‫مطالعات طرح معماری موزه و یادمان مشاهیر شهر رشت‬

‫استاد‪ :‬جناب دکتر غالمعلی زاده‬

‫دانشجو‪ :‬محمد ساوئی‬
 ‫رابطه بین انسان و محیط ساخته شده‬

‫بستر تامین برخی نیازهای انسان‬

‫نیازهای انسان(مطالبات کاربر)‬

‫عام‬ ‫خاص‬

‫فیزیولوژیک‬ ‫ایمنی و سالمت‬ ‫نیازهای اجتماعی‬ ‫خودشکوفایی و رشد‬ ‫احترام و ارزش‬

‫استعدادها‬

‫هویت‬ ‫معنا‬ ‫فرهنگ‬ ‫زیبایی‬

‫تطبیق عوامل ایجابی‬

‫روش رسیدن به این عوامل در‬
‫با شرایط و بستر‬
‫بیان اهداف‬ ‫معماری‬
‫پروژه مورد نظر‬
‫طراحی‬
 ‫مقدمه‪:‬‬
‫معماری بیش از هرچیز به عنوان رشتته ای بصتری مورد توجه بوده نظریه پردازی شتده مورد تککر‬
‫قرار گرفته و عمل شتده استتو و طبعام محیط ا و بناها به واستطه تصتاویر ابزارها و بازنمایی ای بصتری توستعه‬
‫مییابندو هرچند فارغ از ستتلطه تاریخی بینایی معماری ذاتام ِ فرمی هنری از کلیه حواس در تعامل استتت ‪.‬‬
‫حس تجربی ما از واقعیت تأثیر و تأثر حواس را بر یکدیگر ایجاب میکندو این دریافت ِ های حستتتی که به‬
‫صتورت تجربه ای واحد و یکپارچه در هم میآمیزند به تجربه چندحستی واقعیت منجر میشتوندو همانطور‬
‫که مرلوپونتی فیلستوف پدیدارشتناستی ادراش اشتاره میکند‪ :‬درش من جمر جبری داده های بصتری لمستی‬
‫و شتتنوایی نیستتت من در مجمو با همه وجودم درش میکنم من ستتاختاری منحصتتربه فرد از چیزها به‬
‫دستتت می آورم راه منحصتتر به فردی از بودن که با همه حواستتم به یکباره ارتباب برقرار میکندو تن ا این‬
‫تجربه های کامال درهم تنیده میتواند صحت واقعیت را بازتاب دهد‪.‬‬
‫بدی تتتی استتتت جنبه هایتتتی از طراحتتتی کتتته از طریتتتق بینایتتتی درش میشتتتوند بتتتا استتتتکاده‬
‫از ابزارهتتتتای بصتتری متتورد پرداختتت و گکتگتتو قتترار میگیرنتتدو امتتا متتا چگونتته کیکیت تتای شتتنوایی‬
‫المستته بویایتتی و چشتتتتایی بناهتتتتا را در تخیلمتتتتان یتتتتا اتمستتتتکرها و احساستتتتات تجربه شتتتتده‬
‫مکان تتتا را از نظ تتتر محیط تتتی ب تتته تصوی تتتر درمیآوری تتتمم م تتتا برت تتتری بینای تتتی ب تتته عن تتتوان داده‬
‫معل تتتوم در معم تتتاری را مک تتتروا ق تتترار دادی تتتم درحالیک تتته ش تتتواهدی مبن تتتی ب تتتر ش تتتکل گیری و‬
‫انتختتتتاب فهاهتتتتای ابتدایتتتتی بشتتتتر بتتتتا توجتتتته بتتتته صتتتتدا و جنبه هتتای آکوستتتیک نستتبت بتته‬
‫کیکیت تتای بصتتری وجتتود داردو بتته گواهتتی تاریخدانتتان فرهنگتتی نیتتز تتتا قتترن هکدهتتم م متریتتن‬
‫حتتس در تجرب ته محیطتتی بشتتر شتتنوایی و بویایتتی بتتوده و بینایتتی نستتبت بتته ایتتن ح تتتواس ابتدای تتتی متأخرت تتتر‬
‫اس تتتت ‪.‬ب تتتا ای تتتن ح تتتاد در ادراش بص تتتری نی تتتز ی تتتک تجرب ت ته المس ت ته ذهن تتتی وج تتتود دارد ک تتته ب تتته م تتتا از‬
‫مادیتتت مصالتح ستختی بافتت ستطوح وزن و دمتا آگاهتی میبخشتدو‬
‫در حقیق تتتت واقعی تتتت تجرب تتتی بخ تتتش معن تتتادار معم تتتاری جمع تتتی از ویفگی تتتا ی تتتا صک تتتات حس تتتی اش‬
‫نیستتتت از آنجاکتتته ج تتتان وجتتتودی ختتتودش را تولیتتتد میکنتتتد ج انتتتی کتتته متتتا بتتتا ف تتتم از خویشتتتتن و به‬
‫واستتطه حتتس آگاهیمتتان بتتا آن بتته تعامتتل میرستتیمو آنتتدری تارکوفستتکی میگویتتتد‪ :‬تصویر معنتتتای مشتتتخصی کتتته‬
‫توستتتط کارگتتتردان بیتتتان شتتتده باشتتتد نیستتتت بلکتتته گویتتتی تمتتتام ج تتتان در قطتتترهای آب منعکتتتس شتتتده‬
‫استتت موجودیت ِ های معمتتاری به یادماندنتتی نیتتز ‪.‬مشتتابه تمامی ج ان تتای منحصربه فتترد استتت‪.‬‬
‫طراحتتتتی به واسطه رستتتتانه ها و ابتتتتزار ارتبتتتتاب بصتتتتری اتکتتتتا می افتتتتتد امتتتتا در طتتتتود چنتتتتد دهتته‬
‫گذش تتتته گرای تتتش تجرب گ تتترا و پدیدارشناس تتتانه زمین تتته را ب ت ترای به چالش کش تتتیدن طراحی هتتای منحص تتتر ب تتته‬
‫ترکیب بندی بصتتتتری هندستتتته و تمایالت فرمتتتتاد ایجتتتتاد کتتتترده استتتتتو گرایش ایی بتتتته ستتتتمت و ستتتتوی‬
‫اتمس تتتکر در معم تتتاری و تتتور یافت تتته ک تتته ف م تتتی از ح تتتوزه تجربی تتتات و تأثی تتترات معماری ورای دریافت ای حسی‬
‫متمرکز ی تتتا در کانون دی تتتد را بس تتتط میدهند حتتس مقیاس و تناسبات ب تتته تن ایی میتوان تتتد محیط تتای خاصتتی را‬
‫تداعی کند که هم جذاب و هم آزاردهنده باشدو‬
‫فتترم هنتتری رقتتص روش تتای هنتتر طراحتتی حتترکات متتوزون پیوستتتگی زمانمنتتد حترکات را بستط داده‬
‫و موستتیقی جدیتتد روش تتای نشتتانگذاری بتترای مجموع تتای موستتیقیایی پیریتتتده را فراتتتتر از نت نویسی ای گذشته‬
‫ارائه میکندو معمتتاری نیتتتتز به طتتور مشتتتتابه نوعتتی کورئوگرافتتی یتتا هنتتر طراحتتی حتترکات متتوزون دربتتاره‬
‫حرکت کنش تتا تجربیتتات و احساستتات استتتو همرتتون طراحتتی بتتاغ و منظتتر کتته بتتا فرآینتتد تـییتتر و رشتتد تدریجتتی‬
‫‪ -‬هماننتد تـییتر جلوه تای زیبایی شتناختی گل تا و گیاهتان درگیتر استتو‬
‫عالوه ب تتتر ح تتتواس پنجگان ته ارس تتتطویی م تتتا از سیس تتتتم ای حس تتتی ای برخورداری تتتم ک تتته نمیت تتتوان در‬
‫معمتتاری آن تتا را به طتتور ختتودآگاه تشتتخیص داد و از آن تتا ب تتره گرفتتتتو از نظتتر رودلتتر اشتتاینر حواس متا در قالتب‬
 ‫دوازده حتتس المستته حتتس زندگتتی حتتس خود‪-‬حرکتتت تعتتادد بویایتتی چشتتایی بینایتتی حتتس دمتتا شتتنوایی‬
‫حتتس تکلتتم حتتس مک تتوم و حتتس نکتتس یتتا ایگتتو طبقه بنتتدی می شتتوندو م متریتتن حتتتتس از میتتتتان ایتتتتن‬
‫حتتتواس در تجربت ته معمتتتاری میتوانتتتد ح ـــو وـ ـــودی باشتتتد کتتته ترکیبتتتی از حتتتس زندگتتتی و حتتتس‬
‫ایگتتتو از دیتتتدگاه اشتتتتاینر استتتت(و متتتا بیتتش از اینکتته بتته حتتس بصریمتتان بتته صتتورت جداگانتته بستتنده‬
‫کنیتتتم بتتتا تمتتام حتتس وجودیمتتان بتتا معمتتاری درگیتتر میشتتویمو همانطتور کته ادوارد هتاد سلستله ِ مراتب‬
‫شــرطیف هرهـیــ معرفتتی کتتردو طراحتتی در بســرر هرهـیــ بیگانتته بتته خطتتر تکستتیر‬ ‫حتتواس را خــا‬
‫غلتتط و زیتتاد ساده پنداشتتتن کدهتتای رفتتتاری نیمتته آگاه و نیتتز نادیده انگاشتتتتن واقعیت تتتای حستتتی بیگانتتته بتتتا‬
‫پیشزمینه هتتای متکتتاوت فرهنگتتی طتتراح منجتتر میشتتود ‪.‬‬

