LỢI SUẤT TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ & THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN
Thứ sáu, 9/9/2022

Trần Lâm Bình (Bình New Stock)

MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA VÀ THUẬT NGỮ:

- Trái phiếu là giấy nợ có lãi suất cố định do bên phát hành trả cho bên mua.
- Trái phiếu có thể giao dịch được trên thị trường với giá thay đổi tùy theo lãi suất thị trường
và thời gian đến hạn.
- Tổng lợi nhuận thu được từ trái phiếu là dòng tiền thu được trong suốt thời gian sở hữu
- Giá trái phiếu thường giảm dần theo thời gian đáo hạn
- Trái phiếu có thời hạn 2 năm, 3 năm, 5 năm, 10 năm, 20 năm, 30 năm

Một số thuật ngữ tiếng Anh dùng khi tính toán lợi suất trái phiếu:
Face value: Giá phát hành
Coupon rate: Lãi suất cố định hằng năm
Coupon: Tiền lãi nhận được hằng năm (= Giá phát hành x Lãi suất cố định mỗi năm)
Maturity date: Ngày đáo hạn
Yield To Maturity (YTM): Tỷ suất lợi nhuận thu được nếu giữ trái phiếu đến ngày đáo hạn
Current Yield: Tỷ suất lợi nhuận trong 1 năm tính từ thời điểm hiện tại

Để đơn giản hóa cho dễ hiểu nhằm minh họa sự ảnh hưởng của lợi suất trái phiếu lên thị trường
chứng khoán, trong bài này sẽ chỉ đề cập đến công thức tính lợi suất trái phiếu hiện tại (current
yield)"

Công thức tính lợi suất trái phiếu hiện tại (current yield): (Tiền lãi cố định mỗi năm / giá trái phiếu
hiện tại) x 100%

Ví dụ:
Giá phát hành trái phiếu (Face Value) 100,000,000 VND
Lãi suất cố định hàng năm (Coupon rate) 5%
Tiền lãi nhận được mỗi năm (Coupon) 5,000,000
Tỷ suất lợi nhuận tại thời điểm phát hành Current Yield tại thời điểm phát hành = Coupon
(Current Yield) 5% rate

Để đơn giản, ví dụ dưới đây bỏ qua yếu tố thời gian khi 2 bên thỏa thuận giá giao dịch để thấy
được tác động của lãi suất.
Giả sử A mua trái phiếu với thông tin như trên ngày hôm qua khi lãi suất tiết kiệm ngân hàng là
6%/năm. Hôm nay A bán lại trái phiếu này cho B, hiện tại lãi suất ngân hàng là 7%/năm
Vì lãi suất tiết kiệm tăng, nên B chỉ đồng ý mua với giá thấp hơn và A đồng ý bán với giá
90.000.000 VND
Khi đó:

Giá trị của tờ trái phiếu vẫn là 100 triệu sẽ được

bên phát hành hoàn trả cho người sở hữu khi đáo
Giá trị trái phiếu (Face Value) 100,000,000 hạn
Lãi suất cố định (Coupon rate) 5%
Tiền lãi (Coupon) 5,000,000
Giá giao dịch trái phiếu 90,000,000 Giá giao dịch là thỏa thuận giữa A & B
Tỷ suất lợi nhuận tại thời điểm hiện tại
(Current Yield) 6%

=> Từ ví dụ trên ta thấy:

1. Giá giao dịch trái phiếu tăng => Lợi suất trái phiếu giảm
2. Giá giao dịch trái phiếu giảm => Lợi suất trái phiếu tăng
3. Giá giao dịch trái phiếu biến động theo mặt bằng lãi suất chung và theo cung cầu

Qua trình bày ở ta thấy:

A. ẢNH HƯỞNG CỦA LỢI SUẤT TRÁI PHIẾU VỀ MẶT VĨ MÔ:

1. Nếu tổ chức phát hành trái phiếu là nhà nước và các đơn vị giao dịch là các ngân hàng thương
mại, việc lợi suất trái phiếu chính phủ tăng giảm cho thấy mặt bằng lãi suất chung sẽ tăng giảm
theo.
2. Nếu tổ chức phát hành là chính phủ để huy động vốn vay quốc tế bằng đồng USD, việc mặt
bằng lãi suất USD tăng giảm sẽ ảnh hưởng đến giá giao dịch trái phiếu và ảnh hưởng đến lợi suất
trái phiếu.
3. Nếu chính phủ huy động vốn quốc tế bằng đồng USD thông qua trái phiếu thì việc đồng USD
mạnh yếu, tình hình dự trữ USD cũng sẽ ảnh hưởng đến ngân sách trả nợ công.
4. Thị trường trái phiếu chính phủ quốc tế theo thống kê năm 2019 khoảng 100 triệu tỷ USD, là thị
trường rất rất lớn và cực kỳ nhạy với lãi suất.

