ЕПИДЕМИОЛОШКИ КАРАКТЕРИСТИКИ

НА ЗООНОЗИТЕ
 ЕПИДЕМИОЛОШКИ КАРАКТЕР.
НА ЗООНОЗИТЕ
 Зоонозите претставуваат заразни
заболувања кај животните од кои
можат да заболат и луѓето.
 Тие претставуваат повеќе од третина
од сите заразни заболувања.
 Извор на зараза
 ИЗ за човекот се домашните и
дивите животни;
(Домашните животни се многу
почесто ИЗ).
 инфицираниот човек може да биде
ИЗ, (мн. ретко, само кај некои
заболувања).
 Извор на зараза
 животни

 болни,
 бацилоносители (почесто).

 Пренесувањето на болеста од човек

на човек е исклучително ретко.
 пренесување од човек на животните
практично не е можен.
Патишта на пренесување

 аероген

 алиментарен

 контактен

 Трансмисионно.
 Мерките на превенција и
сузбивање
 Сложени, често и малку успешни.
 Главна улога има ветеринарската
служба,
 Многу е битна соработката меѓу
здравств. и ветерин сл. треба да биде
перманентна.
 КУ – ТРЕСКА
 Синоними:
Q febris, Q fever, Q Rickettsiosis,
ку – треска, балкански грип.

 Етиологија:
 Coxiella burnetii, од родот Coxiella
на фамилијата Rickettsiaceae.
 Клиничка слика

 инкубација 1-4 недели

 фебрилност

 главоболка

 болкиво телото
 пнеумонија кај 30-50%
 Начин на пренесување

 аерогено

 алиментарно

 контактно

 трансмисионно - поретко
 Мерките на превенција и
сузбивање
 Сложени, често и малку успешни.
 Главна улога има ветеринарската
служба,
 Многу е битна соработката меѓу
здравств. и ветерин. Сл. треба да
биде перманентна.
 Мерките на превенција и
сузбивање
 Основно е индивидуалната заштита.
 Млекото да се користи по термичка
обработка,
 При работа со добиток, да се
користат заштитни средства,
 Правилна диспозиција и дезинф. на
излачевините од добитокот.
 Мерките на превенција и
сузбивање
 За специфична заштита постои
вакцина која не се применува
пошироко.
 При појава на болни тие се лекуваат
(може и во домашни услови),
 Пријавување на надлежната епид. сл.
 ТУЛАРЕМИЈА

 Синоними:

Tularemia, tularemie,чума на
глодачите.
 Етиологија:

Francisella tularerensis, од родот

Francisella
 Резервоар и извор на зараза

 Туларемијата е природноогнишно
заболување, Р и ИЗ се
многубројните глодачи (над 100, а
позначајни се полските глувци и
стаорци, зајакот и др).
 Поретко ИЗ се други животни
(волци, лисици)
 Резервоар и извор на зараза
 Домашни животни (овци, свињи,
говеда, кучиња).
 Инфекцијата во природното огниште
се одржува преку крлежите и вошките
кои паразитираат на глодачите.
 Инфицираните глодачи бактериите ги
исфрлаат во надворешната средина
преку мочта и фецесот.
 Начин на пренесување

 контактен

 алиментарен

 хидричен

 аероген

 трансмисивен
 КЛИНИЧКА СЛИКА

 бубонска форма (лимфни жлезди);

 окуло бубонска (коњуктива и жл.)

 ангинобубонска (тонзили и жлезди)

 абдоминална (дигестивен систем)

 белодробна (од ларингитис до пнеум.)

 септична (генерализирана).
 Тек на епидемискиот процес

 Осетливост - е општа и висока;

 Заболувањето е во врска со
експонираноста;
 По прележувањето - солиден и
доживотен имунитет,
 Јавување спорадично, а ретко во
помали епидемии.
 Мерките на превенција и
сузбивање
 Дератизација на објектите, а по потреба и
на некои отворени локалитети;
 Д-1 на крлежи кај домашните животни;

 Заштитни средства при престој. на терени

кои се потенц. резервоари.
 Пријавување на надлежната епид. сл.

 Специфична заштита – мртва и жива

вакцина (поефикасна).
 АНТРАКС

 Синоними: anthrax, pustola maligna,

anthrax malin .
 Антраксот е зооноза, акутно инфект.
забол. (бактериско).
 Најчесто протекува како кожна форма.