‫درک محیف و تحقق حو مکان‬

‫محیط زندگی انستتان به مبابه ورف رفتارها و فعالیت ای وی قلمداد شتتده و تحت عنوان قرارگاه رفتاری معرفی و مورد‬
‫بررستی قرار میگیردو لذا فرا اصتلی بر این استت که رفتار و تجارب انستان را نمیتوان بدون توجه به شترایط محیطی و‬
‫به صتورت مجزا مد نظر قرار دادو همانطورکه الکستاندر بیان کرد «الگوی رویدادهایی را که بر زندگی در بناها و شت رها‬
‫غالب استت نمیتوان از فهتاهایی که در آن ر میدهند جدا کرد»و بنابراین میتوان اذعان داشتت که رابطه میان انستان و‬
‫محیط یک رابطه دو طرفه استت که از طریق ادراش صتورت میگیردو اگر انستان یا ادراککننده فهتا به عنوان ذهنیت و‬
‫محیط اطراف )فهتتای مورد ادراش( به عنوان عینیت در نظر گرفته شتتود رابطه ذهنیت و عینیت یک رابطه دیالکتیک‬
‫بوده و دارای گکتمان است که روطنشـاس محیط به بررسی آن معطوف میشودو‬

‫نظام عصتبی و ادراکی انستان مست ود برقراری ارتباب بین وی و محیط زیستت او استت و به گونه ای اجتناب ناپذیر امکانات و محدودیت ای خاصتی را به همراه داردو لذا نمیتوان بدون توجه به‬
‫فرایندهای درش و ف م محیط از جانب افراد و ستاز و کارهای مرتبط با آن نستبت به مداخله در محیط و طراحی آن اقدام کردو به عبارتی همین درش و ف م کاربر استت که در ن ایت تعبیر و تکستیر‬
‫وی را از محیط شتتکل میدهد و عمدتا به شتتکل رفتار در محیط بروز میکند و با این توکتتیح که اطالعات محیطی از طریق فرایندهای ادراکی و به وستتیله طرحوطره های ذهـ برانگیخته شتتده و‬
‫توستط نیازها و البته انگیزشت ای انستانی هدایت میشتودو این طرحواره ها تا حدی فطری و به مقدار قابل توج ی اکتستابی هستتند و پیوند استاستی بین مقوالت ادراش و شتناخت را برقرار میستازندو‬
‫طرحواره ای مذکور نه تن ا فرایند ادراکی بلکه واکنشت ای احستاستی و چگونگی رفتار فهتایی را هدایت میکنند و در مقابل این فرایندها و واکنش ها نیز طرحواره های ذهنی را به عنوان حاصتل‬
‫رفتار درش شده تحت تأثیر قرار می دهند‪.‬‬
‫با توجه به آنره بیان شتتتد میتوان اذعان کرد که ادراش به تن ایی یک فرایند بیولوژیک نیستتتتو بلکه از طریق روطبف طـرماع و هرهـی آموخته میشتتتودو اگر چه همه افراد دارای حواس‬
‫مشتاب ی هستتند اما نحوه انتخاب ستاماندهی ارزشتگذاری و واکنش به آنره حس میشتود در آن ا متکاوت استتو تکاوت ای ادراش محیطی میتواند نتیجه عواملی نظیر ستن جنس قومیت شتیوه‬
‫زندگی مدت زندگی در یک محل و اثرات محیط فیزیکی اجتماعی و فرهنگی باشد که شخص در آن حهور مداوم داشته است‪.‬‬
‫طنسان‪ ،‬محیف‬
‫تعریر ساده معماری "هنر شکلدادن به مکان زندگی استو" هرچیزی در محیط میسازیم برای استکاده انسان استو محیط به دو دسته کلی محیط مصنو یا‬
‫"انسانساخت" و "محیط طبیعی" قابل تقسیم استو البته بخشی از محیط طبیعی هم انسانساخت استو بوستانهای ش ری از این نو هستندو محیط طبیعی بکر‬
‫است و انسان در آن مداخلهای نکرده استو مانند دشتها جنگلها و کوههایی که از مداخله مصون بودهاندو مجموعه تـییرات در محیط طبیعی و انسانساخت در‬
‫تعامل و تعادد با یکدیگر به مجموعه نیازهای فیزیولوژیک و روحی و روانی انسان پاسخ میدهندو بنابراین در محیط زندگی بناهایی را میسازیم که از یک سو حهوری‬
‫بیرونی و عینی دارند و بیرون از ذهن قابل مشاهده و ارزیابی هستند‪.‬‬
‫از سوی دیگر ویفگیهای ن کته محیط است که در شرایط و زمانهای مختلر میتواند در ذهن انسان دریافتهای متعدد و متکاوتی بوجود آوردو در واقر انسان‬
‫قابلیتهای آشکار و ن کته محیط را به همراه هم در محیط طبیعی و انسانساخت درش میکند به شناخت میرسد و بازتابهایی به رویدادهای واقر در محیط نشان‬
‫میدهدو هر رویداد خاطرهای میسازد که پیوند انسان را با گذشته و آینده برقرار میکند‪.‬‬
‫بنابراین برای طراحی خوب باید "انسان " "محیط" و م متر از آن "رابطه این دو" را شناختو برای تبیین چگونگی شناخت این رابطه نظریههایی در روانشناسی مطرح‬
‫شد و در اواسط قرن بیستم میالدی علمی میانرشتهای به نام "روانشناسی محیطی" شکل گرفت‪.‬‬
‫مبانی این علم بر تعریکی جدید و بسط یافته از تعاریر اصلی روانشناسی با عنوان "روانشناسی اکولوژیک" بودو بر این مبنا تجربه علم روانشناسی از محیط‬
‫آزمایشگاهی به محیط طبیعی زندگی بسط پیدا کردو روانشناسان اکولوژیک که پیشگام آن ا "راجر بارکر" بود روان و رفتار انسان را با تمام ارتباطات محیطی فرهنگ‬
‫و خاطرات گذشته فرد در محیط طبیعی و انسانساخت مطالعه کردندو تاکید بر این کلنگری و تعامل ویفگیهای کالبدی و انسانی محیط به تقابل دو نظریه جبریت‬
‫محیطی و جبریت کالبدی منجر شدو این پرسش که آیا محیط کالبدی بر رفتار انسان اثر میگذارد یا تربیت و وراثت تعیین کننده رفتار انسان است دو سر طیر این‬
‫نظریهها بودندو در میانه طیر نظریههای "امکانگرا" و "احتمادگرا" قرار گرفتو نتیجه این مباحث به نظریههای کنش متقابل در روانشناسی منجر شدو جمله معروف‬
 ‫چرچیل "انسان محیط را میسازد و محیط ساختهشده بر رفتار او تأثیر میگذارد" بیانی موجز از این ارتباب متقابل است‪.‬‬
‫بسیاری از روابط در زندگی روزمره با این نظریهها قابل تحلیل است و میتواند موجب ارتقا آگاهیهای پیش از طراحی باشدو برای مباد اگر در محیط یک محله یا‬
‫مجموعه مسکونی زمین بازی تج یز شده وجود داشته باشد امکان ابزاری و عینی استکاده از آن فراهم شده ولی به دالیل رفتارهای اجتماعی دیگری که در بطن‬
‫محیط جریان دارد ممکن است از مراجعه کودکان به این محیطها ممانعت شودو این ممانعت میتواند به دلیل رفتارهای پر خطر اجتماعی یا ناشی از تکاوتهای‬
‫فرهنگی باشدو از تحلیلهای فهای باز مسکونی در رساله دکتری یکی از دانشجویانم این نتیجه به دست آمد که والدین در مجموعههای مسکونی به کودکان کمتر اجازه‬
‫میهند که از زمینهای بازی پن ان از دید استکاده کنندو از زمینهای بازی که توسط خانوادهها قابل نظارت است بیشتر استکاده میشودو در مقابل اگر همین‬
‫زمینهای بازی وجود نداشته باشند امکان ابزاری استکاده حذف شده که میتواند به رفتارهای همراه با مزاحمت توسط کودکان منجر شود‪.‬‬
‫در طراحی معماری به دانشجویان میگوئیم حل عملکردها شرو طراحی است شرب الزم است ولی کافی نیستو حل عملکردها پاسخ به نیازهای استکادهکنندگان از‬
‫فها است ولی فراتر از آن ویفگیهای ذهنی و پاسخ به نیازهای روحی و روانی انسان است‪.‬‬
‫مباد خیلی ساده در مقیاس معماری مقایسه دو آپارتمان مسکونی با یک مساحت است که با یک الگوی متداود طراحی شدهاند و فهاهای مورد نیاز و خدمات را دارندو‬
‫در یکی حس دلباز بودن وجود دارد و در دیگری خرد شدن و تنگی فهاها و تقسیمات غیرکروری حس دلگیر بودن را القا میکندو این دریافتهای متکاوت حاصل‬
‫تکاوت در دریافتهای انسان از فهای زندگی است که تأمین آن نیاز به بینش عمیق و تجربه تدریجی و زمانبر در یادگیری معماری و پرورش معماران داردو البته‬
‫چالش معماران و مردم تکاوت و تکاهم در نگاه نسبت به محیط زندگی استو گاه تکاوتها ناشی از تجربه معماران در فهای دانشگاهی و حرفهای و گاه از پیشینه‬
‫گوناگون فرهنگی معمار و مردم استو برای نزدیک کردن این دیدگاهها در روانشناسی محیطی رویههایی اندیشیده شده استو شیوههای مطالعه مداخلهگر و‬
‫غیرمداخلهگر ارزیابی پس از ب رهبرداری و غیره این رویهها را روشمند میسازندو بنابراین رابطه انسان و محیط تعاملی است و "انسان و محیط" تأثیر و تأثر متقابل‬
‫دارند‪.‬‬

