2

Araling Panlipunan
Kwarter 4 - Modyul 2.1:
Mga Katungdanan sang Imo
Kinamatarong

REHIYON VI-VISAYAS NAKATUNGDAN

Araling Panlipunan – Ikaduha nga Halintang
Alternative Delivery Mode
Kwarter 4 – Modyul 2.1: Mga Katungdanan sang Imo Kinamatarong
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa
modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Mga Katapu sa Pagdihun sang Modyul

Taga Sulat: Aileen F. Abeto

Taga Editor: Nove P. Macayan
Taga Rebyu: Pinky Pamela S. Guanzon
Caroline C. Sedayon
Tagalaragway: Sandra N. Amugod
Mary Grace N. Prologo
Tagalapat: Mary Grace N. Prologo

Tagadumalahan: Ramir B. Uytico Pedro T. Escobarte, Jr.

Elena P. Gonzaga Donald T. Genine
Mary Hazel Vivien P. Pineda Alicia A. Olid
Gladys Amylaine D. Sales Peter J. Galimba
Janalyn B. Navarro Ellen G. De La Cruz
Pinky Pamela S. Guanzon

Ginprinta sa Pilipinas sang Departamento sang Edukasyon – Rehiyon VI

Address sang Opisina : Duran St., Iloilo City
Telefax : (033) 336-2816, (033) 509-7653
Email Address : region6@deped.gov.ph

ii
 2

Araling Panlipunan
Kwarter 4 - Modyul 2.1:
Mga Katungdanan sang Imo
Kinamatarong

iii
Paunang Salita
Para sa mga manunudlo/manugpatigayon:

Malipayon nga pagbaton sang tulun-an sa Araling Panlipunan 2 sang

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa leksyong Mga
Katungdanan sang Imo Kinamatarong!

Sa pagbuligay sang mga eksperto sa patag sang edukasyon halin sa

pampubliko kag pangpribado nga institusyon, gindihon, ginpasanyog kag
tul-id nga gintun-an ang modyul nga ini para giyahan ka, ang mga
manunudlo ukon manugpatigayon agud mabuligan nga maangkon sang
mga bumulutho ang pagsulundan sa K to 12 Curriculum samtang
ginaatubang nila sing madinalag-on ang mga pagpanghangkat sa ila
kaugalingon, sang sosyudad kag sang pang-ekonomiko nga pagtilaw sa ila
pagtuon.

Ginalauman nga ang bulig nga ini sa ila pagtuon, makaubay sa mga
bumulutho sa pagtuon nga may paggiya kag makinaugalingon. Katuyuan
man sini nga mabuligan sila nga maangkon ang mga kasampaton sa ika-21
nga siglo samtang padayon nga ginahatagan sang pagtamod ang ila
kinahanglanon kag kahimtangan.

Makita ninyo ang kahon nga ini sa modyul bilang dugang nga material sa
una nga teksto:

Mga Dapat Tandaan sang Manunudlo/Manugpatigayon

Ini nagaunod sang pahanumdum, bulig ukon estratehiya
nga maggamit sa paggiya sa mga bumulutho.

Bilang manugpatigayon, ginalauman nga mahatagan mo sang ideya ang

mga bumulutho kon paano gamiton ini nga modyul. Kinahanglan man sia
giyahan kag ilista ang iya pag-umwad samtang padayon niya ng
ginadumalahan ang iya pagtuon. Ginalauman halin sa imo nga mas
magganyat mo pa kag maggiyahan sia samtang ginaobra niya ang mga
hilikuton sa sulod sini nga modyul.

iv
Para sa Bumulutho:

Malipayon nga pagbaton sa Araling Panlipunan 2 sang Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul nahanungod sa leksyong Mga Katungdanan sang Imo
Kinamatarong!

Ang modyul nga ini ginhimo bilang sabat sa imo kinahanglanon. Katuyuan
sini nga mabuligan ka sa imo pagtuon samtang wala ka sa sulod sang hulot-
klasehan. Ginalauman man nga mahatagan ka sing mabungahon nga
oportunidad sa pagtuon.

