Math 1

คู�มือครูรายวิชาเพิ่มเติม
คูมือครู
รายวิชาเพิ่มเติม
คณิตศาสตร
ชั้น
มัธยมศึกษาปที่ ๔ เลม ๑
ตามผลการเรียนรู
กลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
จัดทําโดย
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
คํานํา
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) มีหนาที่ในการพัฒนา

หลั ก สู ต ร วิ ธี ก ารเรี ย นรู การประเมิ น ผล การจั ด ทํ า หนั ง สื อ เรี ย น คู มื อ ครู แบบฝกทั ก ษะ
กิจกรรม และสื่อการเรียนรูเพื่อใชประกอบการเรียนรูในกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรและ
คณิตศาสตรของการศึกษาขั้นพื้นฐาน
คู มื อ ครู ร ายวิ ช าเพิ่ ม เติ ม คณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ ก ษาปที่ ๔ เลม ๑ นี้ จั ด ทํ า
ตามผลการเรียนรูกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหาสาระ ขอเสนอแนะเกี่ยวกับ
การสอน แนวทางการจั ด กิ จ กรรมในหนั ง สื อ เรี ย น การวั ดผลประเมิ น ผลระหวางเรี ย น
การวิเคราะหความสอดคลองของแบบฝกหัดทายบทกับจุดมุงหมายประจําบท ความรูเพิ่มเติม
สํ า หรั บครู ซึ่ ง เปนความรู ที่ ค รู ค วรทราบนอกเหนื อ จากเนื้ อ หาในหนั ง สื อ เรี ย น ตั วอยาง
แบบทดสอบประจํ าบทพรอมเฉลย รวมทั้ งเฉลยแบบฝกหั ด ซึ่ งสอดคลองกั บหนั งสื อเรี ยน
รายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๔ เลม ๑ ที่ตองใชควบคูกัน
สสวท. หวังเปนอยางยิ่งวา คูมือครูเลมนี้จะเปนประโยชนตอการจัดการเรียนรู และ

เปนสวนสําคัญในการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษากลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร
ขอขอบคุ ณ ผู ทรงคุ ณ วุ ฒิ บุ ค ลากรทางการศึ ก ษาและหนวยงานตาง ๆ ที่ มี ส วนเกี่ ยวของ
ในการจัดทําไว ณ โอกาสนี้
(นางพรพรรณ
ไวทยางกูร)
ผูอํานวยการสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
กระทรวงศึกษาธิการ
คําชี้แจง
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) ไดจัดทําตัวชี้วัดและ
สาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีจุดเนนเพื่อตองการพัฒนา
ผูเรียนใหมีความรูความสามารถที่ทัดเทียมกับนานาชาติ ไดเรียนรูคณิตศาสตรที่เชื่อมโยงความรู
กับกระบวนการ ใชกระบวนการสืบเสาะหาความรูและแกปญหาที่หลากหลาย มีการทํากิจกรรม
ดวยการลงมือปฏิบัติเพื่อใหผูเรียนไดใชทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร และทักษะแหง
ศตวรรษที่ ๒๑ สสวท. จึงไดจัดทําคูมือครูประกอบการใชหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร
ชั้นมัธยมศึ กษาปที่ ๔ เลม ๑ ที่เปนไปตามมาตรฐานหลักสู ตร เพื่อเปนแนวทางใหโรงเรียนนําไป
จัดการเรียนการสอนในชั้นเรียน
คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๔ เลม ๑ นี้ ประกอบดวยเนื้อหา
สาระ ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการสอน แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน การวัดผลประเมินผล
ระหวางเรี ยน การวิ เคราะหความสอดคลองของแบบฝกหัดทายบทกับจุ ดมุ งหมายประจํ าบท
ความรู เพิ่ มเติ มสํ าหรั บ ครู ซึ่ งเปนความรู ที่ ค รู ค วรทราบนอกเหนื อจากเนื้ อหาในหนั งสื อเรี ย น
ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทพรอมเฉลย รวมทั้งเฉลยแบบฝกหัด ซึ่งครูผูสอนสามารถนําไปใช
เปนแนวทางในการวางแผนการจัดการเรียนรูใหบรรลุจุดประสงคที่ตั้งไว โดยสามารถนําไปจัด
กิจกรรมการเรียนรูไดตามความเหมาะสมและความพรอมของโรงเรียน ในการจัดทําคูมือครูเลมนี้
ไดรับความรวมมือเปนอยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิ คณาจารย นักวิชาการอิสระ รวมทั้งครูผูสอน
นักวิชาการ จากสถาบัน และสถานศึกษาทั้งภาครัฐและเอกชน จึงขอขอบคุณมา ณ ที่นี้
สสวท. หวังเปนอยางยิ่งวาคูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร เลมนี้ จะเปนประโยชน
แกผู สอน และผู ที่ เ กี่ ย วของทุ ก ฝาย ที่ จ ะชวยใหจั ด การศึ ก ษาดานคณิ ต ศาสตรไดอยางมี
ประสิทธิภาพ หากมีขอเสนอแนะใดที่จะทําใหคูมือครูเลมนี้มีความสมบูรณยิ่งขึ้น โปรดแจง
สสวท. ทราบดวย จะขอบคุณยิ่ง
กระทรวงศึกษาธิการ
แนะนําการใชคูมือครู
ในหนังสือเลมนี้แบงเปน 3 บทตามหนังสือเรียนหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 โดยแตละบทจะมีสวนประกอบ ดังนี้
ตัวชี้วัด
ตัวชี้วัดระบุสิ่งที่นักเรียนพึงรูและปฏิบัติได รวมทั้งคุณลักษณะของผูเรียนในแตละ
ระดับชั้น ซึ่งสะทอนถึงมาตรฐานการเรียนรู มีความเฉพาะเจาะจงและมีความเปน
รูปธรรม นําไปใชในการกําหนดเนื้อหา จัดทําหนวยการเรียนรู จัดการเรียนการสอน
และเปนเกณฑสําคัญสําหรับการวัดประเมินผลเพื่อตรวจสอบคุณภาพผูเรียน
จุดมุงหมาย
เปาหมายที่นักเรียนควรไปถึงหลังจากเรียนจบบทนี้
ความรูกอนหนา
ความรูที่นักเรียนจําเปนตองมีกอนที่จะเรียนบทนี้
ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับเนื้อหาและสิ่งที่ควรตระหนักเกี่ยวกับการสอน
ประเด็นเกี่ยวกับเนื้อหาที่ครูควรเนนย้ํากับนักเรียน ประเด็นเกี่ยวกับเนื้อหาที่ครูควร
ระมัดระวัง จุดประสงคของตัวอยางที่นําเสนอในหนังสือเรียน เนื้อหาที่ควรทบทวน
กอนสอนเนื้อหาใหม และประเด็นเกี่ยวกับการสอนที่ครูพึงระลึก
ความเขาใจคลาดเคลื่อน
ประเด็นที่นักเรียนมักเขาใจผิดเกี่ยวกับเนื้อหา
ประเด็นสําคัญเกี่ยวกับแบบฝกหัด
ประเด็ น ที่ ค รู ค วรทราบเกี่ ย วกั บ แบบฝกหัด เชน จุด มุ งหมายของแบบฝกหั ด

ประเด็นที่ครูควรใหความสําคัญในการทําแบบฝกหัดของนักเรียน เนื้อหาที่ควร
ทบทวนกอนทําแบบฝกหัด
กิจกรรมในคูมือครู
กิจกรรมที่คูมือครูเลมนี้เสนอแนะไวใหครูนําไปใชในชั้นเรียน ซึ่งมีทั้งกิจกรรมนําเขา
บทเรียน ที่ใชเพื่อตรวจสอบความรูกอนหนาที่จําเปนสําหรับเนื้อหาใหมที่ครูจะสอน
และกิจกรรมที่ใชสําหรับสรางความคิดรวบยอดในเนื้อหา โดยหลังจากทํากิจกรรม
แลว ครูควรเชื่อมโยงความคิดรวบยอดที่ตองการเนนกับผลที่ไดจากการทํากิจกรรม
กิจกรรมเหลานี้ครูควรสงเสริมใหนักเรียนไดลงมือปฏิบัติดวยตนเอง
กิจกรรมในหนังสือเรียน
กิจกรรมที่นักเรียนสามารถศึกษาเพิ่มเติมไดดวยตนเอง เพื่อชวยพัฒนาทักษะการ
เรียนรูและนวัตกรรม (learning and innovation skills) ที่จําเปนสําหรับศตวรรษที่ 21
อันไดแก การคิดสรางสรรคและนวัตกรรม (creative and innovation) การคิด
แบบมีวิจารณญาณและการแกปญหา (critical thinking and problem solving)
การสื่อสาร (communication) และการรวมมือ (collaboration)
เฉลยกิจกรรมในหนังสือเรียน
เฉลยคําตอบหรือตัวอยางคําตอบของกิจกรรมในหนังสือเรียน
แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน
ตั ว อยางการจั ด กิ จ กรรมในหนั ง สื อ เรี ย น ที่ มี ขั้ น ตอนการดํ า เนิ น กิ จ กรรม

ซึ่งเปดโอกาสใหนักเรียนไดใชและพัฒนาทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร
สารบัญ บทที่ 1 – 2
บทที่ เนื้อหา หนา
บทที่ 1 เซต
1
1
1.1 เนื้อหาสาระ 2
1.2 ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการสอน 5
1.3 การวัดผลประเมินผลระหวางเรียน 17
1.4 การวิเคราะหแบบฝกหัดทายบท 18
1.5 ความรูเพิ่มเติมสําหรับครู 22
1.6 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและ 23
เซต เฉลยตัวอยางแบบทดสอบประจําบท
1.7 เฉลยแบบฝกหัด 35
d
บทที่ 2 ตรรกศาสตร
2
47
2.3 แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน 68
ตรรกศาสตร 2.7 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและ 84
เฉลยตัวอยางแบบทดสอบประจําบท
สารบัญ บทที่ 3
บทที่ เนื้อหา หนา
3
บทที่ 3 จํานวนจริง 106
3.3 แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน 128
จํานวนจริง 3.7 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและ 166
d
เฉลยแบบฝกหัดและวิธีทําโดยละเอียด 198
บทที่ 1 เซต 198
บทที่ 2 ตรรกศาสตร 235
บทที่ 3 จํานวนจริง 328
d
แหลงเรียนรู
478
เพิ่มเติม
บรรณานุกรม 479
คณะผูจัดทํา 480
บทที่ 1 | เซต
คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 1
บทที่ 1
เซต
การศึกษาเรื่องเซตมีความสําคัญตอวิชาคณิตศาสตรเพราะเปนรากฐานและเครื่องมือที่สําคัญ
ในการพัฒนาองคความรูในวิชาคณิตศาสตรสมัยใหมทุกสาขา เนื้อหาเรื่องเซตที่นําเสนอในหนังสือ
เรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 มีเปาหมายเพื่อใหนักเรียนเรียนรู
เกี่ยวกับสัญลักษณและภาษาทางคณิตศาสตร ซึ่งเพียงพอที่จะใชในการสื่อสารและสื่อความหมาย
ทางคณิตศาสตรเพื่อเปนเครื่องมือในการเรียนรูเนื้อหาคณิตศาสตรในหัวขอตอไป ในบทเรียนนี้
มุงใหนักเรียนบรรลุตัวชี้วัด ผลการเรียนรูและจุดมุงหมายดังตอไปนี้
ตัวชี้วัด ผลการเรียนรู
เขาใจและใชความรูเกี่ยวกับเซตและตรรกศาสตรเบื้องตน ในการสื่อสารและสื่อความหมาย
ทางคณิตศาสตร
ผลการเรียนรู
เขาใจและใชความรูเกี่ยวกับเซต ในการสื่อสารและสื่อความหมายทางคณิตศาสตร
2 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1
1. ใชสัญลักษณเกี่ยวกับเซต
2. หาเพาเวอรเซตของเซตจํากัด
3. หาผลการดําเนินการของเซต
4. ใชแผนภาพเวนนแสดงความสัมพันธระหวางเซต
5. ใชความรูเกี่ยวกับเซตในการแกปญหา
• ความรูเกี่ยวกับจํานวนและสมการในระดับมัธยมศึกษาตอนตน
1.1 เนื้อหาสาระ
1. ในวิชาคณิตศาสตร ใชคําวา “เซต” ในการกลาวถึงกลุมของสิ่งตาง ๆ และเมื่อกลาวถึงกลุมใด
แลวสามารถทราบไดแนนอนวาสิ่งใดอยูในกลุม และสิ่งใดไมอยูในกลุม เรียกสิ่งที่อยูในเซต
วา “สมาชิ ก ” คํ า วา “เปนสมาชิ ก ของ ” หรื อ “อยู ใน ” เขี ย นแทนดวยสั ญ ลั ก ษณ “∈ ”
คําวา “ไมเปนสมาชิกของ” เขียนแทนดวยสัญลักษณ “ ∉ ”
2. การเขียนแสดงเซตเบื้องตนมีสองแบบ คือ แบบแจกแจงสมาชิก และแบบบอกเงื่อนไขของ
สมาชิก
3. เซตที่ไมมีสมาชิก เรียกวา “เซตวาง” เขียนแทนดวยสัญลั กษณ “{ }” หรือ “∅”
4. เซตที่มีจํานวนสมาชิกเปนจํานวนเต็มบวกใด ๆ หรือศูนย เรียกวา “เซตจํากัด” เซตที่ไมใช
เซตจํากัด เรียกวา “เซตอนันต”
5. ในการเขียนเซตจะตองกําหนดเซตที่บงบอกถึงขอบเขตของสิ่งที่จะพิจารณา เรียกเซตนี้วา
“เอกภพสัมพัทธ” ซึ่งมักเขียนแทนดวย U เอกภพสัมพัทธที่พบบอย ไดแก
แทนเซตของจํานวนนับ
แทนเซตของจํานวนเต็ม
แทนเซตของจํานวนตรรกยะ
' แทนเซตของจํานวนอตรรกยะ
แทนเซตของจํานวนจริง
6. เซต A เทากับ เซต B หมายถึง สมาชิกทุกตัวของเซต A เปนสมาชิกของเซต B และ
สมาชิกทุกตัวของเซต B เปนสมาชิกของเซต A เขียนแทนดวย A=B
เซต A ไมเทากับ เซต B หมายถึง มีสมาชิกอยางนอยหนึ่งตัวของเซต A ที่ไมใชสมาชิกของเซต

B หรือมีสมาชิกอยางนอยหนึ่งตัวของเซต B ที่ไมใชสมาชิกของเซต A เขียนแทนดวย A≠B
7. เซต A เปนสับเซตของเซต B ก็ตอเมื่อ สมาชิกทุกตัวของเซต A เปนสมาชิกของเซต B
เขียนแทนดวย A⊂ B
เซต A ไมเปนสับเซตของเซต B ก็ตอเมื่อ มีสมาชิกอยางนอยหนึ่งตัวของเซต A ที่ไมเปน

สมาชิกของเซต B เขียนแทนดวย A⊄ B
8. เซตของสับเซตทั้งหมดของเซต A เรียกวา เพาเวอรเซตของเซต

เขียนแทนดวย P ( A) A
9. เรียกแผนภาพแสดงเซตวา “แผนภาพเวนน” การเขียนแผนภาพมักจะแทนเอกภพสัมพัทธ U

ดวยรูปสี่เหลี่ยมผืนผาหรือรูปปดใด ๆ สวนเซตอื่น ๆ ซึ่งเปนสับเซตของ U นั้น อาจเขียนแทน
ดวยวงกลม วงรี หรือรูปปดใด ๆ
10. การดําเนินการระหวางเซต
1) อินเตอรเซกชันของเซต A และ B เขียนแทนดวย A∩ B
โดยที่ A ∩ B = { x x∈A และ x ∈ B}
2) ยูเนียนของเซต A และ B เขียนแทนดวย A∪ B
โดยที่ A ∪ B = { x x∈A หรือ x ∈ B}
3) คอมพลีเมนตของเซต A เมื่อเทียบกับ U หรือคอมพลีเมนตของเซต A เขียนแทน

ดวย A′ โดยที่ A′ = { x | x ∈U และ x∉ A}
4) ผลตางระหวางเซต A และ B หมายถึง เซตที่มีสมาชิกอยูในเซต A แตไมอยูในเซต B
เขียนแทนดวย A− B
โดยที่ A − B = { x x∈A และ x ∉ B}
11. สมบัติของการดําเนินการของเซต
ให A, B และ C เปนสับเซตของเอกภพสัมพัทธ U จะได
1) A∪ B = B ∪ A
A∩ B = B ∩ A
2) ( A ∪ B) ∪ C = A ∪ ( B ∪ C )
( A ∩ B) ∩ C = A ∩ ( B ∩ C )
3) A ∪ ( B ∩ C ) = ( A ∪ B) ∩ ( A ∪ C )
A ∩ ( B ∪ C ) = ( A ∩ B) ∪ ( A ∩ C )
4) ( A ∪ B )′ = A′ ∩ B′
( A ∩ B )′ = A′ ∪ B′
5) A − B = A ∩ B′
6) A′ = U − A
12. ถาเซต และ C เปนเซตจํากัดใด ๆ ที่มีจํานวนสมาชิกเปน n ( A) , n ( B ) และ n ( C )
A, B
ตามลําดับ แลว
n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
n ( A ∪ B ∪ C ) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B ) − n ( A ∩ C ) − n ( B ∩ C )
+ n( A ∩ B ∩ C)
1.2 ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการสอน
เซต
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจแนวคิดเกี่ยวกับเซตและสมาชิกของเซต โดยใช
กิจกรรมการจัดกลุม ดังนี้
กิจกรรม : การจัดกลุม
ขั้นตอนการป ิบัติ
1. ครูแบงกลุมนักเรียนกลุมละ 3 – 4 คน แบบคละความสามารถ จากนั้นครูเขียนคําตอไปนี้
บนกระดาน
หญิง จันทร A พุธ
อาทิตย ชาย E อังคาร
ศุกร U I พ หัสบดี
O เสาร
2. ครูใหนักเรียนแตละกลุมอภิปรายวาจะจัดกลุมคําที่เขียนบนกระดานอยางไร
3. ครูใหตัวแทนนักเรียนแตละกลุมนําเสนอการจัดกลุมคํา แลวรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับ
กลุมคําที่จัด ในประเด็นตอไปนี้
3.1 จัดกลุมคําไดกี่กลุม พรอมใหเหตุผลประกอบ
3.2 กลุมคําที่ กลุมของตนเองจั ดไดเหมือนหรือแตกตางจากกลุมคําของเพื่อนกลุมอื่น
หรือไม อยางไร
หมายเหตุ
• แนวคํ า ตอบ เชน จั ด เปน 3 กลุ ม ไดแก กลุมคํ าที่ แสดงเพศ กลุ มคํ า ที่แ สดงชื่อ วั น
ในหนึ่งสัปดาห และกลุมคําที่แสดงสระในภาษาอังก ษ คําตอบของนักเรียนอาจมีได
หลากหลายขึ้นกับเหตุผลประกอบคําตอบ
• ครู อ าจเปลี่ ย นเปนคํ า อื่ น ๆ หรื อ รู ป ภาพอื่ น ๆ เพื่ อ ใหนั ก เรี ย นสามารถจั ด กลุ ม
ไดหลายแบบ
• ครูอาจจัดกิจกรรมนอกหองเรียน เชน ในสวนพ กษศาสตร แลวใหนักเรียนจัดกลุม
พันธุพืช
ครูสามารถเชื่อมโยงการจัดกลุมในกิจกรรมนี้กับเนื้อหาเรื่องเซต โดยแตละกลุมคําที่นักเรียนจัด
เปรียบไดกับเซต และคําที่อยูในแตละกลุมเปรี ยบไดกับ สมาชิกของเซต เมื่อนักเรีย นไดศึกษา
เกี่ยวกับการเขียนแสดงเซตแบบแจกแจงสมาชิก และแบบบอกเงื่อนไขของสมาชิกแลว ครูอาจให
นักเรียนเขียนกลุมของคําในรูปของเซต ทั้งแบบแจกแจงสมาชิก และแบบบอกเงื่อนไขของสมาชิก
สมาชิกของเซต
ตัวอยางที่ 1
ให A = {0, 1, 2} จงพิจารณาวาขอความตอไปนี้เปนจริงหรือเท็จ
1) 0 ∈ A
2) {0} ∈ A
3) {1, 2} ∉ A
ตั ว อยางนี้ มี ไ วเพื่ อ สรางความเขาใจเกี่ ย วกั บ การเปนสมาชิ ก ของเซต และการใช

สัญลักษณแทนการเปนสมาชิกของเซต โดยเฉพาะอยางยิ่งในขอ 1) และ 2) ครูควรให
นักเรียนรวมกันอภิปรายที ละขอเกี่ยวกับการเปนสมาชิกหรือไมเปนสมาชิกของเซต
ที่กําหนดให และอาจใหตัวอยางเพิ่มเติมเพื่อตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน
การเขียนแสดงเซต
ในการเริ่มตนยกตัวอยางการเขียนแสดงเซตแบบแจกแจงสมาชิกนั้น ครูควรเริ่มตนจาก
การยกตัวอยางเซตที่หาสมาชิกของเซตไดงาย เพื่อเปนการใหความสําคัญกับการเขียน
แสดงเซตแบบแจกแจงสมาชิ ก มากกวาการคํ า นวณเพื่ อ หาสมาชิ ก ของเซต
เชน เซตของพยัญชนะในภาษาไทย เซตของจํานวนคู เซตของจํานวนนับที่นอยกวา 5
เซตของจํานวนเต็มที่ยกกําลังสองแลวได 16
เอก พสัมพัทธ
ในการเขียนเซตจะตองกําหนดเซตที่บงบอกถึงขอบเขตของสิ่งที่จะพิจารณา เรียกเซตนี้
วา เอกภพสัมพัทธ โดยมีขอตกลงวา เมื่อกลาวถึงสมาชิกของเซตใด ๆ จะไมกลาวถึง
สิ่งอื่นที่นอกเหนือจากสมาชิกในเอกภพสัมพัทธ ดังนั้นเอกภพสัมพัทธจึงมีความสําคัญ
ในการพิจารณาสมาชิกของเซต โดยเซตที่มีเงื่อนไขเดียวกันแตมีเอกภพสัมพัทธตางกัน
อาจมีสมาชิกตางกัน เชน
A = {x ∈ x 2 = 4} และ B = {x ∈ x 2 = 4}
เขียน A และ B แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน

A ={ 2} และ B = { − 2, 2 }
เซตวาง
• เซตวางเปนทั้งสับเซตและสมาชิกของเพาเวอรเซตของเซตใด ๆ
• เพาเวอรเซตของเซตวาง คือ { ∅ }
สับเซต
• เซตวางเปนสับเซตของเซตทุกเซต
• เซตทุกเซตเปนสับเซตของตัวเอง
• ไมสามารถหาสับเซตที่เปนไปไดทั้งหมดของเซตอนันต
เซตจํากัด
• นักเรียนคิดวาเซตวางไมใชเซตจํากัด ซึ่งครูควรชี้ใหนักเรียนเห็นวาเซตวางเปนเซตที่
ไมมีสมาชิกหรือมีสมาชิก 0 ตัว ดังนั้น เซตวางจึงเปนเซตจํากัด
• นั ก เรี ย นเขาใจวา { x | x ∈ , 0 ≤ x ≤ 1} เปนเซตจํ า กั ด เนื่ อ งจากเขาใจวา
มีสมาชิกตัวแรกคือ 0 และสมาชิกตัวสุดทายคือ 1 ซึ่งครูควรใหนักเรียนพิจารณา
เอกภพสัมพัทธของเซตนี้ ซึ่งเปนเซตของจํานวนจริง จึงไดวาเซตนี้เปนเซตอนันต
เซตวาง
นั กเรี ย นสั บ สนเกี่ ย วกั บ การใชสั ญ ลั ก ษณแทนเซตวาง เชน ใช { ∅ } แทนเซตวาง
ซึ่งเปนการใชสัญ ลักษณที่ ไมถู กตอง ครู ควรใหนั กเรีย นพิจ ารณาจํ านวนสมาชิ กของ
{ ∅ } จะไดวาเซตนี้มีสมาชิก 1 ตัว ดังนั้น เซตนี้จึงไมใชเซตวาง นอกจากนี้ครูอาจ
ยกตัวอยางเปรียบเทียบเซตวางกับกลองเปลา โดยเซตวางคือเซตที่ไมมีส มาชิกและ

กลองเปลาคื อ กลองที่ ไ มมี อ ะไรบรรจุ อ ยู ภายในเลย แตถานํ า กลองเปลาใบที่ ห นึ่ ง
ใสลงไปในกลองเปลาใบที่สองแลว จะพบวากลองใบที่สองไมใชกลองเปลาอีกตอไป
เพราะมีกลองเปลาใบแรกบรรจุอยูภายใน
สับเซต
นักเรี ย นมี ความสั บ สนเกี่ ย วกั บ ความหมายและสัญลักษณที่ใชแทนการเปนสมาชิก
ของเซต (∈) และการเปนสับเซต ( ⊂ )
เมื่อนักเรียนมีความเขาใจเกี่ยวกับการเขียนแผนภาพเวนนสําหรับ 2 เซต และสําหรับ 3 เซต

แลว ครูอาจใหนักเรียนทํากิจกรรมเพิ่มเติมเกี่ยวกับแผนภาพเวนนสําหรับ 4 เซต ดังนี้
กิจกรรม : รับสมัครงาน
บริษัทแหงหนึ่งเปดรับสมัครงานหลายตําแหนง โดยหลังจากประกาศรับสมัครงานผานไป
หนึ่งเดือน มีผูที่สนใจสงใบสมัครทั้งหมด 15 คน แตละคนมีคุณสมบัติดังนี้
นางหนึ่ง อายุ 32 ป จบการศึกษาปริญญาตรี มีใบอนุญาตขับขี่
นายสอง อายุ 42 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นายสาม อายุ 22 ป จบการศึกษาปริญญาตรี ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นายสี่ อายุ 25 ป จบการศึกษาปริญญาโท มีใบอนุญาตขับขี่
นางหา อายุ 23 ป จบการศึกษาปริญญาตรี มีใบอนุญาตขับขี่
นายหก อายุ 34 ป จบการศึกษาปริญญาตรี ไมมีใบอนุญาตขับขี่
น.ส.เจ็ด อายุ 20 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 มีใบอนุญาตขับขี่

นางแปด อายุ 40 ป จบการศึกษาปริญญาตรี ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นางเกา อายุ 32 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 มีใบอนุญาตขับขี่
นายสิบ อายุ 19 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 มีใบอนุญาตขับขี่
น.ส.สิบเอ็ด อายุ 34 ป จบการศึกษาปริญญาโท ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นายสิบสอง อายุ 30 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นางสิบสาม อายุ 35 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 ไมมีใบอนุญาตขับขี่
นายสิบสี่ อายุ 30 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 มีใบอนุญาตขับขี่
นายสิบหา อายุ 36 ป จบการศึกษาปริญญาโท มีใบอนุญาตขับขี่
1. ครูใหนักเรียนแตละคนนํารายชื่อผูสมัครตามที่กําหนดให มาจัดลงในแผนภาพตอไปนี้
ตามคุณสมบัติของผูสมัคร
อายุ 25 – 35 ป
เพศชาย จบการศึกษาอยางต่ํา
มีใบอนุญาตขับขี่
ระดับปริญญาตรี
2. ครูใหนักเรียนหาวามีผูสมัครคนใดบางที่มีคุณสมบัติตรงกับตําแหนงตอไปนี้
2.1 พนักงานขับรถ เพศชาย จบการศึกษาระดับใดก็ได มีใบอนุญาตขับขี่
2.2 เจาหนาที่ธุรการ เพศหญิง จบการศึกษาอยางต่ําระดับปริญญาตรี

2.3 พนักงานรับ-สงสินคา เพศหญิงหรือชายก็ได อายุ 25 – 35 ป จบการศึกษาระดับใดก็ได
มีใบอนุญาตขับขี่
2.4 เจาหนาที่พัสดุ เพศหญิงหรือชายก็ได อายุ 25 – 35 ป จบการศึกษาอยางต่ําระดับ
ปริญญาตรี
2.5 พนักงานฝายขาย เพศหญิงหรือชายก็ได อายุ 25 – 35 ป จบการศึกษาอยางต่ําระดับ
ปริญญาตรี มีใบอนุญาตขับขี่
2.6 พนักงานทําความสะอาด เพศหญิง จบการศึกษาระดับใดก็ได
2.7 เจาหนาที่ขนยายสินคา เพศชาย อายุ 25 – 35 ป จบการศึกษาระดับใดก็ได
3. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับคําตอบที่ได
แบบฝกหัด 1.1ก
2. จงเขียนเซตตอไปนี้แบบบอกเงื่อนไขของสมาชิก
1) {1, 3, 5, 7, 9}
2) {..., − 2, − 1, 0, 1, 2, ...}
3) {1, 4, 9, 16, 25, 36, ...}
4) {10, 20, 30, ...}
แบบฝกหั ด นี้ มีคํ า ตอบไดหลายแบบ เนื่ องจากการเขีย นแสดงเซตแบบบอกเงื่ อนไขของ
สมาชิกสามารถเขียนไดหลายแบบ ควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนเงื่อนไขของสมาชิก
ของเซต ซึ่งเงื่อนไขของนักเรียนไมจําเปนตองตรงกับที่ครูคิดไว
การดําเนินการระหวางเซต
เมื่อนักเรียนมีความเขาใจเกี่ยวกับการเขียนแผนภาพเวนนแสดงเซตแลว ครูใชกิจกรรมตอไปนี้
เพื่อสรางความเขาใจเกี่ยวกับความหมายของอินเตอรเซกชัน ยูเนียน คอมพลีเมนต และผลตาง
ระหวางเซต
กิจกรรม : หาเพื่อน
1. ครูใหนักเรียนจับคูกัน แลวครูเขียนแผนภาพนี้ลงบนกระดาน
2. ครูใหนักเรียนแตละคูอภิปรายในประเด็นตอไปนี้
2.1 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของทั้งเซต A และเซต B
2.2 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต A หรือเซต B หรือทั้งสองเซต

2.3 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของ U แตไมเปนสมาชิกของเซต A
2.4 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของ U แตไมเปนสมาชิกของเซต B
2.5 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต A แตไมเปนสมาชิกของเซต B
2.6 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต B แตไมเปนสมาชิกของเซต A
3. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับคําตอบที่ไดในขอ 2
ครูสามารถเชื่อมโยงคําตอบที่ไดในกิจกรรมนี้กับเนื้อหาเรื่องการดําเนินการระหวางเซต ไดแก
อินเตอรเซกชัน ยูเนียน คอมพลีเมนต และผลตางระหวางเซต
ลําดับการดําเนินการระหวางเซต
การเขี ย นวงเล็ บ มี ค วามสํ า คั ญ กั บ ลํ าดั บ การดํา เนิ น การระหวางเซตในกรณี ที่มี การ
ดํ า เนิ น การตางชนิ ด กั น เชน ( A ∪ B ) ∩ C มี ลํ า ดั บ การดํ า เนิ น การแตกตางกั บ
A ∪ ( B ∩ C ) เพื่อไมใหเกิดการสับสนเกี่ยวกับลําดับในการดําเนินการ จึงจําเปนตอง
ใสวงเล็บเพื่อบอกลําดับการดําเนินการระหวางเซตเสมอ
แบบฝกหัด 1.2
3.
จงแรเงาแผนภาพที่กําหนดใหเพื่อแสดงเซตตอไปนี้
1) A′ 2) B′
3) A′ ∩ B′ 4) ( A ∪ B )′
5) A′ ∪ B′ 6) ( A ∩ B )′
7) A− B 8) A ∩ B′
4.
จงแรเงาแผนภาพที่กําหนดใหเพื่อแสดงเซตตอไปนี้
1) ( A ∪ B) ∪ C 2) A∪(B ∪C)
3) ( A ∩ B) ∩ C 4) A∩(B ∩C)
5) ( A ∪ B) ∩ C 6) ( A∩C) ∪(B ∩C)
แบบฝกหัดทั้งสองขอนี้มีไวเพื่อเปนตัวอยางของการแสดงสมบัติของการดําเนินการของเซต
จากการแรเงาแผนภาพนักเรียนจะสังเกตเห็นวา แผนภาพที่แรเงาไดในบางขอเปนแผนภาพ
เดียวกันซึ่งสอดคลองกับสมบัติของการดําเนินการของเซต
การแกปญหาโดยใชเซต
เมื่อนักเรียนมีความเขาใจเกี่ยวกับการเขียนแผนภาพเวนนแสดงเซตและการดําเนินการแลว
ครูอาจใชกิจกรรมตอไปนี้เพื่อสรางความเขาใจเกี่ยวกับความหมายของอินเตอรเซกชัน ยูเนียน
คอมพลีเมนต และผลตางระหวางเซต
กิจกรรม : แรเงา
1. ครูใหนักเรียนจับคูกัน แลวครูเขียนแผนภาพนี้ลงบนกระดาน
2. ครูถามนักเรียนวาจํานวนสมาชิกของเซต A เปนเทาใด เมื่อนักเรียนตอบไดแลว ใหครู

แนะนําวาจํานวนสมาชิกของเซต A เขียนแทนดวย n ( A)
3. ครูใหนักเรียนแตละคูหา
3.1 n ( B )
3.2 n ( A ∪ B )
3.3 n ( A ∩ B )
4. ครู ใหนั กเรี ย นแตละคูพิ จ ารณาวา n ( A ∪ B ) มีความสัมพัน ธกับ n ( A) , n ( B ) และ
n ( A ∩ B ) อยางไร โดยครูอาจใหนักเรียนพิจารณาจากแผนภาพ
5. จากแผนภาพตอไปนี้
ครูใหนักเรียนแรเงาเซต A จากนั้นแรเงาเซต B โดยใชอีกสีหนึ่ง และใหนักเรียนพิจารณาวา

5.1 สวนที่แรเงาทั้งหมดแทนเซตใด
5.2 สวนที่แรเงา 2 ครั้ง แทนเซตใด
5.3 จากการแรเงา n ( A ∪ B ) มีความสัมพันธกับ n ( A) , n ( B ) และ n ( A ∩ B ) อยางไร
ครูสามารถเชื่อมโยงคําตอบที่ไดในกิจกรรมนี้กับเนื้อหาเรื่องการแกปญหาโดยใชเซต ในการหา
จํานวนสมาชิ กของเซต A∪ B และครูยังสามารถทํากิจ กรรมในทํานองเดียวกันนี้ในการหา
จํานวนสมาชิกของเซต A∪ B ∪C
• ในการแกปญหาโดยใชเซตนั้น ครูอาจเสนอแนะใหนักเรียนใชวิธีเขียนแผนภาพแสดง
เซตเพื่อชวยในการหาคําตอบ
• ตัวเลขที่แสดงในแผนภาพแสดงเซตอาจหมายถึง สมาชิกของเซต หรือจํานวนสมาชิก
ของเซต ดังนั้น ครูควรเนนใหนักเรียนมีความเขาใจที่ชัดเจน
แบบฝกหัดทายบท
1) {1, 4, 7, 10, 13}
2) {−20, − 19, − 18, , − 10}
3) {5, 9, 13, 17, 21, 25, }
4) {1, 8, 27, 64, 125, 216, }
แบบฝกหั ด นี้ มี คํา ตอบไดหลายแบบ เนื่ อ งจากการเขี ย นแสดงเซตแบบบอกเงื่อ นไขของ
สมาชิกสามารถเขียนไดหลายแบบ ควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนเงื่อนไขของสมาชิก
ของเซต ซึ่งเงื่อนไขของนักเรียนไมจําเปนตองตรงกับที่ครูคิดไว
1.3 การวัดผลประเมินผลระหวางเรียน
การวัดผลระหวางเรียนเปนการวัดผลการเรียนรูเพื่อปรับปรุงและพัฒนาการเรียนการสอน และ
ตรวจสอบนักเรียนแตละคนวามีความรูความเขาใจในเรื่องที่ครูสอนมากนอยเพียงใด การให
นักเรียนทําแบบฝกหัดเปนแนวทางหนึ่งที่ครูอาจใชเพื่อประเมินผลดานความรูระหวางเรียนของ
นักเรียน ซึ่งหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 ไดนําเสนอ
แบบฝกหั ด ที่ ครอบคลุ มเนื้ อหาที่ สํ า คั ญ ของแตละบทไว สํา หรั บ ในบทที่ 1 เซต ครู อ าจใช
แบบฝกหัดเพื่อวัดผลประเมินผลความรูในแตละเนื้อหาไดดังนี้
เนื้อหา แบบฝกหัด
ความหมายของเซต สมาชิกของเซต จํานวนสมาชิกของเซต 1.1ก ขอ 3, 4, 5

เซตวาง เอกภพสัมพัทธ
การเขียนแสดงเซตแบบแจกแจงสมาชิกและแบบบอกเงื่อนไข 1.1ก ขอ 1, 2
ของสมาชิก
เซตจํากัดและเซตอนันต 1.1ก ขอ 6
เซตที่เทากัน 1.1ก ขอ 7, 8
สับเซต 1.1ข ขอ 1 – 4
เพาเวอรเซต 1.1ข ขอ 5
การเขียนแผนภาพเวนนแสดงเซต 1.1ค ขอ 1, 2, 3
การดําเนินการระหวางเซต 1.2ก ขอ 1 – 6
(อินเตอรเซกชัน ยูเนียน คอมพลีเมนต ผลตางระหวางเซต)
การแกปญหาโดยใชเซต 1.3ก ขอ 1 – 9
1.4 การวิเคราะหแบบฝกหัดทายบท
หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 มีจุดมุงหมายวา
เมื่อนักเรียนไดเรียนจบบทที่ 1 เซต แลวนักเรียนสามารถ
1. ใชสัญลักษณเกี่ยวกับเซต
2. หาเพาเวอรเซตของเซตจํากัด
3. หาผลการดําเนินการของเซต
4. ใชแผนภาพเวนนแสดงความสัมพันธระหวางเซต
5. ใชความรูเกี่ยวกับเซตในการแกปญหา
ซึ่ ง หนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ มเติ มคณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ กษาปที่ 4 เลม 1 ไดนํ า เสนอ
แบบฝกหัดทายบทที่ประกอบดวยโจทยเพื่อตรวจสอบความรูหลังเรียน โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ
วัดความรูความเขาใจของนักเรียนตามจุดมุงหมาย ซึ่งประกอบดวยโจทยฝกทักษะที่มีความ
นาสนใจและโจทยทาทาย ครูอาจเลือกใชแบบฝกหัดทายบทวัดความรูความเขาใจของนักเรียน
ตามจุดมุงหมายของบทเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมีความสามารถตามจุดมุงหมายเมื่อเรียนจบ
บทเรียนหรือไม
ทั้งนี้ แบบฝกหัดทายบทแตละขอในหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4

เลม 1 บทที่ 1 เซต สอดคลองกับจุดมุงหมายของบทเรียน ดังนี้
ขอ ใชแผนภาพเวนน
ขอ ใชสัญลักษณ หาเพาเวอรเซต หาผลการดําเนินการ ใชความรูเกีย่ วกับเซต
ยอย แสดงความสัมพันธ
เกี่ยวกับเซต ของเซตจํากัด ของเซต ในการแกปญหา
1. 1)
2)
3)
4)
5)
2. 1)
2)
3)
4)
ขอ
ยอย ใชสัญลักษณ หาเพาเวอรเซต หาผลการดําเนินการ ใชความรูเกีย่ วกับเซต
แสดงความสัมพันธ
3. 1)
2)
3)
4)
5)
4. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
5. 1)
2)
3)
4)
6. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7. 1)
2)
3)
8. 1)
2)
3)
ขอ
9. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
10. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
11. 1)
2)
3)
12. 1)
2)
3)
4)
5)
13.
14.
15. 1)
2)
ขอ
16. 1)
2)
17.
18. 1)
2)
3)
4)
19. 1)
2)
3)
20.
21. แบบฝกหัดทาทาย
22. 1) แบบฝกหัดทาทาย
2) แบบฝกหัดทาทาย
1.5 ความรูเพิ่มเติมสําหรับครู
• เซตอนันต จําแนกไดเปน 2 แบบ คือ
แบบที่ 1 เปนเซตอนันตนับได (countable infinite) เชน เซตของจํานวนนับ เซตของ
จํานวนเต็ม เซตของจํานวนตรรกยะ { x ∈ −
| x ≤ 1} , {x∈ | x ≠ 0}
แบบที่ 2 เปนเซตอนันตนับไมได (uncountable infinite) เชน เซตของจํานวนจริง

{x∈ |1 < x < 2} ซึ่งเซตเหลานี้ไมสามารถเขียนแจกแจงสมาชิกทั้งหมดได
• สมบัติของการดําเนินการของเซต
สมบัติของการดําเนินการของเซตเทียบเคียงไดกับสมบัติบางขอในสัจพจนเชิงพีชคณิต
ของระบบจํานวนจริง ดังนี้
ให A, B และ C เปนสับเซตของเอกภพสัมพัทธ U จะได
1) สมบัติการสลับที่
A∪ B = B ∪ A
A∩ B = B ∩ A
2) สมบัติการเปลี่ยนหมู
( A ∪ B) ∪ C = A ∪ ( B ∪ C )
( A ∩ B) ∩ C = A ∩ ( B ∩ C )
3) สมบัติการแจกแจง
A ∪ ( B ∩ C ) = ( A ∪ B) ∩ ( A ∪ C )
A ∩ ( B ∪ C ) = ( A ∩ B) ∪ ( A ∩ C )
1.6 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและเฉลยตัวอยางแบบทดสอบประจําบท
ในสวนนี้จะนําเสนอตัวอยางแบบทดสอบประจําบทที่ 1 เซต สําหรับรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร
ชั้ น มั ธ ยมศึ ก ษาปที่ 4 เลม 1 ซึ่ ง ครู ส ามารถเลื อ กนํ า ไปใชไดตามจุ ด ประสงคการเรี ย นรู
ที่ตองการวัดผลประเมินผล
ตัวอยางแบบทดสอบประจําบท
1. จงเขียนเซตตอไปนี้แบบแจกแจงสมาชิก
1) เซตของจํานวนเฉพาะที่อยูระหวาง 0 และ 20
2) {x ∈ 2 x2 − x − 3 = 0 }
1 1 1
1) , , , 1, 2, 4
8 4 2
2) { 0.1, 0.2, 0.3, 0.4, }
3. ให A = { a , b, c , { d } } จงพิจารณาวาขอความตอไปนี้เปนจริงหรือเท็จ
1) a∈ A 2) {d } ∉ A
3) { {d } } ⊂ A 4) { a, b } ∈ A
5) {b, {d }} ⊂ P ( A) 6) {∅, {d }} ⊂ P ( A)
4. จงหาจํานวนสมาชิกของเซตตอไปนี้
1) {{1, 2, 3, …}}
2) {x ∈ x 2 < 150 }
5. กําหนดให A, B เปนเซตอนันต และ A≠B จงพิจารณาวาขอความตอไปนี้เปนจริง
หรือเท็จ ถาเปนเท็จจงยกตัวอยางคาน
1) A∩ B เปนเซตอนันต
2) A∩ B เปนเซตจํากัด
3) A− B เปนเซตอนันต
4) A− B เปนเซตจํากัด
6. กําหนดให A = {a, b, c, d , e}
1) จงหาจํานวนสับเซตของ A ที่มี a เปนสมาชิก

2) จงหาจํานวนสับเซตของ A ที่ไมมี a เปนสมาชิก
3) จงหาจํานวนสับเซตของ A ที่มี a หรือ b เปนสมาชิก
7. กําหนดให A = {1, {2, 3}} จงหา P ( A) − A
8. ให A, B และ C เปนเซตใด ๆ ที่ไมใชเซตวาง จงเขียนแผนภาพแสดงเซตตอไปนี้
1) ( A − B ) ∪ ( B − A)
2) ( ( A − B ) − ( A − C ) ) ∪ ( B − ( A ∪ C ) )
9. จงพิจารณาวา ( A − B ) ∪ ( B − A) และ ( A ∪ B ) − ( A ∩ B ) เทากันหรือไม

10. ถา A มีจํานวนสมาชิกมากกวา B อยู 1 ตัว และ n ( A ∪ B ) + n ( A ∩ B ) = 75
จงหาจํานวนสมาชิกของ A
11. กําหนดให U = {1, 2, , 100} จงหาจํานวนสมาชิกของ U ที่เปนจํานวนคูแตหารดวย 3

ไมลงตัว
12. กําหนดให U = {1, 2, , 60} จงหาจํานวนสมาชิกของ U ที่หารดวย 3 ลงตัว หรือ
หารดวย 4 ลงตัว หรือหารดวย 5 ลงตัว
13. ในหองเรียนหนึ่งมีนักเรียนที่เลี้ยงสุนัข 32 คน มีนักเรียนที่เลี้ยงแมว 25 คน และมีนักเรียนที่
เลี้ยงสุนัขหรือแมวเพียงชนิดเดียว 47 คน จงหาจํานวนของนักเรียนที่เลี้ยงทั้งสุนัขและแมว
14. ในการสํารวจงานอดิเรกของคน 140 คน พบวา
72 คน ชอบดูภาพยนตร
65 คน ชอบออกกําลังกาย
58 คน ชอบอานหนังสือ
23 คน ชอบดูภาพยนตรและออกกําลังกาย
18 คน ชอบดูภาพยนตรและอานหนังสือ
40 คน ชอบออกกําลังกายและอานหนังสือ
10 คน ไมสนใจงานอดิเรกขางตน
จงหาจํานวนคนที่ชอบทั้งดูภาพยนตร ออกกําลังกาย และอานหนังสือ
15. ในงานเลี้ยงแหงหนึ่งมีผูเขารวมงาน 200 คน โดยที่ทุกคนชอบรับประทานกุง ปลา หรือปู
จากการสํารวจปรากฏวามีคนที่ชอบรับประทานกุง ปลา และปู 63%, 42% และ 55%
ตามลําดับ มีคนที่ชอบรับประทานกุงและปลา 24% ชอบรับประทานปลาและปู 17%
และชอบรับประทานทั้งสามอยาง 9% จงหาจํานวนของคนที่ชอบรับประทานทั้งกุงและปู
16. ในการสํารวจขอมูลเกี่ยวกับการทองเที่ยวของนักทองเที่ยวชาวตางชาติจํานวน 500 คน
พบวานักทองเที่ยวทุกคนเคยไปเชียงใหม กระบี่ หรือชลบุรี โดยมีนักทองเที่ยวที่เคยไปทั้ง
เชียงใหม กระบี่ และชลบุรี จํานวน 39 คน เคยไปเชียงใหมและกระบี่เทานั้น 78 คน
เคยไปเชียงใหมและชลบุรีเทานั้น 96 คน เคยไปกระบี่และชลบุรีเทานั้น 111 คน และมี
คนที่ไมเคยไปกระบี่ 208 คน จงหาจํานวนคนที่เคยไปกระบี่เพียงจังหวัดเดียว
1. 1) {2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19}
2) จาก 2 x2 − x − 3 = 0
( 2 x − 3)( x + 1) = 0
3
นั่นคือ x= หรือ x = −1
2
3
เนื่องจาก ไมใชจํานวนเต็ม จึงได −1 เปนคําตอบของสมการ
2
ดังนั้น เขียน { x ∈ 2 x2 − x − 3 = 0 } แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน {−1}
2. 1) {x x = 2n − 4 เมื่อ n∈ และ n ≤ 6}
n
2) {x x= เมื่อ n∈ }
10
3. 1) จริง 2) เท็จ
3) จริง 4) เท็จ
5) เท็จ 6) เท็จ
4. 1) เนื่องจาก {{1, 2, 3, …}} มีสมาชิก คือ {1, 2, 3, …}
ดังนั้น {{1, 2, 3, …}} มีจํานวนสมาชิก 1 ตัว
2) เนื่องจาก { x ∈ }
x 2 < 150 = {−12, − 11, … , 0, 1, … , 12}
นั่นคือ {x ∈ x 2 < 150 } มีสมาชิก คือ −12, − 11, … , 0, 1, … , 12

ดังนั้น {−12, − 11, … , 0, 1, … , 12} มีจํานวนสมาชิก 25 ตัว
5. 1) เปนเท็จ เชน เมื่อ A เปนเซตของจํานวนคู และ B เปนเซตของจํานวนคี่
จะได A∩ B = ∅ ซึ่ง ∅ เปนเซตจํากัด
ดังนั้น A∩ B ไมเปนเซตอนันต
2) เปนเท็จ เชน เมื่อ A= และ B=
จะได A∩ B = ซึ่ง เปนเซตอนันต

ดังนั้น A∩ B ไมเปนเซตจํากัด
3) เปนเท็จ เชน เมื่อ A= ∪ {0} และ B=
จะได A − B = {0} ซึ่ง {0} เปนเซตจํากัด

ดังนั้น A− B ไมเปนเซตอนันต
4) เปนเท็จ เชน เมื่อ A= และ B เปนเซตของจํานวนคี่
จะได A− B คือเซตของจํานวนคู ซึ่งเซตของจํานวนคูเปนเซตอนันต
ดังนั้น A− B ไมเปนเซตจํากัด
6. จาก A = {a, b, c, d , e}
จะได สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 0 ตัว ไดแก ∅
สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 1 ตัว ไดแก {a} , {b} , {c} , {d } และ {e}

สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 2 ตัว ไดแก {a, b} , {a, c} , {a, d } , {a, e} , {b, c} ,
{b, d } , {b, e} , {c, d } , {c, e} และ {d , e}
สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 3 ตัว ไดแก {a, b, c} , {a, b, d } , {a, b, e} , {a, c, d } ,
{a, c, e} ,{a, d , e} , {b, c, d } , {b, c, e} ,
{b, d , e} และ {c, d , e}
สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 4 ตัว ไดแก {a, b, c, d } , {a, b, c, e} , {a, b, d , e} ,
{a, c, d , e} และ {b, c, d , e}
สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 5 ตัว ไดแก {a, b, c, d , e}
1) สับเซตของ A ที่มี a เปนสมาชิก มีอยู 16 สับเซต
2) สับเซตของ A ที่ไมมี a เปนสมาชิก มีอยู 25 − 16 = 16 สับเซต
3) ให S เปนเซตของสับเซตของ A ที่มี a เปนสมาชิก
T เปนเซตของสับเซตของ A ที่มี b เปนสมาชิก
จะได n ( S ) = 16, n (T ) = 16 และ n ( S ∩ T ) = 8
จาก n(S ∪T ) = n ( S ) + n (T ) − n ( S ∩ T )
= 16 + 16 − 8
= 24
ดังนั้น สับเซตของ A ที่มี a หรือ b เปนสมาชิก มีอยู 24 สับเซต
7. จาก A = {1, {2, 3}}
จะได {
P ( A) = ∅, { 1 } , {{ 2, 3 }}, {1, { 2, 3 }} }
ดังนั้น {
P ( A) − A = P( A) = ∅, { 1 } , {{ 2, 3 }}, {1, { 2, 3 }} }
8. 1) เขียนแผนภาพแสดง ( A − B ) ∪ ( B − A) ไดดังนี้
2) เขียนแผนภาพแสดง ( ( A − B ) − ( A − C ) ) ∪ ( B − ( A ∪ C ) )
9. เขียนแผนภาพแสดง ( A − B ) ∪ ( B − A) และ ( A ∪ B ) − ( A ∩ B ) ไดดังนี้
( A − B ) ∪ ( B − A) ( A ∪ B) − ( A ∩ B)
จากแผนภาพ จะไดวา ( A − B ) ∪ ( B − A) = ( A ∪ B ) − ( A ∩ B )
ดังนั้น ( A − B ) ∪ ( B − A) และ ( A ∪ B ) − ( A ∩ B ) เทากัน
10. จาก n( A ∪ B) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได n( A ∪ B) + n( A ∩ B) = n ( A) + n ( B )
เนื่องจาก n ( A ∪ B ) + n ( A ∩ B ) = 75 และ n ( B ) = n ( A) − 1
นั่นคือ 75 = n ( A) + n ( A) − 1
2 n ( A) = 76
จะได n ( A) = 38
ดังนั้น จํานวนสมาชิกของ A คือ 38
11. ให A แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งเปนจํานวนคู จะได n ( A) = 50

B แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 3 ลงตัว จะได n ( B ) = 33
และ A∩ B แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งเปนจํานวนคูและหารดวย 3 ลงตัว
เนื่องจาก จํานวนคูที่หารดวย 3 ลงตัว คือ จํานวนที่หารดวย 6 ลงตัว
จะได n ( A ∩ B ) = 16
ดังนั้น จํานวนสมาชิกของ U ซึ่งเปนจํานวนคูที่หารดวย 3 ไมลงตัว มีอยู
n ( A ) − n ( A ∩ B ) = 50 − 16 = 34 ตัว
12. ให A แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 3 ลงตัว
B แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 4 ลงตัว
และ C แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 5 ลงตัว
จะได A = { 3, 6, , 60 } นั่นคือ n ( A) = 20
B = { 4, 8, , 60 } นั่นคือ n ( B ) = 15
C = { 5, 10, , 60 } นั่นคือ n ( C ) = 12
ให A∩ B แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 3 และ 4 ลงตัว

A∩C แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 3 และ 5 ลงตัว
B ∩C แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 4 และ 5 ลงตัว

และ A∩ B ∩C แทนเซตของจํานวนที่เปนสมาชิกของ U ซึ่งหารดวย 3 และ 4 และ 5 ลงตัว
จะได A ∩ B = { 12, 24, 36, 48, 60 } นั่นคือ n ( A ∩ B ) = 5
A ∩ C = { 15, 30, 45, 60 } นั่นคือ n ( A ∩ C ) = 4
B ∩ C = { 20, 40, 60 } นั่นคือ n ( A ∩ C ) = 3
A ∩ B ∩ C = { 60 } นั่นคือ n ( A ∩ B ∩ C ) = 1
วิธีที่ 1 เขียนแผนภาพแสดงจํานวนสมาชิกของ A, B และ C ไดดังนี้
จากแผนภาพ จะได n ( A ∪ B ∪ C ) = 12 + 8 + 6 + 4 + 3 + 2 + 1 = 36
ดังนั้น จํานวนสมาชิกของ U ที่หารดวย 3 ลงตัว หรือหารดวย 4 ลงตัว หรือหาร
ดวย 5 ลงตัว มีอยู 36 ตัว
วิธีที่ 2 จาก n ( A ∪ B ∪ C ) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B ) − n ( A ∩ C )
−n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
จะได n ( A ∪ B ∪ C ) = 20 + 15 + 12 − 5 − 4 − 3 + 1
= 36
ดังนั้น จํานวนสมาชิกของ U ที่หารดวย 3 ลงตัว หรือหารดวย 4 ลงตัว หรือหาร
ดวย 5 ลงตัว มีอยู 36 ตัว
13. ให A แทนเซตของนักเรียนที่เลี้ยงสุนัข จะได n ( A) = 32

B แทนเซตของนักเรียนที่เลี้ยงแมว จะได n ( B ) = 25
และ x แทนจํานวนนักเรียนที่เลี้ยงทั้งสุนัขและแมว
เขียนแผนภาพแสดงจํานวนสมาชิกของ A และ B ไดดังนี้
เนื่องจาก มีนักเรียนที่เลี้ยงสุนัขหรือแมวเพียงชนิดเดียว 47 คน
จะได ( 32 − x ) + ( 25 − x ) = 47
57 − 2x = 47
2x = 10
x = 5
ดังนั้น จํานวนของนักเรียนที่เลี้ยงทั้งสุนัขและแมว เทากับ 5 คน
14. ให A แทนเซตของคนที่ชอบดูภาพยนตร จะได n ( A) = 72
B แทนเซตของคนทีช่ อบออกกําลังกาย จะได n ( B ) = 65
C แทนเซตของคนทีช่ อบอานหนังสือจะได n ( C ) = 58
A∩ B แทนเซตของคนที่ชอบดูภาพยนตรและออกกําลังกาย จะได n ( A ∩ B ) = 23
A∩C แทนเซตของคนที่ชอบดูภาพยนตรและอานหนังสือ จะได n ( A ∩ C ) = 18
B ∩C แทนเซตของคนที่ชอบออกกําลังกายและอานหนังสือ จะได n ( B ∩ C ) = 40
และ ( A ∪ B ∪ C )′ แทนเซตของคนที่ไมชอบงานอดิเรกขางตนเลย
จะได n ( A ∪ B ∪ C )′ = 10 นั่นคือ n ( A ∪ B ∪ C ) = 140 − 10 = 130

วิธีที่ 1 ให x แทนจํานวนคนที่ชอบทั้งดูภาพยนตร ออกกําลังกาย และอานหนังสือ
เขียนแผนภาพแสดงจํานวนสมาชิกของ A, B และ C ไดดังนี้
จากแผนภาพ จะได
( 31 + x ) + ( 23 − x ) + ( 2 + x ) + (18 − x ) + x + ( 40 − x ) + x = 130
x + 114 = 130
x = 16
ดังนั้น มีคนที่ชอบทั้งดูภาพยนตร ออกกําลังกาย และอานหนังสือ 16 คน
วิธีที่ 2 จาก n ( A ∪ B ∪ C ) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B ) − n ( A ∩ C )
−n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
จะได n ( A ∪ B ∪ C ) = 20 + 15 + 12 − 5 − 4 − 3 + 1
130 = 72 + 65 + 58 − 23 − 18 − 40 + n ( A ∩ B ∩ C )
นั่นคือ n ( A ∩ B ∩ C ) = 16
ดังนั้น มีคนที่ชอบทั้งดูภาพยนตร ออกกําลังกาย และอานหนังสือ 16 คน
15. ให A แทนเซตของคนที่ชอบรับประทานกุง
B แทนเซตของคนทีช่ อบรับประทานปลา
C แทนเซตของคนทีช่ อบรับประทานปู
A∩ B แทนเซตของคนที่ชอบรับประทานกุงและปลา
B ∩C แทนเซตของคนที่ชอบรับประทานปลาและปู
A∪ B ∪C แทนเซตของคนที่ชอบรับประทานกุง ปลา หรือปู
และ A∩ B ∩C แทนเซตของคนที่ชอบรับประทานทั้งสามอยาง
63
จะได n ( A) = × 200 = 126
100
42
n( B) = × 200 = 84
100
55
n (C ) = × 200 = 110
100
24
n( A ∩ B) = × 200 = 48
100
17
n(B ∩ C) = × 200 = 34
100
9
n( A ∩ B ∩ C) = × 200 = 18
100
เนื่องจาก มีคนมารวมงานทั้งหมด 200 คน โดยแตละคนชอบรับประทานกุง ปลา หรือปู
จะได n ( A ∪ B ∪ C ) = 200
จาก n ( A ∪ B ∪ C ) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B ) − n ( A ∩ C )
−n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
จะได 200 = 126 + 84 + 110 − 48 − n ( A ∩ C ) − 34 + 18
นั่นคือ n ( A ∩ C ) = 56
ดังนั้น มีคนที่ชอบรับประทานทั้งกุงและปู 56 คน
16. ให A แทนเซตของนักทองเที่ยวที่เคยไปเชียงใหม
B แทนเซตของนักทองเที่ยวที่เคยไปกระบี่
และ C แทนเซตของนักทองเที่ยวที่เคยไปชลบุรี
ให a แทนจํานวนนักทองเที่ยวที่เคยไปเชียงใหมเพียงจังหวัดเดียว
b แทนจํานวนนักทองเที่ยวที่เคยไปกระบี่เพียงจังหวัดเดียว
และ c แทนจํานวนนักทองเที่ยวที่เคยไปชลบุรีเพียงจังหวัดเดียว
เขียนแผนภาพแสดงไดดังนี้
เนื่องจากมีนักทองเที่ยวที่ไมเคยไปกระบี่ 208 คน
จากแผนภาพ จะไดวา a + c + 96 = 208 นั่นคือ a + c = 112
จะได b = 500 − [112 + 78 + 96 + 111 + 39] = 64
ดังนั้น จํานวนคนที่เคยไปกระบี่เพียงจังหวัดเดียวมี 64 คน
1.7 เฉลยแบบฝกหัด
คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 แบงการเฉลยแบบฝกหัด
เปน 2 สวน คือ สวนที่ 1 เฉลยคําตอบ และสวนที่ 2 เฉลยคําตอบพรอมวิธีทําอยางละเอียด
ซึ่งเฉลยแบบฝกหัดที่อยูในสวนนี้เปนการเฉลยคําตอบของแบบฝกหัด โดยไมไดนําเสนอวิธีทํา
อยางไรก็ตามครูสามารถศึกษาวิธีทําโดยละเอียดของแบบฝกหัดไดในสวนทายของคูมือครูเลมนี้
1. 1) { a, e, i, o, u } 2) { 2, 4, 6, 8 }
3) { 10, 11, 12, , 99 } 4) { 101, 102, 103, }
5) { − 99, − 98, − 97, , − 1} 6) { 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
7) ∅ 8) ∅
9) { − 14, 14 }
10) {ชลบุร,ี ชัยนาท, ชัยภูมิ, ชุมพร, เชียงราย, เชียงใหม}
2. 1) ตัวอยางคําตอบ { x x เปนจํานวนคี่บวกที่นอยกวา 10 }
หรือ { x ∈ x เปนจํานวนคี่ตั้งแต 1 ถึง 9 }
2) ตัวอยางคําตอบ { x x เปนจํานวนเต็ม }
3) ตัวอยางคําตอบ { x ∈ x มีรากที่สองเปนจํานวนเต็ม }
หรือ { x x = n2 และ n เปนจํานวนนับ }
4) ตัวอยางคําตอบ { x ∈ x หารดวยสิบลงตัว }
หรือ { x x = 10n และ n เปนจํานวนนับ }
3. 1) 1 ตัว 2) 5 ตัว
3) 7 ตัว 4) 9 ตัว
5) 0 ตัว
4. 1) เปนเท็จ 2) เปนจริง
3) เปนเท็จ
5. 1) เปนเซตวาง 2) ไมเปนเซตวาง
3) ไมเปนเซตวาง 4) เปนเซตวาง
5) ไมเปนเซตวาง
6. 1) เซตอนันต 2) เซตจํากัด
3) เซตอนันต 4) เซตจํากัด
5) เซตอนันต 6) เซตอนันต
7. 1) A≠B จ 2) A≠B
3) A=B จ 4) A=B
5) A≠B จ
8. A=D จ
แบบฝกหัด 1.1ข
1. 1) ถูก 2) ผิด
3) ผิด 4) ถูก
5) ถูก 6) ผิด
2. A ⊂ B, C ⊂ A, C ⊂ B จ
3. 1) เปนจริง 2) เปนจริง
3) เปนจริง
4. 1) ∅ และ { 1}
2) ∅ , { 1} , { 2 } และ { 1, 2 }
3) ∅ , { − 1 } , { 0 } , { 1 } , {−1, 0 } , {−1, 1 } , { 0, 1 } และ {−1, 0, 1}
4) ∅ , { x }, { y } และ { x , y }
5) ∅ , { a } , { b } , { c } , { a , b } , { a , c } , { b, c } และ { a , b , c }
6) ∅
5. 1) {∅ , { 5 }}
2) {∅ , { 0 } , { 1} , { 0, 1}}
3) {∅ , { 2 } , { 3 } , { 4 } , { 2, 3 } , { 2, 4 } , { 3, 4 } , { 2, 3, 4 }}
4) {∅ }
แบบฝกหัด 1.1ค
1.
2. 1)
2)
3)
3. 1) 1 ตัว (คือ a)
2) 2 ตัว (คือ d และ e)
3) 3 ตัว (คือ x, y และ z)
1. 1) A ∪ B = { 0, 1, 2, 4, 7, 8, 9 } ก 2) A ∩ B = { 0, 2 }
3) A − B = { 1, 8 } ก 4) B − A = { 4, 7, 9 }
5) A′ = { 3, 4, 5, 6, 7, 9 } ก 6) B′ = { 1, 3, 5, 6, 8 }
7) A ∪ B′ = { 0, 1, 2, 3, 5, 6, 8 } ก 8) A′ ∩ B = { 4, 7, 9 }
2. 1) A∩ B = ∅ ก 2) B ∪ C = { 1, 3, 4, 5, 6, 7 }
3) B ∩ C = { 3, 5 } 4) A ∩ C = { 4, 6 }
5) C ′ = { 0, 1, 2, 7 , 8 } 6) C ′ ∩ A = { 0, 2, 8 }
7) C ′ ∩ B = { 1, 7 } 8) ( A ∩ B ) ∪ B = { 1, 3, 5, 7 }
3. 1) A′ 2) B′ d
3) A′ ∩ B′ 4) ( A ∪ B )′ s
5) A′ ∪ B′ 6) ( A ∩ B )′ s
7) A− B 8) A ∩ B′ d
4. 1) ( A ∪ B) ∪ C 2) A∪(B ∪C) d
3) ( A ∩ B) ∩ C 4) A∩(B ∩C) s
5) ( A∩C) ∪(B ∩C) 6) ( A ∪ B) ∩ C s
5. 1) A∩C ก 2) C ∪ B′
3) B−A ก
6. 1) ∅ ก 2) A
3) ∅ ก 4) U
5) U ก 6) ∅
7) A′ ก 8) ∅
1. ก
เซต A− B B−A A∪ B A′ B′ ( A ∪ B )′
จํานวนสมาชิก 34 19 59 60 75 41
2. 1) n ( A ∪ B ) = 42 2) n ( A − B ) = 12 ก
3) n ( A′ ∩ B′ ) = 8 ป
3. 1) n ( A ∪ C ) = 40 2) n ( A ∪ B ∪ C ) = 43 ก
3) n ( A ∪ B ∪ C )′ = 7 ก 4) n ( B − ( A ∪ C )) = 3 ก
5) n (( A ∩ B ) − C ) = 7 ก
4. n( A ∩ B) = 6 ก
5. n ( B ) = 60 ก
6. 10 คน
7. 152 คน คิดเปนรอยละ 48.72 ของจํานวนผูสูบบุหรี่ทั้งหมด

8. 100 คน
9. 2,370 คน
1. 1) { 48 } ด 2) ∅
3) { 5, 10, 15, } ด 4) { − 2, 0, 2 }
5) { 1, 2, 3, , 10 } ด
2. 1) ตัวอยางคําตอบ { x | x = 3n − 2 เมื่อ n∈ และ 1 ≤ n≤ 5}
2) ตัวอยางคําตอบ { x∈ | − 20 ≤ x ≤ − 10 }
3) ตัวอยางคําตอบ { x | x = 4n + 1 เมื่อ n∈ }
4) ตัวอยางคําตอบ { x | x = n เมื่อ n∈ }
3
3. 1) เซตจํากัด 2) เซตอนันต
3) เซตจํากัด 4) เซตจํากัด
5) เซตอนันต
3) เปนเท็จ 4) เปนจริง
5) เปนจริง 6) เปนเท็จ
7) เปนจริง 8) เปนจริง
5. 1) P ( A) ∩ P ( B ) = { ∅ }
2) P ( A ∩ B) = { ∅ }
3) P ( A ) ∪ P ( B ) = { ∅ , { 5 } , { 6 } , { 8 } , { 9 } , { 5, 6 } , { 8, 9 } }
4) P ( A′ ) = { ∅ , { 5 } , { 6 } , { 7 } , { 5, 6 } , { 5, 7 } , { 6, 7 } , { 5, 6, 7 } }
6. 1) A จ 2) ∅
3) U จ 4) A
5) A จ 6) U
7. 1) A ∪ B = A ∪ ( B − A) จ 2) A ∩ B′ = A − ( A ∩ B )
3) A′ ∩ B′ = U − ( A ∪ B ) จ จ
8. 1) A′ ∩ B ก จ 2) ( A ∩ B′ )′
3) ( A ∪ B′ )′ ก
9. 1) A ∪ ( A − B) ก 2) ( A′ ∩ B ) ∩ C
3) ( A − B )′ ∩ C ก 4) A ∪ (C′ − B )
5) ( A ∩ B′ ) ∪ C ก 6) A′ ∩ ( C ′ ∩ B )
7) A ∪ ( C ′ ∩ B )′ ก
10. 1) { 0, 2, 4, 7, 9, 12, 14 } จ 2) { 1, 4, 6, 9, 12, 15 }

3) { 1, 4, 5, 7, 11, 12 } จ 4) { 4, 9, 12 }
5) { 1, 4, 12 } จ 6) { 4, 7, 12 }
7) { 0, 2, 7, 14 } จ 8) { 1, 5, 6, 11, 15 }
11. 1) เปนจริงจ 2) เปนจริง

3) เปนจริงจ 4) เปนจริง
5) เปนจริงจ
13. n ( A ) = 167 ก
14. 45% ด
15. 1) 10% ด 2) 75% ด
16. 1) 13 คัน 2) 10 คัน