‫نقش هضا در زندگ و روطبف طنسان چیست؟‬

‫برای مباد بدون مانر کردن محیط ش ر و دسترسی به کاربریهای معماری برای معلولین حرکتی و دیداری تابر دیدگاهی ارزشی استو "معلولین نباید به دلیل نقصی‬
‫مادرزاد یا عارکی از دسترسی به فهاهای ش ر و فعالیتهای اجتماعی محروم شوندو" پاسخ علمی و عملکردی به این خواسته ارزشی از مطالعه علمی رفتارها در محیط‬
‫بدست میآیدو اگر مسیرهایی که برای نابینایان در پیادهروهای ش ر طراحی میشود گاه به یک پرتگاه جوی آب یا تنه درخت برخورد میکند مشکل از مطالعه و توجه‬
‫ناکافی به این رفتارها استو بسیاری از هنجارها و ارزشها باقی میمانند ولی راهحلهای علمی با گذشت زمان میتوانند تـییرکنندو برای مباد ساخت عالئم راهنما در‬
‫مسیر حرکت نابینایان در ش رهایی از دنیا با استکاده از مسیریابهای الکترونیک در حاد تطبیق با امکانات و مزایای ش ر هوشمند است‪.‬‬
‫برای برخورداری عادالنه از امکانات محیط باید به تکاوت گروههای خاص جمعیتی توجه کردو سالمندان کودکان و معلولین برخی از این گروهها هستندو بسیاری از‬
‫اقدامات مربوب به بدون مانر کردن ش ر و معماری برای اغلب گروههای خاص مکید استو مبالم یک شیبراه با شیب مناسب در پیادهرو برای افراد با مشکل حرکتی‬
‫افراد کم تحرش مسن و افرادی که با کالسکه بره حرکت میکنند تس یلکننده است ولی ممکن است به دلیل ایجاد عدم تعادد برای عبور نابینایان مناسب نباشدو‬
‫مجموعه این اقدامات باید رابطه انسان و محیط را به شکل متعادد برقرار سازد‪.‬‬
‫در یکی از فصلهای همین کتاب پرسش این است که استانداردهای طراحی چگونه باید با سایر ابعاد انسانی زندگی در ارتباب باشندو موکوعی که با طراحی محصود در‬
‫طراحی صنعتی طراحی داخلی بنا و محوطههای معماری و ش ری ارتباب اساسی داردو برای مباد وقتی برای طراحی کابینتهای یک آشپزخانه از مرجعی آلمانی به‬
‫نام نویکرت کمک میگیریم براساس معدد قد مردم اروپا که چند سانتیمتر از معدد قد مردم ایران بلندتر است ابعاد و اندازهها را در اختیار میگذاردو اگر استکاده از‬
‫کابینت با این ابعاد و ارتکا برای ایرانیها مشکل باشد مسلمام برای مردم شر دور میتواند مشکلتر باشدو گاه استانداردها به رفتارهای فرهنگی مردم ربط پیدا‬
‫میکنندو مبالم برای فهای غذاخوری در کتابهای استاندارد غربی فقط میشود ابعاد انوا میزهایی را که برای فرهنگ غربی یا فرهنگ ج انی شده که آن هم تعریکی‬
‫غربی است پیدا کردو شاید بخشی از مردم ایران از میز ناهارخوری استکاده نکنند و بسیاری از مردم ژاپن هم هنوز روی همین میزهای کمارتکا با نشستن روی زمین‬
‫غذا بخورندو بحث ارگونومی و آنتروپومتری با هدف تطبیق ابعاد و اندازههای بدن انسان با اشیا و محصوالت در طراحی صنعتی و طراحی داخلی و در وسایل و مبلمان‬
‫قابل استکاده در محیطهای بیرونی از نکات م م رابطه انسان با محیط است‪.‬‬
‫مباد دیگر خانههایی است که پیش از این در آن زندگی میکردیمو با "انعطافپذیری فها " خانوادهای ‪ ۷‬نکره در خانهای ‪ ۸۰ ۷۰‬متری زندگی میکردیم و هیرگاه‬
‫احساس کمبود فها نداشتیمو فهای ثابت خانه با چیدمان عناصر نیمه ثابت روابط انسانی فها را شکل میدهدو پیش از این عناصر ثابت تکیهگاه زندگی ساکنان بودند‬
‫امروز با غلبه عناصر نیمه ثابت رفتار ساکنان تابر چیدمان کمانعطاف فها استو فهای یک اتا ‪ ۱۲‬متری مکروش با فرش ایرانی فهای انعطافپذیری را برای‬
‫کارکردهای متکاوت در طود زمان فراهم میکندو چنین اتاقی میتواند جایگاه چیدن یک سرویس خواب برای تکعملکرد خوابیدن باشدو در شرایط امروز منعطر بودن‬
‫فهای خانه در انطبا با امکانات جدید زندگی میتواند تداوم زندگی گذشته و انتقاد آن به آینده را ممکن سازد‪.‬‬
‫در کتاب دیگری که با نام "زبان فها" از روانشناس‪ -‬معمار انگلیسی برایان السون ترجمه و توسط انتشارات دانشگاه ت ران حدود ده ساد پیش چاپ شد مباد جالبی‬
 ‫از "روابط انسانی در ورزشگاه فوتباد" داردو زمانی در بریتانیا تصمیم گرفته شد برای طوالنی نشدن زمان حهور تماشاگران در ورزشگاههای فوتباد بلیطها را با درج‬
‫شماره صندلی بکروشندو انتظاری که در ورزشگاه آزادی ت ران قبل از مسابقه داربی معروف معموالم از روز قبل شرو میشود (قبل از پاندمی کوید ‪)۱۹‬و این تالش برای‬
‫نظم دادن به وکعیت بازیها در انگلستان انجام شد ولی موفق نبودو هواداران تیمهای فوتباد گروههای اجتماعی هستند که ارتباطات قوی با هم دارندو بجای شماره‬
‫صندلی شیوه گروه شدن و تشویق صورت نشستن روی صندلیها را تعیین میکند‪.‬‬
‫مباد خوب دیگر برای نشان دادن "رابطه ساختار کالبدی و بازتابهای رفتاری و ذهنی مردم " میدان انقالب ت ران استو در ساد ‪( ۱۳۸۰‬قبل از احداث ایستگاه مترو)‬
