ΑΦΗΡΗΜΕΝΟΣ ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ

Α) ζωγραφική της δράσης

ΤΖΑΚΣΟΝ ΠΟΛΟΚ

Εικόνα 1 Jackson Pollock, Convergence

Ο Πόλοκ, επηρεασμένος από τους αμερικανούς ιθαγενείς και τη ζωγραφική
στην άμμο, ξεκίνησε να ζωγραφίζει σε μεγάλες επιφάνειες. Η τοποθέτηση του
καμβά στο πάτωμα βοήθησε τη συνεχή κίνησή του και την μετατόπιση του
σώματος και του χρώματος σε όλη την επιφάνεια της ζωγραφικής επιφάνειας
(all-over). Αυτή η δυναμικότητα της ζωγραφικής του (action painting) του
έδωσε τη δυνατότητα να αποτυπώσει τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα και τον
εσωτερικό ψυχισμό του στη ζωγραφική του, γεγονός που ανάγει τους πίνακές
του σε μιας μορφής ψυχογράφημα.

Ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνταν αυτή η αλλόκοτη επιφάνεια, επάνω

στην οποία τα διάφορα χρώματα «χορεύουν» και αλληλοσυνδέονται, ήταν και
αυτός που ανέδειξε τον Τζάκσον Πόλοκ σε πρωτοπόρο του εξπρεσιονιστικού
ρεύματος. Αναφορικά με την τεχνική του, τα μοναδικά εργαλεία του ζωγράφου
ήταν οι χοντρές βούτσες και τα δοχεία του χρώματος, τα οποία και τρυπούσε,
έτσι ώστε με τη κίνηση να διαχέεται το χρώμα στα διάφορα σημεία της
επιφάνειας.

«Μου αρέσει να δουλεύω σε μεγάλους καμβάδες. Αισθάνομαι πιο πολύ

σπίτι μου, πιο ελεύθερος σε μία μεγάλη επιφάνεια. Έχοντας τον καμβά
στο πάτωμα, αισθάνομαι πιο κοντά, ένα τμήμα του πίνακα. (….). Όταν
ζωγραφίζω έχω μία γενική επίγνωση του τί κάνω. Μπορώ να χειριστώ
τη ροή της ζωγραφικής. Δεν υπάρχει κανένα ατύχημα, αφού δεν
υπάρχει καμία αρχή και κανένα τέλος. Κάποιες φορές χάνω τον πίνακα,
αλλά δεν έχω τον φόβο των αλλαγών, της καταστροφής της
εικόνας. .γιατί το έργο έχει τη δική του ζωή. Εγώ προσπαθώ να το
αφήσω να ζήσει.»
 Απόσπασμα από το βίντεο Jackson Pollock: Paintings have a life of their
own. 

Βλέπε επίσης (318) O Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός και ο Jackson Pollock.

Abstract Expressionism. - YouTube

ΒΙΛΕΜ ΝΤΕ ΚΟΥΝΙΝΓΚ

Β) ζωγραφική του χρωματικού πεδίου
Τον όρο προτείνει ο Greenberg το 1960 για να χαρακτηρίσει την μετάβαση
από τον πίνακα-παράθυρο στον μονόχρωμο πίνακα-πεδίο, δηλαδή σε μια
κατηγορία αφηρημένης ζωγραφικής άλλης κλίμακας και με τάση επέκτασης
στο άπειρο, εξαΰλωσης και κάλυψης ολόκληρου του οπτικού πεδίου του
θεατή. Ο Clement Greenberg παρατηρεί σχετικά με την Color Field Painting
ότι το σχήμα εγγυάται την καθαρότητα και την ένταση που απαιτείται για την
υποβολή του ακαθόριστου χώρου. Το περισσότερο γαλάζιο, απλώς είναι πιο
γαλάζιο από το λιγότερο γαλάζιο
Το χρώμα απαλλαγμένο από τις εντοπιστικές και συνδετικές του λειτουργίες,
αποκτά μεγαλύτερη αυτονομία. Κινήθηκαν προς την κατεύθυνση της
μονόχρωμης ή σχεδόν μονόχρωμης ζωγραφικής. Η λειτουργία του δεν είναι
πια να διαφοροποιήσει από τον υπόλοιπο πίνακα ή να γεμίσει μια επιφάνεια ή
ένα επίπεδο, συνηγορεί μόνο για τον εαυτό του. Σύμφωνα με την πρόταση
του Matisse, κατά την οποία 1m2 κυανού είναι πιο κυανό από ένα cm2 του
ίδιου χρώματος, η ένταση του χρώματος εξαρτάται από την έκτασή του και με
τον τρόπο αυτό οι πίνακες περιλαμβάνουν μόνο έναν περιορισμένο αριθμό
χρωμάτων, δύο ή τρία, που έχουν απλωθεί σχετικά ομοιόμορφα και
απρόσωπα, προκειμένου να αποφεύγεται κάθε ανάγλυφο-ποίηση μάζας του
χρώματος και της πινελιάς.