17. 405 คน
18. 1) 72% ก 2) 84% ก
3) 65% ก 4) 13%ก
19. 1) 52 คน 2) 864 คน
3) 136 คน
20. 16%ก
21. 1%
22. 1) 46จ 2) 7
3) 37จ 4) 14
บทที่ 2 | ตรรกศาสตร
บทที่ 2
ตรรกศาสตร
การศึกษาเรื่องตรรกศาสตรมีความสําคัญตอวิชาคณิตศาสตรเพราะเปนรากฐานและเครื่องมือที่
สํ า คั ญ ในการสื่ อสารและสื่ อความหมายในวิช าคณิตศาสตรและศาสตรอื่น ๆ เนื้อหาเรื่อ ง
ตรรกศาสตรที่นําเสนอในหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1
มีเปาหมายเพื่อใหนักเรียนเรียนรูเกี่ยวกับสัญลักษณและภาษาทางตรรกศาสตร ซึ่งเพียงพอที่จะ
ใชในการสื่อสารและสื่อความหมายทางคณิตศาสตรเพื่อเปนเครื่องมือในการเรีย นรูเนื้อหา
คณิตศาสตรในหัวขอตอไป ในบทเรียนนี้มุงใหนักเรียนบรรลุตัวชี้วัดและจุดมุงหมายดังตอไปนี้
ตัวชี้วัด ผลการเรียนรู
เขาใจและใชความรูเกี่ยวกับเซตและตรรกศาสตรเบื้องตน ในการสื่อสารและสื่อความหมาย
ทางคณิตศาสตร
เขาใจและใชความรูเกี่ยวกับตรรกศาสตรเบื้องตนในการสื่อสาร สื่อความหมาย และอางเหตุผล
1. จําแนกขอความวาเปนประพจนหรือไมเปนประพจน
2. หาคาความจริงของประพจนที่มีตัวเชื่อม
3. ตรวจสอบความสมมูลระหวางประพจนสองประพจน
4. จําแนกประพจนวาเปนสัจนิรันดรหรือไมเปนสัจนิรันดร
5. ตรวจสอบความสมเหตุสมผลของการอางเหตุผล
6. หาคาความจริงของประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
7. ตรวจสอบความสมมูลระหวางประโยคสองประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
8. หานิเสธของประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
9. ใชความรูเกี่ยวกับตรรกศาสตรในการแกปญหา
• ความรูเกี่ยวกับจํานวนและสมการในระดับมัธยมศึกษาตอนตน
• เซต
1. ประพจน คื อ ประโยคหรื อ ขอความที่ เ ปนจริ งหรือ เท็ จ อยางใดอยางหนึ่ง เทานั้ น ซึ่ ง
ประโยคหรือขอความดังกลาวจะอยูในรูปบอกเลาหรือปฏิเสธก็ได ในตรรกศาสตรเรียก
การเปน “จริง” หรือ “เท็จ” ของแตละประพจนวา “คาความจริงของประพจน”
2. ให p และ q เปนประพจนใด ๆ เมื่อเชื่อมดวยตัวเชื่อม “และ” ( ) “หรือ” ( )

“ถา...แลว...” ( ) และ “ก็ตอเมื่อ” ( ) จะมีขอตกลงเกี่ยวกับคาความจริงของ
ประพจนที่ไดจากการเชื่อมประพจน p และ q โดยให T และ F แทนจริงและเท็จ
ตามลําดับ ดังนี้
p q p q p q p q p q
T T T T T T
T F F T F F
F T F T T F
F F F F T T
ถา p เปนประพจนใด ๆ แลว นิเสธของ p เขียนแทนดวยสัญลักษณ p และเขียน

ตารางคาความจริงของ p ไดดังนี้
p p
T F
F T
3. ให p, q และ r เปนประพจนซึ่งยังไมกําหนดคาความจริง จะเรียก p, q และ r วาเปน

ตัวแปรแทนประพจนใด ๆ และเรียกประพจนที่มีตัวเชื่อม เชน p, p q, p q, p q,
p q วา “รูปแบบของประพจน”
4. ถารูปแบบของประพจนสองรูปแบบใดมีคาความจริงตรงกันกรณีตอกรณี แลวจะสามารถ
นําไปใชแทนกันได เรียกสองรูปแบบของประพจนดังกลาววาเปน รูปแบบของประพจนที่
สมมูลกัน รูปแบบของประพจนที่สมมูลกันที่ควรทราบมีดังนี้
p ( p)
p q q p
p q q p
(p q) p q
(p q) p q
p q p q
p q q p
p q (p q) (q p)
p (q r) (p q) (p r)
p (q r) (p q) ( p r)
5. รูปแบบของประพจนที่มีคาความจริงเปนจริงทุกกรณี เรียกวา สัจนิรันดร

6. การอางเหตุผลคือ การอางวา เมื่อมีประพจน p1 , p2 , , pn ชุดหนึ่ง แลวสามารถสรุป
ประพจน C ประพจนหนึ่งได การอางเหตุผลประกอบดวยสวนสําคัญสองสวนคือ เหตุ
หรือสิ่งที่กําหนดให ไดแก ประพจน p1 , p2 , , pn และ ผลหรือขอสรุป คือ ประพจน C
โดยใชตัวเชื่อม เชื่อมเหตุทั้งหมดเขาดวยกัน และใชตัวเชื่อม เชื่อมสวนที่เปนเหตุกับ

ผลดังนี้
( p1 p2 pn ) C
จะกลาววา การอางเหตุผลนี้สมเหตุสมผล เมื่อรูปแบบของประพจน ( p 1 p2 pn ) C
เปนสัจนิรันดร
7. ประโยคเปด คือ ประโยคบอกเลาหรือประโยคปฏิเสธที่มีตัวแปร และเมื่อแทนตัวแปรดวย
สมาชิกในเอกภพสัมพัทธแลวไดประพจน
8. เรียก “สําหรับ...ทุกตัว” และ “สําหรับ...บางตัว” วา ตัวบงปริมาณ แทนดวยสัญลักษณ
และ ตามลําดับ โดยใชสัญลักษณ
x แทน สําหรับ x ทุกตัว
x แทน สําหรับ x บางตัว
ถา P ( x ) เปนประโยคเปดที่มี x เปนตัวแปร คาความจริงของ P ( x) ที่มีตัวบงปริมาณ

ตัวเดียว เปนดังนี้
x P ( x) มี ค าความจริ ง เปนจริ ง ก็ ต อเมื่ อ แทนตั ว แปร
ใน P ( x ) ดวย x
สมาชิกแตละตัวในเอกภพสัมพัทธ แลวไดประพจนที่มีคาความจริง
เปนจริงทั้งหมด
x P ( x) มี ค าความจริ ง เปนเท็ จ ก็ ต อเมื่ อ แทนตั ว แปรใน P ( x ) ดวย
x
สมาชิ ก อยางนอยหนึ่ ง ตั ว ในเอกภพสั ม พั ท ธ แลวไดประพจนที่ มี

คาความจริงเปนเท็จ
x P ( x) มี ค าความจริ ง เปนจริ ง ก็ ต อเมื่ อ แทนตั ว แปรใน P ( x ) ดวย
x
สมาชิ ก อยางนอยหนึ่ ง ตั ว ในเอกภพสั ม พั ท ธ แลวไดประพจนที่ มี

คาความจริงเปนจริง
x P ( x) มี ค าความจริ ง เปนเท็ จ ก็ ต อเมื่ อ แทนตั ว แปร
ใน P ( x ) ดวย x
สมาชิกแตละตัวในเอกภพสัมพัทธ แลวไดประพจนที่มีคาความจริง
เปนเท็จทั้งหมด
ประพจน
• การจํ า แนกขอความวาเปนประพจนหรื อ ไมเปนประพจน อาจไมจํ า เปนตองทราบ

คาความจริงที่แนนอนของประพจนนั้น เชน มีสิ่งมีชีวิตอยูบนดาวอังคาร
• การเลื อ กตั ว อยางในชั้ น เรี ย นหรื อ แบบทดสอบระหวางเรี ย นที่ จ ะใหนั ก เรี ย นบอก
คาความจริ งของประพจนที่ไมใชขอความทางคณิตศาสตร ครูควรเลือกใหเหมาะสมกับ
ความรู และประสบการณของนั ก เรี ย น เชน ยุ ง ลายเปนพาหะของโรคไขเลื อ ดออก
โรคเลือดออกตามไร นเปนโรคที่เกิดจากการขาดวิตามินซี และหลีกเลี่ยงตัวอยางขอความ
ที่ใชความรูสึกในการตัดสินวาขอความนั้นเปนจริงหรือเท็จ เชน นารีสวย ปกรณเปนคนดี
• ในการสอนเกี่ยวกับประพจน ครูไมควรยกตัวอยางขอความที่ใชสรรพนามบุรุษที่ 2 และ 3
เชน เขาซื้อขนม ลุงกับปาไปเที่ยวตางประเทศ ซึ่งอาจทําใหนักเรียนเกิดความสับสนวา
ขอความดังกลาวเปนประพจนหรือไม เนื่องจากนักเรียนจะตองทราบบริบทของขอความ
ดังกลาวจึงจะสามารถสรุปคาความจริงของขอความดังกลาวได เชน “เขา” “ลุง” “ปา”
หมายถึงใคร
2. จงเขี ย นประโยคหรื อ ขอความที่ เ ปนประพจนมา 5 ประพจน พรอมทั้ ง บอก
คาความจริงของประพจนนั้น ๆ
แบบฝกหั ด นี้ มี คํ า ตอบไดหลายแบบ โดยอาจเปนไดทั้ ง ขอความทางคณิ ต ศาสตร เชน
∅ ∈{1, 2, 3} และไมใชขอความทางคณิตศาสตร เชน หนึ่งปมีสิบสองเดือน ควรใหนักเรียน
มีอิสระในการเขียนประโยคหรือขอความที่เปน ประพจน ซึ่งคําตอบของนักเรียนไมจําเปนตอง
ตรงกับที่ครูคิดไว
การเชื่อมประพจน
การเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “และ”
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจการเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “และ” โดยให
นักเรียนทํากิจกรรมตอไปนี้
กิจกรรม : การแตงกายของลูกปด
ให p แทนขอความ “ลูกปดใสเสื้อสีขาว”
และ q แทนขอความ “ลูกปดใสกางเกงสี า”
จะไดวา p q แทนขอความ “ลูกปดใสเสื้อสีขาวและลูกปดใสกางเกงสี า”
หรือเขียนโดยยอเปน “ลูกปดใสเสื้อสีขาวและกางเกงสี า”
1. ครูใหนักเรียนเติมตารางคาความจริง ตอไปนี้
ลูกปดใสเสื้อสีขาวและ
ลูกปดใสเสื้อสีขาว ลูกปดใสกางเกงสี า
กางเกงสี า
( p) (q)
(p q)
2. ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับตารางคาความจริงที่ไดจากขอ 1
เมื่อจบกิจกรรมนี้แลว ครูควรใหนักเรียนสรุปไดวาในการเชื่อมประพจนดวย “และ” มีขอตกลง

วาประพจนใหมจะเปนจริงในกรณีที่ประพจนที่นํามาเชื่อมกันนั้นเปนจริงทั้งคู กรณีอื่น ๆ เปน
เท็จทุกกรณี จากนั้นครูสรุปการเขียนตารางคาความจริงของ p q
สําหรับภาษาที่ใชในชีวิตประจําวัน อาจแทนตัวเชื่อม “และ” ดวยคําอื่นซึ่งใหความหมาย

อยางเดียวกัน เชน “แต” “นอกจากนั้นแลว” “ถึงแมวา” “ในขณะที่” ตัวอยางประโยค
ที่พบไดในชีวิต ประจําวัน เชน วรรณชอบวิชาคณิตศาสตรแตนุชชอบวิช าภาษาอังก ษ
สมศักดิเปนหัวหนาหองนอกจากนั้นแลวเขายังเปนประธานนักเรียนดวย วิชัยทํางานหนัก
ถึงแมวาเขาปวย น้ําผึ้งอานหนังสือในขณะที่น้ําฝนดูโทรทัศน
การเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “หรือ”
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจการเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “หรือ” โดยให
กิจกรรม : สัตวเลี้ยงของตนน้ํา
ให p แทนขอความ “ตนน้ําเลี้ยงแมว”
และ q แทนขอความ “ตนน้ําเลี้ยงนก”
จะไดวา p q แทนขอความ “ตนน้ําเลี้ยงแมวหรือตนน้ําเลี้ยงนก”
หรือเขียนโดยยอเปน “ตนน้ําเลี้ยงแมวหรือนก”
1. ครูใหนักเรียนเติมตารางคาความจริง ตอไปนี้
ตนน้ําเลี้ยงแมว ตนน้ําเลี้ยงนก ตนน้ําเลี้ยงแมวหรือนก
( p) (q) (p q)
เมื่อจบกิจกรรมนี้แลว ครูควรใหนักเรียนสรุปไดวาในการเชื่อมประพจนดวย “หรือ” มีขอตกลง

วาประพจนใหมจะเปนเท็จในกรณีที่ประพจนที่นํามาเชื่อมกันเปนเท็จทั้งคู กรณีอื่น ๆ เปนจริง
ทุกกรณี จากนั้นครูสรุปการเขียนตารางคาความจริงของ p q
การใชตั ว เชื่ อม “ หรือ” ในทางตรรกศาสตรจะหมายถึงการเลือกอยางใดอยางหนึ่งหรือ

ทั้งสองอยาง
การเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “ า แลว ”
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจการเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “ถา...แลว...”
โดยใหนักเรียนทํากิจกรรมตอไปนี้
กิจกรรม : สัญญาระหวางพอกับจิว
ให p แทนขอความ “จิวกวาดบาน”
และ q แทนขอความ “พอใหขนม”
จะไดวา p q แทนขอความ “ถาจิวกวาดบานแลวพอจะใหขนม”
การรักษาสัญญาของพอจะเทียบกับคาความจริงของ p q
ซึ่งในกรณีที่ p q เปนจริง หมายถึง พอรักษาสัญญา

ในกรณีที่ p q เปนเท็จ หมายถึง พอไมรักษาสัญญา
1. ครูใหนักเรียนเติมคาความจริงลงในตารางตอไปนี้
จิวกวาดบาน พอใหขนม พอรักษาสัญญา
( p) (q) (p q)
เมื่อจบกิจกรรมนี้แลว ครูควรใหนักเรียนสรุปไดวาในการเชื่อมประพจนดวย “ถา...แลว... ”

มีขอตกลงวาประพจนใหมจะเปนเท็จในกรณีที่เหตุเปนจริงและผลเปนเท็จเทานั้น กรณีอื่น ๆ
เปนจริ ง ทุ ก กรณี ครู ค วรชี้ แ จงเพิ่ ม เติ ม วาประพจนซึ่ ง ตามหลั ง คํ า วา า เรี ย กวา “เหตุ ”
สวนประพจนซึ่งตามหลังคําวา แลว เรียกวา “ผล” จากนั้นครูสรุปการเขียนตารางคาความจริง

ของ p q
การเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “ก็ตอเมื่อ”
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจการเชื่อมประพจนดวยตัวเชื่อม “ก็ตอเมื่อ” โดยให
กิจกรรม : เกรดวิชาคณิตศาสตรของปุยนุน
คาความจริงของประพจนที่มีตัวเชื่อม “ก็ตอเมื่อ” อาจพิจารณาจากสถานการณในชีวิตจริงได เชน

โรงเรียนแหงหนึ่งกําหนดวา “นักเรียนไดเกรด 4 วิชาคณิตศาสตรก็ตอเมื่อนักเรียนไดคะแนน
ตั้ ง แต 80% ของคะแนนเต็ มวิ ชาคณิ ตศาสตร ” สมมติ ว าปุ ยนุ นเป นนั กเรี ยน
ของโรงเรียนแหงนี้
ให p แทนขอความ “ปุยนุนไดเกรด 4 วิชาคณิตศาสตร”
และ q แทนขอความ “ปุยนุนไดคะแนนตั้งแต 80% ของคะแนนเต็มวิชาคณิตศาสตร”
จะไดวา p q แทนขอความ “ปุย นุนไดเกรด 4 วิชาคณิตศาสตรก็ตอเมื่อปุยนุน

ไดคะแนนตั้งแต 80% ของคะแนนเต็มวิชาคณิตศาสตร”
การเกิดขึ้นไดของสถานการณนี้จะเทียบไดกับคาความจริงของ p q
ในกรณีที่สถานการณนี้เกิดขึ้นไดจริง จะไดวา p q เปนจริง

ในกรณีที่สถานการณนี้ไมสามารถเกิดขึ้นได จะไดวา p q เปนเท็จ
ปุยนุนไดเกรด 4 วิชา ปุยนุนไดคะแนนตั้งแต การเกิดขึ้นไดของ

คณิตศาสตร 80% ของคะแนนทั้งหมด สถานการณนี้
( p) (q) (p q)
เมื่อจบกิจกรรมนี้แลว ครูควรใหนักเรียนสรุปไดวาในการเชื่อมประพจนดวย “ก็ตอเมื่อ” มีขอตกลง

วาประพจนใหมจะเปนจริงในกรณีที่ประพจนที่นํามาเชื่อมกันนั้นเปนจริงทั้งคูหรือเปนเท็จทั้งคู
เทานั้น กรณีอื่น ๆ เปนเท็จเสมอ จากนั้นครูสรุปการเขียนตารางคาความจริงของ p q
ตัวเชื่อม “ก็ตอเมื่อ” พบไดบอยในการศึกษาคณิตศาสตร เชน บทนิยามเกี่ยวกับรูปสามเหลี่ยม

หนาจั่ว ซึ่งกลาววา “รูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว คือ รูปสามเหลี่ยมที่มีดานยาวเทากันสองดาน”
หมายความวา “รูปสามเหลี่ยมใดจะเปนรูปสามเหลี่ยมหนาจั่วก็ตอเมื่อรูปสามเหลี่ยมนั้นมีดาน
ยาวเทากันสองดาน” ซึ่งมีความหมายเดียวกับ “ถารูปสามเหลี่ยมใดเปนรูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว
แลวรูปสามเหลี่ยมนั้นจะมีดานยาวเทากันสองดาน และ ถารูปสามเหลี่ยมใดมีดานยาวเทากัน
สองดานแลวรูปสามเหลี่ยมนั้นจะเปนรูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว”
นิเสธของประพจน
ครูอาจนําเขาสูบทเรียนเพื่อใหนักเรียนเขาใจเกี่ยวกับนิเสธของประพจน โดยใหนักเรียนทํากิจกรรม
ตอไปนี้
กิจกรรม : งานอดิเรกของหนูดี
ให p แทนขอความ “หนูดีอานหนังสือ”
จะไดวา p แทนขอความ “หนูดี ม ดอานหนังสือ”
จะไดตารางคาความจริง ดังนี้การ
หนูดีอานหนังสือ หนูดี ม ดอานหนังสือ

( p) ( p)
เมื่ อ จบกิ จ กรรมนี้ แ ลว ครู ค วรใหนั ก เรี ย นสรุ ป ไดวาคาความจริ ง ของนิ เ สธจะตรงขามกั บ
คาความจริงของประพจนเดิมเสมอ จากนั้นครูสรุปการเขียนตารางคาความจริงของ p
การหาคาความจริงของประพจน
• ครู ค วรเขี ย นวงเล็ บ ในตั ว อยางที่ ต องการใหนั ก เรี ย นพิ จ ารณาคาความจริ ง ทุ ก ครั้ ง
ไมควรละวงเล็บไวใหนักเรียนตั ดสินใจเอง ยกเวนตัวเชื่อม “ ” ซึ่งในหนังสือเรีย น
ของ สสวท. ไมไดใสวงเล็บไวเชนกัน เนื่องจากถือวาเปนตัวเชื่อมที่ตองหาคาความจริง
กอน เชน สําหรับประพจน p p นั้น ตองหาคาความจริงของ p กอน แลวจึงหา
คาความจริงของ p p ซึ่งมีความหมายเชนเดียวกับ p ( p)
• การหาคาความจริ ง ของประพจนที่ มี ตั ว เชื่ อ มสามารถทํ า ไดหลายวิ ธี ทั้ ง นี้ ค รู ค วรให

นั ก เรี ย นฝกฝนการหาคาความจริ ง ของประพจนที่ มี ตั ว เชื่ อ มโดยใชแผนภาพ
ซึ่ ง สามารถเขี ย นแสดงไดหลายแบบ ควรใหนั ก เรี ย นมี อิ ส ระในการเขี ย นแผนภาพ
โดยไมจําเปนจะตองตรงกับที่ครูคิดไว จะเปนประโยชนในการศึกษาหัวขอตอ ๆ ไป
รูปแบบของประพจนที่สมมูลกัน
• การพิจารณารูปแบบของประพจนที่สมมูลกันสามารถทําไดโดยพิจารณาจากตาราง
คาความจริง และเมื่อนักเรียนรูจักรูปแบบของประพจนที่สมมูลกันที่ควรทราบแลว
นักเรียนสามารถใชรูปแบบของประพจนเหลานั้นชวยในการพิจารณาการสมมูลกันของ
รูปแบบของประพจนคูอื่น ๆ ได ดังนั้นครูควรชี้แนะนักเรียนและฝกฝนใหนักเรียนจํา
รู ปแบบของประพจนที่ สมมู ลกั นใหได เนื่องจากนักเรียนจะตองนํ าความรู นี้ไปใชเปน
พื้นฐานในการเรียนคณิตศาสตร
• รูปแบบของประพจนที่ส มมูลกัน สามารถเทียบไดกับสมบัติการสลับที่ การเปลี่ยนหมู
และการแจกแจงของการบวกหรือการคูณจํานวน
• p q p q เปนรูปแบบของประพจนที่สมมูลกันที่สําคัญมาก เนื่องจากจะใชเปน
พื้นฐานในการแสดงการสมมูลของรูปแบบของประพจนคูอื่น ๆ
1. จงเขียนขอความที่สมมูลกับขอความตอไปนี้
1) 2 เปนจํานวนตรรกยะ ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนจริง
2) ภพหรือภูมิเปนนักเรียน และ ภพหรือภัทรเปนนักเรียน
แบบฝกหัดนี้มีคําตอบไดหลายแบบ โดยใชความรูเกี่ยวกับรูปแบบของประพจนที่สมมูลกัน
ครูควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนประโยคหรือขอความที่เปนประพจน
สัจนิรันดร
• ในหัวขอนี้จะเนนการตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรของรูปแบบของประพจนที่เชื่อมดวย
“ถา ... แลว ...” เนื่องจากจะเปนพื้นฐานในการตรวจสอบความสมเหตุสมผลในหัวขอถัดไป
• การตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรสามารถทําไดหลายแบบ เชน วิธีการใชตารางคาความจริง

วิธีการหาขอขัดแยง
• รูปแบบของประพจนที่เชื่อมดวย “ถา ... แลว ...” จะเปนเท็จไดเพียงกรณีเดียว คือ เหตุ
เปนจริ ง แตผลเปนเท็ จ ดั งนั้ น ในการตรวจสอบการเปนสัจ นิรัน ดรของรู ป แบบของ
ประพจนที่เชื่อมดวย “ถา ... แลว ...” สามารถทําไดโดยใชวิธีการหาขอขัดแยง
• การตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรของรูปแบบของประพจนที่สมมูลกันที่เชื่อมดวยตัวเชื่อม
“ก็ตอเมื่อ” สามารถทําได เชน (p q) กับ p q เนื่องจากรูปแบบของประพจน
ทั้งสองสมมู ลกัน เมื่ อนํ ามาเชื่ อมดวยตั วเชื่ อมก็ตอเมื่อ จะได ( p q ) ( p q )
เปนสัจนิรันดร เพราะ ( p q ) กับ p q ตางก็มีคาความจริงตรงกันกรณีตอกรณี
นอกจากนี้สัจนิรันดรที่เชื่อมดวยตัวเชื่อมก็ตอเมื่อ สามารถสรุปไดวารูปแบบของประพจน
สองขางของเครื่องหมาย สมมูลกันดวย
นักเรียนมักเขาใจวาเมื่อใชวิธีหาขอขัดแยงในการตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรของรูปแบบ
ของประพจนที่เชือ่ มดวย “ถา ... แลว ...” แลวพบขอขัดแยงแลวจะสรุปโดยทันทีวารูปแบบ
ของประพจนนั้นเปนสัจนิรันดร ซึ่งเปนความเขาใจที่ไมถูกตอง เนื่องจากการใชวิธีการหาขอ

ขัด แยงจะตองตรวจสอบใหครบทุ กกรณี ซึ่งเมื่อพบขอขัดแยงในกรณีหนึ่งแลว อาจยังมี
กรณี อื่ น ๆ อี ก ที่ ไ มมี ข อขั ด แยง เชน ในการตรวจสอบการเปนสั จ นิ รั น ดรของ
p (q r) (p q) r จะพบกรณีที่เกิดขอขัดแยง ดังแสดงในแผนภาพตอไปนี้
T F
T T T F
F F T T
ขัดแยงกัน
อยางไรก็ตามกรณี รูปแบบของประพจนนี้มีกรณีที่ไมเกิดขอขัดแยง ดังแสดงในแผนภาพ
ตอไปนี้
T F
F T T F
F F F F
จะเห็นวา ขอความ p (q r) (p q) r ไมเปนสัจนิรันดร จากตัวอยางนี้

จึงสรุปไดวา ในกรณีที่ใชวิธีหาขอขัดแยงในการตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรของรูปแบบของ
ประพจนที่เชื่อมดวย “ถา ... แลว ...” แลวเกิดขอขัดแยง นักเรียนจําเปนตองพิจารณาวามี
กรณีอื่น ๆ ที่ไมเกิดขอขัดแยงหรือไม ถามีกรณีอื่นที่ไมเกิดขอขัดแยง แสดงวารูปแบบของ
ประพจนที่กําหนดใหสามารถเปนเท็จได นั่นคือรูปแบบของประพจนนี้ไมเปนสัจนิรันดร
ในการตรวจสอบรูปแบบของประพจนวาเปนสัจนิรันดรหรือไม ครูควรสนับสนุนใหนักเรียน
ใชแผนภาพ เนื่องจากจะเปนพื้นฐานในการศึกษาเรื่องการอางเหตุผล แตในกรณีที่นักเรียน
ไมสามารถใชแผนภาพเพื่อตรวจสอบการเปนสัจนิรันดรได ครูอาจเปดโอกาสใหนักเรียนใช
ตารางคาความจริงได ทั้งนี้เมื่อนักเรียนฝกฝนมากพอจะสามารถเลือกวิธีที่เหมาะสมสําหรับ
โจทยแตละขอได
ประโยคเปด
ในการยกตัวอยางประโยคเปด ครูไมควรยกตัวอยางประโยคที่มีตัวแปรบางประโยค เชน

x + x = 2x , x 2 + 3 x + 2 = ( x + 1)( x + 2 ) เนื่องจากประโยคเหลานี้เปนประพจนที่เปนจริง
เมื่อพิจารณาวาเปนการเขียนแบบละตัวบงปริมาณ x
ตัวบงปริมาณ
1. จงเขียนขอความตอไปนี้ในรูปสัญลักษณ เมื่อ U =
4) จํานวนเต็มทุกจํานวนเปนจํานวนจริง
แบบฝกหัดนี้หากไมกําหนดเอกภพสัมพัทธ สามารถเขียนในรูปสัญลักษณไดเปน
x[ x ∈ ], U = หรือ x[ x ∈ x∈ ], U =
สมมูลและนิเสธของประโยคที่มีตัวบงปริมาณ
2. จงหานิเสธของขอความตอไปนี้
แบบฝกหั ด นี้ มี คํ า ตอบไดหลายแบบ โดยใชความรู เกี่ ย วกั บ นิ เ สธของประพจนที่ มี
ตัวบงปริมาณ ครูควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนนิเสธของขอความที่กําหนด
3. จงเขี ย นประโยคหรื อ ขอความที่ เ ปนประพจนเชิ ง ประกอบที่ ใ ชตั ว เชื่ อ ม “ ไม ”
“และ” “หรือ” “ถา...แลว...” และ “ก็ตอเมื่อ” มาอยางละ 1 ประพจน
แบบฝกหัดนี้มีคําตอบไดหลายแบบ โดยอาจเปนไดทั้งขอความทางคณิตศาสตร และไมใช
ขอความทางคณิตศาสตร ครูควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนประโยคหรือขอความที่เปน
ประพจน ซึ่งคําตอบของนักเรียนไมจําเปนตองตรงกับที่ครูคิดไว
7. กําหนดให p, q และ r เปนประพจน จงตรวจสอบวารูปแบบของประพจนในขอ

ตอไปนี้สมมูลกันหรือไม
1) p ( qกับ ( p q ) ( p r )
r)
2) ( p q ) r กับ ( p r ) ( q r )
3) ( p q ) r กับ ( p q r )
4) p q กับ ( p q) (q p)
แบบฝกหัดนี้ในการตรวจสอบวารูปแบบของประพจนที่กําหนดใหไมสมมูลกัน นอกจากจะ
แสดงไดโดยใชตารางคาความจริงแลว อาจแสดงไดโดยใชการจัดรูปประพจนที่กําหนดใหโดย
ใชรู ปแบบของประพจนที่ สมมู ลกั นพรอมใหเหตุ ผลประกอบ เชน รู ปแบบของประพจน
p ( q r) กับ ( p q) (p r) สามารถแสดงการตรวจสอบวา p ( q r)
กับ ( p q) (p r) สมมูลกันหรือไม ไดดังนี้
(p q) (p r) ( p q) ( p r)
p q p r
( p p) ( q r)
p ( q r)
p ( q r)
ซึ่งจะเห็ นวา q r ไมสมมูล กับ q r เนื่องจากในการเชื่อมประพจนดวย “ และ”

มีขอตกลงวาประพจนใหมจะเปนจริงในกรณีที่ประพจนที่นํามาเชื่อมกันนั้นเปนจริงทั้งคู
กรณีอื่น ๆ เปนเท็จทุกกรณี แตในการเชื่อมประพจนดวย “หรือ” มีขอตกลงวาประพจน
ใหมจะเปนเท็จในกรณีที่ประพจนที่นํามาเชื่อมกันเปนเท็จทั้งคู กรณีอื่น ๆ เปนจริงทุกกรณี
ทําใหไดวา p ( q r) ไมสมมูลกับ p ( q r) ดังนั้น p ( q r) ไมสมมู ล
กับ ( p q) (p r)
8. จงเขียนขอความทีส่ มมูลกับขอความตอไปนี้
แบบฝกหัดนี้มีคําตอบไดหลายแบบ โดยใชความรูเกี่ยวกับรูปแบบของประพจนที่สมมูลกัน ครู
ควรใหนักเรียนมีอิสระในการเขียนประโยคหรือขอความที่เปนประพจน
2.3 แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน
กิจกรรม : ใครคือ าตกร
ถาคุณไดรับหนาที่ใหสอบสวนผูตองสงสัย 3 คน ในคดี าตกรรม ซึ่งแตละคนมีคําใหการ

ดังตอไปนี้
นาย ก : นาย ข เปน าตกร และนาย ค เปนผูบริสุทธิ
นาย ข : ถานาย ก เปน าตกร แลวนาย ค จะเปน าตกรดวย
นาย ค : ผมบริสุทธิ แตคนที่เหลืออยางนอยหนึ่งคนเปน าตกร
ถามีเพียงคนเดียวที่พูดจริง โดยผูบริสุทธิพูดจริง และ าตกรพูดเท็จ
คุณสามารถบอกไดหรือไมวา ใครคือ าตกร
1. ถากําหนดให p แทนประพจน “นาย ก เปนผูบริสุทธิ”
q แทนประพจน “นาย ข เปนผูบริสุทธิ”
r แทนประพจน “นาย ค เปนผูบริสุทธิ”
จงเขียนคําใหการของทั้งสามคนโดยใช p, q และ r
2. สมมติให นาย ก เปนคนเดียวที่พูดจริง
2.1 หาคาความจริงของประพจน p, q และ r
2.2 หาคาความจริงของคําใหการของนาย ก นาย ข และนาย ค
2.3 คาความจริงที่ไดในขอ 2.2 สอดคลองกับที่สมมติวานาย ก เปนคนเดียวที่พูดจริง
หรือไม
3. สมมติให นาย ข เปนคนเดียวที่พูดจริง

3.3 คาความจริงที่ไดในขอ 3.2 สอดคลองกับที่สมมติวานาย ข เปนคนเดียวที่พูดจริง
หรือไม
4. สมมติให นาย ค เปนคนเดียวที่พูดจริง
4.3 คาความจริงที่ไดในขอ 4.2 สอดคลองกับที่สมมติวานาย ค เปนคนเดียวที่พูดจริง
หรือไม
5. จากขอ 2, 3 และ 4 ขอใดที่คาความจริงที่ไดจากคําใหการของนาย ก นาย ข นาย ค
สอดคลองกับที่สมมติไว สรุปไดวาใครคือคนที่พูดจริง และใครคือ าตกร
เฉลยกิจกรรม : ใครคือ าตกร
1. จากสถานการณที่กําหนด จะไดวาคนเปน าตกรคือคนที่ไมเปนผูบริสุทธิ

สามารถเขียนคําใหการของทั้งสามคนไดดังนี้
นาย ก : q r
นาย ข : p r
นาย ค : r ( p q)
2. 2.1 เนื่องจากมีคนเดียวที่พูดจริง จะไดวา นาย ข และนาย ค พูดเท็จ

เนื่องจากผูบริสุทธิพูดจริง และ าตกรพูดเท็จ
ดังนั้น นาย ก เปนผูบริสุทธิ นาย ข และนาย ค เปน าตกร
นั่นคือ p เปนจริง q เปนเท็จ และ r เปนเท็จ
2.2 เนื่องจาก p เปนจริง q เปนเท็จ และ r เปนเท็จ
ดังนั้น คําใหการของนาย ก : q r เปนเท็จ
คําใหการของนาย ข : p r เปนจริง
คําใหการของนาย ค : r ( p q) เปนเท็จ
2.3 ไมสอดคลอง
3. 3.1 เนื่องจากมีคนเดียวที่พูดจริง จะไดวา นาย ก และนาย ค พูดเท็จ
ดังนั้น นาย ข เปนผูบริสุทธิ นาย ก และนาย ค เปน าตกร
นั่นคือ p เปนเท็จ q เปนจริง และ r เปนเท็จ
3.2 เนื่องจาก p เปนเท็จ q เปนจริง และ r เปนเท็จ
ดังนั้น คําใหการของนาย ก : q r เปนเท็จ
คําใหการของนาย ข : p r เปนจริง
คําใหการของนาย ค : r ( p q) เปนเท็จ
3.3 สอดคลอง
4. 4.1 เนื่องจากมีคนเดียวที่พูดจริง จะไดวา นาย ก และนาย ข พูดเท็จ

ดังนั้น นาย ค เปนผูบริสุทธิ นาย ก และนาย ข เปน าตกร
นั่นคือ p เปนเท็จ q เปนเท็จ และ r เปนจริง
4.2 เนื่องจาก p เปนเท็จ q เปนเท็จ และ r เปนจริง
ดังนั้น คําใหการของนาย ก : q r เปนจริง
คําใหการของนาย ข : p r เปนเท็จ
คําใหการของนาย ค : r ( p q) เปนจริง
4.3 ไมสอดคลอง
5. ขอ 3 เปนขอเดียวที่คาความจริงที่ไดจากคําใหการของนาย ก นาย ข และนาย ค
สอดคลองกับที่สมมติไว
สรุปไดวา นาย ข เปนคนเดียวที่พูดจริง นั่นคือ นาย ข เปนคนเดียวที่เปนผูบริสุทธิ
ดังนั้น าตกรคือ นาย ก และนาย ค
แนวทางการจัดกิจกรรม : ใครคือ าตกร
เวลาในการจัดกิจกรรม 50 นาที
กิจกรรมนี้เสนอไวใหนักเรียนใชความรู เรื่อง ตรรกศาสตรเบื้องตน เพื่อแกปญหาในสถานการณ
ที่กําหนดให โดยกิจกรรมนี้มีสื่อ/แหลงการเรียนรู และขั้นตอนการดําเนินกิจกรรม ดังนี้
สื่อ/แหลงการเรียนรู
ใบกิจกรรม “ใครคือ าตกร”
ขั้นตอนการดําเนินกิจกรรม
1. ครูแบงกลุมนักเรียนแบบคละความสามารถ กลุมละ 3 – 4 คน
2. ครูแจกใบกิจกรรม “ใครคือ าตกร” จากนั้นบอกภารกิจที่จะมอบหมายใหนักเรียนแตละ
กลุมชวยกันสอบสวนผูตองสงสัยจากสถานการณที่กําหนดให
3. ครูใหนักเรียนแตละกลุมชวยกันตอบคําถามที่ปรากฏในขั้นตอนการปฏิบัติขอ 1 – 4 ในใบ
กิจกรรม ในระหวางที่ นั กเรียนทํ ากิ จกรรมครูควรเดินดูนักเรียนใหทั่วถึงทุกกลุม และ
สอบถามความคิดเห็นหรือแนวคิดที่ใชในการแกปญหา ทั้งนี้ ครูควรเนนย้ํากับนักเรียนวา
เงื่อนไขสําคัญของสถานการณนี้ คือ มีเพียงคนเดียวที่พูดจริง โดยผูบริสุทธิพูดจริง และ
าตกรพูดเท็จ
4. ครูสุมเลือกกลุมนักเรียน 3 กลุม นําเสนอแนวคิดและเหตุผลที่สนับสนุนคําตอบของตนเอง
และใหนักเรียนกลุมอื่น ๆ รวมกันอภิปรายเกี่ยวกับความสมเหตุสมผลของคําตอบ โดย
เปดโอกาสใหกลุมที่มีคําตอบแตกตางกันไดนําเสนอแนวคิด
5. ครูสรุปคําตอบพรอมแนวทางที่ถูกตองในการแกปญหา
ตรวจสอบนั ก เรี ย นแตละคนวามี ค วามรู ความเขาใจในเรื่ อ งที่ ค รู ส อนมากนอยเพี ย งใด
การใหนั ก เรี ย นทํ า แบบฝกหั ด เปนแนวทางหนึ่ ง ที่ ค รู อ าจใชเพื่ อ ประเมิ น ผลดานความรู
ระหวางเรียนของนักเรียน ซึ่งหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1
ไดนํ า เสนอแบบฝกหั ด ที่ ค รอบคลุ ม เนื้ อ หาที่ สํ า คั ญ ของแตละบทไว สํ า หรั บ ในบทที่ 2
ตรรกศาสตร ครูอาจใชแบบฝกหัดเพื่อวัดผลประเมินผลความรูในแตละเนื้อหาไดดังนี้
ประพจนและคาความจริงของประพจน 2.1ก ขอ 1, 2
การเชื่อมประพจน 2.2ก ขอ 1 – 4
การหาคาความจริงของประพจน 2.3 ขอ 1, 2
การสรางตารางคาความจริง 2.4 ขอ 1 – 6
รูป แบบของประพจนที่ส มมู ล กั น และรู ป แบบของประพจน 2.5 ขอ 1 – 3
ที่เปนนิเสธกัน
สัจนิรันดร 2.6ก ขอ 1 – 5
การอางเหตุผล 2.7ก ขอ 1, 2
ประโยคเปด 2.8 ขอ 1 – 10
ตัวบงปริมาณ 2.9 ขอ 1, 2
คาความจริงของประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว 2.10 ขอ 1 – 10
สมมูลและนิเสธของประโยคที่มีตัวบงปริมาณ 2.11 ขอ 1, 2
หนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ ม เติ ม คณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ ก ษาปที่ 4 เลม 1 มี จุ ด มุ งหมายวา
เมื่อนักเรียนไดเรียนจบบทที่ 2 ตรรกศาสตร แลวนักเรียนสามารถ
1. จําแนกขอความวาเปนประพจนหรือไมเปนประพจน
2. หาคาความจริงของประพจนที่มีตัวเชื่อม
3. ตรวจสอบความสมมูลของประพจนสองประพจน
4. จําแนกประพจนวาเปนสัจนิรันดรหรือไมเปนสัจนิรันดร
5. ตรวจสอบความสมเหตุสมผลของการอางเหตุผล
6. หาคาความจริงของประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
7. ตรวจสอบความสมมูลระหวางประโยคสองประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
8. หานิเสธของประโยคที่มีตัวบงปริมาณตัวเดียว
ซึ่ง หนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ มเติ มคณิ ตศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ กษาปที่ 4 เลม 1 ไดนํ า เสนอ
แบบฝกหัดทายบทที่ประกอบดวยโจทยเพื่อตรวจสอบความรูหลังเรียน โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ
วัดความรูความเขาใจของนักเรียนตามจุดมุงหมาย ซึ่งประกอบดวยโจทยฝกทักษะที่มีความ
นาสนใจและโจทยทาทาย ครูอาจเลือกใชแบบฝกหัดทายบทวัดความรูความเขาใจของนักเรียน
ตามจุดมุงหมายของบทเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมีความสามารถตามจุดมุงหมายเมื่อเรียนจบ
บทเรียนหรือไม

เลม 1 บทที่ 2 ตรรกศาสตร สอดคลองกับจุดมุงหมายของบทเรียน ดังนี้
ตรวจสอบ
จําแนกขอความ ตรวจสอบ จําแนกประพจน หาคาความจริง ความสมมูล หานิเสธของ ใชความรู
ขอ หาคาความจริง ตรวจสอบความ
ขอ วาเปนประพจน ความสมมูล วาเปนสัจนิรันดร ของประโยคที่มี ระหวางประโยค ประโยคที่มี เกี่ยวกับ
ยอย ของประพจนที่ สมเหตุสมผลของ
หรือไมเปน ของประพจน หรือไมเปน ตัวบงปริมาณ สองประโยคที่มี ตัวบงปริมาณ ตรรกศาสตร
มีตัวเชื่อม การอางเหตุผล
ประพจน สองประพจน สัจนิรันดร ตัวเดียว ตัวบงปริมาณ ตัวเดียว ในการแกปญหา
ตัวเดียว
1. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
2. 1)
2)
3)
4)
3. โจทยฝกทักษะ
4. 1)
2)
3)
4)
5)
5. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
6. 1)
2)
3)
7. 1)
2)
3)
4)
8. 1)
2)
3)
4)
9. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
10. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
11. 1)
2)
3)
4)
5)
12. 1)
2)
3)
4)
5)
13. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
14. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
15. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
16.
17.
18.
• เปาหมายประการหนึ่งของวิชาคณิตศาสตร คือ การศึกษาทําความเขาใจธรรมชาติ หรือ
ปรากฏการณตาง ๆ โดยใช “ระบบเชิงคณิตศาสตร” (mathematical system) ซึ่งระบบ
เชิงคณิตศาสตรเปนแนวคิดเชิงนามธรรมที่ใชแทนธรรมชาติ หรือปรากฏการณอยางใด
อยางหนึ่ง เชน “ระบบจํานวนจริง” (real number system) เปนแนวคิดที่ใชแทนจํานวนหรือ
ขนาดของสิ่งตาง ๆ หรือ “เรขาคณิตแบบยุคลิด” (Euclidean geometry) เปนแนวคิดหนึ่ง
ที่ใชแทนวัตถุตาง ๆ ในปริภูมิ เปนตน
• ระบบเชิงคณิตศาสตรแตละระบบ มีองคประกอบดังตอไปนี้
1. เอก พสัมพัทธ (universe) คือ เซตของสิ่งที่จะศึกษาในระบบนั้น เชน เซตของ
จํานวนนับ เซตของจํานวนเต็ม เซตของจํานวนจริง
2. คําอนิยาม (undefined term) ไดแก คําซึ่งเปนที่เขาใจความหมายกันโดยทั่วไป
โดยไมตองอธิ บ าย เชน คํ า วา “เหมื อนกัน ” หรือ คําวา “จุ ด ” และ “เสน ” ใน
เรขาคณิตแบบยุคลิด เปนตน
3. คํานิยาม (defined term) คือ คําที่สามารถใหความหมายโดยใชคําอนิยาม หรือคํานิยาม
อื่นที่มีมากอนแลวได เชน คําวา “จํานวนคู” หรือคําวา “รูปสามเหลี่ยมมุมฉาก”
เปนตน
4. สัจพจน (axiom) คือ ขอความที่กําหนดใหเปนจริงในระบบเชิงคณิตศาสตรนั้นโดย
ไมตองพิสูจน เชน สัจพจนเชิงพีชคณิตของระบบจํานวนจริง สัจพจนเชิงอันดับของ
ระบบจํานวนจริง สัจพจนความบริบูรณของระบบจํานวนจริง
5. ท ษ ีบท (theorem) คือ ขอความที่พิสูจนแลววาเปนจริงในระบบเชิงคณิตศาสตร
ที่กําหนด โดยการพิสูจน (proof) คือ กระบวนการอางเหตุผลตามหลักตรรกศาสตร
เพื่อนําไปสูขอสรุปที่ตองการ ซึ่งมักตองนําคําอนิยาม คํานิยาม รวมทั้งสัจพจน หรือ

ท ษ ีบทที่มีอยูกอนแลวมาใชในการพิสูจน เชน ท ษ ีบทพีทาโกรัส
ในบางกรณี ขอความที่พิสูจนแลววาเปนจริง อาจไมเรียกวาท ษ ีบทเสมอไป โดยมี
คําเฉพาะที่ใชเรียกท ษ ีบทบางประเภท เชน “บทตั้ง” (lemma) ที่ใชเรียกท ษ ีบทซึ่ง
จะนําไปใชพิสูจน ท ษ ีบทถัดไปที่เปนท ษ ีบทหลัก หรือท ษ ีบทที่มีความสําคัญ
มากกวา และ “บทแทรก” (corollary) ที่ใชเรียกท ษ ีบทซึ่งเปนผลอยางงายจาก
ท ษ ีบทที่มีมากอนหนา
นอกจากนี้ ในบางกรณี จะใชคําวา “สมบัติ” (property) แทนขอความที่เปนจริงใด ๆ ใน
ระบบเชิงคณิตศาสตรระบบหนึ่ง โดยสมบัติอาจเปนความจริงเกี่ยวกับคํานิยาม สัจพจน
หรือท ษ ีบทก็ได และอาจใชคําวา “ก ” (law) สําหรับความจริงที่เปนสัจพจนหรือ
ท ษ ีบทอีกดวย
ครูควรระลึกอยูเสมอวา ความรูทางคณิตศาสตรที่กําลังพิจารณา เปนองคประกอบใด
ของระบบเชิงคณิตศาสตร นั่นคือ ควรทราบวาสิ่งใดเปนสัจพจน สิ่งใดเปนท ษ ีบท
เชน ไมควรพยายามพิสูจนสัจพจนเกี่ยวกับจํานวนจริงในระบบจํานวนจริง เปนตน
ในสวนนี้จะนําเสนอตัวอยางแบบทดสอบประจําบทที่ 2 ตรรกศาสตร สําหรับรายวิชาเพิ่มเติม
คณิตศาสตร เลม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 ซึ่งครูสามารถเลือกนําไปใชไดตามจุดประสงคการเรียนรู
ที่ตองการวัดผลประเมินผล
1. จงพิจารณาประโยคหรือขอความตอไปนี้วาเปนประพจนหรือไม ถาเปนประพจน
จงหาคาความจริงของประพจนนั้น
1) งวงนอนจัง
2) เธอตองไปเดียวนี้
22
3) =
7
4) 1∉ {2, 3}
5) 2 ไมใชจํานวนจริง
6) 1, 2, 3,
7) ทําไม a+b=b+a
2. กําหนดให p, q และ r เปนประพจน ซึ่ง p และ q มีคาความจริงเปนจริงและ

เท็จตามลําดับ จงหาคาความจริงของประพจนตอไปนี้
1) (p q) r
2) (p q) r
3. กําหนดให p และ q เปนประพจนใด ๆ ถา r เปนประพจนเชิงประกอบที่เกิดจาก

การเชื่อมประพจน p กับ q ซึ่งมีคาความจริงดังตารางตอไปนี้
p q r
T T F
T F T
F T T
F F F
จงเขียนประพจน r ในรูปประพจน p กับ q
4. กําหนดให p, q และ r เปนประพจน ซึ่ง p q, q r และ r p มีคาความจริง

เปนจริง จงหาคาความจริงของประพจน p r
5. จงหานิเสธของขอความ “ถา x เปนจํานวนนับ แลว x เปนจํานวนคู หรือ x เปนจํานวนคี่”

6. กําหนดให p และ q เปนประพจน จงตรวจสอบวา p q สมมูลกับ ( p q) p
หรือไม
7. กําหนดให p, q, r และ s เปนประพจน จงตรวจสอบรูปแบบของประพจนที่กําหนดให
วาเปนสัจนิรันดรหรือไม
1) (p q) (q r) (p q) r
2) (p q) (r s) (p r) (q s)
8. จงตรวจสอบวาการอางเหตุผลตอไปนี้สมเหตุสมผลหรือไม
เหตุ 1. ถาแทนไทสอบไดที่หนึ่ง แลวแมจะใหรางวัล
2. ถาแมใหรางวัล แลวแทนไทจะนําไปซื้อของขวัญ
3. แทนไทสอบไดที่หนึ่ง หรือแมจะใหรางวัล
ผล แทนไทจะซื้อของขวัญ
9. จงหาคาความจริงของประพจนที่มีตัวบงปริมาณตอไปนี้
1) x x2 = 4 2x = 4 เมื่อ U =
2) x 0 < x3 < x 2 เมื่อ U =
1. 1) ไมเปนประพจน 2) ไมเปนประพจน
3) เปนประพจน มีคาความจริงเปนเท็จ 4) เปนประพจน มีคาความจริงเปนจริง
5) เปนประพจน มีคาความจริงเปนเท็จ 6) ไมเปนประพจน
7) ไมเปนประพจน
2. 1) จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q) r มีคาความจริงเปนจริง
2) จาก q เปนเท็จ จะได q เปนจริง
จาก p เปนจริง และ q เปนจริง จะได p q เปนจริง
3. ตัวอยางคําตอบ
(p q)
(p q) (q p)
4. พิจารณาตารางคาความจริงดังนี้
p q r p q q r r p
T T T T T T
T T F T F T
T F T F T T
T F F F T T
F T T T T F
F T F T F T
F F T T T F
F F F T T T
สังเกตวาถา p q, q r และ r p มีคาความจริงเปนจริง

จะได p, q และ r ตองมีคาความจริงเปนจริงทั้งหมด หรือเปนเท็จทั้งหมด
ดังนั้น p r มีคาความจริงเปนจริง
5. ให p แทนประพจน “ x เปนจํานวนนับ”
q แทนประพจน “ x เปนจํานวนคู”
r แทนประพจน “ x เปนจํานวนคี่”
จะไดวาขอความ “ถา x เปนจํานวนนับ แลว x เปนจํานวนคู หรือ x เปนจํานวนคี่ ”
เขียนแทนดวยรูปแบบของประพจน p (q r)
นิเสธของ p (q r) คือ p (q r)
เนื่องจาก p (q r) p (q r)
p (q r)
p q r
โดยที่รูปแบบของประพจน p q r แทนขอความ “ถา x เปนจํานวนนับ และ x ไม
เปนจํานวนคู และ x ไมเปนจํานวนคี่”
ดังนั้น นิเสธของขอความ “ถา x เปนจํานวนนับ แลว x เปนจํานวนคู หรือ x เปนจํานวนคี่”
คือ “ถา x เปนจํานวนนับ และ x ไมเปนจํานวนคู และ x ไมเปนจํานวนคี่”
6. สรางตารางคาความจริงของ p q กับ ( p q) p ไดดังนี้
p q p q p p q ( p q) p
T T T F F T
T F F F T T
F T T T T T
F F T T F F
จะเห็นวาคาความจริงของ p q กับ ( p q) p มีบางกรณีที่ตางกัน

ดังนั้น p q ไมสมมูลกับ ( p q) p
7. 1) สมมติให ( p q) (q r) (p q) r เปนเท็จ
(p q) (q r) (p q) r
T T T F
F F
F F T F
จากแผนภาพ จะเห็นวา คาความจริงของ p เปนไดทั้งจริงและเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q) (q r) (p q) r เปนสัจนิรันดร
2) สมมติให ( p q) (r s) (p r) (q s) เปนเท็จ
(p q) (r s) (p r) (q s)
T T T F
F F
F F F F
F T
จากแผนภาพ จะเห็นวา คาความจริงของ r เปนไดทั้งจริงและเท็จ

ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( r → s ) ∧ ( p ∨ r ) → (q ∨ s)
8. ให p, q และ r แทนประพจน “แทนไทสอบไดที่หนึ่ง” “แมใหรางวัล” และ
“แทนไทซื้อของขวัญ” ตามลําดับ
จะไดรูปแบบประพจน คือ ( p → q ) ∧ ( q → r ) ∧ ( p ∨ q ) →r
จากขอ 7. ขอยอย 1) ( p → q ) ∧ ( q → r ) ∧ ( p ∨ q ) →r เปนสัจนิรันดร

ดังนั้น การอางเหตุผลนี้สมเหตุสมผล
9. 1) พิจารณาประโยคเปด x2 = 4 → 2x = 4
แทน x ดวย −2 จะได (−2) 2 = 4 ซึ่งเปนจริง และ 2−2 = 4 ซึ่งเปนเท็จ

ดังนั้น ( −2 ) = 4 → 2 = 4 เปนเท็จ
2 −2
จะได ∀x x = 4 → 2 = 4 เปนเท็จ
2 x
2) พิจารณาประโยคเปด 0 < x3 < x 2
แทน x ดวย 0.1 จะได 0 < (0.1)3 < (0.1) 2 ซึ่งเปนจริง

ดังนั้น ∃x 0 < x 3 < x 2 เปนจริง
คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิ ตศาสตร ชั้นมัธ ยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 แบงการเฉลยแบบฝกหัด
1. 1) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 2) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
3) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 4) ไมเปนประพจน
5) ไมเปนประพจน 6) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
7) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 8) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
11) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 12) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
13) ไมเปนประพจน 14) ไมเปนประพจน
2 >3 เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
∅ ∈ {1, 2, 3} เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
หนึ่งปมีสิบสองเดือน เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
4 เปนจํานวนอตรรกยะ เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
เดือนมกราคม มี 31 วัน เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
5) เปนเท็จ 6) เปนเท็จ
2. 1) นิเสธของประพจน 4 + 9 = 10 + 3 คือ 4 + 9 ≠ 10 + 3 มีคาความจริงเปนเท็จ
2) นิเสธของประพจน −7 > 6 คือ −7 > 6 มีคาความจริงเปนจริง
3) นิเสธของประพจน เซตของจํานวนนับที่เปนคําตอบของสมการ x2 + 1 = 0
เปนเซตวาง คือ เซตของจํานวนนับที่เปนคําตอบของสมการ x2 + 1 = 0 ไมเปน

เซตวาง มีคาความจริงเปนเท็จ
4) นิเสธของประพจน { 3, 4 } ∪ { 1, 3, 5 } = { 1, 3, 4, 5 } คือ
{ 3, 4 } ∪ { 1, 3, 5 } ≠ { 1, 3, 4, 5 } มีคาความจริงเปนเท็จ
5) นิเสธของประพจน {{ 2 }} ⊄ { 2 } คือ {{ 2 }} ⊂ { 2 } มีคาความจริงเปนเท็จ
6) นิเสธของประพจน −3+ 6 ≤ −3 + 6 คือ −3+ 6 > −3 + 6
มีคาความจริงเปนเท็จ
7) นิเสธของประพจน 15 ไมใชจํานวนจริง คือ 15 เปนจํานวนจริง มีคาความจริง
เปนจริง
8) นิเสธของประพจน วาฬเปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม คือ วาฬไมเปนสัตวเลี้ยงลูก
ดวยน้ํานม มีคาความจริงเปนเท็จ
3. 1) p แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชา”
2) p→ q แทนประพจน “ถาฉันตื่นนอนแตเชา แลวฉันมาเรียนไมทันเวลา”
3) p∧q แทนประพจน “ฉันตื่นนอนแตเชาและฉันมาเรียนทันเวลา”
4) p↔q แทนประพจน “ฉันตื่นนอนแตเชาก็ตอเมื่อฉันมาเรียนทันเวลา”
5) p∨ q แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชาหรือฉันมาเรียนไมทันเวลา”
6) p ∨ ( p → q) แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชา หรือ ถาฉันตื่นนอนแตเชาแลว
ฉันมาเรียนทันเวลา”
4. 1) p∧ q มีคาความจริงเปนเท็จ
2) p∨q มีคาความจริงเปนจริง
3) q→ p มีคาความจริงเปนจริง
4) p ↔q มีคาความจริงเปนเท็จ
1. 1) มีคาความจริงเปนจริง 2) มีคาความจริงเปนจริง
3) มีคาความจริงเปนจริง 4) มีคาความจริงเปนเท็จ
5) มีคาความจริงเปนจริง 6) มีคาความจริงเปนจริง
7) มีคาความจริงเปนเท็จ 8) มีคาความจริงเปนจริง
9) มีคาความจริงเปนเท็จ 10) มีคาความจริงเปนเท็จ
2. 1) p เปนจริง และ q เปนจริง

2) p เปนจริง และ q เปนเท็จ
3) ( p∧ q) → r เปนจริง
4) ( p ∨ q ) ∧ r เปนเท็จ
5) ( p ∧ r ) ↔ (q ∧ s) เปนจริง
1. สรางตารางคาความจริงของ p ∨ (q → p) ไดดังนี้
p q q→ p p ∨ (q → p)
T T T T
T F T T
F T F F
F F T T
2. สรางตารางคาความจริงของ ( p ∨ q ) ∧ ( p∨ q) ไดดังนี้
p q q p∨q p∨ q ( p ∨ q ) ∧ ( p∨ q)
T T F T T T
T F T T T T
F T F T F F
F F T F T F
3. สรางตารางคาความจริงของ p→( p → q) ไดดังนี้

p q p p→ q p→( p → q)
T T F T T
T F F T T
F T T T T
F F T F T
4. สรางตารางคาความจริงของ ( q∨ q) ↔ r ไดดังนี้
q r q q∨ q ( q∨ q) ↔ r
T T F T T
T F F T F
F T T T T
F F T T F
5. สรางตารางคาความจริงของ q ↔ p ∧ (q → p) ไดดังนี้
p q p q q→ p p ∧ (q → p) q ↔ p ∧ (q → p)
T T F F F F T
T F F T T T T
F T T F T F T
F F T T T F F
6. สรางตารางคาความจริงของ ( q ∧ r ) → ( r ∨ p ) ไดดังนี้
p q r q∧r r∨ p (q ∧ r ) → (r ∨ p)
T T T T T T
T T F F T T
T F T F T T
T F F F T T
F T T T T T
F T F F F T
F F T F T T
F F F F F T
1. 1) ตัวอยางคําตอบ
• 2 เปนจํานวนจริง ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนตรรกยะ
• ถา 2 เปนจํานวนตรรกยะแลว 2 เปนจํานวนจริง และถา 2 เปนจํานวนจริง
แลว 2 เปนจํานวนตรรกยะ
2) ตัวอยางคําตอบ
• ภพหรือภัทรเปนนักเรียน และ ภพหรือภูมิเปนนักเรียน
• ภพเปนนักเรียน หรือ ภูมิและภัทรเปนนักเรียน
2. 1) (ข) 2) (ก)
3) (ข) 4) (ก)
5) (ข) 6) (ข)
3. 1) p∧q กับ p∧ q ไมเปนนิเสธกัน

2) p∨q กับ p∧ q เปนนิเสธกัน
3) p→q กับ p∧ q เปนนิเสธกัน
4) p→q กับ p→ q ไมเปนนิเสธกัน
5) p↔q กับ ( p ∧ q ) ∨ ( q ∧ p ) เปนนิเสธกัน
6) “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนตรรกยะ” กับ “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนอตรรกยะ”
ไมเปนนิเสธกัน
7) “ถา 2 + 1 = 3 แลว 3 เปนจํานวนนับ” กับ “3 ไมใชจํานวนนับ แต 2 + 1 = 3”
เปนนิเสธกัน
8) “4 เปนจํานวนคูและเปนจํานวนเต็ม” กับ “4 เปนจํานวนคี่หรือไมใชจํานวนเต็ม”
1. เปนสัจนิรันดร 2. เปนสัจนิรันดร
3. เปนสัจนิรันดร 4. ไมเปนสัจนิรันดร
5. เปนสัจนิรันดร
1. 1) สมเหตุสมผล 2) ไมสมเหตุสมผล
3) ไมสมเหตุสมผล 4) ไมสมเหตุสมผล
5) สมเหตุสมผล
2. 1) ไมสมเหตุสมผล 2) สมเหตุสมผล
3) สมเหตุสมผล 4) ไมสมเหตุสมผล
1. ไมใชทั้งประพจนและประโยคเปด 2. เปนประพจน
3. เปนประโยคเปด 4. เปนประโยคเปด
5. ไมเปนทั้งประพจนและประโยคเปด 6. ไมเปนทั้งประพจนและประโยคเปด
7. เปนประโยคเปด 8. เปนประพจน
9. เปนประพจน 10. เปนประโยคเปด
1. 1) ∀x [ x ∈ → x ⋅1 = x ] 2) ∃x x 2 = 2
3) ∃x [| x | +1 ≤ 1] 4) ∀x [ x ∈ → x∈ ]
2. 1) สําหรับจํานวนจริง x ทุกจํานวน ถา x<2 แลว x2 < 4
2) สําหรับจํานวนจริง y ทุกจํานวน y 2 − 4 = ( y − 2 )( y + 2 )
3) มีจํานวนจริง y ซึ่ง 2y +1 = 0
4) สําหรับจํานวนจริง x บางจํานวน ซึ่ง ถา x เปนจํานวนตรรกยะ แลว x2 = 2
1. เปนเท็จ 2. เปนเท็จ
3. เปนจริง 4. เปนเท็จ
5. เปนจริง 6. เปนเท็จ
7. เปนเท็จ 8. เปนจริง
9. เปนจริง 10. เปนจริง
1. 1) (ข) 2) (ก)
3) (ก) 4) (ข)
5) (ข) 6) (ก)
7) (ก) 8) (ข)
2. 1) นิเสธของ ∃x [ x + 2 ≤ 0] คือ ∀x [ x + 2 > 0]
2) นิเสธของ ∀x [ x ≠ 0] → ∃x [ x > 0] คือ ∀x [ x ≠ 0] ∧ ∀x [ x ≤ 0]
3) นิเสธของ ∀x x 2 < 0 → x < 0 คือ ∃x x 2 < 0 ∧ x ≥ 0
4) นิเสธของ ∃x x > 2∨ ( x + 1 ≥ 1) คือ ∀x [ x ≤ 2 ∧ x + 1 ≥ 1]
5) นิเสธของ ∃x P ( x ) ∧ Q ( x ) คือ ∀x P ( x) ∨ Q ( x)
6) นิเสธของขอความ “จํานวนตรรกยะทุกจํานวนเปนจํานวนจริง” คือ

“มีจํานวนตรรกยะบางจํานวนที่ไมเปนจํานวนจริง”
7) นิเสธของขอความ “จํานวนเต็มบางจํานวนเปนจํานวนจริง” คือ

“จํานวนเต็มทุกจํานวนไมเปนจํานวนจริง”
8) นิเสธของขอความ “จํานวนจริงบางจํานวนนอยกวาหรือเทากับศูนย
และมีจํานวนจริงบางจํานวน เมื่อยกกําลังสองแลวไมเทากับศูนย” คือ
“จํานวนจริงทุกจํานวนมากกวาศูนย หรือจํานวนจริงทุกจํานวนเมื่อยกกําลังสองแลว
เทากับศูนย”
1. 1) ไมเปนประพจน 2) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
3) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง 4) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
5) ไมเปนประพจน 6) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
9) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง 10) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
2. 1) นิเสธของประพจน −20 + 5 > −17 คือ −20 + 5 ≤ −17 มีคาความจริงเปนเท็จ
2) นิเสธของประพจน 37 ไมเปนจํานวนเฉพาะ คือ 37 เปนจํานวนเฉพาะ
มีคาความจริงเปนจริง
3) นิเสธของประพจน 2∈ คือ 2∉ มีคาความจริงเปนจริง
4) นิเสธของประพจน ⊂ คือ ⊄ มีคาความจริงเปนเท็จ
• π ไมเปนจํานวนตรรกยะ
• นิดาและนัดดาเปนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4
• รูปสี่เหลี่ยมอาจเปนรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากหรือรูปสี่เหลี่ยมดานขนานก็ได
• รู ป สามเหลี่ ย ม ABC เปนรู ป สามเหลี่ ย มดานเทาก็ ต อเมื่ อ รู ป สามเหลี่ ย ม ABC
มีดานยาวเทากันทุกดาน
4. 1) มีคาความจริงเปนจริง 2) มีคาความจริงเปนเท็จ
5) มีคาความจริงเปนเท็จ
5. 1) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p→q และมีคาความจริงเปนจริง
2) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p∧q และมีคาความจริงเปนจริง
3) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p∨q และมีคาความจริงเปนจริง
5) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p∧q และมีคาความจริงเปนเท็จ
6) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p∧q และมีคาความจริงเปนจริง
7) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p∧q และมีคาความจริงเปนเท็จ
9) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p→ q และมีคาความจริงเปนเท็จ
10) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป ( p ∧ q ) → r และมีคาความจริงเปนจริง
11) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p↔q และมีคาความจริงเปนเท็จ
12) ประพจนที่กําหนดใหอยูในรูป p ↔ ( q ∨ r ) และมีคาความจริงเปนจริง
6. 1) ( p ∨ q) ↔ ( p ∨ q) มีคาความจริงเปนเท็จ
2) p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ
3) p เปนจริง q เปนจริง r เปนเท็จ และ s เปนจริง
7. 1) p → ( q ∧ r) ไมสมมูลกับ ( p → q ) ∨ ( p → r )
2) ( p ∨ q) ∧ r ไมสมมูลกับ ( p ∨ r ) ∧ ( q ∨ r )
3) ( p → q ) → r ไมสมมูลกับ ( p ∧ q ∧ r )
4) p ↔q สมมูลกับ ( p → q) ∧ (q → p)
8. 1) แนวทางการตอบ
• “ถา 8 ไมนอยกวา 7 แลว 8 เปนจํานวนคู” สมมูลกับ “ 8 นอยกวา 7
หรือ 8 เปนจํานวนคู”
2) แนวทางการตอบ
12 12
• “ ∉ ก็ตอเมื่อ 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ” สมมูลกับ “ถา ∉ แลว
5 5
5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 และ ถา 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 แลว
12
∉ ”
5
12
• “ ∉ ก็ตอเมื่อ 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ” สมมูลกับ “5 ไมเปน
5
12
ตัวประกอบของ 12 ก็ตอเมื่อ ∉ ”
5
• “ไกและเปดเปนสัตวปก หรือ นกและไกเปนสัตวปก” สมมูลกับ “ไกเปนสัตวปก
และ เปดหรือนกเปนสัตวปก”
• “ถาพอและแมของแหนมมีเลือดหมู O แลวแหนมมีเลือดหมู O” สมมูลกับ
“พอหรือแมของแหนมไมมีเลือดหมู O หรือแหนมมีเลือดหมู O”
9. 1) p→q กับ q→ p ไมเปนนิเสธกัน

2) p↔q กับ p↔ q ไมเปนนิเสธกัน
3) p → (q → r ) กับ p ∧ q∧ r เปนนิเสธกัน
4) p → (q → r ) กับ ( p ∧ r ) ∨ ( q ∧ r ) เปนนิเสธกัน
5) p → (q ∨ r ) กับ (q ∨ r ) → ~ p ไมเปนนิเสธกัน
6) q ∧ (r ∧ ~ s) กับ q → (r → s) เปนนิเสธกัน
7) ( p → q ) ∨ r กับ p ∧ q∧ r เปนนิเสธกัน
8) ( p ∨ q) → r กับ r ∧ ( p ∨ q) เปนนิเสธกัน
9) “ 12 เปนตัวประกอบของ 24 แลว 4 เปนตัวประกอบของ 24 ” กับ “ 4 ไมเปน
ตัวประกอบของ 24 แต 12 เปนตัวประกอบของ 24 ” เปนนิเสธกัน
10) “ a และ b ไมเปนสระในภาษาอังกฤษ หรือ e เปนสระในภาษาอังกฤษ” กับ

“e เปนสระในภาษาอังกฤษ แต ถา a ไมเปนสระในภาษาอังกฤษ แลว b เปนสระ
ในภาษาอังกฤษ” ไมเปนนิเสธกัน
10. 1) รูปแบบของประพจน p → (q → r ) → ( p → q ) → r ไมเปนสัจนิรันดร
2) รูปแบบของประพจน (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q) ไมเปนสัจนิรันดร
3) รูปแบบของประพจน p ∧ ( p ∨ q) → q เปนสัจนิรันดร
4) รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) →r เปนสัจนิรันดร
5) รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r ) เปนสัจนิรันดร
6) รูปแบบของประพจน ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r เปนสัจนิรันดร
7) รูปแบบของประพจน ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q ) เปนสัจนิรันดร
11. 1) ไมสมเหตุสมผล 2) ไมสมเหตุสมผล
3) ไมสมเหตุสมผล 4) สมเหตุสมผล
12. 1) ไมสมเหตุสมผล 2) สมเหตุสมผล
3) สมเหตุสมผล 4) ไมสมเหตุสมผล
5) ไมสมเหตุสมผล
14. 1) นิเสธของ ∀x ( x ≠ 5) คือ ∀x [ x ≠ 5]
2) นิเสธของ ∃x [ x ∈ ∧ x≥5] คือ ∀x [ x ∉ ∨ x<5]
3) นิเสธของ ∀x x 2 − 5 < 4 → x − 2 ≠ 0 คือ ∃x x 2 − 5 < 4 ∧ x − 2 = 0
4) นิเสธของ ∃x [ x − 7 < 5] → ∀x [ x ≥ 2] คือ ∀x [ x − 7 ≥ 5 ] ∧ ∃x [ x < 2 ]
5) นิเสธของ ∀x [ x ∈ ∧ x − 2 > 8] ∨ ∃x x = 5∨ ( x ≠ 6 ) คือ

∃x [ x ∉ ∨ x − 2 ≤ 8 ] ∧ ∀x [ x ≠ 5 ∧ x ≠ 6 ]
6) นิเสธของ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] → ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ]
คือ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] ∧ ∃x [ x = 2 ∨ x < 6 ]
7) นิเสธของขอความ “มีจํานวนตรรกยะบางจํานวนเปนจํานวนคี่และจํานวนคี่
ทุกจํานวนไมเปนจํานวนอตรรกยะ” คือ “จํานวนตรรกยะทุกจํานวนไมเปน
จํานวนคี่หรือมีจํานวนคี่บางจํานวนเปนจํานวนอตรรกยะ”
8) นิเสธของขอความ “จํานวนนับทุกจํานวนมากกวาศูนยแตจํานวนเต็มบางจํานวน
ยกกําลังสองไมมากกวาศูนย” คือ “มีจํานวนนับบางจํานวนนอยกวาหรือเทากับ
ศูนยหรือกําลังสองของจํานวนเต็มใด ๆ มีคามากกวาศูนย”
15. 1) ∀x [ x ∈ ∧ x∉ ] ไมสมมูลกับ ∀x [ x ∈ ∨ x ∉ ]
2) ∀x x > 0 → x3 > 0 ไมสมมูลกับ ∀x x > 0 ∨ x3 > 0
3) ∃x x 2 > 0 สมมูลกับ ∀x x 2 ≤ 0
4) ∀x x = 9 ∧ x ≠ 3 ไมสมมูลกับ ∃x x =3→ x =9
5) ∃x [ x ∈ ]∧ ∃x [ x + 3 < 7 ] ไมสมมูลกับ ∀x [ x + 3 < 7 ] ∧ ∃x [ x ∈ ]

