2

Health
Ikaupat na Markahan – Modyul 7
Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan
(Sinugbuanong Binisaya)

REHIYON VI – KANLURANG VISAYAS

Health – Ikalawang Baitang
Self – Learning Module
Ikaupat na Markahan – Modyul 7 Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: May Bernadeth R. Cuzon Editor: Amelia F. Bulaong
Tagasuri: Jocelyn DR. Canlas, Neil Omar B. Gamos
Tagaguhit: Mary Rose G. Ga Tagalapat: Melissa M. Santiago
Tagapamahala: Nicolas T. Capulong Librada M. Rubio
Ma. Editha R. Caparas Nestor P. Nuesca
Marie Ann Ligsay Engelbert Agunday
Fatima M. Punongbayan Arnelia R. Trajano Salvador B. Lozano
Tagasalin sa Sinugbuanong Binisaya: Hassel G. Alpanta
Tagalapat sa Sinugbuanong Binisaya na Bersyon: Shiela Mae M. Manos
Jewelyn Q. Cadigal
Tagapamahala sa Sinugbuanong Binisaya na Bersyon:
Ramir B. Uytico Pedro T. Escobarte, Jr.
Portia M. Mallorca Nelly E. Garrote
Elena P. Gonzaga Donald T. Genine Athea V. Landar
Junry M. Esparar Mary Helen M. Bocol Romeo G. Poyogao
Jewelyn Q. Cadigal Emee Ann P. Valdez

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region VI

Office Address: Duran Street, Iloilo City

Telefax: (033) 336-2816, (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph
 2

Health
Ikaupat na Markahan – Modyul 7
Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan
(Sinugbuanong Binisaya)
Pasiuna
Alang sa tigdumala:

Malipayong pagdawat sa asignaturang Health 2 sa Alternative Delivery Mode

(ADM) Modyul alang sa leksyong Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan!

Kini nga modyul, gitabangan og disenyo, gipalambo ug gituki-tuki sa mga

edukador gikan sa publiko ug pribadong institusyon aron giyahan ka, ang
magtutudlong tigdumala, aron matabangan nga makab-ot sa mga tinun-an
ang sukdanang gitakda sa Kurikulum sa K to12 samtang ilang gidaog ug
gilupig ang pangkaugalingon, pangkatilingbanon ug pang-ekonomikong
hagit sa pagtungha.
Kini nga tabang sa pagtuon naglaum sa mga tinun-an sa magiyahon ug
gawasnong pagtuon sa mga buluhaton sumala sa ilang katakos, kapaspason
ug oras. Tumong usab niini ang makatabang sa mga tinun-an aron maangkon
ang mga kahanas nga pang-21 siglo samtang gitan-aw ang ilahang mga
panginahanglan ug kahimtang.
Isip dugang nga materyal sa nahaunang teksto, makita ninyo kining kahon isip
timailhan niining modyul:

Mga Talamdan alang sa Magtutudlo

Kini naglakip og mga pahimangno, mga estratehiyang magamit sa
paggiya sa mga tinun-an.

Isip tagdumala, ginalauman nga imong mahatagan og pasiunang kaalam

ang mga tinun-an kung unsaon paggamit niining modyul. Kinahanglan usab
nga masundan ug marekord ang ilahang kalamboan samtang gipasagdan
sila nga dumalahan ang ilahang kaugalingong pagkat-on. Gawas pa niini,
ginalauman gikan nimo nga imo pang agnihon ug giyahan ang tinun-an
samtang iyang gibuhat ang mga buluhatong anaa sa modyul.

Para sa tinun-an:

Malipayon nga pagdawat sa Health 2 sa Alternative Delivery Mode (ADM)

Modyul para sa sa leksyong Luwas ug Dili Luwas nga Lihuk sa Tunghaan!

Gihimo kini nga modyul isip tubag sa imong panginahanglan. Ang katuyuan
niini nga matabangan ka sa imong pagtuon samtang wala ka sa sulod

ii
tunghaan o klasrum. Tumong usab niini nga mahatagan ka og
mahinungdanong kahigayonan sa pagkat-on.

Ang modyul adunay bahin o icon nga angay nimong masabtan.

Hibalu-a Niining bahina, imong mahibaloan ang angay

nimong makat-una sa modyul.

Tinguha-i Niining pagsulay, atong makita kon unsa na ang

imong nahibaloan kabahin sa leksiyon sa
modyul. Kung imong nakuha ang tanang
insaktong tubag (100%) mahimo nimong
laktawan kini nga bahin.

Mubalik Kini mao ang mubong pagbansaybansay aron

ikaw matabangan sa pagsumpay sa leksiyon
karon ug sa miagi leksiyon.

Diskubreha Niining bahina, ipaila-ila diha kanimo ang bag-

ong leksiyon sa daghang pamaagi sama sa pag-
estorya, kanta, balak, suliran, buluhaton o
sitwasyon.

Tun-i Dinhing bahina, hatagan ka o hamubong

paghisgot kabahin sa leksiyon. Ang katuyuan
niini mao nga matabangan ka aron masabtan
og maayo ang bag-ong konsepto ug mga
pagbansaybansay.

