ปฏิบัติการการดองใสสิ่งมีชีวิต

1. นำตัวอย่างสัตว์ที่มีความยาวไม่เกิน 20 เซนติเมตร (ปลาหรือสัตว์กลุ่ม

อื่นๆ) ที่เก็บรักษาในน้ำยารักษาสภาพ ฟอร์มาลิน เข้มข้น 10% อย่าง
น้อย 1 สัปดาห์ หากเป็ นปลามีเกล็ดให้ใช้มีดผ่าตัดค่อยๆ ขูดเกล็ดออก
ให้หมดเนื่องจากสีย้อมกระดูกแข็ง (สีแดง) จะติดที่เกล็ดจำนวนมาก
ส่งผลให้เหลือสีจำนวนน้อยติดกระดูก
2. หลักจากเตรียมตัวอย่างเรียบร้อย ล้างให้สะอาด และทำการฟอกขาว
โดยใช้สารละลาย Potassium hydroxide (KOH) 2 % ผสมร่วมกับ
สารละลาย Hydrogen peroxide (H2O2) 3% ในอัตราส่วน 1:9 แช่
ทิง้ ไว้ประมาณ 1 วัน
3. หลังจากแช่ตัวอย่างอย่างน้อย 1 วัน หากลำตัวปลาที่มีสีขาวซีด และ
ตาดำเปลี่ยนเป็ นสีชา หรือถ้าสีลำตัวและตายังเข้มอยู่ก็แช่ต่อได้แต่ไม่
ควรเกิน 2 วัน(ตัวอย่างทัง้ หมดต้องพยายามให้ทุกส่วนแช่อยู่ใน
สารละลายเพื่อให้เกิดปฏิกริยาอย่างมีประสิทธิภาพตลอดทัง้ ลำตัว
ปลา)เมื่อตัวอย่างมีสีลำตัวขาวซีด และตาดำมีสีชา นำตัวอย่างปลาดัง
กล่าวแช่ลงในน้ำยาย้อมสีกระดูกอ่อน ซึ่งในสารละลาย 1 ลิตร มีส่วน
ผสมดังนี ้ สีย้อมกระดูกอ่อน Alcian blue 100 มิลลิกรัม Ethyl
Alcohol 95% 800 มิลลิลิตร Glacial acetic acid 200 มิลลิลิตร
แช่ในสารละลายดังกล่าว 1 วัน
4. สังเกตจากบริเวณข้อต่อของกระดูกจะติดสีน้ำเงินหลังจากแช่น้ำยา
ย้อมกระดูกอ่อน 1 วัน และสังเกตเห็นสีน้ำเงินติดบริเวณข้อต่อ นำ
 ตัวอย่างขึน
้ จากสารละลายดังกล่าวและใช้ผ้าซับให้แห้ง แล้วนำลงแช่
ใน สารละลาย Potassium hydroxide (KOH) ความเข้มข้น 2%
อย่างน้อย 1 วัน
5. นำตัวอย่างออกมาซับให้แห้ง แล้วนำไปแช่ในสารละลาย Potassium
hydroxide (KOH) 2% ที่เตรียมใหม่อีก 1 วัน
6. เมื่อพบว่าตัวอย่างเริ่มใสโดยเฉพาะเมื่ออยู่ในสารละลาย ผิวตัวอย่างจะ
ลื่น เรานำตัวอย่างขึน
้ ซับให้แห้ง แล้วนำไปแช่ในสารละลาย
Potassium hydroxide (KOH) 2% อีก 1 วัน เพื่อให้ตัวอย่างมีความ
ใสมากขึน
้ โดยเราสามารถสังเกตแนวกระดูกสันหลังได้อย่างชัดเจน
หลังจากตัวอย่างผ่านการแช่ในสารละลาย Potassium hydroxide
(KOH) 2% ซึ่งเราเปลี่ยนใหม่ทุกวันอย่างน้อย 3 วัน ตัวอย่างจะใสตาม
ที่เราต้องการ
7. ตัวอย่างที่ผ่านการแช่ในสารละลาย Potassium hydroxide (KOH)
2% เป็ นเวลา 5 วัน จะเห็นว่าตัวอย่างทุกตัวจะใสมีลักษณะคล้ายวุ้น
ทำให้เราได้เคลื่อนย้ายอย่างระมัดระวัง เพื่อนำไปแช่ในสีย้อมกระดูก
แข็ง Alizarin red S เป็ นสีย้อมกระดูกแข็ง ซึ่งมีขัน
้ ตอนในการเตรียม
ดังนี ้ การเตรียม Stocking solution มีส่วนผสมดังนี ้ Alizarin red S
ที่ละลายอิ่มตัวใน 50% ของ Glacial acetic acid จำนวน 5
มิลลิลิตร(น้ำกลั่น 2.5 มิลลิลิตร : Glacial acetic acid 2.5 มิลลิลิตร
โดยค่อยๆ เติม Alizarin red S ลงไป ใน 50% ของ Glacial acetic
acid ค่อยๆ ให้สาร Alizarin red S ละลายจนอิ่มตัว)เติม Glycerin
จำนวน 5 มิลลิลิตรเติม น้ำกลั่น จำนวน 60 มิลลิลิตร แล้วผสมให้เข้า
กัน
8. นำ Stocking solution มาผสมกับสารละลาย Potassium
hydroxide (KOH) 2% โดยใช้สารละลาย Potassium hydroxide
(KOH) 2% ปริมาตร 1 ลิตร ต่อ Stocking solution 10 มิลลิลิตร
9. หลังจากแช่ในสีย้อมกระดูกแข็ง 1 วัน เปลี่ยนตัวอย่างมาแช่ใน
สารละลาย Potassium hydroxide (KOH) 2% ที่ผสมกับ Glycerin
ในสัดส่วน 3:1 เป็ นเวลา 1 วัน ตัวอย่างจะใสและเห็นสีย้อมทัง้ สองสีได้
ชัดเจนขึน
้
10. จากนัน
้ เปลียนน้ำยาที่ใช้แช่ เป็ น สารละลาย Potassium
hydroxide (KOH) 2% ผสมกับ Glycerin ในสัดส่วน 2:1 เป็ นเวลา 1
วัน หลังจากนัน
้ ตัวอย่างจะใสมากขึน
้ แต่จะนิ่มมากต้องเคลื่อนย้าย
อย่างระมัดระวัง
11. จากนัน
้ เปลี่ยนตัวอย่างแช่ลงในสารละลาย Potassium
hydroxide (KOH) 2% ผสมกับ Glycerin ในสัดส่วน 1:1 อีก 1 วัน
12. หลังจากนัน
้ เปลี่ยนมาเก็บรักษาแช่ใน Glycerin เข้มข้น เติมผง
Thymol ลงไป 1 เกล็ด เพื่อกันเชื้อรา จะเห็นว่าตัวอย่างโปร่งใสและ
ติดสีย้อมทัง้ สองอย่างสวยงาม