6) ∀x [ x > 0 ] ∧ ∃x x 2 − 1 < 0 สมมูลกับ ( ∀x [ x > 0] → ∀x x2 − 1 ≥ 0 )
7) ∃x x 2 − 7 ≠ 0 ∨ ∀x [ x > −5] ไมสมมูลกับ ∃x [ x ≤ −5 ] ∨ ∀x x 2 − 7 = 0
8) ( ∀x [ x ∈ ] ∧ ∀x [ x ≠ 7 ]) สมมูลกับ ∃x [ x ≠ 7 ] → ∀x [ x ∈ ]
9) “จํานวนคี่ทุกจํานวนมากกวาศูนย” สมมูลกับ “ไมจริงที่วาจํานวนคี่บางจํานวน
นอยกวาหรือเทากับศูนย”
10) “มีจํานวนตรรกยะ x ที่ x2 = 0 หรือ x ≠ 0” ไมสมมูลกับ “ไมจริงที่วา

จํานวนตรรยะ x ทุกจํานวน ที่ x2 ≠ 0 หรือ x =0”
16. ฟาใสมีสิทธิ์ไดเลื่อนตําแหนง
17. สุริยาจะไดรับเงินรางวัล 45,000 บาท
เมฆาจะไมไดรับเงินรางวัล
กมลจะไดรับเงินรางวัล 140,000 บาท
และทิวาจะไดรับเงินรางวัล 800,000 บาท
18. มานแกวจะสามารถกูเงินกับบริษัทนี้ได
บทที่ 3 | จํานวนจริง
บทที่ 3
จํานวนจริง
การศึกษาเรื่องจํานวนจริงมีความสําคัญตอวิชาคณิตศาสตร เพราะความเขาใจเกี่ยวกับจํานวน
ไมไดหมายความเพี ย งการคิ ด คํ า นวณเทานั้ น แตหมายความรวมถึ ง ความเขาใจในระบบ
เชิงคณิตศาสตร ซึ่งประกอบไปดวย เอกภพสัมพัทธ คําอนิยาม คํานิยาม สัจ พจน ทฤษฎีบ ท
บทตั้ ง และบทแทรก เนื้ อ หาเรื่ อ งจํ า นวนจริ ง ที่ นํ า เสนอในหนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ ม เติ ม
คณิต ศาสตร ชั้น มัธ ยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 มีจุ ดมุงหมายเพื่อใหนักเรีย นเขาใจและนําระบบ
เชิงคณิตศาสตรไปใชในการแกปญหา และเพื่อเปนรากฐานสําหรับการเรียนคณิตศาสตรในหัวขอ
ตอไป ในบทเรียนนี้มุงใหนักเรียนบรรลุตัวชี้วัดและจุดมุงหมายดังตอไปนี้
• เขาใจจํานวนจริงและใชสมบัติของจํานวนจริงในการแกปญหา
• แกสมการและอสมการพหุนามตัวแปรเดียวดีกรีไมเกินสี่ และนําไปใชในการแกปญหา
• แกสมการและอสมการเศษสวนของพหุนามตัวแปรเดียว และนําไปใชในการแกปญหา
• แกสมการและอสมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว และนําไปใชในการแกปญหา
1. ใชความรูเกี่ยวกับจํานวนจริงในการแกปญหา
2. หาผลหารของพหุนามและเศษเหลือ
3. หาเศษเหลือโดยใชทฤษฎีบทเศษเหลือ
4. แยกตัวประกอบของพหุนาม
5. แกสมการและอสมการพหุนามตัวแปรเดียว
6. แกสมการและอสมการเศษสวนของพหุนามตัวแปรเดียว
7. แกสมการและอสมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว
8. ใชความรูเกี่ยวกับพหุนามในการแกปญหา
• ความรูเกี่ยวกับจํานวน สมการ อสมการ และพหุนามในระดับมัธยมศึกษาตอนตน

• เซต
1. แผนผังแสดงความสัมพันธของจํานวนชนิดตาง ๆ
จํานวนเชิงซอน
จํานวนจริง จํานวนเชิงซอนที่ไมใชจํานวนจริง
จํานวนอตรรกยะ จํานวนตรรกยะ
จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะที่ไมใชจํานวนเต็ม
จํานวนเต็มลบ ศูนย จํานวนเต็มบวกหรือจํานวนนับ

2. ระบบจํานวนจริงประกอบดวยเซตของจํานวนจริงและการดําเนินการ ไดแก การบวกและ
การคูณ ( , +, ⋅ )
3. สัจพจนการเทากันของระบบจํานวนจริง
1) กฎการสะทอน (reflexive law)
สําหรับจํานวนจริง a จะไดวา a = a
2) กฎการสมมาตร (symmetric law)
สําหรับจํานวนจริง a และ b ถา a = b แลว b = a
3) กฎการถายทอด (transitive law)
สําหรับจํานวนจริง a, b และ c ถา a=b และ b=c แลว a = c
4. สัจพจนเชิงพีชคณิต
ให a, b และ c เปนจํานวนจริง จะไดวา
สมบัติ การบวก การคูณ
สมบัติปด a +b∈ ab ∈
สมบัติการสลับที่ a+b = b+a ab = ba
สมบัติการเปลี่ยนหมู ( a + b) + c = a + (b + c ) ( ab ) c = a ( bc )
สมบัติการมีเอกลักษณ a+0 = a = 0+a a ⋅1 = a = 1⋅ a

เรียก 0 วา เรียก 1 วา
“เอกลักษณการบวก” “เอกลักษณการคูณ”
a + ( −a ) = 0 = ( −a ) + a
สมบัติการมีตัวผกผัน ถา a ≠0 แลว
เรียก −a วา
a −1 ⋅ a = 1 = a ⋅ a −1
“ตัวผกผันการบวก หรือ
เรียก a −1 วา
อินเวอรสการบวกของ a”
“ตัวผกผันการคูณ หรือ
อินเวอรสการคูณของ a”
สมบัติการแจกแจง a ( b + c ) = ab + ac และ ( a + b ) c = ac + bc
5. ทฤษฎีบท 1 กฎการตัดออกสําหรับการบวก
ให a, b และ c เปนจํานวนจริง
1) ถา a+c = b+c แลว a =b
2) ถา a +b = a +c แลว b =c
6. ทฤษฎีบท 2 กฎการตัดออกสําหรับการคูณ
1) ถา ac = bc และ c ≠0 แลว a =b
2) ถา ab = ac และ a ≠0 แลว b=c
7. ทฤษฎีบท 3
ให a เปนจํานวนจริง จะได a⋅0 = 0
ให เปนจํานวนจริง จะได ( −1) a = − a
a
ให a และ b เปนจํานวนจริง จะได ab = 0 ก็ตอเมื่อ a=0 หรือ b=0
ให a และ b เปนจํานวนจริง จะไดวา
1) a ( −b ) = − ab
2) ( − a ) b = − ab
3) ( − a )( −b ) = ab
11. บทนิยาม 1
ให a และ b เปนจํานวนจริง
a ลบดวย b เขียนแทนดวยสัญลักษณ a −b
โดยที่ a − b = a + ( −b )
ให a และ b เปนจํานวนจริง โดยที่ b≠0
a
a หารดวย b เขียนแทนดวยสัญลักษณ
b
a
โดยที่ = a ⋅ b −1
b
1) a ( b − c ) = ab − ac
2) ( a − b ) c = ac − bc
ให a เปนจํานวนจริง ถา a≠0 แลว a −1 ≠ 0
ให a, b , c และ d เปนจํานวนจริง จะไดวา
a
b a
1) = เมื่อ b≠0 และ c≠0
c bc
a ac
b bc
a c ad + bc
3) + = เมื่อ b≠0 และ d ≠0
b d bd
a c ac
4) = เมื่อ b≠0 และ d ≠0
b d bd
−1
b c
c b
a
b ad
6) = เมื่อ b ≠ 0, c ≠ 0 และ d ≠0
c bc
d
16. ทฤษฎีบท 10 ขั้นตอนวิธีการหารสําหรับพหุนาม
ถา a ( x ) และ b ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ b ( x ) ≠ 0 แลวจะมีพหุนาม q ( x ) และ r ( x )
เพียงชุดเดียวเทานั้น ซึ่ง
a ( x) = b( x) q ( x) + r ( x)
เมื่อ r ( x ) = 0 หรือ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )
เรียก q ( x ) วา “ผลหาร” และเรียก r ( x ) วา “เศษเหลือจากการหารพหุนาม a ( x )
ดวยพหุนาม b ( x ) ”
17. ทฤษฎีบท 11 ทฤษฎีบทเศษเหลือ
ให p ( x ) เปนพหุนาม a x + a x + a x
n
n
n −1
n −1
n−2
n−2
+ + a1 x + a0
โดยที่ n เปนจํานวนเต็มบวก และ a , a , a n n −1 n−2 , , a1 , a0 เปนจํานวนจริง ซึ่ง an ≠ 0
ถาหารพหุนาม p ( x ) ดวยพหุนาม x−c เมื่อ c เปนจํานวนจริง แลวเศษเหลือจะเทากับ

p (c)
18. ทฤษฎีบท 12 ทฤษฎีบทตัวประกอบ
n
n
n −1
n −1
n−2
n−2
+ + a1 x + a0
โดยที่ n เปนจํานวนเต็มบวก และ a , a , a n n −1 n−2 , , a1 , a0 เปนจํานวนจริง ซึ่ง an ≠ 0
พหุนาม p ( x ) มี x−c เปนตัวประกอบ ก็ตอเมื่อ p ( c ) = 0
19. ทฤษฎีบท 13 ทฤษฎีบทตัวประกอบตรรกยะ

n
n
n −1
n −1
n−2
n−2
+ + a1 x + a0
โดยที่ n เปนจํานวนเต็มบวก และ a , a , a n n −1 n−2 , , a1 , a0 เปนจํานวนเต็ม ซึ่ง an ≠ 0

k
ถา x− เปนตั ว ประกอบของพหุ น าม p ( x ) โดยที่ m และ k เปนจํ า นวนเต็ ม
m
ซึ่ง m≠0 และ ห.ร.ม. ของ m และ k เทากับ 1 แลว m หาร an ลงตัว และ k หาร
a0 ลงตัว
20. สมการพหุนามตัวแปรเดียว คือ สมการที่เขียนไดในรูป
an x n + an −1 x n −1 + an − 2 x n − 2 + + a1 x + a0 = 0
เมื่อ n เปนจํานวนเต็มที่ไมเปนจํานวนลบ และ an , an −1 , an − 2 , , a1 , a0 เปนจํานวนจริง
ที่เปนสัมประสิทธิ์ของพหุนาม
21. สมการกํ า ลั ง สอง คื อ สมการที่ เ ขี ย นไดในรู ป ax 2 + bx + c = 0 เมื่ อ a, b และ c
เปนจํานวนจริง โดยที่ a≠0
ถา b 2 − 4ac ≥ 0 แลวจะมีจํานวนจริงที่เปนคําตอบของสมการกําลังสองนี้
−b b 2 − 4ac
โดยคําตอบของสมการ คือ
2a
ถา b 2 − 4ac < 0 แลว จะไมมีจํานวนจริงที่เปนคําตอบของสมการกําลังสองนี้
22. ให p ( x ) และ q ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ q ( x ) ≠ 0 จะเรียก p ( x ) วา
q x ( )
“เศษสวนของพหุนาม” ที่มี p ( x ) เปนตัวเศษ และ q ( x ) เปนตัวสวน
23. การคูณและการหารเศษสวนของพหุนาม
1) เมื่ อ p ( x ) , q ( x ) , r ( x ) และ s ( x ) เปนพหุ น าม โดยที่ q ( x ) ≠ 0 และ s ( x ) ≠ 0
จะไดวา
p ( x) r ( x) p ( x) r ( x)
⋅ =
q ( x) s ( x) q ( x) s ( x)
2) เมื่อ p ( x ) , q ( x ) , r ( x ) และ s ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ q ( x ) ≠ 0, r ( x ) ≠ 0

และ s ( x ) ≠ 0 จะไดวา
p ( x) r ( x) p ( x) s ( x)
= ⋅
q ( x) s ( x) q ( x) r ( x)
24. การบวกและการลบเศษสวนของพหุนาม
เมื่อ p ( x ) , q ( x ) และ r ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ q ( x ) ≠ 0 จะไดวา
p ( x) r ( x) p ( x) + r ( x)
+ =
q ( x) q ( x) q ( x)
p ( x) r ( x) p ( x) − r ( x)
− =
q ( x) q ( x) q ( x)
สมการเศษสวนของพหุนาม คือ สมการที่สามารถจัดใหอยูในรูป ( ) = 0

p x
25.
q ( x)
เมื่อ p ( x ) และ q ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ q ( x ) ≠ 0

ให a และ b เปนจํานวนจริง
a > b หมายถึง a −b > 0
a 0 )
a ≥ b หมายถึง a −b > 0 หรือ a=b
a ≤ b หมายถึง a −b < 0 หรือ a=b

ให a , b และ c เปนจํานวนจริง
1) สมบัติการถายทอด
ถา a>b และ b>c แลว a>c
2) สมบัติการบวกดวยจํานวนที่เทากัน
ถา a>b แลว a+c > b+c
3) สมบัติการคูณดวยจํานวนที่เทากันที่ไมเปนศูนย
กรณีที่ 1 ถา a>b และ c>0 แลว ac > bc
กรณีที่ 2 ถา a>b และ c<0 แลว ac < bc
4) สมบัติการตัดออกสําหรับการบวก
ถา a+c > b+c แลว a>b
5) สมบัติการตัดออกสําหรับการคูณ
กรณีที่ 1 ถา ac > bc และ c>0 แลว a>b
กรณีที่ 2 ถา ac > bc และ c<0 แลว ab และ c>d แลว a+c > b+d
ให a , b และ c เปนจํานวนจริง
a<b<c หมายถึง a<b และ b<c
a≤b≤c หมายถึง a≤b และ b≤c
a<b≤c หมายถึง a<b และ b≤c
a≤b<c หมายถึง a≤b และ b<c
ให a และ b เปนจํานวนจริง ซึ่ง a<b
ชวงเปด ( a , b ) หมายถึง { x a < x a }

ชวงเปดอนันต ( − , a ) หมายถึง { x x < a}
ชวงปดอนันต [ a , ) หมายถึง { x x ≥ a}
ชวงปดอนันต ( − , a ] หมายถึง { x x ≤ a}
ให a เปนจํานวนจริง คาสัมบูรณของจํานวนจริง a เขียนแทนดวย สัญลักษณ a โดยที่
เมื่อ
เมื่อ
ให x และ y เปนจํานวนจริง จะไดวา
1) x = − x
2) xy = x y
x x
3) = เมื่อ y≠0
y y
4) x − y = y − x
2
5) x = x2
6) x + y ≤ x + y
ให a เปนจํานวนจริงบวก
เซตคําตอบของสมการ x = a คือ {−a , a}
ให a เปนจํานวนจริงบวก
1) x <a ก็ตอเมื่อ −a < x < a
2) x ≤a ก็ตอเมื่อ −a ≤ x ≤ a
3) x > a ก็ตอเมื่อ x < −a หรือ x>a
4) x ≥a ก็ตอเมื่อ x ≤ −a หรือ x≥a
จํานวนจริง
ครูอาจทบทวนเกี่ยวกับจํานวนประเภทตาง ๆ โดยใชกิจกรรมการจําแนกประเภทของจํานวน ดังนี้
กิจกรรม การจําแนกประเภทของจํานวน
ขั้นตอนการปฏิบัติ
1. ครูแบงกลุมนักเรียนกลุมละ 3 – 4 คน แบบคละความสามารถ จากนั้นครูเขียนจํานวน
ตอไปนี้บนกระดาน
7π −7 + 8 − ( −5 ) − 6 5− 5
8
8 ⋅ 18 − 225 3
2
1
( −7 )
3
49 + 144 2 2
2
27
2.3 −0.57871234 85.71
363
10 22
4.5073 − 7.321321321...
3 7
10−3 0.123456 −32
2. ครูใหนักเรียนแตละกลุมอภิปรายวาจะจําแนกประเภทของจํานวนอยางไร
3. ครูใหตัวแทนนักเรียนแตละกลุมนําเสนอการจัดประเภทของจํานวน แลวรวมกันอภิปราย
ในประเด็นตอไปนี้
3.1 จัดประเภทของจํานวนไดกี่กลุม พรอมใหเหตุผลประกอบ
3.2 ประเภทของจํานวนที่กลุมของตนเองจัดได เหมือนหรือแตกตางจากเพื่อนกลุมอื่น
หรือไม อยางไร
4. หลังการอภิปราย ครูใหนักเรียนแตละกลุมเขียนแผนผังแสดงความสัมพันธของจํานวนประเภท
ตาง ๆ จากนั้นครูสุมกลุมนักเรียนกลุมหนึ่งมานําเสนอการจัดประเภทของจํานวน พรอมทั้งให
นักเรียนกลุมอื่น ๆ รวมกันเพิ่มเติมประเภทของจํานวนจากที่เพื่อนนําเสนอใหสมบูรณ
หมายเหตุ
• แนวคํ าตอบ เชน จํ าแนกประเภทของจํ านวนเปน 2 กลุ ม ไดแก จํ านวนตรรกยะ และ
จํานวนอตรรกยะ
• ครูอาจเปลี่ยนเปนจํานวนอื่น ๆ ซึ่งจํานวนเหลานั้นควรจําแนกประเภทไดหลายแบบ
กิจ กรรมนี้ มีไวเพื่ อ ทบทวนเกี่ ย วกั บ ประเภทของจํา นวนซึ่งนั กเรี ย นไดศึก ษามาแลวในระดั บ
มัธยมศึกษาตอนตน และใชเพื่อตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนเกี่ยวกับหัวขอนี้ไดดวย ซึ่งในกรณี
ที่ครูพบวานักเรียนมีความเขาใจเกี่ยวกับประเภทของจํานวนเปนอยางดีแลว ครูสามารถสอนเนื้อหา
เกี่ยวกับระบบจํานวนจริงซึ่งอยูในหัวขอถัดไปไดโดยไมตองสอนเรื่องนี้อีก
2. ขอความตอไปนี้เปนจริงหรือเท็จ
9) มีจํานวนตรรกยะที่มากที่สุดที่นอยกวา 9
แบบฝกหั ด นี้ ค รู ควรกระตุ นและเปดโอกาสใหนั กเรี ย นใหเหตุ ผ ลประกอบการหาคํ า ตอบ
โดยนั ก เรี ย นอาจใหเหตุ ผ ลวาไมสามารถหาจํ า นวนตรรกยะที่ ม ากที่ สุ ด ที่ น อยกวา 9 ได
เนื่องจากจะมีจํานวนตรรกยะที่อยูระหวางจํานวนจริง 2 จํานวนเสมอ
ระบบจํานวนจริง
• เนื้อหาในหั วขอนี้ โดยสวนใหญเปนเรื่ องที่ นัก เรีย นไดศึ กษามาแลวในระดับ มัธยมศึ กษา
ตอนตน แตในระดั บ นี้ เ ปนการนํ า เนื้ อ หามาจั ด ตามโครงสรางของระบบคณิ ต ศาสตร
โดยจะกลาวถึ ง สั จ พจนการเทากั น ของระบบจํ า นวนจริ ง และสั จ พจนเชิ ง พี ช คณิ ต
แตจะไมไดกลาวถึงสัจพจนความบริบูรณ
• บทเรียนนี้ไมไดเนนการพิสูจนทฤษฎีบท แตครูอาจใหความรูเพิ่มเติมเกี่ยวกับการพิสูจน
ทฤษฎีบทสําหรับนักเรียนที่สนใจได
ทฤษฎีบทเศษเหลือ
ตัวอยางที่ 10
1
จงหาเศษเหลือจากการหาร 9 x3 + 4 x − 1 ดวย x−
2
1
คําถาม 1. จงหาร 9 x3 + 4 x − 1 ดวย x− โดยวิธี ห ารยาว แลวพิ จ ารณาวาเศษเหลื อ
2
1
ที่ไดเทากับ p หรือไม
2
2. จงหาร 9 x3 + 4 x − 1 ดวย 2x −1 โดยวิธีหารยาว แลวพิจารณาวาเศษเหลือที่ได
1
เทากับ p หรือไม
2
จากคําถามสองขอนี้นักเรียนควรสังเกตเห็นวาเศษเหลือที่ไดจากการหาร 9 x3 + 4 x − 1 ดวย
1
x− โดยวิธีหารยาว และเศษเหลือที่ไดจากการหาร 9 x3 + 4 x − 1 ดวย 2x −1 โดยวิธีหาร
2
17 1
ยาว ตางก็เทากับ ซึ่งคือ p นั่นเอง เนื่องจาก เมื่อเขียนแสดง 2x −1 ใหอยูในรูป
8 2
1
x−c แลวจะได x−
2
ซึ่งในกรณีทั่วไป ถาให p ( x ) เปนพหุนาม และ a, b เปนจํานวนจริง โดยที่ a≠0
จากขั้ น ตอนวิ ธี ก ารหาร เมื่ อ หาร p ( x ) ดวย ax + b จะมี ผ ลหาร q ( x ) และเศษเหลื อ

เปนคาคงตัว d ซึ่ง p ( x ) = ( ax + b ) q ( x ) + d
b
สามารถจัดรูปสมการใหมไดเปน p ( x ) = x+
a
( a ⋅ q ( x )) + d
b
นั่นคือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x+ จะไดผลหารเปน a ⋅ q ( x) และเศษเหลือเปนคาคงตัว d
a
ดังนั้น เศษเหลือที่ไดจากการหาร p ( x ) ดวย ax + b เทากับ เศษเหลือที่ไดจากการหาร
b b
p ( x) ดวย x+ ซึ่งเทากับ p
a a
ทฤษฎีบทตัวประกอบ
ในบทเรี ย นนี้ นํ า เสนอการแยกตั ว ประกอบโดยใชทฤษฎี บ ทตั ว ประกอบและทฤษฎี บ ท

ตัวประกอบตรรกยะ แตการแยกตัวประกอบของพหุนามทําไดหลายวิธี นักเรียนสามารถ
ใชวิ ธี อื่ น ๆ ได ดั ง นั้ น ครู ค วรใหนั ก เรี ย นมี อิ ส ระในการเลือ กวิ ธี ที่ ต นเองถนั ด ในการแยก
ตัวประกอบของพหุนามโดยไมจําเปนตองตรงกับวิธีที่ครูคิดไว แตครูควรฝกฝนใหนักเรียนแยก
ตัวประกอบของพหุนามโดยใชทฤษฎีบทตัวประกอบและทฤษฎีบทตัวประกอบตรรกยะดวย
ซึ่งจะเปนประโยชนในการศึกษาหัวขอตอไป
สมการพหุนามตัวแปรเดียว
ในบทเรียนนี้นักเรียนตองใชความรูเกี่ยวกับการแยกตัวประกอบของพหุนามในการแกสมการ
พหุ น ามตั ว แปรเดี ย ว ซึ่ ง การแยกตั ว ประกอบของพหุ น ามทํ า ไดหลายวิ ธี ดั ง นั้ น ครู ค วร
ใหนั ก เรี ย นมี อิ ส ระในการเลื อ กวิ ธี ที่ ต นเองถนั ด ในการแยกตั ว ประกอบของพหุ น ามโดย
ไมจําเปนตองตรงกับวิธีที่ครูคิดไว
เศษสวนของพหุนาม
• ในการเขียนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็ จนั้น นักเรีย นควรระมัดระวังวาพหุนาม

ที่เปนตัวสวนจะตองไมเทากับศูนย
• ครูอาจเปดโอกาสใหนักเรียนอภิปรายในประเด็นตอไปนี้ ซึ่งจะเปนประโยชนในการแก
สมการเศษสวนของพหุนาม
a a
1) ถา = เมื่อ b ≠ 0, c ≠ 0 และ b≠c แลว a=0
b c
a a
2) ถา = เมื่อ a ≠ 0, b ≠ 0 และ c≠0 แลว b=c
b c
สมการเศษสวนของพหุนาม
ในการเขียนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จนั้น นักเรียนควรระมัดระวังวาพหุนามที่เปนตัว
สวนจะตองไมเทากับศูนย ดังนั้นนักเรียนจึงตองระวังในการสรุปเซตคําตอบของสมการเศษสวน
ของพหุนาม
การไมเทากันของจํานวนจริง
กําหนดให a และ b เปนจํานวนจริง
1. จริงหรือไม ถา a > b แลว a 2 > b2
2. จริงหรือไม ถา a ≠ 0, b ≠ 0 และ a>b แลว 1 < 1

a b
3. จริงหรือไม ถา a>b แลว −a < −b
4. จริงหรือไม ถา a<0 และ b<0 แลว ab > 0
5. จริงหรือไม ถา a>0 และ b<0 แลว ab < 0

1
6. จริงหรือไม ถา a>0 แลว >0
a
ครูควรสนับสนุนใหนักเรียนยกตัวอยางคานสําหรับขอที่นักเรียนคาดการณวาขอความที่กําหนดให
ไมเปนจริง
1 1
7. กรณีใดบาง ถา a>b แลว < เมื่อ a≠0 และ b≠0
a b
1 1
8. กรณีใดบาง ถา a>b แลว > เมื่อ a≠0 และ b≠0
a b
แบบฝกหัดสองขอนี้ สามารถแสดงการพิสูจนไดดังนี้
ให a และ b เปนจํานวนจริงใด ๆ ซึ่ง a>b และ a≠0 และ b≠0
1
พิจารณา กรณีที่ ab > 0 จะได >0
ab
1 1
และจาก a>b จะไดวา a >b
ab ab
1 1 1 1
นั่นคือ > หรือ b จะไดวา a b แลว < เมื่อ a ≠ 0 และ b ≠ 0 ” จะเปนจริง
a b
เมื่อ a และ b เปนจํานวนจริงบวกทั้งคู หรือ a และ b เปนจํานวนจริงลบทั้งคู และ
1 1
“ถา a > b แลว > เมื่อ a ≠ 0 และ b ≠ 0 ” จะเปนจริง เมื่อ a เปนจํานวนจริงบวก
a b
แต b เปนจํานวนจริงลบ
อสมการพหุนามตัวแปรเดียว
• จากบทนิยาม 5 จะไดวาชวงเปนสับเซตของเซตของจํานวนจริง
• ครูควรฝกฝนนักเรียนใหใชแนวทางการแกอสมการพหุ นามตัวแปรเดี ยวโดยพิ จารณาเสน
จํานวนตามที่ นําเสนอในหนังสือเรียน เนื่องจากสามารถนําไปใชในการแกอสมการกรณีที่
แยกตัวประกอบของพหุนามแลวไดตัวประกอบซ้ํา รวมถึงการแกอสมการเศษสวนของพหุนาม
12. x 3 − x 2 − x + 1 ≥ 0
แบบฝกหัดนี้ควรกระตุนและเปดโอกาสใหนักเรียนแสดงวิธีการหาคําตอบพรอมใหเหตุผ ล
ประกอบการหาคําตอบ นักเรียนอาจแสดงโดยพิจารณาเสนจํานวนตามที่นําเสนอในหนังสือ
เรียน หรืออาจใชสมบัติของจํานวนจริง ซึ่งในที่นี้จะไดวา ( x − 1)2 ≥ 0
( x − 1)( x + 3)
15. ≤0
x−2
แบบฝกหัดขอนี้นักเรียนตองระมัดระวังวาพหุนามที่เปนตัวสวนจะตองไมเทากับศูนย
นั่นคือ x−2≠0
คาสัมบูรณ
ครู ค วรเนนย้ํ า บทนิ ย ามของคาสั ม บู ร ณ ดั ง แสดงในบทนิ ย าม 6 ซึ่ ง จะเปนพื้ น ฐานสํ า คั ญ

ในการแกสมการและอสมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว
3. จงหาเงื่อนไขของจํานวนจริง x และ y ที่ทําให
1) x + y < x + y
2) x + y = x + y
แบบฝกหัดขอนี้ สามารถแสดงการพิสูจนโดยแยกเปนกรณี ดังนี้
กรณี x=0 และ y=0
จะได x+ y = 0+0 = 0 =0
และ x + y = 0 + 0 =0+0=0
ดังนั้น x+ y = x + y
กรณี x>0 และ y>0
จะได x+ y>0 และ x = x, y = y
ดังนั้น x+ y = x+ y
และ x + y = x+ y
ดังนั้น x+ y = x + y
กรณี x>0 และ y<0
จะได x = x, y = − y อาจแยกไดเปน
1) x+ y=0 จะได x+ y =0
เนื่องจาก y<0 ดังนั้น −y > 0 จะได x + (− y) > 0
ดังนั้น x + y < x + (− y)
จาก x = x, y = − y ดังนั้น x + y = x + (− y)
ดังนั้น x+ y < x + y
2) x+ y>0 จะได x+ y = x+ y
เนื่องจาก y<0 ดังนั้น −y > 0 จะได y < (− y)
ดังนั้น x + y < x + (− y)
จาก x+ y = x+ y และ x + y = x + (− y)
3) x+ y<0 จะได x + y = −( x + y) = (−x) + (− y)
เนื่องจาก x>0 ดังนั้น −x < 0 นั่นคือ −x < x
จะไดวา ( − x ) + ( − y ) < x + ( − y )
จาก x + y = ( − x ) + ( − y ) และ x + y = x + (− y)
กรณี x<0 และ y>0
แสดงไดในทํานองเดียวกันกับ กรณี x>0 และ y<0
กรณี x<0 และ y<0
จะได x+ y<0
ดังนั้น x + y = −( x + y) = (−x) + (− y)
เพราะวา x<0 และ y<0 ดังนั้น x = −x และ y = −y
ดังนั้น x + y = (−x) + (− y) จะไดวา x+ y = x + y
จากกรณีที่แสดงขางตนจะเห็นวา กรณีที่ x>0 และ y<0 และกรณีที่ x<0 และ

y>0 จะทําให x+ y < x + y
ดังนั้นจึงสรุปไดวา เมื่อ xy < 0 จะทําให x+ y < x + y
จากกรณีที่แสดงขางตนจะเห็นวา กรณีที่ x=0 และ y=0 กรณีที่ x>0 และ y>0
และกรณีที่ x<0 และ y<0 จะทําให x+ y = x + y
ดังนั้นจึงสรุปไดวา เมื่อ xy ≥ 0 จะทําให x+ y = x + y
3.3 แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน
กิจกรรม การหาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra

Willebrord Snell และ Christiaan Huygens ไดพัฒนาวิธีของ Archimedes ในการหา
คาประมาณของ π กลาวคือ
เมื่อ un แทนความยาวรอบรูปของรูป n เหลี่ยมดานเทามุมเทาแนบในวงกลมหนึ่งหนวย
และ U แทนความยาวรอบรูปของรูป
n n เหลี่ยมดานเทามุมเทาแนบนอกวงกลมหนึ่งหนวย
1 un + U n
Archimedes หาคาประมาณของ π โดยคํานวณจาก
2 2
1 2 1
สวน Snell-Huygens หาคาประมาณของ π โดยคํานวณจาก un + U n
2 3 3
หากใชรูปหลายเหลี่ยมดานเทามุมเทาที่มีจํานวนดานเทากัน คาประมาณของ π
ที่คํานวณไดจากวิธีของ Snell-Huygens จะใกลเคียงกวาวิธีของ Archimedes ดังแสดง

ไดดวยโปรแกรม GeoGebra
หมายเหตุ คาประมาณของ π ทศนิยม 20 ตําแหนง คือ 3.14159 26535 89793 23846
ขั้นตอนการปฏิบัติ
1. เปดเว็บไซต goo.gl/6xnUw4
2. พิมพ 6 ลงในชอง “จํานวนดาน =” ที่อยูใน Graphics View แลวสังเกตสิ่งที่เกิดขึ้นใน
Graphics View และ Spreadsheet View
3. เปลี่ยนจํานวนดานจาก 6 เปน 12, 24, 48 และ 96 ตามลําดับ แลวเปรียบเทียบ คาประมาณ

ของ π ที่ไดจากวิธีของ Archimedes และ Snell-Huygens ใน Spreadsheet Viewก
เฉลยกิจกรรม การหาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra

1. -
2. จะเห็นวาในหนา Graphics View แสดงรูปหกเหลี่ยมดานเทาแนบในวงกลม (สีแดง) แ ล ะ
รู ป หกเหลี่ ย มดานเทาแนบนอกวงกลม ( สีน้ํ า เงิน ) และในหนา Spreadsheet View
แสดงคาประมาณของ π ดวยวิธีของ Archimedes และวิธีของ Snell-Huygens

3. จะเห็ น วาเมื่ อ จํ า นวนดานมากขึ้ น คาประมาณของ π โดยวิ ธี ข อง Archimedes และ
Snell-Huygens จะใกลเคียงกับคา π มากขึ้น แตวิธีของ Snell-Huygens ใหคาประมาณ
ที่ใกลเคียงมากกวาวิ ธีของ Archimedes เชน เมื่อจํานวนดานเปน 96 ดาน วิธีของ
Archimedes ใหคาประมาณของ π ถู ก ตองถึ ง ทศนิ ย มตํ า แหนงที่ 3 ในขณะที่ วิ ธี ข อง
Snell-Huygens ใหคาประมาณของ π ถูกตองถึงทศนิยมตําแหนงที่ 6
แนวทางการจัดกิจกรรม การหาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra

เวลาในการจัดกิจกรรม 20 นาที
กิจกรรมนี้เสนอไวใหนักเรียนเปรียบเทียบคาประมาณของ π ที่ไดจากวิธีของ Archimedes
และ Snell-Huygens ในการทํ า กิ จ กรรมนี้ นั กเรีย นแตละกลุ มควรมี เครื่อ งคอมพิ ว เตอร
อยางนอย 1 เครื่อง โดยครูอาจเลือกจัดกิจกรรมนี้ในหองคอมพิวเตอร กิจกรรมนี้มีสื่อ/แหลง
การเรียนรู และขั้นตอนการดําเนินกิจกรรม ดังนี้
สื่อ/แหลงการเรียนรู
1. ใบกิจกรรม “หาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra”
2. ไฟลกิจกรรม “หาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra” จากเว็บไซต goo.gl/6xnUw4
ขั้นตอนการดําเนินกิจกรรม
1. ครูแบงกลุมนักเรียนแบบคละความสามารถ กลุมละ 3 – 4 คน
2. ครูแจกใบกิจกรรม “หาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra” ใหกับนักเรียนทุกคนแลวให
นักเรียนศึกษาการประมาณคา π โดยวิธีของ Archimedes และ Snell-Huygens ก
3. ครู ใ หนั ก เรี ย นแตละกลุ มเปดไฟลกิ จ กรรม “หาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra”
จากเว็บไซต goo.gl/6xnUw4
4. ครู ใ หนั ก เรี ย นทํ า กิ จ กรรมและตอบคํ า ถามที่ ป รากฏในแนวทางการปฏิ บั ติ ข อ 2 ใน
ใบกิจกรรม โดยใหนักเรียนพิจารณาสิ่งที่เกิดขึ้นในหนาจอ
5. ครู ใ หนั ก เรี ย นทํ า กิ จ กรรมและตอบคํ า ถามที่ ป รากฏในแนวทางการปฏิ บั ติ ข อ 3 ใน
ใบกิจกรรม จากนั้นครูนํานักเรียนอภิปรายเกี่ยวกับประเด็นของคําตอบ ดังนี้
• พิ จ ารณาวาเมื่ อเพิ่ ม จํ า นวนดานของรู ป หลายเหลี่ ย มจะทํา ใหคาประมาณของ π
ที่ไดจากแตละวิธีเปนอยางไร
• พิ จ ารณาวาเมื่ อ จํ า นวนดานเทากั น คาประมาณที่ ไ ดจากแตละวิ ธี เ ปนอยางไร

เมื่อเทียบกับคาประมาณของ π ที่กําหนดใหในใบกิจกรรม
ความรูเพิ่มเติมสําหรับกิจกรรม การหาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra

π คือ จํานวนที่ไดจากการหารความยาวรอบรูปวงกลมดวยความยาวของเสนผานศูนยกลาง
ของรูปวงกลม ซึ่งเปนคาคงตัว
Archimedes ไดหาคาประมาณของ π โดยประมาณความยาวของเสนรอบรู ป วงกลม
จากคาเฉลี่ยของความยาวรอบรูปของรูปหลายเหลี่ยมดานเทามุมเทาแนบในวงกลมและความ
ยาวรอบรูปของรูปหลายเหลี่ยมดานเทามุมเทาแนบนอกวงกลม
1 un + U n
นั่นคือ Archimedes ประมาณคา π โดยคํานวณจาก 2 2
เมื่ อ un แทนความยาวรอบรู ป ของรู ป n เหลี่ ย มดานเทามุ ม เทาแนบในวงกลมที่ มี รั ศ มี
ยาวหนึ่งหนวย
และ Un แทนความยาวรอบรู ป ของรู ป n เหลี่ ย มดานเทามุ ม เทาแนบนอกวงกลมที่ มี
รัศมียาวหนึ่งหนวย
ตอมา Willebrord Snell และ Christiaan Huygens ไดพัฒนาวิธีการของ Archimedes
2 u + 1U un + U n
ในการหาคาประมาณของ π โดยใช 3 n 3 n
แทน 2
นั่นคือ Snell-Huygens ประมาณคา π โดยคํานวณจาก (

1 2 u + 1U
2 3 n 3 n )
จากกิ จ กรรม “หาคาประมาณของ π ดวย GeoGebra” นั ก เรี ย นจะเห็ น ไดวาเมื่ อ ใช
รูปหลายเหลี่ยมดานเทามุมเทาที่มีจํานวนดานเทากัน คาประมาณของ π ที่คํานวณไดจากวิธี
ของ Snell-Huygens จะใกลเคียงมากกวาวิธีของ Archimedes ดังแสดงในตารางตอไปนี้
วิธีของ วิธีของ
รูปหลายเหลี่ยม
จํานวนดาน Archimedes Snell-Huygens
ดานเทามุมเทา
คาประมาณของ π ถูกตองถึง
6 หลักหนวย ทศนิยมตําแหนงที่ 1
12 ทศนิยมตําแหนงที่ 1 ทศนิยมตําแหนงที่ 2
วิธีของ วิธีของ
รูปหลายเหลี่ยม
จํานวนดาน Archimedes Snell-Huygens
ดานเทามุมเทา
คาประมาณของ π ถูกตองถึง
ตรวจสอบนั ก เรี ย นแตละคนวามี ค วามรู ความเขาใจในเรื่ อ งที่ ค รู ส อนมากนอยเพี ย งใด
การใหนั ก เรี ย นทํ า แบบฝกหั ด เปนแนวทางหนึ่ ง ที่ ค รู อ าจใชเพื่ อ ประเมิ น ผลดานความรู
ระหวางเรียนของนักเรียน ซึ่งหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4
เลม 1 ไดนําเสนอแบบฝกหัดที่ครอบคลุมเนื้อหาที่สําคัญของแตละบทไว สําหรับในบทที่ 3
จํานวนจริง ครูอาจใชแบบฝกหัดเพื่อวัดผลประเมินผลความรูในแตละเนื้อหาไดดังนี้
จํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ และจํานวนอตรรกยะ 3.1 ขอ 1, 2

สัจพจนเชิงพีชคณิต ทฤษฎีบท และสมบัติตาง ๆ ที่เกี่ยวของ 3.2 ขอ 1 ,2, 3
ขั้นตอนวิธีการหารสําหรับพหุนามและการหารยาว 3.3 ขอ 1 – 7
ทฤษฎีบทเศษเหลือ 3.4 ขอ 1 – 4
ทฤษฎีบทตัวประกอบและทฤษฎีบทตัวประกอบตรรกยะ 3.4 ขอ 5, 6
สมการพหุนามตัวแปรเดียว 3.5 ขอ 1, 2, 3
เศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จ 3.6 ขอ 1
การคูณและการหารเศษสวนของพหุนาม 3.6 ขอ 2
การบวกและการลบเศษสวนของพหุนาม 3.6 ขอ 3
สมการเศษสวนของพหุนาม 3.7 ขอ 1, 2
การไมเทากันของจํานวนจริง 3.8 ขอ 1 – 8
การเขียนเซตในรูปชวงและการเขียนกราฟของชวง 3.9ข ขอ 1 – 32
บนเสนจํานวน
คาสัมบูรณและทฤษฎีบทที่เกี่ยวกับคาสัมบูรณ 3.10 ขอ 1, 2, 3
สมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว 3.11ก ขอ 1 – 8
อสมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว 3.11ข ขอ 1, 2, 3
หนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ ม เติ ม คณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ ก ษาปที่ 4 เลม 1 มี จุ ดมุ งหมายวา
เมื่อนักเรียนไดเรียนจบบทที่ 3 จํานวนจริง แลวนักเรียนสามารถ
1. ใชความรูเกี่ยวกับจํานวนจริงในการแกปญหา
2. หาผลหารของพหุนามและเศษเหลือ
3. หาเศษเหลือโดยใชทฤษฎีบทเศษเหลือ
4. แยกตัวประกอบของพหุนาม
5. แกสมการและอสมการพหุนามตัวแปรเดียว
6. แกสมการและอสมการเศษสวนพหุนามตัวแปรเดียว
7. แกสมการและอสมการคาสัมบูรณของพหุนามตัวแปรเดียว
8. ใชความรูเกี่ยวกับพหุนามในการแกปญหา
ซึ่งหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 ไดนําเสนอแบบฝกหัด
ทายบทที่ประกอบดวยโจทยเพื่อตรวจสอบความรูหลังเรียน โดยมีวัตถุประสงคเพื่อวัดความรู
ความเขาใจของนักเรียนตามจุดมุงหมาย ซึ่งประกอบดวยโจทยฝกทักษะที่มีความนาสนใจและ
โจทยทาทาย ครูอาจเลือกใชแบบฝกหัดทายบทวัดความรูความเขาใจของนักเรียนตามจุดมุงหมาย
ของบทเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมีความสามารถตามจุดมุงหมายเมื่อเรียนจบบทเรียนหรือไม

เลม 1 บทที่ 3 จํานวนจริง สอดคลองกับจุดมุงหมายของบทเรียน ดังนี้
แกสมการ แกสมการ
ขอ ใชความรูเกี่ยวกับ หาผลหารของ แกสมการ ใชความรู
ขอ หาเศษเหลือโดยใช แยกตัวประกอบ และอสมการ และอสมการ
ยอย จํานวนจริง พหุนาม และอสมการ เกี่ยวกับพหุนาม
ทฤษฎีบทเศษเหลือ ของพหุนาม เศษสวนพหุนาม คาสัมบูรณของ
ในการแกปญหา และเศษเหลือ พหุนามตัวแปรเดียว ในการแกปญหา
ตัวแปรเดียว พหุนามตัวแปรเดียว
1. 1)
2)
3)
2.
3. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
4. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
5.
6.
7. 1)
2)
8.
9. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
10. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
11. 1)
2)
3)
4)
12. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
13. 1)
2)
3)
4)
5) โจทยทาทาย
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
14. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
15.
16.
17.
18.
19.
20. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
21. 1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
22.
• ระบบจํานวนจริง คือ ระบบเชิงคณิตศาสตรที่ประกอบดวยเอกภพสัมพัทธ ซึ่งสอดคลอง
กับสัจพจน 3 กลุม 1 ดังนี้
0
1. สัจพจนเชิงพีชคณิต (algebraic axioms)

2. สัจพจนเชิงอันดับ (order axioms)
3. สัจพจนความบริบูรณ (completeness axiom)
เรียก วา “เซตของจํานวนจริง” และเรียกสมาชิกใน วา “จํานวนจริง”
• สัจพจนเชิงพีชคณิต
ให + และ ⋅ เปนสัญลักษณแทนการบวกและการคูณ ตามลําดับ สัจพจนเชิงพีชคณิต
ของระบบจํานวนจริง ไดแก
(A1) a + b ∈ สําหรับทุกจํานวนจริง a, b
(A2) a + ( b + c ) = ( a + b ) + c สําหรับทุกจํานวนจริง a , b, c
(A3) a + b = b + a สําหรับทุกจํานวนจริง a, b
(A4) มีจํานวนจริง 0 ซึ่ง a+0=0+a =a สําหรับทุกจํานวนจริง a
(A5) สําหรับแตละจํานวนจริง a มีจํานวนจริง b ซึ่ง a+b=b+a =0
(M1) a ⋅ b ∈ สําหรับทุกจํานวนจริง a, b
(M2) a ⋅ ( b ⋅ c ) = ( a ⋅ b ) ⋅ c สําหรับทุกจํานวนจริง a , b, c
(M3) a ⋅ b = b ⋅ a สําหรับทุกจํานวนจริง a, b
(M4) มีจํานวนจริง 1 ซึ่ง a ⋅1 = 1 ⋅ a = a สําหรับทุกจํานวนจริง a
1
ในหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 นําเสนอเพียงสัจพจนเชิงพีชคณิต
ในระบบจํานวนจริงและสัจพจนเชิงอันดับในระบบจํานวนจริง
(M5) สําหรับแตละจํานวนจริง a ซึ่ง a≠0 มีจํานวนจริง b ซึ่ง a ⋅b = b⋅a =1
(D) a ⋅ (b + c ) = a ⋅ b + a ⋅ c และ ( b + c ) ⋅ a = b ⋅ a + c ⋅ a สําหรับทุกจํานวนจริง

a , b, c
หมายเหตุ ในที่นี้ อักษร A ใชบงถึงสัจพจนเกี่ยวกับการบวก (addition)

อักษร M ใชบงถึงสัจพจนเกี่ยวกับการคูณ (multiplication)
และอักษร D ใชบงถึงสัจพจนเกี่ยวกับการแจกแจง (distribution)
• สัจพจนเชิงอันดับ
มีสับเซต +
ของ ซึ่งสอดคลองกับเงื่อนไขทุกขอตอไปนี้
1. ถา a, b ∈ +
แลว a + b∈
+
2. ถา a, b ∈ +
แลว a ⋅b∈
+
3. สําหรับจํานวนจริง a ใด ๆ a∈ +
หรือ a=0 หรือ −a ∈ +
เพียงอยางใดอยางหนึ่ง
• สัจพจนความบริบูรณ
ถา A เปนสับเซตที่ไมใชเซตวางของ ซึ่งมีขอบเขตบนใน แลว A มีขอบเขต
บนนอยสุดใน
• ความหนาแนน (Density ของ และ ใน สามารถศึกษาไดจากหนังสือเรียนรู
เพิ่มเติมเพื่อเสริมศักยภาพคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 – 6 เรื่องระบบจํานวนจริง
หนา 61 – 63
• ทฤษฎี บ ทที่ ไ มไดแสดงการพิ สู จ นในหนั ง สื อ เรี ย นรายวิ ช าเพิ่ ม เติ ม คณิ ต ศาสตร
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 แสดงการพิสูจนไดดังนี้
ทฤษฎีบท 1 กฎการตัดออกสําหรับการบวก
1) ถา a+c = b+c แลว a=b
2) ถา a+b = a+c แลว b=c
พิสูจน
1) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a+c = b+c
จะได ( a + c ) + ( − c ) = (b + c ) + ( − c )
a + (c + ( − c )) = b + (c + ( − c )) (สมบัติการเปลีย
่ นหมูของการบวก)
a+0 = b+0 (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
a = b (สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก)
ดังนั้น ถา a+c = b+c แลว a=b
2) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a+b = a+c
จะได ( a + b ) + ( − a ) = (a + c) + (− a)
(− a) + (a + b) = ( − a ) + ( a + c ) (สมบัติการสลับที่ของการบวก)
( ( −a ) + a ) + b = ( ( −a ) + a ) + c (สมบัติการเปลีย่ นหมูของการบวก)
0+b = 0+c (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
b = c (สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก)
ดังนั้น ถา a+b = a+c แลว b=c
ทฤษฎีบท 2 กฎการตัดออกสําหรับการคูณ
1) ถา ac = bc และ c≠0 แลว a=b
2) ถา ab = ac และ a≠0 แลว b=c
พิสูจน
1) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a c = bc และ c≠0
จะได ( a c ) c −1 = ( bc ) c −1
a ( c c −1 ) = b ( c c −1 ) (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
a ⋅1 = b ⋅1 (สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
a = b (สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
ดังนั้น ถา ac = bc และ c≠0 แลว a=b
2) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ ab = ac และ a≠0
จะได ( a b ) a −1 = ( a c ) a −1
a −1 ( ab ) = a −1 ( ac ) (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
(a a)b
−1
= ( a −1a ) c (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
1⋅ b = 1⋅ c (สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
b = c (สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
ดังนั้น ถา ab = ac และ a≠0 แลว b=c
ทฤษฎีบท 3
ให a เปนจํานวนจริง จะได a⋅0 = 0
พิสูจน
ให a เปนจํานวนจริงใด ๆ
จาก 0+0 = 0
จะได a ( 0 + 0) = a ⋅ 0
a⋅0 + a⋅0 = a⋅0 (สมบัติการแจกแจง)
a⋅0 + a⋅0 = a⋅0 + 0 (สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก)
a⋅0 = 0 (กฎการตัดออกสําหรับการบวก)
ดังนั้น ให a เปนจํานวนจริง จะได a⋅0 = 0
ให aเปนจํานวนจริง จะได ( −1) a = − a
พิสูจน
ให a เปนจํานวนจริงใด ๆ
จาก a + ( −1) a = 1a + ( −1) a (สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
a + ( −1) a = (1 + ( −1) ) a (สมบัติการแจกแจง)
a + ( −1) a = 0 ⋅ a (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
a + ( −1) a = a ⋅ 0 (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
a + ( −1) a = 0 (ทฤษฎีบท 3)
a + ( −1) a = a + ( − a ) (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
( −1) a = −a (กฎการตัดออกสําหรับการบวก)
ดังนั้น ให a เปนจํานวนจริง จะได ( −1) a = − a

ให a และ b เปนจํานวนจริง จะได
ab = 0 ก็ตอเมื่อ a=0 หรือ b=0
พิสูจน
ให a และ b เปนจํานวนจริงใด ๆ
1) จะแสดงวา ถา ab = 0 แลว a=0 หรือ b=0
ให ab = 0
โดยทฤษฎีบท 3 จะไดวา a=0 หรือ b=0
นั่นคือ ถา ab = 0 แลว a=0 หรือ b=0
2) จะแสดงวา ถา a=0 หรือ b=0 แลว ab = 0
กรณีที่ 1 ให a=0 แต b≠0
โดยทฤษฎีบท 3 จะไดวา ab = 0
กรณีที่ 2 ให b=0 แต a≠0
กรณีที่ 3 ให a=0 และ b=0
จากทั้งสามกรณี จะไดวา ถา a=0 หรือ b=0 แลว ab = 0
ดังนั้น ให a และ b เปนจํานวนจริง จะได ab = 0 ก็ตอเมื่อ a=0
หรือ b=0
ให a และ b เปนจํานวนจริง จะไดวา
1) a ( −b ) = − ab
2) ( −a ) b = − ab
3) ( −a )( −b ) = ab
พิสูจน
1) ให a และ b เปนจํานวนจริงใด ๆ
จะได a⋅0 = 0 (ทฤษฎีบท 3)
a b + ( −b ) = 0 (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
ab + a ( −b ) = 0 (สมบัติการแจกแจง)
ab + a ( −b ) + ( − ab ) = 0 + ( − ab )
( −ab ) + ab + a ( −b ) = 0 + ( − ab ) (สมบัติการสลับที่ของการบวก)
( −ab ) + ab + a ( −b ) = 0 + ( − ab ) (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการบวก)
0 + a ( −b ) = 0 + ( − ab ) (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
a ( −b ) = − ab (สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก)
ดังนั้น a ( −b ) = −ab
จะได (− a)b = b(− a) (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
= −b a (ทฤษฎีบท 6 ขอ 1)
= − ab (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
ดังนั้น ( − a ) b = −ab
จะได ( −a ) ⋅ 0 =0 (ทฤษฎีบท 3)
( −a ) b + ( −b ) = 0 (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
( −a ) b + ( −a )( −b ) =0 (สมบัติการแจกแจง)
( −ab ) + ( −a )( −b ) =0 (ทฤษฎีบท 6 ขอ 1)
( −ab ) + ( −a )( −b ) + ab = 0 + ab
ab + ( −ab ) + ( −a )( −b ) = 0 + ab (สมบัติการสลับที่ของการบวก)
ab + ( − ab ) + ( − a )( −b ) = 0 + ab (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการบวก)
0 + ( − a )( −b ) = 0 + ab (สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก)
( − a )( − b ) = ab (สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก)
ดังนั้น ( −a )( −b ) = ab
1) a (b − c ) = ab − ac
2) (a − b) c = ac − bc
พิสูจน
1) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ
จะได a (b − c ) = a b + ( − c ) (บทนิยาม 1)
= a b + a (− c) (สมบัติการแจกแจง)
= a b + (− a c) (ทฤษฎีบท 6 ขอ 1)
= ab − a c (บทนิยาม 1)
ดังนั้น a ( b − c ) = ab − ac
2) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ
จะได (a − b) c = a + ( −b ) c (บทนิยาม 1)
= a c + (− b) c (สมบัติการแจกแจง)
= a c + (−b c) (ทฤษฎีบท 6 ขอ 1)
= a c − bc (บทนิยาม 1)
ดังนั้น ( a − b ) c = ac − bc
ให a เปนจํานวนจริง ถา a≠0 แลว a −1 ≠ 0
พิสูจน
โดยวิธีหาขอขัดแยง สมมติให a=0
จะไดวา a ⋅ a −1 = 0 ⋅ a −1 = 0
ซึ่งขัดแยงกับสมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ ซึ่ง a ⋅ a −1 = 1
ดังนั้น ถา a≠0 แลว a −1 ≠ 0
ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริง จะไดวา
a
b a
c bc
a ac
b bc
a c ad + bc
3) + = เมื่อ b≠0 และ d ≠0
b d bd
a c ac
4) = เมื่อ b≠0 และ d ≠0
b d bd
−1
b c
c b
a
b ad
6)
c
= เมื่อ b ≠ 0, c ≠ 0 และ d ≠0
bc
d
พิสูจน
1) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠0 และ c≠0
จะได a
bc
(
= a b −1c −1 ) (บทนิยาม 2)
(
= ab −1 c −1 ) (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
ab −1
= (บทนิยาม 2)
c
a
b
c
a
b a
ดังนั้น =
c bc
2) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠0 และ c≠0
ac
ac b
จะได = (ทฤษฎีบท 9 ขอ 1)
bc c
ac −1
= ⋅c (บทนิยาม 2)
b
(
= ac ⋅ b −1 c −1 ) (บทนิยาม 2)
(
= c −1 ac ⋅ b −1 ) (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
( )
= c −1 ⋅ ac b −1 (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
= ( ac ⋅ c ) b
−1 −1
(สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
= a (c ⋅ c )
−1
b −1 (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
= ( a ⋅ 1) b −1 (สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
= ab −1 (สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
a
b
a ac
b bc
3) ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠0 และ d ≠0
ad + bc
ad + bc b
bd d
ad + bc −1
= ⋅d (บทนิยาม 2)
b
= ( ad + bc ) b −1 d −1 (บทนิยาม 2)
= b −1 ⋅ ( ad + bc ) d −1 (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
= b −1 ( ad ) + b −1 ( bc ) d −1 (สมบัติการแจกแจง)
= (b −1
) ( )
⋅ a d + b −1 ⋅ b c d −1 (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
= (b ⋅ a ) d + 1⋅ c d
−1 −1
(สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
= (b ⋅ a) d + c d
−1 −1
(สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
= (b ⋅ a) d + c d
−1 −1
= (b ⋅ a) d ⋅ d + (c ⋅ d )
−1 −1 −1
(สมบัติการแจกแจง)
= (b ⋅ a )( d ⋅ d ) + ( c ⋅ d )
−1 −1 −1
(สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
= ( b ⋅ a ) ⋅1 + ( c ⋅ d )
−1 −1
(สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
= (b ⋅ a ) + (c ⋅ d )
−1 −1
= (a ⋅ b ) + (c ⋅ d )
−1 −1
a c
+= (บทนิยาม 2)
b d
a c ad + bc
ดังนั้น + =
b d bd
4) ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠0 และ d ≠0
ac
ac b
bd d
ac −1
= d (บทนิยาม 2)
b
( )
= ac ⋅ b −1 d −1 (บทนิยาม 2)
= ( b ⋅ ac ) d
−1 −1
= (b ⋅ a ) c d
−1 −1
= ( b ⋅ a )( c ⋅ d )
−1 −1
(
= a ⋅ b −1 c ⋅ d −1 )( ) (สมบัติการสลับที่ของการคูณ)
a c
b d
a c ac
b d bd
5) ให b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠0 และ c≠0
−1
b
( )
−1
จะได = bc −1 (บทนิยาม 2)
c
1
bc −1
1⋅ c
= (ทฤษฎีบท 9 ขอ 2)
bc −1 ⋅ c
1⋅ c
= (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
(
b c −1 ⋅ c )
1⋅ c
= (สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ)
b ⋅1
c
= (สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ)
b
−1
b c
c b
6) ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ b≠ 0 และ d≠ 0
a
จะได b
=
( ab ) −1
(บทนิยาม 2)
c ( cd ) −1
=
( ab ) b−1
(บทนิยาม 9 ขอ 2)
( cd ) b−1
a ( b −1b )
= (สมบัติการสลับที่ของการคูณและ
( cb ) d −1
สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
a ⋅1
( cb ) d −1
a
( cb ) d −1
a d
= ⋅ (บทนิยาม 9 ขอ 2)
( cb ) d d
−1
ad
= (บทนิยาม 9 ขอ 4)
( cb ) d −1 d
ad
= (สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ)
( cb ) ( d −1d )
ad
cb ⋅ 1
ad
cb
a
b ad
ดังนั้น c
=
bc
d
ทฤษฎีบท 10 ขั้นตอนวิธีการหารสําหรับพหุนาม
ถา a ( x ) และ b ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ b ( x ) ≠ 0 แลวจะมีพหุนาม q ( x )
และ r ( x ) เพียงชุดเดียวเทานั้น ซึ่ง
a ( x) = b( x) q ( x) + r ( x)
เมื่อ r ( x ) = 0 หรือ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )
พิสูจน
ให a ( x ) และ b ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ b ( x ) ≠ 0
โดยขั้นตอนวิธีการหาร จะไดวามีพหุนาม q ( x ) และ r ( x )
โดยที่ r ( x ) = 0 หรือ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )
ซึ่งทําให a ( x ) = b ( x ) q ( x ) + r ( x ) ------- (1)
เหลือเพียงแสดงวามี q ( x ) และ r ( x ) ไดเพียงชุดเดียว

สมมติวา q ( x ) และ r ( x ) เปนพหุนามอีกชุดหนึ่ง
1 1
โดยที่ r ( x ) = 0 หรือ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )

1 1
ซึ่งทําให a ( x ) = b ( x ) q ( x ) + r ( x )
1 1 ------- ( 2 )
จาก (1) และ ( 2 )

จะได a ( x ) − a ( x ) = b ( x ) q ( x ) + r ( x ) − b ( x ) q1 ( x ) + r1 ( x )
0 = b ( x ) q ( x ) − b ( x ) q1 ( x ) + r ( x ) − r1 ( x )
0 = b ( x ) q ( x ) − q1 ( x ) + r ( x ) − r1 ( x )
b ( x ) q ( x ) − q1 ( x ) = r ( x ) − r1 ( x )
สมมติวา q ( x ) ≠ q ( x ) 1
จะไดวา q ( x ) − q ( x ) ≠ 0 และ r ( x ) ≠ r ( x )
1 1
ซึ่งทําให deg ( r ( x ) − r ( x ) ) = deg ( b ( x ) ) + deg ( q ( x ) − q ( x ) ) ≥ deg ( b ( x ) ) ------- ( 3)

1 1
จากเงื่อนไขของ r ( x ) และ r ( x ) สามารถพิจารณาไดเปน 3 กรณี ดังนี้

1
กรณีที่ 1 r ( x ) = 0 และ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )

1
จะไดวา deg ( r1 ( x ) − r ( x ) ) = deg ( r1 ( x ) )
ดังนั้น deg ( r1 ( x ) − r ( x ) ) < deg ( b ( x ) ) ซึ่งขัดแยงกับ ( 3)
กรณีที่ 2 deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) ) และ r ( x ) = 0

1
จะไดวา deg ( r1 ( x ) − r ( x ) ) = deg ( r ( x ) )
ดังนั้น deg ( r1 ( x ) − r ( x ) ) < deg ( b ( x ) ) ซึ่งขัดแยงกับ ( 3)

กรณีที่ 3 deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) ) และ deg ( r1 ( x ) ) < deg ( b ( x ) )
จะไดวา deg ( r1 ( x ) − r ( x ) ) < deg ( b ( x ) ) ซึ่งขัดแยงกับ ( 3)

จากทั้งสามกรณี จะไดวาขอความที่สมมติเปนเท็จ
นั่นคือ q ( x ) = q ( x ) ซึ่งทําใหไดวา r ( x ) = r ( x ) ดวย
1 1
ดังนั้น ถา a ( x ) และ b ( x ) เปนพหุนาม โดยที่ b ( x ) ≠ 0 แลวจะมีพหุนาม q ( x )

และ r ( x ) เพียงชุดเดียวเทานั้น ซึ่ง a ( x ) = b ( x ) q ( x ) + r ( x ) เมื่อ r ( x ) = 0
หรือ deg ( r ( x ) ) < deg ( b ( x ) )
ให p ( x ) เปนพหุนาม an x n + an−1 x n−1 + + a1 x + a0 โดยที่ n เปนจํานวนเต็มบวก
และ a , a , , a , a เปนจํานวนเต็มซึ่ง a ≠ 0
n n −1 1 0 n
k
ถา x− เปนตัวประกอบของพหุนาม p ( x ) โดยที่ m และ k เปนจํานวนเต็ม
m
ซึ่ง m≠0 และ ห.ร.ม. ของ m และ k เทากับ 1 แลว m หาร an ลงตัว
และ k หาร a0 ลงตัว
พิสูจน
ให m และ k เปนจํานวนเต็ม ซึ่ง m ≠ 0 และ ห.ร.ม. ของ m และ k เทากับ 1
k
ซึ่งทําให x− เปนตัวประกอบของพหุนาม p ( x ) = a x n
n
+ an −1 x n −1 + + a1 x + a0
m
โดยที่ n เปนจํานวนเต็มบวก และ an , an −1 , , a1 , a0 เปนจํานวนเต็มซึ่ง an ≠ 0
โดยทฤษฎีบทตัวประกอบ จะไดวา ( )
p k =0
m
( ) ( ) ( )
n n −1
นั่นคือ an k + an −1 k + + a1 k + a0 = 0
m m m
คูณทั้งสองขางของสมการดวย mn
จะได an k n + an −1k n −1m + + a1km n −1 + a0 m n = 0 ------ (1)
1) จะแสดงวา m หาร an ลงตัว

จาก (1) จะไดวา
an −1k n −1m + + a1km n −1 + a0 m n = − an k n
− ( an −1k n −1 + + a1km n − 2 + a0 m n −1 ) m = an k n
จะเห็นวา m หาร an k n ลงตัว

แตเนื่องจาก ห.ร.ม. ของ m และ k เทากับ 1 จะไดวา m หาร an ลงตัว
2) จะแสดงวา k หาร a0 ลงตัว
จาก (1) จะไดวา
an k n + an −1k n −1m + + a1km n −1 = − a0 m n
− ( an k n −1 + an −1k n − 2 m + + a1m n −1 ) k = a0 m n
จะเห็นวา k หาร a0 m n ลงตัว

แตเนื่องจาก ห.ร.ม. ของ m และ k เทากับ 1 จะไดวา k หาร a0 ลงตัว
ดังนั้น m หาร an ลงตัว และ k หาร a0 ลงตัว
1) สมบัติการถายทอด
ถา a>b และ b>c แลว a>c
2) สมบัติการบวกดวยจํานวนที่เทากัน
ถา a>b แลว a+c > b+c
3) สมบัติการคูณดวยจํานวนที่เทากันที่ไมเปนศูนย
กรณีที่ 1 ถา a>b และ c>0 แลว ac > bc
กรณีที่ 2 ถา a>b และ c<0 แลว ac < bc
4) สมบัติการตัดออกสําหรับการบวก
ถา a+c > b+c แลว a>b
5) สมบัติการตัดออกสําหรับการคูณ
กรณีที่ 1 ถา ac > bc และ c>0 แลว a>b
กรณีที่ 2 ถา ac > bc และ c<0 แลว ab และ b>c
เนื่องจาก a>b หมายถึง a −b > 0 ------- (1)
และ b>c หมายถึง b−c >0 ------- ( 2 )
จาก (1) และ ( 2 )

จะได ( a − b) + (b − c ) > 0
a−c > 0
นั่นคือ a > c
ดังนั้น ถา a>b และ b>c แลว a>c
2) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a>b
เนื่องจาก a>b หมายถึง a −b > 0
และ ( a + c ) − ( b + c ) = a − b
จะได ( a + c ) − ( b + c ) > 0
นั่นคือ a+c>b+c
ดังนั้น ถา a>b แลว a+c > b+c
3) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a>b นั่นคือ a −b > 0
กรณีที่ 1 c>0
เนื่องจาก ( a − b ) c = ac − bc
จะได ac − bc > 0
นั่นคือ ac > bc
ดังนั้น ถา a>b และ c>0 แลว ac > bc
กรณีที่ 2 c<0
เนื่องจาก ( a − b ) c = ac − bc
จะได ac − bc < 0
นั่นคือ ac < bc
ดังนั้น ถา ac > bc และ c<0 แลว ab+c
นั่นคือ ( a + c ) − (b + c ) > 0
a +c−b−c > 0
จะได a −b > 0
นั่นคือ a > b
ดังนั้น ถา a+c > b+c แลว a>b
5) ให a, b และ c เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ ac > bc
กรณีที่ 1 c>0
โดยวิธีหาขอขัดแยง สมมติให a>b นั่นคือ a=b หรือ a bc
- เมื่อ a bc และ c>0 แลว a>b
กรณีที่ 2 c<0
โดยวิธีหาขอขัดแยง สมมติให ab
- เมื่อ a=b จะได ac = bc
- เมื่อ a>b จะได a −b > 0
เนื่องจาก ac − bc = ( a − b ) c จะได ( a − b ) c > 0

เนื่องจาก a −b > 0 จะได c>0
ซึ่งขัดแยงกับที่กําหนดให c<0
ดังนั้น ถา ac > bc และ c<0 แลว ab และ c>d แลว a+c>b+d
พิสูจน
ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ ซึ่ง a>b และ c>d
โดยสมบัติการบวกดวยจํานวนที่เทากัน จะได a+c>b+c และ b+c>b+d
โดยสมบัติการถายทอด จะได a+c>b+d
ให x และ y เปนจํานวนจริง จะไดวา
1) x = −x
2) xy = x y
x x
3) = เมื่อ y≠0
y y
4) x− y = y−x
2
5) x = x2
6) x+ y ≤ x + y
พิสูจน
1) แสดงการพิสูจนดังตัวอยางที่ 36
2) ให x และ y เปนจํานวนจริงใด ๆ
กรณีที่ 1 x≥0 และ y≥0 จะได xy ≥ 0
จากบทนิยามของคาสัมบูรณ
จะได x = x, y = y และ xy = xy
จะเห็นวา xy = xy = x y
กรณีที่ 2 x≥0 และ y<0 จะได xy ≤ 0
จะได x = x, y = − y และ xy = − xy
จะเห็นวา xy = − xy = x y
กรณีที่ 3 x<0 และ y≥0 จะได xy ≤ 0
จะได x = − x, y = y และ xy = − xy
จะเห็นวา xy = − xy = x y
กรณีที่ 4 x<0 และ y<0 จะได xy > 0
จะได x = − x, y = − y และ xy = xy
จะเห็นวา xy = xy = x y
จากทั้งสี่กรณี จะไดวา xy = x y
3) ให x และ y เปนจํานวนจริงใด ๆ ซึ่ง y≠0

x
กรณีที่ 1 x≥0 และ y>0 จะได ≥0
y
x x
จะได x = x, y = y และ =
y y
x x x
จะเห็นวา = =
y y y
x
กรณีที่ 2 x≥0 และ y<0 จะได ≤0
y
x x
จะได x = x, y = − y และ =−
y y
x x x
จะเห็นวา =− =
y y y
x
กรณีที่ 3 x<0 และ y>0 จะได <0
y
x x
จะได x = − x, y = y และ =−
y y
x x x
จะเห็นวา =− =
y y y
x
กรณีที่ 4 x<0 และ y<0 จะได >0
y
x x
จะได x = − x, y = − y และ =
y y
x x x
จะเห็นวา = =
y y y
x x
จากทั้งสี่กรณี จะไดวา =
y y
4) แสดงการพิสูจนดังตัวอยางที่ 37
5) ให x เปนจํานวนจริงใด ๆ
กรณีที่ 1 x≥0
จากบทนิยามของคาสัมบูรณ จะได x =x
2
ทําใหไดวา x = x ⋅ x = x2
กรณีที่ 2 x<0
จากบทนิยามของคาสัมบูรณ จะได x =−x
x = ( − x )( − x ) = x 2
2
ทําใหไดวา
2
จากทั้งสองกรณี จะไดวา x = x2
6) ให x และ y เปนจํานวนจริงใด ๆ
กรณีที่ 1 x≥0 และ y≥0 นั่นคือ x+ y≥0
จะได x = x, y = y และ x+ y = x+ y
จะเห็นวา x+ y = x+ y= x + y
กรณีที่ 2 x≥0 และ y<0 นั่นคือ x+ y≥0 หรือ x+ y<0
- เมื่อ x+ y≥0
จะได x = x, y = − y และ x+ y = x+ y
จะเห็นวา x+ y = x+ y แต x + y = x− y
เนื่องจาก x≥0 และ y<0 จะไดวา x+ y< x− y
นั่นคือ x+ y < x + y
- เมื่อ x+ y<0
จะได x = x, y = − y และ x + y = −( x + y) = −x − y
จะเห็นวา x + y = −x − y และ x + y = x− y
เนื่องจาก x ≥ 0, y < 0 จะไดวา −x − y < x − y
กรณีที่ 3 x<0 และ y≥0 นั่นคือ x+ y≥0 หรือ x+ y<0
- เมื่อ x+ y≥0
จะได x = − x, y = y และ x+ y = x+ y
จะเห็นวา x+ y = x+ y แต x + y = −x + y
เนื่องจาก x<0 และ y≥0 จะไดวา x + y < −x + y
- เมื่อ x+ y<0
จะได x = − x, y = y และ x + y = −( x + y) = −x − y
จะเห็นวา x + y = −x − y และ x + y = −x + y
เนื่องจาก x<0 และ y≥0 จะไดวา −x − y < −x + y
กรณีที่ 4 x<0 และ y<0 นั่นคือ x+ y<0
จะได x = − x, y = − y และ x + y = −( x + y) = −x − y
จะเห็นวา x + y = −x − y = x + y
จากทั้งสี่กรณี จะไดวา x+ y ≤ x + y
ในสวนนี้จะนําเสนอตัว อยางแบบทดสอบประจํ าบทที่ 3 จํา นวนจริง สํ าหรับรายวิ ชาเพิ่มเติม
คณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ ก ษาปที่ 4 เลม 1 ซึ่ ง ครู ส ามารถเลื อ กนํ า ไปใชไดตามจุ ด ประสงค
การเรียนรูที่ตองการวัดผลประเมินผล
1. จงพิจารณาวาจํานวนที่กําหนดให จํานวนใดบางเปนจํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ

หรือจํานวนอตรรกยะ a
−3 28 1
3 1.01001000100001 (−25) ⋅
4 2 (−5)
π
( 9)
2
1− 7 2.33444444444 4
5
2. จงยกตัวอยางจํานวนอตรรกยะ a และ b ที่แตกตางกัน ซึ่งทําให
1) a −b เปนจํานวนตรรกยะ
2) a −b เปนจํานวนอตรรกยะ
3) ab เปนจํานวนตรรกยะ
4) ab เปนจํานวนอตรรกยะ
a
5) เปนจํานวนตรรกยะ
b
a
6) เปนจํานวนอตรรกยะ
b
3. จงระบุสมบัติของจํานวนจริงที่ใชในแตละขั้นตอนของบทพิสูจน
a⋅0 = a⋅0 + 0 สําหรับทุกจํานวนจริง a
พิสูจน ให a เปนจํานวนจริงใด ๆ จะไดวา

a⋅0 = a⋅0 + 0
= a ⋅ 0 + ( ( a ⋅ 0 ) + ( −a ⋅ 0 ) )
= ( a ⋅ 0 + a ⋅ 0 ) + ( −a ⋅ 0 )
= a ⋅ ( 0 + 0 ) + ( −a ⋅ 0 )
= a ⋅ 0 + ( −a ⋅ 0 )
= 0
4. จงหาจํานวนจริง a ที่ทําใหเมื่อหารพหุนาม x 4 − ax + 1 ดวย x−2 แลวไดเศษเหลือ

เทากับ 3
5. จงหาจํานวนจริง a และ b ที่ทําใหเมื่อหารพหุนาม x3 + ax 2 + bx − 1
ดวย x2 + x + 1 แลวเหลือเศษ x+2
6. จงแยกตัวประกอบพหุนามตอไปนี้
1) x3 − 4 x 2 − 3x + 18
2) 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3
7. จงหาจํานวนเต็ม k ทั้งหมดที่ทําใหสมการ x3 − kx + 2 = 0 มีคําตอบที่เปนจํานวนตรรกยะ
8. จงหาเซตคําตอบของสมการตอไปนี้
1) x3 − 5 x 2 + 12 = 8 x
2) x 4 + x 2 = 2 x3 + 4
9. จงหาผลลัพธในรูปผลสําเร็จ
3x − 6 x2 − 2 x
1)
x2 − 1 x3 − 2 x 2 + 2 x − 1
x 2 x
2) − ⋅
( x − 1)( x − 2 ) ( x − 1)( x − 3) x−4
x 2 + bx + c a 2x − 3
10. จงหาจํานวนจริง a, b และ c ที่ทําให = + 2
( x + 2 ) ( 2 x − 1) 2 x − 1 x + 2
2
3 1 4
11. จงหาเซตคําตอบของสมการ + 2 = 2
x − 1 x − 3x + 2 x − 1
12. จงพิจารณาวาขอความตอไปนี้เปนจริงหรือเท็จ พรอมทั้งพิสูจนหรือยกตัวอยางคาน
1) ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a<b และ c<d
จะไดวา a−c<b−d
2) ให a , b, c และ d เปนจํานวนจริงใด ๆ โดยที่ a<b และ c<d จะไดวา ac < bd
13. จงเขียนกราฟของ ([ −4,1) ∪ [ 2, 6]) − ( ( −3, 3] ∪ [ 4, 5) ) บนเสนจํานวน
จงหาเซตคําตอบของอสมการ ( 4 1) ( 1) ( 3) ( 8) ≤ 0
2 2 3
x− x x+ x− x−
14.
( x − 1)( x − 2 )( x − 5)
4
15. จงหาเซตคําตอบของสมการตอไปนี้
1) x+2 =5
2) x2 − 4 = 4 − x2
16. จงหาเซตคําตอบของอสมการตอไปนี้
1) x2 − 5 ≥ 4
3 1− x −1
2) ≥1
x −1 +1
17. กระดาษแข็งรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากแผนหนึ่ง กวาง 3 ฟุต และยาว 4 ฟุต เมื่อตัดมุมกระดาษทั้ง
สี่ เ ปนรู ป สี่ เ หลี่ ย มจั ตุ รั ส ที่ ย าวดานละ x ฟุ ต ออก จะสามารถประกอบเปนกลอง
ทรงสี่ เ หลี่ ย มมุ ม ฉากซึ่ งไมมี ฝ าปดได ถากลองดั งกลาวมีป ริ มาตร 2 ลู ก บาศกฟุ ต จงหา
คาของ x
18. จงหาจํานวนจริง a ทั้งหมดที่ทําใหสมการ x 2 − ax − a + 3 = 0 มีคําตอบเปนจํานวนจริง

19. ปริศาตองการออกแบบกระเปาเดินทางทรงสี่เหลี่ยมมุมฉากใหมีความกวาง ความยาว และ
ความสูงรวมกันได 11 เดซิ เมตร โดยมี ความยาวเปนสองเทาของความกวาง ถาตองการให
กระเปามีปริมาตรอยางนอย 40 ลูกบาศกเดซิเมตรแลว กระเปาใบนี้ควรมีความกวางอยางนอย
เทาไร
1. พิจารณาจํ านวนที่กําหนดให วาเปนจํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ หรือจํานวน

อตรรกยะ ไดดังนี้
จํานวนที่กําหนดให จํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ จํานวนอตรรกยะ
3 -
1.01001000100001 - - -
3
− - - -
4
28
2
1
( −25) ⋅ -
( −5)
π
- - -
5
1− 7 - - -
2.33444444444 - - -
( 9)
2
4
-
1) a = 1 + 2, b = 2
2) a = 2 2, b = 2
3) a = 2 2, b = 2
4) a = 2, b = 3
5) a = 2 2, b = 2
6) a = 6, b = 2
3. a⋅0 = a⋅0 + 0 สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก
= (
a ⋅ 0 + ( a ⋅ 0) + ( − ( a ⋅ 0)) ) สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก
= ( a ⋅ 0 + a ⋅ 0 ) + ( − ( a ⋅ 0 ) ) สมบัติการเปลี่ยนหมูของการบวก
= a ⋅ ( 0 + 0) + ( − ( a ⋅ 0)) สมบัติการแจกแจง
= a ⋅ 0 + ( − ( a ⋅ 0)) สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก
= 0 สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก
4. ให p ( x ) = x 4 − ax + 1
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x − 2 จะไดเศษเหลือ คือ p ( 2 )

เนื่องจาก เศษเหลือที่ไดจากการหาร p ( x ) ดวย x − 2 คือ 3 นั่นคือ p ( 2 ) = 3
จะได 3 = 2 4 − 2a + 1
2a = 14
a = 7
ดังนั้น a=7
5. พิจารณาการหารยาวดังนี้
x + (a − 1)
x + x + 1 x3 +
2
ax 2 + bx − 1
x + 3
x + 2
x
(a − 1) x 2 + (b − 1) x − 1
(a − 1) x + (a − 1) x + (a − 1)
2
(b − a) x − a
จากการหารยาวจะไดวา เศษเหลือจากการหาร x 3 + ax 2 + bx − 1 ดวย x2 + x + 1
คือ ( b − a ) x − a
เนื่องจาก โจทยกําหนดวา เศษเหลือจากการหาร x 3 + ax 2 + bx − 1 ดวย x2 + x + 1
คือ x+2
จะไดวา (b − a ) x − a = x+2
นั่นคือ b − a =1 และ −a = 2
b = −1 และ a = −2
ดังนั้น a = −2 และ b = −1
6. 1) ให p ( x ) = x − 4 x − 3x + 18
3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 18 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 6, 9, 18
พิจารณา p ( −2 )
p ( −2 ) = ( −2 ) − 4 ( −2 ) − 3 ( −2 ) + 18 = 0
3 2
จะเห็นวา p ( −2 ) = 0 ดังนั้น x + 2 เปนตัวประกอบของ x − 4 x 3 2

− 3 x + 18
นํา x + 2 ไปหาร x − 4 x − 3x + 18 ไดผลหารเปน x − 6 x + 9

3 2 2
นั่นคือ x 3 − 4 x 2 − 3 x + 18 = ( x + 2) ( x2 − 6x + 9)
( x + 2 )( x − 3)
2
=
ดังนั้น x3 − 4 x 2 − 3 x + 18 = ( x + 2 )( x − 3)
2
2) ให p ( x ) = 2 x + 5 x − 2 x + 4 x + 3
4 3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 3 ลงตัว คือ 1, 3
และจํานวนเต็มที่หาร 2 ลงตัว คือ 1, 2
พิจารณา p ( −3)
p ( −3) = 2 ( −3) + 5 ( −3) − 2 ( −3) + 4 ( −3) + 3 = 0

4 3 2
จะเห็นวา p ( −3) = 0 ดังนั้น x+3 เปนตัวประกอบของ 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3
นํา x+3 ไปหาร 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3 ไดผลหารเปน 2 x3 − x 2 + x + 1
ดังนั้น 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3 = ( x + 3) ( 2 x 3 − x 2 + x + 1)
ให q ( x ) = 2 x − x + x + 1
3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 1 ลงตัว คือ 1

1
พิจารณา q −
2
3 2
1 1 1 1
q − =2 − − − + − +1 = 0
2 2 2 2
1 1
จะเห็นวา q − =0 ดังนั้น x+ เปนตัวประกอบของ 2 x3 − x 2 + x + 1
2 2
1
นํา x+ ไปหาร 2 x3 − x 2 + x + 1 ไดผลหารเปน 2 x2 − 2 x + 2
2
1
นั่นคือ 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3 = ( x + 3) x+
2
( 2x 2
− 2x + 2)
1
= ( x + 3) x+ ⋅ 2 ( x 2 − x + 1)
2
= ( x + 3)( 2 x + 1) ( x 2 − x + 1)
ดังนั้น 2 x 4 + 5 x3 − 2 x 2 + 4 x + 3 = ( x + 3)( 2 x + 1) ( x 2 − x + 1)
7. ให p ( x ) = x 3 − kx + 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 2 ลงตัว คือ 1, 2
ถา x +1 เปนตัวประกอบของ x 3 − kx + 2 นัน่ คือ p ( −1) = 0
จะได ( −1) − k ( −1) + 2

3
= 0
ดังนั้น k = −1
ถา x −1 เปนตัวประกอบของ x 3 − kx + 2 นัน่ คือ p (1) = 0
จะได 13 − k (1) + 2 = 0
ดังนั้น k = 3
ถา x+2 เปนตัวประกอบของ x 3 − kx + 2 นัน่ คือ p ( −2 ) = 0
จะได ( −2 ) − k ( −2 ) + 2
3
= 0
ถา x−2 เปนตัวประกอบของ x 3 − kx + 2 นัน่ คือ p ( 2) = 0
จะได 23 − k ( 2 ) + 2 = 0
จะได จํานวนเต็ม k ที่เปนไปไดทั้งหมด คือ −1, 3 หรือ 5
8. 1) จาก x3 − 5 x 2 + 12 = 8 x
จัดรูปสมการใหมไดเปน x3 − 5 x 2 − 8 x + 12 = 0
เนื่องจาก x3 − 5 x 2 − 8 x + 12 = ( x − 1) ( x 2 − 4 x − 12 ) = ( x − 1)( x + 2 )( x − 6 )
จะได ( x − 1)( x + 2 )( x − 6 ) = 0
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x + 2 = 0 หรือ x−6 = 0
จะได x =1 หรือ x = −2 หรือ x=6
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 2, 1, 6 }

2) จาก x 4 + x 2 = 2 x3 + 4
จัดรูปสมการใหมไดเปน x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 = 0
เนื่องจาก x 4 − 2 x 3 + x 2 − 4 = ( x − 2 )( x + 1) ( x 2 − x + 2 )
จะได ( x − 2 )( x + 1) ( x − x + 2 ) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x + 1 = 0 หรือ x2 − x + 2 = 0
ถา x−2 = 0 จะได x=2
ถา x +1 = 0 จะได x = −1
ถา และเนื่องจาก ( −1) − 4 (1)( 2 ) = − 7

x2 − x + 2 = 0
2
จะไดวาไมมีจํานวนจริงที่เปนคําตอบของสมการนี้
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ {−1, 2}
3x − 6 x2 − 2 x
9. 1)
x2 − 1 x3 − 2 x 2 + 2 x − 1
3( x − 2) x ( x − 2)
=
( x − 1)( x + 1) ( x − 1) ( x 2 − x + 1)
3( x − 2) ( x − 1) ( x 2 − x + 1)
=
( x − 1)( x + 1) x ( x − 2)
3 ( x 2 − x + 1)
= เมื่อ x ≠1 และ x≠2
x ( x + 1)
x 2 x
2) − ⋅
( x − 1)( x − 2 ) ( x − 1)( x − 3) x−4
x ( x − 3) − 2 ( x − 2 ) x
= ⋅
( x − 1)( x − 2 )( x − 3) x−4
x2 − 5x + 4 x
= ⋅
( x − 1)( x − 2 )( x − 3) x − 4
( x − 1)( x − 4 ) x
=
( x − 1)( x − 2 )( x − 3)( x − 4 )
x
= เมื่อ x ≠1 และ x≠4
( x − 2 )( x − 4 )
2 x − 3 a ( x + 2 ) + ( 2 x − 3)( 2 x − 1)
2
a
10. จาก + 2 =
2x −1 x + 2 ( 2 x − 1) ( x 2 + 2 )
จัดรูปสมการใหมไดเปน a 2x − 3
+ 2 =
( a + 4 ) x 2 − 8 x + ( 2a + 3)
2x −1 x + 2 ( 2 x − 1) ( x 2 + 2 )
จะไดวา x 2 + bx + c = ( a + 4 ) x 2 − 8 x + ( 2a + 3)
นั่นคือ a + 4 = 1, b = − 8 และ c = 2a + 3
ดังนั้น a = − 3, b = − 8 และ c = −3
3 1 4
11. จาก + 2 = 2
x − 1 x − 3x + 2 x − 1
3 1 4
จัดรูปสมการใหมไดเปน + 2 − 2 =0
x − 1 x − 3x + 2 x − 1
3 1 4
จะได + − = 0
x − 1 ( x − 1)( x − 2 ) ( x − 1)( x + 1)
3 ( x − 2 )( x + 1) + ( x + 1) − 4 ( x − 2 )
= 0
( x − 1)( x − 2 )( x + 1)
3x 2 − 6 x + 3
= 0
( x − 1)( x − 2 )( x + 1)
3 ( x − 1)
2
= 0
( x − 1)( x − 2 )( x + 1)
3 ( x − 1)
= 0 เมื่อ x ≠1
( x − 2 )( x + 1)
จะได x −1 = 0 และ ( x − 2 )( x + 1) ≠ 0 และ x ≠ 1
นั่นคือ x =1 โดยที่ x ≠ 2 และ x ≠ − 1 และ x ≠ 1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ ∅
12. 1) ขอความที่กําหนดใหเปนเท็จ เชน ให a = 1, b = 2, c = 3 และ d =5
เนื่องจาก 1 < 2 และ 3<5 นั่นคือ a 2 − 5 นั่นคือ a−c >b−d
2) ขอความที่กําหนดใหเปนเท็จ เชน ให a = 1, b = 2, c = −3 และ d = −2
เนื่องจาก 1 < 2 และ −3 < −2 นั่นคือ a ( 2 )( −2 ) นั่นคือ ac > bd
13. วิธีที่ 1 ให A = [ −4, 1) ∪ [ 2, 6] และ B = ( −3, 3] ∪ [ 4, 5 )
จะได A − B = [ −4, 1) ∪ [ 2, 6] − ( −3, 3] ∪ [ 4, 5 )
เขียนแสดง A, B และ A− B บนเสนจํานวนไดดังนี้

–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5 6
ดังนั้น เขียนแสดง [ − 4, − 3] ∪ ( 3, 4 ) ∪ [5,6] บนเสนจํานวนไดดังนี้
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5 6
วิธีที่ 2 เนื่องจาก [ −4, 1) ∪ [ 2, 6] − ( −3, 3] ∪ [ 4, 5) = [ −4, − 3] ∪ ( 3, 4 ) ∪ [5, 6]

เขียนแสดง [ −4, 1) ∪ [ 2, 6] − ( −3, 3] ∪ [ 4, 5) บนเสนจํานวน โดยการเขียน
แสดง [ −4, − 3] ∪ ( 3, 4 ) ∪ [5, 6] บนเสนจํานวนไดดังนี้
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5 6
จาก ( 4 x − 1) x ( x + 1) ( x − 3) ( x − 8)
2 2 3
14. ≤ 0
( x − 1)( x − 2 )( x − 5)
4
เนื่องจาก ( 4 x − 1) 2
≥ 0, ( x + 1) ≥ 0, ( x − 3) ≥ 0
2 2
และ ( x − 5) 4
≥0 เสมอ
นัน่ คือ ตองหาเซตคําตอบของอสมการ ( )( ) ≤ 0 เมื่อ
x x −3 x −8
x≠5
( x − 1)( x − 2 )
พิจารณาเสนจํานวน
–1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∪ 0] ∪ (1, 2 ) ∪ [3, 5 ) ∪ ( 5, 8]
15. 1) จาก x + 2 = 5
กรณีที่ 1 x+2≥0 นั่นคือ x ≥ −2
จะได x+2 = 5
x=3 ซึ่ง 3 ≥ −2
นั่นคือ 3 เปนคําตอบของสมการ
กรณีที่ 2 x+2<0 นั่นคือ x < −2
จะได − ( x + 2) = 5
x = −7 ซึ่ง −7 < −2
นั่นคือ −7 เปนคําตอบของสมการ
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ {−7, 3}
2) จาก x2 − 4 = 4 − x2
กรณีที่ 1 x2 − 4 ≥ 0 นั่นคือ x2 ≥ 4 ( x ≤ −2 หรือ x ≥ 2)
จะได x2 − 4 = 4 − x2
2x 2 = 8
x2 = 4
x = −2 หรือ x=2
ดังนั้น คา x ที่สอดคลองคือ x = −2 หรือ x=2
กรณีที่ 2 x2 − 4 < 0 นั่นคือ x 2 < 4 ( −2 < x < 2 )
จะได − ( x2 − 4) = 4 − x2
− x2 + 4 = 4 − x2
0=0 ซึ่งเปนจริงทุกจํานวนจริง x
ดังนั้น คา x ที่สอดคลองคือ คือ x ∈ ( −2, 2 )
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ [ −2, 2]

16. 1) จากอสมการ x − 5 ≥ 4 2
จะได x 2 − 5 ≤ −4 หรือ x2 − 5 ≥ 4
x2 ≤ 1 หรือ x2 ≥ 9
x2 − 1 ≤ 0 หรือ x2 − 9 ≥ 0
( x − 1)( x + 1) ≤ 0 หรือ ( x − 3)( x + 3) ≥ 0

−1 ≤ x ≤ 1 หรือ x ≤ − 3 หรือ x≥3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 3] ∪ [ −1,1] ∪ [3, )
3 1− x −1
2) จาก ≥1
x −1 +1
เนื่องจาก 1− x = x −1
3 x −1 −1
จะได ≥ 1
x −1 +1
3 x −1 −1
−1 ≥ 0
x −1 +1
( 3 x − 1 − 1) − ( x − 1 + 1) ≥ 0
x −1 +1
2 x −1 − 2
≥ 0
x −1 +1
2 ( x − 1 − 1)
≥ 0
x −1 +1
x −1 −1
≥ 0
x −1 +1
เนื่องจาก x −1 ≥ 0 เสมอ จะไดวา x −1 +1 ≥ 0 เสมอ

นัน่ คือ x −1 −1 ≥ 0
x −1 ≥ 1
จะได x − 1 ≤ −1 หรือ x −1 ≥ 1
x ≤ 0 หรือ x ≥ 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , 0] ∪ [ 2, )
17. แสดงสิ่งที่โจทยกําหนดไดดังรูปตอไปนี้
จากรูป จะไดปริมาตรของกลอง คือ x ( 3 − 2 x )( 4 − 2 x ) ลูกบาศกฟุต

เนื่องจาก โจทยกําหนดใหกลองใบนี้มีปริมาตร 2 ลูกบาศกฟุต
จะได x ( 3 − 2 x )( 4 − 2 x ) = 2
2 x ( 3 − 2 x )( 2 − x ) = 2
x ( 3 − 2 x )( 2 − x ) = 1
2 x3 − 7 x 2 + 6 x − 1 = 0
( x − 1) ( 2 x 2 − 5 x + 1) =0
นั่นคือ x −1 = 0 หรือ 2 x2 − 5x + 1 = 0
ถา x −1 = 0 จะได x =1
− ( −5 ) ( −5) − 4 ( 2 )(1) 5
2
17
ถา 2 x2 − 5x + 1 = 0 จะได x= =
2 ( 2) 4
แตเนื่องจากความกวาง ความยาว และความสูงของกลองตองมากกวา 0

นั่นคือ x > 0 , 3 − 2x > 0 และ 4 − 2x > 0
3
จะไดวา x ∈ 0,
2
5 − 17
ดังนั้น คาของ x ที่เปนไปได คือ 1 หรือ
4
18. จาก x 2 − ax − a + 3 = 0
จัดรูปสมการใหมไดเปน x 2 − ax + ( 3 − a ) = 0
− ( −a ) ( −a ) − 4 (1)( 3 − a )
2
จะได x =
2 (1)
a a 2 + 4a − 12
x =
2
จะไดวา x จะเปนจํานวนจริง ก็ตอเมื่อ a 2 + 4a − 12 ≥ 0
นั่นคือ จะเปนจํานวนจริง ก็ตอเมื่อ ( a − 2 )( a + 6 ) ≥ 0

x
ดังนั้น คาของ a จะอยูในชวง ( − , − 6] ∪ [ 2, )

19. ให x แทนความกวางของกระเปาใบนี้ในหนวยเดซิเมตร
จะไดวา กระเปามีความยาว 2x เดซิเมตร และความสูง 11 − 3x เดซิเมตร
เนื่องจากตองการใหกระเปามีปริมาตรอยางนอย 40 ลูกบาศกเดซิเมตร
จะได x ⋅ 2 x ⋅ (11 − 3 x ) ≥ 40
6 x3 − 22 x 2 + 40 ≤ 0
2 ( x − 2 ) ( 3 x − 5 x − 10 )
2
≤ 0
5 + 145 5 − 145
2 ( x − 2) x − x− ≤ 0
6 6
5 − 145 5 + 145
นั่นคือ x∈ − , ∪ 2,
6 6
5 + 145
แตความกวางของกระเปาตองมากกวา 0 นั่นคือ x ∈ 2,
6
ดังนั้น กระเปาใบนี้ควรมีความกวางอยางนอย 2 เดซิเมตร
คู มื อครู ร ายวิ ช าเพิ่ มเติ ม คณิ ต ศาสตร ชั้ น มั ธ ยมศึ กษาปที่ 4 เลม 1 แบงการเฉลยแบบฝกหั ด
1. พิจารณาการเปนจํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ หรือจํานวนอตรรกยะ

ของจํานวนที่กําหนดให ไดดังนี้
จํานวน
จํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ จํานวนอตรรกยะ
ที่กําหนดให
0 - -
2
- - -
3
−22
- - -
7
3.1416 - - -
4 +1 -
1 − ( −8 ) -
6 −1 - - -
7π
- - -
22
0.09 - - -
12
− - -
3
จํานวน
ที่กําหนดให
( 2)
2
-
–3.999 - - -
( −1)
2
-
1. 1) สมบัติการสลับที่ของการคูณ 2) สมบัติการมีเอกลักษณของการบวก
3) สมบัติการมีเอกลักษณของการคูณ 4) สมบัติปดของการคูณ
5) สมบัติการเปลี่ยนหมูของการบวก 6) สมบัติการแจกแจง
7) สมบัติการมีตัวผกผันของการคูณ 8) สมบัติการเปลี่ยนหมูของการคูณ
9) สมบัติการมีตัวผกผันของการบวก 10) สมบัติการสลับที่ของการบวก
2. ตัวผกผันการบวกและตัวผกผันการคูณของจํานวนที่กําหนดใหเปนดังนี้
จํานวนที่กําหนดให ตัวผกผันการบวก ตัวผกผันการคูณ
1
−4 4 −
4
1
5 − 5
5
2 2 7
−
7 7 2
5 5 11
− −
11 11 5
(
− 1− 7 ) หรือ 1
1− 7
1− 7
−1 + 7
1
3
2 −3 2 3
2
−8
− หรือ
−8 2+ 3 2+ 3
−
2+ 3 8 8
2+ 3
3. พิจารณาสมบัติของเซตที่กําหนดใหไดดังนี้
สมบัติปด
สมบัติปด สมบัติปด สมบัติปด
ของการหาร
เ ตที่กําหนดให ของ ของ ของ
(ตัวหารไมเปน
การบวก การลบ การคูณ
ศูนย)
1) เซตของจํานวนนับ - -
2) เซตของจํานวนเต็ม -
3) เซตของจํานวนคี่ลบ - - - -
4) เซตของจํานวนคู -
5) เซตของจํานวนเต็มที่หารดวย 3 ลงตัว -
เ ตที่กําหนดให ของ ของ ของ
(ตัวหารไมเปน
การบวก การลบ การคูณ
ศูนย)
6) เซตของจํานวนตรรกยะ
7) { ..., − 5, 0, 5, 10 } - - - -
8) { − 1, − 2, − 3, ... } - - -
9) { − 1, 0, 1} - -
1 1 1 1
10) , , , , , 1, 2, 4, 8, 16, - -
16 8 4 2
1. a = 5, b = 3 และ c=0
2. 1) p ( x ) + q ( x ) = 2 x2 − 2 x + 2
2) q ( x ) − p ( x ) = −2 x + 4
3) p ( x) q ( x) = x 4 − 2 x3 + 2 x 2 + 2 x − 3
3. p ( x ) q ( x ) = 3 x 6 + 5 x 5 − 16 x 4 − 25 x 3 + 26 x 2 + 35 x − 7
4. a + b = 12 และ ab = − 28
5. a =1 และ b=2
6. x 4 + 3x3 − x 2 − 2 x − 1
7. 1) ผลหาร คือ 4 x 2 − 3x + 2 และเศษเหลือ คือ −5
2) ผลหาร คือ x และเศษเหลือ คือ −2 x − 2
3) ผลหาร คือ x 4 − 3 x 3 + 5 x 2 − 11x + 21 และเศษเหลือ คือ −44
4) ผลหาร คือ x3 − x และเศษเหลือ คือ x +1
5) ผลหาร คือ x3 + 2 และเศษเหลือ คือ 3
1. 1) เศษเหลือ คือ 15 2) เศษเหลือ คือ 20
3) เศษเหลือ คือ 0 4) เศษเหลือ คือ 7
5) เศษเหลือ คือ 0
16
4. 1) m = 115 2) m=
9
3) m = −2 หรือ m = −3
( x − 2 )( x + 2 )( x − 1) ( x + 2 ) ( x − 3)
2
5. 1) 2)
3) ( x + 1)( x − 3) ( x 2 + 2 ) 4) ( x − 1) ( x 2 + x + 1)
5) ( x − 1)( x + 1) ( x 2 + 1) 6) ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( x + 2 )
7) ( x − 1)( x − 2 ) ( x 2 + x + 2 ) 8) ( x + 1)( x − 2 )( x + 3)( x − 4 )
6. 1) ( x − 1)( 3x − 1)( 2 x − 1) 2) ( x + 1)( 3x + 2 )( 2 x − 3)
( 2 x + 1) ( 2 x 2 + 1) ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( 3x − 2 )
2
3) 4)
1. 1) { − 2, 1, 3 } 2) { − 2, 3 }
1 1
3) − ,1 4) − 1, − , 2
2 3
1 3 1+ 5 1− 5
5) − 2, , 6) 2, ,
2 2 2 2
3
7) − , 1, 2 8) { 2}
2
3 1
9) − 2, 10) , 1, 2, 3
4 2
1 1 2
11) − 1, − , , 2 12) − 1, , 1, 2
2 2 3
13) { − 3, − 1, 2, 4 }
2. จํานวนที่นอยที่สุด คือ 9
3. ลูกบอลจะลอยอยูในอากาศนาน 6 วินาที กอนตกกระทบพื้นดินครั้งแรก
2x − 3 3
1. 1) x2 + x + 1 เมื่อ x ≠1 2) เมื่อ x≠−
x −1 2
x +1
3) เมื่อ x ≠1
x − 2x −1
2
x
2. 1) เมื่อ x ≠ − 2, x ≠ 2 และ x≠3
x +1
2) x2 − 1
3) x−2 เมื่อ x ≠ −2 และ x ≠ −5
2x + 2
4) เมื่อ x≠0 และ x≠4
x+4
3x 2 + 6 x + 2 2x2 − x + 2
3. 1) 2)
x ( x + 1)( x + 2 ) ( x − 2 )( x + 2 )( x + 3)
− x 2 − 3x + 4 x2 + 4 x − 1
3) 4) เมื่อ x≠2
3 x ( x + 1)( x + 2 ) ( x + 2 )( x − 3)
1 1
1. 1) { 2} 2) − ,
2 2
1
3) 4) { − 1}
2
5) ∅ 6) { 2}
3 − 41 3 + 41
7) − 1, , 8) { − 1, 1}
2 2
2. 1,000 กิโลเมตรตอชั่วโมง
1. ไมจริง
2. ไมจริง
3. จริง
4. จริง
5. จริง
6. จริง
7. กรณีที่ a และ b เปนจํานวนจริงบวกทั้งคู หรือ กรณีที่ a และ b เปน
จํานวนจริงลบทั้งคู
8. กรณีที่ a เปนจํานวนจริงบวก แต b เปนจํานวนจริงลบ
1. 1) { x | − 3 ≤ x < 1} –4 –3 –2 –1 0 1 2
2) { x | x > − 2}
–3 –2 –1 0 1 2 3
3) { x | 4 ≤ x ≤ 7}
2 3 4 5 6 7 8
4) { x | − 3 < x < 0} –4 –3 –2 –1 0 1 2
5) { x | x < − 3}
–5 –4 –3 –2 –1 0 1
6) { x | x ≥ 1}
–2 –1 0 1 2 3 4
7) { x | −1 < x ≤ 4 }
–2 –1 0 1 2 3 4
8) { x | x ≤ 1}
–4 –3 –2 –1 0 1 2
9) { x | − 10 < x < − 8 }
–12 –11 –10 –9 –8 –7 –6
10) { x | 2.5 ≤ x ≤ 4 } –2 –1 0 1 2 2.5 3 4
2. 1) ( − 1, 4 ] 2) [ 0, 2 )
3) ( − 1, 0 ) 4) [ 2, 4 ]
5) ∅ 6) { 2}
3. 1) { x | − 1 < x ≤ 4 } หรือ ( − 1, 4 ]
2) { x | 2 ≤ x ≤ 4} หรือ [ 2, 4 ]
3) { x | − 1 < x ≤ 5 } หรือ ( − 1, 5 ]
4) { x | 2 ≤ x < 3 } หรือ [ 2, 3 )
5) { x | − 1 < x < 2 } หรือ ( − 1, 2 )
6) { x | 3 ≤ x ≤ 4} หรือ [ 3, 4 ]
7) { x |1 < x ≤ 4} หรือ ( 1, 4 ]
8) { x |1 < x ≤ 4} หรือ ( 1, 4 ]
5
1. ( − ∞, − 2 ) 2. − ,∞
2
1
3. − ,∞ 4. ( 1, ∞ )
3
1
5. [ − 2, 3 ] 6. ( − ∞ , − 3] ∪ − ,∞
2
7. [ 1, 5 ] 8. ( − 3, 1 )
1
9. ( − 5, 3 ) 10. − ∞, ∪ [ 2, ∞ )
3
11. ( − ∞ , − 2 ] ∪ [ 0, 5 ] 12. [ − 1, ∞ )
13. ( − 1, 1 ) ∪ ( 2, ∞ ) 14. ( − ∞ , 0 ) ∪ ( 1, 4 )
3
15. ( − ∞ , − 3 ] ∪ [ 1, 2 ) 16. − 2, ∪ ( 5, ∞ )
2
17. ( 0, 3 ) ∪ ( 4, ∞ ) 18. ( − ∞ , 0 ) ∪ [ 2, 3 ]
19. ( 1, 7 ) 20. ( 1, 3 )
21. [ − 2, 4 ) ∪ [ 5, ∞ ) 22. ( − ∞ , − 4 ] ∪ ( − 2, 2 ]
3 2
23. ( − ∞ , − 1 ) ∪ ( 1, 2 ) ∪ ( 3, ∞ ) 24. − ∞, − ∪ ( − 1, 0 ) ∪ ,∞
2 3
3
25. ( − ∞ , − 4 ) ∪ ( − 1, ∞ ) 26. − 2, ∪ [ 5, ∞ )
2
3
27. ( − ∞ , − 2 ) ∪ [ − 1, 0 ) ∪ [ 2, ∞ ) 28. ( − ∞, 0 ] ∪ , 3 ∪ [ 4, ∞ )
2
29. ( − ∞ , − 5 ) ∪ ( − 5, − 3 ] ∪ { 2 } ∪ ( 3, ∞ )
30. ( 1, ∞ )
31. ( − ∞ , 1 ) − { − 2 } หรือ ( − ∞ , − 2 ) ∪ ( − 2, 1 )
1
32. − 1, −
2
1. 1) 4 2) 0
3) 50 4) −36
14
5) 6) 0.5
3
2. 1) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b=1
2) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1
5) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b =1
6) เปนเท็จ เชน เมื่อ a = −1
3. 1) กรณีที่ x เปนจํานวนจริงบวก แต y เปนจํานวนจริงลบ หรือ กรณีที่ x เปนจํานวน

จริงลบ แต y เปนจํานวนจริงบวก
2) กรณีที่ x หรือ y ตัวใดตัวหนึ่งหรือทั้งสองตัวเปนศูนย หรือ กรณีที่ x และ y
เปนจํานวนจริงบวกทั้งคู หรือ กรณีที่ x และ y เปนจํานวนจริงลบทั้งคู
1. { − 2, 1} 2. { 1, 7 }
3. ∅ 4. { − 1}
5. { 1} 6. { − 2, − 1, 2, 3 }
4
7. { − 2, 0 } 8. − 8, −
3
1. 1) ( 1, 3 ) 2) ( − ∞ , − 8 ) ∪ ( 2, ∞ )
1
3) ( − ∞, − 3 ] ∪ − ,∞ 4) [ − 5, 6 ]
3
4 3
5) −∞ , ∪ ( 4, ∞ ) 6) − , −1
3 2
3
7) − ,∞ 8) ( − ∞ , 3 ) ∪ [ 3, ∞ ) หรือ
5
1 7
9) ,∞ 10) − , −1
2 3
1
11) [ 0, 6 ] 12) −∞ , − ∪ ( 5, ∞ )
7
8 8
13) − 8, − − { − 4} หรือ ( − 8, − 4 ) ∪ − 4, −
3 3
14) [ − 4, − 1 ] ∪ [ 1, 4 ]
4
15) ( − ∞, 0 ) 16) , 2 ∪ ( 2, 4 )
3
2. ตั้งแต −140 ถึง −28 องศาเซลเซียส
3. 0 ≤ x ≤ 41 หรือ 59 ≤ x ≤ 100
1. 1) เปนเท็จ เชน เมื่อ a = −2
2) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b = −2
3) เปนเท็จ เชน เมื่อ a = −1 และ b = −2
2. a=2 และ b =1
3. 1) ผลหาร คือ x2 + 3 และเศษเหลือ คือ −1

1 13
2) ผลหาร คือ 2x2 − และเศษเหลือ คือ
2 2
3) ผลหาร คือ x3 + 4 x และเศษเหลือ คือ 13x + 6
1 2 3 7
4) ผลหาร คือ x − และเศษเหลือ คือ −3 x −
2 4 4
5) ผลหาร คือ 2 x6 + 2 x5 + 2 x 4 และเศษเหลือ คือ 3
6) ผลหาร คือ x5 − 2 x 2 − 3 และเศษเหลือ คือ 4 x3 + 6 x + 2
7) ผลหาร คือ x8 + x 6 + x 4 + x 2 + 1 และเศษเหลือ คือ −2 x + 2
8) ผลหาร คือ −3 x 7 + 3 x 4 − 3 x และเศษเหลือ คือ − x 2 + 3x + 3
9) ผลหาร คือ x4 − 7 x + 2 และเศษเหลือ คือ 8 x 4 − 10 x 3 − 7 x + 2

4. 1) −3 2) 5
3) 75 4) 11
5) −2 6) −1
5. 15
6. −7
7. 1) m = 2 2) m = b3
8. a = y3
9. 1) ( x + 1)( x + 2 )( x + 3) 2) ( x − 2) ( x2 + 4)
3) ( x + 3) ( x + 1 − )(
5 x +1+ 5 ) 4) ( x + 2 )( x − 3) ( x 2 + 2 )
( x − 2) ( 4 x + 1) ( x 2 + x + 1)
4
5) 6)
( 2 x − 1) ( x 2 + 3) ( x − 1) ( 2 x + 1)
2 2
7) 8)
9) ( x − 1)( x + 2 )( 2 x − 3)( x + 5)
3− 5 3+ 5
10) ( x + 2 )( 2 x − 1) x− x−
2 2
10. 1) {1 − 5 , 1+ 5 } 2) { − 4, 1, 3 }
3) { − 4, − 3, 2 } 4) { − 2, 2 }
−1 + 5 −1 − 5
5) { − 3, 2 } 6) 1, ,
2 2
1
7) { 2} 8) − ,2
2
1 1 1
9) , ,1 10) ,2
3 2 2
1 −1 + 5 −1 − 5 1 3 + 13 3 − 13
11) − , , 12) − , 1, ,
2 2 2 2 2 2
11. 1) A=2 และ B=3

4 4
2) A=− และ B= และ C = −7
3 3
3) A = −1 และ B =1 และ C = −2
4) A = 13 และ B = − 33 และ C=6
12. 1) { − 2} 2) { − 4}
3) { −1+ 2 , −1− 2 } 4) {1 + 2 , 1− 2 }
5+ 7 5− 7
5) , 6) ∅
2 2
7) { − 1} 8) { − 3}
1− 3 1+ 3
9) ∅ 10) ,
2 2
5
13. 1) ( − ∞, 0 ) 2) − ,∞
2
3
3) ( 1, ∞ ) 4) − ∞, − ∪ [ 2, ∞ )
2
5) 6) [ − 5, 4 ]
7) ∅ 8) ( − 1, 2 ) ∪ ( 2, ∞ )
( − ∞ , 1 ) ∪ ( 2, 4 )
9) 10) [ 2, 4]
11) ( − ∞ , 2 ] ∪ { 3 } ∪ [ 4, ∞ ) 12) [ − 1, 4 ] ∪ { 6 }
14. 1) ( − ∞ , − 1 ) ∪ ( 0, ∞ ) 2) ( − ∞ , 1 ) ∪ [ 4, ∞ )
3) ( − ∞ , 1 ) 4) ( − 2, ∞ )
3
5) ( − ∞, − 4 ) ∪ ( − 1, ∞ ) 6) ( − ∞, − 2 ) ∪ ,5
2
7) ( − ∞, 0 ) ∪ { 2} 8) ( − ∞ , − 2 ) ∪ ( − 1, ∞ )
9) ( − 1, 3 ) 10) ( − ∞ , 2 ) ∪ { 3 } ∪ ( 5, ∞ )
11) 12) ∅
13) ( − ∞, − 2 − 17 ∪ ( − 1, 2 ) ∪ − 2 + 17 , ∞ )
14) [ 1, 2 ) ∪ ( 2, 3 ) ∪ ( 3, 4 )
15) [ − 3, 3 )
15. โรงงานจะตองผลิตกลองดินสออยางนอย 7,500 กลอง
16. บริษัทตองผลิตและจําหนายสินคาอยางนอยที่สุด 1,200 ชิ้น
17. ความยาวของฐานของรูปสามเหลี่ยมมีคาอยูระหวาง 7 และ 8 เซนติเมตร
18. ผลคูณที่มากที่สุดที่เปนไปไดของทั้งสามจํานวนเทากับ 5 × 7 × 9 = 315
19. ชางตัดเสื้อซื้อผามาราคาเมตรละ 24 บาท

2
20. 1) 2) { − 1, 5 }
3
3) − 2,
3
2
4) { 3, 1 + 2 }
5) { − 3, 2 } 6) { − 1, 2, 6 }
3
7) ∅ 8) − 1,
5
9) { 0, 3 } 10) { − 1, 1, 3 }
21. 1) ( − ∞ , 1 ) ∪ ( 5, ∞ )
2) [ 4, ∞ ) ∩ [ 1, 4 ) หรือ [ 1, ∞ )
3) ( 4, ∞ )
4) ( − ∞, −1 ] ∪ { 2 }
5) [ − 1, 5 ]
6) − 17 , 3 ∪
11
3
, 17 − { 4, 5 } หรือ − 17 , 3 ∪
11
3
, 4 ∪ 4, 17(
7) [ − 5, − 2 ) ∪ ( 2, 5 ]
8) ( − 12, − 2 ) ∪ ( 3, 2 6 )
9) ( − ∞ , − 2 ) ∪ [ − 1, 0 ) ∪ ( 0, 1 ]
22. รานคาตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ 4 หรือหลักกิโลเมตรที่ 8
เฉลยแบบฝกหัดและวิธีทํา ดยละเอียด
บทที่ 1 เซต
1. 1) { a, e, i, o, u } 2) { 2, 4, 6, 8 }
3) { 10, 11, 12, , 99 } 4) { 101, 102, 103, }
5) { − 99, − 98, − 97, , − 1} 6) { 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
7) ∅ 8) ∅
9) { − 14, 14 }
10) {ชลบุร,ี ชัยนาท, ชัยภูมิ, ชุมพร, เชียงราย, เชียงใหม}
2. 1) ตัวอยางคําตอบ {x | x เปนจํานวนคี่บวกที่นอยกวา 10 }
หรือ {x∈ | x เปนจํานวนคี่ตั้งแต 1 ถึง 9 }
2) ตัวอยางคําตอบ {x | x เปนจํานวนเต็ม }
3) ตัวอยางคําตอบ {x∈ |x มีรากที่สองเปนจํานวนเต็ม }
หรือ { x | x = n2 และ n เปนจํานวนนับ }
4) ตัวอยางคําตอบ {x∈ |x หารดวยสิบลงตัว }
หรือ { x | x = 10n และ n เปนจํานวนนับ }
3. 1) A มีสมาชิก 1 ตัว 2) B มีสมาชิก 5 ตัว
3) C มีสมาชิก 7 ตัว 4) D มีสมาชิก 9 ตัว
5) E มีสมาชิก 0 ตัว
5. 1) เปนเซตวาง
2) ไมเปนเซตวาง (มี 5 และ 7 เปนสมาชิกของเซต)
3) ไมเปนเซตวาง (มี 1 เปนสมาชิกของเซต)
4) เปนเซตวาง
5) ไมเปนเซตวาง (มี −2 และ −1 เปนสมาชิกของเซต)
6. 1) เซตอนันต 2) เซตจํากัด
3) เซตอนันต 4) เซตจํากัด
5) เซตอนันต 6) เซตอนันต
7. 1) จากโจทย A = { 0, 1, 3, 7 }
และเขียน B แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน B ={ , − 2, − 1, 0, 1, 2, , 9}
ดังนั้น A≠B เพราะมีสมาชิกของ B ที่ไมเปนสมาชิกของ A เชน −1∈ B
แต −1 A
2) จากโจทย เขียน A แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน A={ , − 2, 0, 2, 4, 6, 8 }
และ B = { 2, 4, 6, 8 }
ดังนั้น A≠B เพราะมีสมาชิกของ A ที่ไมเปนสมาชิกของ B เชน 0∈ A
แต 0 B
3) จากโจทย A = { 7, 14, 21, , 343 }
และเขียน B แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน B = { 7, 14, 21, , 343 }
ดังนั้น A=B เพราะสมาชิกทุกตัวของ A เปนสมาชิกของ B และสมาชิกทุกตัว

ของ B เปนสมาชิกของ A
1 2 3 4
จ 4) จากโจทย เขียน A แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน A = 0, , , , ,
2 3 4 5
1 2 3 4
และ B = 0, , , , ,
2 3 4 5
ดังนั้น A=B เพราะสมาชิกทุกตัวของ A เปนสมาชิกของ B และสมาชิกทุกตัว
ของ B เปนสมาชิกของ A
5) จากโจทย เขียน A แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน A = {−6, 6}
และ B = { 6}
ดังนั้น A≠B เพราะมีสมาชิกของ A ที่ไมเปนสมาชิกของ B คือ −6 ∈ A
แต −6 B
8. จากโจทย เขียน A, B , C และ D แบบแจกแจงสมาชิก ไดดังนี้

A = {ก, ร ม}
B = {ม, ร, ค}
C = {ม ก, ร, ค}
D = {ร, ก, ม}
ดังนั้น A≠B เพราะมีสมาชิกของ A ที่ไมเปนสมาชิกของ B คือ ก ∈ A แต ก B
A≠C เพราะมีสมาชิกของ C ที่ไมเปนสมาชิกของ A คือ ค ∈ C แต ค A
A=D เพราะสมาชิกทุกตัวของ A เปนสมาชิกของ D และสมาชิกทุกตัว

ของ D เปนสมาชิกของ A
B≠C เพราะมีสมาชิกของ C ที่ไมเปนสมาชิกของ B คือ ก ∈ C แต ก B
B≠D เพราะมีสมาชิกของ D ที่ไมเปนสมาชิกของ B คือ ก ∈ D แต ก B
C≠D เพราะมีสมาชิกของ C ที่ไมเปนสมาชิกของ D คือ ค ∈ C แต ค D
1. 1) ถูก 2) ผิด
3) ผิด 4) ถูก
5) ถูก 6) ผิด
2. เขียน A และ B แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน
A = { 2, 4, 6 }
B = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 }
และจากโจทย C = { 2, 4 }
ดังนั้น A B เพราะสมาชิกทุกตัวของ A เปนสมาชิกของ B
C A เพราะสมาชิกทุกตัวของ C เปนสมาชิกของ A
C B เพราะสมาชิกทุกตัวของ C เปนสมาชิกของ B
3. เขียน Y แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน Y = { 1, 3, 5, 7, 9, 11}

1) เปนจริง เพราะสมาชิกทุกตัวของ X เปนสมาชิกของ Y
2) เปนจริง เพราะสมาชิกทุกตัวของ Y เปนสมาชิกของ X
3) เปนจริง เพราะ X Y และ Y X
4. 1) ∅ และ { 1}
2) ∅ , { 1} , { 2 } และ { 1, 2 }
3) ∅ , { − 1 } , { 0 } , { 1 } , {−1, 0 } , {−1, 1 } , { 0, 1 } และ {−1, 0, 1}
4) ∅ , { x }, { y } และ { x , y }
5) ∅ , { a } , { b } , { c } , { a , b } , { a , c } , { b, c } และ { a , b , c }
6) ∅
5. 1) {∅ , { 5 }}
2) {∅ , { 0 } , { 1} , { 0, 1} }
3) {∅ , { 2 } , { 3 } , { 4 } , { 2, 3 } , { 2, 4 } , { 3, 4 } , { 2, 3, 4 } }
4) {∅}
แบบฝกหัด 1.1ค
1. จากสิ่งที่กําหนดให A และ B ไมมีสมาชิกรวมกัน
เขียนแผนภาพเวนนแสดง A และ B ไดดังนี้
2. กําหนดให U เปนเซตของจํานวนนับ
1) จากสิ่งที่กําหนดให จะได B A
2) จากสิ่งที่กําหนดให จะได C B และ B A
เขียนแผนภาพเวนนแสดง A, B และ C ไดดังนี้
3) จากสิ่งที่กําหนดให จะได B A และ C A โดยที่ B และ C มีสมาชิกรวมกัน

คือ 5
3. 1) สมาชิกที่อยูใน A แตไมอยูใน B มี 1 ตัว (คือ a)
2) สมาชิกที่ไมอยูใน A และไมอยูใน B มี 2 ตัว (คือ d และ e)
3) สมาชิกที่อยูทั้งใน A และ B มี 3 ตัว (คือ x, y และ z)
1. วิธีที่ 1 1) A มีสมาชิก คือ 0, 1, 2 และ 8
B มีสมาชิก คือ 0, 2, 4, 7 และ 9
ดังนั้น A ∪ B = { 0, 1, 2, 4, 7, 8, 9 }
2) A และ B มีสมาชิกรวมกัน คือ 0 และ 2

ดังนั้น A ∩ B = { 0, 2 }
3) สมาชิกที่อยูใน A แตไมอยูใน B คือ 1 และ 8

ดังนั้น A − B = { 1, 8 }
4) สมาชิกที่อยูใน B แตไมอยูใน A คือ 4, 7 และ 9

ดังนั้น B − A = { 4, 7, 9 }
5) สมาชิกที่อยูใน U แตไมอยูใน A คือ 3, 4, 5, 6, 7 และ 9

ดังนั้น A′ = { 3, 4, 5, 6, 7, 9 }
6) สมาชิกที่อยูใน U แตไมอยูใน B คือ 1, 3, 5, 6 และ 8

ดังนั้น B′ = { 1, 3, 5, 6, 8 }
7) A มีสมาชิก คือ 0, 1, 2 และ 8

B′ มีสมาชิก คือ 1, 3, 5, 6 และ 8
ดังนั้น A ∪ B′ = { 0, 1, 2, 3, 5, 6, 8 }
8) A′ มีสมาชิก คือ 3, 4, 5, 6, 7 และ 9

B มีสมาชิก คือ 0, 2, 4, 7 และ 9
จะได A′ และ B มีสมาชิกรวมกัน คือ 4, 7 และ 9
ดังนั้น A′ ∩ B = { 4, 7, 9 }
วิธีที่ 2 A และ B มีสมาชิกรวมกัน คือ 0 และ 2

1) A ∪ B = { 0, 1, 2, 4, 7, 8, 9 } 2) A ∩ B = { 0, 2 }
3) A − B = { 1, 8 } 4) B − A = { 4, 7, 9 }
5) A′ = { 3, 4, 5, 6, 7, 9 } 6) B′ = { 1, 3, 5, 6, 8 }
7) A ∪ B′ = { 0, 1, 2, 3, 5, 6, 8 } 8) A′ ∩ B = { 4, 7, 9 }
2. ให U = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 } , A = { 0, 2, 4, 6, 8 } , B = { 1, 3, 5, 7 } และ
C = { 3, 4, 5, 6 }
วิธีที่ 1 1) A และ B ไมมีสมาชิกรวมกัน

ดังนั้น A∩ B = ∅
2) B มีสมาชิก คือ 1, 3, 5 และ 7

C มีสมาชิก คือ 3, 4, 5 และ 6
ดังนั้น B ∪ C = { 1, 3, 4, 5, 6, 7 }
3) B และ C มีสมาชิกรวมกัน คือ 3 และ 5

ดังนั้น B ∩ C = { 3, 5 }
4) A และ C มีสมาชิกรวมกัน คือ 4 และ 6

ดังนั้น A ∩ C = { 4, 6 }
5) สมาชิกที่อยูใน U แตไมอยูใน C คือ 0, 1, 2, 7 และ 8

ดังนั้น C ′ = { 0, 1, 2, 7, 8 }
6) C′ และ A มีสมาชิกรวมกัน คือ 0, 2 และ 8

ดังนั้น C ′ ∩ A = { 0, 2, 8 }
7) C′ และ B มีสมาชิกรวมกัน คือ 1 และ 7

ดังนั้น C ′ ∩ B = { 1, 7 }
8) A∩ B เปนเซตวาง
B มีสมาชิก คือ 1, 3, 5 และ 7
ดังนั้น ( A ∩ B ) ∪ B = { 1, 3, 5, 7 }
วิธีที่ 2 A และ B ไมมีสมาชิกรวมกัน
A และ C มีสมาชิกรวมกัน คือ 4 และ 6
B และ C มีสมาชิกรวมกัน คือ 3 และ 5
1) A∩ B = ∅ 2) B ∪ C = { 1, 3, 4, 5, 6, 7 }
3) B ∩ C = { 3, 5 } 4) A ∩ C = { 4, 6 }
5) C ′ = { 0, 1, 2, 7, 8 } 6) C ′ ∩ A = { 0, 2, 8 }
7) C ′ ∩ B = { 1, 7 } 8) ( A ∩ B ) ∪ B = { 1, 3, 5, 7 }
3. 1) A′ 2) B′ d
3) A′ ∩ B′ 4) ( A ∪ B )′ s
5) A′ ∪ B′ 6) ( A ∩ B )′ s
7) A− B 8) A ∩ B′ d
4. 1) ( A ∪ B) ∪ C 2) A∪(B ∪C) d
3) ( A ∩ B) ∩ C 4) A∩(B ∩C) s
5) ( A∩C) ∪(B ∩C) 6) ( A ∪ B) ∩ C s
5. 1) A∩C ก 2) C ∪ B′
3) B−A ก
6. 1) ∅ ก 2) A
3) ∅ ก 4) U
5) U ก 6) ∅
7) A′ ก 8) ∅
1. เขียนแผนภาพเพื่อแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
จากแผนภาพ จะไดจํานวนสมาชิกของเซตตาง ๆ ดังตอไปนี้

เซต A− B B−A A∪ B A′ B′ ( A ∪ B )′
จํานวนสมาชิก 34 19 59 60 75 41
1) n ( A ∪ B ) = 12 + 13 + 17 = 42 2) n ( A − B ) = 12 ก
3) n ( A′ ∩ B′ ) = 8 ป
1) n ( A ∪ C ) = 3 + 7 + 10 + 5 + 10 + 5 = 40
2) n ( A ∪ B ∪ C ) = 3 + 7 + 10 + 5 + 10 + 5 + 3 = 43 ก
3) n ( A ∪ B ∪ C )′ = 7 ก
4) n ( B − ( A ∪ C )) = 3 ก
5) n (( A ∩ B ) − C ) = 7 ก
4. ให A และ B เปนเซตจํากัด โดยที่ n ( A) = 18, n ( B ) = 25 และ n ( A ∪ B ) = 37

จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได 37 = 18 + 25 − n ( A ∩ B )
n ( A ∩ B ) = 18 + 25 − 37
= 6
ดังนั้น n ( A ∩ B ) = 6
5. จาก n ( A − B ) = 20 และ n ( A ∪ B ) = 80
เขียนแผนภาพเพื่อแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
จากแผนภาพ จะได n( B) = n( A ∪ B) − n( A − B)
= 80 − 20
= 60
ดังนั้น n ( B ) = 60
6. ให U แทนเซตของพนักงานบริษัทแหงหนึ่งที่ไดรับการสอบถาม
A แทนเซตของพนักงานที่ชอบดื่มชา
B แทนเซตของพนักงานที่ชอบดื่มกาแฟ
A∪ B แทนเซตของพนักงานที่ชอบดื่มชาหรือกาแฟ
A∩ B แทนเซตของพนักงานที่ชอบดื่มทั้งชาและกาแฟ
จะได n ( A ∪ B ) = 120
n ( A ) = 60
n ( B ) = 70
จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได 120 = 60 + 70 − n ( A ∩ B )
n ( A ∩ B ) = 60 + 70 – 120
นั่นคือ n ( A ∩ B ) = 10
ดังนั้น มีพนักงานที่ชอบดื่มทั้งชาและกาแฟ 10 คน
7. ให U แทนเซตของผูปวยที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของผูปวยที่สูบบุหรี่
B แทนเซตของผูปวยที่เปนมะเร็งปอด
A′ ∩ B′ แทนเซตของผูปวยที่ไมสูบบุหรี่และไมเปนมะเร็งปอด
A∩ B แทนเซตของผูปวยที่สูบบุหรี่และเปนมะเร็งปอด
จะได n (U ) = 1,000
n ( A ) = 312
n ( B ) = 180
n ( A′ ∩ B′ ) = 660
วิธีที่ 1 เนื่องจาก A′ ∩ B′ = ( A ∪ B )′
ดังนั้น n ( A′ ∩ B′ ) = n ( A ∪ B )′
จะได n ( A ∪ B ) = n (U ) − n ( A ∪ B )′
= n (U ) − n ( A′ ∩ B′ )
= 1,000 − 660
= 340
จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได 340 = 312 + 180 − n ( A ∩ B )
n ( A ∩ B ) = 312 + 180 – 340
นั่นคือ n ( A ∩ B ) = 152
ดังนั้น มีผูปวยที่สูบบุหรี่และเปนมะเร็งปอด 152 คน

152
คิดเปนรอยละ × 100 48.72 ของจํานวนผูสูบบุหรี่ทั้งหมด
312
วิธีที่ 2 ให x แทนจํานวนผูปวยที่สูบบุหรี่และเปนมะเร็งปอด นั่นคือ x = n( A ∩ B)
เขียนแผนภาพเพื่อแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
เนื่องจาก โรงพยาบาลแหงนี้ทําการสํารวจขอมูลจากผูปวยทั้งหมด 1,000 คน

จะได 1,000 = ( 312 − x ) + x + (180 − x ) + 660
1,000 = ( 492 − x ) + 660

x = 492 + 660 − 1, 000
นั่นคือ x = 152
ดังนั้น มีผูปวยที่สูบบุหรี่และเปนมะเร็งปอด 152 คน

152
คิดเปนรอยละ × 100 48.72 ของจํานวนผูสูบบุหรี่ทั้งหมด
312
8. ให U แทนเซตของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายหองหนึ่ง
A แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาคณิตศาสตร
B แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาสังคมศึกษา
C แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาภาษาไทย
A∩ B แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาคณิตศาสตรและสังคมศึกษา
B ∩C แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาสังคมศึกษาและภาษาไทย
A∩C แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานวิชาคณิตศาสตรและภาษาไทย
A∩ B ∩C แทนเซตของนักเรียนที่สอบผานทั้งสามวิชา
จะได n ( A ) = 37
n ( B ) = 48
n (C ) = 45
n ( A ∩ B ) = 15
n ( B ∩ C ) = 13
n( A ∩ C) = 7
n( A ∩ B ∩ C) = 5
วิธีที่ 1 เขียนแผนภาพเพื่อแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
จากแผนภาพ จะไดวามีนักเรียนที่สอบผานอยางนอยหนึ่งวิชา เทากับ

20 + 10 + 25 + 2 + 5 + 8 + 30 = 100 คน
วิธีที่ 2 เนื่องจากนักเรียนที่สอบผานอยางนอยหนึ่งวิชา คือ นักเรียนที่สอบผาน
วิชาคณิตศาสตร หรือสอบผานวิชาสังคมศึกษา หรือสอบผานวิชาภาษาไทย
ซึ่งคือ A∪ B ∪C
จาก n( A ∪ B ∪ C) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B )
−n ( A ∩ C ) − n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
= 37 + 48 + 45 − 15 − 7 − 13 + 5
= 100
ดังนั้น มีนักเรียนที่สอบผานอยางนอยหนึ่งวิชา 100 คน

9. ให U แทนเซตของผูถือหุนในตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทยที่รวมการสํารวจ
A แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ก
B แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ข
C แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ค
A∩ B แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ก และ ข
B ∩C แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ข และ ค
A∩C แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ก และ ค
A∩ B ∩C แทนเซตของผูถือหุนทั้งสามบริษัท
จะได n (U ) = 3,000
n ( A ) = 200
n ( B ) = 250
n (C ) = 300
n ( A ∩ B ) = 50
n ( B ∩ C ) = 40
n( A ∩ C) = 30
n( A ∩ B ∩ C) = 0
วิธีที่ 1 เขียนแผนภาพเพื่อแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
จากแผนภาพ จะไดวามีผูที่ถือหุนบริษัทอื่น ๆ ที่ไมใชหุนของสามบริษัทนี้

2,370 คน
วิธีที่ 2 ให A∪ B ∪C แทนเซตของผูถือหุนบริษัท ก หรือ ข หรือ ค
( A ∪ B ∪ C )′ แทนเซตของผูถือหุนบริษัทอื่น ๆ ที่ไมใชหุนของสามบริษัทนี้
−n ( A ∩ C ) − n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
= 200 + 250 + 300 − 50 − 30 − 40 + 0
= 630
จะได n ( A ∪ B ∪ C )′ = n (U ) − n ( A ∪ B ∪ C )
= 3,000 – 630
นั่นคือ n ( A ∪ B ∪ C )′ = 2,370
ดังนั้น มีผูที่ถือหุนบริษัทอื่น ๆ ที่ไมใชหุนของสามบริษัทนี้ 2,370 คน
1. 1) { 48 } ด 2) ∅
3) { 5, 10, 15, } ด 4) { − 2, 0, 2 }
5) { 1, 2, 3, , 10 } ด
2. 1) ตัวอยางคําตอบ { x | x = 3n − 2 เมื่อ n∈ และ 1 ≤ n≤ 5}
2) ตัวอยางคําตอบ { x∈ | − 20 ≤ x ≤ − 10 }
3) ตัวอยางคําตอบ { x | x = 4n + 1 เมื่อ n∈ }
4) ตัวอยางคําตอบ { x | x = n เมื่อ n∈ }3
3. 1) เซตจํากัด 2) เซตอนันต
3) เซตจํากัด 4) เซตจํากัด
5) เซตอนันต
4. 1) จริง 2) จริง
3) เท็จ 4) จริง
5) จริง 6) เท็จ
7) จริง 8) จริง
9) เท็จ
5. จาก U = { 5, 6, 7, 8, 9 } , A ={ x| x > 7} และ B = { 5, 6 }
เขียน A แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน A = { 8, 9 }
จะได P ( A ) = { ∅ , { 8 } , { 9 } , { 8, 9 } }
P ( B ) = { ∅ , { 5 } , { 6 } , { 5, 6 } }
A∩ B = ∅
และ A′ = { 5, 6, 7 }
1) P ( A) ∩ P ( B ) = { ∅ }
2) P ( A ∩ B) = { ∅ }
3) P ( A ) ∪ P ( B ) = { ∅ , { 5 } , { 6 } , { 8 } , { 9 } , { 5, 6 } , { 8, 9 } }
4) P ( A′ ) = { ∅ , { 5 } , { 6 } , { 7 } , { 5, 6 } , { 5, 7 } , { 6, 7 } , { 5, 6, 7 } }
6. 1) A จ 2) ∅
3) U จ 4) A
5) A จ 6) U
7. 1) เนื่องจาก A ∪ ( B − A ) = A ∪ ( B ∩ A′ )
= ( A ∪ B ) ∩ ( A ∪ A′ )
= ( A ∪ B) ∩U
= A∪ B
ดังนั้น A ∪ B = A ∪ ( B − A)
2) เนื่องจาก A − ( A ∩ B ) = A ∩ ( A ∩ B )′
= A ∩ ( A′ ∪ B′ )
= ( A ∩ A′ ) ∪ ( A ∩ B′ )
= ∅ ∪ ( A ∩ B′ )
= A ∩ B′
ดังนั้น A ∩ B′ = A − ( A ∩ B )
3) เนื่องจาก U − ( A ∪ B ) = U ∩ ( A ∪ B )′
= U ∩ ( A′ ∩ B′ )
= A′ ∩ B′
ดังนั้น A′ ∩ B′ = U − ( A ∪ B )
จ8. 1) A′ ∩ B ก จ 2) ( A ∩ B′ )′
3) ( A ∪ B′ )′ ก
9. 1) A ∪ ( A − B) ก 2) ( A′ ∩ B ) ∩ C
3) ( A − B )′ ∩ C ก 4) A ∪ (C′ − B )
5) ( A ∩ B′ ) ∪ C ก 6) A′ ∩ ( C ′ ∩ B )
7) A ∪ ( C ′ ∩ B )′ ก
10. 1) { 0, 2, 4, 7, 9, 12, 14 } จ 2) { 1, 4, 6, 9, 12, 15 }

3) { 1, 4, 5, 7, 11, 12 } จ 4) { 4, 9, 12 }
5) { 1, 4, 12 } จ 6) { 4, 7, 12 }
7) { 0, 2, 7, 14 } จ 8) { 1, 5, 6, 11, 15 }
11. เนื่องจาก A∩ B = ∅
ดังนั้น เขียนแผนภาพแสดงเซตไดดังนี้
1)
จากแผนภาพ จะเห็นวา A B′
ดังนั้น ขอความ “ A B′ ” เปนจริง

2)
จากแผนภาพ จะเห็นวา B A′
ดังนั้น ขอความ “ B A′ ” เปนจริง
3)
จากแผนภาพ จะเห็นวา A′ ∪ B′ = U
ดังนั้น ขอความ “ A′ ∪ B′ = U ” เปนจริง

12. เนื่องจาก A B
ดังนั้น เขียนแผนภาพแสดงเซตไดดังนี้
1) จากแผนภาพ จะเห็นวา A∪ B = B
ดังนั้น ขอความ “ A ∪ B = B ” เปนจริง
A∪ B
2) จากแผนภาพ จะเห็นวา A∩ B = A
ดังนั้น ขอความ “ A ∩ B = A ” เปนจริง
A∩ B
3)
B′ A′
จากแผนภาพ จะเห็นวา B′ A′
ดังนั้น ขอความ “ B′ A′ ” เปนจริง

4) จากแผนภาพ จะเห็นวา A ∩ B′ = ∅
ดังนั้น ขอความ “ A ∩ B′ = ∅ ” เปนจริง
A ∩ B′
5) จากแผนภาพ จะเห็นวา A′ ∪ B = U
ดังนั้น ขอความ “ A′ ∪ B = U ” เปนจริง
A′ ∪ B
13. ให A และ B เปนเซตที่มจี ํานวนสมาชิกเทากัน คือ x ตัว

นั่นคือ n ( A) = n ( B ) = x
จากโจทย n ( A ∩ B ) = 101 และ n ( A ∪ B ) = 233
จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได 233 = x + x − 101

2x = 233 + 101
นั่นคือ x = 167
ดังนั้น n ( A) = 167
14.ดให U แทนเซตของผูปวยที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของผูปวยที่เปนโรคตา
B แทนเซตของผูปวยที่เปนโรคฟน
A∩ B แทนเซตของผูปวยที่เปนทั้งสองโรค
A′ ∩ B′ แทนเซตของผูปวยที่ไมเปนโรคตาและไมเปนโรคฟน
จะได n (U ) = 100
n ( A ) = 40
n ( B ) = 20
n( A ∩ B) = 5
วิธีที่ 1 นําขอมูลทั้งหมดไปเขียนแผนภาพไดดังนี้
จากแผนภาพ จะไดวามีผูปวยที่ไมเปนโรคตาและไมเปนโรคฟน 45%

วิธีที่ 2 เนื่องจาก A′ ∩ B′ = ( A ∪ B )′
นั่นคือ เซตของผูปวยที่ไมเปนโรคตาและไมเปนโรคฟน คือ ( A ∪ B )′
จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได n ( A ∪ B ) = 40 + 20 − 5
= 55
จาก n ( A ∪ B )′ = n (U ) − n ( A ∪ B )
จะได = 100 − 55
= 45
ดังนั้น มีผูปวยที่ไมเปนโรคตาและไมเปนโรคฟน 45%
15. ให U แทนเซตของลูกคาที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของลูกคาที่ใชพัดลมชนิดตั้งโตะ
B แทนเซตของลูกคาที่ใชพัดลมชนิดแขวนเพดาน
A∩ B แทนเซตของลูกคาที่ใชพัดลมทั้งสองชนิด
จะได n (U ) = 100
n ( A ) = 60
n ( B ) = 45
n ( A ∩ B ) = 15
จากแผนภาพ จะไดวา
1) มีลูกคาที่ไมใชพัดลมทั้งสองชนิดนี้ 10%
2) มีลูกคาที่ใชพัดลมเพียงชนิดเดียวเทากับ 45% + 30% = 75%
วิธีที่ 2 จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได n ( A ∪ B ) = 60 + 45 − 15
= 90
1) มีลูกคาที่ไมใชพัดลมทั้งสองชนิดนี้เทากับ 100% – 90% = 10%
2) มีลูกคาที่ใชพัดลมชนิดเดียวเทากับ 90% – 15% = 75%
16. ให U แทนเซตของรถที่เขามาซอมที่อูของแดน
A แทนเซตของรถที่ตองซอมเบรก
B แทนเซตของรถที่ตองซอมระบบทอไอเสีย
A∪ B แทนเซตของรถที่ตองซอมเบรกหรือระบบทอไอเสีย
( A ∪ B )′ แทนเซตของรถที่มีสภาพปกติ
A∩ B แทนเซตของรถที่ตองซอมทั้งเบรกและระบบทอไอเสีย
จะได n (U ) = 50
n ( A ) = 23
n ( B ) = 34
n ( A ∪ B )′ = 6
นั่นคือ n ( A ∪ B ) = 50 − 6 = 44
วิธีที่ 1 ให x แทนจํานวนรถที่ตองซอมทั้งเบรกและระบบทอไอเสีย
นั่นคือ n ( A ∩ B ) = x
นําขอมูลทั้งหมดไปเขียนแผนภาพไดดังนี้
1) จากแผนภาพ จะไดวา
44 = ( 23 − x ) + x + ( 34 − x )
44 = 57 − x
จะได x = 13
ดังนั้น มีรถที่ตองซอมทั้งเบรกและระบบทอไอเสีย 13 คัน