‫پفوهشی را برای اداره زیباسازی ت ران انجام شدو یکی از نتایج مشاهده و تحلیل محیط میدان تکاوت اجتماعی آشکار در چ ار کلر میدان بودو چ ار دنیای متکاوت که‬
‫روی نقشه میدان متقارن و همسان دیده میشوندو در حالی که فهای اجتماعی هر یک از این چ ار کلر تعریر متکاوتی داردو سینماهای جنوب غربی میدان مکانی‬
‫مردمی و غیر محلی در نقطهای از کالنش ر بدون مرکز استو در کلر شماد شرقی ترکیب سینمای ب من و کارکردهای تجاری و خدماتی خرد فهایی اجتماعی است‬
‫که بیشتر تحت تأثیر دانشگاه ت ران استو کلر شماد غربی ترکیبی از پاساژ و مـازههای خردهفروشی گذری استو کلر جنوب شرقی که زمانی دنبالههای مـازههای‬
‫رنگ فروشی خیابان کارگر جنوبی بود تحت تأثیر کتابفروشیهای مقابل دانشگاه با غلبه کتابهای کمک آموزشی و آزمونهای ورودی دانشگاه محل مراجعه‬
‫قشرهای دانشجو و دانشآموز استو فهای کالبدی متقارن میدان فهای اجتماعی نامتقارنی دارد که بستر جذب اقشار مختلر اجتماعی و ایجاد مکث و عبور متکاوت‬
‫استو عالوه بر تـییر و تحود کاربریها نشانهها و عناصر نمادین گویای تحوالت زمانی وقو رویدادها ثبت خاطرات و تکوین مکانی از ش ر در ذهن ساکنان آن‬
‫هستند‪.‬‬
‫تأثیر و تأثر دو مفهوم هرهـگ و معماری‬
‫انسان در شرو زندگی برای ایجاد سرپناه و حکاوت از خود از غار و سپس کلبه و چادر استکاده کردو در زندگی اولیه معماری بومی برآمده از جـرافیا و فرهنگ بودو در‬
‫ساختن برای پاسخ به نیازها فقط یک طرف وجود داشتو انسان برای خود میساخت و در مقابل عوامل طبیعی پناه میگرفتو با گسترش سکونتگاههای انسانی و تـییر‬
‫در مناسبات یکجانشینی باز هم سنت سکونت و بوم تعیینکننده چگونگی ساخت خانه برای ساکنان روستاها و ش رها بود و در فرایند ساخت دو طرف بوجود آمدو‬
‫معمار سنتی با الگویی منعطر که برگرفته از سنت سکونت مردم بود طراحی میکرد و میساخت و سکارشدهنده و کاربر هم مردم بودند‪.‬‬
‫با وسعت گرفتن ش رها و تأسیس ن ادهای حکمرانی و خدماتی و غیره این روابط بسیار پیریده شده و الگوهای مبنای استقرار مردم به ناچار تحت تأثیر غلبه مقررات و‬
‫قوانین و پیشرفت فناوری استو برآمدن زندگی از فرهنگ و الگوهای محلی در دد طبیعت به زندگی مدرن کابطهمحور و در بسیاری از موارد مخرب طبیعت تـییر‬
‫ج ت دادو برای طراحی و ساخت یک مجتمر مسکونی که برای جمعیت مج ولی ساخته میشود بجای رابطه یک به یک معمار و ب رهبردار رابطه پیریدهای میان‬
 ‫سکارشدهنده سرمایهگذار گروههای مشاور و طراح با تخصصهای گوناگون پیمانکاران و دستگاههای نظارت مختلر وجود داردو عالوه بر این با رشد حمل و نقل و‬
‫ارتباطات و تعامل فرهنگها و خرده فرهنگها معماری ارگانیک روییده از دد طبیعت نیازمند برنامهریزیهای بیرونی و به تعبیری محتاج م ندسی فرهنگی میشود‪.‬‬
‫غنای مکانهای برآمده از سنت سکونت و فرهنگ مردم "در طود زمان" به تداوم فرهنگی پاسخ ب تری میدهدو مکانهای تکوین یافته با الگویی ریشهدار و فاخر‬
‫کوابط و مقررات دوره مدرن را اسیر استواری خود میسازدو برای مباد میدان نقش ج ان اصک ان در طود زمان از دوره صکویه تا کنون قابلیت پذیرش فعالیتهای‬
‫متناسب با نیازهای زمانه خود را داشته استو بدون تـییر عمده در فهای کالبدی روابط انسانی و فعالیتها با نیازهای زمان تطبیق پیدا کرده استو کا عالی قاپو‬
‫مکانی حکومتی در غرب مسجد امام در جنوب مسجد شیخ لطر اهلل در شر و ورودی بازار ش ر در شماد میدان ساختار کالبدی پیرامونی را شکل میدهندو در میانه‬
‫این فهای محصور که زمانی جنوب آن میدان بازی چوگان و پ نه شمالی آن محل تبادد کاال بوده با نیازهای بعدی بخوبی تطبیق پیدا کرده استو نمونه دیگر ساخت‬
‫بناهای مسکونی خاصی در شماد ت ران در چند ساد قبل استو معماری با برندسازی واهرام فاخر نوعی از معماری وارداتی کالسیک را دستمایه تکاخر اقشار مرفه‬
‫ساختو هوشمندی معمار در خدمت خواستههای تجملگرای قشری که پولی بیشتر از کافی دارند قرار گرفتو تا اینجا واهرام مشکلی نیست سکارشهایی به معمار داده‬
‫میشود او هم کار را خوب بلد است و میسازدو تأثیر اجتماعی و فرهنگی چنین رویدادی فراتر از یک اقدام محدود در گوشهای از ش ر استو این ساختن سخت به‬
‫تأثیری نرم تبدیل میشود که از باالی ش ر جاری و در پ نه ش ر به تقلیدی بیکیکیت میگراید و با مبتذدترین صورت به دورترین ش رهای ایران میرسیدو اقدامی‬
‫عینی و بیرونی درونمایههای فرهنگی یک جامعه را که نیاز به آگاهسازی درونی دارد م ندسی میکندو تخریب فرهنگی در زمانی کوتاه در زندگی یک ش ر واقر‬
‫میشود ولی آثار آن ماندگار میماندو بنابراین معماری عین فرهنگ یک جامعه است میتواند نماد احترام به داشتههای فرهنگی یا بیتوج ی به آن باشدو‬

