Professional Documents
Culture Documents
ИМУНОЛОГИЈА
Доц. Др. Сотирија Дувлис
sotirijaduvlis@ugd.edu.mk
ПРЕПОРАЧАНА ЛИТЕРАТУРА:
• 1. Авторизирани предавања
• 2. Материјал од вежби
• 3. Куби Имунологија, Киндт, Голдсби и Озборн (2011) (достапна во
библиотеката на ФМН)
• 4. Клиничка Имунологија, Чапел и Хејни (2006) (достапна во библиотеката на
ФМН)
ТЕМАТСКИ СОДРЖИНИ
•Првите забележани обиди намерно да се предизвика имунитет биле направени од страна на Кинезите
и Турците во петнаесетиот век. Тие се обиделе да ги спречат големите сипаници, преку инхалација на
првот од крустите од раните. Болест која е фатална кај околу 30% од случаите и која преживеаните ги
остава со оштетувања до крајот на животот,
• Англискиот доктор Едвард Џенер, во 1798 година, направил огромен напредок во обидот намерно да
предизвика развивање на имунитет (кравји сипаници). За да ја испроба оваа идеја, тој вакцинирал осум
годишно момче со течност од гној од крава заразена со кравји сипаници и подоцна намерно го заразил
детето со големи сипаници. Какошто предвидел, детето не добило големи сипаници
• Во 1885 год., Луј Пастер ја внесол првата вакцина кај човек, младо момче кое било каснато од бесно
куче. Момчето, било вакцинирано со серија на ослабени вирусни препарати за беснило.
ИСТОРИЈАТ НА ИМУНОЛОГИЈА
• Големите сипаници, предизвикани од вирусот Variola major, имаат смртна стапка од 30%.
Преживеаните често остануваат со грди лузни
ЕЛИ МЕЧНИКОВ
• 1901 Емил Адолф фон Беринг (1854-1917), " серумска терапија за лекување на дифтерија" (Прва
Нобелова награда за физиологија или медицина)
1908 Ели Мечникоф (1845-1916) и Пол Ерлих (1854-1915), "за проучување на имунолошкиот систем"
1919 Жил Борде (1870-1961), "за откривање на комплементниот систем во имунолошкиот систем"
1930 Карл Ландштајн (1868-1943), "за откривање на видови на човечка крв"
1960 Питер Б. Мевавар (1915-1987) и Френк Макфарлен Бурнет (1899-1985), "за откритието дека
имунолошкиот систем на фетусот учи како да се прави разлика меѓу себе и не-себе"
1972 Џералд Морис Еделман (1929-) и Родни Роберт Портер (1917-1985), "за откривање на хемиската
структура на антитела"
1980 Baruj Benacerraf (1920-2011), Жан Даусет (1916-2009) и Џорџ Дејвис Снел (1903-1996), "за
откривање на комплексот на хистокомпатибилност кои кодираат клеточни површински молекули важни за
разликата на имунолошкиот систем помеѓу себе и не самиот "
1984 Нилс Јерне (1911-1994), Жорж Ф. Келер (1946-1995) и Цезар Милштајн (1927-2002) "за работа на
имунолошкиот систем и производство на моноклонални антитела"
1987 Susumu Tonega (1939-), "за откривање на тоа како голема разновидност на антитела се генетички
произведени"
ИСТОРИЈА НА ИМУНОЛОГИЈАТА
• 1989 Ј. Мајкл Бишоп (1936-) и Харолд Е. Вармус (1939-), "за откривање на клеточното потекло на
ретровирусни онкогени"
• 1996 Peter C. Doherty (1940-) и Ролф М. Zinkernagel (1944-) "за опишување како MHC
молекули се користат од страна на белите крвни клетки за откривање и убивање на вирусот
инфицирани клетки."
• 2011 Брус Бејтлер (1957-), Џулс А. Хофман (1941-) "за нивните откритија во врска со
активирањето на вродениот имунитет" и Ралф Марвин Штајнман (1943-2011) "за неговото
откривање на дендритичната клетка и нејзината улога во адаптивниот имунитет "
ИМУНОТЕРАПИЈА НАГРАДА НОБЕЛОВА НАГРДА 2018
JIM ALLISON И TASUKU HONJO
•Аерозагадување во градски
средини, токсини (фабрики)
•
ИМУН СИСТЕМ - група органи, ткива, клетка и нивните производи кои учествуваат во
имунитетот
ИМУН одговор - координирано дејство на компонентите на имуниот системот во борбата
против инфективните микроорганизми и другите штетни агенси
ИМУНОЛОГИЈА - наука која го изучува имунолошкиот систем и имунското
Најчести поими вроден, стекнат, хуморален, целуларен (клеточен), антитела, антигени,
антигенска детермината - епитоп,
Рецептори: (ТКР и БКР), за цитокини, слични на тол (Toll-like рецептори), рецептори на
имуни клетки, рецептори за комплементот
лиганди, ХЛА,
МЕСТА НА ФУНКЦИОНИРАЊЕ
• Заштитата која имуниот систем ја остварува може да се подели на две поврзани активности - препознавање и
одговор.
• Имуното препознавање има огромен капацитет да ги разликува надворешните напаѓачи од сопствените клетки
(разликување свое -туѓо).
• Системот може да разликува и клетки од домаќинот кои се изменети и кои може да доведат до развој на канцер.
• Препознавањето на патогенот од страна на имуниот систем поттикнува одговор од ефекторите кои ќе го отстранат
или неутрализираат напаѓачот.
• Голем број делови од имуниот систем можат да го претворат почетното препознавање во различни реакции од
ефекторот, секој вид на одговор соодветно поставен за отстранување одреден тип патоген.
• Изложеност кон инфекција или одреден патоген поттикнуваат памтечки одговор, кој се карактеризира со побрз и
зголемен имун одговор при подоцнежните средби.
• Извонредното својство на памтење е она што заштитува од заразување по втор пат, а имуното памтење е основа за
вакцините, што претставува средство за „учење“ на имуниот систем да се подготви за подоцнежните напади
КАРАКТЕРИСТИКИ
• Комуникација меѓу клучните играчи во имуните реакции (клетки, трансмитери)
• Да се уништи туѓото тело
• Оджување во фаза припрермност
• Одбрана од инфекти: црви, микроорганизми (бактерии, вируси, паразити)
• Предизвикување воспаление
• Активација на други клетки
• Продукција на антитела
• Убивање на инфицирани клетки
• Носење на стратешки одлуки
• Помнење на непознати заканувачки суспсатции или микроорганизми.
• Обележување и онеспососбување на заканите
ДВА ГЛАВНИ ВИДА ИМУНИТЕТ
ВРОДЕН И СТЕКНАТ
Компонента и Карактеристики на вродениот имунитет
брзо активирање пред нападот на патогенот.
• Физички: кожата и мукозните мембрани. Епителните бариери и растворливите продукти на епител
(природни антибиотици)
• Хемиски: киселоста на стомачниот сок и специјализирани растворливи молекули кои поседуваат
антимикробна активност
• клеточни бариери: клетки и нивни рецептори кои откриваат микробни продукти и поттикнуваат
нивно отстранување, Фагоцити и природни клетки убијци (НК клетки) и нивните продукти -
цитокини
• Микробиолошка компетиција
• Комплемент (Плазма протеини ги врзуваат бактериите за деструкција)
• ‘Toll like receptor’ ТЛР - ги распознаваат главните карактеристики на непријателот
Растворливите молекули
Протеинскиот лизозим, интерферонските протеини и деловите од комплементниот систем
• Лизозимот, хидролитички ензим кој се сретнува при мукозното лачење и во солзите, е способен да го разгради пептидогликанскиот слој на
бактерискиот клеточен ѕид.
• Интерферонот ја опфаќа групата на протеини кои се создаваат од страна на вирусно заразените клетки. Меѓу многуте функции на
интерфероните е способноста да се врзе за околните клетки и да поттикне општа антивирусна состојба.
• Комплементот, вклучува група од серумски протеини кои циркулираат во неактивната состојба. Различни специфични и неспецифични
имуни механизми може да ги преобразат неактивните форми на комплементните протеини во активна состојба со способност да ги
оштетуваат мембраните на патогените организми, или со уништување патогените или олеснување нивното отстранување. Комплементот ја
зазема позицијата која вистински ги опфаќа вродениот и стекнатиот имун систем, при тоа одредени компоненти може директно да се
справуваат со патогените, додека други бараат претходно врзување со противтелатаза да го активираат нивниот ефекторен систем.
Реакциите помеѓу комплементните молекули или деловите од комплементните молекули и клеточните рецептори може да поттикнат
активација на клетки од вродениот или од стекнатиот имун систем. Најновите проучувања за колектините покажуваат дека овие протеини
може да убијат одредени бактерии директно со нарушување нивните липидни мембрани или, алтернативно, со напаѓање бактеријата за
подобрување нивната осетливост на фагоцитоза.
• Многу од молекулите вклучени во вродениот систем ја имаат карактеристиката на препознавање врсти (облици).
ИМУНИТЕТ
Огранизација на
имуниот систем
Продукција на Т
Продукција на клетки
антитела
Клеточно
Т лимфоцити
посредуван
хуморален
Лимфоцит слични
Ткивна повреда, клетки кои руптурираат
макрофаги и Интерферира со клетки инфицирани со Антиген стимулира Секреција на Засилува Б кл развој и
неутрофили, главни вирусна репликација вирус или малигни продукција на супстанции кои цитотоксичната активност и
клетки уништуваат вируси активира макрофаги
Се диференцираат
Кога активирана група на плазма
протеини прави мембрански
нападен комплекс на мембраната на плазма Мемори клетки
напаѓачот
комплемент
По нареден втор а
антитела изложеност на антиген
СТЕКНАТ ИМУНИТЕТ
• Поради можност за заобиколување на вродените одбрани од потенцијалните напаѓачи
(патогени или свои изменети молекули) евулитивно се развива
и вториот систем на одбрана - стекнат имунитет (или адаптивен имунитет), поттикнат од
претходна инфекција со микроорганизми, специфичен против напаѓачкиот патоген во облик на
Б и Т лимфоцити кои специфично го препознаваат напаѓачот.
• Потребно време за секундарен одговор: околу една недела или малку повеќе пред да биде
целосно ефективен.
• феномен на имуно памтење и кога еднаш ќе се поттикне од страна на одреден патоген,
идните изложувања поттикнуваат побрзи и често посилни реакции.
• Препознавањето на напаѓачите е посредувано од антителата и Т клеточните рецептори.
КОМПОНЕНТИ НА СТЕКНАТИОТ ИМУНИТЕТ
На клеточната мембрана имаат врзани специфични антитела кои специфично врзуваат антиген но
истите растворени во излачени во цитоосол немаат секвенци за врзување на мембраната
Т КЛЕТКА И Т КЛЕТОЧЕН РЕЦЕПТОР
Клуч за функционирање на Т кл е мол. која се врзува за антигенот а тоа е Т Клеточниот Рецептор (ТКР). Т клетките кои го
носат CD4 се однесуваат како Т помагачки кл., и препознаваат антиген врзан само за MHC2, а CD8 кл (цитотоксичните кл.) го
препознаваат антигенот врзан само на со молекулите од класа MHC1. И двата вида клетки. прикажуваат 105 идентични
молекули од антиген врзувачкиот Т кл. рецептор на по една клетка, од кои сите имаат иста антигена специфичност.
АКТИВАЦИЈА НА ИМУНИОТ ОДГОВОР
2. Тх кл стимулираа
експресија на
костимулаторни
молекули на
дендричната клетка
3. Сега дендричната
клетка може да ја
активира CD8
клетката со лачење на
IL2 од страна на
Тх
ХЛА АНТИГЕНИ - ТКИВНО СОВПАДЛИВ КОМПЛЕКС (ГИТ/ MHC)
• Главниот ткивносовпадлив комплекс е голем генетски комплекс со многу
подрачја (локуси).
• Првично привлекол внимание како бариера за пресадување на ткива.
Несоодветните ГТК гени водат до отфрлање пресадените ткива и органи. Од
таму и името ткивна (хисто) совпадливост.
• Подрачјата во ГТК кодираат две главни класи мембрански врзани
гликопротеини: класа 1 и класа 2 ГТК молекули.
• Т-по клетки обично препознаваат антиген комбиниран со класа 2 молекули,
додека Т-цт клетки обично препознаваат антиген комбиниран со класа 1
молекули
• ГТК молекулите функционираат како молекули кои препознават антиген, но
не ја поседуваат фината специфичност за антигените особини на антителата
и Т-клеточните рецептори.
• Наместо тоа секоја ГТК молекула може да се врзе за спектар на антигени
пептиди кои е се создадени од распаѓањето на протеинските молекули. И кај
класата 1 и кај класата 2 ГТК молекули, постои жлеб (процеп) во кој е сместен
антигениот пептид и на тој начин им се прикажува на Т лимфоцитите
УЛОГА НА МХЦ ВО АКТИВИРАЊЕ НА Т КЛЕТКИТЕ
Автоимунитет,
вирусен напад
вирусен напад на
адаптивен имунитет
бактерии, тумори
Алергиски
Секретираат антитела во крвта Носат идна заштита Ослободуваат пра формирашки
рреакции и
или екстрацелуларниот од истиот вирус протеини кои ги разградуваат
антитела
простор инфицираните клетки
продукција
ИМУНО НАРУШУВАЊЕ И НЕГОВИ ПОСЛЕДИЦИ
• Вродениот и стекнатиот имунитет го отсликуваат повеќекомпонентниот интерактивен систем кој го штити домаќинот
од: инвазија на патогени кои предизвикуваат инфекциски болести или од изменети клетки кои може да се
размножуваат на неконтролиран начин и да иницираат развој на канцер.
Нарушување на функционирање на имуниот систем може да настане:
• поради многу ралични надворешни или внатрешни фактори или да биде резултат на
• вродени дефекти (гентски детерминиран)
- недостаток на одредени протеински компоненти,
- зголемена или намалена активност или погрешна активност кои водат до нерамнотежа, болести и понекогаш и смрт
• Манифестации на пореметена на функција на имунитетот се
- појава на алергија, хиперсензитивност
- автоимуни болести: астма, алергии, ситемски заболувања, Лупус еритеамтеус,
- имунодефициенција генетски детерминирана поради недостатоци на одредерн фактор и се развива ако било кои
компоненти од вродениот или специфичниот имунитет се дефектни поради генетска абнормалност
- Или да биде инициран од хемиски физички или биолошки агенси (пр. ХИВ инфекција причина за СИДА – синдром на
стекната имунодефициенција)
ЗА ПОМНЕЊЕ
• ЗАШТИТА на организмот од надворешни организми и супстанции (антигени). Рбетниците имаат
вроден и стекнат (адаптивен) имунитет
• Прва линија на одбрана е вродениот имунитет ( физички бариери, фагоцити клетки, молекули кои
препознаваат одредени класи патогени)
• Двата имунтети работат заедано и вродениот создава сигнали кои го стимулираат стекнатиот
• Стекнатиот имунитет има 4 особености- специфичност, различност, памтење и препознавање свое-
туѓо
• Високиот степен на специфичност се должи на антителата и Т клеточните рецептори кои
препознаваат и се врзуваат за специфични антигени
• Антителата стапуваат во контакт директно со антигенот, а Т клеточните рецептори го препознаваат
само антигенот комбиниран со молекули од ГХК
• Двете главнии популации нa Т лимфоцити се CD4 Тх и CD 8 цитотоксични клетки
• Нарушување на имуниот систем доведува до пореметувања како што се алергиите и астма какои и
потешки состојби, имунонедостаток и автоимунитет