2) จากแผนภาพ จะไดวามีรถที่ตองซอมเบรกแตไมตองซอมระบบทอไอเสีย
เทากับ 23 – 13 = 10 คัน
วิธีที่ 2 1) จาก n ( A ∪ B ) = n ( A) + n ( B ) − n ( A ∩ B )
จะได 44 = 23 + 34 − n ( A ∩ B )
n ( A ∩ B ) = 23 + 34 − 44
นั่นคือ n ( A ∩ B ) = 13
ดังนั้น มีรถที่ตองซอมทั้งเบรกและระบบทอไอเสีย 13 คัน

2) มีรถที่ตองซอมเบรกแตไมตองซอมระบบทอไอเสีย เทากับ 23 – 13 = 10 คัน
17. ให U แทนเซตของผูใชบริการขนสงที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถไฟ
B แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถยนต
C แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางเรือ
A∩ B แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถไฟและรถยนต
B ∩C แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถยนตและเรือ
A∩C แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถไฟและเรือ
A∩ B ∩C แทนเซตของผูใชบริการขนสงทั้งทางรถไฟ รถยนต และเรือ
( A ∪ B ∪ C )′ แทนเซตของผูใชบริการขนสงอื่น ๆ ที่ไมใชทางรถไฟ รถยนต หรือเรือ
A∪ B ∪C แทนเซตของผูใชบริการขนสงทางรถไฟ รถยนต หรือเรือ
จะได n ( A ) = 100
n ( B ) = 150
n ( C ) = 200
n ( A ∩ B ) = 50
n ( B ∩ C ) = 25
n( A ∩ C) = 0
n( A ∩ B ∩ C) = 0
n ( A ∪ B ∪ C )′ = 30
0
0
จากแผนภาพ จะไดวามีผูใชบริการขนสงที่เขารวมการสํารวจทั้งหมด เทากับ

50 + 50 + 75 + 25 + 175 + 30 = 405 คน
วิธีที่ 2 จาก n ( A ∪ B ∪ C ) = n ( A) + n ( B ) + n ( C ) − n ( A ∩ B )
−n ( A ∩ C ) − n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
จะได n ( A ∪ B ∪ C ) = 100 + 150 + 200 − 50 − 0 − 25 + 0
= 375
จาก n ( A ∪ B ∪ C )′ = 30
จะได n (U ) = n ( A ∪ B ∪ C ) + n ( A ∪ B ∪ C )′
= 375 + 30
= 405
ดังนั้น มีผูใชบริการขนสงที่เขารวมการสํารวจทั้งหมด 405 คน
18. ให U แทนเซตของคนทํางานที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการเดินปา
B แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการไปทะเล
C แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการเลนสวนน้ํา
A∩ B แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการเดินปาและการไปทะเล
A∩C แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการเดินปาและการเลนสวนน้ํา
B ∩C แทนเซตของคนทํางานที่ชอบการไปทะเลและการเลนสวนน้ํา
A∩ B ∩C แทนเซตของคนทํางานที่ชอบทั้งการเดินปา การไปทะเล
และการเลนสวนน้ํา
จะได n ( A ) = 35
n ( B ) = 57
n ( C ) = 20
n( A ∩ B) = 8
n ( A ∩ C ) = 15
n(B ∩ C) = 5
n( A ∩ B ∩ C) = 3
1) มีคนที่ชอบการไปทะเลหรือชอบการเลนสวนน้ํา เทากับ
5% + 47% + 12% + 3% + 2% + 3% = 72%
2) มีคนที่ชอบการเดินปาหรือชอบการไปทะเล เทากับ
15% + 5% + 47% + 12% + 3% + 2% = 84%
3) มีคนที่ชอบทํากิจกรรมเพียงอยางเดียว เทากับ 15% + 47% + 3% = 65%
4) มีคนที่ไมชอบการเดินปา หรือไปทะเล หรือเลนสวนน้ํา 13%
19. ให U แทนเซตของประชาชนที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของคนที่ชอบทุเรียน
B แทนเซตของคนที่ชอบมังคุด
C แทนเซตของคนที่ชอบมะมวง
A∩ B แทนเซตของคนที่ชอบทุเรียนและมังคุด
B ∩C แทนเซตของคนที่ชอบมังคุดและมะมวง
A∩C แทนเซตของคนที่ชอบทุเรียนและมะมวง
A∩ B ∩C แทนเซตของคนที่ชอบผลไมทั้งสามชนิดนี้
จะได n ( A ) = 720
n ( B ) = 605
n ( C ) = 586
n ( A ∩ B ) = 483
n ( B ∩ C ) = 470
n ( A ∩ C ) = 494
n ( A ∩ B ∩ C ) = 400
1) มีคนที่ชอบมังคุดอยางเดียว 52 คน
2) มีคนที่ชอบผลไมอยางนอยหนึ่งชนิดในสามชนิดนี้ เทากับ
143 + 83 + 52 + 94 + 400 + 70 + 22 = 864 คน
3) มีคนที่ไมชอบผลไมชนิดใดเลยในสามชนิดนี้ 136 คน
20. ให U แทนเซตของนักเรียนที่เขารวมการสํารวจ
A แทนเซตของนักเรียนที่ชอบวิชาคณิตศาสตร
B แทนเซตของนักเรียนที่ชอบวิชาฟสิกส
C แทนเซตของนักเรียนที่ชอบวิชาภาษาไทย
( A ∪ B ∪ C )′ แทนเซตของนักเรียนที่ไมชอบวิชาใดเลยในสามวิชานี้
จะได n ( A ) = 56
n ( B ) = 47
n ( C ) = 82
n ( A ∪ B ∪ C )′ = 4
นั่นคือ n ( A ∪ B ∪ C ) = 100 − 4 = 96
ให x แทนจํานวนนักเรียนที่ชอบวิชาคณิตศาสตรและฟสิกส แตไมชอบวิชาภาษาไทย
y แทนจํานวนนักเรียนที่ชอบวิชาคณิตศาสตรและภาษาไทย แตไมชอบวิชาฟสิกส
z แทนจํานวนนักเรียนที่ชอบวิชาฟสิกสและภาษาไทย แตไมชอบวิชาคณิตศาสตร
k แทนจํานวนนักเรียนที่ชอบทั้งสามวิชา
96 = ( 56 − x − y − k ) + ( 47 − x − z − k )
+ ( 82 − y − z − k ) + x + y + z + k
96 = 185 − x − y − z − 2k
89 = ( x + y + z ) + 2k
เนื่องจาก มีนักเรียนที่ชอบเพียง 2 วิชาเทานั้น จํานวน 71%
นั่นคือ x + y + z = 71
จะได 89 = 71 + 2k
2k = 18
ดังนั้น k =9
จะไดวา
( 56 − x − y − k ) + ( 47 − x − z − k ) + (82 − y − z − k )
= 185 − 2 x − 2 y − 2 z − 3k
= 185 − 2 ( x + y + z ) − 3k
= 185 − 2 ( 71) − 3 ( 9 )
= 185 − 142 − 27
= 16
ดังนั้น มีนักเรียนที่ชอบเพียงวิชาเดียวเทานั้น จํานวน 16 %
เนื่องจาก มีนักเรียนที่ชอบเพียง 2 วิชาเทานั้น จํานวน 71%

นั่นคือ x + y + z = 71
−n ( A ∩ C ) − n ( B ∩ C ) + n ( A ∩ B ∩ C )
จะได 96 = 56 + 47 + 82 − ( x + k ) − ( y + k ) − ( z + k ) + k
x + y + z + 2k = 89
71 + 2k = 89
2k = 18
k = 9
ดังนั้น มีนักเรียนที่ชอบเพียงวิชาเดียวเทานั้น เทากับ 96% – 9% – 71% = 16 %
21. ให U แทนเซตของคนกลุมนี้
A แทนเซตของคนที่มีแอนติเจน A
B แทนเซตของคนที่มีแอนติเจน B
Rh แทนเซตของคนที่มีแอนติเจน Rh +
A∩ B แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด AB
A− B แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด A
B−A แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด B
( A ∩ Rh ) − B แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด A+
( B ∩ Rh ) − A แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด B+
A ∩ B ∩ Rh แทนเซตของคนที่มีหมูเลือด AB +
จะได n ( A ) = n ( A+ ) + n ( A− ) + n ( AB ) = 29
n ( B ) = n ( B + ) + n ( B − ) + n ( AB ) = 39
n ( A ∩ B ) = n ( AB ) = 9
n ( ( A ∩ Rh ) − B ) = n ( A+ ) = 18
n ( ( B ∩ Rh ) − A ) = n ( B+ ) = 29
n ( A ∩ B ∩ Rh ) = n ( AB + ) = 8
n ( Rh − ( A ∪ B ) ) = n (O+ ) = 40
จากแผนภาพที่กําหนดให นําขอมูลทั้งหมดไปเขียนแผนภาพแสดงจํานวนสมาชิกของเซตไดดังนี้
จากแผนภาพ จะไดวามีคนกลุมนี้ 1% ที่มเี ลือดหมู O−
22. เขียน A, B และ C แบบแจกแจงสมาชิกไดดังนี้

U = {0, 2, 4, ... , 100} นั่นคือ n (U ) = 51
A = {0, 6, 12, ... , 96} นั่นคือ n ( A ) = 17
B = {0, 4, 8, ... , 100} นั่นคือ n ( B ) = 26
C = {0, 10, 20, 30, ... , 100} นั่นคือ n ( C ) = 11
จะได A∩ B แทนเซตของจํานวนคูตั้งแต 0 ถึง 100 ที่หารดวย 3 และ 4 ลงตัว

A∩C แทนเซตของจํานวนคูตั้งแต 0 ถึง 100 ที่หารดวย 3 และ 5 ลงตัว
B ∩C แทนเซตของจํานวนคูตั้งแต 0 ถึง 100 ที่หารดวย 4 และ 5 ลงตัว
A∩ B ∩C แทนเซตของจํานวนคูตั้งแต 0 ถึง 100 ที่หารดวย 3, 4 และ 5 ลงตัว
เขียน A ∩ B, A ∩ C , B ∩ C , A ∩ B ∩ C แบบแจกแจงสมาชิกไดดังนี้
A∩ B = {0, 12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96} นั่นคือ n( A ∩ B) = 9
A∩C = {0, 30, 60, 90} นั่นคือ n ( A ∩ C ) = 4
B ∩C = {0, 20, 40, 60, 80, 100} นั่นคือ n ( B ∩ C ) = 6
A∩ B ∩C = {0, 60} นั่นคือ n( A ∩ B ∩ C) = 2
1) n ( B ∪ C ′ ) = 7 + 13 + 2 + 4 + 6 + 14 = 46
2) n ( A ∩ B ∩ C ′) = 7
3) n ( A ∪ B ∪ C ) = 6 + 7 + 13 + 2 + 2 + 4 + 3 = 37
4) n ( A ∪ B ∪ C )′ = 14
บทที่ 2 ตรรกศาสตร
1. 1) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 2) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง

7) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 8) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
11) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ 12) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
• 2 >3 เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
• ∅ ∈ { 1, 2, 3 } เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
• หนึ่งปมีสิบสองเดือน เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
• 4 เปนจํานวนอตรรกยะ เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
• เดือนมกราคม มี 31 วัน เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
1. 1) 0 เปนจํานวนนับ และ 6 เปนจํานวนเต็ม มีคาความจริงเปนเท็จ

เพราะ 0 เปนจํานวนนับ มีคาความจริงเปนเท็จ
2) 9 ไมเทากับ 10 หรือ 10 ไมนอยกวา 9 มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ 9 ไมเทากับ 10 มีคาความจริงเปนจริง
3) 2 และ −1 เปนจํานวนจริง มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ 2 เปนจํานวนจริง มีคาความจริงเปนจริง และ −1 เปนจํานวนจริง
4) ถา 1 { 1, 2 } แลว 1 { 1, 2 } มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ 1 { 1, 2 } มีคาความจริงเปนเท็จ
5) 3 เปนจํานวนตรรกยะ และไมใชจํานวนจริง มีคาความจริงเปนเท็จ
เพราะ 3 เปนจํานวนตรรกยะ มีคาความจริงเปนเท็จ
6) 2 เปน ห.ร.ม. ของ 4 และ 6 ก็ตอเมื่อ 2 หาร 4 + 6 ไมลงตัว มีคาความจริงเปนเท็จ
เพราะ 2 เปน ห.ร.ม. ของ 4 และ 6 มีคาความจริงเปนจริง แต 2 หาร 4 + 6
ไมลงตัว มีคาความจริงเปนเท็จ
7) ถา 3 เปนจํานวนคี่ แลว 32 เปนจํานวนคี่ มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ 3 เปนจํานวนคี่ มีคาความจริงเปนจริง และ 32 เปนจํานวนคี่
8) 2 เปนจํานวนจริงหรือจํานวนอตรรกยะ มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ 2 เปนจํานวนจริง มีคาความจริงเปนจริง
9) 13 เปนจํานวนเฉพาะ ก็ตอเมื่อ 13 มีตัวประกอบคือ 1 กับ 13 มีคาความจริงเปนจริง

เพราะ 13 เปนจํานวนเฉพาะ มีคาความจริงเปนจริง และ 13 มีตัวประกอบคือ 1 กับ 13
10) ถา { 3 } { 3, 4 } แลว 3 { 3, 4 } มีคาความจริงเปนเท็จ
เพราะ { 3 } { 3, 4 } มีคาความจริงเปนจริง แต 3 { 3, 4 } มีคาความจริงเปนเท็จ
11) ( 2 + 6 ) + 4 = 12 หรือ 12 = 2 ( 5 ) + 2 มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ ( 2 + 6 ) + 4 = 12 มีคาความจริงเปนจริง
12) ถาแมงมุมเปนแมลง แลวแมงมุมตองมี 6 ขา มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ แมงมุมเปนแมลง มีคาความจริงเปนเท็จ
13) งูเหาและงูจงอางเปนสัตวมีพิษ มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ งูเหาเปนสัตวมีพิษ มีคาความจริงเปนจริง และ งูจงอางเปนสัตวมีพิษ
14) โลมาหรือคนเปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม มีคาความจริงเปนจริง
เพราะ โลมาเปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม มีคาความจริงเปนจริง
2. 1) นิเสธของประพจน 4 + 9 = 10 + 3 คือ 4 + 9 ≠ 10 + 3 มีคาความจริงเปนเท็จ
2) นิเสธของประพจน − 7 >/ 6 คือ −7 > 6 มีคาความจริงเปนจริง
3) นิเสธของประพจน เซตของจํานวนนับที่เปนคําตอบของสมการ x2 + 1 = 0
เปนเซตวาง คือ เซตของจํานวนนับที่เปนคําตอบของสมการ x2 + 1 = 0 ไมเปน

เซตวาง มีคาความจริงเปนเท็จ
4) นิเสธของประพจน { 3, 4 } ∪ { 1, 3, 5 } = { 1, 3, 4, 5 } คือ
{ 3, 4 } ∪ { 1, 3, 5 } ≠ { 1, 3, 4, 5 } มีคาความจริงเปนเท็จ
5) นิเสธของประพจน {{ 2 }} { 2 } คือ {{ 2 }} { 2 } มีคาความจริงเปนเท็จ
6) นิเสธของประพจน −3+ 6 ≤ −3 + 6 คือ −3+ 6 > −3 + 6
7) นิเสธของประพจน 15 ไมใชจํานวนจริง คือ 15 เปนจํานวนจริง มีคาความจริง
เปนจริง
8) นิเสธของประพจน วา เปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม คือ วา ไมเปนสัตวเลี้ยงลูก
ดวยน้ํานม มีคาความจริงเปนเท็จ
3. ให p แทนประพจน “ฉันตื่นนอนแตเชา”
และ q แทนประพจน “ฉันมาเรียนทันเวลา”
1) p แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชา”
2) p q แทนประพจน “ถาฉันตื่นนอนแตเชา แลวฉันมาเรียนไมทันเวลา”
3) p q แทนประพจน “ฉันตื่นนอนแตเชาและฉันมาเรียนทันเวลา”
4) p q แทนประพจน “ฉันตื่นนอนแตเชาก็ตอเมื่อฉันมาเรียนทันเวลา”
5) p q แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชาหรือฉันมาเรียนไมทันเวลา”
6) p (p q) แทนประพจน “ฉันไมตื่นนอนแตเชา หรือ ถาฉันตื่นนอนแตเชาแลว
ฉันมาเรียนทันเวลา”
4. ให p แทนประพจน “12 หารดวย 3 ลงตัว”
และ q แทนประพจน “4−3 < 2”
1) p q มีคาความจริงเปนเท็จ 2) p q มีคาความจริงเปนจริง
3) q p มีคาความจริงเปนจริง 4) p q มีคาความจริงเปนเท็จ
1. กําหนดให p, q, r, s และ t เปนประพจนมีคาความจริงเปน จริง เท็จ จริง เท็จ และเท็จ

ตามลําดับ
1) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง จะได p q เปนจริง
จาก p q เปนจริง และ r เปนจริง
วิธีที่ 2 กําหนดให T แทนจริง และ F แทนเท็จ
ดังนั้น ( p q ) r มีคาความจริงเปนจริง
2) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ r เปนจริง จะได p r เปนจริง
ดังนั้น ( p r ) ( t s ) มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p r) (t s) มีคาความจริงเปนจริง
3) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง จะได p s เปนจริง

จาก r เปนจริง จะได q r เปนจริง
จาก p s เปนจริง และ q r เปนจริง
ดังนั้น ( p s) (q r) มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p s ) ( q r) มีคาความจริงเปนจริง
4) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ จะได p q เปนจริง
จาก p q เปนจริง และ t เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q) t มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( p q) t มีคาความจริงเปนเท็จ
5) วิธีที่ 1 จาก r เปนจริง จะได r s เปนจริง

จาก r s เปนจริง และ p เปนจริง จะได ( r s) p เปนเท็จ
ดังนั้น (r s) p มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น (r s) p มีคาความจริงเปนจริง
จาก r เปนจริง จะได r t เปนจริง
จาก p q เปนจริง และ r t เปนจริง
ดังนั้น ( p q) (r t) มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p q) (r t) มีคาความจริงเปนจริง
7) วิธีที่ 1 จาก q เปนเท็จ จะได r q เปนเท็จ

จาก s เปนเท็จ จะได s t เปนเท็จ
จาก r q เปนเท็จ และ s t เปนเท็จ
ดังนั้น ( r q ) ( s t ) มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( r q ) ( s t ) มีคาความจริงเปนเท็จ
8) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ
จาก r เปนจริง และ s เปนเท็จ จะได r s เปนเท็จ
จาก p q เปนเท็จ และ r s เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q) (r s) มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p q) (r s) มีคาความจริงเปนจริง
9) วิธีที่ 1 จาก s เปนเท็จ จะได s p เปนเท็จ

จาก q เปนเท็จ จะได q r เปนจริง
จาก s p เปนเท็จ และ q r เปนจริง
ดังนั้น ( s p) (q r) มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( s p ) ( q r) มีคาความจริงเปนเท็จ
10) วิธีที่ 1 จาก r เปนจริง จะได q r เปนจริง
จาก q เปนเท็จ และ s เปนเท็จ จะได q s เปนเท็จ
จาก q r เปนจริง และ q s เปนเท็จ
ดังนั้น ( q r ) ( q s ) มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( q r) (q s) มีคาความจริงเปนเท็จ
11) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ

จะได ( p q ) ( t r ) เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q ) ( t r ) s มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p q ) ( t r ) s มีคาความจริงเปนจริง
จาก t เปนเท็จ และ s เปนเท็จ จะได t s เปนเท็จ
จาก p q เปนจริง และ t s เปนเท็จ จะได ( p q) (t s) เปนเท็จ
จาก q เปนเท็จ จะได q r เปนจริง
จาก q r เปนจริง และ s เปนเท็จ จะได ( q r) s เปนจริง
จาก ( p q ) ( t s ) เปนเท็จ และ ( q r ) s เปนจริง
ดังนั้น ( p q) (t s) (q r) s มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น ( p q ) ( t s ) (q r) s มีคาความจริงเปนจริง
2. กําหนดให p, q, r และ s เปนประพจน
1) จาก p q เปนจริง ดังนั้น p เปนจริง และ q เปนจริง
2) จาก p q เปนเท็จ ดังนั้น p เปนจริง และ q เปนเท็จ
3) จาก p q เปนเท็จ จะได p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ
จะได p q เปนเท็จ
4) จาก p r เปนเท็จ จะได p เปนจริง และ r เปนเท็จ
จาก r เปนเท็จ ดังนั้น ( p q) r มีคาความจริงเปนเท็จ
5) จาก ( p q) ( r s) เปนเท็จ
จะได p q เปนจริง และ r s เปนเท็จ
จาก p q เปนจริง จะได p เปนจริง และ q เปนจริง
จาก r s เปนเท็จ จะได r เปนจริง และ s เปนเท็จ
จาก p เปนจริง จะได p r เปนเท็จ
จาก s เปนเท็จ จะได q s เปนเท็จ
ดังนั้น ( p r) (q s) มีคาความจริงเปนจริง
1. ประพจน p (q p) ประกอบดวยประพจนยอยสองประพจน คือ p และ q

จึงมีกรณีเกี่ยวกับคาความจริงที่อาจเกิดขึ้นไดทั้งหมด 4 กรณี
จะไดตารางคาความจริงของ p (q p) ดังนี้
p q q p p (q p)
T T T T
T F T T
F T F F
F F T T
2. ประพจน ( p q ) ( p q ) ประกอบดวยประพจนยอยสองประพจน คือ p และ q

จะไดตารางคาความจริงของ ( p q) (p q) ดังนี้
p q q p q p q (p q) (p q)
T T F T T T
T F T T T T
F T F T F F
F F T F T F
3. ประพจน p ( p q) ประกอบดวยประพจนยอยสองประพจน คือ p และ q

จะไดตารางคาความจริงของ p ( p q) ดังนี้
p q p p q p ( p q)
T T F T T
T F F T T
F T T T T
F F T F T
4. ประพจน ( q q ) r ประกอบดวยประพจนยอยสองประพจน คือ q และ r

จะไดตารางคาความจริงของ ( q q) r ดังนี้
q r q q q (q q) r
T T F T T
T F F T F
F T T T T
F F T T F
5. ประพจน q p (q p) ประกอบดวยประพจนยอยสองประพจน
คือ p และ q จึงมีกรณีเกี่ยวกับคาความจริงที่อาจเกิดขึ้นไดทั้งหมด 4 กรณี
จะไดตารางคาความจริงของ q p (q p) ดังนี้
p q p q q p p (q p) q p (q p)
T T F F F F T
T F F T T T T
F T T F T F T
F F T T T F F
6. ประพจน ( q r ) ( r p ) ประกอบดวยประพจนยอยสามประพจน คือ p, q และ r

จะไดตารางคาความจริงของ ( q r) (r p) ดังนี้
p q q r r p (q r) (r p)
r
T T T T T T
T T F F T T
T F T F T T
T F F F T T
F T T T T T
F T F F F T
F F T F T T
F F F F F T
1. 1) ตัวอยางคําตอบ
ให p แทน “ 2 เปนจํานวนตรรกยะ”
q แทน “ 2 เปนจํานวนจริง”
จะได p q แทน “ 2 เปนจํานวนตรรกยะ ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนจริง”
แนวการตอบที่ 1
เนื่องจาก p q สมมูลกับ q p
ดังนั้น “ 2 เปนจํานวนตรรกยะ ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนจริง” สมมูลกับ

“ 2 เปนจํานวนจริง ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนตรรกยะ”
เนื่องจาก p q สมมูลกับ ( p q ) ( q p)
ดังนั้น “ 2 เปนจํานวนตรรกยะ ก็ตอเมื่อ 2 เปนจํานวนจริง” สมมูลกับ

“ถา 2 เปนจํานวนตรรกยะ แลว 2 เปนจํานวนจริง และ ถา 2 เปน
จํานวนจริง แลว 2 เปนจํานวนตรรกยะ”
2) ตัวอยางคําตอบ
ให p แทน “ภพเปนนักเรียน”
q แทน “ภูมิเปนนักเรียน”
r แทน “ภัทรเปนนักเรียน”
จะได ( p q ) ( p r) แทน “ภพหรือภูมิเปนนักเรียน และ ภพหรือภัทร
เปนนักเรียน”
เนื่องจาก ( p q ) ( p r ) สมมูลกับ ( p r ) ( p q )
ดังนั้น “ภพหรือภูมิเปนนักเรียน และ ภพหรือภัทรเปนนักเรียน” สมมูลกับ
“ภพหรือภัทรเปนนักเรียน และ ภพหรือภูมิเปนนักเรียน”
เนื่องจาก ( p q ) ( p r ) สมมูลกับ p ( q r )
ดังนั้น “ภพหรือภูมิเปนนักเรียน และ ภพหรือภัทรเปนนักเรียน” สมมูลกับ
“ภพเปนนักเรียน หรือ ภูมิและภัทรเปนนักเรียน”
2. 1) p q (p q) (q p)
( q p) ( q p)
ดังนั้น ประพจนที่กําหนดใหสมมูลกับประพจนในขอ (ข)

2) (p q) r (p q) r
( p q) r
( p q) r
( p r) ( q r)
( p r ) (q r )
ดังนั้น ประพจนที่กําหนดใหสมมูลกับประพจนในขอ (ก)
3) (p r) (q r) ( p r) ( q r)
( p q) r
(p q) r
4) p (q p) p ( q p)
p ( q p)
p (q p)
p ( p q)
ดังนั้น ประพจนที่กําหนดใหสมมูลกับประพจนในขอ (ก)
5) p q (r p) p q (r p)
p ( q r p)
(p p) ( q r)
p ( q r)
(p q) r
6) (p q) ( q r) (p q) ( q r)
( p q) ( q r)
p ( q q) r
( p q r)
p (q r)
p (q r)
3. 1) สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q p q p q p q
T T F F T F
T F F T F F
F T T F F F
F F T T F T
จะเห็นวามีคาความจริงของ p q บางกรณีที่ตรงกับคาความจริงของ p q
ดังนั้น p q กับ p q ไมเปนนิเสธกัน

2) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q p q p q p q
T T F F T F
T F F T T F
F T T F T F
F F T T F T
จะเห็นวาคาความจริงของ p q ตรงขามกับคาความจริงของ p q
ทุกกรณี
ดังนั้น p q กับ p q เปนนิเสธกัน
วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( p q ) เปนนิเสธของ p q
และ ( p q ) สมมูลกับ p q
จะได p q เปนนิเสธของ p q

3) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q q p q p q
T T F T F
T F T F T
F T F T F
F F T T F
และ (p q) ( p q)
p q

4) สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q p q p q p q
T T F F T T
T F F T F T
F T T F T F
F F T T T T

5) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p q กับ ( p q) (q p) ไดดังนี้
p q p q p q p q q p (p q) (q p)
T T F F T F F F
T F F T F T F T
F T T F F F T T
F F T T T F F F
จะเห็นวาคาความจริงของ p q ตรงขามกับคาความจริงของ
(p q) (q p) ทุกกรณี
ดังนั้น p กับ ( p q ) ( q
q p) เปนนิเสธกัน
และ (p q) (p q) (q p)
( p q) ( q p)
( p q) ( q p)
(p q) (q p)
จะได ( p q) (q p) เปนนิเสธของ p q
ดังนั้น p กับ ( p q ) ( q
q p) เปนนิเสธกัน
6) ให p แทน “ 2 เปนจํานวนตรรกยะ”
และ q แทน “ 3 เปนจํานวนตรรกยะ”
จะได p q แทน “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนตรรกยะ”
และ p q แทน “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนอตรรกยะ”
สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q p q p q p q
T T F F T F
T F F T T T
F T T F T T
F F T T F T

นั่นคือ “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนตรรกยะ” กับ “ 2 หรือ 3 เปนจํานวนอตรรกยะ”
ไมเปนนิเสธกัน
7) ให p แทน “ 2 + 1 = 3 ”
และ q แทน “3 เปนจํานวนนับ”
จะได p q แทน “ถา 2 +1 = 3 แลว 3 เปนจํานวนนับ”
และ q p แทน “3 ไมใชจํานวนนับ แต 2 +1 = 3 ”
วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p q กับ q p ไดดังนี้

p q q p q q p
T T F T F
T F T F T
F T F T F
F F T T F
จะเห็นวาคาความจริงของ p q ตรงขามกับคาความจริงของ q p
ดังนั้น p q กับ q p เปนนิเสธกัน
นั่นคือ “ถา 2 +1 = 3 แลว 3 เปนจํานวนนับ” กับ “3 ไมใชจํานวนนับ

แต 2 + 1 = 3 ” เปนนิเสธกัน
และ (p q) ( p q)
p q
q p
จะได q p เปนนิเสธของ p q
ดังนั้น p q กับ q p เปนนิเสธกัน

นั่นคือ “ถา 2 +1 = 3 แลว 3 เปนจํานวนนับ” กับ “3 ไมใชจํานวนนับ
แต 2 + 1 = 3 ” เปนนิเสธกัน
8) ให p แทน “4 เปนจํานวนคู”
และ q แทน “4 เปนจํานวนเต็ม”
จะได p q แทน “4 เปนจํานวนคูและเปนจํานวนเต็ม”
และ p q แทน “4 เปนจํานวนคี่หรือไมใชจํานวนเต็ม”
วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p q กับ p q ไดดังนี้
p q p q p q p q
T T F F T F
T F F T F T
F T T F F T
F F T T F T

นั่นคือ “4 เปนจํานวนคูและเปนจํานวนเต็ม” กับ “4 เปนจํานวนคี่หรือไมใช
จํานวนเต็ม” เปนนิเสธกัน
และ ( p q ) สมมูลกับ p q

นั่นคือ “4 เปนจํานวนคูและเปนจํานวนเต็ม” กับ “4 เปนจํานวนคี่หรือไมใช
จํานวนเต็ม” เปนนิเสธกัน
1. วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q) p p ไดดังนี้

p q p q (p q) p (p q) p p
T T T T T
T F F T T
F T T F T
F F T F T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p q ) p p เปนจริงทุกกรณี
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) p p เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให ( p q ) p p มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวาคาความจริงของ p เปนไดทั้งจริงและเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) p p เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) p p เปนสัจนิรันดร
2. วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q ) q ไดดังนี้
p q p q (p q) q (p q) q
T T T F F T
T F F T T T
F T T F F T
F F T F T T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p q ) q เปนจริงทุกกรณี
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) q เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให ( p q) q มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวาคาความจริงของ q เปนไดทั้งจริงและเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) q เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) q เปนสัจนิรันดร
3. วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q ) ( p q) ไดดังนี้
p q p p q (p q) p q (p q) ( p q)
T T F T F F T
T F F F T T T
F T T T F T T
F F T T F F T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน (p q) ( p q) เปนจริงทุกกรณี
นั่นคือ รูปแบบของประพจน (p q) ( p q) เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให (p q) ( p q) มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ จะได p เปนจริง และ q เปนเท็จ

ดังนั้น p q เปนจริง แตจากแผนภาพ p q เปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา (p q) ( p q) เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน (p q) ( p q) เปนสัจนิรันดร
4. วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q) (p q) ไดดังนี้
p q p q (p q) p q (p q) (p q) (p q)
T T T F T F T
T F F T F T T
F T F T F T T
F F F T T F F
จะเห็นวากรณีที่ p เปนเท็จ q เปนเท็จ

จะไดวารูปแบบของประพจน ( p q) (p q) เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q) (p q) ไมเปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให ( p q) (p q) มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ การหาคาความจริงของ p และ q จะพิจารณาจาก p q
ซึ่งมีคาความจริงเปนจริง ทําใหคาความจริงของ p และ q มีได 2 กรณีคือ

เปนจริงทั้งคู หรือเปนเท็จทั้งคู แตเนื่องจาก p q เปนเท็จ
แสดงวา p และ q ตองเปนเท็จทั้งคู
จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ
ที่ทําให ( p q ) ( p q ) เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) ( p q ) ไมเปนสัจนิรันดร
5. วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q ) ( q r ) ( p r ) ไดดังนี้
p q r p q q r p r (p q) (q r) (p q) (q r) (p r)
T T T T T T T T
T T F T F F F T
T F T F T T F T
T F F F T F F T
F T T T T T T T
F T F T F T F T
F F T T T T T T
F F F T T T T T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p q) (q r) (p r) เปนจริงทุกกรณี
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q) (q r) (p r) เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให ( p q) (q r) (p r) มีคาความจริงเปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) ( q r ) ( p r ) เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p q ) ( q r ) ( p r ) เปนสัจนิรันดร
1. กําหนดให p, q, r และ s เปนประพจน

ตรวจสอบรูปแบบของประพจนที่ไดในแตละขอวาเปนสัจนิรันดรหรือไม
1) สมมติให ( p q) ( p (q r )) r เปนเท็จ

เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q) ( p (q r )) r เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q) ( p (q r )) r เปนสัจนิรันดร
2) สมมติให ( p ( q r )) ( q r) p เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนจริง q เปนจริง และ r เปนเท็จ

ที่ทําให ( p ( q r )) ( q r) p เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ( q r )) ( q r) p ไมเปนสัจนิรันดร

ดังนั้น การอางเหตุผลนี้ไมสมเหตุสมผล
3) สมมติให ( p q) ( p r) r p เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนจริง และ r เปนเท็จ

ที่ทําให ( p q ) ( p r ) r p เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) ( p r ) r p ไมเปนสัจนิรันดร
4) สมมติให ( p q) p r q เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนจริง q เปนจริง และ r เปนจริง

ที่ทําให ( p q ) p r q เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) p r q ไมเปนสัจนิรันดร

5) สมมติให ( p q) (r p) q (r s) s เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวาคาความจริงของ q และ q เปนจริงทั้งคู
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q) (r p) q (r s) s เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q) (r p) q (r s) s
2. 1) ให p แทนประพจน “พัฒนาชอบสีฟา”
q แทนประพจน “พัฒนีชอบสีชมพู”
เขียนแทนขอความในรูปสัญลักษณไดดังนี้
เหตุ 1. p q
2. p
ผล p
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p q ) p q
ตรวจสอบรูปแบบของประพจนที่ไดวาเปนสัจนิรันดรหรือไม
สมมติให ( p q) p q เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนเท็จ และ q เปนจริง

ที่ทําให ( p q ) p q เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) p q ไมเปนสัจนิรันดร

2) ให p แทนประพจน “โชคสรางบานหลังใหมเสร็จ”
q แทนประพจน “ครอบครัวของโชคยายมาอยูดวย”
r แทนประพจน “โชคไดดูแลพอแมที่ชราแลว”
เหตุ 1. p q
2. q r
ผล p r
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ

(p q) (q r) (p r)
สมมติให ( p q) (q r) (p r) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวาคาความจริงของ r เปนไดทั้งจริงและเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) ( q r ) ( p r ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) ( q r ) ( p r ) เปนสัจนิรันดร
3) ให p แทนประพจน “ชัยทํายอดขายตามเปาหมายที่ผูจัดการตั้งไว”
q แทนประพจน “ชัยไดรับโบนัส”
เหตุ 1. p q
2. p
ผล q
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p q ) p q
สมมติให ( p q) p q เปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) p q เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) p q เปนสัจนิรันดร
4) ให p แทนประพจน “อิงฟาซื้อกระเปาถือสีดํา”
q แทนประพจน “อิงฟาซื้อรองเทาสีดํา”
เหตุ 1. p q
2. q
ผล p
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p q ) q p
สมมติให ( p q) q p เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนเท็จ และ q เปนจริง

ที่ทําให ( p q ) q p เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) q p ไมเปนสัจนิรันดร
5) ให p แทนประพจน “มะนาวพบคนพิการที่ขายสลากกินแบงรัฐบาล”
q แทนประพจน “มะนาวซื้อสลากกินแบงรัฐบาล”
เหตุ 1. p q
2. q
ผล p
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p q ) q p
สมมติให ( p q) q p เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวาคาความจริงของ p และ p เปนจริงทั้งคู
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p q ) q p เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p q ) q p เปนสัจนิรันดร
1. ไมใชทั้งประพจนและประโยคเปด 2. เปนประพจน
3. เปนประโยคเปด 4. เปนประโยคเปด
5. ไมเปนทั้งประพจนและประโยคเปด 6. ไมเปนทั้งประพจนและประโยคเปด
7. เปนประโยคเปด 8. เปนประพจน
9. เปนประพจน 10. เปนประโยคเปด
1. ให U =
1) x[ x ∈ x ⋅1 = x ] 2) x x2 = 2
3) x [| x | +1 ≤ 1] 4) x[ x ∈ x∈ ]
2. 1) สําหรับจํานวนจริง x ทุกจํานวน ถา x<2 แลว x2 < 4
2) สําหรับจํานวนจริง y ทุกจํานวน y 2 − 4 = ( y − 2 )( y + 2 )
3) มีจํานวนจริง y ซึ่ง 2y +1 = 0
4) สําหรับจํานวนจริง x บางจํานวน ซึ่ง ถา x เปนจํานวนตรรกยะ แลว x2 = 2
1. x x2 > 8 เปนเท็จ เมื่อ U = { − 1, 0, 2 }

เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0 ใน x2 > 8 จะไดประพจนที่เปนเท็จ
2. x [ x < 0] เปนเท็จ เมื่อ U = { 0, 4, 7 }
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0, 4 หรือ 7 ใน x<0 จะไดประพจนที่เปนเท็จเสมอ
3. x x2 ≥ 0 เปนจริง เมื่อ U =
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 1 ใน x2 ≥ 0 จะไดประพจนที่เปนจริง
4. x [ x + 1 = 4] เปนเท็จ เมื่อ U = { 1, 2, 3, 4 }
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 1 ใน x +1 = 4 จะไดประพจนที่เปนเท็จ
5. x [ 5 + x ≠ 5] เปนจริง เมื่อ U =
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 1 ใน 5+ x ≠5 จะไดประพจนที่เปนจริง
6. x[x เปนจํานวนอตรรกยะ] เปนเท็จ เมื่อ U =

เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 1 ใน x เปนจํานวนอตรรกยะ จะไดประพจนที่เปนเท็จ
7. x [ถา x เปนจํานวนคี่ แลว x เปนจํานวนเฉพาะ] เปนเท็จ เมื่อ U = { 0, 1, 2, 3, 4,5 }
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 1 ใน ถา x เปนจํานวนคี่ แลว x เปนจํานวนเฉพาะ
จะไดประพจนที่เปนเท็จ
8. x[x เปนจํานวนนับหรือเปนจํานวนเฉพาะ] เปนจริง เมื่อ U = { 0, 2, 4, 6 }
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 2 ใน x เปนจํานวนนับหรือเปนจํานวนเฉพาะ
จะไดประพจนที่เปนจริง
9. x[x เปนจํานวนตรรกยะ] เปนตัวประกอบของ 2] เปนจริง เมื่อ U = { 0, 1, 2 }
x[x
เพราะวา x[x เปนจํานวนตรรกยะ] เปนจริง เมื่อ U = { 0, 1, 2 }

เนื่องจาก เมื่อแทน x ดวย 0, 1 หรือ 2 ใน x เปนจํานวนตรรกยะ
จะไดประพจนที่เปนจริงเสมอ
10. x [ x2 เปนจํานวนคู] x[ x เปนจํานวนนับแลว 2x เปนจํานวนคู] เปนจริง
เมื่อ U = { 0, 1, 2 }
เพราะวา x [ x2 เปนจํานวนคู] เปนจริง เมื่อ U = { 0, 1, 2 }
เนื่องจาก เมื่อแทน x ดวย 2 ใน x2 เปนจํานวนคู จะไดประพจนที่เปนจริง
และ x[x เปนจํานวนนับ แลว 2x เปนจํานวนคู] เปนจริง เมื่อ U = { 0, 1, 2 }
เนื่องจาก เมื่อแทน x ดวย 0, 1 หรือ 2 ใน x เปนจํานวนนับ แลว 2x เปนจํานวนคู
จะไดประพจนที่เปนจริงเสมอ
1. 1) ให P ( x ) แทน x > 0 และ Q ( x ) แทน x > 0 2
เนื่องจาก P ( x ) Q ( x ) สมมูลกับ P ( x ) Q ( x )
จะได x x>0 x2 > 0 สมมูลกับ x x≤0 x2 > 0
ดังนั้น ขอความที่กําหนดใหสมมูลกับขอความในขอ (ข)

2) ให P ( x ) แทน x + 2 = 5 และ Q ( x ) แทน x ∈
เนื่องจาก P ( x ) Q ( x ) สมมูลกับ Q ( x ) P ( x )
จะได x[ x + 2 = 5 x∈ ] สมมูลกับ x[ x ∈ x + 2 = 5]
ดังนั้น ขอความที่กําหนดใหสมมูลกับขอความในขอ (ก)

3) ให P ( x ) แทน x ≥ 0
เนื่องจาก x P ( x ) สมมูลกับ x P ( x )
จะได x [ x ≥ 0] สมมูลกับ x [ x < 0]
4) ให P ( x ) แทน x = 4 และ Q ( x ) แทน x ≠ 16
เนื่องจาก x [ P( x) Q( x)] สมมูลกับ x ( P ( x) Q ( x ))
สมมูลกับ x P ( x) Q ( x)
สมมูลกับ x P ( x) Q ( x)
จะได x x =4 x ≠ 16 สมมูลกับ x x =4 x = 16
5) ให P ( x ) แทน x ∈ และ Q ( x ) แทน x ∈

เนื่องจาก x [ P( x)] x [Q( x)] สมมูลกับ x [Q ( x) ] x [ P( x)]
สมมูลกับ x [ Q( x)] x [ P( x)]
จะได x[ x ∈ ] x[ x ∈ ] สมมูลกับ x[ x ] x[ x ]
6) ให P ( x ) แทน x + 2 > 5 และ Q ( x ) แทน x ≤ 0 2
เนื่องจาก ( x [ P( x)] x [Q( x)]) สมมูลกับ x [ P( x)] x [Q ( x) ]
สมมูลกับ x [ P( x)] x [ Q( x)]
จะได ( x [ x + 2 > 5] x x2 ≤ 0 ) สมมูลกับ x [ x + 2 ≤ 5] x x2 > 0

7) ให P ( x ) แทน “x เปนจํานวนเฉพาะ”
ขอความที่กําหนดเขียนแทนดวยสัญลักษณ x P ( x) เมื่อ U เปนเซตของ
จํานวนคี่
เนื่องจาก x P ( x) เมื่อ U เปนเซตของจํานวนคี่ สมมูลกับ x P ( x)
เมื่อ U เปนเซตของจํานวนคี่
จะไดวา ขอความ “มีจํานวนคี่บางจํานวนไมใชจํานวนเฉพาะ” สมมูลกับขอความ
“ไมจริงที่วาจํานวนคี่ทุกจํานวนเปนจํานวนเฉพาะ”

8) ให P ( x ) แทน “x เปนเซตจํากัด”
ขอความที่กําหนดเขียนแทนดวยสัญลักษณ x P ( x) เมื่อ U เปนเซตของ
สับเซตของเซตอนันต
เนื่องจาก x P ( x) เมื่อ U เปนเซตของสับเซตของเซตอนันต

สมมูลกับ x P ( x) เมื่อ U เปนเซตของสับเซตของเซตอนันต
จะไดวา ขอความ “ไมจริงที่วามีสับเซตของเซตอนันตเปนเซตจํากัด” สมมูลกับ
ขอความ “สับเซตของเซตอนันตเปนเซตอนันต”
2. 1) นิเสธของ x [ x + 2 ≤ 0] เขียนแทนดวย x [ x + 2 ≤ 0] ซึ่งสมมูลกับ x [ x + 2 > 0]
ดังนั้น นิเสธของ x [ x + 2 ≤ 0] คือ x [ x + 2 > 0]
2) นิเสธของ x [ x ≠ 0] x [ x > 0] เขียนแทนดวย ( x [ x ≠ 0] x [ x > 0])

ซึ่งสมมูลกับ ( x [ x ≠ 0] x [ x > 0]) และสมมูลกับ x [ x ≠ 0] x [ x ≤ 0]
ดังนั้น นิเสธของ x [ x ≠ 0] x [ x > 0] คือ x [ x ≠ 0] x [ x ≤ 0]
3) นิเสธของ x x2 < 0 x<0 เขียนแทนดวย x x2 < 0 x<0
ซึ่งสมมูลกับ x (x 2
< 0) x<0 และสมมูลกับ x x2 < 0 x≥0
ดังนั้น นิเสธของ x x2 < 0 x<0 คือ x x2 < 0 x≥0
4) นิเสธของ x x>2 ( x + 1 ≥ 1) เขียนแทนดวย x x>2 ( x + 1 ≥ 1)

ซึ่งสมมูลกับ x[ x ≤ 2 x + 1 ≥ 1]
ดังนั้น นิเสธของ x x>2 ( x + 1 ≥ 1) คือ x[ x ≤ 2 x + 1 ≥ 1]
5) นิเสธของ x P ( x) Q ( x) เขียนแทนดวย x P ( x) Q ( x)
ซึ่งสมมูลกับ x P ( x) Q ( x)
ดังนั้น นิเสธของ x P ( x) Q ( x) คือ x P ( x) Q ( x)
6) ให P ( x ) แทน “ x เปนจํานวนจริง”
ขอความที่กําหนดแทนดวยสัญลักษณ x P ( x) , U =
โดยที่นิเสธของ x P ( x) , U = เขียนแทนดวย x P ( x) , U =
ซึ่งสมมูลกับ x P ( x) , U =
ดังนั้น นิเสธของขอความ “จํานวนตรรกยะทุกจํานวนเปนจํานวนจริง” คือ

“มีจํานวนตรรกยะบางจํานวนที่ไมเปนจํานวนจริง”
7) ให P ( x ) แทน x เปนจํานวนจริง
ขอความที่กําหนดแทนดวยสัญลักษณ x P ( x) , U =
โดยที่นิเสธของ x P ( x) , U = เขียนแทนดวย x P ( x) , U =
ซึ่งสมมูลกับ x P ( x) , U =
ดังนั้น นิเสธของขอความ “จํานวนเต็มบางจํานวนเปนจํานวนจริง” คือ

“จํานวนเต็มทุกจํานวนไมเปนจํานวนจริง”
8) ให P ( x) แทน x≤0
Q ( x) แทน x2 ≠ 0
ขอความที่กําหนดแทนดวยสัญลักษณ x P ( x) x Q ( x)
โดยที่นิเสธของ x P ( x) x Q ( x) เขียนแทนดวย ( x P ( x) x Q ( x) )
ซึ่งสมมูลกับ x P ( x) x Q ( x)
แสะสมมูลกับ x P ( x) x Q ( x)
ดังนั้น นิเสธของขอความ “จํานวนจริงบางจํานวนนอยกวาหรือเทากับศูนย และ

มีจํานวนจริงบางจํานวน เมื่อยกกําลังสองแลวไมเทากับศูนย” คือ “จํานวนจริง
ทุกจํานวนมากกวาศูนย หรือจํานวนจริงทุกจํานวนเมื่อยกกําลังสองแลวเทากับศูนย”
1. 1) ไมเปนประพจน 2) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง

3) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง 4) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
5) ไมเปนประพจน 6) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนเท็จ
9) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง 10) เปนประพจน ที่มีคาความจริงเปนจริง
2. 1) นิเสธของประพจน −20 + 5 > −17 คือ −20 + 5 ≤ −17 มีคาความจริงเปนเท็จ
2) นิเสธของประพจน 37 ไมเปนจํานวนเฉพาะ คือ 37 เปนจํานวนเฉพาะ
3) นิเสธของประพจน 2∈ คือ 2 มีคาความจริงเปนจริง
4) นิเสธของประพจน คือ มีคาความจริงเปนเท็จ
• π ไมเปนจํานวนตรรกยะ
• นิดาและนัดดาเปนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4
• รูปสี่เหลี่ยมอาจเปนรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากหรือรูปสี่เหลี่ยมดานขนานก็ได
• ถาน้ํามันดิบในตลาดโลกมีราคาสูงขึ้น แลวรัฐบาลไทยจะตรึงราคาขายปลีกน้ํามันไว
กอนเพื่อไมใหประชาชนตองเดือดรอน
• รูปสามเหลีย่ ม ABC เปนรูปสามเหลี่ยมดานเทาก็ตอเมื่อรูปสามเหลี่ยม ABC
มีดานยาวเทากันทุกดาน
4. 1) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนจริง จะได p q เปนจริง
จาก p q เปนจริง และ r เปนเท็จ จะได ( p q) r เปนจริง
2) วิธีที่ 1 จาก q เปนจริง จะได q เปนเท็จ
จาก q เปนเท็จ และ r เปนเท็จ จะได q r เปนเท็จ
จาก q r เปนเท็จ และ เปนจริง จะได (
p q r) p เปนเท็จ
ดังนั้น ( q r ) p มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( q r ) p มีคาความจริงเปนเท็จ
3) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง จะได p เปนเท็จ
และจาก r เปนเท็จ จะได r p เปนจริง
ดังนั้น r p มีคาความจริงเปนจริง
ดังนั้น r p มีคาความจริงเปนจริง
4) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง จะได p เปนเท็จ
จาก r เปนเท็จ จะได r เปนจริง
จะได p r เปนจริง
5) วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนจริง จะได p q เปนจริง
จาก q เปนจริง และ r เปนเท็จ จะได q r เปนเท็จ
จาก p q เปนจริง และ q r เปนเท็จ
จะได ( p q ) ( q r ) เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q ) ( q r ) มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( p q ) ( q r ) มีคาความจริงเปนเท็จ
5. 1) ให p แทนประพจน “4 เปนจํานวนเฉพาะ”
และ q แทนประพจน “4 เปนจํานวนคี่”
ดังนั้น ขอความ “ถา 4 เปนจํานวนเฉพาะ แลว 4 เปนจํานวนคี”่ แทนดวย p q
จาก p เปนเท็จ จะได p q เปนจริง

ดังนั้น ขอความ “ถา 4 เปนจํานวนเฉพาะ แลว 4 เปนจํานวนคี”่ มีคาความจริงเปนจริง
2) ให p แทนประพจน “ 3 ≥ 2 ”
และ q แทนประพจน “ −2 ≥ −3 ”
ดังนั้น ขอความ “ 3 ≥ 2 และ −2 ≥ −3 ” แทนดวย p q

ดังนั้น ขอความ “ 3 ≥ 2 และ −2 ≥ −3 ” มีคาความจริงเปนจริง
3) ให p แทนประพจน “ 100 กิโลกรัม เทากับ 1 ตัน”
และ q แทนประพจน “ 10 ขีด เทากับ 1 กิโลกรัม”
ดังนั้น ขอความ “ 100 กิโลกรัม เทากับ 1 ตัน หรือ 10 ขีด เทากับ 1 กิโลกรัม”
แทนดวย p q
จาก q เปนจริง จะได p q เปนจริง

ดังนั้น ขอความ “ 100 กิโลกรัม เทากับ 1 ตัน หรือ 10 ขีด เทากับ 1 กิโลกรัม”
4) ให p แทนประพจน “ { x ∈ | 3 < x < 4} เปนเซตวาง”

และ q แทนประพจน “ { x ∈ | x 2 = 1} ไมเปนเซตวาง”
ดังนั้น ขอความ “ { x ∈ | 3 < x < 4} เปนเซตวาง หรือ { x ∈ | x 2 = 1} ไมเปน
เซตวาง” แทนดวย p q
จาก p เปนจริง จะได p q เปนจริง

ดังนั้น ขอความ “ { x ∈ | 3 < x < 4} เปนเซตวาง หรือ { x ∈ | x 2 = 1} ไมเปน
เซตวาง” มีคาความจริงเปนจริง
5) ให p แทนประพจน “ A ∪ A = A ”
และ q แทนประพจน “ A − ∅ = U ”
ดังนั้น ขอความ “ A ∪ A = A และ A−∅ =U ” แทนดวย p q
จาก q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ

ดังนั้น ขอความ “ A ∪ A = A และ A−∅ =U ” มีคาความจริงเปนเท็จ
6) ให p แทนประพจน “เตาเปนสัตวเลื้อยคลาน”
และ q แทนประพจน “จระเขเปนสัตวเลื้อยคลาน”
ดังนั้น ขอความ “เตาและจระเขเปนสัตวเลื้อยคลาน” แทนดวย p q

ดังนั้น ขอความ “เตาและจระเขเปนสัตวเลื้อยคลาน” มีคาความจริงเปนจริง
7) ให p แทนประพจน “ −1 เปนจํานวนนับ”
และ q แทนประพจน “ 1 เปนจํานวนเต็ม”
3
1
ดังนั้น ขอความ “ −1 เปนจํานวนนับ และ เปนจํานวนเต็ม” แทนดวย p q
3
จาก p เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ
1
ดังนั้น ขอความ “ −1 เปนจํานวนนับ และ เปนจํานวนเต็ม” มีคาความจริงเปนเท็จ
3
8) ให p แทนประพจน “ผลคูณของ 4 กับ −4 นอยกวา −12 ”
และ q แทนประพจน “ −12 ไมเทากับ 4 ลบดวย 16 ”

ดังนั้น ขอความ “ผลคูณของ 4 กับ −4 นอยกวา −12 หรือ −12 ไมเทากับ
4 ลบดวย 16 ” แทนดวย p q
จาก p เปนจริง จะได p q เปนจริง

ดังนั้น ขอความ “ผลคูณของ 4 กับ −4 นอยกวา −12 หรือ −12 ไมเทากับ 4 ลบดวย
16 ” มีคาความจริงเปนจริง
9) ให p แทนประพจน “จังหวัดอุบลราชธานีอยูในภาคใตของประเทศไทย”
และ q แทนประพจน “จังหวัดอุดรธานีอยูในภาคเหนือของประเทศไทย”
ดังนั้น ขอความ “ถาจังหวัดอุบลราชธานีไมอยูในภาคใตของประเทศไทย แลว
จังหวัดอุดรธานีอยูในภาคเหนือของประเทศไทย” แทนดวย p q
จาก p เปนเท็จ จะได p เปนจริง และจาก q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ

ดังนั้น ขอความ “ถาจังหวัดอุบลราชธานีไมอยูในภาคใตของประเทศไทย แลวจังหวัด
อุดรธานีอยูในภาคเหนือของประเทศไทย” มีคาความจริงเปนเท็จ
10) ให p แทนประพจน “ 5 เปนจํานวนตรรกยะ”
q แทนประพจน “ 5 เปนจํานวนตรรกยะ”
และ r แทนประพจน “ 25 ไมเปนจํานวนอตรรกยะ”
ดังนั้น ขอความ “ถา 5 และ 5 เปนจํานวนตรรกยะ แลว 25 ไมเปนจํานวน
อตรรกยะ” แทนดวย ( p q ) r
จาก q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ
จะได ( p q) r เปนจริง
ดังนั้น ขอความ “ถา 5 และ 5 เปนจํานวนตรรกยะ แลว 25 ไมเปน

จํานวนอตรรกยะ” มีคาความจริงเปนจริง
11) ให p แทนประพจน “ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยม
รวมกันเทากับ 180 องศา”
และ q แทนประพจน “มุมฉากคือมุมที่มีขนาดเทากับ 180 องศา”
ดังนั้น ขอความ “ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
เทากับ 180 องศา ก็ตอเมื่อ มุมฉากคือมุมที่มีขนาดเทากับ 180 องศา”
แทนดวย p q
จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ จะได p q เปนเท็จ

ดังนั้น ขอความ “ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
เทากับ 180 องศา ก็ตอเมื่อ มุมฉากคือมุมที่มีขนาดเทากับ 180 องศา”
12) ให p แทนประพจน “ 6 เปนจํานวนคู”
q แทนประพจน “ 3 เปนจํานวนเฉพาะ”
และ r แทนประพจน “ 9 เปนจํานวนเฉพาะ”
ดังนั้น ขอความ “ 6 เปนจํานวนคู ก็ตอเมื่อ 3 หรือ 9 เปนจํานวนเฉพาะ”
แทนดวย p (q r)
จาก q เปนจริง จะได q r เปนจริง

และจาก p เปนจริง จะได p (q r) เปนจริง
ดังนั้น ขอความ “ 6 เปนจํานวนคู ก็ตอเมื่อ 3 หรือ 9 เปนจํานวนเฉพาะ”
6. 1) จาก p q มีคาความจริงเปนเท็จ จะได p เปนจริง และ q เปนเท็จ

หาคาความจริงของ ( p q ) ( p q )
วิธีที่ 1 จาก p เปนจริง และ q เปนเท็จ
จะได p q เปนเท็จ และ p q เปนจริง
จาก p q เปนเท็จ และ p q เปนจริง
จะได ( p q) (p q) เปนเท็จ
ดังนั้น ( p q) (p q) มีคาความจริงเปนเท็จ
ดังนั้น ( p q ) ( p q ) มีคาความจริงเปนเท็จ
2) วิธีที่ 1 จาก p ( q ) ( p q ) ( p q ) ( p q ) มีคาความจริง
เปนจริง จะได p ( q ) ( p q ) มีคาความจริงเปนจริง
และ (p q) ( p q) มีคาความจริงเปนจริง
จาก ( p q ) มีคาความจริงเปนเท็จ และ ( p q ) ( p q)
มีคาความจริงเปนจริง จะได ( p q ) มีคาความจริงเปนจริง

นั่นคือ ( p q ) มีคาความจริงเปนเท็จ
จะได p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ ซึ่งทําให p ( q) (p q)
มีคาความจริงเปนจริงตามที่กําหนดไว
ดังนั้น p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ

ดังนั้น p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ

3) วิธีที่ 1 จาก p ( q r) ( s r) มีคาความจริงเปนเท็จ
จะได p ( q r) มีคาความจริงเปนจริง
และ s r มีคาความจริงเปนเท็จ
จาก s r มีคาความจริงเปนเท็จ จะได s เปนจริง และ r เปนเท็จ
จาก p ( q r) มีคาความจริงเปนจริง
จะได p เปนจริง และ q r เปนจริง
จาก q r เปนจริง และ r เปนเท็จ จะได q เปนจริง
ดังนั้น p เปนจริง q เปนจริง r เปนเท็จ และ s เปนจริง
ดังนั้น p เปนจริง q เปนจริง r เปนเท็จ และ s เปนจริง

7. 1) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p ( q r) กับ ( p q) (p r)
ไดดังนี้
p q r q q r
p q
p r p ( q r) (p q) (p r)
T T T F F F T F T
T T F F F F F F F
T F T T T T T T T
T F F T F T F F T
F T T F F T T T T
F T F F F T T T T
F F T T T T T T T
F F F T F T T T T
จะเห็นวาคาความจริงของ p ( q r) กับ ( p q) (p r)
มีบางกรณีที่ตางกัน
ดังนั้น p ( q r) ไมสมมูลกับ ( p q) (p r)
วิธีที่ 2 (p q) (p r) ( p q) ( p r)
( p p) ( q r)
*
p ( q r)
p ( q r)
ซึ่ง p ( q r) / p ( q r)
ดังนั้น p ( q r)
ไมสมมูลกับ ( p q ) ( p r )
2) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q ) r กับ ( p r ) ( q r ) ไดดังนี้
p q r p q p r q r (p q) r (p r) (q r)
T T T T T T T T
T T F T T T F T
T F T T T T T T
T F F T T F F F
F T T T T T T T
F T F T F T F F
F F T F T T F T
F F F F F F F F
จะเห็นวา คาความจริงของ ( p q) r กับ ( p r) (q r)
ดังนั้น ( p q ) r ไมสมมูลกับ ( p r ) ( q r)
วิธีที่ 2 จาก ( p r ) ( q r ) ( p q ) r
ซึ่ง ( p q) r (p q) r
*
เมื่อ p เปนประพจนใด ๆ จะไดวา p p p
ดังนั้น ( p q ) r ไมสมมูลกับ ( p r ) ( q r )
3) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p q ) r กับ ( p q r) ไดดังนี้
p q r p q (p q) p q r (p q) r (p q r)
T T T T F T T F
T T F T F F T T
T F T F T F T T
T F F F T F F T
F T T T F F T T
F T F T F F T T
F F T T F F T T
F F F T F F T T
จะเห็นวา คาความจริงของ ( p q) r กับ ( p q r)
ดังนั้น (p q) r ไมสมมูลกับ ( p q r)
วิธีที่ 2 จาก ( p q) r (p q) r
( p q) r
p q r
(p q r)
ซึ่ง ( p q r) / (p q r)
ดังนั้น ( p q) r ไมสมมูลกับ ( p q r)
4) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p↔q และ ( p → q) ∧ (q → p)

p q p p→q q→ p ( p → q) ∧ (q → p) p↔q ( p → q) ∧ (q → p)
T T F T T T F F
T F F F T F T T
F T T T F F T T
F F T T T T F F
จะเห็นวาคาความจริงของ p↔q กับ ( p → q) ∧ (q → p)

เหมือนกันทุกกรณี
ดังนั้น p↔q สมมูลกับ ( p → q) ∧ (q → p)
วิธีที่ 2 จาก p↔q ≡ ( p → q) ∧ (q → p)
≡ ( p ∨ q) ∧ ( q∨ p)
≡ ( p ∨ q) ∧ q ∨ ( p ∨ q)∧ p
≡ ( p∧ q ) ∨ ( q∧ q ) ∨ ( p∧ p ) ∨ ( q∧ p)
**
≡ ( p∧ q ) ∨ ( q∧ p )
≡ ( p ∨ q)∨ ( q ∨ p)
≡ ( p → q)∨ (q → p)
≡ ( p → q) ∧ (q → p)
ดังนั้น p↔q สมมูลกับ ( p → q) ∧ (q → p)
8. 1) ให p แทน “8 ไมนอยกวา 7”
q แทน “8 เปนจํานวนคู”
**
เมื่อ p เปนประพจนใด ๆ จะไดวา p∧ p≡F และ p∨F ≡ p
จะได p→q แทน “ถา 8 ไมนอยกวา 7 แลว 8 เปนจํานวนคู”

แนวทางการตอบ
เนื่องจาก p→q สมมูลกับ p∨q
ดังนั้น “ถา 8 ไมนอยกวา 7 แลว 8 เปนจํานวนคู” สมมูลกับ “ 8 นอยกวา 7
หรือ 8 เปนจํานวนคู”
12
2) ให p แทน “ ∉ ”
5
q แทน “5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ”
จะได p↔q แทน “ 12 ∉ ก็ตอเมื่อ 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ”
5
แนวทางการตอบที่ 1
เนื่องจาก p↔q สมมูลกับ ( p → q ) ∧ ( q → p )
ดังนั้น “ 12 ∉ ก็ตอเมื่อ 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ” สมมูลกับ
5
12
“ถา ∉ แลว 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 และ ถา 5 ไมเปนตัวประกอบ
5
12
ของ 12 แลว ∉ ”
5
แนวทางการตอบที่ 2
เนื่องจาก p↔q สมมูลกับ q↔ p
12
ดังนั้น “ ∉ ก็ตอเมื่อ 5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ” สมมูลกับ
5
12
“5 ไมเปนตัวประกอบของ 12 ก็ตอเมื่อ ∉ ”
5
3) ให p แทน “ไกเปนสัตวปก”
q แทน “เปดเปนสัตวปก”
r แทน “นกเปนสัตวปก”
จะได ( p ∧ q ) ∨ ( r ∧ p ) แทน “ไกและเปดเปนสัตวปก หรือ นกและไกเปนสัตวปก”

เนื่องจาก ( p ∧ q ) ∨ ( r ∧ p ) สมมูลกับ p ∧ ( q ∨ r )
ดังนั้น “ไกและเปดเปนสัตวปก หรือ นกและไกเปนสัตวปก” สมมูลกับ
“ไกเปนสัตวปก และ เปดหรือนกเปนสัตวปก”
4) ให p แทน “พอของแหนมมีเลือดหมู O”
q แทน “แมของแหนมมีเลือดหมู O”
r แทน “แหนมมีเลือดหมู O”
จะได ( p ∧ q ) → r แทน “ถาพอและแมของแหนมมีเลือดหมู O แลวแหนมมีเลือด

หมู O ”
เนื่องจาก ( p ∧ q ) → r สมมูลกับ p ∨ q ∨ r
ดังนั้น “ถาพอและแมของแหนมมีเลือดหมู O แลวแหนมมีเลือดหมู O”
สมมูลกับ “พอหรือแมของแหนมไมมีเลือดหมู O หรือแหนมมีเลือดหมู O”
9. 1) สรางตารางคาความจริงของ p→q กับ q→ p ไดดังนี้

p q p→q q→ p
T T T T
T F F T
F T T F
F F T T
จะเห็นวามีคาความจริงของ p→q บางกรณีที่ตรงกับคาความจริงของ q→ p
ดังนั้น p→q กับ q→ p ไมเปนนิเสธกัน
2) สรางตารางคาความจริงของ p↔q กับ p↔ q ไดดังนี้

p q p q p↔q p↔ q
T T F F T T
T F F T F F
F T T F F F
F F T T T T
จะเห็นวาคาความจริงของ p↔q ตรงกับคาความจริงของ p↔ q ทุกกรณี

นั่นคือ p↔q สมมูลกับ p↔ q
ดังนั้น p↔q กับ p↔ q ไมเปนนิเสธกัน

3) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p → (q → r ) กับ p ∧ q∧ r ไดดังนี้
p q r q→r r p → (q → r ) p ∧ q∧ r
T T T T F T F
T T F F T F T
T F T T F T F
T F F T T T F
F T T T F T F
F T F F T T F
F F T T F T F
F F F T T T F
จะเห็นวาคาความจริงของ p → (q → r ) ตรงขามกับคาความจริง
ของ p ∧ q∧ r ทุกกรณี
ดังนั้น p → (q → r ) กับ p ∧ q∧ r เปนนิเสธกัน
วิธีที่ 2 เนื่องจาก p → (q → r ) เปนนิเสธของ p → (q → r )
และ p → (q → r ) ≡ p ∨ (q → r )
≡ p ∨ ( q ∨ r)
≡ p∧ ( q ∨ r)
≡ p ∧ q∧ r
จะได p → (q → r ) เปนนิเสธของ p ∧ q∧ r
ดังนั้น p → (q → r ) กับ p ∧ q∧ r เปนนิเสธกัน

4) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p → q ) → r กับ ( p∧ r ) ∨ ( q∧ r)
p q r p r p→q p∧ r q∧ r ( p → q) → r ( p∧ r ) ∨ ( q∧ r)
T T T F F T F F T F
T T F F T T F T F T
T F T F F F F F T F
T F F F T F F F T F
F T T T F T F F T F
F T F T T T T T F T
F F T T F T F F T F
F F F T T T T F F T
จะเห็นวาคาความจริงของ ( p → q ) → r ตรงขามกับคาความจริง
ของ ( p ∧ r ) ∨ ( q ∧ r ) ทุกกรณี
ดังนั้น p → (q → r ) กับ ( p∧ r ) ∨ ( q∧ r) เปนนิเสธกัน
วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( p → q ) → r เปนนิเสธของ ( p → q ) → r

และ ( p → q) → r ≡ ( p → q) ∨ r
( p → q) ∧ r
≡
≡ ( p ∨ q) ∧ r
≡ ( p∧ r ) ∨ ( q∧ r)
จะได ( p → q ) → r เปนนิเสธของ ( p ∧ r ) ∨ ( q ∧
r)
ดังนั้น p → ( q → r ) กับ ( p ∧ r ) ∨ ( q ∧ r ) เปนนิเสธกัน

5) สรางตารางคาความจริงของ p → (q ∨ r ) กับ ( q ∨ r ) → p ไดดังนี้
p q r p q∨r p → (q ∨ r ) (q ∨ r ) → p
T T T F T T F
T T F F T T F
T F T F T T F
T F F F F F T
F T T T T T T
F T F T T T T
F F T T T T T
F F F T F T T
จะเห็นวามีคาความจริงของ p → (q ∨ r ) บางกรณีที่ตรงกับคาความจริงของ
(q ∨ r ) → p
ดังนั้น p → (q ∨ r ) กับ ( q ∨ r ) → p ไมเปนนิเสธกัน
6) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ q ∧ (r∧ s) กับ q → (r → s) ไดดังนี้

q r s s r∧ s r→s q ∧ (r∧ s) q → (r → s)
T T T F F T F T
T T F T T F T F
T F T F F T F T
T F F T F T F T
F T T F F T F T
F T F T T F F T
F F T F F T F T
F F F T F T F T
จะเห็นวาคาความจริงของ q ∧ (r∧ s) ตรงขามกับคาความจริง

ของ q → (r → s) ทุกกรณี
ดังนั้น q ∧ (r∧ s) กับ q → (r → s) เปนนิเสธกัน
วิธีที่ 2 เนื่องจาก [ q ∧ (r ∧ s)] เปนนิเสธของ q ∧ ( r ∧ s )
และ [ q ∧ (r ∧ s)] ≡ q∨ ( r ∧ s )
≡ q ∨ ( r ∨ s)
≡ q → ( r ∨ s)
≡ q → (r → s)
จะได q ∧ (r ∧ ~ s) เปนนิเสธของ q → (r → s)
ดังนั้น q ∧ (r∧ s) กับ q → (r → s) เปนนิเสธกัน
7) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p → q ) ∨ r กับ p∧ q∧ r ไดดังนี้

p q r p→q q r ( p → q) ∨ r p∧ q∧ r
T T T T F F T F
T T F T F T T F
T F T F T F T F
T F F F T T F T
F T T T F F T F
F T F T F T T F
F F T T T F T F
F F F T T T T F
จะเห็นวาคาความจริงของ ( p → q ) ∨ r ตรงขามกับคาความจริงของ
p ∧ q ∧ r ทุกกรณี
ดังนั้น ( p → q ) ∨ r กับ p ∧ q ∧ r เปนนิเสธกัน

วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( p → q ) ∨ r เปนนิเสธของ ( p → q ) ∨ r
และ ( p → q) ∨ r ≡ ( p ∨ q) ∨ r
≡ ( p ∨ q) ∧ r
≡ p ∧ q∧ r
จะได ( p → q ) ∨ r เปนนิเสธของ p ∧ q ∧ r
ดังนั้น ( p → q ) ∨ r กับ p ∧ q ∧ r เปนนิเสธกัน
8) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p ∨ q) → r กับ r ∧ ( p ∨ q) ไดดังนี้
p q r p∨q r ( p ∨ q) → r r ∧ ( p ∨ q)
T T T T F T F
T T F T T F T
T F T T F T F
T F F T T F T
F T T T F T F
F T F T T F T
F F T F F T F
F F F F T T F
จะเห็นวาคาความจริงของ ( p ∨ q) → r ตรงขามกับคาความจริงของ
r ∧ ( p ∨ q) ทุกกรณี
ดังนั้น ( p ∨ q) → r กับ r ∧ ( p ∨ q) เปนนิเสธกัน
วิธีที่ 2 เนื่องจาก [ ( p ∨ q) → r ] เปนนิเสธของ ( p ∨ q) → r
และ [ ( p ∨ q) → r ] ≡ [ ( p ∨ q) ∨ r ]
≡ ( p ∨ q) ∧ r
≡ r ∧ ( p ∨ q)
จะได ( p ∨ q) → r เปนนิเสธของ r ∧ ( p ∨ q)
ดังนั้น ( p ∨ q) → r กับ r ∧ ( p ∨ q) เปนนิเสธกัน

9) ให p แทน “ 12 เปนตัวประกอบของ 24 ”
q แทน “ 4 เปนตัวประกอบของ 24 ”
จะได p→q แทน “ถา 12 เปนตัวประกอบของ 24 แลว 4 เปนตัวประกอบของ 24 ”
และ q∧ p แทน “4 ไมเปนตัวประกอบของ 24 แต 12 เปนตัวประกอบของ 24 ”
วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p→q กับ q∧ p ไดดังนี้
p q q p→q q∧ p
T T F T F
T F T F T
F T F T F
F F T T F
จะเห็นวาคาความจริงของ p→q ตรงขามกับคาความจริงของ q∧ p
ดังนั้น p→q กับ q∧ p เปนนิเสธกัน
นั่นคือ “ 12 เปนตัวประกอบของ 24 แลว 4 เปนตัวประกอบของ 24 ”
กับ “ 4 ไมเปนตัวประกอบของ 24 แต 12 เปนตัวประกอบของ 24 ”
วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( p → q ) เปนนิเสธของ p → q
และ ( p → q) ≡ ( p ∨ q)
≡ p∧ q
≡ q∧ p
จะได q∧ p เปนนิเสธของ p→q
ดังนั้น p→q กับ q∧ p เปนนิเสธกัน

นั่นคือ “ 12 เปนตัวประกอบของ 24 แลว 4 เปนตัวประกอบของ 24 ”
กับ “ 4 ไมเปนตัวประกอบของ 24 แต 12 เปนตัวประกอบของ 24 ”
10) ให p แทน “ a เปนสระในภาษาอังกฤษ”
q แทน “ b เปนสระในภาษาอังกฤษ”
r แทน “ e เปนสระในภาษาอังกฤษ”
จะได ( p∧ q) ∨ r แทน “a และ b ไมเปนสระในภาษาอังกฤษ หรือ

e เปนสระในภาษาอังกฤษ”
และ r ∧ ( p → q) แทน “e เปนสระในภาษาอังกฤษ แต ถา a ไมเปนสระ
ในภาษาอังกฤษ แลว a เปนสระในภาษาอังกฤษ”
สรางตารางคาความจริงของ ( p∧ q) ∨ r กับ r ∧ ( p → q) ไดดังนี้
p q r p q p∧ q p→q ( p∧ q) ∨ r r ∧ ( p → q)
T T T F F F T T T
T T F F F F T F F
T F T F T F T T T
T F F F T F T F F
F T T T F F T T T
F T F T F F T F F
F F T T T T F T F
F F F T T T F T F
จะเห็นวามีคาความจริงของ ( p∧ q) ∨ r บางกรณีที่ตรงกับคาความจริง
ของ r ∧ ( p → q )
ดังนั้น ( p ∧ q ) ∨ r กับ r ∧ ( p → q ) ไมเปนนิเสธกัน
นั่นคือ “ a และ b ไมเปนสระในภาษาอังกฤษ หรือ e เปนสระในภาษาอังกฤษ”
กับ “ e เปนสระในภาษาอังกฤษ แต ถา a ไมเปนสระในภาษาอังกฤษ แลว
b เปนสระในภาษาอังกฤษ” ไมเปนนิเสธกัน
10. 1) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p → (q → r ) → ( p → q) → r
p q r p→q q→r p → (q → r ) ( p → q) → r p → (q → r ) → ( p → q) → r
T T T T T T T T
T T F T F F F T
T F T F T T T T
T F F F T T T T
F T T T T T T T
F T F T F T F F
F F T T T T T T
F F F T T T F F
จะเห็นวามีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนจริง และ r เปนเท็จ

และกรณีที่ p, q และ r เปนเท็จ ที่ทําใหรูปแบบของประพจน
p → (q → r ) → ( p → q ) → r เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน p → (q → r ) → ( p → q) → r
ไมเปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให p → (q → r ) → ( p → q ) → r มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนเท็จ และ r เปนเท็จ

ที่ทําให p → (q → r ) → ( p → q ) → r เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน p → (q → r ) → ( p → q) → r
2) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q) ไดดังนี้
p q p q p∧q p ∨ ( p ∧ q) p∧ q (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q)
T T F F F T F T
T F F T F T F T
F T T F T T F T
F F T T F F T F
จะเห็นวากรณีที่ p และ q เปนเท็จ รูปแบบของประพจน

( p ∨ ( p ∧ q ) ) → ( p ∧ q ) เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p ∨ ( p ∧ q ) ) → ( p∧ q)
วิธีที่ 2 สมมติให (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q) มีคาความจริงเปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ

ที่ทําใหรูปแบบของประพจน (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q)
ดังนั้น รูปแบบของประพจน (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q)
วิธีที่ 3 เนื่องจาก p ∨ ( p ∧ q) ≡ ( p∨ p) ∧ ( p ∨ q)
≡ p∨q
จะได
(p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q) ≡ ( p ∨ q) → ( p∧ q )
≡ ( p ∨ q) ∨ ( p∧ q )
≡ ( p ∨ q ) ∧ ( p∧ q)
≡ ( p ∨ q) ∧ ( p ∨ q)
≡ p∨q
ซึ่งเมื่อ p และ q เปนเท็จ จะได p∨q เปนเท็จ
นั่นคือ p∨q ไมเปนสัจนิรันดร
ดังนั้น รูปแบบของประพจน (p∨( p ∧ q )) → ( p∧ q)
3) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ p ∧ ( p ∨ q) → q ไดดังนี้
p q p p∨q p ∧ ( p ∨ q) p ∧ ( p ∨ q) → q
T T F T F T
T F F T F T
F T T T T T
F F T F F T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน p ∧ ( p ∨ q) → q เปนจริงทุกกรณี
ดังนั้น รูปแบบของประพจน p ∧ ( p ∨ q) → q เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 2 สมมติให p ∧ ( p ∨ q) → q มีคาความจริงเปนเท็จ

เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา p ∧ ( p ∨ q) → q เปนเท็จ
วิธีที่ 3 จาก p ∧ ( p ∨ q) → q ≡ p ∧ ( p ∨ q) ∨ q
≡ p∨ ( p ∨ q) ∨q
≡ p ∨( p∧ q) ∨ q
≡ ( p∨ p ) ∧ ( p∨ q) ∨ q
≡ ( p∨ q) ∨ q
≡ p ∨ ( q ∨ q)
เนื่องจาก q∨q เปนจริงเสมอ

จะไดวา p ∨ ( q ∨ q) เปนจริงเสมอ
4) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) →r
p q r ( p ∨ q) ∧ ( p → r ) ∧ (q → r ) ( p ∨ q) ∧ ( p → r ) ∧ (q → r ) →r
T T T T T
T T F F T
T F T T T
T F F F T
F T T T T
F T F F T
F F T F T
F F F F T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) →r
เปนจริงทุกกรณี
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) →r
วิธีที่ 2 สมมติให ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) →r มีคาความจริงเปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) → r เปนเท็จ
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( q → r ) → r
5) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r )
p q r ( p → q) ∧ ( p → r ) p → (q ∧ r ) ( p → q) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r )
T T T T T T
T T F F F T
T F T F F T
T F F F F T
F T T T T T
F T F T T T
F F T T T T
F F F T T T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r )
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r )
วิธีที่ 2 สมมติให ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r ) มีคาความจริงเปนเท็จ
กรณีที่ 1
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา
( p → q) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r ) เปนเท็จ
( p → q) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r ) เปนเท็จ
จากทั้งสองกรณี จะไดวารูปแบบของประพจน
( p → q) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r ) เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 3 จาก ( p → q ) ∧ ( p → r ) ≡ ( p ∨ q) ∧ ( p ∨ r )
≡ p ∨ (q ∧ r )
≡ p → (q ∧ r )
นั่นคือ ( p → q ) ∧ ( p → r ) สมมูลกับ p → ( q ∧ r )
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( p → r ) ↔ p → (q ∧ r )
6) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q) → r
p q r ( p → r ) ∧ (q → r ) ( p ∨ q) → r ( p → r ) ∧ (q → r ) ↔ ( p ∨ q) → r
T T T T T T
T T F F F T
T F T T T T
T F F F F T
F T T T T T
F T F F F T
F F T T T T
F F F T T T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q) → r
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q) → r
วิธีที่ 2 สมมติให ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r มีคาความจริงเปนเท็จ

( p → r ) ∧ (q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r เปนเท็จ
( p → r ) ∧ (q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r เปนเท็จ
( p → r ) ∧ (q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 3 จาก ( p → r ) ∧ ( q → r ) ≡ ( p ∨ r) ∧ ( q ∨ r)
≡ ( p∧ q) ∨ r
≡ ( p ∨ q) ∨ r
≡ ( p ∨ q) → r
นั่นคือ ( p → r ) ∧ ( q → r ) สมมูลกับ ( p ∨ q ) → r
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p → r ) ∧ ( q → r ) ↔ ( p ∨ q ) → r
7) วิธีที่ 1 สรางตารางคาความจริงของ ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
p q p↔q p∧q p∧ q ( p ∧ q) ∨ ( p∧ q) ( p ↔ q) ↔ ( p ∧ q) ∨ ( p∧ q)
T T T T F T T
T F F F F F T
F T F F F F T
F F T F T T T
จะเห็นวารูปแบบของประพจน ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
วิธีที่ 2 สมมติให ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q) มีคาความจริงเปนเท็จ

( p ↔ q) ↔ ( p ∧ q) ∨ ( p∧ q) เปนเท็จ

( p ↔ q) ↔ ( p ∧ q) ∨ ( p∧ q) เปนเท็จ
( p ↔ q) ↔ ( p ∧ q) ∨ ( p∧ q) เปนสัจนิรันดร
วิธีที่ 3 จาก ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
≡ ( p ∧ q)∨ p ∧ ( p ∧ q)∨ q
≡ ( p∨ p ) ∧ ( q∨ p) ∧ ( p∨ q ) ∧ ( q∨ q)
≡ ( q∨ p ) ∧ ( p∨ q )
≡ ( p ∨ q) ∧ ( q ∨ p)
≡ ( p → q) ∧ (q → p)
≡ p↔q
นั่นคือ p↔q สมมูลกับ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
ดังนั้น รูปแบบของประพจน ( p ↔ q ) ↔ ( p ∧ q ) ∨ ( p∧ q)
11. 1) สมมติให ( ( p ∧ q ) → ( r ∨ s ) ) ∧ ( r ∨ s ) → q เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนจริง r เปนเท็จ

และ s เปนเท็จ ที่ทําให ( ( p ∧ q ) → ( r ∨ s ) ) ∧ ( r ∨ s ) → q เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( ( p ∧ q ) → ( r ∨ s ) ) ∧ ( r ∨ s ) → q
2) สมมติให ( p ∨ q) ∧ q → ( p ∨ q) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ และ q เปนเท็จ

ที่ทําให ( p ∨ q) ∧ q → ( p ∨ q) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ q → ( p ∨ q) ไมเปนสัจนิรันดร

3) สมมติให ( p ∨ r ) ∧ ( ( p → q ) ∨ ( q → r )) → ( r → p ) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนเท็จ และ r เปนจริง

ที่ทําให ( p ∨ r ) ∧ ( ( p → q ) ∨ ( q → r )) → ( r → p ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ∨ r ) ∧ ( ( p → q ) ∨ ( q → r )) → ( r → p )
4) สมมติให ( p → q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( p ∧ s ) →(r → s) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา คาความจริงของ s เปนไดทั้งจริงและเท็จ เกิดการขัดแยง

กับที่สมมติไววา ( p → q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( p ∧ s ) → ( r → s ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( p → r ) ∧ ( p ∧ s ) → ( r → s )
5) สมมติให ( p → q ) ∧ p ∧ ( q → r ) ∧ ( r ↔ p) →(q ∨ r ) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา คาความจริงของ p เปนไดทั้งจริงและเท็จ เกิดการขัดแยง

กับที่สมมติไววา ( p → q ) ∧ p ∧ ( q → r ) ∧ ( r ↔ p ) → ( q ∨ r ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ p ∧ ( q → r ) ∧ ( r ↔ p ) → ( q ∨ r )
12. 1) ให p แทนประพจน “ชะอมไปเลนฟุตบอล”
q แทนประพจน “ไขเจียวไปเลนบาสเกตบอล”
r แทนประพจน “แกงสมไปเลนปงปอง”
เหตุ 1. p → q
2. q→r
ผล p∧r
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p → q ) ∧ ( q → r ) →( p ∧ r )
สมมติให ( p → q ) ∧ ( q → r ) →( p ∧ r ) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนเท็จ q เปนเท็จ และ r เปนจริง

ที่ทําให ( p → q ) ∧ ( q → r ) → ( p ∧ r ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p → q ) ∧ ( q → r ) → ( p ∧ r ) ไมเปนสัจนิรันดร
2) ให p แทนประพจน “ขาวสวยทํางานหนัก”
q แทนประพจน “ขาวหอมทํางานหนัก”
r แทนประพจน “ขาวปนทํางานหนัก”
เหตุ 1. p ∨ q
2. q
ผล p∨ r
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r)
สมมติให ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r) เปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r) เปนสัจนิรันดร
3) ให p แทนประพจน “ชะเอมซื้อสินคาโดยใชบัตรเครดิต”
q แทนประพจน “ชะเอมซื้อสินคาโดยใชเงินสด”
เหตุ 1. p ∨ q
2. p
ผล q
ดังนั้น รูปแบบของประพจนในการอางเหตุผลนี้ คือ ( p ∨ q ) ∧ p → q
สมมติให ( p ∨ q ) ∧ p → q เปนเท็จ
เกิดการขัดแยงกับที่สมมติไววา ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ∨ q ) ∧ q → ( p∨ r) เปนสัจนิรันดร
4) ให p แทนประพจน “หนูดูหนัง”
q แทนประพจน “แนนดูหนัง”
r แทนประพจน “หนึ่งดูหนัง”
เหตุ 1. p
2. q → p
3. p→ r
ผล q∨r

p ∧ (q → p) ∧ ( p → r ) →(q ∨ r )
สมมติให p ∧ (q → p) ∧ ( p → r ) →(q ∨ r ) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนจริง q เปนเท็จ และ r เปนเท็จ

ที่ทําให p ∧ (q → p) ∧ ( p → r ) →(q ∨ r ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน p ∧ (q → p) ∧ ( p → r ) →(q ∨ r )
ดังนั้น การอางเหตุผลนีไ้ มสมเหตุสมผล
5) ให p แทนประพจน “วิจิตไปกินขาวนอกบาน”
q แทนประพจน “วีรชัยอยูบาน”
r แทนประพจน “นิธิไปออกกําลังกาย”
s แทนประพจน “พชรไปเดินเลน”
เหตุ 1. p ↔ q
2. q→r
3. s ∧ p
ผล s→r

( p ↔ q) ∧ ( q → r ) ∧ ( s ∧ p) →( s → r )
สมมติให ( p ↔ q ) ∧ ( q → r ) ∧ ( s ∧ p) →( s → r ) เปนเท็จ
จากแผนภาพ จะเห็นวา มีกรณีที่ p เปนจริง q เปนจริง r เปนเท็จ และ s เปนจริง

ที่ทําให ( p ↔ q ) ∧ ( q → r ) ∧ ( s ∧ p ) →( s → r ) เปนเท็จ
นั่นคือ รูปแบบของประพจน ( p ↔ q ) ∧ ( q → r ) ∧ (s ∧ p) →( s → r )
ดังนั้น การอางเหตุผลนีไ้ มสมเหตุสมผล
13. 1) ∀x [ x > 0] เปนจริง เมื่อ U =
เพราะวา เมื่อแทน x ดวยจํานวนนับ ใน “ x > 0 ” จะไดประพจนที่เปนจริง
2) ∀x [ x + x = x ⋅ x ] เปนจริง เมื่อ U = {0, 2 }
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0 และ 2 ใน “ x + x = x ⋅ x ” จะไดประพจนที่เปนจริง
3) ∃x x = x 2 เปนจริง เมื่อ U = { 0, 1}
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0 ใน “ x = x 2
” จะไดประพจนที่เปนจริง
4) ∀x x < 2 ↔ x 2 ≥ 4 เปนเท็จ เมื่อ U =
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0 ใน “ x < 2 ↔ x 2
≥4” จะไดประพจนที่เปนเท็จ
5) ∃y [ y + 2 = y − 2] เปนเท็จ เมื่อ U =
เพราะวา ไมสามารถหาจํานวนจริง y แทนใน “ y + 2 = y − 2 ” แลวไดประพจน
ที่เปนจริง
6) ∀x [ x ∈ → x∈ ] เปนจริง เมื่อ U =
เนื่องจาก ∀x [ x ∈ → x∈ ] สมมูลกับ ∃x [ x ∈ ∧ x∉ ]
1
และเมื่อแทน x ดวย ใน “ ∃x [ x ∈ ∧ x∉ ] ” จะไดประพจนที่เปนจริง
2
7) ∃x [ x เปนจํานวนคู] เปนจริง เมื่อ U =
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 2 ใน “ x เปนจํานวนคู” จะไดประพจนที่เปนจริง
8) มีจํานวนตรรกยะ x ซึ่ง x > 0 เปนจริง
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 2 ใน “ x > 0” จะไดประพจนที่เปนจริง

9) มีจํานวนอตรรกยะ x ซึ่ง x2 = 4 เปนเท็จ
เพราะวา ไมสามารถหาจํานวนอตรรกยะ x แทนใน “ x 2
= 4” แลวไดประพจน
ที่เปนจริง
10) สําหรับจํานวนจริง x ทุกตัว x2 + 1 > 4 เปนเท็จ
เพราะวา เมื่อแทน x ดวย 0 ใน “ x 2
+1 > 4 ” จะไดประพจนที่เปนเท็จ
11) ∃x x 2 − 1 < 0 ∧ ∃x [ x ≠ 0] เปนเท็จ เมื่อ U =
เนื่องจาก ∃x [ x ≠ 0] สมมูลกับ ∀x [ x = 0]
และเมื่อแทน x ดวย 1 ใน “ x = 0 ” จะไดประพจนที่เปนเท็จ

12) ∀x [ ถา x เปนจํานวนเฉพาะแลว x เปนจํานวนคี่ ] ∨ ∃x[ x 2
≠ 1] เปนจริง
เมื่อแทน x ดวย 2 ใน “ x 2
≠1” จะไดประพจนที่เปนจริง
13) ∀x [ x − 1 = 7 ] → ∀x x 2 = 2 x เปนเท็จ เมื่อ U =

เนื่องจาก ∀x [ x − 1 = 7 ] สมมูลกับ ∃x [ x − 1 ≠ 7 ]
เมื่อแทน x ดวย 0 ใน “ x − 1 ≠ 7 ” จะไดประพจนที่เปนจริง

แตเมื่อแทน x ดวย 1 ใน “ x 2
= 2x ” จะไดประพจนที่เปนเท็จ
14) ∃x[ x ∈ ′ → x 2 เปนจํานวนคู ] ↔ ∀x[ x ∈ → x − 1 ≥ 0] เปนจริง
เมื่อแทน x ดวย 2 ใน “ x ∈ ′ → x2 เปนจํานวนคู” จะไดประพจนที่เปนจริง
และเมื่อแทน x ดวยจํานวนจริง ใน “ x ∈ → x −1 ≥ 0 ” จะไดประพจนที่เปนจริง
15) มีจํานวนอตรรกยะบางจํานวนที่ยกกําลังสองแลวเทากับศูนยหรือจํานวนเต็ม
ทุกจํานวนเปนจํานวนตรรกยะ เปนจริง
โดยเขียนขอความดังกลาวใหอยูในรูปสัญลักษณไดดังนี้
( ∃x x 2 = 0 ,U = )
′ ∨ ( ∀x [ x ∈ ], U = )
เมื่อแทน x ดวยจํานวนเต็ม ใน x∈ จะไดประพจนที่เปนจริง
14. 1) นิเสธของ ∀x ( x ≠ 5) เขียนแทนดวย ( ∀x ( x ≠ 5) )
ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x = 5 ]
ดังนั้น นิเสธของ ∀x ( x ≠ 5) คือ ∀x [ x ≠ 5 ]

2) นิเสธของ ∃x [ x ∈ ∧ x≥5] เขียนแทนดวย ( ∃x [ x ∈ ∧ x ≥ 5 ])
ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x ∉ ∨ x<5]
ดังนั้น นิเสธของ ∃x [ x ∈ ∧ x≥5] คือ ∀x [ x ∉ ∨ x<5]
3) นิเสธของ ∀x x 2 − 5 < 4 → x − 2 ≠ 0
เขียนแทนดวย ( ∀x x2 − 5 < 4 → x − 2 ≠ 0 )
ซึ่งสมมูลกับ ∀x x 2
− 5 ≥ 4∨ x − 2 ≠ 0 และสมมูลกับ ∃x x 2 − 5 < 4 ∧ x − 2 = 0
ดังนั้น นิเสธของ ∀x x 2 − 5 < 4 → x − 2 ≠ 0 คือ ∃x x 2 − 5 < 4 ∧ x − 2 = 0
4) นิเสธของ ∃x [ x − 7 < 5 ] → ∀x [ x ≥ 2 ]
เขียนแทนดวย ( ∃x [ x − 7 < 5 ] → ∀x [ x ≥ 2 ])
ซึ่งสมมูลกับ ( ∃x [ x − 7 < 5 ] ∨ ∀x [ x ≥ 2 ]) และสมมูลกับ ∀x [ x − 7 ≥ 5 ] ∧ ∃x [ x < 2 ]
ดังนั้น นิเสธของ ∃x [ x − 7 < 5 ] → ∀x [ x ≥ 2 ] คือ ∀x [ x − 7 ≥ 5 ] ∧ ∃x [ x < 2 ]
5) นิเสธของ ∀x [ x ∈ ∧ x − 2 > 8 ] ∨ ∃x x = 5∨ ( x ≠ 6)
เขียนแทนดวย ( ∀x [ x ∈ ∧ x − 2 > 8 ] ∨ ∃x x = 5∨ ( x ≠ 6 ) )
ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x ∈ ∧ x − 2 > 8 ] ∧ ∃x x = 5∨ ( x ≠ 6 )
และสมมูลกับ ∃x [ x ∉ ∨ x − 2 ≤ 8 ] ∧ ∀x [ x ≠ 5 ∧ x ≠ 6 ]
ดังนั้น นิเสธของ ∀x [ x ∈ ∧ x − 2 > 8 ] ∨ ∃x x = 5∨ ( x ≠ 6 ) คือ

∃x [ x ∉ ∨ x − 2 ≤ 8 ] ∧ ∀x [ x ≠ 5 ∧ x ≠ 6 ]
6) นิเสธของ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] → ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ]
เขียนแทนดวย ( ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] → ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ])

ซึ่งสมมูลกับ ( ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] ∨ ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ])
และสมมูลกับ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] ∧ ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ]
และสมมูลกับ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] ∧ ∃x [ x = 2 ∨ x < 6 ]

ดังนั้น นิเสธของ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] → ∀x [ x ≠ 2 ∧ x ≥ 6 ]
คือ ∃x [ x − 5 < 6 → x > −2 ] ∧ ∃x [ x = 2 ∨ x < 6 ]
7) นิเสธของขอความ “มีจํานวนตรรกยะบางจํานวนเปนจํานวนคี่และจํานวนคี่
ทุกจํานวนไมเปนจํานวนอตรรกยะ” คือ “จํานวนตรรกยะทุกจํานวนไมเปน
จํานวนคี่หรือมีจํานวนคี่บางจํานวนเปนจํานวนอตรรกยะ”
8) นิเสธของขอความ “จํานวนนับทุกจํานวนมากกวาศูนยแตจํานวนเต็มบางจํานวน
ยกกําลังสองไมมากกวาศูนย” คือ “มีจํานวนนับบางจํานวนนอยกวาหรือเทากับ
ศูนยหรือกําลังสองของจํานวนเต็มใด ๆ มีคามากกวาศูนย”
15. 1) ∀x [ x ∈ ∧ x∉ ] สมมูลกับ ∀x (x∈ ∨ x∉ )
เนื่องจาก ( x ∈ ∨ x∉ ) ไมสมมูลกับ x∈ ∨ x∉
ดังนั้น ∀x [ x ∈ ∧ x∉ ] ไมสมมูลกับ ∀x [ x ∈ ∨ x ∉ ]
2) ∀x x > 0 → x3 > 0 สมมูลกับ ∀x x ≤ 0 ∨ x3 > 0
เนื่องจาก x ≤ 0 ∨ x3 > 0 ไมสมมูลกับ x > 0 ∨ x3 > 0
ดังนั้น ∀x x > 0 → x3 > 0 ไมสมมูลกับ ∀x x > 0 ∨ x3 > 0
3) ∃x x 2 > 0 สมมูลกับ ( ∃x x 2 > 0 )

ซึ่งสมมูลกับ ( ∀x x ≤ 0 ) 2
ดังนั้น ∃x x > 0 สมมูลกับ ( ∀x

2
x2 ≤ 0 )
4) ∀x x = 9 ∧ x ≠ 3 สมมูลกับ ∃x x ≠ 9∨ x =3
ซึ่งสมมูลกับ ∃x x = 9 → x = 3
เนื่องจาก x=9→ x =3 ไมสมมูลกับ x =3→ x =9
ดังนั้น ∀x x = 9 ∧ x ≠ 3 ไมสมมูลกับ ∃x x =3→ x =9
5) ∃x [ x ∈ ]∧ ∃x [ x + 3 < 7 ] สมมูลกับ ∃x [ x + 3 < 7 ] ∧ ∃x [ x ∈ ]

ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x + 3 ≥ 7 ] ∧ ∃x [ x ∈ ]
เนื่องจาก ∀x [ x + 3 ≥ 7 ] ไมสมมูลกับ ∀x [ x + 3 < 7 ]
ดังนั้น ∃x [ x ∈ ]∧ ∃x [ x + 3 < 7 ] ไมสมมูลกับ ∀x [ x + 3 < 7 ] ∧ ∃x [ x ∈ ]
6) ( ∀x [ x > 0 ] → ∀x x2 − 1 ≥ 0 ) สมมูลกับ ( ∀x [ x > 0 ] ∨ ∀x x 2 − 1 ≥ 0 )

ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x > 0 ] ∧ ∃x x 2 − 1 < 0
ดังนั้น ∀x [ x > 0 ] ∧ ∃x x 2 − 1 < 0 สมมูลกับ ( ∀x [ x > 0 ] → ∀x x2 − 1 ≥ 0 )

7) ∃x x 2 − 7 ≠ 0 ∨ ∀x [ x > −5 ] สมมูลกับ ∀x [ x > −5 ] ∨ ∃x x 2
−7 ≠0
ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x > −5 ] ∨ ∀x x 2 − 7 = 0
และสมมูลกับ ∃x [ x ≤ −5 ] ∨ ∀x x 2 − 7 = 0
เนื่องจาก ∃x [ x ≤ −5 ] ไมสมมูลกับ ∃x [ x ≤ −5 ]
ดังนั้น ∃x x 2 − 7 ≠ 0 ∨ ∀x [ x > −5 ] ไมสมมูลกับ ∃x [ x ≤ −5 ] ∨ ∀x x 2 − 7 = 0
8) ( ∀x [ x ∈ ] ∧ ∀x [ x ≠ 7 ]) สมมูลกับ ∀x [ x ∈ ] ∨ ∀x [ x ≠ 7 ]
ซึ่งสมมูลกับ ∀x [ x ≠ 7 ] ∨ ∀x [ x ∈ ]
และสมมูลกับ ∃x [ x = 7 ] ∨ ∀x [ x ∈ ]
และสมมูลกับ ∃x [ x = 7 ] → ∀x [ x ∈ ]
ดังนั้น ( ∀x [ x ∈ ] ∧ ∀x [ x ≠ 7 ]) สมมูลกับ ∃x [ x = 7 ] → ∀x [ x ∈ ]
9) “จํานวนคี่ทุกจํานวนมากกวาศูนย” เขียนใหอยูในรูปสัญลักษณไดเปน
∀x[ x > 0], U เปนเซตของจํานวนคี่
“ไมจริงที่วาจํานวนคี่บางจํานวนนอยกวาหรือเทากับศูนย” เขียนใหอยูในรูป
สัญลักษณไดเปน ∃x[ x ≤ 0], U เปนเซตของจํานวนคี่
เนื่องจาก ∀x [ x > 0] สมมูลกับ ∃x[ x ≤ 0]
ดังนั้น จํานวนคี่ทุกจํานวนมากกวาศูนย สมมูลกับ ไมจริงที่วาจํานวนคี่บางจํานวน

นอยกวาหรือเทากับศูนย
10) “มีจํานวนตรรกยะ x ที่ x2 = 0 หรือ x ≠ 0 ” เขียนใหอยูในรูปสัญลักษณได
เปน ∃x ∈ [ x2 = 0 ∨ x ≠ 0]
“ไมจริงที่วาจํานวนตรรกยะ x ทุกจํานวน ที่ x2 ≠ 0 หรือ x =0” เขียนใหอยู

ในรูปสัญลักษณไดเปน ∀x ∈ [ x 2 ≠ 0 ∨ x = 0]
เนื่องจาก ∀x ∈ [ x 2 ≠ 0 ∨ x = 0] สมมูลกับ ∃x ∈ [ x2 = 0 ∧ x ≠ 0]
และ x2 = 0 ∧ x≠ 0 ไมสมมูลกับ x2 = 0 ∨ x ≠0
ดังนั้น มีจํานวนตรรกยะ x ที่ x2 = 0 หรือ x ≠0 ไมสมมูลกับ ไมจริงที่วา

จํานวนตรรกยะ x ทุกจํานวน ที่ x2 ≠ 0 หรือ x =0
16. แสดงคุณสมบัติของพนักงานกับเงื่อนไขของการเลื่อนตําแหนงดังตารางตอไปนี้
ทํางานบริษัทนี้อยางนอย 3 ป
เงื่อนไข อายุไมต่ํากวา จบปริญญาโท
หรือทํางานดานคอมพิวเตอร
30 ป ขึ้นไป
ชื่อพนักงาน อยางนอย 7 ป
ฟาใส
รุงนภา
ธนา
จากตารางจะเห็นวา ฟาใส เปนพนักงานคนเดียวที่มีคุณสมบัติสอดคลองกับเงื่อนไขของการ

เลื่อนตําแหนงทั้ง 3 ขอ
ดังนั้น ฟาใสมีสิทธิ์ไดเลื่อนตําแหนง
17. แสดงคุณสมบัติของพนักงานกับเงื่อนไขของการไดรับเงินรางวัลดังตารางตอไปนี้
เงื่อนไข ทํายอดขายใน 1 ป ได
ทํายอดขายใน 1 ป ได
ทํายอดขายใน 1 ป ได เกิน 10,000,000 บาท
เกิน 5,000,000 บาท
เกิน 3,000,000 บาท ไมลาพักผอน
และไมลากิจ
ชื่อพนักงาน และไมลากิจ
สุริยา
เมฆา
กมล
ทิวา
เนื่องจากพนักงานแตละคนจะสามารถรับเงินรางวัลที่ดีที่สุดไดเพียงรางวัลเดียว
ดังนั้น สุริยาจะไดรับเงินรางวัล 30,000 × 1.5 = 45,000 บาท
เมฆาจะไมไดรับเงินรางวัล
กมลจะไดรับเงินรางวัล 70,000 × 2 = 140,000 บาท
และทิวาจะไดรับเงินรางวัล 200,000 × 4 = 800,000 บาท
18. แสดงคุณสมบัติของผูกูกับเงื่อนไขของการกูเงินดังตารางตอไปนี้
เงื่อนไข ถาผูกูมีคูสมรส ผูกูตองมีเงินเหลือ
ผูกูตองมีเงินเดือน
แลวผูกูและคูสมรส หลังหักคาใชจายใน
ไมนอยกวา
ตองมีเงินเดือนรวมกัน แตละเดือน
30,000 บาท
ชื่อผูกู ไมนอยกวา 70,000 บาท มากกวา 5,000 บาท
สัญญา
กวิน
มานแกว ไมมีคูสมรส
จากตารางจะเห็นวา มานแกว เปนผูกูคนเดียวที่มีคุณสมบัติสอดคลองกับเงื่อนไขของ

การกูเงินทั้ง 3 ขอ
ดังนั้น มานแกว จะสามารถกูเงินกับบริษัทนี้ได
บทที่ 3 านวน ริง
1. พิจารณาการเปนจํานวนนับ จํานวนเต็ม จํานวนตรรกยะ หรือจํานวนอตรรกยะ
ของจํานวนที่กําหนดให ไดดังนี้
จํานวนที่
กําหนดให
0 - -
2
- - -
3
−22
- - -
7
3.1416 - - -
4 +1 -
1 − ( −8 ) -
6 −1 - - -
7π
- - -
22
0.09 - - -
12
− - -
3
( 2)
2
-
–3.999 - - -
( −1)
2
-
2. พิจารณาการเปนจริงหรือเท็จของขอความที่กําหนดให ไดดังนี้
1. 1) สมบัติการสลับที่การคูณ
2) สมบัติการมีเอกลักษณการบวก
3) สมบัติการมีเอกลักษณการคูณ
4) สมบัติปดการคูณ
5) สมบัติการเปลี่ยนหมูการบวก
6) สมบัติการแจกแจง
7) สมบัติการมีตัวผกผันการคูณ
8) สมบัติการเปลี่ยนหมูการคูณ
9) สมบัติการมีตัวผกผันการบวก
10) สมบัติการสลับที่การบวก
2. ตัวผกผันการบวกและตัวผกผันการคูณของจํานวนที่กําหนดใหเปนดังนี้
จํานวนที่กําหนดให ตัวผกผันการบวก ตัวผกผันการคูณ
−4 4 1
−
4
1
5 − 5
5
2 2 7
−
7 7 2
5 5 11
− −
11 11 5
1− 7 (
− 1− 7 ) หรือ 1
−1 + 7 1− 7
1
3
2 −3 2 3
2
−8
− หรือ
−8 2+ 3 2+ 3
−
2+ 3 8 8
2+ 3
3. พิจารณาสมบัติของเซตที่กําหนดใหไดดังนี้
เซตที่กําหนดให ของการ ของการ ของการ
(ตัวหารไม
บวก ลบ คูณ
เปนศูนย)
1) เซตของจํานวนนับ - -
2) เซตของจํานวนเต็ม -
3) เซตของจํานวนคี่ลบ - - - -
4) เซตของจํานวนคู -
เซตที่กําหนดให ของการ ของการ ของการ
(ตัวหารไม
บวก ลบ คูณ
เปนศูนย)
5) เซตของจํานวนเต็มที่หารดวย 3 ลงตัว -
6) เซตของจํานวนตรรกยะ
7) { ..., − 5, 0, 5, 10 } - - - -
8) { − 1, − 2, − 3, ... } - - -
9) { − 1, 0, 1} - -
1 1 1 1
10) , , , , , 1, 2, 4, 8, 16, - -
16 8 4 2
1. จากพหุนาม p ( x ) = 3 x 4 + 2 x 2 − ax + 3
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = 3 x 4 + 0 x 3 + 2 x 2 − ax + 3
จาก p ( x) = q ( x) จะได a = 5, b = 3 และ c=0
2. ให p ( x ) = x2 − 1 และ q ( x ) = x 2
− 2x + 3
1) p ( x) + q ( x) = (x 2
− 1) + ( x 2 − 2 x + 3)
= 2 x2 − 2 x + 2
2) q ( x) − p ( x) = (x 2
− 2 x + 3) − ( x 2 − 1)
= −2 x + 4
3) p ( x) q ( x) = (x 2
− 1)( x 2 − 2 x + 3)
= x 2 ( x 2 − 2 x + 3 ) − 1( x 2 − 2 x + 3 )
= (x 4
− 2 x 3 + 3 x 2 ) − ( x 2 − 2 x + 3)
= x 4 − 2 x3 + 2 x 2 + 2 x − 3
3. ให p ( x ) = 3x 2 + 5 x − 1 และ q ( x ) = x 4
− 5x2 + 7
จะได p ( x) q ( x) = ( 3x + 5 x − 1)( x − 5 x + 7 )
2 4 2
= 3 x ( x − 5 x + 7 ) + 5 x ( x − 5 x + 7 ) − 1( x − 5 x + 7 )
2 4 2 4 2 4 2
= ( 3x − 15 x + 21x ) + ( 5 x − 25 x + 35 x ) − ( x − 5 x + 7 )
6 4 2 5 3 4 2
= 3 x 6 + 5 x 5 − 16 x 4 − 25 x 3 + 26 x 2 + 35 x − 7
4. ให x 2 − 12 x − 28 = ( x − a )( x − b )
นั่นคือ x 2 − 12 x − 28 = x ( x − b) − a ( x − b)
= (x 2
− bx ) − ( ax − ab )
= x 2 − ( a + b ) x + ab
จะได a + b = 12 และ ab = − 28
ให x2 − 2 x + 5 = ( x − a ) + b2 โดยที่
2
5. b>0
นั่นคือ x2 − 2 x + 5 = (x 2
− 2ax + a 2 ) + b 2
= x 2 − 2ax + (a 2 + b 2 )
จะได −2a = −2 นั่นคือ a =1
และ a 2 + b2 = 5 นั่นคือ b=2
ดังนั้น a =1 และ b=2
6. ให p( x) = x 2 + 3x , q ( x ) = x 2 − 1 และ r ( x ) = x − 1
จะได p ( x) q ( x) + r ( x) = (x 2
+ 3 x )( x 2 − 1) + ( x − 1)
= x 2 ( x 2 − 1) + 3 x ( x 2 − 1) + ( x − 1)
= (x 4
− x 2 ) + ( 3 x 3 − 3 x ) + ( x − 1)
= x 4 + 3x3 − x 2 − 2 x − 1
7. 1) วิธีที่ 1 พิจารณา 4 x 4 − 3x3 + 2 x 2 − 5 = ( 4 x − 3x + 2 x ) − 5
4 3 2
= x ( 4 x − 3x + 2 ) − 5
2 2
ดังนั้น ผลหาร คือ 4 x 2 − 3x + 2 และเศษเหลือ คือ −5

วิธีที่ 2 จาก a ( x ) = 4 x − 3x + 2 x
4 3 2
−5
เขียนใหมไดเปน a ( x ) = 4 x 4
− 3x3 + 2 x 2 + 0 x − 5
ใชการหารยาวดังนี้
4 x 2 − 3x + 2
x 2 4 x 4 − 3x3 + 2 x 2 + 0 x − 5
4 x4
− 3x3 + 2 x 2 + 0 x − 5
−3 x 3
2 x2 + 0 x − 5
2 x2
−5
จะได 4 x 4 − 3x3 + 2 x 2 − 5 = x 2 ( 4 x 2 − 3x + 2 ) − 5
ดังนั้น ผลหาร คือ 4 x 2 − 3x + 2 และเศษเหลือ คือ −5
2) จาก a ( x ) = x 3
−2 เขียนใหมไดเปน a ( x ) = x3 + 0 x 2 + 0 x − 2
และ b ( x ) = x 2
+2
x
x + 2 x3 + 0 x 2 + 0 x − 2
2
x3 + 2x
−2 x − 2
จะได x 3 − 2 = ( x 2 + 2 ) ( x ) + ( −2 x − 2 )
ดังนั้น ผลหาร คือ x และเศษเหลือ คือ −2 x − 2
3) ใชการหารยาวดังนี้
x 4 − 3 x3 + 5 x 2 − 11 x + 21
x + 2 x5 − x 4 − x3 − x 2 − x − 2
x5 + 2 x 4
− 3x 4 − x3 − x2 − x− 2
− 3x − 6 x
4 3
5 x3 − x2 − x− 2
5 x + 10 x
3 2
− 11x 2 − x− 2
−11x 2 − 22 x
21x − 2
21x + 42
−44
จะได x 5 − x 4 − x 3 − x 2 − x − 2 = ( x + 2 ) ( x 4 − 3 x 3 + 5 x 2 − 11x + 21) − 44
ดังนั้น ผลหาร คือ x 4 − 3 x 3 + 5 x 2 − 11x + 21 และเศษเหลือ คือ −44
4) จาก a ( x ) = x 5
+1 เขียนใหมไดเปน a ( x ) = x5 + 0 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 1
และ b ( x ) = x 2
+1
x3 − x
x 2 + 1 x5 + 0 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 1
x5 + x3
− x3 + 0 x 2 + 0 x + 1
− x3 − x
x +1
จะได x 5 + 1 = ( x 2 + 1)( x 3 − x ) + ( x + 1)
ดังนั้น ผลหาร คือ x3 − x และเศษเหลือ คือ x +1
5) จาก a ( x ) = x + x + 1
6 3
เขียนใหมไดเปน a ( x ) = x 6
+ 0 x5 + 0 x 4 + x3 + 0 x 2 + 0 x + 1 และ b ( x ) = x 3
−1
x3 + 2
x3 − 1 x6 + 0 x5 + 0 x 4 + x3 + 0 x 2 + 0 x + 1
x6 − x3
2 x3 + 0 x 2 + 0 x + 1
2 x3 −2
3
จะได x 6 + x 3 + 1 = ( x 3 − 1)( x 3 + 2 ) + 3
ดังนั้น ผลหาร คือ x3 + 2 และเศษเหลือ คือ 3
1. 1) ให p ( x ) = x 4 − 3x + 5
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x − 2 จะไดเศษเหลือ คือ p ( 2 )

โดยที่ p ( 2) = ( 2) − 3( 2) + 5
4
= 16 − 6 + 5
= 15
ดังนั้น เศษเหลือ คือ 15

2) ให p ( x ) = 2 x3 + 7 x 2 − 5 x − 4
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x + 3 จะไดเศษเหลือ คือ p ( −3)

โดยที่ p ( −3) = 2 ( −3) + 7 ( −3) − 5 ( −3) − 4
3 2
= 2 ( −27 ) + 7 ( 9 ) − 5 ( −3) − 4
= −54 + 63 + 15 − 4
= 20
3) ให p ( x ) = 6 x 3 + 13x 2 − 4
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x + 2 จะไดเศษเหลือ คือ p ( −2 )

โดยที่ p ( −2 ) = 6 ( −2 ) + 13 ( −2 ) − 4
3 2
= 6 ( −8 ) + 13 ( 4 ) − 4
= −48 + 52 − 4
= 0
ดังนั้น เศษเหลือ คือ 0 (แสดงวา x + 2 หาร 6 x 3 + 13 x 2 − 4 ลงตัว)
4) ให p ( x ) = x 4 − 3x3 + 4 x 2 − x + 6
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x − 1 จะไดเศษเหลือ คือ p (1)

โดยที่ p (1) = (1) − 3 (1) + 4 (1) − 1 + 6
4 3 2
= 1− 3 + 4 −1+ 6
= 7
5) ให p ( x ) = 2 x 4 − 5 x3 − x 2 + 3x + 1
1 1
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x+ จะไดเศษเหลือ คือ p −
2 2
4 3 2
1 1 1 1 1
โดยที่ p − = 2 − −5 − − − +3 − +1
2 2 2 2 2
1 1 1 1
= 2 − 5 − − + 3 − +1
16 8 4 2
1 5 1 3
= + − − +1
8 8 4 2
= 0
1
ดังนั้น เศษเหลือ คือ 0 (แสดงวา x + หาร 2 x 4 − 5 x3 − x 2 + 3x + 1 ลงตัว)
2
2. ให p ( x ) = x3 − 2 x 2 − 5 x + 6
จะได p (1) (1) − 2 (1) − 5 (1) + 6

3 2
=
= 1− 2 − 5 + 6
= 0
ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x3 − 2 x 2 − 5 x + 6
3. ให p ( x ) = x3 + x 2 + x + 1
จะได p ( −1) ( −1) + ( −1) + ( −1) + 1

3 2
=
= −1 + 1 − 1 + 1
= 0
ดังนั้น x +1 เปนตัวประกอบของ x3 + x 2 + x + 1
4. 1) ให p ( x ) = x3 − 2 x 2 + 8 x − m
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x − 5 จะไดเศษเหลือ คือ p ( 5)

โดยที่ p ( 5) = ( 5) − 2 ( 5) + 8 ( 5) − m
3 2
= 125 − 50 + 40 − m
= 115 − m
เนื่องจาก x−5 หาร x3 − 2 x 2 + 8 x − m ลงตัว นั่นคือ p ( 5) = 0
จะได 115 − m = 0 นั่นคือ m = 115
ดังนั้น x−5 หาร x3 − 2 x 2 + 8 x − m ลงตัว เมื่อ m = 115
2) ให p ( x ) = 3 x 4 − 2 x 3 + mx − 1
2 2
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x+ จะไดเศษเหลือ คือ p −
3 3
4 3
2 2 2 2
โดยที่ p − = 3 − −2 − +m − −1
3 3 3 3
16 8 2
= 3 −2 − + m − −1
81 27 3
16 16 2
= + − m −1
27 27 3
5 2
= − m
27 3
2 2
เนื่องจาก x+ หาร 3 x 4 − 2 x 3 + mx − 1 เหลือเศษ −1 นั่นคือ p − = −1
3 3
5 2 16
จะได − m = −1 นั่นคือ m=
27 3 9
2 16
ดังนั้น x+ หาร 3 x 4 − 2 x 3 + mx − 1 เหลือเศษ −1 เมื่อ m=
3 9
3) ให p ( x ) = x2 − 5x − 2
จากทฤษ ีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย x + m จะไดเศษเหลือ คือ p ( −m )

โดยที่ p ( −m ) = ( −m ) − 5 ( −m ) − 2
2
= m 2 + 5m − 2
เนื่องจาก x+m หาร x2 − 5x − 2 เหลือเศษ −8 นั่นคือ p ( −m ) = − 8
จะได m 2 + 5m − 2 = −8
m 2 + 5m + 6 = 0
( m + 2 )( m + 3) = 0
จะได m = −2 หรือ m = −3
ดังนั้น x+m หาร x2 − 5x − 2 เหลือเศษ −8 เมื่อ m = −2 หรือ m = −3
5. 1) วิธีที่ 1 ให p ( x ) = x − x − 4 x + 4
3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 4 ลงตัว คือ 1, 2, 4
พิจารณา p (1)
p (1) = (1) − (1) − 4 (1) + 4 = 0

3 2
จะเห็นวา p (1) = 0
ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x3 − x 2 − 4 x + 4
นํา x −1 ไปหาร x3 − x 2 − 4 x + 4 ไดผลหารเปน x2 − 4
ดังนั้น x3 − x 2 − 4 x + 4 = ( x − 1) ( x 2 − 4 )
= ( x − 1)( x − 2 )( x + 2 )
วิธีที่ 2 x3 − x 2 − 4 x + 4 = (x 3
− x2 ) − ( 4 x − 4)
= x 2 ( x − 1) − 4 ( x − 1)
= (x 2
− 4 ) ( x − 1)
= ( x − 2 )( x + 2 )( x − 1)
2) ให p ( x ) = x 3 + x 2 − 8 x − 12
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −12 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 4, 6, 12
p ( −2 ) = ( −2 ) + ( −2 ) − 8 ( −2 ) − 12 = 0
3 2
จะเห็นวา p ( −2 ) = 0 ดังนั้น x+2 เปนตัวประกอบของ x 3 + x 2 − 8 x − 12
นํา x+2 ไปหาร x 3 + x 2 − 8 x − 12 ไดผลหารเปน x2 − x − 6
ดังนั้น x 3 + x 2 − 8 x − 12 = ( x + 2) ( x2 − x − 6)
= ( x + 2 )( x + 2 )( x − 3)
( x + 2 ) ( x − 3) d
2
=
3) ให p ( x ) = x 4 − 2 x3 − x 2 − 4 x − 6
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −6 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 6
p ( −1) = ( −1) − 2 ( −1) − ( −1) − 4 ( −1) − 6 = 0

4 3 2
จะเห็นวา p ( −1) = 0 ดังนั้น x +1 เปนตัวประกอบของ x 4 − 2 x3 − x 2 − 4 x − 6
นํา x +1 ไปหาร x 4 − 2 x3 − x 2 − 4 x − 6 ไดผลหารเปน x3 − 3x 2 + 2 x − 6
ดังนั้น x 4 − 2 x3 − x 2 − 4 x − 6 = ( x + 1) ( x3 − 3x 2 + 2 x − 6 )
= ( x + 1) ( x3 − 3x 2 ) + ( 2 x − 6 )
= ( x + 1) x 2 ( x − 3) + 2 ( x − 3)
= ( x + 1)( x − 3) ( x 2 + 2 )
4) ให p ( x ) = x3 − 1
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −1 ลงตัว คือ 1
p (1) = (1) − 1 = 0
3
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x3 − 1
นํา x −1 ไปหาร x3 − 1 ไดผลหารเปน x2 + x + 1
ดังนั้น x3 − 1 = ( x − 1) ( x 2 + x + 1) s
5) วิธีที่ 1 ให p ( x ) = x4 − 1
p (1) = (1) − 1 = 0
4
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x4 − 1
นํา x −1 ไปหาร x4 − 1 ไดผลหารเปน x3 + x 2 + x + 1
ดังนั้น x4 − 1 = ( x − 1) ( x3 + x 2 + x + 1)
= ( x − 1) ( x3 + x 2 ) + ( x + 1)
= ( x − 1) x 2 ( x + 1) + ( x + 1)
= ( x − 1)( x + 1) ( x 2 + 1)
วิธีที่ 2 x4 − 1 = ( x ) −1
2 2
= ( x − 1)( x
2 2
+ 1)
= ( x − 1)( x + 1) ( x 2 + 1)
6) วิธีที่ 1 ให p ( x ) = x4 − 5x2 + 4
p (1) = (1) − 5 (1) + 4 = 0

4 2
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x4 − 5x2 + 4
นํา x −1 ไปหาร x4 − 5x2 + 4 ไดผลหารเปน x3 + x 2 − 4 x − 4
ดังนั้น x4 − 5x2 + 4 = ( x − 1) ( x3 + x 2 − 4 x − 4 )
= ( x − 1) ( x3 + x 2 ) − ( 4 x + 4 )
= ( x − 1) x 2 ( x + 1) − 4 ( x + 1)
= ( x − 1)( x + 1) ( x 2 − 4 )
= ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( x + 2 )
วิธีที่ 2 x4 − 5x2 + 4 = (x 2
− 1)( x 2 − 4 )
= ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( x + 2 ) s
7) ให p ( x ) = x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 x + 4
p (1) = (1) − 2 (1) + (1) − 4 (1) + 4 = 0

4 3 2
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 x + 4
นํา x −1 ไปหาร x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 x + 4 ไดผลหารเปน x3 − x 2 − 4
ดังนั้น x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 x + 4 = ( x − 1) ( x3 − x 2 − 4 )
ให q ( x ) = x3 − x 2 − 4
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −4 ลงตัว คือ 1, 2, 4
พิจารณา q ( 2 )
q ( 2) = ( 2) − ( 2) − 4 = 0
3 2
จะเห็นวา q ( 2 ) = 0 ดังนั้น x − 2 เปนตัวประกอบของ x 3

− x2 − 4
นํา x − 2 ไปหาร x − x − 4 ไดผลหารเปน x + x + 2

3 2 2
ดังนั้น x3 − x 2 − 4 = ( x − 2) ( x2 + x + 2)
จะได x 4 − 2 x3 + x 2 − 4 x + 4 = ( x − 1)( x − 2 ) ( x 2 + x + 2 )
8) ให p ( x ) = x 4 − 2 x 3 − 13x 2 + 14 x + 24
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 24 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
p ( −1) = ( −1) − 2 ( −1) − 13 ( −1) + 14 ( −1) + 24 = 0

4 3 2
จะเห็นวา p ( −1) = 0 ดังนั้น x +1 เปนตัวประกอบของ x 4 − 2 x 3 − 13 x 2 + 14 x + 24
นํา x +1 ไปหาร x 4 − 2 x 3 − 13 x 2 + 14 x + 24 ไดผลหารเปน x 3 − 3 x 2 − 10 x + 24
ดังนั้น x 4 − 2 x 3 − 13 x 2 + 14 x + 24 = ( x + 1) ( x3 − 3x 2 − 10 x + 24 )
ให q ( x ) = x 3 − 3 x 2 − 10 x + 24
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 24 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
q ( 2 ) = ( 2 ) − 3 ( 2 ) − 10 ( 2 ) + 24 = 0
3 2
จะเห็นวา q ( 2 ) = 0 ดังนั้น x − 2 เปนตัวประกอบของ x − 3x − 10 x + 24 3 2
นํา x − 2 ไปหาร x − 3x − 10 x + 24 ไดผลหารเปน x − x − 12

3 2 2
ดังนั้น x 3 − 3 x 2 − 10 x + 24 = ( x − 2 ) ( x 2 − x − 12 )
จะได x 4 − 2 x 3 − 13 x 2 + 14 x + 24 = ( x + 1)( x − 2 ) ( x 2 − x − 12 )
= ( x + 1)( x − 2 )( x + 3)( x − 4 )
6. 1) ให p ( x ) = 6 x 3 − 11x 2 + 6 x − 1
และจํานวนเต็มที่หาร 6 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 6
p (1) = 6 (1) − 11(1) + 6 (1) − 1 = 0

3 2
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ 6 x 3 − 11x 2 + 6 x − 1
นํา x −1 ไปหาร 6 x 3 − 11x 2 + 6 x − 1 ไดผลหารเปน 6 x2 − 5x + 1
ดังนั้น 6 x 3 − 11x 2 + 6 x − 1 = ( x − 1) ( 6 x 2 − 5 x + 1)
= ( x − 1)( 3x − 1)( 2 x − 1) ก
2) ให p ( x ) = 6 x 3 + x 2 − 11x − 6
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −6 ลงตัว คือ 1, 2, 3, 6
p ( −1) = 6 ( −1) + ( −1) − 11( −1) − 6 = 0

3 2
จะเห็นวา p ( −1) = 0 ดังนั้น x +1 เปนตัวประกอบของ 6 x3 + x 2 − 11x − 6
นํา x +1 ไปหาร 6 x3 + x 2 − 11x − 6 ไดผลหารเปน 6 x2 − 5x − 6
ดังนั้น 6 x3 + x 2 − 11x − 6 = ( x + 1) ( 6 x 2 − 5 x − 6 )
= ( x + 1)( 3x + 2 )( 2 x − 3)
3) ให p ( x ) = 8 x 4 + 8 x3 + 6 x 2 + 4 x + 1
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 1 ลงตัว คือ 1
1
พิจารณา p −
2
4 3 2
1 1 1 1 1
p − =8 − +8 − +6 − +4 − +1 = 0
2 2 2 2 2
1 1
จะเห็นวา p − =0 ดังนั้น x+ เปนตัวประกอบของ 8 x 4 + 8 x3 + 6 x 2 + 4 x + 1
2 2
1
นํา x+ ไปหาร 8 x 4 + 8 x3 + 6 x 2 + 4 x + 1 ไดผลหารเปน 8 x3 + 4 x 2 + 4 x + 2
2
1
ดังนั้น 8 x 4 + 8 x3 + 6 x 2 + 4 x + 1 = x+
2
(8 x 3
+ 4 x2 + 4 x + 2)
1
= x+
2
(8 x 3
+ 4x2 ) + ( 4x + 2)
1
= x+ 4 x 2 ( 2 x + 1) + 2 ( 2 x + 1)
2
1
= x+ ( 2 x + 1) ( 4 x 2 + 2 )
2
1
= 2 x+ ( 2 x + 1) ( 2 x 2 + 1)
2
= ( 2 x + 1)( 2 x + 1) ( 2 x 2 + 1)
( 2 x + 1) ( 2 x 2 + 1)
2
=
ก 4) ให p ( x ) = 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −4 ลงตัว คือ 1, 2, 4
p (1) = 3 (1) − 8 (1) + (1) + 8 (1) − 4 = 0

4 3 2
จะเห็นวา p (1) = 0 ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4
นํา x −1 ไปหาร 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4 ไดผลหารเปน 3x3 − 5 x 2 − 4 x + 4
ดังนั้น 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4 = ( x − 1) ( 3x3 − 5 x 2 − 4 x + 4 )
ให q ( x ) = 3x3 − 5 x 2 − 4 x + 4
พิจารณา q ( −1)
q ( −1) = 3 ( −1) − 5 ( −1) − 4 ( −1) + 4 = 0
3 2
จะเห็นวา q ( −1) = 0 ดังนั้น x + 1 เปนตัวประกอบของ 3x − 5 x 3 2

− 4x + 4
นํา x + 1 ไปหาร 3x − 5 x − 4 x + 4 ไดผลหารเปน 3x − 8 x + 4

3 2 2
ดังนั้น 3x3 − 5 x 2 − 4 x + 4 = ( x + 1) ( 3x 2 − 8 x + 4 )
จะได 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4 = ( x − 1)( x + 1) ( 3x 2 − 8 x + 4 )
= ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( 3x − 2 )
1) เนื่องจาก x 3 − 2 x 2 − 5 x + 6 = ( x − 1) ( x 2 − x − 6 ) = ( x − 1)( x + 2 )( x − 3)
จะได ( x − 1)( x + 2 )( x − 3) = 0
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x + 2 = 0 หรือ x−3 = 0
จะได x =1 หรือ x = −2 หรือ x=3

2) เนื่องจาก x 3 + x 2 − 8 x − 12 = ( x + 2 )( x + 2 )( x − 3)
จะได ( x + 2 )( x + 2 )( x − 3) = 0
ดังนัน้ x + 2 = 0 หรือ x − 3 = 0
จะได x = −2 หรือ x=3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 2, 3 } ก

3) เนื่องจาก 1 − 3 x 2 + 2 x 3 = ( x − 1)( x − 1)( 2 x + 1)
จะได ( x − 1)( x − 1)( 2 x + 1) = 0

ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ 2 x + 1 = 0
1
จะได x =1 หรือ x=−
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − ,1
2
4) จัดรูปสมการใหมไดเปน 3x3 − 2 x 2 − 7 x − 2 = 0
เนื่องจาก 3 x 3 − 2 x 2 − 7 x − 2 = ( x + 1)( x − 2 )( 3 x + 1)
จะได ( x + 1)( x − 2 )( 3x + 1) = 0
ดังนั้น x + 1 = 0 หรือ x − 2 = 0 หรือ 3x + 1 = 0
1
จะได x = −1 หรือ x=2 หรือ x=−
3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 1, − , 2
3
5) เนื่องจาก 6 − 13 x + 4 x 3 = ( x + 2 )( 2 x − 1)( 2 x − 3)
จะได ( x + 2 )( 2 x − 1)( 2 x − 3) = 0
ดังนั้น x + 2 = 0 หรือ 2 x − 1 = 0 หรือ 2x − 3 = 0
1 3
จะได x = −2 หรือ x= หรือ x=
2 2
1 3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 2, ,
2 2
6) เนื่องจาก x 3 − 3 x 2 + x + 2 = ( x − 2 ) ( x 2 − x − 1)
จะได ( x − 2 ) ( x − x − 1) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x − x − 1 = 02
1 5
จะได x=2 หรือ x=
2
1+ 5 1− 5
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ 2, ,
2 2
7) จัดรูปสมการใหมไดเปน 2 x3 − 3x 2 − 5 x + 6 = 0
เนื่องจาก 2 x 3 − 3 x 2 − 5 x + 6 = ( x − 1)( x − 2 )( 2 x + 3)
จะได ( x − 1)( x − 2 )( 2 x + 3) = 0
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x − 2 = 0 หรือ 2x + 3 = 0
3
จะได x =1 หรือ x=2 หรือ x=−
2
3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − , 1, 2
2
8) เนื่องจาก x 3 − x 2 − x − 2 = ( x − 2 ) ( x 2 + x + 1)
จะได ( x − 2 ) ( x + x + 1) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x + x + 1 = 0
2
ถา และเนื่องจาก (1) − 4 (1)(1) = − 3

x2 + x + 1 = 0
2
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 2 }
9) เนื่องจาก 4 x3 + 13 x 2 + 4 x − 12 = ( x + 2 )( x + 2 )( 4 x − 3)
จะได ( x + 2 )( x + 2 )( 4 x − 3) = 0
ดังนั้น x + 2 = 0 หรือ 4 x − 3 = 0
3
จะได x = −2 หรือ x=
4
3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 2,
4
10) จัดรูปสมการใหมไดเปน 2 x 4 − 13x3 + 28 x 2 − 23x + 6 = 0
เนื่องจาก 2 x 4 − 13 x 3 + 28 x 2 − 23 x + 6 = ( x − 1)( x − 2 )( x − 3)( 2 x − 1)
จะได ( x − 1)( x − 2 )( x − 3)( 2 x − 1) = 0

ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x − 2 = 0 หรือ x−3 = 0 หรือ 2x −1 = 0
1
จะได x =1 หรือ x=2 หรือ x=3 หรือ x=
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ , 1, 2, 3
2
11) เนื่องจาก 4 x 4 − 4 x 3 − 9 x 2 + x + 2 = ( x + 1)( x − 2 )( 2 x − 1)( 2 x + 1)
จะได ( x + 1)( x − 2 )( 2 x − 1)( 2 x + 1) = 0

ดังนั้น x + 1 = 0 หรือ x − 2 = 0 หรือ 2 x − 1 = 0 หรือ 2x + 1 = 0
1 1
จะได x = −1 หรือ x=2 หรือ x= หรือ x=−
2 2
1 1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 1, − , , 2
2 2
12) จัดรูปสมการใหมไดเปน 3x 4 − 8 x3 + x 2 + 8 x − 4 = 0
เนื่องจาก 3 x 4 − 8 x 3 + x 2 + 8 x − 4 = ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( 3 x − 2 )
จะได ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )( 3x − 2 ) = 0

ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x + 1 = 0 หรือ x−2 = 0 หรือ 3x − 2 = 0
2
จะได x =1 หรือ x = −1 หรือ x=2 หรือ x=
3
2
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 1, , 1, 2
3
13) เนื่องจาก x 4 − 2 x 3 − 13x 2 + 14 x + 24 = ( x + 1)( x − 2 )( x + 3)( x − 4 )
จะได ( x + 1)( x − 2 )( x + 3)( x − 4 ) = 0

ดังนั้น x + 1 = 0 หรือ x − 2 = 0 หรือ x+3 = 0 หรือ x−4 = 0
จะได x = −1 หรือ x=2 หรือ x = −3 หรือ x=4
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 3, − 1, 2, 4 }

2. ใหจํานวนคี่สามจํานวนที่เรียงติดกัน คือ x − 2, x , x + 2
ดังนั้น ( x − 2 )( x )( x + 2 ) = 1, 287
นั่นคือ x − 4 x − 1287 =
3
0
( x − 11) ( x 2 + 11x + 117 ) = 0

ดังนั้น x − 11 = 0 หรือ x 2 + 11x + 117 = 0
ถา x − 11 = 0 จะได x = 11
ถา และเนื่องจาก (11) − 4 (1)(117 ) = − 347

x 2 + 11x + 117 = 0
2
ดังนั้น x = 11
สรุปไดวา จํานวนที่นอยที่สุด คือ 11 − 2 = 9

3. ความสัมพันธระหวางเวลากับความสูงของลูกบอลจากพื้นดินแทนดวยสมการ
s ( t ) = 12 + 28t − 5t 2
จัดรูปสมการใหมไดเปน s ( t ) = − 5t 2
+ 28t + 12
ลูกบอลจะกระทบพื้นเมื่อ s ( t ) = 0
นั่นคือ −5t 2 + 28t + 12 = 0
5t 2 − 28t − 12 = 0
( 5t + 2 )( t − 6 ) = 0
ดังนั้น 5t + 2 = 0 หรือ t −6 = 0
2
จะได t=− หรือ t=6
5
ดังนั้น ลูกบอลจะลอยอยูในอากาศนาน 6 วินาที กอนตกกระทบพื้นดินครั้งแรก
x3 − 1 ( x − 1) ( x 2 + x + 1)
1. 1) =
x −1 x −1
= x + x +1
2
เมื่อ x ≠ 1ด
2)
4 x2 − 9
=
( 2 x − 3)( 2 x + 3)
2 x2 + x − 3 ( 2 x + 3)( x − 1)
2x − 3 3
= เมื่อ x≠−
x −1 2
3)
x3 − x 2 − x + 1
=
(x 3
− x 2 ) − ( x − 1)
x 4 − 4 x3 + 4 x 2 − 1 (x 4
− 1) − ( 4 x 3 − 4 x 2 )
x 2 ( x − 1) − ( x − 1)
=
(x 2
− 1)( x 2 + 1) − 4 x 2 ( x − 1)
x 2 ( x − 1) − ( x − 1)
=
( x − 1)( x + 1) ( x 2 + 1) − 4 x 2 ( x − 1)
( x − 1) ( x 2 − 1)
=
( x − 1) ( x + 1) ( x 2 + 1) − 4 x 2
( x − 1)( x + 1)
= เมื่อ x ≠1
(x 3
+ x 2 + x + 1) − 4 x 2
=
( x − 1)( x + 1)
x3 − 3x 2 + x + 1
( x − 1)( x + 1)
=
( x − 1) ( x 2 − 2 x − 1)
x +1
= เมื่อ x ≠1 ด
x − 2x −1
2
x 2 − 3x x2 − 4 x ( x − 3) ( x − 2 )( x + 2 )
2. 1) ⋅ = ⋅
x2 − x − 2 x2 − x − 6 ( x − 2 )( x + 1) ( x − 3)( x + 2 )
x
= เมื่อ x ≠ − 2, x ≠ 2 และ x≠3
x +1
x3 − 1 x3 + 1 ( x − 1) ( x 2 + x + 1) ( x + 1) ( x 2 − x + 1)
2) ⋅ = ⋅
x2 − x + 1 x2 + x + 1 x2 − x + 1 x2 + x + 1
2
1 3
= ( x − 1)( x + 1) เนื่องจาก x2 x +1 = x + >0
2 4
= x2 − 1
x 2 + 3 x − 10 x+5 x 2 + 3 x − 10 x + 2
3) = ⋅
x+2 x+2 x+2 x+5
=
( x + 5)( x − 2 ) ⋅ x + 2
x+2 x+5
= x−2 เมื่อ x ≠ −2 และ x ≠ −5
2x − 8 x 2 − 16 2 x − 8 x3 + x 2
4) = ⋅ 2
x2 x3 + x 2 x2 x − 16
2 ( x − 4) x 2 ( x + 1)
= ⋅
x2 ( x − 4 )( x + 4 )
2 ( x + 1)
= เมื่อ x≠0 และ x≠4
x+4
2x + 2
= เมื่อ x≠0 และ x≠4
x+4
1 1 1 ( x + 1)( x + 2 ) + x ( x + 2 ) + x ( x + 1)
3. 1) + + =
x x +1 x + 2 x ( x + 1)( x + 2 ) x ( x + 1)( x + 2 ) x ( x + 1)( x + 2 )
=
(x 2
+ 3x + 2 ) + ( x 2 + 2 x ) + ( x 2 + x )
x ( x + 1)( x + 2 )
3x 2 + 6 x + 2
=
x ( x + 1)( x + 2 )
x x −1 x x −1
2) + = +
x + x − 6 x2 + 5x + 6
2
( x − 2 )( x + 3) ( x + 2 )( x + 3)
x ( x + 2) ( x − 1)( x − 2 )
= +
( x − 2 )( x + 2 )( x + 3) ( x − 2 )( x + 2 )( x + 3)
=
(x 2
+ 2 x ) + ( x 2 − 3x + 2 )
( x − 2 )( x + 2 )( x + 3)
2 x2 − x + 2
=
( x − 2 )( x + 2 )( x + 3)
2 2 1 2 ( x + 1)( x + 2 ) 2 ( 3 x )( x + 2 )
( 3x )( x + 1)
3) − + = − +
3x x + 1 x + 2 3 x ( x + 1)( x + 2 ) 3 x ( x + 1)( x + 2 ) 3 x ( x + 1)( x + 2 )
=
( 2x 2
+ 6 x + 4 ) − ( 6 x 2 + 12 x ) + ( 3 x 2 + 3 x )
3 x ( x + 1)( x + 2 )
− x 2 − 3x + 4
=
3 x ( x + 1)( x + 2 )
x2 − 5 4 x2 − 5 4
4) − 2 = −
x − 5x + 6 x − 4
2
( x − 2 )( x − 3) ( x − 2 )( x + 2 )
=
(x 2
− 5) ( x + 2 )
−
4 ( x − 3)
( x − 2 )( x + 2 )( x − 3) ( x − 2 )( x + 2 )( x − 3)
=
( x3 + 2 x 2 − 5 x − 10 ) − ( 4 x − 12 )
( x − 2 )( x + 2 )( x − 3)
x3 + 2 x 2 − 9 x + 2
=
( x − 2 )( x + 2 )( x − 3)
( x − 2 ) ( x 2 + 4 x − 1)
=
( x − 2 )( x + 2 )( x − 3)
x2 + 4 x − 1
= เมื่อ x≠2
( x + 2 )( x − 3)
1. 1) จัดรูปสมการใหมไดเปน ด
x ( x − 1) 2
− = 0
( x + 1)( x + 2 ) ( x + 1)( x + 2 )
x2 − x − 2
= 0
( x + 1)( x + 2 )
( x − 2 )( x + 1) = 0
( x + 1)( x + 2 )
x−2
= 0 เมื่อ x ≠ −1
x+2
จะได x−2 = 0 และ x+2 ≠ 0
นั่นคือ x=2 โดยที่ x ≠ −2 และ x ≠ −1

x x +1
2) จาก + = 0
x −1 x
x2
+
( x + 1)( x − 1) = 0
x ( x − 1) x ( x − 1)
x 2 + ( x 2 − 1)
= 0
x ( x − 1)
2 x2 − 1
= 0
x ( x − 1)
จะได 2 x2 − 1 = 0 และ x ( x − 1) ≠ 0
1 1
จะได x=− หรือ x= โดยที่ x≠0 และ x ≠1
2 2
1 1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − ,
2 2
3) จัดรูปสมการใหมไดเปน
1 x+6
− = 0
x x2 + 3
x2 + 3
−
( x + 6 )( x )
= 0
x ( x + 3) x ( x 2 + 3)
2
(x 2
+ 3) − ( x 2 + 6 x )
= 0
x ( x 2 + 3)
−6 x + 3
= 0
x ( x 2 + 3)
จะได −6 x + 3 = 0 และ x ( x 2
+ 3) ≠ 0
เนื่องจาก x2 + 3 > 0 เสมอ

