2

Health
Ikaupat na Markahan – Modyul
7
Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa
Tunghaan (Sinugbuanong Binisaya)

REHIYON VI – KANLURANG VISAYAS

Health – Ikalawang Baitang Self – Learning Module
Ikaupat na Markahan – Modyul 7 Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Tagasuri:
May Bernadeth R. Cuzon Editor: Amelia F. Bulaong
Tagaguhit: Jocelyn DR. Canlas, Neil Omar B. Gamos
Mary Rose G. Ga Tagalapat: Melissa M. Santiago
Tagapamahala: Nicolas T. Capulong Ma. EdithaLibrada
R. Caparas
M. Rubio
Marie Ann Ligsay
Fatima M. Punongbayan Nestor P. Nuesca Engelbert Agunday

Arnelia R. Trajano Salvador B. Lozano

Tagasalin sa Sinugbuanong Binisaya: Hassel G. Alpanta
Tagalapat sa Sinugbuanong Binisaya na Bersyon: Shiela Mae M. Manos
Jewelyn Q. Cadigal
Tagapamahala sa Sinugbuanong Binisaya na Bersyon:
Ramir B. Uytico Portia M. Mallorca
PedroElena
T. Escobarte,
P. Gonzaga
Jr. Nelly
JunryE.M.Garrote
EspararDonald T. Genine Ma
Jewelyn Q. Cadigal Emee Ann P. Valdez
Athea V. Landar
Romeo G. Poyogao

Inilimbag sa Pilipinas ng

Department of Education – Region VI

Office Address: Duran Street, Iloilo City

Telefax: (033) 336-2816, (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph
 2

Health
Ikaupat na Markahan – Modyul
7
Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa
Tunghaan
(Sinugbuanong Binisaya)
Pasiuna
Alang sa tigdumala:

Malipayong pagdawat sa asignaturang Health 2 sa Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul alang sa leksyong Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa
Tunghaan!

Kini nga modyul, gitabangan og disenyo, gipalambo ug gituki-tuki sa mga

edukador gikan sa publiko ug pribadong institusyon aron giyahan ka, ang
magtutudlong tigdumala, aron matabangan nga makab-ot sa mga tinun-
an ang sukdanang gitakda sa Kurikulum sa K to12 samtang ilang gidaog
ug gilupig ang pangkaugalingon, pangkatilingbanon ug pang-
ekonomikong hagit sa pagtungha.
Kini nga tabang sa pagtuon naglaum sa mga tinun-an sa magiyahon ug
gawasnong pagtuon sa mga buluhaton sumala sa ilang katakos,
kapaspason ug oras. Tumong usab niini ang makatabang sa mga tinun-an
aron maangkon ang mga kahanas nga pang-21 siglo samtang gitan-aw
ang ilahang mga panginahanglan ug kahimtang.
Isip dugang nga materyal sa nahaunang teksto, makita ninyo kining
kahon isip timailhan niining modyul:

Mga Talamdan alang sa Magtutudlo

Kini naglakip og mga pahimangno, mga estratehiyang magamit sa paggiya sa mga tin

Isip tagdumala, ginalauman nga imong mahatagan og pasiunang kaalam

ang mga tinun-an kung unsaon paggamit niining modyul. Kinahanglan
usab nga masundan ug marekord ang ilahang kalamboan samtang
gipasagdan sila nga dumalahan ang ilahang kaugalingong pagkat-on.
Gawas pa niini, ginalauman gikan nimo nga imo pang agnihon ug giyahan
ang tinun-an samtang iyang gibuhat ang mga buluhatong anaa sa
modyul.

Para sa tinun-an:

Malipayon nga pagdawat sa Health 2 sa Alternative Delivery Mode (ADM)

Modyul para sa sa leksyong Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa
Tunghaan!

Gihimo kini nga modyul isip tubag sa imong panginahanglan. Ang

i
katuyuan niini nga matabangan ka sa imong pagtuon samtang wala
ka sa sulod

i
tunghaan o klasrum. Tumong usab niini nga mahatagan ka og
mahinungdanong kahigayonan sa pagkat-on.

Ang modyul adunay bahin o icon nga angay nimong masabtan.

Niining bahina, imong mahibaloan ang angay

Hibalu-a nimong makat-una sa modyul.

Niining pagsulay, atong makita kon unsa na

Tinguha-i ang imong nahibaloan kabahin sa leksiyon sa
modyul. Kung imong nakuha ang tanang
insaktong tubag (100%) mahimo nimong
laktawan kini nga bahin.

Kini mao ang mubong pagbansaybansay aron

Mubalik ikaw matabangan sa pagsumpay sa leksiyon
karon ug sa miagi leksiyon.

Niining bahina, ipaila-ila diha kanimo ang bag-

Diskubreha ong leksiyon sa daghang pamaagi sama sa
pag- estorya, kanta, balak, suliran, buluhaton
o sitwasyon.