 Ретко како белод. и цревна форма

или малигна и септична форма.
Етиологија
 Bacillus antracis

клиничка слика
 инкубација 2-7 дена
 кожна форма
 белодробна форма
 цревна форма
 Начин на пренесување
 контактен

 аероген

 алиментарен
 Резервоар и извор на зараза
 Антраксот е зооноза, а Р и ИЗ се
домашните и некои диви животни.
(Од домашните животни значајна
улога имаат овците, козите,
говедата, коњите и др.)
 Тек на епидемискиот процес

 Приемчивост - општа,
 По прележ. - долготраен имунитет, но
можни се рецидиви.
 Јавување: спорадично и мали епид.
 Мерки на превенција и
сузбивање
 Основно е превенцијата и
сузбивањето на болеста кај
добитокот.
 Болните животни се изолираат,
лекуваат или убиваат, а здравите
се вакцинираат.
 Сомнителните животни се ставаат
во карантин.
 Мерки на превенција и сузбивање

 Пцовисаните и убиените животни

длабоко се закопуваат на одредени и
заштитени места и да се
дезинфицираат.
 Големо значење има здравственото
воспитување на населението застроги
 санитарни ветеринарски мерки.
 Мерки на прев. и сузбивање

 Заболените лица се хоспитал.,

лекуваат и се пријавуваат во епид.сл.,
 Се спроведуваат епид. истражувања.

 Вакцинација на луѓето ретко се

спроведува.
 БРУЦЕЛОЗА
 Синоними: brucellosis, brucellose,
малтска треска, средоземноморска
треска.
 Бруцелозата е инфективно заболување
од бактериска природа кое припаѓа на
зоонозите, а се манифестира со
многубројна симптоматологија од општ
карактер.
 Етиологија
 Бактерии од родот Brucella.
 Постојат шест вида на бруцели:
Brucella melitensis, Brucella abortus,
Brucella suis, Brucella canis, Brucella
ovis и Brucella neotomae.
 За човекот се патогени првите
четири вида.
 Резервоар
 дивите животни, а најчесто се
пренесува по алиментарен и контактен
пат.(волци, лисици и др).
 Извор - најчесто домашни животни
(поретко лисици, волци)
 Механизам и патишта на
пренесувања
 контактен
 алиментарен

 аероген
 Болеста има професионален
карактер и најчесто се јавува кај
луѓе кои доаѓаат во контакт со
добиток или нивни продукти.
 Има ендемски карактер, а во
Европа се јавува во
Медитеранските земји.
 КЛИНИЧКА СЛИКА
 инкубација 1-4 недели
 губење апетит
 главоболка
 фебрилност
 обилно потење
 болки во зглобовите
 општа слабост
 Превенција
 Ветеринарна служба
(домаш.животни,прегледи, вакцинација)
 Здравствена служба
(прим. и секундарна превенција)

 Предлози за ерадик. на бруцелозата

од Република Македонија:
 Планско и програмско сузбивање на
буцелозата со континуирана и координ.
активност на здрав. и вет. сл. со
подршка на државните институции.
 Во наши услови би бил применлив
следниот модел на ерадикација:
 Евидентирање и тестирање стоката во
РМ;
 сите позитивни грла веднаш да се
уништуват;
 ерадицирање на болеста кај стоката по
реони (да се оневозможи влегување на
стоката во ерадицираните реони );
 рано откривање на болните лица и
лекување по репораките на СЗО;
 прописно пријавување на болеста;
 здравствено просветување на
населението;
(На овој начин од година во година
ќе се проширува заздравената
територија, до потполна
ерадикација на бруцелозата.)
 ТЕТАНУС
 Синоними: Tetanus, tetanos, зол
грч.
 Тетанусот е акутно инф. забол. од
бак. природа кое припаѓа на групата
зоонози.
 Се карактеризира со грчење на
мускулатурата како последица на
делувањето на многу јакиот
егзотоксин и има висок леталитет.
 Етиологија:
 Clostridium tetani од родот Clostridium.
 Грам позитивна спорогена бактерија
произведува јак неуротропен егзотоксин
(tetanospasmin),
 . . . термолабилен и кој под дејство на
0,4% формалин се претвора во
нетоксичен, анатоксин (токсоид)
имунолошки активен кој се користи за
производство на вакцини.
Клиничка слика
 инкубација околу 10 дена

(од неколку дена до три недели).

 . . . зависи од повеќе фактори:

 местото на повредата,

 видот на раната.

(Пократка кај неонаталниот

тетанус, повреди на глава и
длабоки рани).
Клиничка слика

 болни грчеви на мускулатурата

(прво на лицето);
 ... со грч на масетерите (тризмус) и
др. мускули на лицето (Risus
sardonicus), на мускулите во
лумбалната регија (opistotonus);
 леталитет висок (20-70%);

 неонатален тетанус (лт 100%)

Дијагноза

 Епид.метод (повреда, микротрауми!,

папочната врвца, гинекол. интервен.
 Етиолошко потврдување ретко се
работи (микроскопски преглед,
изолација и биолошки оглед).
Резервоар и извор на зараза
 Тревопасните животни (коњите,
говедата, овците, кучињата,
кокошките и др).
 ... со пасење ги внесуваат
клостридиумите во цревниот тракт,
каде што се одржуваат, размнож. и со
фецесот се исфрлаат во надворешната
средина;
 ... се наоѓа и во цревниот тракт на
човекот и дека и тој е дел од
резервоарот.
 Механизам и патишта на
пренесување
 ... е контактниот, преку ледирана кожа
со индиректен контакт.
 Сите повреди (длабоки и убод.), се
создаваат анаеробни усл. за развој на
спори...
 по перфорација на цревата (автоинф.),

 интервенции во гинекол. (кримин.