ΜΑΡΚ ΡΟΘΚΟ

Τα έργα αυτής της ώριμης περιόδου, που κράτησε ως το τέλος, είναι κατά
κανόνα μεγάλων διαστάσεων με μονόχρωμο βάθος πάνω στο οποίο
αιωρούνται, επιπλέουν δύο, τρία ή και τέσσερα χαλαρά οριζόντια ορθογώνια
με ασαφή περιγράμματα που επιτρέπουν την επέκτασή τους. Τα μεγαλειώδη
τοπία του Rothko, δεν διακοσμούν τον τοίχο αλλά τον εκτοπίζουν ή
ταυτίζονται με αυτόν. Δεν αποτελούν παράθυρο σε έναν άλλο κόσμο και σε
σύγκριση με τον Still, είναι ήρεμα. Πρόκειται για μια φαινομενική γαλήνη. Ο
ίδιος έλεγε ότι δεν ήταν αφηρημένος και δεν τον απασχολούσε η σχέση του
χρώματος ή της φόρμας ή οτιδήποτε άλλο. Τον ενδιέφερε να εκφράσει
βασικές ανθρώπινες καταστάσεις, όπως τραγωδία, καταστροφή, έκσταση. Το
γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ένιωθαν συντριβεί και έκλαιγαν όταν βρίσκονταν
αντιμέτωποι με τα έργα του έδειχνε ότι μπορούσε να μεταδώσει συγκινήσεις
με αυτά
ΜΠΑΡΝΕΤ ΝΙΟΥΜΑΝ
Ο Newman (1905-1970), βρήκε τον προσωπικό του τρόπο έκφρασης το 1948
με το έργο Onement I, ενώ στην ωριμότητά του έφτασε δύο-τρία χρόνια
αργότερα εξισορροπώντας το χειρονομιακό με το γεωμετρικό. Οι πίνακές του
είναι κατά κανόνα μονόχρωμες επιφάνειες που διατηρούνται από μία ή
περισσότερες λεπτές, με περισσότερο ή λιγότερο ακανόνιστα τα όριά τους,
κατακόρυφες ταινίες. Αυτές τις χωρίς αρχή και τέλος επάνω και κάτω ταινίες,
που έρχονται κάπου από απέξω και διασχίζουν με μεγάλη ταχύτητα το
χρωματικό πεδίο, το οποίο επίσης φαίνεται να εκτείνεται προς όλες τις
κατευθύνσεις, πέρα από τα όρια του μουσαμά, ο Newman τις ονομάζει zip,
προκειμένου να εξάρει την απτική τους λειτουργία. Τεχνικά προκύπτουν από
την αποκόλληση αυτοκόλλητης ταινίας και στη συνέχεια την χρωματική
επένδυση του κενού, κατά κανόνα με ελεύθερο χέρι, όπως προδίδουν οι
δαντελωτές του άκρες. Διατηρώντας το χώρο σε ζώνες με την βοήθεια
ταινιών, εισήγαγε έναν τύπο σύνθεσης που βασίζεται στην σχέση της εικόνας
με τα όρια του πίνακα.