Dinhing bahina, hatagan ka o hamubong

Tun-i paghisgot kabahin sa leksiyon. Ang katuyuan
niini mao nga matabangan ka aron masabtan
og maayo ang bag-ong konsepto ug mga
pagbansaybansay.

Naglangkob kini sa mga buluhaton alang sa

Hanasa paggiya ug gawasnong pagbansaybansay aron
sa paglig-on sa imong nasabtan ug kahanas
kabahin sa leksiyon. Mahimo nimong korehian
ang imong mga tubag sa pagbansaybansay
gamit ang Yawe sa Pagtul-id sa kataposang
bahin sa modyul.

Naglangkob kini sa mga pangutana o

Tanda-i pagtubag sa mga blangko sa hugpulong o
parapo aron masuta o mahibaloan kon unsa
ang imong nakat-onan gumikan sa leksiyon.

Naglangkob og mga buluhaton nga

Himu-a makatabang kanimo aron magamit ang
bag-

i
 ong nakat-unan o kahanas sa tinuod nga
sitwasyon o realidad sa kinabuhi.

Kini mga buluhaton nga ang katuyoan mao

Taksa ang pagsukod sa ang-ang sa kahibalo sa
nakat- onang kompetensi.

Dugang Niining bahina, adunay ihatag kanimo nga

Buluhaton mga lain pang buluhaton aron mapalambo ang
imong kahibalo o kahanas gumikan sa nakat-
onang leksiyon.

Sa katapusan niining modyul, imo usab nga makita ang:

Pakisayran Mao kini ang listahan sa tanang gikuhaan sa

sinulat o nag-andam niining modyul.

Ang mosunod mga mahinungdanong pahinumdom sa paggamit sa modyul:

1. Gamita ang modyul nga adunay pag-amping. Ayaw og sulati o
markahi ang bisan asa nga bahin sa modyul. Gamit og laing papel
sa pagtubag sa mga buluhaton.
2. Ayaw kalimot sa pagtubag ang Sulayi sa dili pa mobalhin sa uban
pang bahin niining modyul.
3. Basaha pag-ayo ang mga Mga Panudlo una tubagon ang mga
buluhaton.
4. Obserbahan ang pagkamatinud-anon sa paghimo sa mga
bulahaton ug sa pag tsek sa mga tubag.
5. Humana una ang imong gibuhat nga buluhaton sa dili pa mobalhin
sa laing buluhaton.
6. Ibalik kining modyul sa tigdumala o sa imong magtutudlo kon
nahuman na og tubag ang tanang mga buluhaton dinhi.

Kon naglisod ka sa pagtubag sa mga buluhaton nga anaa dinhi, ayaw

kaulaw nga mangutana sa imong magtutudlo o sa tigdumala. Pwede usab
ikaw mangayo og tabang sa imong papa o mama, o sa imong magolang
nga igsuon o kinsa man sa imong kuyog sa balay nga mas labaw og edad
kanimo. Kanunay nimong ibutang sa imong hunahuna nga wala ka nag-
inusara.

Galaom kami, nga pinaagi niining modyul, makasulay ka sa mabulukong

pagkat-on ug makakuha ka og lawom nga pagsabot mahitungod sa mga
kompetensi.

Mahimo nimo ni!

v
 Nasayran ang luwas ug dili luwas nga lihuk sa
tunghaan (H2IS-IVi-18).

Mga Panudlo: Tag-ana ang nahitabo sa hulagway. Isulat

kini sa imong notbuk.

1. 3.

2. 4.

5.

1
Leksyon
Luwas ug Dili Luwas
1 nga Lihuk sa
Tunghaan
Ang husto nga lihuk sa sulod sa tunghaan usa ka
maayo nga pamaagi aron kanunay magpabiling luwas
ang imong kaugalingon. Dinhi ning maong leksyon,
matun-an ang mga pamaagi nga daku ug ikatabang sa
usa ka bata nga pareho nimo.

Mga Panudlo: Ayuha ang mga pulong aron makuha ang

hustong tubag. Isulat kini sa imong notebook.

1. A B Y L A - kung asa gapuyo ang

pamilya.

2. T E D E N A K S I - mga hinabo nga

dili mayo.

3. L U S A N K A W A - angay nga padayunon

aron walay bisan kinsa
nga mabutang sa
kadaot.