абортуси), кај новород. при нестерилно
пресечување на папочната врвца.
Распространетост

 Тетанусот е распространет секаде

во светот,
 најмногу во неразвиените земји,

 во развиените и други земји каде

се врши добра вакцинација не
претставува проблем.
Тек на епидемискиот процес

 Осетливоста е општа,
 по прележувањето на болеста не се
создава имунитет или е краткотраен.
 Болеста се јавува спорадично.

 Неонат.тетанус - во текотна целата год.

 Посттраумат. тетанус – почесто се

јавува во потоплите месеци.
 ПРЕВЕНЦИЈА

 превенција на трауматизам,
 обработка на рана-хируршка,

 Вакцинација,

 стерилност при сечење на

папочната врвка,
 постекспозициона заштиа.
 ПРИРОДНОГНИШНИ
ЗАБОЛУВАЊА

 ПРИРОДНО ОГНИШТЕ
 ДИВО ЖИВОТНО - ДОНАТОР

 ДИВО ЖИВОТНО - РЕЦЕПТОР

 ЖИВ ПРЕНОСИТЕЛ - ВЕКТОР

 БИОЛОШКИ АГЕНС
 ЛАЈМСКА БОЛЕСТ

 ЕТИОЛОГИЈА - боррелиа бургдорфеги

 КЛИНИЧКА СЛИКА
 - ИНКУБАЦИЈА 3-35 ДЕНА
 ПРВ СТАДИУМ – ЕРЅТХЕМА ЦХРОНИЦУМ
 ВТОР СТАДИУМ - НЕРВНИ И СРЦЕВИ ПРОМЕНИ
 - ТРЕТ СТАДИУМ - ЗАФАТЕНИ ЗГЛОБОВИ
 РЕЗЕРВОАР - ДИВИ ЖИВОТНИ
(РЕТКО ДОМАШНИ)

ИЗВОР НА ЗАРАЗА - КРЛЕЖ (ИЏОДЕС)

 ХЕМОРАГИЧНИ ТРЕСКИ

 КОНГО КРИМСКА ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА

 ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА СО БУБРЕЖЕН СИНДРОМ
 ЛАСА ТРЕСКА
 ЕБОЛА
 ЖОЛТА ТРЕСКА
 ДЕНГА
 ЧИКУНГУЊА
 МАРБУРШКА ТРЕСКА
 КЈАСАНУРСКА ШУМСКА БОЛЕСТ
 ОМСКА ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА
 ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА НА ДОЛИНАТА РИФЕТ
 АРГЕТИНСКА ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА - ЈУНИН
 БОЛИВИСКА ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА - МАЧУПО
 КАРАКТЕРИСТИКИ

 ВИРУСНА ЕТИОЛОГИЈА
 ПРИРОДНО ЖАРИШНО ПОТЕКЛО

 ХЕМОРАГИЧЕН СИНДРОМ

 КОНГО КРИМСКА ХЕМОРАГИЧНА

ТРЕСКА
 КЛИНИЧКА СЛИКА

 ИНКУБАЦИЈА 2-15 ДЕНА

 ФЕБРИЛНОСТ
 ТРЕСКА
 ГЛАВОБОЛКА
 ИСТОШТЕНОСТ
 МУСКУЛНИ БОЛКА
 ХИПЕРЕМИЈА НА СЛУЗНИЦИТЕ
 ХЕМОРАГИЧЕН ПЕРИОД (КОЖА И СЛУЗНИЦА)
 ХИПОТОНИЈА
 АКУТНА БУБРЕЖНА ИНСУФИЦИЕНЦИА
 РЕЗЕРВОАР - ПОВЕЌЕ ВИДОВИ
 - ДИВИ
ЖИВОТНИ
 ИЗВОР - КРЛЕЖ (ХЅАЛОММА)
 ПРЕНЕСУВАЊЕ
 ТРАСМИСИВНО
 КОНТАКТЕН

 РЕЗЕРВОАР И ИЗВОР
 СИТНИ ГЛОДАРИ
 ПРЕНЕСУВАЊЕ

 АЛИМЕНТАРНО

 АЕРОГЕНО ПОРЕТКО
 КОНТАКТНО

 ХИДРИЧНО
 ХЕМОРАГИЧНА ТРЕСКА СО
БУБРЕЖЕН СИНДРОМ
 КЛИНИЧКА СЛИКА
 ИНКУБАЦИЈА 3-4 НЕДЕЛИ
 ФЕБРИЛНОСТ
 ТРЕСКА
 ГЛАВОБОЛКА
 БОЛКИ ВО ТЕЛОТО
 ОПШТА СЛАБОСТ
 КОЊУКТИВИТИС
 ХЕМОРАГИЧНА ФАЗА (КОЖА И
СЛУЗНИЦА)
 ОЛИГУРИЈА - АНУРИЈА
 ПОЛИУРИЈА