Naglangkob kini sa mga buluhaton alang sa

Hanasa paggiya ug gawasnong pagbansaybansay aron
sa paglig-on sa imong nasabtan ug kahanas
kabahin sa leksiyon. Mahimo nimong korehian
ang imong mga tubag sa pagbansaybansay
gamit ang Yawe sa Pagtul-id sa kataposang
bahin sa modyul.

Tanda-i Naglangkob kini sa mga pangutana o pagtubag

sa mga blangko sa hugpulong o parapo aron
masuta o mahibaloan kon unsa ang imong
nakat-onan gumikan sa leksiyon.

Himu-a Naglangkob og mga buluhaton nga

makatabang kanimo aron magamit ang bag-

iii
 ong nakat-unan o kahanas sa tinuod nga
sitwasyon o realidad sa kinabuhi.

Taksa Kini mga buluhaton nga ang katuyoan mao ang

pagsukod sa ang-ang sa kahibalo sa nakat-
onang kompetensi.

Dugang Niining bahina, adunay ihatag kanimo nga mga

Buluhaton lain pang buluhaton aron mapalambo ang
imong kahibalo o kahanas gumikan sa nakat-
onang leksiyon.

Sa katapusan niining modyul, imo usab nga makita ang:

Pakisayran Mao kini ang listahan sa tanang gikuhaan sa

sinulat o nag-andam niining modyul.

Ang mosunod mga mahinungdanong pahinumdom sa paggamit sa modyul:

1. Gamita ang modyul nga adunay pag-amping. Ayaw og sulati o
markahi ang bisan asa nga bahin sa modyul. Gamit og laing papel sa
pagtubag sa mga buluhaton.
2. Ayaw kalimot sa pagtubag ang Sulayi sa dili pa mobalhin sa uban pang
bahin niining modyul.
3. Basaha pag-ayo ang mga Mga Panudlo una tubagon ang mga
buluhaton.
4. Obserbahan ang pagkamatinud-anon sa paghimo sa mga bulahaton
ug sa pag tsek sa mga tubag.
5. Humana una ang imong gibuhat nga buluhaton sa dili pa mobalhin sa
laing buluhaton.
6. Ibalik kining modyul sa tigdumala o sa imong magtutudlo kon
nahuman na og tubag ang tanang mga buluhaton dinhi.

Kon naglisod ka sa pagtubag sa mga buluhaton nga anaa dinhi, ayaw kaulaw
nga mangutana sa imong magtutudlo o sa tigdumala. Pwede usab ikaw
mangayo og tabang sa imong papa o mama, o sa imong magolang nga
igsuon o kinsa man sa imong kuyog sa balay nga mas labaw og edad kanimo.
Kanunay nimong ibutang sa imong hunahuna nga wala ka nag-inusara.

Galaom kami, nga pinaagi niining modyul, makasulay ka sa mabulukong

pagkat-on ug makakuha ka og lawom nga pagsabot mahitungod sa mga
kompetensi.

Mahimo nimo ni!

iv
 Nasayran ang luwas ug dili luwas nga lihuk sa
tunghaan (H2IS-IVi-18).

Mga Panudlo: Tag-ana ang nahitabo sa hulagway. Isulat

kini sa imong notbuk.

1. 3.

___________ ___________
______ ______

2. 4.

___________ ___________
______ ______

5.

_____________
____
1
Leksyon
Luwas ug Dili Luwas nga
1 Lihuk sa Tunghaan

Ang husto nga lihuk sa sulod sa tunghaan usa ka

maayo nga pamaagi aron kanunay magpabiling luwas
ang imong kaugalingon. Dinhi ning maong leksyon,
matun-an ang mga pamaagi nga daku ug ikatabang sa
usa ka bata nga pareho nimo.

Mga Panudlo: Ayuha ang mga pulong aron makuha ang

hustong tubag. Isulat kini sa imong notebook.

1. A B Y L A - kung asa gapuyo ang

pamilya.

2. T E D E N A K S I - mga hinabo nga dili

mayo.

3. L U S A N K A W A - angay nga padayunon

aron walay bisan kinsa
nga mabutang sa
kadaot.

2
Mga Panudlo: Basaha ang balak. Isulat sa notebook ang
tubag sa mga pangutana.

Patakaran sa Tunghaan

Sayuhon ang pag-adto sa tunghaan, aron hapsay sa

linyahan.
Pagpungko tarungon maminaw sa leksyon
Mga gamit ampingan perming limpyuhan
Magtutudlo sundon aron mahimong batang
masinundanon

Likayi ang pagdagan aron

dili ka madagma
Magtutudlo kanunay gadumili
aron maluwas ka
Ayaw gamitang pangtudlo
mga butang nga taliwis
Aron dili mameligro ang imong
tapad sa wala ug sa tuo

Pahimangnu sa magtutudlo kanunay

paminawon ug sundon
Kanunay hinumduman aron kaluwasan maangkon
Mga patakaran sa kaluwasan husto ug masaligan
Kung kanunay kining sundon ug dili kalimtan

3
Mga Pangutana:
1. Unsa man kabahin ang balak?
2. Angayan bang sundon ang mga giingon dinhi?
3. Maghatag ug usa ka pahimangnu nga imong
nahinumduman gikan sa balak. Uyon ka ba niini?
Ngano?