1
จะได x= โดยที่ x≠0
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ ด
2
1 4
4) จาก − = 1
x x −1
x −1 4x
− = 1
x ( x − 1) x ( x − 1)
( x − 1) − 4 x = 1
x ( x − 1)
−3 x − 1
= 1
x ( x − 1)
−3 x − 1
−1 = 0
x ( x − 1)
−3 x − 1 x ( x − 1)
− = 0
x ( x − 1) x ( x − 1)
( −3x − 1) − x ( x − 1) = 0
x ( x − 1)
( −3x − 1) − ( x 2 − x )
= 0
x ( x − 1)
− x2 − 2 x − 1
= 0
x ( x − 1)
x2 + 2 x + 1
= 0
x ( x − 1)
( x + 1)
2
= 0
x ( x − 1)
จะได ( x + 1) = 0 และ x ( x − 1) ≠ 0
2
นั่นคือ x = − 1 โดยที่ x ≠ 0 และ x ≠ 1

ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 1}
1 1 1 1
5) จาก + 2 = + ด
x +1 x + x x x2
1 1 1 1
+ = +
x + 1 x ( x + 1) x x2
x 1 x 1
+ = + 2
x ( x + 1) x ( x + 1) x 2
x
x +1 x +1
=
x ( x + 1) x2
x +1 x +1
− 2 = 0
x ( x + 1) x
x ( x + 1) ( x + 1)( x + 1)
− = 0
x ( x + 1)
2
x 2 ( x + 1)
x ( x + 1) − ( x + 1)( x + 1)
= 0
x 2 ( x + 1)
(x 2
+ x ) − ( x 2 + 2 x + 1)
= 0
x 2 ( x + 1)
−x −1
= 0
x ( x + 1)
2
x +1
= 0
x ( x + 1)
2
1
= 0 เมื่อ x ≠ −1
x2
จะเห็นวาไมมีจํานวนจริง x ที่ทําใหสมการนี้เปนจริง
6) จัดรูปสมการใหมไดเปน
1 1 6
+ − = 0
x +1 x −1 5
2
( x − 1)( 5) + ( x 2 + 1) ( 5) − 6 ( x − 1) ( x 2 + 1)
= 0
5 ( x − 1) ( x 2 + 1)
( 5 x − 5) + ( 5 x 2 + 5) − ( 6 x3 − 6 x 2 + 6 x − 6 )
= 0
5 ( x − 1) ( x 2 + 1)
−6 x 3 + 11x 2 − x + 6
= 0
5 ( x − 1) ( x 2 + 1)
6 x 3 − 11x 2 + x − 6
= 0
5 ( x − 1) ( x 2 + 1)
( x − 2 ) ( 6 x 2 + x + 3)
= 0
( x − 1) ( x 2 + 1)
จะได ( x − 2 ) ( 6 x + x + 3) = 0 และ ( x − 1) ( x + 1) ≠ 0
2 2
เนื่องจาก 12 − 4 ( 6 )( 3) < 0 จะไดวา ไมมีจํานวนจริง x ที่ทําให 6 x2 + x + 3 = 0
และเนื่องจาก x2 + 1 > 0 เสมอ

จะได x=2 โดยที่ x ≠1
1 x 1
7) จาก − 2 =
x − 2 x +1 6
x2 + 1 x ( x − 2) 1
− =
( x − 2 ) ( x + 1) ( x − 2 ) ( x 2 + 1)
2
6
(x 2
+ 1) − ( x 2 − 2 x )
=
1
( x − 2) ( x 2
+ 1) 6
2x + 1 1
=
( x − 2 ) ( x 2 + 1) 6
2x + 1 1
− = 0
( x − 2 ) ( x + 1) 6
2
6 ( 2 x + 1) ( x − 2 ) ( x 2 + 1)
− = 0
6 ( x − 2 ) ( x 2 + 1) 6 ( x − 2 ) ( x 2 + 1)
(12 x + 6 ) − ( x3 − 2 x 2 + x − 2 )
= 0
6 ( x − 2 ) ( x 2 + 1)
− x 3 + 2 x 2 + 11x + 8
= 0
6 ( x − 2 ) ( x 2 + 1)
x 3 − 2 x 2 − 11x − 8
= 0
( x − 2 ) ( x 2 + 1)
( x + 1) ( x 2 − 3x − 8)
= 0
( x − 2 ) ( x 2 + 1)
จะได ( x + 1) ( x − 3x − 8) = 0 และ ( x − 2 ) ( x
2 2
+ 1) ≠ 0
เนื่องจาก x + 1 > 0 เสมอ

2
3 − 41 3 + 41
จะได x = −1 , x = หรือ x= โดยที่ x≠2
2 2
3 − 41 3 + 41
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 1, ,
2 2
1 1 2
8) จาก − 2 =
x − x +1 x + x +1
2
3x
( x + x + 1) − ( x − x + 1)
2 2
=
2
( x − x + 1)( x + x + 1)
2 2
3x
2x 2
=
( x − x + 1)( x 2 + x + 1)
2
3x
2x 2
− = 0
( x − x + 1)( x + x + 1) 3x
2 2
x 1
− = 0
(x 2
− x + 1)( x + x + 1) 2
3x
( x )( 3x ) − ( x 2 − x + 1)( x 2 + x + 1)
= 0
( x 2 − x + 1)( x 2 + x + 1) ( 3x )
3 x 2 − ( x 4 + x 2 + 1)
= 0
(x 2
− x + 1)( x 2 + x + 1) ( 3 x )
− x4 + 2 x2 − 1
= 0
( x 2 − x + 1)( x 2 + x + 1) ( 3x )
x4 − 2 x2 + 1
= 0
( x 2 − x + 1)( x 2 + x + 1) ( 3x )
( x − 1) 2 2
= 0
( x − x + 1)( x + x + 1) ( 3x )
2 2
( x − 1) ( x + 1)
2 2
= 0
(x 2
− x + 1)( x 2 + x + 1) ( 3 x )
จะได ( x − 1) ( x + 1) = 0 และ ( x − x + 1)( x + x + 1) ( 3x ) ≠ 0

2 2 2 2
เนื่องจาก ( −1)2 − 4 (1)(1) < 0 จะไดวา ไมมีจํานวนจริง x ที่ทําให x2 − x + 1 = 0
และเนื่องจาก 12 − 4 (1)(1) < 0 จะไดวา ไมมีจํานวนจริง x ที่ทําให x2 + x + 1 = 0
จะได x = −1 หรือ x =1 โดยที่ x≠0
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 1, 1}

2. ใหอัตราเร็วของการบินปกติ คือ x กิโลเมตรตอชั่วโมง
1500
ในการบินระยะทาง 1,500 กิโลเมตร ดวยอัตราเร็วปกติ จะใชเวลา ชั่วโมง
x
เนื่องจากเครื่องบินพบกับสภาพอากาศแปรปรวน จึงบินดวยอัตราเร็วลดลง
100 กิโลเมตรตอชั่วโมง
นั่นคือ เมื่อพบสภาพอากาศแปรปรวน เครื่องบินจะบินดวยอัตราเร็ว
x − 100 กิโลเมตรตอชั่วโมง
1500
ดังนั้น เมื่อพบสภาพอากาศแปรปรวน เครื่องบินจะใชเวลาบิน ชั่วโมง
x − 100
เนื่องจากการบินในสภาพอากาศแปรปรวนจะถึงที่หมายชากวาปกติอยู 10 นาที
1500 1500 10
ดังนั้น − =
x − 100 x 60
1500 1500 1
− =
x − 100 x 6
1500 1500 1
− − = 0
x − 100 x 6
1500 ( 6 x ) − (1500 )( 6 )( x − 100 ) − x ( x − 100 )
= 0
6 x ( x − 100 )
9000 x − 9000 x + 900000 − x 2 + 100 x
= 0
6 x ( x − 100 )
x 2 − 100 x − 900000
= 0
6 x ( x − 100 )
( x + 900 )( x − 1000 ) = 0
6 x ( x − 100 )
จะได ( x + 900 )( x − 1000 ) = 0 และ 6 x ( x − 100 ) ≠ 0

นั่นคือ x = − 900 หรือ x = 1,000 โดยที่ x ≠ 0 และ x ≠ 100
เนื่องจาก x>0
จะได เซตคําตอบของสมการ คือ { 1000 }

ดังนั้น อัตราเร็วของการบินปกติ คือ 1,000 กิโลเมตรตอชั่วโมง
1. ไมจริง (เชน a = −1 และ b = −2 จะได a2 = 1 และ b2 = 4
ซึ่งจะเห็นวา a>b แต a 2 < b2 ) ด

1 1
2. ไมจริง (เชน a =1 และ b = −1 จะได =1 และ = −1
a b
1 1
ซึ่งจะเห็นวา a>b และ > )
a b
3. จริง
4. จริง
5. จริง
6. จริง
7. กรณีที่ a และ b เปนจํานวนจริงบวกทั้งคู หรือ กรณีที่ a และ b เปน
จํานวนจริงลบทั้งคู
8. กรณีที่ a เปนจํานวนจริงบวก แต b เปนจํานวนจริงลบ
1. 1) { x | − 3 ≤ x < 1} –4 –3 –2 –1 0 1 2
2) { x | x > − 2} –3 –2 –1 0 1 2 3
3) { x | 4 ≤ x ≤ 7}
2 3 4 5 6 7 8
4) { x | − 3 < x < 0} –4 –3 –2 –1 0 1 2
5) { x | x < − 3}
–5 –4 –3 –2 –1 0 1
6) { x | x ≥ 1} –2 –1 0 1 2 3 4
7) { x | −1 < x ≤ 4 } –2 –1 0 1 2 3 4
8) { x | x ≤ 1}
–4 –3 –2 –1 0 1 2
9) { x | − 10 < x < − 8 }
–12 –11 –10 –9 –8 –7 –6
10 ) { x | 2.5 ≤ x ≤ 4 } –2 –1 0 1 2 2.5 3 4
2. เขียนแสดง A และ B บนเสนจํานวนไดดังนี้
–2 –1 0 1 2 3 4
1) A ∪ B = ( − 1, 4 ] ด
2) A B = [ 0, 2 )
3) A − B = ( − 1, 0 ) ด
4) B − A = [ 2, 4 ]
5) A′ = ( − , − 1 ] ∪ [ 2, )ด
6) B′ = ( − , 0 ) ∪ ( 4, )
3. เขียนแสดง A, B และ C บนเสนจํานวนไดดังนี้
–1 0 1 2 3 4 5
จากเสนจํานวนจะไดวา
1) { x | − 1 < x ≤ 4 } หรือ ( − 1, 4 ]
2) { x | 2 ≤ x ≤ 4 } หรือ [ 2, 4 ]
3) { x | − 1 < x ≤ 5 } หรือ ( − 1, 5 ]
4) { x | 2 ≤ x < 3 } หรือ [ 2, 3 )
5) { x | − 1 < x < 2 } หรือ ( − 1, 2 )
6) { x | 3 ≤ x ≤ 4 } หรือ [ 3, 4 ]
7) { x | 1 < x ≤ 4 } หรือ ( 1, 4 ]
8) { x | 1 < x ≤ 4 } หรือ ( 1, 4 ]
1. จาก 3x + 1 < 2x −1
จะได 3x − 2 x < −1 − 1
x < −2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 2 ) ด

2. จาก 4y + 7 > 2 ( y + 1)
จะได 4y + 7 > 2y + 2
4y − 2y > 2−7
2y > −5
5
y > −
2
5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,
2
3. จาก 2 ( 3 y − 1) > 3 ( y − 1)
จะได 6y − 2 > 3y − 3
6 y − 3y > −3 + 2
3y > −1
1
y > −
3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,
3
4. จาก 4 − (3 − x ) < 3x − ( 3 − 2 x )
จะได 4−3+ x < 3x − 3 + 2 x

x − 3x − 2 x < −3 − 4 + 3
−4x < −4
x > 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 1, )
5. จาก x − x−6
2
< 0
จะได ( x − 3)( x + 2 ) < 0
x–3 < 0 x–3 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 2, 3 ]

6. จาก 2x + 7x + 3 2
> 0
จะได ( 2 x + 1)( x + 3) > 0
2x + 1 < 0 2x + 1 > 0
x+3 < 0 x+3 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 3] ∪ − ,
2
7. จาก 6x − x 2 ≥ 5
จะได x2 − 6 x + 5 < 0
( x − 5)( x − 1) < 0
x–5 < 0 x–5 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 1, 5 ]

8. จาก 2x < 3 − x2
จะได x2 + 2 x − 3 < 0
( x − 1)( x + 3) < 0
x+3 < 0 x+3 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
–4 –3 –2 –1 0 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 3, 1 )

9. จาก x + 2x2
< 15
จะได x 2 + 2 x − 15 < 0
( x − 3)( x + 5) < 0
x–3 < 0 x–3 > 0
x+5 < 0 x+5 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5

10. จาก 3x + 2 > 2
7x
จะได 3x 2 − 7 x + 2 > 0
( 3x − 1)( x − 2 ) > 0
3x – 1 < 0 3x – 1 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
–1 0 1 2 3 4
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − , ∪ [ 2, )
3
11. จาก x3 − 3x 2 < 10x
จะได x 3 − 3 x 2 − 10 x < 0
x ( x 2 − 3 x − 10 ) < 0
x ( x + 2 )( x − 5 ) < 0
x< 0 x> 0
x+2 < 0 x+2 > 0
x–5 < 0 x–5 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5 6
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 2 ] ∪ [ 0, 5 ]
12. จาก x − x − x +1 3 2
> 0
จะได (x 3
− x 2 ) − ( x − 1) > 0
x 2 ( x − 1) − ( x − 1) > 0
( x − 1) ( x 2 − 1) > 0
( x − 1)( x − 1)( x + 1) > 0
( x − 1) ( x + 1)
2
> 0
วิธีที่ 1 พิจารณาเสนจํานวน
x–1 < 0 x–1 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 1, )

วิธีที่ 2 จาก ( x − 1) ( x + 1) > 0
2
เนื่องจาก ( x − 1)2 ≥ 0 เสมอ

จะได x +1 > 0
x > −1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 1, )

13. จาก x3 − x > 2 x2 − 2
จะได x3 − 2 x 2 − x + 2 > 0
(x 3
− 2x2 ) − ( x − 2) > 0
x2 ( x − 2) − ( x − 2) > 0
( x − 2 ) ( x 2 − 1) > 0
( x − 2 )( x − 1)( x + 1) > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 1, 1 ) ∪ ( 2, )

14. จาก x ( x + 4) < 5x 2 2
จะได x ( x2 + 4) − 5x2 < 0
x3 − 5 x 2 + 4 x < 0
x ( x − 5x + 4)
2
< 0
x ( x − 1)( x − 4 ) < 0
x < 0 x > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , 0 ) ∪ ( 1, 4 )
15. จาก ( x − 1)( x + 3) < 0

x−2
x–2 < 0 x–2 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x+3 < 0 x+3 > 0
–4 –3 –2 –1 0 1 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 3 ] ∪ [ 1, 2 )

2x − 3
16. จาก > 0
( x + 2 )( x − 5)
x–5 < 0 x–5 > 0
2x – 3 < 0 2x – 3 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 2, ∪ ( 5, )
2
x 2 + 12
17. จาก > 7
x
x 2 + 12
จะได −7 > 0
x
x 2 − 7 x + 12
> 0
x
( x − 3)( x − 4 )
> 0
x
x–3< 0 x–3> 0
x–4< 0 x–4> 0
x < 0 x > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 0, 3 ) ∪ ( 4, )
x2 + 6
18. จาก < 5
x
x2 + 6
จะได −5 < 0
x
x2 − 5x + 6
< 0
x
( x − 2 )( x − 3)
< 0
x
x –3 < 0 x –3 > 0
x –2 < 0 x –2 > 0
x < 0 x > 0
–2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , 0 ) ∪ [ 2, 3 ]

6
19. จาก > 1
x −1
6
จะได −1 > 0
x −1
6 − ( x − 1)
> 0
x −1
−x + 7
> 0
x −1
x−7
< 0
x −1
x–7 < 0 x–7 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
–1 0 1 2 3 4 5 6 7
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 1, 7 )

2x − 4
20. จาก < 1
x −1
2x − 4
จะได −1 < 0
x −1
( 2 x − 4 ) − ( x − 1) < 0
x −1
x−3
< 0
x −1
x–3 < 0 x–3 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 1, 3 )

6
21. จาก < x +1
x−4
6
จะได − ( x + 1) < 0
x−4
6 − ( x + 1)( x − 4 )
< 0
x−4
6 − ( x 2 − 3x − 4 )
< 0
x−4
− x 2 + 3 x + 10
< 0
x−4
x − 3 x − 10
2
> 0
x−4
( x − 5)( x + 2 )
> 0
x−4
x–5 < 0 x–5 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 2, 4 ) ∪ [ 5, )

8
22. จาก > x
x+2
8
จะได −x > 0
x+2
8 − x ( x + 2)
> 0
x+2
8 − ( x2 + 2x )
> 0
x+2
−x − 2x + 8
2
> 0
x+2
x + 2x − 8
2
< 0
x+2
( x + 4 )( x − 2 )
< 0
x+2
x–2<0 x–2>0
x+2<0 x+2>0
x+4<0 x+4>0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 4 ] ∪ ( − 2, 2 ]

5− x
23. จาก < 1
x − 3x + 2
2
5− x
จะได −1 < 0
x − 3x + 2
2
( 5 − x ) − ( x 2 − 3x + 2 )
< 0
x 2 − 3x + 2
− x2 + 2 x + 3
< 0
x 2 − 3x + 2
x2 − 2 x − 3
> 0
x 2 − 3x + 2
( x + 1)( x − 3) > 0
( x − 1)( x − 2 )
x–3<0 x–3>0
x–2<0 x–2>0
x–1<0 x–1>0
x+1<0 x+1>0
–3 –2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 1 ) ∪ ( 1, 2 ) ∪ ( 3, )

x+6
24. จาก < 6
x ( x + 1)
x+6
จะได −6 < 0
x ( x + 1)
( x + 6 ) − 6 x ( x + 1) < 0
x ( x + 1)
( x + 6) − ( 6 x2 + 6 x )
< 0
x ( x + 1)
−6 x 2 − 5 x + 6
< 0
x ( x + 1)
6 x2 + 5x − 6
> 0
x ( x + 1)
( 3x − 2 )( 2 x + 3) > 0
x ( x + 1)
3x – 2 < 0 3x – 2 > 0
x< 0 x > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
2x + 3 < 0 2x + 3 > 0
4 3 –2 –1 0 1 2 3
3 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,− ∪ ( − 1, 0 ) ∪ ,
2 3
1 1
25. จาก >
x +1 x+4
1 1
จะได − > 0
x +1 x + 4
( x + 4 ) − ( x + 1) > 0
( x + 1)( x + 4 )
3
> 0
( x + 1)( x + 4 )
x+1 < 0 x+1 > 0
x+4 < 0 x+4 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 4 ) ∪ ( − 1, )
1 1
26. จาก >
x+2 2x − 3
1 1
x + 2 2x − 3
( 2 x − 3) − ( x + 2 ) > 0
( x + 2 )( 2 x − 3)
x−5
> 0
( x + 2 )( 2 x − 3)
x–5 < 0 x–5 > 0
2x – 3 < 0 2x – 3 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 2, ∪ [ 5, )
2
x 1
27. จาก >
x+2 x
x 1
x+2 x
x2 − ( x + 2)
> 0
x ( x + 2)
x2 − x − 2
> 0
x ( x + 2)
( x + 1)( x − 2 ) > 0
x ( x + 2)
x–2 < 0 x–2 > 0
x < 0 x > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 2 ) ∪ [ − 1, 0 ) ∪ [ 2, )

x +1 1
28. จาก >
2x − 3 x−3
x +1 1
2x − 3 x − 3
( x + 1)( x − 3) − ( 2 x − 3) > 0
( 2 x − 3)( x − 3)
( x 2 − 2 x − 3) − ( 2 x − 3) > 0
( 2 x − 3)( x − 3)
x2 − 4 x
> 0
( 2 x − 3)( x − 3)
x ( x − 4)
> 0
( 2 x − 3)( x − 3)
x–4 < 0 x–4 > 0
x–3 < 0 x–3 > 0
2x – 3 < 0 2x – 3 > 0
x < 0 x > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , 0]∪ , 3 ∪ [ 4, )
2
29. จาก (x 2
+ 3 x − 10 )( x 2 + x − 6 )
> 0
x 2 + 2 x − 15
จะได ( x − 2 )( x + 5)( x − 2 )( x + 3) > 0

( x − 3)( x + 5)
( x − 2 )( x − 2 )( x + 3) เมื่อ
> 0 x ≠ −5
( x − 3)
( x − 2 ) ( x + 3)
2
> 0 เมื่อ x ≠ −5
( x − 3)
x–3 < 0 x–3 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x+3 < 0 x+3 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 5 ) ∪ ( − 5, − 3 ] ∪ { 2 } ∪ ( 3, )
( x − 2 ) ( x + 3)
2
วิธีที่ 2 จาก > 0 เมื่อ x ≠ −5

( x − 3)
เนื่องจาก ( x − 2 ) 2
≥0 เสมอ
x+3
จะได > 0 เมื่อ x ≠ −5
x−3
x–3 < 0 x–3 > 0
x+3 < 0 x+3 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 5 ) ∪ ( − 5, − 3 ] ∪ { 2 } ∪ ( 3, )

จาก ( x − 1) ( x + 2 )
3 4
30. > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5

วิธีที่ 2 จาก ( x − 1) ( x + 2 )
3 4
> 0
เนื่องจาก ( x + 2 )4 ≥ 0 และ ( x − 1)2 ≥ 0 เสมอ

จะได x −1 > 0 เมือ่ x ≠ −2
นั่นคือ x > 1

จาก ( x − 1) ( x + 2 )
3 4
31. < 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , − 2 ) ∪ ( − 2, 1 )
วิธีที่ 2 จาก ( x − 1) ( x + 2 )
3 4
< 0
เนื่องจาก ( x + 2 )4 ≥ 0 และ ( x − 1)2 ≥ 0 เสมอ

จะได x −1 < 0 เมือ่ x ≠ −2
นั่นคือ x < 1 และ x ≠ −2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − , 1 ) −{ − 2}
หรือ ( − , − 2 ) ∪ ( − 2, 1 )
จาก ( 2 x + 1) ( x + 1)
3 5
32. < 0
2x + 1 < 0 2x + 1 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 1, −
2
วิธีที่ 2 จาก ( 2 x + 1) ( x + 1)
3 5
< 0
เนื่องจาก ( 2 x + 1) ≥ 0 และ ( x + 1)
2 4
≥0 เสมอ
จะได ( 2 x + 1)( x + 1) < 0
2x + 1 < 0 2x + 1 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 1, −
2
1. 1) − 12 + 8 = −4 = 4
2) − 25 + − 25 = −25 + 25 = 0
3) − 5 (10 ) = − 50 = 50
− ( 6)
2 2
4) − 6 = = −36
28 14 14
5) − = − =
6 3 3
6) − 2.5 − 3 = 2.5 − 3 = − 0.5 = 0.5
2. 1) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b=1
จะได a + ( −b ) = 1 − 1 = 0 = 0
แต a + − b = 1 + −1 = 1 + 1 = 2
จะเห็นวา a + ( −b ) ≠ a + − b
ดังนั้น ขอความ “ a + ( −b ) = a + − b ” เปนเท็จ

2) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1
จะได = (1) = 1
2 2 2
−a = −1
แต − ( a 2 ) = − (1) = − 1
2
จะเห็นวา ≠ − ( a2 )
2
−a
ดังนั้น ขอความ “ = − ( a2 ) ” เปนเท็จ

2
−a
5) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b =1
จะได − a − b = −1−1 = − 2 = 2
แต − a − b = −1 − 1 = 1−1 = 0
จะเห็นวา −a −b > −a − b
ดังนั้น ขอความ “ −a −b ≤ −a − b ” เปนเท็จ

6) เปนเท็จ เชน เมื่อ a = −1
จะได a = −1 = 1
จะเห็นวา a >a
ดังนั้น ขอความ “ถา a<0 แลว a < a” เปนเท็จ

3. 1) กรณีที่ x เปนจํานวนจริงบวก แต y เปนจํานวนจริงลบ หรือ กรณีที่ x เปนจํานวน
จริงลบ แต y เปนจํานวนจริงบวก
2) กรณีที่ x หรือ y ตัวใดตัวหนึ่งหรือทั้งสองตัวเปนศูนย หรือ กรณีที่ x และ y
เปนจํานวนจริงบวกทั้งคู หรือ กรณีที่ x และ y เปนจํานวนจริงลบทั้งคู
1. วิธีที่ 1 จาก 2x + 1 = 3
1
กรณีที่ 1 2x + 1 ≥ 0 นั่นคือ x≥−
2
จะได 2x + 1 = 3
2x = 2
1
x = 1 ซึ่ง 1≥ −
2
1
กรณีที่ 2 2x + 1 < 0 นั่นคือ x<−
2
จะได − ( 2 x + 1) = 3
2x + 1 = −3
2x = −4
1
x = −2 ซึ่ง −2 < −
2
วิธีที่ 2 จาก 2x + 1 = 3
ยกกําลังสองทั้งสองขาง
2
2x + 1 = 32
( 2 x + 1) − 32
2
= 0
( 2 x + 1 − 3)( 2 x + 1 + 3) = 0
( 2 x − 2 )( 2 x + 4 ) = 0
จะได x =1 หรือ x = −2
ตรว คาตอบ แทน x ในสมการ 2x + 1 = 3 ดวย 1 จะได

2 (1) + 1 = 3
2 +1 = 3
3 = 3 เปนจริง
แทน x ในสมการ 2x + 1 = 3 ดวย −2 จะได
2 ( −2 ) + 1 = 3
− 4 +1 = 3
−3 = 3
2. วิธีที่ 1 จาก 2x − 5 = x+2
5
กรณีที่ 1 2x − 5 ≥ 0 นั่นคือ x≥
2
จะได 2x − 5 = x+2
5
x = 7 ซึ่ง 7≥
2
5
กรณีที่ 2 2x − 5 < 0 นั่นคือ x<
2
จะได − ( 2 x − 5) = x+2
2x − 5 = − ( x + 2)
2x − 5 = −x − 2
3x = 3
5
x = 1 ซึ่ง 1<
2
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 1, 7 }

วิธีที่ 2 จาก 2x − 5 = x+2
( x + 2)
2 2
2x − 5 =
( 2 x − 5) − ( x + 2 )
2 2
= 0
( 2 x − 5) − ( x + 2 ) ( 2 x − 5) + ( x + 2 ) = 0
( x − 7 )( 3x − 3) = 0
จะได x =1 หรือ x=7
ตรว คาตอบ แทน x ในสมการ 2x − 5 = x + 2 ดวย 1 จะได

2 (1) − 5 = 1+ 2
2−5 = 3
−3 = 3
แทน x ในสมการ 2x − 5 = x + 2 ดวย 7 จะได

2(7) − 5 = 7+2
14 − 5 = 9
9 = 9
3. วิธีที่ 1 จาก 3x − 2 = x −1
2
กรณีที่ 1 3x − 2 ≥ 0 นั่นคือ x≥
3
จะได 3x − 2 = x −1
2x = 1
1 1 2
x = ซึ่ง <
2 2 3
1
นั่นคือ ไมเปนคําตอบของสมการ
2
2
กรณีที่ 2 3x − 2 < 0 นั่นคือ x<
3
จะได − ( 3x − 2 ) = x −1
3x − 2 = − ( x − 1)
3x − 2 = −x +1
4x = 3
3 3 2
x = ซึ่ง >
4 4 3
3
4
วิธีที่ 2 จาก 3x − 2 = x −1
( x − 1)
2 2
3x − 2 =
( 3x − 2 ) − ( x − 1)
2 2
= 0
( 3x − 2 ) − ( x − 1) ( 3x − 2 ) + ( x − 1) = 0
( 2 x − 1)( 4 x − 3) = 0
1 3
จะได x= หรือ x=
2 4
1
ตรว คาตอบ แทน x ในสมการ 3x − 2 = x − 1 ดวย จะได
2
1 1
3 −2 = −1
2 2
1 1
− = −
2 2
1 1
= − เปนเท็จ
2 2
3
แทน x ในสมการ 3x − 2 = x − 1 ดวย จะได
4
3 3
3 −2 = −1
4 4
1 1
= −
4 4
1 1
= − เปนเท็จ
4 4
4. วิธีที่ 1 จาก x = x+2
จะได x = x+2
0 = 2 เปนเท็จ
นั่นคือ ไมมีคําตอบของสมการ
จะได −x = x+2
x = − ( x + 2)
x = −x − 2
2x = −2
x = −1 ซึ่ง −1 < 0
วิธีที่ 2 จาก x = x+2
( x + 2)
2 2
x =
( x ) − ( x + 2)
2 2
= 0
x − ( x + 2) x + ( x + 2) = 0
−2 ( 2 x + 2 ) = 0
จะได x = −1
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x = x+2 ดวย −1 จะได

−1 = −1 + 2
5. วิธีที่ 1 จาก x = 3 − 2x
จะได x = 3 − 2x
3x = 3
x = 1 ซึ่ง 1≥ 0
จะได −x = 3 − 2x
x = − ( 3 − 2x )
x = −3 + 2x
x = 3 ซึ่ง 3>0
นั่นคือ 3 ไมเปนคําตอบของสมการ
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 1}
วิธีที่ 2 จาก x = 3 − 2x
( 3 − 2x )
2 2
x =
( x ) − (3 − 2x )
2 2
= 0
x − (3 − 2x ) x + (3 − 2x ) = 0
( 3x − 3)( − x + 3) = 0
จะได x =1 หรือ x=3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x = 3 − 2x ดวย 1 จะได

1 = 3 − 2 (1)
1 = 3–2
แทน x ในสมการ x = 3 − 2x ดวย 3 จะได
3 = 3 − 2 ( 3)
3 = 3–6
3 = −3 เปนเท็จ
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 1}
6. จาก x2 − x − 4 = 2
ยกกําลังสองทั้งสองขาง x2 − x − 4
2
= 22
(x − x − 4)
2 2
= 22
( x − x − 4) − 2
2 2 2
= 0
(x 2
− x − 4) − 2 ( x − x − 4) + 2
2
= 0
(x 2
− x − 6 )( x 2 − x − 2 ) = 0
( x − 3)( x + 2 )( x − 2 )( x + 1) = 0
จะได x = −1 หรือ x = −2 หรือ x=2 หรือ x =3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x2 − x − 4 =2 ดวย −1 จะได

( −1) − ( −1) − 4 =
2
2
1+1− 4 = 2
−2 = 2
แทน x ในสมการ x2 − x − 4 =2 ดวย −2 จะได
( −2 ) − ( −2 ) − 4 =
2
2
4+2−4 = 2
2 = 2
แทน x ในสมการ x2 − x − 4 =2 ดวย 2 จะได
22 − 2 − 4 = 2
4−2−4 = 2
−2 = 2
แทน x ในสมการ x2 − x − 4 =2 ดวย 3 จะได
32 − 3 − 4 = 2
9−3− 4 = 2
2 = 2
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 2, − 1, 2, 3 }
7. จาก x −1 = 2x + 1
ยกกําลังสองทั้งสองขาง x −1
2
= 2x + 1
2
( x − 1) − ( 2 x + 1)
2 2
= 0
( x − 1) − ( 2 x + 1) ( x − 1) + ( 2 x + 1) = 0
( − x − 2 )( 3x ) = 0
จะได x=0 หรือ x = −2
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x −1 = 2x + 1 ดวย 0 จะได

0 −1 = 2 ( 0) + 1
−1 = 1
แทน x ในสมการ x −1 = 2x + 1 ดวย −2 จะได
− 2 −1 = 2 ( −2 ) + 1
−3 = −3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 2, 0 }
8. จาก 2 x+3 = x−2
ยกกําลังสองทั้งสองขาง (2 )
2 2
x+3 = x−2
4 ( x + 3) − ( x − 2 )
2 2
= 0
2 ( x + 3) − ( x − 2 ) 2 ( x + 3) + ( x − 2 ) = 0
( x + 8)( 3x + 4 ) = 0
4
จะได x = −8 หรือ x=−
3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ 2 x+3 = x−2 ดวย −8 จะได
2 −8+3 = −8− 2
2 −5 = − 10
2 ( 5) = 10
4
แทน x ในสมการ 2 x+3 = x−2 ดวย − จะได
3
4 4
2 − +3 = − −2
3 3
5 10
2 = −
3 3
5 10
2 =
3 3
10 10
= เปนจริง
3 3
4
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − 8, −
3
1. 1) จาก x−2 < 1
จะได −1 < x−2 < 1

−1 + 2 < x < 1+ 2
1 < x < 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 1, 3 ) ด

2) จาก x+3 > 5
จะได x+3 < −5 หรือ x+3 > 5
x < −5 − 3 หรือ x > 5−3
x < −8 หรือ x > 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 8 ) ∪ ( 2, ∞ )

3) จาก 3x + 5 ≥ 4
จะได 3x + 5 ≤ −4 หรือ 3x + 5 ≥ 4
3x ≤ −4 − 5 หรือ 3x ≥ 4−5
3x ≤ −9 หรือ 3x ≥ −1
−9 −1
x ≤ หรือ x ≥
3 3
1
x ≤ −3 หรือ x ≥ −
3
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 3 ] ∪ − ,∞ ด
3
4) จาก 2x −1 ≤ 11
จะได −11 ≤ 2x −1 ≤ 11
−11 + 1 ≤ 2x ≤ 11 + 1
−10 ≤ 2x ≤ 12
−10 12
≤ x ≤
2 2
−5 ≤ x ≤ 6
5) จาก 2 x−2 > x
กรณีที่ 1 x− 2 ≥ 0 นั่นคือ x≥2
จะได 2 ( x − 2) > x
2x − 4 > x
x > 4
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x>4
กรณีที่ 2 x−2 < 0 นั่นคือ x<2
จะได −2 ( x − 2 ) > x
2 ( x − 2) < −x
2x − 4 < −x
3x < 4
4
x <
3
4
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x<
3
4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ −∞ , ∪ ( 4, ∞ ) ด
3
6) วิธีที่ 1 จากอสมการ 3x + 4 ≤ x+2
เนื่องจาก 3x + 4 ≥ 0 ดังนั้น x+2≥ 0 หรือ x ≥ −2
จะได − ( x + 2) ≤ 3x + 4 ≤ x+2
ดังนั้น −x − 2 ≤ 3x + 4 และ 3x + 4 ≤ x+2
−4x ≤ 6 และ 2x ≤ −2
3
x ≥ − และ x ≤ −1
2
3
จะได − ≤ x ≤ −1
2
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − , −1
2
วิธีที่ 2 จากบทนิยามของคาสัมบูรณ
4
3
จะได 3x + 4 ≤ x+2
2x ≤ −2
x ≤ −1
4
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ − ≤ x ≤ −1
3
4
3
จะได − ( 3x + 4 ) ≤ x+2
−4x ≤ 6
3
x ≥ −
2
3 4
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ − ≤x<−
2 3
3 4 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,− ∪ − , −1
2 3 3
3
หรือ − , −1
2
7) วิธีที่ 1 จากอสมการ 2 x + 1 < 3x + 2
2
เนื่องจาก 2x + 1 ≥ 0 ดังนั้น 3x + 2 > 0 หรือ x>−
3
จะได − ( 3x + 2 ) < 2x + 1 < 3x + 2
ดังนั้น −3x − 2 < 2x + 1 และ 2x + 1 < 3x + 2
−5x < 3 และ −x < 1

3
x > − และ x > −1
5
3
จะได x>−
5
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,∞
5
1
2
จะได 2x + 1 < 3x + 2
−x < 1
x > −1
1
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x≥− และ x > −1
2
1 1
นั่นคือ x≥− หรือ − ,∞
2 2
1
2
จะได − ( 2 x + 1) < 3x + 2
−2 x − 1 < 3x + 2
−5x < 3
3
x > −
5
1 3
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x<− และ x>−
2 5
3 1 3 1
นั่นคือ − <x<− หรือ − ,−
5 2 5 2
1 3 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,∞ ∪ − ,−
2 5 2
3
หรือ − ,∞
5
8) วิธีที่ 1 จากอสมการ x +1 > x−3
เนื่องจาก x +1 ≥ 0 ทุกจํานวนจริง x
ดังนั้น x−3 ≥ 0 หรือ x−3 < 0
กรณีที่ 1 x−3 ≥ 0 นั่นคือ x≥3
จะได x +1 ≥ x − 3 หรือ − ( x + 1) ≥ x−3
นั่นคือ 1 ≥ −3 หรือ x ≤ 1
จะได คา x ที่สอดคลองกับอสมการ คือ x∈
หรือ x ≤1
แตเนื่องจาก x≥3
ดังนั้น คา x ที่สอดคลองกับอสมการ คือ x≥3
กรณีที่ 2 x−3 < 0 นั่นคือ x<3
ดังนั้น คา x ที่สอดคลองกับอสมการ คือ x<3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 3 ) ∪ [ 3, ∞ ) หรือ

กรณีที่ 1 x +1 ≥ 0 นั่นคือ x ≥ −1
จะได x +1 > x−3

1 > −3
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x ≥ −1 และ x∈
นั่นคือ x ≥ −1 หรือ [ −1, ∞ )

กรณีที่ 2 x +1 < 0 นั่นคือ x < − 1
จะได − ( x + 1) > x−3
−x −1 > x−3
−2x > −2
x < 1
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x < −1 และ x <1
นั่นคือหรือ ( −∞, −1)

x < −1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 1 ) ∪ [ − 1, ∞ ) หรือ

9) เนื่องจาก x ≥0 และ x −1 ≥ 0 สําหรับทุกคา x∈
จะได x
2
≥ x −1
2
( x − 1)
2
x2 ≥
x2 ≥ x2 − 2 x + 1
2x ≥ 1
1
x ≥
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ,∞
2
10) เนื่องจาก x+2 ≥ 0 และ x+3 ≥ 0 สําหรับทุกคา x∈
จะได 4 x+2
2
< x+3
2
4 ( x + 2) ( x + 3)
2 2
<
4 ( x2 + 4 x + 4) < x2 + 6 x + 9
4 x 2 + 16 x + 16 < x2 + 6 x + 9
3 x 2 + 10 x + 7 < 0
( 3x + 7 )( x + 1) < 0
7
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − , −1
3
11) เนื่องจาก x−2 ≥ 0 และ x+6 ≥ 0 สําหรับทุกคา x∈
จะได 9 x−2
2
≤ x+6
2
9 ( x − 2) ( x + 6)
2 2
≤
9 ( x2 − 4 x + 4) ≤ x 2 + 12 x + 36
9 x 2 − 36 x + 36 ≤ x 2 + 12 x + 36
8 x 2 − 48 x ≤ 0
8x ( x − 6) ≤ 0
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 0, 6 ]
12) เนื่องจาก 2 x − 1 ≥ 0 และ x + 1 ≥ 0 สําหรับทุกคา x∈
จะได 4 2x −1
2
> 9 x +1
2
4 ( 2 x − 1) 9 ( x + 1)
2 2
>
4 ( 4 x 2 − 4 x + 1) > 9 ( x 2 + 2 x + 1)
16 x 2 − 16 x + 4 > 9 x 2 + 18 x + 9
7 x 2 − 34 x − 5 > 0
( 7 x + 1)( x − 5) > 0
1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ −∞ , − ∪ ( 5, ∞ )
7
13) จากโจทย ทราบวา x ≠ −4
x
จาก > 2
x+4
จะได x > 2 x+4 เมื่อ x ≠ −4
(2 )
2 2
x > x+4
2 ( x + 4)
2
x2 >
x2 − 2 ( x + 4)
2
> 0
x − 2 ( x + 4) x + 2 ( x + 4) > 0
( − x − 8)( 3x + 8) > 0
( x + 8)( 3x + 8) < 0
8
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 8, − − { − 4} หรือ
3
8
( − 8, − 4 ) ∪ − 4, −
3
14) จากโจทย ทราบวา x≠0
4
จาก x− ≤ 3
x
2
4
จะได x− ≤ 9
x
2
4
x− ≤ 9
x
2
x2 − 4
≤ 9
x
(x − 4)
2 2
≤ 9
x2
(x − 4) เมื่อ
2
2
≤ 9x 2 x≠0
( x − 4) ( 3x )
2 2
2
≤
( x − 4 ) − ( 3x )
2 2
2
≤ 0
( x − 4 ) − 3x ( x − 4 ) + 3x
2 2
≤ 0
( x − 4 )( x + 1)( x + 4 )( x − 1) ≤ 0
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 4, − 1 ] ∪ [ 1, 4 ]
15) จากโจทย ทราบวา x ≠ 1
x +1
จาก < 1
x −1
x +1 < x −1 เมื่อ x ≠1
2 2
x +1 < x −1
( x + 1) ( x − 1)
2 2
<
( x + 1) − ( x − 1)
2 2
< 0
( x + 1) − ( x − 1) ( x + 1) + ( x − 1) < 0
2 ( 2x ) < 0
x < 0
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 0 )
16) จากโจทย ทราบวา x ≠ 2
x
จาก > 2
x−2
x > 2 x−2 เมื่อ x≠2
2 2
x > 4 x−2
4 ( x − 2)
2
x2 >
2 ( x − 2)
2
x2 >
x2 − 2 ( x − 2)
2
> 0
x − 2 ( x − 2) x + 2 ( x − 2) > 0
( − x + 4 )( 3x − 4 ) > 0
( x − 4 )( 3x − 4 ) < 0
4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ , 2 ∪ ( 2, 4 )
3
2. จากโจทย ให C แทนอุณหภูมิบนพื้นผิวดาวอังคารในหนวยองศาเซลเซียส
ซึ่งเปนไปตามอสมการ
C + 84 ≤ 56
นั่นคือ −56 ≤ C + 84 ≤ 56
−56 − 84 ≤ C ≤ 56 − 84
−140 ≤ C ≤ −28
ดังนั้น อุณหภูมิบนพื้นผิวของดาวอังคารที่เปนไปได คือ ตั้งแต −140 ถึง −28 องศาเซลเซียส
3. จากโจทย ให x แทนจํานวนครั้งที่เกิดหัวในการโยนเหรียญ
ซึ่งเปนไปตามอสมการ
x − 50
≥ 1.645
5
x − 50
จะได ≥ 1.645
5
x − 50 ≥ 8.225
จะได x − 50 ≤ −8.225 หรือ x − 50 ≥ 8.225
x ≤ 50 − 8.225 หรือ x ≥ 8.225 + 50
x ≤ 41.775 หรือ x ≥ 58.225
ดังนั้น คา x ที่สอดคลองกับอสมการ คือ x ≤ 41.775 หรือ x ≥ 58.225
เนื่องจาก x ∈ { 0, 1, 2, 3, ... , 100 }
ดังนั้น คาของ x ที่ทําใหเหรียญไมเที่ยงตรง คือ 0 ≤ x ≤ 41 หรือ 59 ≤ x ≤ 100
1
1. 1) เปนเท็จ เชน เมื่อ a = −2 จะได a −1 = −
2
จะเห็นวา a <1 แต a −1 >/ 1
2) เปนเท็จ เชน เมื่อ a =1 และ b = −2 จะได a2 = 1 และ b2 = 4
จะเห็นวา a 2 < b2 แต a 1 , a < 1 แต b >/ 1 ด
จาก ( x + a)
2
2. x2 + 4 x + 5 = + b2
จะได x2 + 4 x + 5 = (x 2
+ 2ax + a 2 ) + b 2
x2 + 4 x + 5 = x 2 + 2ax + ( a 2 + b 2 )
นั่นคือ 2a = 4 และ a 2 + b2 = 5
เนื่องจาก b>0
จะได a=2 และ b =1
3. 1) จาก p ( x ) = x3 − x 2 + 3x − 4
และ q ( x) = x −1
x2 + 3
x − 1 x3 − x 2 + 3x − 4
x3 − x 2
3x − 4
3x − 3
−1
จะได x 3 − x 2 + 3 x − 4 = ( x − 1) ( x 2 + 3) − 1
ดังนั้น ผลหาร คือ x2 + 3 และเศษเหลือ คือ −1
2) จาก p ( x ) = 4 x3 + 2 x 2 − x + 6
และ q ( x) = 2x + 1
1
2 x2 −
2
2x + 1 4x + 2x2 − x + 6
3
4 x3 + 2 x 2
−x+6
1
−x −
2
13
2
1 13
จะได 4 x3 + 2 x 2 − x + 6 = ( 2 x + 1) 2 x 2 − +
2 2
1 13
ดังนั้น ผลหาร คือ 2 x2 − และเศษเหลือ คือ
2 2
3) จาก p ( x ) = x5 + 2 x3 + 5 x + 6
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = x5 + 0 x 4 + 2 x3 + 0 x 2 + 5 x + 6
และ q ( x ) = x2 − 2
x3 + 4 x
x 2 − 2 x5 + 0 x 4 + 2 x3 + 0 x 2 + 5 x + 6
x5 − 2 x3
4 x3 + 0 x 2 + 5 x + 6
4 x3 − 8x
13 x + 6
จะได x 5 + 2 x3 + 5 x + 6 = ( x 2 − 2 )( x3 + 4 x ) + (13 x + 6 )
ดังนั้น ผลหาร คือ x3 + 4 x และเศษเหลือ คือ 13x + 6

4) จาก p ( x ) = x 4 − 3x − 4
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = x 4 + 0 x3 + 0 x 2 − 3x − 4
และ q ( x ) = 2x2 + 3
1 2 3
x −
2 4
2 x 2 + 3 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 − 3x − 4
3 2
x4 + x
2
3
− x 2 − 3x − 4
2
3 9
− x2 −
2 4
7
−3 x −
4
1 2 3 7
จะได x 4 − 3 x − 4 = ( 2 x 2 + 3) x − + −3 x −
2 4 4
1 2 3 7
ดังนั้น ผลหาร คือ x − และเศษเหลือ คือ −3 x −
2 4 4
5) จาก p ( x ) = 2 x7 − 2 x4 + 3
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = 2 x7 + 0 x6 + 0 x5 − 2 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 3
และ q ( x) = x −1
2 x6 + 2 x5 + 2 x 4
x − 1 2 x7 + 0 x6 + 0 x5 − 2 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 3
2 x7 − 2 x6
2 x6 + 0 x5 − 2 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 3
2 x6 − 2 x5
2 x5 − 2 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 3
2 x5 − 2 x 4
3
จะได 2 x 7 − 2 x 4 + 3 = ( x − 1) ( 2 x 6 + 2 x 5 + 2 x 4 ) + 3
ดังนั้น ผลหาร คือ 2 x6 + 2 x5 + 2 x 4 และเศษเหลือ คือ 3
6) จาก p ( x ) = x9 − 3x 4 + 2
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = x 9 + 0 x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 − 3 x 4 + 0 x 3 + 0 x 2 + 0 x + 2
และ q ( x ) = x4 + 2 x
x5 − 2 x 2 − 3
x 4 + 2 x x 9 + 0 x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 − 3 x 4 + 0 x 3 + 0 x 2 + 0 x + 2
x9 + 2 x6
− 2 x6 + 0 x5 − 3x 4 + 0 x3 + 0 x 2 + 0 x + 2
−2 x 6 − 4 x3
− 3x 4 + 4 x3 + 0 x 2 + 0 x + 2
− 3x 4 − 6x
4x 3
+ 6x + 2
จะได x 9 − 3 x 4 + 2 = ( x 4 + 2 x )( x 5 − 2 x 2 − 3) + ( 4 x 3 + 6 x + 2 )
ดังนั้น ผลหาร คือ x5 − 2 x 2 − 3 และเศษเหลือ คือ 4 x3 + 6 x + 2
7) จาก p ( x ) = x10 − 2 x + 1
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = x10 + 0 x 9 + 0 x8 + +0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 + 0 x 3 + 0 x 2 − 2 x + 1
และ q ( x ) = x2 − 1
x8 + x 6 + x 4 + x 2 + 1
x 2 − 1 x10 + 0 x9 + 0 x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 + 0 x 3 + 0 x 2 − 2 x + 1
x10 − x8
x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 + 0 x 3 + 0 x 2 − 2 x + 1
x8 − x6
x6 + 0 x5 + 0 x 4 + 0 x3 + 0 x 2 − 2 x + 1
x6 − x4
x 4 + 0 x3 + 0 x 2 − 2 x + 1
x4 − x2
x2 − 2x + 1
x2 −1
−2 x + 2
จะได x10 − 2 x + 1 = ( x 2 − 1)( x8 + x 6 + x 4 + x 2 + 1) + ( −2 x + 2 )
ดังนั้น ผลหาร คือ x8 + x 6 + x 4 + x 2 + 1 และเศษเหลือ คือ −2 x + 2
8) จาก p ( x ) = 3 − 3 x10 − x 2
เขียนใหมไดเปน p ( x ) = − 3 x10 + 0 x 9 + 0 x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 + 0 x 3 − x 2 + 0 x + 3
และ q ( x ) = x3 + 1
−3 x 7 + 3 x 4 − 3 x
x 3 + 1 −3 x10 + 0 x 9 + 0 x8 + 0 x 7 + 0 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 + 0 x 3 − x 2 + 0 x + 3
−3 x10 − 3x 7
3x 7 + 0 x 6 + 0 x5 + 0 x 4 + 0 x3 − x 2 + 0 x + 3
3x 7 + 3x 4
− 3x 4 + 0 x3 − x 2 + 0 x + 3
−3 x 4 − 3x
− x + 3x + 3
2
จะได 3 − 3 x10 − x 2 = ( x 3 + 1)( −3 x 7 + 3 x 4 − 3 x ) + ( − x 2 + 3 x + 3)
ดังนั้น ผลหาร คือ −3 x 7 + 3 x 4 − 3 x และเศษเหลือ คือ − x 2 + 3x + 3
9) จาก p ( x ) = x10 − 6 x 7 + 2 x 6 − 8 x 3
เขียนใหมไดเปน
p ( x ) = x10 + 0 x 9 + 0 x8 − 6 x 7 + 2 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 − 8 x 3 + 0 x 2 + 0 x + 0
และ q ( x ) = x6 + x3 − 1
x4 − 7 x + 2
x 6 + x 3 − 1 x10 + 0 x 9 + 0 x8 − 6 x 7 + 2 x 6 + 0 x 5 + 0 x 4 − 8 x 3 + 0 x 2 + 0 x + 0
x10 + x7 − x4
− 7 x7 + 2 x6 + 0 x5 + x 4 − 8 x3 + 0 x 2 + 0 x + 0
−7 x 7 − 7 x4 + 7x
2 x6 + 0 x5 + 8 x 4 − 8 x3 + 0 x 2 − 7 x + 0
2 x6 + 2 x3 −2
8 x − 10 x
4 3
− 7x + 2
จะได x10 − 6 x 7 + 2 x 6 − 8 x 3 = ( x 6 + x 3 − 1)( x 4 − 7 x + 2 ) + ( 8 x 4 − 10 x 3 − 7 x + 2 )
ดังนั้น ผลหาร คือ x4 − 7 x + 2 และเศษเหลือ คือ 8 x 4 − 10 x 3 − 7 x + 2
4. 1) ให p ( x ) = x 3 − 3 x + 15 และ q ( x) = x + 3
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p ( −3)

โดยที่ p ( −3) = ( −3) − 3 ( −3) + 15
3
= −27 + 9 + 15
= −3
ดังนั้น เศษเหลือ คือ −3
2) ให p ( x ) = x15 − 3x12 + 7 และ q ( x) = x −1
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p (1)

โดยที่ p (1) (1) − 3 (1) + 7
15 12
=
= 1− 3 + 7
= 5
3) ให p ( x ) = x 6 − x 4 − 125 x 3 + 25 x 2 + 75 และ q ( x) = x − 5
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p ( 5)

โดยที่ p ( 5) ( 5) − ( 5) − 125 ( 5) + 25 ( 5) + 75
6 4 3 2
=
= 56 − 54 − 5353 + 5252 + 75
= 56 − 54 − 56 + 54 + 75
= 75
4) ให p ( x ) = x100 + 8 x97 + x 2 − x + 5 และ q ( x) = x + 2
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p ( −2 )

โดยที่ p ( −2 ) = ( −2 ) + 8 ( −2 ) + ( −2 ) − ( −2 ) + 5
100 97 2
= 2100 − 2100 + 4 + 2 + 5
= 11
5) ให p ( x ) = x 6 + ax 5 − 2 และ q ( x) = x + a เมื่อ a เปนจํานวนจริง

จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p ( −a )
โดยที่ p ( −a ) = ( −a ) + a ( −a ) − 2
6 5
= a6 − a6 − 2
= −2
1
6) ให p ( x ) = 4 x3 + x − 2 และ q ( x) = x −
2
1
จากทฤษฎีบทเศษเหลือ เมื่อหาร p ( x ) ดวย q ( x ) จะไดเศษเหลือ คือ p
2
3
1 1 1
โดยที่ p = 4 + −2
2 2 2
1 1
= + −2
2 2
= −1
5. ใหผลหารและเศษเหลือจากการหารพหุนาม p ( x) ดวย x2 − 1 คือ q ( x )

และ 2 x + 13 ตามลําดับ
นั่นคือ p ( x) = (x 2
− 1) q ( x ) + ( 2 x + 13)
จะได p (1) (1) − 1 q ( x ) + 2 (1) + 13

2
=
= 0 + ( 2 + 13)
= 15
6. ใหผลหารและเศษเหลือจากการหารพหุนาม p ( x) ดวย x2 − 5x + 6 คือ q ( x )
และ 7x − 8 ตามลําดับ
นั่นคือ p ( x) = (x 2
− 5 x + 6 ) q ( x ) + ( 7 x − 8)
จะได p ( 2) ( 2) − 5( 2) + 6 q ( x ) + 7 ( 2) − 8
2
=
= ( 4 − 10 + 6 ) q ( x ) + (14 − 8)
= 6
และ p ( 3) ( 3) − 5 ( 3) + 6 q ( x ) + 7 ( 3) − 8
2
=
= ( 9 − 15 + 6 ) q ( x ) + ( 21 − 8)
= 13
ดังนั้น p ( 2 ) − p ( 3) = 6 − 13 = −7
7. 1) ให p ( x ) = x3 − 3
และ q ( x ) = x − m
เนื่องจาก q ( x ) หาร p ( x ) เหลือเศษ 5
จะได p ( m ) = 5
นั่นคือ m3 − 3 = 5
m3 = 8
ดังนั้น m = 2
2) ให p ( a ) = a 3 − 3a 2b + b3 + m
และ q ( a ) = a −b
เนื่องจาก q ( a ) หาร p ( a ) ลงตัว

จะได p ( b ) = 0
นั่นคือ b3 − 3b 2b + b3 + m = 0
b3 − 3b3 + b3 + m = 0
−b3 + m = 0
ดังนั้น m = b3
จ8. ให p ( x ) = x 3 − 3 yx 2 + y 3 + a
และ q ( x ) = x− y
เนื่องจาก q ( x ) เปนตัวประกอบของ p ( x )
จะได p ( y ) = 0
นั่นคือ y3 − 3 y ( y 2 ) + y3 + a = 0
− y3 + a = 0
ดังนั้น a = y3
9. 1) ให p ( x ) = x + 6 x + 11x + 6 ก
3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 6 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 3, ± 6
p ( −1) = ( −1) + 6 ( −1) + 11( −1) + 6 = 0

3 2
จะเห็นวา p ( −1) = 0
ดังนั้น x +1 เปนตัวประกอบของ x 3 + 6 x 2 + 11x + 6
นํา x +1 ไปหาร x 3 + 6 x 2 + 11x + 6 ไดผลหารเปน x2 + 5x + 6
ดังนั้น x 3 + 6 x 2 + 11x + 6 = ( x + 1) ( x 2 + 5 x + 6 )
= ( x + 1)( x + 2 )( x + 3)
2) ให p ( x ) = x3 − 2 x 2 + 4 x − 8
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −8 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 4, ± 8
พิจารณา p ( 2)
p ( 2) = ( 2) − 2 ( 2) + 4 ( 2) − 8 = 0
3 2
จะเห็นวา p ( 2) = 0
ดังนั้น x−2 เปนตัวประกอบของ x3 − 2 x 2 + 4 x − 8
นํา x−2 ไปหาร x3 − 2 x 2 + 4 x − 8 ไดผลหารเปน x2 + 4
ดังนั้น x3 − 2 x 2 + 4 x − 8 = ( x − 2) ( x2 + 4)
3) ให p ( x ) = x 3 + 5 x 2 + 2 x − 12 ก
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −12 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 3, ± 4, ± 6, ± 12
p ( −3) = ( −3) + 5 ( −3) + 2 ( −3) − 12 = 0

3 2
จะเห็นวา p ( −3) = 0
ดังนั้น x+3 เปนตัวประกอบของ x 3 + 5 x 2 + 2 x − 12
นํา x+3 ไปหาร x 3 + 5 x 2 + 2 x − 12 ไดผลหารเปน x2 + 2 x − 4
ดังนั้น x 3 + 5 x 2 + 2 x − 12 = ( x + 3) ( x 2 + 2 x − 4 )
= ( x + 3) (
x − −1 + 5 ) (
x − −1 − 5 )
= ( x + 3) ( x + 1 − )(
5 x +1+ 5 )
4) ให p ( x ) = x 4 − x 3 − 4 x 2 − 2 x − 12
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −12 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 3, ± 4, ± 6, ± 12
p ( −2 ) = ( −2 ) − ( −2 ) − 4 ( −2 ) − 2 ( −2 ) − 12 = 0
4 3 2
จะเห็นวา p ( −2 ) = 0
ดังนั้น x+2 เปนตัวประกอบของ x 4 − x 3 − 4 x 2 − 2 x − 12
นํา x+2 ไปหาร x 4 − x 3 − 4 x 2 − 2 x − 12 ไดผลหารเปน x3 − 3x 2 + 2 x − 6
ดังนั้น x 4 − x 3 − 4 x 2 − 2 x − 12 = ( x + 2 ) ( x3 − 3x 2 + 2 x − 6 )
= ( x + 2 ) ( x3 − 3x 2 ) + ( 2 x − 6 )
= ( x + 2) x 2 ( x − 3) + 2 ( x − 3)
= ( x + 2 )( x − 3) ( x 2 + 2 )
5) ให p ( x ) = x 4 − 8 x 3 + 24 x 2 − 32 x + 16 ก
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 16 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 4, ± 8, ± 16
พิจารณา p ( 2)
p ( 2 ) = ( 2 ) − 8 ( 2 ) + 24 ( 2 ) − 32 ( 2 ) + 16 = 0
4 3 2
จะเห็นวา p ( 2) = 0
ดังนั้น x−2 เปนตัวประกอบของ x 4 − 8 x 3 + 24 x 2 − 32 x + 16
นํา x−2 ไปหาร x 4 − 8 x 3 + 24 x 2 − 32 x + 16 ไดผลหารเปน x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8
ดังนั้น x 4 − 8 x 3 + 24 x 2 − 32 x + 16 = ( x − 2 ) ( x3 − 6 x 2 + 12 x − 8)
ให q ( x ) = x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −8 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 4, ± 8
q ( 2 ) = ( 2 ) − 6 ( 2 ) + 12 ( 2 ) − 8 = 0
3 2
จะเห็นวา q ( 2 ) = 0
ดังนั้น x − 2 เปนตัวประกอบของ x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8
นํา x−2 ไปหาร x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8 ไดผลหารเปน x2 − 4 x + 4
จะได x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8 = ( x − 2) ( x2 − 4x + 4)
= ( x − 2) ( x2 − 4x + 4)
( x − 2 )( x − 2 )
2
=
( x − 2)
3
=
ดังนั้น ( x − 2 )( x − 2 )
3
x 4 − 8 x 3 + 24 x 2 − 32 x + 16 =
( x − 2)
4
=
6) ให p ( x ) = 4 x + 5 x + 5 x + 1
3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 1 ลงตัว คือ ±1
และจํานวนเต็มที่หาร 4 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 4
1
พิจารณา p −
4
3 2
1 1 1 1
p − =4 − +5 − +5 − +1 = 0
4 4 4 4
1
จะเห็นวา p − =0
4
1
ดังนั้น x+ เปนตัวประกอบของ 4 x3 + 5 x 2 + 5 x + 1
4
1
นํา x+ ไปหาร 4 x3 + 5 x 2 + 5 x + 1 ไดผลหารเปน 4 x2 + 4 x + 4
4
1
ดังนั้น 4 x3 + 5 x 2 + 5 x + 1 = x+
4
( 4x 2
+ 4x + 4)
1
= 4 x+
4
(x 2
+ x + 1)
= ( 4 x + 1) ( x 2 + x + 1)
7) วิธีที่ 1 ให p ( x ) = 2 x3 − x 2 + 6 x − 3
เนือ่ งจากจํานวนเต็มที่หาร −3 ลงตัว คือ ±1, ± 3
และจํานวนเต็มที่หาร 2 ลงตัว คือ ±1, ± 2
1
พิจารณา p
2
3 2
1 1 1 1
p =2 − +6 −3 = 0
2 2 2 2
1
จะเห็นวา p =0
2
1
ดังนั้น x− เปนตัวประกอบของ 2 x3 − x 2 + 6 x − 3
2
1
นํา x− ไปหาร 2 x3 − x 2 + 6 x − 3 ไดผลหารเปน 2 x2 + 6
2
1
ดังนั้น 2 x3 − x 2 + 6 x − 3 = x−
2
( 2x 2
+ 6)
1
= x− ( 2 ) ( x 2 + 3)
2
= ( 2 x − 1) ( x 2 + 3)
วิธีที่ 2 2 x3 − x 2 + 6 x − 3 = ( 2x 3
− x 2 ) + ( 6 x − 3)
= x 2 ( 2 x − 1) + 3 ( 2 x − 1)
= ( 2 x − 1) ( x 2 + 3) ก
8) ให p ( x ) = 4 x 4 − 4 x3 − 3x 2 + 2 x + 1
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 1 ลงตัว คือ ±1
p (1) = 4 (1) − 4 (1) − 3 (1) + 2 (1) + 1 = 0

4 3 2
ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ 4 x 4 − 4 x3 − 3x 2 + 2 x + 1
นํา x −1 ไปหาร 4 x 4 − 4 x3 − 3x 2 + 2 x + 1 ไดผลหารเปน 4 x3 − 3x − 1
ดังนั้น 4 x 4 − 4 x3 − 3x 2 + 2 x + 1 = ( x − 1) ( 4 x3 − 3x − 1)
ให q ( x ) = 4 x3 − 3x − 1
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −1 ลงตัว คือ ±1
พิจารณา q (1)
q (1) = 4 (1) − 3 (1) − 1 = 0
3
จะเห็นวา q (1) = 0
ดังนั้น x − 1 เปนตัวประกอบของ 4 x3 − 3x − 1
นํา x −1 ไปหาร 4 x3 − 3x − 1 ไดผลหารเปน 4 x2 + 4 x + 1
จะได 4 x3 − 3x − 1 = ( x − 1) ( 4 x 2 + 4 x + 1)
( x − 1)( 2 x + 1)
2
=
ดังนั้น ( x − 1) ( 2 x + 1)
2 2
4 x 4 − 4 x3 − 3x 2 + 2 x + 1 =
9) ให p ( x ) = 2 x 4 + 9 x 3 − 12 x 2 − 29 x + 30
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร 30 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 3, ± 5, ± 6, ± 10, ± 15, ± 30
p (1) = 2 (1) + 9 (1) − 12 (1) − 29 (1) + 30 = 0

4 3 2
ดังนั้น x −1 เปนตัวประกอบของ 2 x 4 + 9 x 3 − 12 x 2 − 29 x + 30
นํา x −1 ไปหาร 2 x 4 + 9 x 3 − 12 x 2 − 29 x + 30 ไดผลหารเปน 2 x 3 + 11x 2 − x − 30
ดังนัน้ 2 x 4 + 9 x 3 − 12 x 2 − 29 x + 30 = ( x − 1) ( 2 x3 + 11x 2 − x − 30 )
ให q ( x ) = 2 x 3 + 11x 2 − x − 30
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −30 ลงตัว คือ ±1, ± 2, ± 3, ± 5, ± 6, ± 10, ± 15, ± 30
พิจารณา q ( −2 )
q ( −2 ) = 2 ( −2 ) + 11( −2 ) − ( −2 ) − 30 = 0
3 2
จะเห็นวา q ( −2 ) = 0
ดังนั้น x + 2 เปนตัวประกอบของ 2 x 3 + 11x 2 − x − 30
นํา x+2 ไปหาร 2 x 3 + 11x 2 − x − 30 ไดผลหารเปน 2 x 2 + 7 x − 15
จะได 2 x 3 + 11x 2 − x − 30 = ( x + 2 ) ( 2 x 2 + 7 x − 15)

= ( x + 2 )( 2 x − 3)( x + 5)
ดังนั้น 2 x 4 + 9 x 3 − 12 x 2 − 29 x + 30 = ( x − 1)( x + 2 )( 2 x − 3)( x + 5)

10) ให p ( x ) = 2 x − 3x − 9 x + 9 x − 2 จ
4 3 2
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −2 ลงตัว คือ ±1, ± 2
p ( −2 ) = 2 ( −2 ) − 3 ( −2 ) − 9 ( −2 ) + 9 ( −2 ) − 2 = 0
4 3 2
จะเห็นวา p ( −2 ) = 0
ดังนั้น x+2 เปนตัวประกอบของ 2 x 4 − 3x3 − 9 x 2 + 9 x − 2
นํา x+2 ไปหาร 2 x 4 − 3x3 − 9 x 2 + 9 x − 2 ไดผลหารเปน 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1
ดังนั้น 2 x 4 − 3x3 − 9 x 2 + 9 x − 2 = ( x + 2 ) ( 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1)
ให q ( x ) = 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1
เนื่องจากจํานวนเต็มที่หาร −1 ลงตัว คือ ±1
1
พิจารณา q
2
3 2
1 1 1 1
q =2 −7 +5 −1 = 0
2 2 2 2
1
จะเห็นวา q =0
2
1
ดังนั้น x− เปนตัวประกอบของ 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1
2
1
นํา x− ไปหาร 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1 ไดผลหารเปน 2 x2 − 6 x + 2
2
1
จะได 2 x3 − 7 x 2 + 5 x − 1 = x−
2
( 2x 2
− 6x + 2)
1
= 2 x−
2
(x 2
− 3 x + 1)
3− 5 3+ 5
= ( 2 x − 1) x− x−
2 2
3− 5 3+ 5
จะได 2 x 4 − 3x3 − 9 x 2 + 9 x − 2 = ( x + 2 )( 2 x − 1) x− x−
2 2
10. 1) จาก x2 − 2 x − 4 = 0
จะได x = 1± 5
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ {1 − 5 , 1+ 5 }จ

2) เนื่องจาก x3 − 13x + 12 = ( x − 1) ( x 2 + x − 12 )
= ( x − 1)( x − 3)( x + 4 )
จะได ( x − 1)( x − 3)( x + 4 ) = 0
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x − 3 = 0 หรือ x+4 = 0
จะได x =1 หรือ x=3 หรือ x = −4

3) เนื่องจาก x3 + 5 x 2 − 2 x − 24 = ( x − 2 ) ( x 2 + 7 x + 12 )
= ( x − 2 )( x + 3)( x + 4 )
จะได ( x − 2 )( x + 3)( x + 4 ) = 0
ดังนัน้ x − 2 = 0 หรือ x + 3 = 0 หรือ x+4 = 0
จะได x=2 หรือ x = −3 หรือ x = −4
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 4, − 3, 2 } จ
4) จัดรูปสมการใหมไดเปน x3 + 2 x 2 − 4 x − 8 = 0
เนื่องจาก x3 + 2 x 2 − 4 x − 8 = ( x − 2) ( x2 + 4x + 4)
( x − 2 )( x + 2 )
2
=
จะได ( x − 2 )( x + 2 ) = 0 2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x + 2 = 0

5) เนื่องจาก x 3 − x 2 − 8 x + 12 = ( x − 2) ( x2 + x − 6)
= ( x − 2 )( x − 2 )( x + 3)
( x − 2 ) ( x + 3)
2
=
จะได ( x − 2 ) ( x + 3) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x + 3 = 0
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 3, 2 } จ