2
Mga Panudlo: Basaha ang balak. Isulat sa notebook
ang tubag sa mga pangutana.

Patakaran sa Tunghaan

Sayuhon ang pag-adto sa tunghaan, aron hapsay sa

linyahan.
Pagpungko tarungon maminaw sa leksyon
Mga gamit ampingan perming limpyuhan
Magtutudlo sundon aron mahimong
batang masinundanon

Likayi ang pagdagan aron

dili ka madagma
Magtutudlo kanunay
gadumili aron maluwas ka
Ayaw gamitang pangtudlo
mga butang nga taliwis
Aron dili mameligro ang
imong tapad sa wala ug sa
tuo

Pahimangnu sa magtutudlo
kanunay paminawon ug sundon
Kanunay hinumduman aron kaluwasan
maangkon Mga patakaran sa kaluwasan husto
ug masaligan Kung kanunay kining sundon ug
dili kalimtan

3
Mga Pangutana:
1. Unsa man kabahin ang balak?
2. Angayan bang sundon ang mga giingon dinhi?
3. Maghatag ug usa ka pahimangnu nga imong
nahinumduman gikan sa balak. Uyon ka ba
niini? Ngano?

Mga Angay ug Dili-angay nga Himuon sa Sulod

sa Tunghaan
Angay Dili-angay
Musulod sa hustong Mudagan ug kusog arong
oras. dili maulahi sa klase.
Isul-ob ang ID sa Ibilin ang ID sa balay.
tanang oras.
Mag-amping sa pagsaka Magdagan ug
ug pagkanaog sa magtukluranay sa
hagdan. hagdan.

Isulti sa magtutudlo Dulaan ang mga buka nga

kung may nakit-an nga bahin sa bintana o bisan
guba nga gamit nga unsang guba nga gamit nga
mahimong magdulot ug gigamit sa pag-ayo sa
kadaot. tunghaan.
Sundon ang Musaka sa taas nga lugar,
magtutudlo, makig- magtukluranay, makig-away
amigo sa imong mga sa kaeskwela ug sabat-
kaeskwela ug sa sabaton ang magtutudlo.
uban pang buutang
mga manunungha.

4
Mga Panudlo: Butangi ug malipayong nawong kung
kini imong gihimo ug masulub-on nga nawong kung
wala. Isulat kini sa imong notebook.

1. Makig-istorya sa imong tapad bisan ug ga

klase ang magtutudlo.
2. Magdagan sa agianan sa tunghaan.
3. Maglinya ug tadlong padulong sa kantina.
4. Ilabay ang basura sa husto nga butanganan.
5. Manguha ug gamit sa mga kaeskwela bisan
ug walay pananghid.

Mga Panudlo: Pili-a sa kahon ang mga nawala nga

pulong aron mahusto ang pulong tudling. Isulat kini sa
imong notebook.
butanganan makapandol taliwis
ang-ang tag-as dulaanan

1. Manggunit kung musaka o manaog sa hagdan, tan-

awon ug maayo ang mga niini.
2. Dili musaka sa mga nga lugar.

5
3. Ibutang ang mga gamit sama sa bag ug payong
sa husto nga aron dili mawala.
4. Ayaw gamitang pangtudlo ang bisan unsang
nga butang.
5. Ibutang ang gamit sa pagpanglimpyo sa hustong
lugar aron dili .

Mga Panudlo: Musulat ug 3 ka patakaran o

pahanumdum kanimo sa imong mga ginikanan sa balay
nga pareho sa sa gihatag sa imong magtutudlo sa
tunghaan.

Sa imong paminaw ngano nga pareho sila?

1.

2.

3.

Iisplikar:

6
Mga Panudlo: Sabta kon Husto o Sayop. Isulat kini sa
imong notebook.

1. Magdagan kung manaog sa hagdan.

2. Musaka sa punuan sa sambag nga naa sa likod
sa balay.
3. Paglabay sa panit sa saging sa husto nga basurahan.
4. Magtukluranay mintras galinya.
5. Musaka sa mga tag-as nga lugar.

Mga Panudlo: Maghimo ug sulat para sa imong

magtutudlo ug sa imong mga ginikanan nahanungod sa
imong mga saad kanila nahanungod sa pagsunod nimo
sa mga patakaran. Isulat kini sa imong notebook.

7
“DepEd Click.” Accessed April 12, 2020.
https://www.facebook.com/depedclick/posts/
611330602807133.
“Grade 2 LM.” k12resources, July 3, 2014.
https://k12resources.wordpress.com/k12-learning-
materials/grade-2-lm/.
Holecko, Catherine. “Make Exercise Fun for Kids With
Easy Activities and Games.” Verywell Family,
June 19, 2020.
https://www.verywellfamily.com/easy-
exercises-for-kids-1257391.
“MELCs per SUBJECT (SY 2020-2021),” May 26, 2020.
https://www.deped-click.com/2020/05/
melcs-per-subject-sy-2020-2021.html.
“Mga Pantahanang Kemikal Na Emergency.” Mga
Pantahanang Kemikal na Emergency |
Ready.gov. Accessed July 25, 2020.
https://www.ready.gov/tl/node/5172.

8
Para sa mga pangutana o komento, mosulat o motawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR) Ground Floor, Bonifac
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600 Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-498
Email Address: *