virusi i gripit vjen zakonisht pas inhalacionit te
spërkalave, që përmbajnë viruse infektuese. Pas hyrjes në organizëm, viruset e
gripit fillimisht mësyjnë dhe replikohen në qelizat në cilje të epitelit, që vesh
pjesen e sipërme të traktit të frymëmarrjes, duke i shkatërruar ato. Humbja e
qelizave në cilje dëmton mbrojtjen jospecifike dhe kështu lehteson invazionin e
thellë të viruseve ne traktin e frymëmarrjes. Rezultati: Pneumonia nga viruset e
gripit ose superinfeksioni bakterior. Shenjat shfaqen brenda 1-3 ditëve dhe
përbëhen nga ethet, të dridhurat, dhimbjet muskulare, dhimbjet e kokës, humbje
oreksi etj. Zakonisht semundja shërohet për një javë. Vënia ne dukje e virusit
behet nga marrja e sekrecioneve respiratore
2. PARAMYXOVIROIDAE VIRUSI I FRUTHIT Ka ARN një vargore të
pasegmentuara, ka kapsidë helikoloidale dhe përbëhet nga proteina NP. Edhe ky
virus ka formacione në formë gjembash qe dalin nga mbulesa, njësoj si virusi
gripit. Të sëmurët me fruth kanë sekrecione të shtuara në rrugët e frymëmarrjes.
Infeksioni ndodh kur virusi i pranishëm ne spërkala bie ne kontakt të drejtpërdrejt
me mukozen e frymëmarrjes. Shenjat shfaqen 10-14 dite pas infektimit dhe janë:
 rrufa, ethet, kolla, faringiti, laringiti. Ekzantemat e fruthit me pushkëriza në lëkurë
shfaqen 2-3 ditë pas simptomave të hershme.Fillojnë nga koka dhe shpërndahen
në ekstremitete brenda 3 ditëve. Epidemitë e fruthit shfaqen gjatë stinës së
pranverës dhe dimrit.

3. TOGAVIRUSET VIRUSI I RUBEOLES Genomi i këtij virusi përbëhet nga një

ARN një vargore me polaritet (+) pozitiv, kapsidat e tyre përmbajnë një proteinë
të vetme.Replikimi fillestar ndodh në qelizat e rrugëve respiratore dhe në indin
limfoid, më pas ndodh viremia dhe përhapja e virusit në organe të tjera si:
placenta (te gratë shtatëzëna) memramat sinoviale dhe rrallë SNO.

4.  ADENOVIRUSET Këto viruse u izoluan së pari nga kultura e indeve adenoide

të njeriut. Janë shkaktarët kryesorë të infeksioneve që prekin traktin respirator,
gastrointestinal, intestinal dhe konjuktivën. Infeksionet nga adenoviruset vërehen
tek të sëmurët e imunokrompomentuar. Në strukturën e tyre kanë një ADN
dyvargore. Ata janë viruse të zhveshur sepse ju mungon mbulesa lipidike.
Infeksionet nga adenoviruset janë infeksionet e rrugëve respiratire si bronkiti,
pneumonia. ▪ Ethja farigo-konjuktivale ▪ Kerotokonjktuviti ▪ Infeksionet renale
5.  RINOVIRUSET Infeskioni meret kryesisht me anë te inhalacionit me spërkala
ose kontaktit me duart e kontaminuara me viruse (që pastaj kalojnë ne gojë.
Genomet e këtyre viruseve nuk janë të segmentuara, ato janë ARN një vargore
me polaritet (+) pra ARN e tyre shërben edhe si ARN mesazhere gjatë replikimit.
Ky replikim ndodh në qelizat epiteliale që veshin traktin e sipërm respirator,
dëmtimi i të cilave sjell simptomat te katarrit stinor me shenja te tilla si : kollë,
rrufë, faringit, drobitje. Infeksionet nga ky virus ndodh ne fund te vjeshtës, në
dimër ose ne fillim të pranverës. Ajri i ftohtë ne zonat e frymëmarrjes favorizon
replikimin e virusit.

6. POXIVIRUSET Variola Quhet një sëmundje e crrenjsour dhe ka vetëm rëndesi

historike. Në vitin 1777 mjeku anglez Eduart Xhener praktikoi kundër saj
vaksinën e parë. Xheneri i inukuloi virusin e vakcinës (lijës së lopëve). Imunizmi
qe i suksesshem dhe emri vaksinim që përdoret dhe sot e ka prejardhjen vacca-
lopë dhe sione-lija. Por pas vaksinimit kundër lijës ka patur dhe njëherë
infeksione të rënda, ku më të predispozuara për to kanë qënë të sëmurët me
imunodeficencë.