6) เนื่องจาก x 3 − 2 x + 1 = ( x − 1) ( x 2 + x − 1)
จะได ( x − 1) ( x + x − 1) = 0
2
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ x + x − 1 = 02
−1 + 5 −1 − 5
จะได x =1 หรือ x= หรือ x=
2 2
−1 + 5 −1 − 5
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ 1, ,
2 2
7) จัดรูปสมการใหมไดเปน x3 − x 2 − x − 2 = 0
เนื่องจาก x 3 − x 2 − x − 2 = ( x − 2 ) ( x 2 + x + 1)
จะได ( x − 2 ) ( x + x + 1) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ x + x + 1 = 0
2
ถา และเนื่องจาก (1) − 4 (1)(1) = − 3

x2 + x + 1 = 0
2
ดังนัน้ เซตคําตอบของสมการ คือ { 2 } จ
8) เนื่องจาก 4 x3 − 4 x 2 − 7 x − 2 = ( x − 2 ) ( 4 x 2 + 4 x + 1)
( x − 2 )( 2 x + 1)
2
=
จะได ( x − 2 )( 2 x + 1) = 0
2
ดังนั้น x − 2 = 0 หรือ 2 x + 1 = 0
1
จะได x=2 หรือ x =−
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − ,2
2
9) จัดรูปสมการใหมไดเปน 6 x3 − 11x 2 + 6 x − 1 = 0
เนื่องจาก 6 x 3 − 11x 2 + 6 x − 1 = ( x − 1) ( 6 x 2 − 5 x + 1)
= ( x − 1)( 3x − 1)( 2 x − 1)
จะได ( x − 1)( 3x − 1)( 2 x − 1) = 0
ดังนั้น x − 1 = 0 หรือ 3x − 1 = 0 หรือ 2x −1 = 0
1 1
จะได x =1 หรือ x= หรือ x=
3 2
1 1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ , ,1
3 2
10) เนื่องจาก 2 x 4 − 7 x3 + 9 x 2 − 7 x + 2 = ( x − 2 ) ( 2 x3 − 3x 2 + 3x − 1)
1
= 2 ( x − 2) x −
2
(x 2
− x + 1)
1
จะได ( x − 2 ) x−
2
(x 2
− x + 1) = 0
1
ดังนั้น x−2 = 0 หรือ x− =0 หรือ x2 + x + 1 = 0
2
1 1
ถา x− =0 จะได x=
2 2
ถา และเนื่องจาก (1) − 4 (1)(1) = − 3
x2 + x + 1 = 0
2
1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ ,2
2
11) จัดรูปสมการใหมไดเปน 4 x 4 + 8 x3 + x 2 − 3x − 1 = 0
2
1
เนื่องจาก 4 x 4 + 8 x3 + x 2 − 3x − 1 = 4 x +
2
(x 2
+ x − 1)
2
1
จะได 4 x+
2
(x 2
+ x − 1) = 0
1
ดังนั้น x+ =0 หรือ x2 + x − 1 = 0
2
1 −1 + 5 −1 − 5
จะได x=− หรือ x= หรือ x=
2 2 2
1 −1 + 5 −1 − 5
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − , ,
2 2 2
12) จัดรูปสมการใหมไดเปน 2 x 4 − 7 x3 + 4 x + 1 = 0
1
เนื่องจาก 2 x 4 − 7 x 3 + 4 x + 1 = 2 ( x − 1) x +
2
(x 2
− 3x − 1)
1
จะได 2 ( x − 1) x+
2
(x 2
− 3 x − 1) = 0
1
ดังนั้น x −1 = 0 หรือ x+ =0 หรือ x 2 − 3x − 1 = 0
2
1 3 ± 13
จะได x =1 หรือ x=− หรือ x=
2 2
1 3 + 13 3 − 13
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ − , 1, ,
2 2 2
5x − 7 A B
11. 1) จาก = +
( x − 3)( x + 1) x − 3 x +1
5x − 7 A ( x + 1) + B ( x − 3)
=
( x − 3)( x + 1) ( x − 3)( x + 1)
5x − 7
=
( A + B ) x + ( A − 3B )
( x − 3)( x + 1) ( x − 3)( x + 1)
5x − 7 = ( A + B ) x + ( A − 3B )
จะได A+ B = 5 และ A − 3B = − 7
ดังนั้น A=2 และ B=3
3x3 + 2 x − 4 A Bx + C
2) จาก = 3+ +
x3 + 3x x x2 + 3
3x3 + 2 x − 4 A Bx + C
−3 = +
x3 + 3x x x2 + 3
( 3x 3
+ 2 x − 4 ) − 3 ( x3 + 3x )
=
A ( x 2 + 3) + ( Bx + C )( x )
x3 + 3x x ( x 2 + 3)
−7 x − 4
=
( A + B ) x 2 + Cx + 3 A
x3 + 3x x3 + 3x
−7 x − 4 = ( A + B ) x 2 + Cx + 3 A
จะได A+ B = 0 และ C = −7 และ 3A = − 4
4 4
ดังนั้น A=− และ B= และ C = −7
3 3
2x2 − x + 5 A B C
3) จาก = + −
x3 + 4 x 2 − 5 x x x −1 x + 5
2 x2 − x + 5 A ( x − 1)( x + 5 ) + Bx ( x + 5 ) − Cx ( x − 1)
=
x3 + 4 x 2 − 5 x x ( x − 1)( x + 5 )
2x2 − x + 5
=
( Ax 2
+ 4 Ax − 5 A ) + ( Bx 2 + 5 Bx ) − ( Cx 2 − Cx )
x3 + 4 x 2 − 5 x x3 + 4 x 2 − 5 x
2 x2 − x + 5 ( A + B − C ) x 2 + ( 4 A + 5B + C ) x − 5 A
=
x3 + 4 x 2 − 5 x x3 + 4 x 2 − 5 x
2 x2 − x + 5 = ( A + B − C ) x 2 + ( 4 A + 5B + C ) x − 5 A
จะได A+ B −C = 2 และ 4 A + 5B + C = − 1 และ −5 A = 5
ดังนั้น A = −1 และ B =1 และ C = −2

Ax + B 6 7
4) จาก = +
x − 5x + C
2
x−3 x−2
Ax + B 6 ( x − 2 ) + 7 ( x − 3)
=
x − 5x + C
2
( x − 3)( x − 2 )
Ax + B
=
( 6 x − 12 ) + ( 7 x − 21)
x − 5x + C
2
x2 − 5x + 6
Ax + B 13 x − 33
=
x − 5x + C
2
x2 − 5x + 6
( Ax + B ) ( x 2 − 5 x + 6 ) = (13x − 33) ( x 2 − 5 x + C )
Ax 3 − 5 Ax 2 + 6 Ax + Bx 2 − 5 Bx + 6 B = 13 x 3 − 65 x 2 + 13Cx − 33 x 2 + 165 x − 33C
Ax 3 − ( 5 A − B ) x 2 + ( 6 A − 5 B − 13C ) x + ( 6 B + 33C ) = 13 x 3 − 98 x 2 + 165 x
จะได A = 13 และ 5 A − B = 98 และ 6 A − 5B − 13C = 165 และ 6 B + 33C = 0
ดังนั้น A = 13 และ B = − 33 และ C=6
x ( x − 3)( x + 2 )
12. 1) จาก = 0
x ( x − 3)( x − 2 )
( x + 2) เมื่อ และ
= 0 x≠0 x≠3
( x − 2)
จะได x+2 = 0 และ x−2 ≠ 0
นั่นคือ x = −2 โดยที่ x≠0 , x≠2 และ x≠3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 2 }

x ( x + 3) 4
2) จาก =
( x + 2 )( x − 1) ( x + 2 )( x − 1)
x ( x + 3) 4
− = 0
( x + 2 )( x − 1) ( x + 2 )( x − 1)
x 2 + 3x − 4
= 0
( x + 2 )( x − 1)
( x + 4 )( x − 1) = 0
( x + 2 )( x − 1)
x+4
= 0 เมื่อ x ≠1
x+2
จะได x+4 = 0 และ x+2 ≠ 0
นั่นคือ x = −4 โดยที่ x ≠ −2 และ x ≠1

x3 + 3x 2 + x − 1
3) จาก = 0
x2 − 1
( x + 1) ( x 2 + 2 x − 1)
= 0
( x − 1)( x + 1)
x2 + 2 x − 1
= 0 เมื่อ x ≠ −1
x −1
จะได x2 + 2 x − 1 = 0 และ x −1 ≠ 0
นั่นคือ x = −1+ 2 หรือ x = −1− 2 โดยที่ x ≠1 และ x ≠ −1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { − 1 + 2 , −1− 2 }

1 1
4) จาก + = 1
x −1 x +1
1 1
+ −1 = 0
x −1 x +1
( x + 1) + ( x − 1) − ( x − 1)( x + 1) = 0
( x − 1)( x + 1)
( x + 1) + ( x − 1) − ( x 2 − 1)
= 0
( x − 1)( x + 1)
− x2 + 2 x + 1
= 0
( x − 1)( x + 1)
x2 − 2 x − 1
= 0
( x − 1)( x + 1)
จะได x2 − 2 x − 1 = 0 และ ( x − 1)( x + 1) ≠ 0
นั่นคือ x = 1+ 2 หรือ x = 1 − 2 โดยที่ x ≠ − 1 และ x ≠1
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 1 + 2 , 1− 2 }

1 1 3
5) จาก + =
x −1 x − 2
2
x +1
1 1 3
+ − = 0
( x − 1)( x + 1) x − 2 x +1
( x − 2 ) + ( x − 1)( x + 1) − 3 ( x − 1)( x − 2 ) = 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
( x − 2 ) + ( x 2 − 1) − ( 3x 2 − 9 x + 6 )
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
−2 x 2 + 10 x − 9
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
2 x 2 − 10 x + 9
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
จะได 2 x 2 − 10 x + 9 = 0 และ ( x − 1)( x + 1)( x − 2 ) ≠ 0
5+ 7 5− 7
นั่นคือ x= หรือ x= โดยที่ x ≠ −1 , x ≠ 1 และ x≠2
2 2
5+ 7 5− 7
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ ,
2 2
1 1 1
6) จาก + 2 + 2 = 0
x − 2 x − 8 x − 5x + 4 x + x − 2
2
1 1 1
+ + = 0
( x + 2 )( x − 4 ) ( x − 1)( x − 4 ) ( x − 1)( x + 2 )
( x − 1) + ( x + 2 ) + ( x − 4 ) = 0
( x − 1)( x + 2 )( x − 4 )
3x − 3
= 0
( x − 1)( x + 2 )( x − 4 )
3 ( x − 1)
= 0
( x − 1)( x + 2 )( x − 4 )
3
= 0 เมื่อ x ≠1
( x + 2 )( x − 4 )
3
จะเห็นวา ไมมีจํานวนจริง x ที่ทําให =0
( x + 2 )( x − 4 )
x 1 2x
7) จาก + + 2 = 0
x + 4 x + 2 x + 6x + 8
x 1 2x
+ + = 0
x + 4 x + 2 ( x + 4 )( x + 2 )
x ( x + 2) + ( x + 4) + 2x
= 0
( x + 4 )( x + 2 )
( x2 + 2 x ) + ( x + 4) + 2 x = 0
( x + 4 )( x + 2 )
x2 + 5x + 4
= 0
( x + 4 )( x + 2 )
( x + 4 )( x + 1) = 0
( x + 4 )( x + 2 )
x +1
= 0 เมื่อ x ≠ −4
x+2
จะได x +1 = 0 และ x+2 ≠ 0
นั่นคือ x = −1 โดยที่ x ≠ −4 และ x ≠ −2

2 x2 + 5x − 7 1
8) จาก =
2 x2 + x − 3 2x + 3
( 2 x + 7 )( x − 1) =
1
( 2 x + 3)( x − 1) 2x + 3
2x + 7 1
= เมื่อ x ≠1
2x + 3 2x + 3
2x + 7 1
− = 0
2x + 3 2x + 3
2x + 6
= 0
2x + 3
2 ( x + 3)
= 0
2x + 3
x+3
= 0
2x + 3
จะได x+3 = 0 และ 2x + 3 ≠ 0
3
นั่นคือ x = −3 โดยที่ x≠− และ x ≠1
2
2x + 1 2 5
9) จาก − =
x −1 x − 2
2
x +x
2
2x + 1 2 5
− =
( x − 1)( x + 1) x − 2 x ( x + 1)
2x + 1 5 2
− =
( x − 1)( x + 1) x ( x + 1) x−2
( 2 x + 1)( x ) − 5 ( x − 1) =
2
x ( x − 1)( x + 1) x−2
( 2 x2 + x ) − ( 5x − 5) =
2
x ( x − 1)( x + 1) x−2
2 x2 − 4 x + 5 2
=
x ( x − 1)( x + 1) x−2
2x2 − 4x + 5 2
− = 0
x ( x − 1)( x + 1) x − 2
( 2x 2
− 4 x + 5 ) ( x − 2 ) − 2 x ( x − 1)( x + 1)
= 0
x ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
( 2x 3
− 8 x 2 + 13 x − 10 ) − ( 2 x 3 − 2 x )
= 0
x ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
−8 x 2 + 15 x − 10
= 0
x ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
8 x 2 − 15 x + 10
= 0
x ( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
จะได 8 x 2 − 15 x + 10 = 0 และ x ( x − 1)( x + 1)( x − 2 ) ≠ 0

เนื่องจาก ( −15) − 4 (8)(10 ) < 0
2
จะไดวา ไมมีจํานวนจริง x ที่ทําให 8 x 2 − 15 x + 10 = 0

1 1 2
10) จาก + 2 =
x − 3x + 2 x − 1
2
x−2
1 1 2
+ =
( x − 1)( x − 2 ) ( x − 1)( x + 1) x−2
1 1 2
+ − = 0
( x − 1)( x − 2 ) ( x − 1)( x + 1) x−2
( x + 1) + ( x − 2 ) − 2 ( x − 1)( x + 1) = 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
( x + 1) + ( x − 2 ) − ( 2 x 2 − 2 )
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
−2 x 2 + 2 x + 1
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
2x2 − 2x − 1
= 0
( x − 1)( x + 1)( x − 2 )
จะได 2 x2 − 2 x − 1 = 0 และ ( x − 1)( x + 1)( x − 2 ) ≠ 0
1+ 3 1− 3
นั่นคือ x= หรือ x= โดยที่ x ≠ −1 , x ≠ 1 และ x≠2
2 2
1− 3 1+ 3
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ ,
2 2
13. 1) จาก 2 ( x + 1) < x+2
จะได 2x + 2 < x+2

x < 0
2) จาก 4x + 7 > 2 ( x + 1)
จะได 4x + 7 > 2x + 2
2x > −5
5
x > −
2
5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ,∞
2
3) จาก 4 − (3 − x ) < 3x − ( 3 − 2 x )
จะได 4−3+ x < 3x − 3 + 2 x

4x > 4
x > 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 1, ∞ )
4) จาก 2x − x − 6 2
≥ 0
จะได ( x − 2 )( 2 x + 3) ≥ 0
x–2 < 0 x–2 > 0
2x + 3 < 0 2x + 3 > 0
–23
−
–1 0 1 2 3 4
2
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − ∞, − ∪ [ 2, ∞ )
2
5) จาก x2 ≥ 2x − 3
จะได x2 − 2 x + 3 ≥ 0
(x 2
− 2 x + 1) − 1 + 3 ≥ 0
( x − 1)
2
+2 ≥ 0
( x − 1)
2
≥ −2
เนื่องจาก ( x − 1) ≥ 0 เสมอ
2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ

6) จาก x ( x + 1) ≤ 20
จะได x2 + x ≤ 20
x 2 + x − 20 ≤ 0
( x − 4 )( x + 5) ≤ 0
x–4 < 0 x–4 > 0
x+5 < 0 x+5 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5

7) จาก ( x − 1)( x − 4 ) > ( x − 2 )( x − 3)
จะได ( x − 1)( x − 4 ) − ( x − 2 )( x − 3) > 0
(x 2
− 5x + 4) − ( x2 − 5x + 6) > 0
4−6 > 0
−2 > 0 เปนเท็จ
นั่นคือ ไมมีจํานวนจริงที่ทําให ( x − 1)( x − 4 ) > ( x − 2 )( x − 3)
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ∅
8) จาก x3 + 4 > 3x 2
จะได x3 − 3x 2 + 4 > 0
( x − 2 ) ( x + 1)
2
> 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 1, 2 ) ∪ ( 2, ∞ )

วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( x − 2 )2 ≥ 0 เสมอ
จะได x +1 > 0 เมื่อ x≠2
จะได x > −1 เมื่อ x≠2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 1, 2 ) ∪ ( 2, ∞ )
9) จาก ( x − 1)( x − 2 )( x − 3) < ( x − 1)( x − 2 )

จะได ( x − 1)( x − 2 )( x − 3) − ( x − 1)( x − 2 ) < 0
( x − 1)( x − 2 ) ( x − 3) − 1 < 0
( x − 1)( x − 2 )( x − 4 ) < 0
x–1 < 0 x–1 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 1 ) ∪ ( 2, 4 )

จาก ( x − 2 )( x − 3) ( x − 4 ) ≤ 0
2
10)
x–2 < 0 x–2 > 0
x–3 < 0 x–3 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 2, 4]

วิธีที่ 2 เนื่องจาก ( x − 3)2 ≥ 0 เสมอ
จะได ( x − 2 )( x − 4 ) ≤ 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 2, 4]

จาก ( x − 2 )( x − 3) ( x − 4 )
2
11) ≥ 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x–3 < 0 x–3 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 2 ] ∪ { 3 } ∪ [ 4, ∞ )

จะได ( x − 2 )( x − 4 ) > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x–4 < 0 x–4 > 0
–1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 2 ] ∪ { 3 } ∪ [ 4, ∞ )

จาก ( x + 1)( 4 − x )( x − 6 )
2
12) ≥ 0
จะได ( x + 1)( x − 4 )( x − 6 )
2
≤ 0
x–4< 0 x–4> 0
x+1 < 0 x+1 > 0
x–6 < 0 x–6 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5 6
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 1, 4 ] ∪ { 6 }

จะได ( x + 1)( x − 4 ) ≤ 0
x+1 < 0 x+1 > 0
x–4< 0 x–4> 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5 6
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 1, 4 ] ∪ { 6 }

1 1
14.ด 1) จาก >
x x +1
1 1
x x +1
( x + 1) − x > 0
x ( x + 1)
1
> 0
x ( x + 1)
x < 0 x > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 1 ) ∪ ( 0, ∞ )

3
2) จาก ≤ 1
x −1
3
จะได −1 ≤ 0
x −1
3 − ( x − 1)
≤ 0
x −1
−x + 4
≤ 0
x −1
x−4
≥ 0
x −1
x–4 < 0 x–4 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
–1 0 1 2 3 4 5 6 7
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 1 ) ∪ [ 4, ∞ )

2x − 4
3) จาก ≥ 2
x −1
2x − 4
จะได −2 ≥ 0
x −1
( 2 x − 4 ) − 2 ( x − 1)
≥ 0
x −1
−2
≥ 0
x −1
1
≤ 0
x −1
x–1 < 0 x–1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4

x +1
4) จาก < 1
x+2
x +1
จะได −1 < 0
x+2
( x + 1) − ( x + 2 ) < 0
x+2
−1
< 0
x+2
1
> 0
x+2
x+2 < 0 x+2 > 0
–3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 2, ∞ )

1 1
5) จาก ≥
x +1 x+4
1 1
จะได − ≥ 0
x +1 x + 4
( x + 4 ) − ( x + 1) ≥ 0
( x + 1)( x + 4 )
3
≥ 0
( x + 1)( x + 4 )
x+4 < 0 x+4 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–4 –3 –2 –1 0 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 4 ) ∪ ( − 1, ∞ )

1 1
6) จาก ≤
x+2 2x − 3
1 1
จะได − ≤ 0
x + 2 2x − 3
( 2 x − 3) − ( x + 2 ) ≤ 0
( x + 2 )( 2 x − 3)
x−5
≤ 0
( x + 2 )( 2 x − 3)
x–5 < 0 x–5 > 0
2x – 3 < 0 2x – 3 > 0
x+2 < 0 x+2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 2 ) ∪ ,5
2
4
7) จาก x+ ≤ 4
x
4
x+ −4 ≤ 0
x
x2 − 4 x + 4
≤ 0
x
( x − 2)
2
≤ 0
x
x–2 < 0 x–2 > 0
x < 0 x > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 0 ) ∪ { 2 }

x2 − 3
8) จาก < x +1
x +1
x2 − 3
จะได − ( x + 1) < 0
x +1
(x 2
− 3) − ( x + 1)( x + 1)
< 0
x +1
(x 2
− 3) − ( x 2 + 2 x + 1)
< 0
x +1
−2 x − 4
< 0
x +1
x+2
> 0
x +1
x+2 < 0 x+2 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–3 –2 –1 0 1 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 2 ) ∪ ( − 1, ∞ )

2x2 − 6x + 1
9) จาก ≤ 1
x2 − 2x − 3
2 x2 − 6 x + 1
จะได −1 ≤ 0
x2 − 2 x − 3
( 2x 2
− 6 x + 1) − ( x 2 − 2 x − 3)
≤ 0
x2 − 2 x − 3
x2 − 4 x + 4
≤ 0
x2 − 2 x − 3
( x − 2)
2
≤ 0
( x + 1)( x − 3)
x–3 < 0 x–3 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5

1
จะได ≤ 0
( x + 1)( x − 3)
x–3 < 0 x–3 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
1− x
10) จาก ≤ 1
( x − 2 )( x − 5)
1− x
จะได −1 ≤ 0
( 2 )( x − 5)
x −
(1 − x ) − ( x − 2 )( x − 5)
≤ 0
( x − 2 )( x − 5)
(1 − x ) − ( x 2 − 7 x + 10 )
≤ 0
( x − 2 )( x − 5)
− x2 + 6 x − 9
≤ 0
( x − 2 )( x − 5)
x2 − 6 x + 9
≥ 0
( x − 2 )( x − 5)
( x − 3)
2
≥ 0
( x − 2 )( x − 5)
x–5 < 0 x–5 > 0
x–3 < 0 x–3 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 2 ) ∪ { 3 } ∪ ( 5, ∞ )

1
จะได ≥ 0
( x − 2 )( x − 5)
x–5 < 0 x–5 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 2 ) ∪ { 3 } ∪ ( 5, ∞ )

x 1
11) จาก ≤
x +12
2
x 1
จะได − ≤ 0
x +1 2
2
2 x − ( x 2 + 1)
≤ 0
2 ( x 2 + 1)
x2 − 2 x + 1
≥ 0
2 ( x 2 + 1)
( x − 1)
2
≥ 0
2 ( x 2 + 1)
เนื่องจาก ( x − 1) ≥ 0 และ x + 1 > 0 เสมอ

2 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ

x
12) จาก ≥ 3
x +22
x
จะได −3 ≥ 0
x +2
2
x − 3( x2 + 2)
≥ 0
x2 + 2
−3 x 2 + x − 6
≥ 0
x2 + 2
1
x2 − x + 2
3 ≤ 0
x2 + 2
1 1 1
x2 − x + − +2
3 36 36
≤ 0
x2 + 2
2
1 71
x− +
6 36
≤ 0
x2 + 2
2
1 71
เนื่องจาก x− + >0 และ x2 + 2 > 0
6 36
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ∅
11 − 5 x
13) จาก ≤ 1
x2 − x − 2
11 − 5 x
จะได −1 ≤ 0
x2 − x − 2
(11 − 5 x ) − ( x 2 − x − 2 )
≤ 0
x2 − x − 2
− x 2 − 4 x + 13
≤ 0
x2 − x − 2
x 2 + 4 x − 13
≥ 0
( x − 2 )( x + 1)
(
x − −2 − 17 ) (
x − −2 + 17 ) ≥ 0
( x − 2 )( x + 1)
x–2 < 0 x–2 > 0
x+1 < 0 x+1 > 0
–7 –6 –5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞, − 2 − 17 ∪ ( − 1, 2 ) ∪ − 2 + 17 , ∞ )

จาก ( x − 1)( x − 2 )( x − 3)
14) ≤ 0
( x − 2 )( x − 3)( x − 4 )
x −1
จะได ≤ 0 เมื่อ x≠2 และ x≠3
x−4
x–4 < 0 x–4 > 0
x–1 < 0 x–1 > 0
–2 –1 0 1 2 3 4 5
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 1, 2 ) ∪ ( 2, 3 ) ∪ ( 3, 4 )
15) จาก (x 2
+ 3 x − 10 )( x 2 + x − 6 )
≤ 0
x 2 + 2 x − 15
จะได ( x + 5)( x − 2 )( x − 2 )( x + 3) ≤ 0
( x + 5)( x − 3)
( x − 2 ) ( x + 3)
2
≤ 0 เมื่อ x ≠ −5
( x − 3)
x–3 < 0 x–3 > 0
x–2 < 0 x–2 > 0
x+3 < 0 x+3 > 0
–5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 3, 3 )

15. ใหโรงงานผลิตกลองดินสอสัปดาหละ x กลอง
เนื่องจาก โรงงานมีคาใชจายในการผลิตกลองดินสอ กลองละ 26 บาท
ดังนั้น ในการผลิตกลองดินสอ x กลอง ตองเสียคาใชจาย 26x บาท
และโรงงานผลิตกลองดินสอมีคาใชจายอื่น ๆ อีกสัปดาหละ 30,000 บาท
นั่นคือ ในหนึ่งสัปดาหโรงงานมีตนทุนในการผลิตกลองดินสอ x กลอง
เปนเงิน 30000 + 26x บาท
และเนื่องจาก โรงงานขายกลองดินสอกลองละ 30 บาท
ดังนั้น โรงงานจะขายกลองดินสอ x กลอง เปนเงิน 30x บาท
เมื่อโรงงานผลิตและจําหนายกลองดินสอโดยไมขาดทุน จะไดวา
30000 + 26x ≤ 30x
4x ≥ 30000
30000
x ≥
4
x ≥ 7500
ดังนั้น ในหนึ่งสัปดาห โรงงานจะตองผลิตกลองดินสออยางนอย 7,500 กลอง
จึงจะไมขาดทุน
16. ให x แทนจํานวนสินคาที่บริษัทผลิตและจําหนาย (ชิ้น)

p ( x) แทนรายไดจากการขายสินคา x ชิ้น (บาท)
โดยรายไดของบริษัทสอดคลองกับสมการ p ( x ) = 30 x 2 − 35940 x − 72000
บริษัทผลิตและจําหนายสินคาโดยไมขาดทุน นั่นคือ p ( x) ≥ 0
จะได 30 x 2 − 35940 x − 72000 ≥ 0
x 2 − 1198 x − 2400 ≥ 0
( x + 2 )( x − 1200 ) ≥ 0
นั่นคือ x ≤ −2 หรือ x ≥ 1200
เนื่องจาก x≥0
ดังนั้น บริษัทตองผลิตและจําหนายสินคาอยางนอยที่สุด 1,200 ชิ้น จึงจะไมขาดทุน

17. ใหฐานของรูปสามเหลี่ยมยาว x เซนติเมตร
เนื่องจาก ฐานของรูปสามเหลี่ยมนี้สั้นกวาสวนสูง 5 เซนติเมตร
นั่นคือ รูปสามเหลี่ยมนี้สูง x+5 เซนติเมตร
x ( x + 5)
จะไดวา รูปสามเหลี่ยมนี้มีพื้นที่ ตารางเซนติเมตร
2
เนื่องจากพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมนี้มีคาอยูระหวาง 42 และ 52 ตารางเซนติเมตร
จะไดวา
x ( x + 5)
42 < < 52
2
x ( x + 5) x ( x + 5)
นั่นคือ > 42 และ < 52
2 2
จะได x ( x + 5) > 84 และ x ( x + 5) < 104
x 2 + 5 x − 84 > 0 และ x 2 + 5 x − 104 < 0
( x + 12 )( x − 7 ) > 0 และ ( x + 13)( x − 8) < 0
ดังนั้น x < − 12 หรือ x>7 และ −13 < x < 8
เนื่องจาก x>0 จะไดวา 7< x<8
นั่นคือ ความยาวของฐานของรูปสามเหลี่ยมมีคาอยูระหวาง 7 และ 8 เซนติเมตร

18. ใหจํานวนคี่สามจํานวนเรียงกัน คือ x−2 , x , x+2
เนื่องจากผลคูณของจํานวนคี่สามจํานวนนี้ไมมากกวา 315 จะไดวา

( x − 2) x ( x + 2) ≤ 315
x3 − 4 x ≤ 315
x − 4 x − 315
3
≤ 0
( x − 7 ) ( x 2 + 7 x + 45) ≤ 0
49 49
( x − 7) x2 + 7 x + − + 45 ≤ 0
4 4
2
7 131
( x − 7) x+ + ≤ 0
2 4
2
7 131
เนื่องจาก x+ + >0 เสมอ
2 4
จะไดวา x−7 ≤ 0 นั่นคือ x≤7
จะไดวา จํานวนคี่ที่มากที่สุด 3 จํานวนที่เรียงติดกัน ที่มีผลคูณไมมากกวา 315
คือ 5, 7 และ 9
ดังนั้น ผลคูณที่มากที่สุดที่เปนไปไดของทั้งสามจํานวนเทากับ 5 × 7 × 9 = 315
19. วิธีที่ 1 ใหชางตัดเสื้อซื้อผามาราคาเมตรละ x บาท

เนื่องจากชางตัดเสื้อซื้อผามาทั้งสิ้น 600 บาท
600
จะไดวาชางตัดเสื้อซื้อผามา เมตร
x
600
ตัดเก็บไว 5 เมตร นั่นคือจะเหลือผา −5 เมตร
x
ขายผาที่เหลือไปในราคาสูงกวาตนทุนเมตรละ 10 บาท
นั่นคือ ขายผาที่เหลือไปราคาเมตรละ x + 10 บาท

เนื่องจากขายผาที่เหลือไปไดกําไร 80 บาท
จะไดวาขายผาที่เหลือไปไดเงินทั้งหมด 680 บาท
600
นั่นคือ −5 ( x + 10 ) = 680
x
600 680
−5 =
x x + 10
600 − 5x 680
=
x x + 10
600 − 5 x 680
− = 0
x x + 10
( 600 − 5 x )( x + 10 ) − 680 x = 0
x ( x + 10 )
( 550 x − 5 x 2
+ 6000 ) − 680 x
= 0
x ( x + 10 )
−5 x 2 − 130 x + 6000
= 0
x ( x + 10 )
x 2 + 26 x − 1200
= 0
x ( x + 10 )
( x − 24 )( x + 50 ) = 0
x ( x + 10 )
จะได ( x − 24 )( x + 50 ) = 0 และ x ( x + 10 ) ≠ 0
นั่นคือ x = 24 หรือ x = − 50 โดยที่ x ≠ 0 และ x ≠ − 10

ดังนั้น ชางตัดเสื้อซื้อผามาราคาเมตรละ 24 บาท
วิธีที่ 2 ใหชางตัดเสื้อซื้อผามาทั้งหมด x เมตร เปนเงิน 600 บาท

600
ดังนั้น ชางตัดเสื้อซื้อผามาราคาเมตรละ บาท
x
ตัดผาเก็บไว 5 เมตร เหลือผา x−5 เมตร
ขายผาที่เหลือไปในราคาสูงกวาทุนเมตรละ 10 บาท
600
นั่นคือขายผาไปราคาเมตรละ + 10 บาท
x
600
ดังนั้น ขายผาที่เหลือไปไดเงินทั้งหมด ( x − 5) + 10 บาท
x
เนื่องจากขายผาที่เหลือไปไดกําไร 80 บาท
จะไดวาขายผาที่เหลือไปไดเงินทั้งหมด 680 บาท
600
นั่นคือ ( x − 5) + 10 = 680
x
600 680
+ 10 =
x x−5
600 + 10x 680
=
x x−5
60 + x 68
=
x x−5
60 + x 68
− = 0
x x−5
( 60 + x )( x − 5) − 68 x = 0
x ( x − 5)
(x 2
+ 55 x − 300 ) − 68 x
= 0
x ( x − 5)
x 2 − 13 x − 300
= 0
x ( x − 5)
( x + 12 )( x − 25) = 0
x ( x − 5)
จะได ( x + 12 )( x − 25) = 0 และ x ( x − 5) ≠ 0

นั่นคือ x = − 12 หรือ x = 25 โดยที่ x ≠ 0 และ x≠5

นั่นคือ ชางตัดเสื้อซื้อผามา 25 เมตร
600
ดังนั้น ชางตัดเสื้อซื้อผามาราคาเมตรละ = 24 บาท
25
20. 1) วิธีที่ 1 จาก x−2 = 2x
กรณีที่ 1 x−2 ≥ 0 หรือ x≥2
จะได x−2 = 2x
x = −2 ซึ่ง −2 < 2
นั่นคือ −2 ไมใชคําตอบของสมการ
กรณีที่ 2 x−2 < 0 หรือ x<2
จะได − ( x − 2 ) = 2x
x−2 = −2x
3x = 2
2 2
x = ซึ่ง <2
3 3
2
นั่นคือ เปนคําตอบของสมการ
3
2
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ
3
วิธีที่ 2 จาก x−2 = 2x
( 2x )
2 2
x−2 =
( x − 2) ( 2x )
2 2
=
( x − 2) − ( 2x )
2 2
= 0
( x − 2) − 2x ( x − 2) + 2x = 0
( − x − 2 )( 3x − 2 ) = 0
( x + 2 )( 3x − 2 ) = 0
2
3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x − 2 = 2x ดวย −2 จะได
−2−2 = 2 ( −2 )
−4 = −4
2
แทน x ในสมการ x − 2 = 2x ดวย จะได
3
2 2
−2 = 2
3 3
4 4
− =
3 3
4 4
3 3
2
ดังนัน้ เซตคําตอบของสมการ คือ
3
2) วิธีที่ 1 จาก 2x −1 = x+4
1
กรณีที่ 1 2x −1 ≥ 0 หรือ x≥
2
จะได 2x −1 = x+4
1
x = 5 ซึ่ง 5≥
2
1
กรณีที่ 2 2x −1 < 0 หรือ x<
2
จะได − ( 2 x − 1) = x+4
2x −1 = − ( x + 4)
2x −1 = −x − 4
3x = −3
1
x = −1 ซึ่ง −1 <
2
วิธีที่ 2 จาก 2x −1 = x+4
( x + 4)
2 2
2x −1 =
( 2 x − 1) ( x + 4)
2 2
=
( 2 x − 1) − ( x + 4 )
2 2
= 0
( 2 x − 1) − ( x + 4 ) ( 2 x − 1) + ( x + 4 ) = 0
( x − 5)( 3x + 3) = 0
( x − 5)( x + 1) = 0
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ 2x −1 = x + 4 ดวย 5 จะได

2 ( 5) − 1 = 5+4
10 − 1 = 9
9 = 9
แทน x ในสมการ 2x −1 = x + 4 ดวย −1 จะได
2 ( −1) − 1 = −1 + 4
− 2 −1 = 3
−3 = 3
3) จาก 3x − 1 = x−5
2 2
3x − 1 = x−5
( 3x − 1) ( x − 5)
2 2
=
( 3x − 1) − ( x − 5)
2 2
= 0
( 3x − 1) − ( x − 5) ( 3x − 1) + ( x − 5) = 0
( 2 x + 4 )( 4 x − 6 ) = 0
( x + 2 )( 2 x − 3) = 0
3
2
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ 3x − 1 = x − 5 ดวย −2 จะได
3 ( −2 ) − 1 = −2−5
−7 = −7
3
แทน x ในสมการ 3x − 1 = x − 5 ดวย จะได
2
3 3
3 −1 = −5
2 2
7 7
= −
2 2
7 7
2 2
3
2
4) จาก x 2 − 3x + 1 = x−2
( x − 2)
2 2
x 2 − 3x + 1 =
( x − 3x + 1) ( x − 2)
2 2 2
=
( x − 3x + 1) − ( x − 2 )
2 2 2
= 0
( x − 3x + 1) − ( x − 2 ) ( x − 3x + 1) + ( x − 2 )
2 2
= 0
( x − 4 x + 3)( x − 2 x − 1)
2 2
= 0
( x − 1)( x − 3) (
x − 1+ 2 ) (
x − 1− 2 ) = 0
จะได x =1 หรือ x=3 หรือ x = 1+ 2 หรือ x = 1− 2
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x 2 − 3x + 1 = x − 2 ดวย 1 จะได

(1) − 3 (1) + 1
2
= 1− 2
−1 = −1
แทน x ในสมการ x 2 − 3x + 1 = x − 2 ดวย 3 จะได
( 3) − 3 ( 3) + 1
2
= 3− 2
1 = 1
แทน x ในสมการ x 2 − 3x + 1 = x − 2 ดวย 1 + 2 จะได
(1 + 2 ) ( ) (1 + 2 ) − 2
2
− 3 1+ 2 +1 =
(1 + 2 2 + 2 − 3+3) ( 2 ) +1 = −1 + 2
1− 2 = 2 −1
(
− 1− 2 ) = 2 −1
2 −1 = 2 −1 เปนจริง
แทน x ในสมการ x 2 − 3x + 1 = x − 2 ดวย 1 − 2 จะได
(1 − 2 ) ( ) (1 − 2 ) − 2
2
− 3 1− 2 +1 =
(1 − 2 ) (
2 + 2 − 3−3 2 ) +1 = −1 − 2
1+ 2 = ( )
− 1+ 2
1+ 2 = − (1 + 2 ) เปนเท็จ
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ { 3, 1 + 2}
5) จาก x2 + 2 x − 1 = x+5
( x + 5)
2 2
x2 + 2 x − 1 =
( x + 2 x − 1) ( x + 5)
2 2 2
=
( x + 2 x − 1) − ( x + 5)
2 2 2
= 0
( x + 2 x − 1) − ( x + 5) ( x + 2 x − 1) + ( x + 5)
2 2
= 0
( x + x − 6 )( x + 3x + 4 )
2 2
= 0
( x − 2 )( x + 3) ( x + 3x + 4 ) 2
= 0
เนื่องจาก ( 3) − 4 (1)( 4 ) < 0

2
จะไดวา ไมมีจํานวนจริงที่ทําให x 2 + 3x + 4 = 0
ดังนั้น x=2 หรือ x = −3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x2 + 2 x − 1 = x + 5 ดวย 2 จะได

( 2) + 2 ( 2) − 1
2
= 2+5
7 = 7
แทน x ในสมการ x2 + 2 x − 1 = x + 5 ดวย −3 จะได
( −3) + 2 ( −3) − 1 ( −3) + 5
2
=
2 = 2
6) จาก x 2 − 3x − 4 = 2x + 2
2 2
x 2 − 3x − 4 = 2x + 2
( x − 3x − 4 ) ( 2x + 2)
2 2 2
=
( x − 3x − 4 ) − ( 2 x + 2 )
2 2 2
= 0
( x − 3x − 4 ) − ( 2 x + 2 ) ( x − 3x − 4 ) + ( 2 x + 2 )
2 2
= 0
( x − 5 x − 6 )( x − x − 2 )
2 2
= 0
( x + 1)( x − 6 )( x + 1)( x − 2 ) = 0
จะได x = −1 หรือ x=6 หรือ x=2
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x 2 − 3x − 4 = 2x + 2 ดวย −1 จะได

( −1) − 3 ( −1) − 4 2 ( −1) + 2
2
=
0 = 0
แทน x ในสมการ x 2 − 3x − 4 = 2x + 2 ดวย 6 จะได

( 6) − 3( 6) − 4 2 ( 6) + 2
2
=
14 = 14
แทน x ในสมการ x 2 − 3x − 4 = 2x + 2 ดวย 2 จะได
( 2) − 3( 2) − 4 2 ( 2) + 2
2
=
−6 = 6
7) วิธีที่ 1 จาก x + x−3 = 2
x−3 = 2− x
(2 − x )
2 2
x−3 =
( x − 3) (2 − x )
2 2
=
2
x2 − 6 x + 9 = 4−4 x + x
x2 − 6 x + 9 = 4 − 4 x + x2
4 x = 6x − 5
( 6 x − 5) (4 x )
2 2
=
( 6 x − 5) ( 4x )
2 2
=
( 6 x − 5) − 4 x ( 6 x − 5) + 4 x = 0
( 2 x − 5)(10 x − 5) = 0
( 2 x − 5)( 2 x − 1) = 0
5 1
จะได x= หรือ x=
2 2
5
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x + x−3 = 2 ดวย จะได
2
5 5
+ −3 = 2
2 2
5 1
+ = 2
2 2
1
แทน x ในสมการ x + x−3 = 2 ดวย จะได
2
1 1
+ −3 = 2
2 2
1 5
+ = 2
2 2
จะได − x − ( x − 3) = 2
−2x = −1
1
x = ซึ่ง x>0
2
1
2
กรณีที่ 2 0≤ x<3
จะได x − ( x − 3) = 2
จะได x + ( x − 3) = 2
2x = 5
5
x = ซึ่ง x<3
2
5
2
8) วิธีที่ 1 จาก 4 x = x − 2 +1
(4 x ) ( x − 2 +1 )
2 2
=
( x − 2)
2
16x 2 = + 2 x − 2 +1
16x 2 = x2 − 4 x + 4 + 2 x − 2 + 1
15 x 2 + 4 x − 5 = 2 x−2
(15 x + 4 x − 5) (2 )
2 2
2
= x−2
(15 x + 4 x − 5) 2 ( x − 2)
2 2 2
=
(15 x + 4 x − 5) − 2 ( x − 2 )
2 2 2
= 0
(15 x 2
+ 4 x − 5 ) − 2 ( x − 2 ) (15 x + 4 x − 5 ) + 2 ( x − 2 )
2
= 0
(15 x + 2 x − 1)(15 x + 6 x − 9 )
2 2
= 0
(15 x + 2 x − 1)( 5 x + 2 x − 3)
2 2
= 0
( 5 x − 1)( 3x + 1)( 5 x − 3)( x + 1) = 0
1 1 3
จะได x= หรือ x=− หรือ x= หรือ x = −1
5 3 5
1
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ 4 x = x − 2 +1 ดวย จะได
5
1 1
4 = − 2 +1
5 5
1 9
4 = − +1
5 5
4 9
= +1
5 5
4 14
= เปนเท็จ
5 5
1
แทน x ในสมการ 4 x = x − 2 +1 ดวย − จะได
3
1 1
4 − = − − 2 +1
3 3
1 7
4 = − +1
3 3
4 7
= +1
3 3
4 10
= เปนเท็จ
3 3
3
แทน x ในสมการ 4 x = x − 2 +1 ดวย จะได
5
3 3
4 = − 2 +1
5 5
3 7
4 = − +1
5 5
12 7
= +1
5 5
12 12
5 5
แทน x ในสมการ 4 x = x − 2 +1 ดวย −1 จะได

4 −1 = −1− 2 +1
4 (1) = − 3 +1
4 = 3 +1
3
5
จะได 4(−x) = − ( x − 2) + 1
−4x = −x + 2 +1
−3x = 3
x = −1 ซึ่ง −1 < 0
จะได 4x = − ( x − 2) + 1
4x = −x + 2 +1
5x = 3
3 3
x = ซึ่ง 0≤ <2
5 5
3
นั่นคือ เปนคําตอบของสมการ
5
จะได 4x = ( x − 2) + 1
4x = x − 2 +1
3x = −1
1 1
x = − ซึ่ง − <2
3 3
1
นั่นคือ − ไมเปนคําตอบของสมการ
3
3
5
9) วิธีที่ 1 จาก x −1 + x − 2 = 3
x −1 − 3 = − x−2
( x −1 − 3 ) (− )
2 2
= x−2
( x −1 − 3 ) ( x − 2)
2 2
=
( x − 1) ( x − 2)
2 2
− 6 x −1 + 9 =
(x 2
− 2 x + 1) − 6 x − 1 + 9 = x2 − 4 x + 4
x+3
x −1 =
3
2
2 x+3
x −1 =
3
2
x+3
( x − 1)
2
=
3
2
x+3
( x − 1) −
2
= 0
3
x+3 x+3
( x − 1) − ( x − 1) + = 0
3 3
2x − 6 4x
= 0
3 3
4 x ( x − 3) = 0
จะได x=0 หรือ x=3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x −1 + x − 2 = 3 ดวย 0 จะได

0 −1 + 0 − 2 = 3
−1 + − 2 = 3
แทน x ในสมการ x −1 + x − 2 = 3 ดวย 3 จะได
3 −1 + 3 − 2 = 3
2 + 1 = 3
2 +1 = 3
กรณีที่ 1 x <1
จะได − ( x − 1) − ( x − 2 ) = 3
−2 x + 3 = 3
−2x = 0
x = 0 ซึ่ง 0 <1
กรณีที่ 2 1≤ x < 2
จะได ( x − 1) − ( x − 2 ) = 3
จะได ( x − 1) + ( x − 2 ) = 3
2x − 3 = 3
2x = 6
x = 3 ซึ่ง 3≥ 2
10) วิธีที่ 1 จาก x − x−2 = x −1
( ) ( x − 1)
2 2
x − x−2 =
( x − 1)
2 2 2
x −2 x x−2 + x−2 =
x2 − 2 x ( x − 2) + ( x − 2) ( x − 1)
2 2
=
x2 − 2 x ( x − 2) + ( x2 − 4x + 4) = x2 − 2 x + 1
x2 − 2 x + 3 = 2 x ( x − 2)
x2 − 2 x + 3 = 2 x2 − 2 x
(x − 2 x + 3) (2 x )
2 2
2
= 2
− 2x
(x − 2 x + 3) 2 ( x2 − 2 x )
2 2
2
=
( x − 2 x + 3) − 2 ( x − 2 x )
2 2
2 2
= 0
( x − 2 x + 3) − 2 ( x − 2 x ) ( x − 2 x + 3) + 2 ( x − 2 x )
2 2 2 2
= 0
( − x + 2 x + 3)( 3x − 6 x + 3)
2 2
= 0
( x − 2 x − 3)( x − 2 x + 1)
2 2
= 0
( x + 1)( x − 3)( x − 1)
2
= 0
จะได x = −1 หรือ x =1 หรือ x =3
ตรวจคําตอบ แทน x ในสมการ x − x − 2 = x −1 ดวย −1 จะได

−1 − −1− 2 = −1 − 1
−1 − − 3 = −2
1− 3 = −2
−2 = −2 เปนจริง
แทน x ในสมการ x − x − 2 = x −1 ดวย 1 จะได
1 − 1− 2 = 1−1
1 − −1 = 0
1−1 = 0
แทน x ในสมการ x − x − 2 = x −1 ดวย 3 จะได
3 − 3− 2 = 3 −1
3 − 1 = 2
3 −1 = 2
วิธีที่ 2 โดยบทนิยามของคาสัมบูรณ
จะได − x + ( x − 2) = x −1
x = −1 ซึ่ง −1 < 0
จะได x + ( x − 2) = x −1
x−2 = −1
x = 1 ซึ่ง 0 ≤1< 2
จะได x − ( x − 2) = x −1
x −1 = 2
x = 3 ซึ่ง 3≥ 2
21. 1) จากบทนิยามของคาสัมบูรณ
กรณีที่ 1 2x − 4 ≥ 0 จะได x≥2
และ 2x − 4 > x +1
x > 5
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x>5
กรณีที่ 2 2x − 4 < 0 จะได x<2
และ − ( 2x − 4) > x +1
−2 x + 4 > x +1
−3x > −3
x < 1
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ x <1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , 1 ) ∪ ( 5, ∞ )
2) วิธีที่ 1 จาก x−4 ≤ 2x + 1

1
เนื่องจาก x−4 ≥ 0 ดังนั้น 2x + 1 ≥ 0 หรือ x≥−
2
จะได − ( 2 x + 1) ≤ x−4 ≤ 2x + 1
ดังนั้น − ( 2 x + 1) ≤ x−4 และ x−4 ≤ 2x + 1
−2 x − 1 ≤ x−4 และ x ≥ −5
−3x ≤ −3
x ≥ 1
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 1, ∞ )
กรณีที่ 1 x−4 ≥ 0 จะได x≥4
และ x−4 ≤ 2x + 1
x ≥ −5
นั่นคือ คา x ที่สอดคลอง คือ x≥4
กรณีที่ 2 x−4 < 0 จะได x<4
และ x−4 ≥ − ( 2 x + 1)
x−4 ≥ −2 x − 1
3x ≥ 3
x ≥ 1
นั่นคือ คา x ที่สอดคลอง คือ 1 ≤ x < 4
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ 4, ∞ ) ∩ [ 1, 4 ) หรือ [ 1, ∞ )
3) วิธีที่ 1 จาก 2x − 3 < 3x − 7
7
เนื่องจาก 2x − 3 ≥ 0 ดังนั้น 3x − 7 > 0 หรือ x>
3
จะได − ( 3x − 7 ) < 2x − 3 < 3x − 7
ดังนั้น − ( 3x − 7 ) < 2x − 3 และ 2x − 3 < 3x − 7
−3x + 7 < 2x − 3 และ x > 4

−5x < −10
x > 2
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 4, ∞ )
3
กรณีที่ 1 2x − 3 ≥ 0 จะได x ≥
2
และ 2x − 3 < 3x − 7
x > 4
นั่นคือ คา x ที่สอดคลอง คือ x>4
3
กรณีที่ 2 2x − 3 < 0 จะได x <
2
และ 2x − 3 > − ( 3x − 7 )
2x − 3 > −3x + 7
5x > 10
x > 2
นั่นคือ ไมมี x ที่สอดคลองกับอสมการ
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( 4, ∞ ) ∪ ∅ หรือ ( 4, ∞ )
4) เนื่องจาก x − 4 ≥ 0 และ x − 2 x ≥ 0 สําหรับทุกคา x ∈
2 2
จะได x2 − 4
2
≤ x2 − 2 x
2
(x − 4) (x − 2x)
2 2
2
≤ 2
( x − 4) − ( x − 2x )
2 2
2 2
≤ 0
( x − 4) − ( x − 2x ) ( x − 4) + ( x − 2x )
2 2 2 2
≤ 0
( 2x − 4) ( 2x − 2x − 4)
2
≤ 0
( x − 2) ( x − x − 2)
2
≤ 0
( x − 2 )( x − 2 )( x + 1) ≤ 0
( x − 2 ) ( x + 1)
2
≤ 0
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 1 ] ∪ { 2 }
5) เนื่องจาก 2 x − 5 x − 1 ≥ 0 และ x − x + 4 ≥ 0 สําหรับทุกคา
2 2
x∈
จะได 2 x2 − 5x − 1
2
≤ x2 − x + 4
2
( 2 x − 5 x − 1) (x − x + 4)
2 2
2
≤ 2
( 2 x − 5 x − 1) − ( x − x + 4 )
2 2
2 2
≤ 0
( 2x 2
− 5 x − 1) − ( x − x + 4 ) ( 2 x − 5 x − 1) + ( x − x + 4 )
2 2 2
≤ 0
( x − 4 x − 5)( 3x − 6 x + 3)
2 2
≤ 0
( x − 4 x − 5)( x − 2 x + 1)
2 2
≤ 0
( x + 1)( x − 5)( x − 1)
2
≤ 0
6) จากโจทย ทราบวา x ≠ 5 และ x ≠ 4
x −1 x−5
จาก 2 ≤
x−5 x−4
2 2
x −1 x−5
2 ≤
x−5 x−4
2 2
x −1 x−5
2 ≤
x−5 x−4
2 2
x −1 x−5
2 − ≤ 0
x−5 x−4
x −1 x−5 x −1 x−5
2 − 2 + ≤ 0
x−5 x−4 x−5 x−4
2 ( x − 1)( x − 4 ) − ( x − 5 ) 2 ( x − 1)( x − 4 ) + ( x − 5 )
2 2
≤ 0
( x − 5)( x − 4 ) ( x − 5)( x − 4 )
( 2x 2
− 10 x + 8 ) − ( x 2 − 10 x + 25 ) ( 2x 2
− 10 x + 8 ) + ( x 2 − 10 x + 25 )
≤ 0
( x − 5)( x − 4 ) ( x − 5)( x − 4 )
x 2 − 17 3 x 2 − 20 x + 33
≤ 0
( x − 5)( x − 4 ) ( x − 5)( x − 4 )
(x − 17 )( x + 17 ) ( x − 3)( 3x − 11) ≤ 0
( x − 5) ( x − 4 )
2 2
11
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ − 17 , 3 ∪ , 17 − { 4, 5 } หรือ
3
− 17 , 3 ∪
11
3
, 4 ∪ 4, 17 (
7) จากโจทย ทราบวา x ≠ −2 และ x≠2
1 2
จาก ≥
x −2 x +1
1 2
จะได ≥
−x − 2 −x +1
1 2
≤
x+2 x −1
1 2
− ≤ 0
x + 2 x −1
( x − 1) − 2 ( x + 2 ) ≤ 0
( x + 2 )( x − 1)
−x − 5
≤ 0
( x + 2 )( x − 1)
x+5
≥ 0
( 2 )( x − 1)
x +
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ [ − 5, − 2 )
1 2
จะได ≥
x−2 x +1
1 2
− ≥ 0
x − 2 x +1
( x + 1) − 2 ( x − 2 ) ≥ 0
( x − 2 )( x + 1)
−x + 5
≥ 0
( x − 2 )( x + 1)
x−5
≤ 0
( x − 2 )( x + 1)
ที่สอดคลอง คือ ( 2, 5 ]
ดังนั้น คา x
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ [ − 5, − 2 ) ∪ ( 2, 5 ]

8) จากโจทย ทราบวา x ≠ −2 และ x≠3
x +6 x
จาก +1 <
x+2 x−3
−x + 6 −x
จะได +1 <
x+2 x−3
x−6 x
−1 >
x+2 x−3
x−6 x
− −1 > 0
x+ 2 x−3
( x − 6 )( x − 3) − x ( x + 2 ) − ( x + 2 )( x − 3) > 0
( x + 2 )( x − 3)
(x 2
− 9 x + 18 ) − ( x 2 + 2 x ) − ( x 2 − x − 6 )
> 0
( x + 2 )( x − 3)
− x 2 − 10 x + 24
> 0
( x + 2 )( x − 3)
x 2 + 10 x − 24
< 0
( x + 2 )( x − 3)
( x + 12 )( x − 2 ) < 0
( x + 2 )( x − 3)
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ ( − 12, − 2 )
x+6 x
จะได +1 <
x+2 x−3
x+6 x
− +1 < 0
x+ 2 x−3
( x + 6 )( x − 3) − x ( x + 2 ) + ( x + 2 )( x − 3) < 0
( x + 2 )( x − 3)
(x 2
+ 3 x − 18 ) − ( x 2 + 2 x ) + ( x 2 − x − 6 )
< 0
( x + 2 )( x − 3)
x 2 − 24
< 0
( x + 2 )( x − 3)
( x − 2 6 )( x + 2 6 ) < 0
( x + 2 )( x − 3)
ดังนั้น คา x ( 3, 2 6 )
ที่สอดคลอง คือ
ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − 12, − 2 ) ∪ ( 3, 2 6 )
9) จากโจทย ทราบวา x≠0 และ x ≠ −2
x−3 x+5
จาก ≥
x x+2
x−3
กรณีที่ 1 x<0 จะได x−3 < 0 ดังนั้น >0
x
จะไดอสมการเปน
x−3 x+5
≥
x x+2
x−3 x+5
− ≥ 0
x x+2
( x − 3)( x + 2 ) − x ( x + 5)
≥ 0
x ( x + 2)
(x 2
− x − 6) − ( x2 + 5x )
≥ 0
x ( x + 2)
( −6 x − 6 ) ≥ 0
x ( x + 2)
( x + 1)
≤ 0
x ( x + 2)
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ ( − ∞ , − 2 ) ∪ [ − 1, 0 )

x−3
กรณีที่ 2 0<x<3 จะได x−3 < 0 ดังนั้น <0
x
x−3 x+5
− ≥
x x+2
x+5 x−3
+ ≤ 0
x+2 x
x ( x + 5 ) + ( x − 3)( x + 2 )
≤ 0
x ( x + 2)
(x 2
+ 5x ) + ( x2 − x − 6)
≤ 0
x ( x + 2)
2 x2 + 4 x − 6
≤ 0
x ( x + 2)
x2 + 2 x − 3
≤ 0
x ( x + 2)
( x − 1)( x + 3) ≤ 0
x ( x + 2)
ดังนั้น คา x ที่สอดคลอง คือ ( 0, 1 ]
x−3
กรณีที่ 3 x≥3 จะได x−3 ≥ 0 ดังนั้น >0
x
x−3 x+5
นั่นคือ ≥
x x+2
x−3 x+5
− ≥ 0
x x+2
( x − 3)( x + 2 ) − x ( x + 5)
≥ 0
x ( x + 2)
(x 2
− x − 6) − ( x2 + 5x )
≥ 0
x ( x + 2)
( −6 x − 6 )
≥ 0
x ( x + 2)
( x + 1) ≤ 0
x ( x + 2)
ดังนั้น ไมมี x ที่สอดคลองกับอสมการ

ดังนั้น เซตคําตอบของอสมการ คือ ( − ∞ , − 2 ) ∪ [ − 1, 0 ) ∪ ( 0, 1 ]
10) จากโจทย ทราบวา x ≠ 0 และ x ≠ − 2
22. ใหรานคาตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ x
เนื่องจากที่ทํางานของสมชายตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ 5
จะไดวาสมชายเดินทางจากที่ทํางานเพื่อไปซื้อของที่รานคาเปนระยะทาง x−5 กิโลเมตร
และเนื่องจากบานของสมชายตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ 7
จะไดวา สมชายเดินทางจากรานคากลับบานของตนเองเปนระยะทาง x−7 กิโลเมตร
เนื่องจาก สมชายเดินทางไปซื้อของที่รานคาแลวเดินกลับบานตนเองเปนระยะทาง
ทั้งสิ้น 4 กิโลเมตร
จะไดวา x−5 + x−7 = 4
วิธีที่ 1 x−5 = 4− x−7
(4 − )
2 2
x−5 = x−7
( x − 5) (4 − x−7 )
2 2
=
( x − 5) 16 − 8 x − 7 + ( x − 7 )
2 2
=
( x − 5) − ( x − 7 )
2 2
= 16 − 8 x − 7
( x − 5) − ( x − 7 ) ( x − 5) + ( x − 7 ) = 16 − 8 x − 7
2 ( 2 x − 12 ) = 16 − 8 x − 7
x−6 = 4−2 x−7
x − 10 = −2 x − 7
( x − 10 ) ( −2 )
2 2
= x−7
( x − 10 ) 2( x − 7)
2 2
=
( x − 10 ) − 2( x − 7)
2 2
= 0
( x − 10 ) − 2 ( x − 7 ) ( x − 10 ) + 2 ( x − 7 ) = 0
( − x + 4 )( 3x − 24 ) = 0
( x − 4 )( x − 8) = 0
นั่นคือ เซตคําตอบของสมการ คือ {4, 8}
ดังนั้น รานคาตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ 4 หรือหลักกิโลเมตรที่ 8
จะได − ( x − 5) − ( x − 7 ) = 4
−2 x + 12 = 4
−2x = −8
x = 4 ซึ่ง 4<5
จะได ( x − 5) − ( x − 7 ) = 4
นั่นคือ ไมมี x ที่สอดคลองกับอสมการ
จะได ( x − 5) + ( x − 7 ) = 4
2 x − 12 = 4
2x = 16
x = 8 ซึ่ง 8≥7
ดังนั้น เซตคําตอบของสมการ คือ {4, 8}
ดังนั้น รานคาตั้งอยูที่หลักกิโลเมตรที่ 4 หรือหลักกิโลเมตรที่ 8
แหลงเรียนรูเพิ่มเติม
forvo.com เปนเว็บไซตที่รวบรวมการออกเสียงคําในภาษาตาง ๆ กอตั้งขึ้นเมื่อ ค ศ 2008
โดยมีจุดมุงหมายเพื่อพั นาการสื่อสารทางการพูด ผานการแลกเปลี่ยนการออกเสียงคําในภาษา

ตาง ๆ ทั้งจากบุคคลที่เปนเจาของภาษาและบุคคลที่ไมใชเจาของภาษา forvo.com ไดรับคัดเลือก
จากนิตยสาร Times ใหเปน 50 เว็บไซตที่ดีที่สุดใน ค ศ 2013 (50 best websites of 2013) ปจจุบัน
เว็บไซตนี้เ ปนฐานขอมูลที่รวบรวมการออกเสียงที่ใหญที่สุด มีคลิปเสียงที่แสดงการออกเสีย ง

คําศัพทประมาณสี่ลานคําในภาษาตาง ๆ มากกวา 330 ภาษา
ครูอาจใชเว็บไซต forvo.com เพื่อศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการออกเสียงคําศัพทคณิตศาสตร

หรือชื่อนักคณิตศาสตรในภาษาอังกฤษหรือภาษาอื่น ๆ ที่ปราก ในหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติม
คณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 ได เชน finite set และ infinite set ซึ่งเปนคําศัพท
คณิตศาสตรในภาษาอังกฤษ หรือ Georg Cantor ซึ่งเปนชื่อนักคณิตศาสตรชาวเยอรมัน
บรรณานกรม
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2524). คูมือครูวิชาคณิตศาสตร ค 012 ตาม
หลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลาย พุทธศักราช 2524 ของกระทรวงศึกษาธิการ. กรุงเทพ :
โรงพิมพคุรุสภาลาดพราว
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2558). คูมือครูรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร
เลม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 – 6 กลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพ : โรงพิมพ สกสค ลาดพราว
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2557). คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร
เลม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 – 6 กลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพ : โรงพิมพ สกสค ลาดพราว
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2561). หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติม
คณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1 ตามผลการเรียนรูกลุมสาระการเรียนรู
คณิตศาสตร (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551. กรุงเทพ : โรงพิมพ สกสค ลาดพราว
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2557) หนังสือเรียนรูเพิ่มเติมเพื่อเสริม
ศักยภาพคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 – 6 ระบบจํานวนจริง กรุงเทพ : พั นา
คุณภาพวิชาการ
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (2552). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551. กรุงเทพ : โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย
คณ ูจัดทํา
คณ ที่ปรึกษา
ดร พรพรรณ ไวทยางกูร สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
รศ ดร สัญญา มิตรเอม สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร สุพัตรา ผาติวิสันติ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
คณ ูจัดทําคูมือครู
นางสาวปฐมาภรณ อวชัย สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวอัมริสา จันทนะสิริ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายทศธรรม เมขลา สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายพั นชัย รวิวรรณ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวภิญญดา กลับแกว สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร ศศิวรรณ เมลืองนนท สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร สุธารส นิลรอด สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายสมภพ ศรีสิทธิไพบูลย มหาวิทยาลัยราชภั กาญจนบุรี
นายธีรสรรค ขันธวิทย นักวิชาการอิสระ
นายนิธิ รุงธนาภิรมย นักวิชาการอิสระ
นายอัฐวิช นริศยาพร นักวิชาการอิสระ
คณ ูพิจารณาคูมือครู
นายประสาท สอานวงศ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
รศ ดร สมพร สูตินันทโอภาส สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
รศ ดร สิริพร ทิพยคง สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวจินตนา อารยะรังสฤษ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวจําเริญ เจียวหวาน สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายสุเทพ กิตติพิทักษ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร อลงกรณ ตั้งสงวนธรรม สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวปฐมาภรณ อวชัย สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวอัมริสา จันทนะศิริ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายพั นชัย รวิวรรณ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวภิญญดา กลับแกว สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร ศศิวรรณ เมลืองนนท สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ดร สุธารส นิลรอด สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
คณ บรรณาธิการ
รศ ดร สิริพร ทิพยคง สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวจินตนา อารยะรังสฤษ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นางสาวจําเริญ เจียวหวาน สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นายสุเทพ กิตติพิทักษ สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
กิตติกรรมปร กาศ
นางสาวขวัญใจ ภาสพันธุ โรงเรียนราชวินิตบางเขน กรุงเทพ
นายเชิดศักดิ ภักดีวิโรจน โรงเรียน ภ ป ร ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ จ นครปฐม
นายณรงคฤทธิ ายา โรงเรียนสาธิตแหงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร กรุงเทพ
นายถนอมเกียรติ งานสกุล โรงเรียนสตรีภูเก็ต จ ภูเก็ต
นางสาวปรารถนา วิริยธรรมเจริญ โรงเรียนพระปฐมวิทยาลัย จ นครปฐม
นายวิ ิตพงค พะวงษา โรงเรียนสภาราชินี จ ตรัง
นายศรัณย แสงนิลาวิวั น โรงเรียนจุ าภรณราชวิทยาลัย เพชรบุรี จ เพชรบุรี
นางสาวสราญลักษณ บุตรรัตน โรงเรียนบางละมุง จ เพชรบุรี
วาที่รอยตรีสามารถ วนาธรัตน โรงเรียนเ ลิมขวัญสตรี จ พิษณุโลก
นางสุธิดา นานชา โรงเรียนยานตาขาวรัฐชนูปถัมภ จ ตรัง
นายสุรชัย บุญเรือง โรงเรียนเบ็ญจะมะมหาราช จ อุบลราชธานี
นางศรีสกุล สุขสวาง ขาราชการบํานาญ
นางศุภรา ทวรรณกุล ขาราชการบํานาญ
นายสุกิจ สมงาม ขาราชการบํานาญ
นางสุปราณี พวงพี ขาราชการบํานาญ
ฝายสนับสนนวิชาการ
นายชัยรัตน สุนทรประพี นักวิชาการอิสระ
นางสาวปยาภรณ ทองมาก สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

Math 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Math 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

คู�มือครูรายวิชาเพิ่มเติม

สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) มีหนาที่ในการพัฒนา

สสวท. หวังเปนอยางยิ่งวา คูมือครูเลมนี้จะเปนประโยชนตอการจัดการเรียนรู และ

ประเด็ น ที่ ค รู ค วรทราบเกี่ ย วกั บ แบบฝกหัด เชน จุด มุ งหมายของแบบฝกหั ด

ตั ว อยางการจั ด กิ จ กรรมในหนั ง สื อ เรี ย น ที่ มี ขั้ น ตอนการดํ า เนิ น กิ จ กรรม

ตรรกศาสตร 2.7 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและ 84

3.1 เนื้อหาสาระ 108

3.2 ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการสอน 117

3.3 แนวทางการจัดกิจกรรมในหนังสือเรียน 128

3.4 การวัดผลประเมินผลระหวางเรียน 133

3.5 การวิเคราะหแบบฝกหัดทายบท 135

3.6 ความรูเพิ่มเติมสําหรับครู 143

จํานวนจริง 3.7 ตัวอยางแบบทดสอบประจําบทและ 166

2 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

เซต A ไมเทากับ เซต B หมายถึง มีสมาชิกอยางนอยหนึ่งตัวของเซต A ที่ไมใชสมาชิกของเซต

7. เซต A เปนสับเซตของเซต B ก็ตอเมื่อ สมาชิกทุกตัวของเซต A เปนสมาชิกของเซต B

เซต A ไมเปนสับเซตของเซต B ก็ตอเมื่อ มีสมาชิกอยางนอยหนึ่งตัวของเซต A ที่ไมเปน

8. เซตของสับเซตทั้งหมดของเซต A เรียกวา เพาเวอรเซตของเซต

9. เรียกแผนภาพแสดงเซตวา “แผนภาพเวนน” การเขียนแผนภาพมักจะแทนเอกภพสัมพัทธ U

โดยที่ A ∩ B = { x x∈A และ x ∈ B}

4 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

2) ยูเนียนของเซต A และ B เขียนแทนดวย A∪ B

โดยที่ A ∪ B = { x x∈A หรือ x ∈ B}

3) คอมพลีเมนตของเซต A เมื่อเทียบกับ U หรือคอมพลีเมนตของเซต A เขียนแทน

4) ผลตางระหวางเซต A และ B หมายถึง เซตที่มีสมาชิกอยูในเซต A แตไมอยูในเซต B

โดยที่ A − B = { x x∈A และ x ∉ B}

6 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

ตั ว อยางนี้ มี ไ วเพื่ อ สรางความเขาใจเกี่ ย วกั บ การเปนสมาชิ ก ของเซต และการใช

เขียน A และ B แบบแจกแจงสมาชิกไดเปน

8 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

ยกตัวอยางเปรียบเทียบเซตวางกับกลองเปลา โดยเซตวางคือเซตที่ไมมีส มาชิกและ

เมื่อนักเรียนมีความเขาใจเกี่ยวกับการเขียนแผนภาพเวนนสําหรับ 2 เซต และสําหรับ 3 เซต

10 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

น.ส.เจ็ด อายุ 20 ป จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 มีใบอนุญาตขับขี่

2.2 เจาหนาที่ธุรการ เพศหญิง จบการศึกษาอยางต่ําระดับปริญญาตรี

12 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

2.2 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต A หรือเซต B หรือทั้งสองเซต

2.4 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของ U แตไมเปนสมาชิกของเซต B

2.5 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต A แตไมเปนสมาชิกของเซต B

2.6 สมาชิกตัวใดบางที่เปนสมาชิกของเซต B แตไมเปนสมาชิกของเซต A

14 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

2. ครูถามนักเรียนวาจํานวนสมาชิกของเซต A เปนเทาใด เมื่อนักเรียนตอบไดแลว ใหครู

16 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

ครูใหนักเรียนแรเงาเซต A จากนั้นแรเงาเซต B โดยใชอีกสีหนึ่ง และใหนักเรียนพิจารณาวา

18 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

ความหมายของเซต สมาชิกของเซต จํานวนสมาชิกของเซต 1.1ก ขอ 3, 4, 5

ทั้งนี้ แบบฝกหัดทายบทแตละขอในหนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4

20 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

22 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

แบบที่ 2 เปนเซตอนันตนับไมได (uncountable infinite) เชน เซตของจํานวนจริง

24 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

1) จงหาจํานวนสับเซตของ A ที่มี a เปนสมาชิก

9. จงพิจารณาวา ( A − B ) ∪ ( B − A) และ ( A ∪ B ) − ( A ∩ B ) เทากันหรือไม

11. กําหนดให U = {1, 2, , 100} จงหาจํานวนสมาชิกของ U ที่เปนจํานวนคูแตหารดวย 3

26 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

ตามลําดับ มีคนที่ชอบรับประทานกุงและปลา 24% ชอบรับประทานปลาและปู 17%

นั่นคือ {x ∈ x 2 < 150 } มีสมาชิก คือ −12, − 11, … , 0, 1, … , 12

จะได A∩ B = ซึ่ง เปนเซตอนันต

จะได A − B = {0} ซึ่ง {0} เปนเซตจํากัด

28 คูมือครูรายวิชาเพิ่มเติมคณิตศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เลม 1

จะได สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 0 ตัว ไดแก ∅

สับเซตของ A ที่มีสมาชิก 1 ตัว ไดแก {a} , {b} , {c} , {d } และ {e}

7. จาก A = {1, {2, 3}}