‫شـاخت نیازهای طنسان (مطالبات کاربرطن)‪:‬‬

‫هرم سـسسـسهمرطتب نیازهای مَزلو در مورد نیازهای استاستی انستان استتو این نظریه در میان بینشهای حاصتل از جنبش روابط انستانی در مدیریت مقارن با دوران رکود اقتصتادی بزرر غرب‬
‫از اهمیت ویفه برخوردار استت و نظریهای بنیادین محستوب میشتودو این نظریه از نظریههای محتوایی در مورد انگیزش بهشتمار میآیدو نظریههای محتوایی چیستتی رفتارهای برانگیخته را شترح‬
‫میدهند و بهطور عمده با آنره در درون فرد یا محیطش میگذرد و به رفتار فرد نیرو بخشتیده ستروکار دارد به عبارت دیگر این نظریهها به مدیر نستبت به نیازهای کارکنانش بینش میدهند و به‬
‫او کمک میکنند تا بداند کارکنان به چه چیزهایی به عنوان پاداش کار یا ارکتتتاکننده ب ا میدهند درحالیکه نظریههای فراگردی چگونگی و چرایی برانگیختگی افراد را توصتتتیر میکنند[‪] ۱.‬به‬
‫اعتقاد مزلو نیازهای آدمی از یک ستلستلهمراتب برخوردارند که رفتار افراد در لحظات خاص تحت تأثیر شتدیدترین نیاز قرار میگیردو هنگامی که ارکتای نیازها آغاز میشتود تـییری که در انگیزش‬
‫فرد ر خواهد داد بدین گونه استت که به جای نیازهای قبل ستطح دیگری از نیاز اهمیت یافته و محرش رفتار خواهد شتدو نیازها به همین ترتیب تا پایان ستلستلهمراتب نیازها اوج گرفته و پس از‬
‫ارکاء فروکش کرده و نوبت به دیگری میسپارند‪.‬‬

‫‪ .1‬نیازهای زیستتی ‪:‬نیازهای زیستتی اولین ستازندگان ستلستله مراتب هستتند و تا زمانیکه قدری ارکتا گردند بیشترین تأثیر را بر رفتار فرد دارندو نیازهای زیستی نیازهای آدمی برای‬
‫حیات خودند یعنی‪ :‬خوراش پوشتاش و مستکن و ستکس و خوابو تا زمانی که نیازهای استاستی برای فعالیتهای بدن به حد کافی ارکتاء نشتدهاند عمده فعالیتهای شتخص‬
‫احتماالم در این سطح بوده و بقیه نیازها انگیزش کمی ایجاد خواهد کرد‬
‫‪ .2‬نیازهای امنیتی ‪ :‬نیاز به رهایی از وحشت تأمین جانی و عدم محرومیت از نیازهای اساسی است به عبارت دیگر نیاز به حکاوت از خود در زمان حاد و آینده را شامل میشود‬
‫‪ .3‬نیازهای اجتماعی ‪:‬یا احستتاس تعلق و محبت انستتان موجودی اجتماعی استتت و هنگامی که نیازهای اجتماعی اوج میگیرد آدمی برای روابط معنیدار با دیگران ستتخت‬
‫میکوشد‬
 ‫‪ .4‬احترام ‪:‬این احترام قبتل از هر چیز نستتتبتت بته خود‬
‫استت و ستپس قدر و منزلتی که توستط دیگران برای‬
‫فرد حاصتتل میشتتودو اگر آدمیان نتوانند نیاز خود به‬
‫احترام را از طریق رفتار ستازنده برآورند در این حالت‬
‫ممکن استت فرد برای ارکتای نیاز جلب توجه و مطرح‬
‫شدن به رفتار خرابکارانه یا نسنجیده متوسل شود‬
‫‪ .5‬خودشتتکوفایی و خودانگیزشتتی ‪:‬یعنی شتتکوفا کردن‬
‫تمامی استتعدادهای پن ان آدمی حاد این استتعدادها‬
‫هر چته میخواهتد بتاشتتتدو همتانطور کته مزلو بیتان‬
‫میدارد‪« :‬آنره آنسان میتواند باشد باید بشود‬

‫شتتناخت نیازهای انستتان برای طراحان محیطی از اهمیت‬

‫ختاصتتتی برخوردار بوده و طبق نظر متازلو برطی طرضــای طی‬
‫رطر گیرد‪.‬‬ ‫نیـازهـا بـایـد طنییزش طنســان مورد توــه خـا‬
‫چنین به نظر میرستد که تقدم نیاز بر انگیزه در مورد نیازهای اولیه و حداقل انستانی صتاد استت و در مورد نیازهای ثانویه و تکمیلی در افراد مختلر با ویفگی ای شتخصتیتی گوناگون انگیزه بر نیاز‬
‫مقدم خواهد بودو الزم به اشاره است که معماری برای برطرف کردن هر دو نو از نیا زهای انسان به ویفه نیازهای ثانویه وارد عمل میشود و به همین خاطر نقش انگیزش در آن مورد تأکید قرار دارد‪.‬‬

‫حو مکان‬

‫حس مکان یکی از مکاهیم م م و مؤثر در ارتباب انستتان و محیط حس مکان استتت که از معیارهای استتاستتی ارزیابی محیط ای با کیکیت قلمداد میش تود‪ .‬و این حس را در هکت مرتبه طبقه‬
‫بندی میکند که عبارتند از‪ :‬بیتکاوتی نستتبت به مکان آگاهی از قرارگیری در یک مکان تعلق دلبستتتگی یکیشتتدن با اهداف مکان حهتتورکردن مکان و در ن ایت فداکاری برای مکانو با م ستتطوح‬
‫ادراکی و شتناختی این توکتیح که دو مرتبه اود عمدتا فرد نستبت به محیط را شتامل شتده و از مرتبه سته به بعد وجوه احستاستی آن به میان میآیدو نتایج تحقیقات پیشتین نشتان داده که عوامل‬
‫کالبدی محیط در شتکلگیری حس مکان نقش واستطه را ایکا کرده و در دو ستطح مؤثر واقر میشتوند )جوان فروزنده و مطلبی ‪- 1): 1390‬ارکتای نیازهای فردی )در درجه اود( و اجتماعی ناشتی از‬
‫فعالیت ای گروهی )در درجه بعد( به واستطه همستازی با فعالیت ا و ایجاد قابلیت تأمین آن ا ‪ -‬برقرای واستطه بصتری در ایجاد ارتباب ذهنی کاربران و مکان به عنوان مؤلک ای فرهنگی و نمادهاو این‬
‫تأثیرات ُعد ادراکی در ابعاد مختلکی نمود مییابدو به گون ای که در ب و شتناخت از طریق تعریر محدوده و قلمرو محصتوریت فهتا تمایز کالبدی بین مکان ا ارتباب بین درون و بیرون خوانایی و‬
‫انطبا با الگوهای رفتاری و ووو نقش ایکاء کرده و در ُعد احستاستی نیز با نمود کالبدی نمادها خاطره ا و تصتاویر ب ذهنی انستان بروز میکندو در این باره نگرشت ای مختلکی وجود دارد که عمدهترین‬
‫آن ا در حوزه ای پدیدارشناسی هستیشناسی و روانشناسی محیطی مطرح است‬

‫در بررستی ابعاد و ماهیت حس مکان با نگرش هستتیشتناستی توجه به نیازهای انستانی کترورت تأکید مییابد و مدل ای مختلکی برای تبیین آن ارایه شتده که از این میان مدد هرم نیازهای‬
‫انستانی مازلو در توستعه مبانی نظری طراحی جایگاه ویفهای یافته استتو مازلو کتمن تأکید بر انگیزه ا و نیازهای انستانی آن ا را از بدو تولد همراه انستان دانستته و اعتقاد دارد که وی در تعامل با‬
‫محیط و با تـییر قابلیت ای آن به دنباد ارکتای نیازهای خود در ستطوح مختلر استتو در نگرش روانشتناستی محیطی نیز انوا رویکردهای معنایی ارتباب انستان و مکان در چند دستته شتناختی‬
‫)اشتاره به مکان ای آشتنا( اجتماعی )مکانهای تقویتکننده تعامالت اجتماعی (قپذیری احستاستی – و احستاستی )مکان ایی با قابلیت تعلق عاطکی قابل بررستی استت (جوان فروزنده و مطلبی ‪1390‬‬
‫‪ ).‬در موکر دیگری از مطالعه مورگان ) ‪ ( 2010, Morgan‬حس مکان و مرتبه دلبستگی به آن را یک حس قابل توسعه ذکر کرده و سعی میکند که چ ارچوبی برای پرورش آن با تأکید بر دوران‬
‫کودکی ارایه کندو در این نگرش حس دلبستتگی به مکان دارای جنبه ن کته و ناخو دآگاه استت و به تقویت قید و بندهای کودش با ابعاد مختلر زمینه و تجربه طوالنی مدت حهتور در محیط مرتبط‬
‫میشتودو اما لویکا مک وم و چگونگی شتکلگیری حس مکان را در دنیای معاصتر در حاد تحود میبیند که بر مبنای گذار جوامر امروزی از حالت ستنتی )با قید و بندهای زمین ای وابستتگی به خانواده‬
‫و در نتیجه حهتور طوالنی در یک مکان( به وکتعیت مدرن ) رواج مدنیت پیشترفت تحصتیالت افراد وقو پدیده م اجرت و شتکوفایی اقتصتادی جوامر( از یک حس ستنتی ناخودآگاه و ذاتی به یک‬
‫حس فعاد آشتکار و خودآگاه تـییر کرده استت ‪, Jaskiewicz 2015 2011b, Lewicka‬با ب ره گیری از نگرشت ای مذکور در قالب یک رویکرد فراگیر میتوان چنین استتدالد کرد که معماری و‬
‫ارکان اساسی شکل دهنده به آن در دو مک وم کالن فرم و عملکرد متناسب با هم برای رهع نیازهای طنسان و در نریجه دسریاب به مرطتب باالی طز حو مکان مطرح میشوند‬

‫از ستتوی دیگر شتتولتز با ب ره گیری از همین نگرش پدیداری معنا و حستتی را که انستتان از طریق آن به مکان هویت میبخشتتد در ارتباب وی با دیگران میداندو مانزو )‪, Perkins & 2006‬‬
‫) ‪ Manzo‬نیز عالوه بر احستاستات فردی تأکید بیشتتری بر احستاستات جمعی افراد مبتنی بر اجتما ستیاستت و اقتصتاد در رابطه بین فرد م حس مکان و محیط شتکل گیری معنای محیطی و متعاقبا‬
‫برای وی داشته و با این استناد نحوه ادراش افراد از محیط م چگونگی را بر حسب جنس نفاد فرهنگ ملیت و ووو و ن ایتا رفتار گروهی در قباد محیط دست بندی و تککیک میکند‬
 ‫معـا‬

‫میتوان به دو جنبه اساسی معنا اشاره کرد )‪, Ching:1979‬‬

‫‪1 -‬معنای توصتیکی که جنبه واهری دارد و ‪ - 2‬معنای نمادین که جنبه کتمنی و درونی داشتته و به حوزه نماد و نشتانه یا داد و مدلود مربوب استتو معنای توصتیکی در الگوی ستاختاری یک‬
‫محیط به عناصتر کالبدی آن فهتا داللت دارد که به نحوی منجر به ت حریک افراد و بروز رفتاری خاص و البته تأمین آن میشتودو معنای کتمنی در الگوی مذکور به این مست له میپردازد که یک محیط‬
‫به تولید ارزشت ای جمعی و محتوای نمادینی منجر میشتود که برای افراد و گروه ا به صتورت فردی و فرهنگی قابل تکستیر استتو به عنوان مباد احستاس امنیت یا دعوتکنندگی برای کاربران در یک‬
‫فهتا ‪ .‬استتینی در تعریر خود معنا را به عنوان یک ستیستتم دستت بندی معرفی نموده استت که هنرمند با استتکاده از آن ف م اشتیا و عناصتر را میستر و ویفگی ا و وجوه مختلر آن ا را تحکیم میکند‬
‫)‪, Stiny .)1985‬وی در این باره بیان میکند آن گونه که چام ستکی مد نظر دارد مولدد بودن همه آنره که وجود دارد را به ستادگی در بر نمیگیردو کار با اشتکاد و قوانین حاکم بر آن ا در الگوهای‬
‫شتکلی به همان اندازه یا بیشتتر از کار با لـات و قواعد دستتوری بین آن ا مستتلزم خالقیت استتو وقتی قوانین به کار گرفته میشتود اجزا و قستمت ا تـییر مییابدو پس هیچ ن ایتی وجود نداشتته و وقتی‬
‫که فرد م نو میشتود ‪ .‬انتخاب میکند که دوباره ببیند معنا نیز مجددا این امر یک محاستبه دیداری استت و به طرح و نحوه طراحی وابستته استتو در عین حاد هنگام مواج ه فرد با مقوله معنا و تکستیر‬
‫آن عادت ای فردی به صورت بسیار تأثیرگذاری واهر میشوند )‪, Stiny2006‬‬

‫در این ارتباب بررسی ای الکساندر و همکاران‪) )Ishikawa, Alexander , 1977, Angel & King-Fiksdahl, Jacobson, Silverstein‬و پاالسما‪( 2005, Pallasmaa )18‬به این‬
‫م م منجر شد که م معنای یک محیط کاماد با نحوه تأثیرگذاری آن بر ا فراد همبسته استو در این باب الکساندر او ار میکند که معیار اصلی هر محیط زندگی برای ارتقای روحیه انسان یک ویفگی‬
‫کیکی درونی استت که جستتجوی دائم بشتر در زندگی به حستاب میآیدو در واقر این جستتجو برای لحظات و موقعیت ایی استت که احستاس سترزندگی بیشتتری در بر داردو در تناور با این مک وم‬
‫چیکسنتمی الی‪ 19‬اصطالح "تجربه متعالی" را به کار میبرد و ابراز میکند که این تجربه ب ینه و مطلوب را میتوان سیالن‪ (20‬جریان( نامید‪.‬‬

‫در همین رابطه یورگننستن‪ 21‬و استتدمن‪ ( Stead 2004, man )22‬در مقاله ای با عنوان "حس مکان به عنوان یک وابستتگی ‪ :‬نگرش صتاحبان امالک ساحلی نسبت به مستـالت ُعد رفتاری‬
‫مکان خود" به ارایه مدلی پرداختند که در آن ب ُعد شناختی آن به فرم ُعد عاطکی آن به معنا و ب به عملکرد ب نسبت داده میشودو هر چند که به نظر میرسد همه این ابعاد با یکدیگر همپوشانی‬
‫داشتته و به ستادگی قابل تککیک نباشتند‪ .‬استکنل و گیکورد در مقاله دیگری با عنوان "مزایای روانشتناختی تجربه حس دلبستتگی به مکان" که در ستاد ‪ 2017‬در مجله روانشتناستی محیطی منتشتر‬
‫نمودند با تأکید بر نو وابستتگی شتناختی – عاطکی این حس و استتکاده از روش تحلیل محتوای دکمی به ارایه ‪ 13‬دستته از این مزایا شتامل ایجاد خاطره تعلق تمدد اعصتاب عواطر مببت حمایت‬
‫از فعالیت آرامش و امنیت خودشتکوفایی آزادی سترگرمی ارتباب با طبیعت عملگرایی خلوت و زیباییشتناستی پرداختند ‪.‬در همین راستتا لویکا‪( 2011, Lewicka )25‬در یک مقاله مروری‬
‫جامر به بررستی چند صتد تحقیق منتشتر شتده از ستاد ‪ 1970‬به بعد درباره معنای محیطی و حستمکان پرداخته و در ن ایت با استتناد به مدد ست جزئی ارایه شتده توستط استکنل و گیکورد )‪, 2010‬‬
‫) ‪ Gifford & Scannell‬بیان میکند که ُعد شتتخص عمده تحقیقات صتتورت گرفته در این حوزه بر ب و تکاوت ای فردی )یکی از اجزای مدد مذکور( تأکید بیشتتتری داشتتته استتتو به عبارتی‬
‫نتیج گیری لویکا بر گستره تـییرپذیری متـیر میانجی ادراش در فرآیند مورد بحث و در نتیجه اهمیت آن داللت دارد‬

‫هویت‬

‫در خصتوص هویت و راه های دستتیابی به آن در یک بنا نظریات گوناگونی ارائه شتده استت لینچ راه احراز هویت در بنا را در گرو تمایز آن از ستایر ابنیه می داند(لینچ ‪ )۱۶۷ :۱۳۷۶‬الوستون نیز‬
‫احراز هویت در بنا را در گرو طراحی آن به شتیوه ای می داند که تعلق آن بنا را به محیط اطراف نشتان دهد (الوستون ‪) ۳۳۰-۳۵ :۱۳۹۱‬اما الکستاندر تن ا عوامل کالبدی را در احراز هویت موثر نمی‬
‫داند و معتقد استت آنره موجب احراز هویت در بناها می شتود شتکل بیرونی آن و صترف ترکیب کالبدی آن نیستت بلکه رویدادهایی استت که در آن پیش می آید(الکستاندر ‪)۵۵:۱۳۹۰‬از دیدگاه‬
‫نوربرر شولتز هویت یک مکان در گرو میزان تعلق و دلبستگی است که در مخاطب ایجاد می کند (نوربرر شولتز ‪)۳۸ :۱۳۹۱‬‬

‫با تمرکز بر روی این نظریات می توان دریافت که آن ا ب ه دو دستته کلی تقستیم می شتوند دستته اود تاکید بر شتکل بیرونی بنا دارند و تعلق بنا به محیط در عین تمایز آن از ستایر ابنیه را راه‬
‫حل هویت بخشتی به یک بنا می دانند و دستته دوم فعالیت های جاری در یک بنا را عامل احراز هویت می دانند و ایجاد ورفیت فهتایی ج ت انجام فعالیت های روزمره و ایجاد خاطره جمعی را در‬
‫این امر موثر می دانندو از این رو به نظر می رسد تلکیق این دو دسته می تواند راه حل مناسبی ج ت هویت بخشیدن به بنای مجموعه موزه مشاهیر باشدو‬

‫با مطالعه آثار برونو تات به این نتیجه میرستیم که او راه احراز هویت در بنا را در گرو رجو به آب و هوا و اقلیم هر منطقه و تناستب طراحی ابنیه با آن می داندو در ن ایت با استتناد به آثار این‬
‫دو معمار به این نتیجه می رستیم که راه برون رفت از بی هویتی ناشتی از ورود معماری مدرن نه کنار گذاشتتن آن بلکه تلکیق آن با معماری ستنتی استتو رجو به زمینه و مطالعه ی آن می تواند بر‬
‫هویت آثار معماری تاثیر گذار باشد‬

‫تعریف هویت‬
‫واژه هویت )‪ (Identify‬ریشته در زبان التین دارد ‪. Identities‬از ‪ Iden‬به معنای مشتابه و یکستان ریشته می گیرد( علیخانی ‪). ۱۹۳: ۱۳۸۲‬در فرهنگ فارستی عمید واژه هویت این گونه‬
‫تعریر شتده استت“ حقیقت شتی با شتخصتی که مشتتمل بر صتکات جوهری او باشتد شتخصتیت ذات و هستتی وجود( عمید ‪). ۱۲۶۵ ۱۳۶۰‬در فرهنگ فارستی معین در مقابل واژه هویت این معانی‬
‫آمده استت“ ذات باری تعالی هستتی وجود آنره موجب شتناستایی شتخص باشتد( ”معین ‪) ۵۲۲۸ ۱۳۶۲‬و همرنین هویت عبارت از حقیقت جزئیه استت یعنی هرگاه ماهیت یا تشتخص لحاظ و‬
‫اعتبار شود هویت گویند و گاه هویت به معنی وجون خارجی است و مراد تشخیص است و هویت گاه بالذات و گاه بالعرا است(همان )‬

‫بر این استاس نخستتین گام در راه تشتخیص هویت امکان بازشتناستی پدیده بر استاس شتباهت های آن با پدیده هم ستنخ و تکاوت هایش با پدیده غیر هم ستنخ در ذهن استت ‪.‬درواقر واژه‬
‫بازشتناستی تن ا به معنی شتناستایی اشتیا نیستت بلکه تجربه معنا و مک وم آن نیز هستت ‪.‬اگر بازشتناستی پدیده ای میستر نگردد آنگاه فرایند تشتخیص هویت نمی تواند ادامه یابد( ”ب زادفر ‪).‬گام دوم‬
‫نیز تداوم آن شباهت با تکاوت در طود زمان است‪.‬‬

‫نیاه به پیشیـه رویکردهای مخرسف به هویت در طول زمان و تأثیر آن بر معماری‬

‫در جوامر ستنتی و در زندگی پیشتامدرن هویت به عنوان مست له مطرح نبود طبیعت آدمی به عنوان یک آفریده خداوند امری ثابت از پیش روشتن و استتوار بود ‪ .‬به گکته هایدگر آدمی‬
‫تصتویری بود که از چشتم خداوند یا خدایان دیده می شتد و هویت او کار کرد این نظام مقتدر از پیش تعیین شتده باورهای دینی و آیینی استطوره ای بود( احمدی ‪ )۳۹: ۱۳۷۸‬درستت به همین‬
‫دلیل بحرانی به نام بحران هویت پیش نیامده بود و تن ا به هنگام گذر جوامر بشتری از ستاختارهای پیشتامدرن به مدرن استت که این بحران بروز کرده هویت را به یکی از موکتوعات استاستی مبدد‬
‫می سازد‪.‬‬
‫معماری در این دوره تن ا محوری بود که معماران در امتداد و در گرد آن حرکت می کردند( حجت ‪) ۵۹: ۱۳۸۴.‬نتیجه این رویکرد در این دوره بناهایی متأثر از محدودیت های اقلیمی و‬
‫فنی تحت سیطره بینش دینی بود‪.‬‬

‫“در تککر مدرن ‪.‬همانطور که آرای علمای شتاخص آن نشتان می دهد کتمن قائل شتدن به اصتالت فرد فطرت و ماهیتی یکستان و عام برای عموم انستان ها فرا می شتود ‪.‬مشتخصته انستان عقل‬
‫اوستت و هر کستی هر آنره با عقل دریابد ‪.‬برای همگان و در همه زمان ها و مکان ها معتبر معقود و مقبود خواهد بود و چون بعد ماهیت و فطرت بشتری واحید و یکستان استت به زعم مدرنیستت‬
‫ها بشریت در ن ایت به ذهنیت طرز تککر و زندگی یگانه ای خواهد رسید و اختالفات و تکاوت ها از میان خواهد رفت( قاسمی ‪)۲۵۶ ۱۳۸۳‬‬

‫در جنبش معماری مدرن نیز به مظروف معماری توج ی مکرب شتد تا آنجا که ورف و قالب معماری را نتیجه و زاده مستتقیم و خود به خودی توجه درستت معمار به مظروف دانستتند ‪.‬اما آنره‬
‫آن ن هتت را از پدید آوردن فهتاهایی در خور زندگی کامل انستانی یعنی فهتاهای زنده و ستعادت بخش ناتوان ستاخت اکتکا به وج ی از زندگی انستان یعنی کارکردهای مادی و جستمانی بود ”‬
‫(الکساندر ‪) ۹: ۱۳۹۰‬کاربرد لکظ بین الملل برای سبک معماری این دوره بی توج ی به فرهنگ جوامر مختلر تلقی می شود‪.‬‬