7.  ENTEROVIRUSET Polioviruset 3 serotipe Viruset coxsackie B ECHO 6 serotipe

30 serotipe Këto viruse kanë në gjenomën e tyre ARN një vargore me polaritet
(+), ARN shërben si ARN replikimit të virusit. Janë viruse pa envelop (mbulesë).
Polioviruset Virusi i poliomelitit Infeksioni nga polioviruset zakonisht ndodh pas
marrjes së ushqimit të kontaminuar me këtë virus. Fillimisht replikimi i virusit
ndodh në mukozen e faringut dhe zorrëve. Shumica e viruseve të prodhuara
eleminohen me fekale dhe kjo përbën burim infeksioni për njerëzit e tjerë. Në
këtë kohë virusi gjendet në grykë dhe pështymë, më pas ai kapet nga limfoduj
lokal e më vonë hyn në gjak. Nga gjaku hyn në SNQ duke dhënë simptoma
neurologjike. Nga 1-4% të të gjithë infeskioneve prekja e sistemit nervor mund të
 sjellë pasoja që luhaten nga meningjiti i lehtë, cka sjell humbjen e funksionit të
muskujve, dëmtimi i të cilëve mund të përparojë shpejt. Shumica e rasteve që
përparojnë drejt vdekjes vijnë nga insuficenca kardiorespiratore. Diagnoza
laboratorike realizohet përmes izolimit të virusit dhe evidentimi i ngritjes së titrit te
antikorpeve homologe në serum.

8. Viruset COXSACKIE Viruset Coxsackie ndahen në dy grupe: A me 26 serotipe

dhe B me 6 serotipe. Transmetimi i tyre bëhet në rrugë fekalo-orale. Replikimi i
virusit ndodh ne faring e në traktin intestinal dhe pastaj pasohet nga viremia,
rrallë preket SNQ. Infeksionet nga viruset Coxsackie janë asimptomatike ose
karakterizohen nga simptoma të lehta. Disa serotipe A, shkaktojnë infeksione
akute të traktit respirator. Disa nga serotipet B mund të shkaktojnë dhe
meningitin aseptik që mund të përparojë drejt një sëmundje të lehtë paralitike.

Virusi Coxsackie A Virusi Coxsackie B

9. Viruset e Hepatitit Virusi i hepatitit A (VHA) Përhapet me rrugë fekalo-orale.
Infeksioni merret nëpërmjet ngrënies të ushqimeve të infektuara Virusi i hepatitit
B (VHB) Përhapet nëpërmjet seksit, shiringave, dhe nga nëna shtatzanë tek
bebja (njësoj si virusi HIV i SIDAs). Virusi i i hepatitit C (VHC) Përhapet me
shiringa. Rreziku i transmetimit me rrugë seksuale ose nga nëna tek fetusi është
i vogël. Transmetimi nëpërmjet gjirit nuk është i dokumentuar. Virusi i hepatitit D
(VHD) Virusi i hepatitit D është një virus gjysmak prej acidi ribonukleik që
 shkakton infeksion vetëm në praninë e virusit të hepatitit B Kur të sëmurët me
hepatit B kronik infektohen me virusin D sëmundja mund të keqësohet shpejt, me
hepatit të rrufeshëm ose me përparim të shpejtë në cirrozë. Virusi i hepatitit E
(VHE) Virus prej RNA-je i ngjashëm me caliciviruset. b. Përhapet me rrugë
fekalo-orale, dhe nëpërmjet ujit të pijshëm të ndotur.

10. HERPES virus Herpes simplex është një infeksion shumë i shpeshtë virusal. Kjo
sëmundje paraqitet në formë të një grupi flluskash të vogla që dalin në buzë ose
rreth gojës. Lëkura rreth këtyre flluskave zakonisht është e pezmatuar (e skuqur,
e ënjtur dhe e dhimbshme). Flluskat mund të hapen, dhe lëngu brenda tyre të
rrjedhë dhe vendi të bëhet dregëz pas disa ditësh. Ato zakonisht shërohen nga
disa ditë deri në dy javë.

Si trajtohet herpes simplex? Virusi herpes simplex nuk ka shërim, pra ai kurrë
nuk mund të eliminohet nga organizmi juaj. Pasi ju infektoheni së pari me këtë
virus, ai qëndron në trupin tuaj për gjithë pjesën e mbetur të jetës. Por, nëse
pezmatimet me ethe paraqiten shpesh te ju, trajtimi mund ta zvogëlojë
shpeshtësinë e paraqitjes së flluskave pezmatuese dhe ashpërinë e tyre. Vendet
e pezmatuara zakonisht shërohen edhe vetë brenda disa ditësh pa trajtim. Por
shumë njerëz zgjedhin të trajtohen pasi trajtimi mund t’i bëjë më të lehta
simptomat dhe mund ta zvogëlojë shpërthimin dhe madhësinë e pezmatimin.
Shumica e njerëzve me herpes trajtohen me barna anti-virusale. Trajtimi mund të
përshijë kremra dhe pomada anti-virusale të cilat aplikohen në lëkurë dhe
lehtësojnë djegien dhe të kruarat. Ndonjëherë mund të merren edhe tableta për
marrje përmes gojës, ose edhe injeksione intravenoze për të zvogëluar
shpërthimin e herpesit.
11.  Virusi HIV ( Virusi i Imunodefiçences humane) • Virusi HIV (Human Immuno-
deficiency Virus), virusi i mungesës së imunitetit te njeriu është një virus që
shkatërron sistemin imunitar.HIV bën pjesë në grup retrovirusët, materiali
gjenetik i së cilës është ARN (Fig. 49). Zakonisht, transferimi i informacionit
gjenetik në një qelizë shkon në drejtim nga ADN në ARN (transkriptimi). Kur
retrovirusët hyjnë në qelizën pritëse, ndodh procesi i kundërt, i ashtuquajturi
transkriptim i kundërt, në të cilin ADN sintetizohet në bazë të ARN virale, e cila
më pas përfshihet në ADN-në e strehuesit. • AIDS-(Acquired Immune Deficency
Syndrome), Sindroma e fituar e mungesës së imunitetit – është gjendja që pason
kur trupi është i infektuar me virusin HIV kalon nga faza e mbartësit të virusit në
fazën e sëmundjes.

Simptomat e HIV • Shenjat dhe simptomat e mundshme të virusit HIV janë:

rreth 10 % humbje në peshë, ethe për më shumë se një muaj, lodhje dhe
djersitje natën. Por këto shenja nuk janë standarte dhe janë pothuajse të pa
dukshme ose ta themi më thjesht nuk i vëmë shumë rëndësi pasi janë gjëra që
ndokush mund ti hasë ato në jetën e përditshme. • Njerëzit mund të jenë të
infektuar, domethënë të jenë HIV pozitiv, për disa vjet përpara se Sistemi
imunitar i tyre të bie aq shumë saqë infeksione të ndryshme të shkaktojnë kalimin
e tij nga HIV pozitiv në pacient me sëmundje të AIDS-it. Zakonisht një periudhe 4
deri në 7 vjet është një kohë relativisht e shkurtër, por dhe vendimtare për një
person që mund të jetë infektuar. Kjo do të thotë se nëse ka bëre një test, me
kalimin e kohës padituria e infektimit me HIV mund të jetë e rrezikshme për jetën
e tij. Në fakt një person i shëndetshëm ka në gjakun e tij nga 500 deri në 1200
trupa CD4-T ose rruaza të bardha. Kur një person HIV bie me poshtë se 300
CD4-T për kampion gjaku ai menjëherë duhet të filloj kurimin me ilaçe
antiretroiale në mënyrë të tillë që dendësia e virusit për kapion gjaku të bie d.m.th
të parandaloj shumimin e tij në gjak dhe nga ana tjetër të ndihmoj trupin të rris
CD4-T për kampion gjaku.
Mjekimi • Deri më sot nuk ekziston ndonjë vaksinë ose ilaç i cili shkatërron
plotësisht virusin HIV. Përkundrazi ekzistojnë një sasi e madhe ilaçesh të cilat
bëjnë të mundur kontrollin e shumimit të HIV si edhe parandalimin e futjes së tij
në RNA për të realizuar relativisht programimin e pjesëve përkatëse në DNA të
cilat i bën me gabime. Ai është thjesht një virus që transmetohet si rezultat i mos
marrjeve të masave mbrojtëse gjatë raporteve seksuale. Virusi përbënë një rrezik
 që mund të na prekë të gjithëve, por nuk është i pashmangshëm. Hulumtimet
moderne janë duke bërë kërkime për gjetjen e ndonjë vaksine e cila mund të
ndihmonte në parandalimin e HIV, megjithatë dekada hulumtime nuk kanë dhënë
rezultate. Nga ana tjetër duhet të themi se ku virus mund të vihet në gjumë nga
një seri e madhe ilaçesh të cilat bëjnë të mundur jo shkatërrimin e virusit por
parandalimin e tij të shumohet në gjak. D.m.th të ulë vetinë e shumimit dhe të rris
vetinë e trupit të prodhojë CD4+T ose rruaza të bardha të cilat bëjnë të mundur
siç e dimë mjaft mirë pastrimin e gjakut nga mikrobe, infektime etj. Pra rrisin
nivelin e Sistemit imunitar në standarde pothuajse normale ose me nivele të
pëlqyeshme që trupi i njeriut të jetë i gatshëm të përballoj çdo lloj mikrobe. Këto
ilaçe quhen ilaçe antiretriorale.

12. SARS-CoV-2Sindromi i rëndë akut i frymëmarrjes koronavirus është një

virus ARN .Është ngjitëse te njerëzit dhe është shkaku i pandemisë në vazhdim
të sëmundjes së koronavirusit 2019 (COVID-19) që është caktuar si "Urgjencë e
Shëndetit Publik e shqetësimit ndërkombëtar" nga Organizata Botërore e
Shëndetit

Sëmundja koronavirus 2019 (COVID-19) është një sëmundje infektive e shkaktuar

nga sindromi i rëndë akut i frymëmarrjes koronavirus 2 (SARS-CoV-2). Sëmundja është
përhapur globalisht që nga viti 2019, duke rezultuar në pandeminë e koronavirusit 2019-
2020. Simptomat e zakonshme përfshijnë ethe, kollë dhe gulçim. Dhimbja e muskujve,
prodhimi i pështymës dhe dhimbja e fytit janë simptoma më pak të zakonshme. Ndërsa
shumica e rasteve rezultojnë në simptoma të buta, disa përparojnë në pneumoni dhe
dështim shumë-organesh. Vdekjet për një numër të rasteve të diagnostikuara
vlerësohen në mes 1% dhe 5% por ndryshojnë sipas moshës dhe kushteve të tjera
shëndetësore.
Infeksioni përhapet nga një person tek të tjerët përmes stërkalave të pështymës apo
nxjerrjes së frymës, që shpesh prodhohen gjatë kollitjes dhe teshtitjes.  Koha nga
ekspozimi deri në fillimin e simptomave është përgjithësisht midis 2 dhe 14 ditë, me një
mesatare prej 5 ditësh.  Metoda standarde e diagnozës është me anë të reaksionit të
zinxhirit të polimerazës me transkriptim të kundërt (rRT-PCR) nga një shtupë
nazofaringeale ose pllaka e fytit. Infeksioni gjithashtu mund të diagnostikohet nga një
kombinim i simptomave, faktorëve të rrezikut dhe një skanimi i gjoksit që tregon veçoritë
e pneumonisë. 
Masat e rekomanduara për të parandaluar sëmundjen përfshijnë larjen e shpeshtë
të duarve, ruajtjen e distancës nga njerëzit e tjerë dhe mos prekjen e fytyrës së dikujt. 
Përdorimi i maskave rekomandohet për ata që dyshojnë se kanë virusin dhe kujdestarët
e tyre por jo për publikun e gjerë. Per trajtimin e saj u shpiken dhe vaksina dozat e se
cilave jepen nga dy her pas 15 ditesh.
Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) ka shpallur shpërthimin e koronavirusit 2019-
2020 një pandemi dhe një Urgjencë e Shëndetit Publik të Shqetësimit Ndërkombëtar
(PHEIC).  Dëshmi e transmetimit lokal të sëmundjes është gjetur në shumë vende në të
gjashtë rajonet e OBSH-së .
 Konkluzione
Nëpermjet këtij projekti u njohëm viruset,ndërtimin strukturor ,llojet ,efektet e tyre në
organizem ,mënyrat e parandalimit dhe trajtimit
Përvetësuam më tepër njohuritë nëpërmjet pamjeve dhe paraqitjeve skematike .
Bibliografia
Për të gjitha informacionet e projektit jam bazuar në të dhëna nga burime të
ndryshme të internetit dhe në libri “Mikrobiologjia e Përgjithshme ’’.Shoqërimi i
informacioneve me pamje përkatëse , skema praktike , kuriozitete .