B. ẢNH HƯỞNG CỦA LỢI SUẤT TRÁI PHIẾU VỀ MẶT PHÂN BỔ TÀI SẢN:
Cơ cấu phân bổ tài sản của các quỹ đầu tư vốn thường là: cổ phiếu, trái phiếu, tiền mặt. Tỷ trọng
phân bổ tài sản sẽ tùy theo mục tiêu của quỹ và môi trường lãi suất, rủi ro chung của thị trường và
sẽ gia tăng hay giảm đi tỷ trọng của 3 loại tài sản này trong danh mục. Tức là sẽ ảnh hưởng đến
dòng đi ra và vào các lớp tài sản trên.
Ví dụ:
 1. Nếu lãi suất trái phiếu tăng sẽ gia tăng tỷ trọng trái phiếu và tiền mặt, giảm tỷ trọng cổ
phiếu.
2. Nếu lãi suất trái phiếu giảm sẽ giảm tỷ trọng trái phiếu, giữ nguyên tiền mặt và gia tăng tỷ
trọng cổ phiếu.

Gia tăng hay giảm tỷ trọng bao nhiêu đều được tính toán bằng số liệu cẩn trọng, chi tiết đến
0.001% bằng các phần mềm định lượng với các thuật toán phức tạp và máy tính mạnh mẽ.

C. ẢNH HƯỞNG TRỰC TIẾP ĐẾN VIỆC ĐỊNH GIÁ CỔ PHIẾU

Các quỹ đầu tư thường dùng các mô hình chiết khấu dòng tiền để định giá cổ phiếu. Khi sử dụng
mô hình chiết khấu dòng tiền, cần có lãi suất chiết khấu. Lãi suất chiết khấu thường được tính
bằng mô hình định giá tài sản vốn (Capital Asset Pricing Model - viết tắt là CAPM), trong công
thức định giá tài sản vốn có sử dụng lợi suất trái phiếu chính phủ. Công thức để tính lãi suất chiết
khấu theo mô hình CAPM là:

R = Rf + Beta*Rm

Trong đó:
R: lãi suất chiết khấu (hay còn gọi là lợi nhuận mong đợi)
Rf: lãi suất phi rủi ro (thường dùng lợi suất trái phiếu chính phủ 10 năm)
Beta: Hệ số rủi ro của cổ phiếu (hệ số dao động giá của cổ phiếu so với chỉ số thị trường)
Rm: lãi suất thị trường (thường dùng lãi suất cho vay + lạm phát)

Ví dụ:

CAPM
Capital Asset Pricing
Model
Lãi suất chiết
khấu R = Rf + Beta*Rm 18% R = Rf + Beta*Rm 21%
Rf: Lợi suất trái phiếu Rf: Lợi suất trái phiếu
chính phủ 1.50% chính phủ 4.00%
Beta: hệ số rủi ro của cổ Beta: hệ số rủi ro của cổ
phiếu 1.2 phiếu 1.2
Rm: Lãi suất thị trường 14% Rm: Lãi suất thị trường 14%
Time 3 Time 3

CP A EPS 5,000 EPS 5,000

Growth 10% Growth 10%
P/E 7 P/E 7
Giá cổ phiếu 28,138 Giá cổ phiếu 26,427
Từ ví dụ trên ta thấy:
1. Lợi suất trái phiếu chính phủ tăng => Lãi suất chiết khấu tăng => Định giá cổ phiếu giảm.
2. Lợi suất trái phiếu chính phủ giảm => Lãi suất chiết giảm => Giá cổ phiếu tăng.

KẾT LUẬN:

1. Lợi suất trái phiếu chính phủ ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất.
2. Lợi suất trái phiếu chính phủ có liên quan đến tỷ giá ngoại tệ.
3. Lợi suất trái phiếu chính phủ ảnh hưởng đến sự dịch chuyển dòng tiền do các quỹ phân bổ
lại tài sản.
4. Lợi suất trái phiếu chính phủ ảnh hưởng đến định giá cổ phiếu.

Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp ích cho quý nhà đầu tư trong quá trình đầu tư lâu dài trên thị
trường chứng khoán.

Bài viết này cũng như là lời cảm ơn mà team Bình New Stock gửi đến quý nhà đầu tư đã tin
tưởng, ủng hộ và đồng hành!

Những ý kiến trao đổi, góp ý xin vui lòng liên hệ tác giả theo thông tin liên hệ:

Trần Lâm Bình

Phòng tư vấn đầu tư 15 - Công ty chứng khoán VPS
Điện thoại / Zalo / Telegram: 0983.099.423
Email: binhnewstock@gmail.com / BinhTL1@vps.com.vn