Mga Angay ug Dili-angay nga Himuon sa Sulod sa

Tunghaan

Angay Dili-angay
Musulod sa hustong oras. Mudagan ug kusog arong dili
maulahi sa klase.
Isul-ob ang ID sa tanang Ibilin ang ID sa balay.
oras.
Mag-amping sa pagsaka Magdagan ug
ug pagkanaog sa magtukluranay sa hagdan.
hagdan.

Isulti sa magtutudlo kung Dulaan ang mga buka nga

may nakit-an nga guba bahin sa bintana o bisan
nga gamit nga unsang guba nga gamit nga
mahimong magdulot ug gigamit sa pag-ayo sa
kadaot. tunghaan.
Sundon ang magtutudlo, Musaka sa taas nga lugar,
makig-amigo sa imong magtukluranay, makig-away
mga kaeskwela ug sa sa kaeskwela ug sabat-
uban pang buutang sabaton ang magtutudlo.
mga manunungha.

4
Mga Panudlo: Butangi ug malipayong nawong kung
kini imong gihimo ug masulub-on nga nawong kung
wala. Isulat kini sa imong notebook.

____1. Makig-istorya sa imong tapad bisan ug ga klase

ang magtutudlo.
____2. Magdagan sa agianan sa tunghaan.
____3. Maglinya ug tadlong padulong sa kantina.
____4. Ilabay ang basura sa husto nga butanganan.
____5. Manguha ug gamit sa mga kaeskwela bisan ug
walay pananghid.

Mga Panudlo: Pili-a sa kahon ang mga nawala nga pulong

aron mahusto ang pulong tudling. Isulat kini sa imong
notebook.
butanganan makapandol taliwis
ang-ang tag-as dulaanan

1. Manggunit kung musaka o manaog sa hagdan, tan-

awon ug maayo ang mga _________________ niini.
2. Dili musaka sa mga _________________ nga lugar.

5
3. Ibutang ang mga gamit sama sa bag ug payong sa
husto nga _________________ aron dili mawala.
4. Ayaw gamitang pangtudlo ang bisan unsang
_________________ nga butang.
5. Ibutang ang gamit sa pagpanglimpyo sa hustong lugar
aron dili _________________.

Mga Panudlo: Musulat ug 3 ka patakaran o pahanumdum

kanimo sa imong mga ginikanan sa balay nga pareho sa
sa gihatag sa imong magtutudlo sa tunghaan.

Sa imong paminaw ngano nga pareho sila?

1. __________________________________________________

2. __________________________________________________

3. __________________________________________________

Iisplikar: ________________________________________

________________________________________

6
Mga Panudlo: Sabta kon Husto o Sayop. Isulat kini sa imong
notebook.

1. Magdagan kung manaog sa hagdan.

2. Musaka sa punuan sa sambag nga naa sa likod sa
balay.
3. Paglabay sa panit sa saging sa husto nga basurahan.
4. Magtukluranay mintras galinya.
5. Musaka sa mga tag-as nga lugar.

Mga Panudlo: Maghimo ug sulat para sa imong

magtutudlo ug sa imong mga ginikanan nahanungod sa
imong mga saad kanila nahanungod sa pagsunod nimo
sa mga patakaran. Isulat kini sa imong notebook.

7
 5.
4. Makapandol
3. Taliwis
3.KALUWASAN
Butanganan
maghusto. 2.AKSIDENTE 2.
Tag-as
1. BALAY 1.
Magtutudlo ang Ang-ang

Hanasa Tanda-i
Taksa Mubalik

5.Sayop
4.Sayop maghusto.
3.Husto
2.Sayop maghusto. maghusto. ang
1.Sayop
Magtutudlo ang Magtutudlo ang Magtutudlo

Taksa
Tinguha-i Diskubreha Himu-a

“DepEd Click.” Accessed April 12, 2020.

https://www.facebook.com/depedclick/posts/
611330602807133.
“Grade 2 LM.” k12resources, July 3, 2014.
https://k12resources.wordpress.com/k12-learning-
materials/grade-2-lm/.
Holecko, Catherine. “Make Exercise Fun for Kids With Easy
Activities and Games.” Verywell Family, June 19,
2020. https://www.verywellfamily.com/easy-
exercises-for-kids-1257391.
“MELCs per SUBJECT (SY 2020-2021),” May 26, 2020.
https://www.deped-click.com/2020/05/
melcs-per-subject-sy-2020-2021.html.
“Mga Pantahanang Kemikal Na Emergency.” Mga
Pantahanang Kemikal na Emergency |
Ready.gov. Accessed July 25, 2020.
https://www.ready.gov/tl/node/5172.

8
Para sa mga pangutana o komento, mosulat o motawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph