Siêu âm can thiệp giảm đau:

TKNB và cột sống

Bs CK1 Trương Đoàn Chí Trung

PKĐK Hòa Hảo – Medic
Trungdsa@gmail.com
 Phần 1: đại cương siêu âm can thiệp

Phần 2: minh họa ( ca bệnh lý)

11/30/2006
Mô hình huấn luyện siêu âm can thiệp

Samer N.Narouze, 2010 – Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management - Springer
 Tối ưu
hóa hình
ảnh

11/30/2006
Màn hình siêu âm
Hình màn hình siêu âm
Các thông số cần biết
B- mode

Regional anaesthesia, stimulation , and ultrasound techniques – Oxford 2014

Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
Màn hình siêu âm
 Tối ưu hóa hình ảnh
Preset : TK ,mạch máu , cơ-xương …
Chỉnh depth : cấu trúc đích ở giữa màn hình
Chỉnh focus
Gain ,TGC : độ sáng tối , tương phản
Doppler.
Đánh giá ở 2 mặt cắt ( dọc ,ngang).
 Chỉnh chế độ
(động mạch chày sau)

11/30/2006
 Depth

Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
 Gain

Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
 Focus

Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
 Giải thích
hình ảnh

11/30/2006
 Giải thích kết quả
(đặc tính echo mô)
Thần kinh
Cơ
Mạch máu
Xương , kim...
Cấu trúc thần kinh
Thần kinh ĐÙI
 Tê thần kinh đùi

11/30/2006
Thần kinh TỌA
Thần kinh (cắt dọc)
Gân
Cấu trúc cơ vân

Anatomy & physiology 4th – Helen Mc Guinness – Hodder 2010

Dạng Cơ

Anatomy & physiology 4th – Helen Mc Guinness – Hodder 2010

 Đặc tính echo : cơ (ngang)
“starry night”

Anatomy & physiology 4th – Helen Mc Guinness – Hodder 2010

Cơ (dọc) “pennate”
Echotexture
Đặc tính echo : mạch máu
Mạch máu
 Mạch máu

11/30/2006
 Xương (sacro - hiatus)

11/30/2006
Giải phẫu cột sống thắt lưng

Anesthesiology 2011;114 :1459-85

Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114 :1459-85

Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114 :1459-85

Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114-1459-85
Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114-1459-85
 Xương

Tripple crown
(vương miện)
11/30/2006
 Phổi , màng phổi

Màng phổi

A - line
phổi ,màng phổi
Kim
Kim
Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
 Cách tìm cấu trúc thần kinh
Dựa vào giải phẩu
Mốc xương , mạch máu
Di chuyển mô
Di chuyển đầu dò...
Ví dụ : Cấu trúc vùng bẹn
 Tìm TK đùi

11/30/2006
 Thần kinh trụ ( Guyon’s canal)

11/30/2006
Thần kinh Thẹn , ĐM thẹn trong
 Phân biệt từng cấu trúc:
minh họa tại ống cổ tay

11/30/2006
 Thấy rõ
kim , tiêm
thuốc

11/30/2006
Kỹ thuật chọc kim
In plane
Out of plane
Kỹ thuật tiếp cận

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

In plane (plantar fascia)
 In plane

11/30/2006
Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014
In plane (trigger finger)
Kim và TK đùi
Kỹ thuật tiếp cận
(out of plane)

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

Out of plane
 Cách ước lượng khoảng cách
(out of plane)

Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia –Ban C.H Tsui – Springer 2007
 Thuốc tê
Agent Onset Duration(hr) Maximal
dose (mg)
Lidocain fast 1-2 300

Bupivacain slow 2-4 175

Image guided spine intervention – Douglas S.Fenton & Leo F.Czervionke – Saundders -2003
Atlas pain injection techniques- Therese O’ Connor & Stephen – Elsevier 2014
Characteristics of corticosteroids

Sudhir Diwan, Peter Staats - Atlas of pain medicine -2015 , Mc Graw-Hill

TÊN THUỐC LIỀU/LẦN CÁCH NHAU SỐ LẦN /ĐỢT ĐỢT / NĂM

Hydrocortison 5—12,5 mg 3-4 ngày ≤3 lần ≤3 đợt

( td :ngắn) (tùy vị trí tiêm)

Depo –medrol 8-20 mg ( tùy vị 7-10 ngày 1-2 lần /đợt ≤3 đợt
(td: dài) trí tiêm) 3-6 tháng/đợt

Bs Phùng Anh Đức, 2012, bài giảng Nội Cơ Xương Khớp , trang147-150 , BVCR
 Chống chỉ định chung
Nhiễm trùng ( tại chổ ,toàn thân)
Rối loạn đông máu
Dị ứng
CCĐ thuốc dùng : steroid.
BN từ chối
 Minh họa ca bệnh lý

11/30/2006
 Hội chứng ống cổ tay
Chọn bệnh nhân : hội chứng
ống cổ tay
Tê 3 1/2 ngón
Tăng khi vận động ,giảm khi
nâng vẫy mạnh tay
Lan cẳng tay ,khuỷu tay
Tự khỏi ,tái lại
Teo cơ
Tinel(+) , Phalen (+)
Siêu âm (>12mm2) , điện cơ...
11/30/2006
Atlas of regional anesthesia – David L.Brown 2003
 Dermatomes

11/30/2006 Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia –Ban C.H Tsui – Springer 2007
 Dermatomes

11/30/2006 Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia –Ban C.H Tsui – Springer 2007
 Myotomes

11/30/2006 Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia –Ban C.H Tsui – Springer 2007
 Osteomes

11/30/2006 Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia –Ban C.H Tsui – Springer 2007
 Kỹ thuật siêu âm can thiệp
Nhắc lại giải phẩu
Kỹ thuật siêu âm can thiệp
Dụng cụ
Atlas giải phẫu người – Frank H.Netter,MD – NXB y học-2007
Siêu âm ống cổ tay
Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014
Siêu âm can thiệp (out of plane)

Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
Hội chứng ống cổ tay
Dụng cụ cần thiết :
Đầu dò thẳng
Kim 25G ,1.5’’
0.5 ml steroid
1-3ml thuốc tê

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

 Sacro-iliac injection
Chọn BN :
• Đau thắt lưng – chậu : 1, 2 bên
• Lan ra vùng mông(94%) thắt lưng(50%),
đùi(50%),bẹn(14%).
• Đau khi ngồi lâu ( có thể ngồi 1 bên)
• Tê , ê ẩm , châm chích vùng mông và đùi
• Không triệu chứng rễ
• Không có bệnh lý khớp
• Patrick’s test , Flamingo test, Gaenslen’s test…
• Chẩn đoán hình ảnh : ít giá trị
11/30/2006 Atlas of regional anesthesia – David L.Brown 2003
 Sacro- iliac injection
Tiêm khớp cùng chậu : chẩn đoán và điều trị

Kỹ thuật siêu âm can thiệp :

11/30/2006
Atlas of regional anesthesia – David L.Brown 2003
11/30/2006
Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.Narouze – Springer 2010
11/30/2006
Sacro-hiatus
Kỹ thuật in plane

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

(mũi tên :đầu kim)
 Dụng cụ
Đầu dò thẳng hay cong
Kim chọc dò tủy sống 22G;3,5’’
1-2 mL steroid
1-2 mL thuốc tê

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

 Facet joint injection
Đau lưng 1 , 2 bên lúc nghỉ, mọi tư thế
Sâu , âm ỉ vùng lưng , lan ra mông, hông , đùi ( không
theo rễ) , không đau gối.
Đau khi xoay người, ưỡn người> cúi người . Đau có thể
giảm bớt khi gập người lại.
Đau tăng lên khi đi ,đứng ,ngồi lâu.
Morning stiffness .
Không dấu hiệu TKNB
Sờ vùng lưng đau ( tenderness) tương ứng vùng facet
Không đau rễ
Chọn bệnh : facet joint injection

(Current diagnosis and treatment of pain – 1st edition -2006)

Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114 :1459-85

Giải phẫu siêu âm

Anesthesiology 2011;114-1459-85
Tripple crown
(vương miện)
Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014
11/30/2006
 Dụng cụ cần thiết
Đầu dò cong ,thẳng
Kim tê tủy sống 22G , 3,5’’
0.5-1mL steroid/ tầng
0.5- 1ml thuốc tê

Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – Springer 2014

 Intercostal nerve block
(can thiệp thần kinh liên sườn)
Bệnh Zona N3
 Giải phẩu
• Bó mạch thần kinh nằm trong khe ngay dưới
bờ dưới xương sườn , nằm ở giữa lớp cơ liên
sườn trong và lớp cơ liên sườn trong cùng.
• TKLS có 4 nhánh : lưng , tạng ,bì bên ,bì trước .
• T12 : không chạy theo bờ sườn --> tê TAP , Tê
tk chậu bẹn.
Giải phẫu
Hình cắt ngang xương sườn
Siêu âm cắt ngang xương sườn
 Chỉ định
• Gãy xương sườn
• Đau TK LS do Herpes Zoster ( cấp ,mạn)
• Giảm đau hậu phẩu.
• Đau thành ngực liên quan ung thư
• Đau TKLS vô căn
• Chẩn đoán
 Chống chỉ định :
• Suy hô hấp
• 1 phổi - làm cùng bên
• Sau phẩu thuật bụng
• Thể trạng kém
• Nhiễm trùng toàn thân ,tại chổ
• Thay đổi cấu trúc giải phẩu ( cắt xương sườn)
 Biến chứng :
• Hematoma
• Nhiễm trùng ngộ độc thuốc tê
• Tổn thương thần kinh
• Tràn khí màng phổi
• Chọc nhầm khoang ngoài màng cứng ,khoang
dưới nhện
Siêu âm can thiệp TKLS
 Tài liệu tham khảo
Atlas of ultrasound and nerve stimulation guided regional anesthesia – Ban C.H.Tsui ,
2007 Springer
Atlas of ultrasound guided musculoskeletal injection – David A.Spinner , Jonathan S.
Kirchner, Joseph E.Herrera – 2014 Springer
Atlas of ultrasound guided procedures in interventional pain management – Samer N.
Narouze , 2011 Springer.
Clinical pain management practice and procedure 2nd –Harald Breivik,William I
Campbell, Michael K Nicholas , 2008 Hodder and Stoughton
Current diagnosis and treatment pain- 2006
Practical ultrasound in anesthesia for critical and pain management – Philip
M.Hopkins, A.R.Bodenham,Scott T.Reeves – 2008 Informa
Pocket of handbook spine injection – Anupam Sinha , Gantam Kothari – 2014
Demosmedical