May mga parte kag icon ang modyul nga dapat mo maintindihan:

Sa bahin nga ini, imo mahibaluan ang mga

Hibalu-a dapat mo matun-an sa modyul
(objectives/learning competencies).
Isa ini ka pre-test. Diri makit-an kon ano ang
nahibaluan mo sa sining leksyon. Kon husto ang
Tinguha-i tanan mo nga sabat (100%), pwede mo laktawan
ang ini nga modyul.
Malip-ot ini nga test ukon review sang natapos na
Balikan nga leksyon.
Sa sini nga bahin sang modyul, ipakilala sa imo
Diskurbeha ang bag-o nga leksyon sa nagkalainlain nga
pamaagi kasubong sang istorya, kanta,
binalaybay, problema, ulubrahon ukon isa ka
sitwasyon.
Sa, sini nga bahin, ginasaysay sing tul-id ang
Usisa-a leksyon (discussion). Katuyuan sini nga mabuligan
ka sa pag-intindi ukon paghangop sang bag-o
nga konsepto kag mga tulun-an.
Makit-an sa sini nga bahin ang mga ulubrahon
Hanasa para sa paggiya sa imo sa paghanas agud lubos
mo nga maintindihan ang leksyon. Pwede mo nga
matsek ang imo mga sabat sa mga ulubrahon
gamit ang Talamdan sang mga Sabat nga makit-
an sa ulihi nga bahin sang modyul.
Makit-an sa sini nga bahin ang mga pamangkot
Tanda-i ukon para maproseso mo kon ano ang natun-an
mo sa leksyon.
Ini nga bahin sang modyul may mga hilikuton nga
Himu-a makabulig sa imo sa paggamit sang imo bag-o
natun-an sa matuod nga sitwasyon o realidad
sang kabuhi. (application)

v
 Pagtakus
sang Imo Katuyuan sini nga ma assess ukon matakus ang
imo nahibaluan sa leksyon.
Ihibalo

Dugang nga Sa bahin nga ini, may bag-o kag dugang nga
mga Hilikuton mga ulubrahon para mapasanyog ang imo
nahibal-an sa leksyon.

Talamdan
sang Husto Makit-an sini nga bahin ang husto nga mga sabat
nga mga sa tanan nga mga buluhaton sa sini nga modyul.
Sabat

Sa katapusan sang modyul nga ini, makit-an mo man ang:

Reperensya Diri nakasulat ang tanan nga ginkuhaan sa
pagdihon ukon pagpasanyog sang modyul.
Mga importante nga pahanumdum sa paggamit sang modyul nga ini:

1. Gamita ang modyul nga may paghalong. Indi pagbutangan sang

bisan ano nga marka ukon sulat ang anuman nga bahin sini.
Maggamit sang papel sa pagsabat sang mga hilikuton.
2. Indi pagkalimtan nga sabtan ang Tinguha-i antes magpadayon sa
iban pa nga hilikuton.
3. Basaha sing maayo ang mga direksyon antes himuon ang kada
hilikuton.
4. Mangin tampad sa pag-obra sang mga hilikuton kag sa pagtsek sang
mga sabat.
5. Tapuson anay ang una nga hilikuton antes magpadayon sa masunod
pa nga hilikuton.
6. Palihog ibalik ang modyul sa imo manunudlo ukon manugpatigayon
kon tapos na nga masabtan ang tanan nga hilikuton.
Kon ikaw nabudlayan magsabat sa mga hilikuton, indi magkahuya nga
pamangkuton ang imo nga manunudlo ukon manugpatigayon. Pwede man
ikaw makapangayo sang bulig kay nanay ukon tatay, ukon sa imo mga
magulang ukon sin-o man sa inyo balay nga may ikasarang sa paggiya sa
imo. Tandaan mo pirme nga wala ka nagaisahanon.

Ginalauman nga paagi sa sini nga modyul, maeksperyensyahan mo ang

makahulugan nga pagtuon kag maintindihan sing maid-id ang masunod
nga mga kasampaton.

Masarangan mo ini!

vi
 Hibalu-a

Sang nagligad nga semana aton natun-an ang mga

kinamatarong sang isa ka bata pareho mo. Subong aton
hibalu-on nga ang kada kinamatarong may mga
katungdanan. Ang katungdanan amo ang obligasyon
nga dapat himuon para malikawan ang pag-abusar sini
kag makapamuhi sing matawhay.

Sa modyul nga ini, ginapaabot nga:

1. Mahibalu-an mo nga ang mga kinamatarong may
kaupod nga katungdanan nga dapat himuon.
2. Maisa-isa mo ang mga katungdanan sa imo
komunidad nga dapat himuon.

Tinguha-i

Ang kinamatarong mo hibaluon mo.

Direksiyon: Basaha ang mga masunod nga tinagpong.
Isulat ang Oo kon husto nga kinamatarong
kag Indi kon indi husto.

1. May pamilya nga nagapalangga kag atipan.

2. Makaistar sa matinlo nga balay.
3. Makapagusto kaon biskan ano lang.
4. Makakaon sang pagkaon nga maayo sa lawas.
5. Mapabalo kon sala ukon husto ang ginahimo.
1
Leksiyon
Mga Katungdanan sang
2.1 Imo Kinamatarong

Ang kada kinamatarong may kaupod nga

katungdanan. Hibalu-on naton kon ano ang mga ini.

Balikan
Direksiyon: Isulat sa papel kon ano nga kinamatarong ang
ginapakita sa laragway.

1.

2.

2
3.

4.

3
 Diskubreha

Basaha ang comics nahanungod sa duha ka bata

nga naga-istoryahanay para mahibalu-an mo kon ano
ang aton bag-o nga leksyon.

4
 Usisa-a

Madamo kita sang kinamatarong nga

ginaagum para kita makapangabuhi sing matawhay kag
may maayo nga kahimtangan. Pero ang ini nga mga
kinamatarong may kaupod nga katungdanan ukon
obligasyon para malikawan ang pag-abusar sini.

Katungdanan para sa kaugalingon

1. Magkaon sang masustansya nga pagkaon nga

ginahatag kag ginaluto para sa imo. Indi mag-usik
sang pagkaon.
2. Tinluan ang kaugalingon pareho sang pagpaligo
adlaw adlaw kag paghugas sang kamot.
Kinahanglan naton ini labi na gid nga may
COVID-19 sa sini nga tinion.
3. Magtulog sa husto nga oras, indi magpulaw kon
gab-i.
4. Maghampang sa insakto nga oras. Tandaan pirmi
nga indi sa tanan nga tion maghampang lamang.

5
 Katungdanan para sa panimalay

1. Magtaha sa tanan nga miyembro sang

panimalay.
2. Sundon ang mga pagsulundan sa sulod sang
balay. Ang imo ginikanan ang nakabalo kon ano
ang makapamaayo sa imo.
3. Magbulig sa mga ulubrahon sa balay nga
masarangan mo buhaton.
4. Magpati sa sugo sang imo ginikanan, lolo kag
lola, tiyo kag tiya, manong kag manang kon
ginapalihog.
5. Gamiton sing insakto ang mga gamit sa sulod
sang balay.

Ini ang mga katungdanan nimo nga dapat himuon.

Sa sunod nga modyul may iban pa nga katungdanan
nga imo pagahibaluon.

6
 Hanasa

Direksiyon: Isulat sa imo papel kon Kinamatarong ukon

Katungdanan ang ginatumod sang kada
dinalan.

1. Ginarespeto ang mga ginikanan.

2. Atipanon kag padakuon sang ginikanan.
3. Matuman ang mga laygay sang ginikanan.
4. Magkaon sang utan kag prutas.
5. Magdaku nga mapagros, malipayon kag mapagsik.

Tanda-i

❖ Madamo kita sang kinamatarong nga ginaagum

para kita makapangabuhi sing matawhay kag may
maayo nga kahimtang.
• Katungdanan para sa kaugalingon
• Katungdanan para sa panimalay

❖ Ang ini nga mga kinamatarong may kaupod nga

katungdanan ukon obligasyon para malikawan ang
pag-abusar sini.

❖ Ang aton kinamatarong isa sa aton pribilehiyo pero

dapat himuon man naton ang aton katungdanan.

7
 Himu-a

Direksiyon: Basaha ang mga parapo kag sabta ang mga

pamanagkot. Isulat ang imo sabat sa papel.
1. Nagaluto si Nanay sang inyo palamahawon nga
mag-utod para makalakat na sa eskwelahan. Hinali
lang nga naghibi ang imo manghod nga ara sa
kuna. Ano ang imo himuon nga makabulig ka kay
nanay? Ngaa?

2. Indi ka nanamian sang sabor sang margoso nga

ginluto ni lola mo. Sang nagpanyapon na kamo,
ginbutangan ka niya sa pinggan. Ano ang himuon
mo? Ngaa?

8
 Pagtakus sang Imo Ihibalo

Direksiyon: Basaha ang mga pamangkot kag isulat ang

letra sang pinakahusto nga sabat sa imo
papel.

1. Ang pagpati sa sugo sang ginikanan isa ka

halimbawa sang __________________________.
A. katamaran
B. katungdanan
C. kinamatarong

2. Kinamatarong mo nga maka-angkon sang pamilya

nga maga-atipan kag magapalangga sa imo, ano
ang imo katungdanan sa imo pamilya?
A. magpabungol sa sugo sang ginikanan
B. magpati sa sugo pero lipat-lipatan lang
C. magsunod dayon sa sugo sang ginikanan

3. Diin sa mga masunod ang isa ka halimbawa sang

imo katungdanan?
A. mabun-ag kag mahatagan sang ngalan
B. magtulog sing temprano kada gab-i
C. makalingaw kag makahampang

4. Isa sa imo kinamatarong ang makaangkon sang

maayong lawas, gani katungdanan mo nga
________________________________________.
A. magkaon sang junk foods
B. magkaon sang madamo nga cake
C. magkaon sang prutas kag utan

9
 5. Kinahanglan bala nimo magpati sa sugo sang imo
ginikanan? Ngaa?
A. Indi, pagusto lang ako kon mapati ako ukon
indi.
B. Oo, kay akon ini katungdanan bilang miyembro
sang pamilya.
C. Oo, pero pili-on ko lang ang mga ginasugo nila
sa akon.

Dugang nga Hilikuton

Direksiyon: Kilalaha ang mga masunod nga obligasyon sa

kada numero. Isulat kon ini katungdanan sa
kaugalingon ukon katungdanan sa panimalay.
Isulat sa papel ang imo sabat.

1. Magbulig pamunyag sang mga tanom.

2. Magtulog sing temprano kada gab-i.
3. Magpaligo adlaw adlaw.
4. Magtaha sa kay nanay kag tatay.
5. Magkaon sang utan kag prutas.

10
 11
TINGUHA-I HIMU-A
1. Oo Nakadepende ang
2. Oo puntos na ibibigay sa
3. Indi sagot ng bata.
4. Oo Limang (5) puntos bawat
5. Oo bilang
BALIKAN PAGTAKUS SANG IMO
1. Kinamatarong nga IHIBALO
makahampang 1. B
2. Kinamatarong nga 2. C
mahanas ng talento 3. B
3. Kinamatarong nga
4. C
makaeskwela
5. B
4. Kinamatarong nga
mahatagan sang
medikasyon DUGANG NGA HILIKUTON
1. Katungdanan sa
HANASA panimalay
1. Katungdanan 2. Katungdanan sa
2. Kinamataring
kaugalingon
3. Katungdanan
3. Katungdanan sa
4. Katungdanan
kaugalingon
5. Kinamatarong
4. Katungdanan sa
panimalay
5. Katungdanan sa
kaugalingon
Talamdan sang Husto nga mga Sabat
Reperensya
Patnubay ng Guro sa Araling Panlipunan 2.
pahina 224-233

Kagamitan ng Mag-aaral sa Araling Panlipunan 2.

pahina 214-218

Mga Larawang kuha nina: Jalyn J. Cañones, Nove P. Macayan,

Leah M. Pacurib, Nemi M. Vidaja

12
Para sa mga palamangkutanon, suhestiyon ukon komento,
magsulat ukon magtawag sa:
Department of Education – SDO Bacolod City
Office Address: Rosario-San Juan Sts., Bacolod City 6100
Telefax: (034) 704-2585
E-mail Address: bacolod.city@deped.gov.ph