‫پس از وقو بحران های هویتی در دوره مدرن هویت به عنوان یک مست له مطرح می شتود و برای حل آن نظریات مختلکی پدید می آید ‪.‬این نظریات اود در قالب نقد مدرن عنوان شتده و‬
‫ستپس راه حل هایی برای عبور از این بحران ارائه می دهند که در سته مرحله می توان آن ا را دستته بندی کرد“ ‪:‬مرحله اود نقد معماری مدرن در دهه ‪ ۴۰‬و ‪ ۵۰‬میالدی یعنی پس از جنگ ج انی‬
‫دوم توستط تیم تیم تن و اعهتای آن همرون استمیتستونوآلدو فان آیک ابراز شتد ‪.‬این معماران بی هویتی بازستازی کشتورهای اروپایی را که از خرابی ها و خستارت های جنگ ج انی دوم به ستطات‬
‫متا ثر بود ب انه مناستبی برای نقد های خود یافتند ‪.‬مرحله دوم نقدها با انتقاد از پروژه های مستکونی در مقیاس بزرر و پروژه های ب ستازی مراکز شت رها در دهه ‪ ۱۹۵۰‬میالدی شتکل گرفت ‪.‬اثر‬
‫محیط انستان ستاخت بر رفتار انستان ستروکار نداشتتن معماران با دنیای واقعی و استتکاده از الگوهای انتزاعی بدون در نظر گرفتن مردم از جمله این انتقاد ها بود ‪.‬مرحله ستد تقبل تالشتی بود برای‬
‫شتناخت نیاز های انستان انستان که قبال توستط کارفرما و طراح کمتر در نظر گرفته می شتد ‪.‬این مرحله از نقد به تدوین الگوهای فرایند طراحی منجر شتد و رشتته جدیدی بر مبنای مطالعه رفتار‬
‫انستان به نام“ روان شتناستی محیط شتکل گرفت( ”لنگ ‪ )۱۱: ۱۳۹۱‬مطالعه نیازهای روان شتناختی انستان بعد جدیدی در معماری ایجاد کرد و توجه را از طراح و کارفرما به ستمت مخاطب ستو‬
‫داد‪.‬‬

‫این انتقادها زمینه بروز پستت مدرن در معماری را فراهم آورد ‪.‬آغازگر این جنبش رابرت ونتوری بود که در کتاب خود به نام پیریدگی و تهتاد در معماری اصتود فلستکی و ج ان بینی مدرن را‬
‫زیر سواد برد و با رد بینش تکنومدار مدرن خواهان توجه به خصوصیات انسانی و یک معماری انسان مدار گردید ‪.‬و تنوری با مردود دانستن سبک بین الملل زمینه گرایی را مطرح‬
‫می کند یعنی هر بنایی باید بر استاس زمینه های فرهنگی اجتماعی تاریخی و شترایط کالبدی و شترایط خاص آن ستایت و ستاختمان طراحی و اجرا گردد( قبادیان ‪). ۱۰۰: ۱۳۸۹‬معماران‬
‫پست مدون توجه به گذشته دارند و طبق گکته ونتوری که“‬

‫هر تازه ای می باید ک نه را نیز در خود بگنجاند( ”نوربرر شولتز ‪)۱۶:۱۳۹۱‬‬

‫عوطمل مؤثر در طحرطز هویت‬

‫زمان و مکان را می توان م مترین عوامل هویت یابی دانستت ‪.‬ب زادفر می گوید“ ‪:‬تقریبا بیشتتر نظریه پردازان این نکته را می پذیرند که زمان و فهتا شترب الزم هویت یابی هستتند و بدون آن ا‬
‫ستاخت و نگ داری هویت ناممکن استت ‪.‬به عبارتی چنان که استتوارت هاد بیان می کند اگر هویت نوشتی نظام بازنمایی بدانیم زمان و فهتا مختصتات این نظاام به شتمار می آیند( ب زادفر‬
‫‪)۳۳:۱۳۹۰‬‬

‫هرهـگ‬

‫فرهنگ مشتتمل استت بر الگوهای رفتاری صتریح و روشتن یا غیر صتریح و کتمنی که به وستیله ن ادها و به گونه نمادی کستب و منتقل میشتود و شتامل ب ترین دستتاوردهای گروه ای انستانی‬
‫استت ‪ .‬جان لنگ معتقد استت‪« :‬فرهنگ ا در ستراستر ج ان منحصتر به فرد هستتند زیرا هر فرهنگی زمینه و بستتر تاریخ خاص خود را داردو تکاوت در تجربیات تاریخی محیط ای طبیعی متکاوت و‬
‫ج انبینی ای مختلر فرهنگ ‪-‬های گوناگونی را به وجود آورده استت اشتپ ینگر که مکتبش را بر اصتالت فرهنگی بنیان گذاشتته معتقد بود که حیات و حرکت یک جامعه به حرکت فرهنگش وابسته‬
‫است و مرر یک جامعه مرر فرهنگ آن جامعه است و برای ایجاد رستاخیزی اجتماعی و انگیزش انسانی در یک عصر روشنککران و پیشوایان فکری آن عصر باید به بعبت فرهنگی بپردازند‬

‫گیدنز فرهنگ را مجموعه ای از ارزش هایی که اعهتای یک جامعه معین دارند و هنجارهایی که از آن پیروی می کنند معرفی می نماید ‪.‬وی فرهنگ را به مجموعه شتیوه زندگی اعهتای یک‬
‫جامعه اطال می کند و در این مک وم چگونگی لباس پوشتیدن رستم های ازدواج و زندگی اجتماعی لگوهای کار مراستم مذهبی و سترگرمی های اوقات فراغت و مشتابه را در بر می گیرد( گیدنز‬
‫‪). ۳۶: ۱۳۷۳‬برحستب تعریر تایلور“ ‪”.‬فرهنگ یا تمدن کلیت درهم تافته ای استت شتامل دانش دین هنر قانون اخالقیات آداب و رستوم و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی همرون عهتوی از‬
‫جامعه به دستت میاورد( ”آشتوری ‪) ۳۹: ۱۳۷۹‬به نظر فرهنگی گرایان فرهنگ به عنوان یک الگوی زندگی با فرایندهای اکتستابی و نستبتا ثابت عامل تـییرات جامعه و شتکل دهی تککرات و نگرش‬
‫ها استت ‪.‬با توجه به اینکه فرهنگ پدیده ای انستانی استت دارای کارکردهای هویتی و اجتماعی استت( ربانی‪) ۱۳۸۵ :۲۰:‬بدین ترتیب می توان گکت فرهنگ از مجموعه رفتارهایی که در یک جامعه‬
‫اتکا می افتد نشأت گرفته است و الگوی این رفتارها همان چیزی است که ما فرهنگ می نامیم‪.‬‬

‫هویت هرهـی‬

‫پیوند میان هویت و فرهنگ چنان عمیق استت که اغلب هویت را پدیده ای فرهنگی می دانند و برای فرهنگ شتان مستتقلی در هویت قائل می شتوند ‪ .‬از این رو در ترکیب هویت فرهنگی باید‬
‫به مقوله پیریده فرهنگ توجه بیشتتری کرد ‪.‬ب زادفر می گوید “ ‪:‬افراد و گروه ها همواره با توستل به اجزا و عناصتر فرهنگی گوناگون هویت می یابند ‪.‬زیرا این اجزا و عناصتر توانایی چشتم گیری در‬
‫تأمین نیاز انسان به متمایز بودن و ادغام شدن در جمر دارند ‪.‬به بیان دیگر فرهنگ هم تکاوت آفرین است هم انسجام بخش( ”ب زادفر ‪).۳۲: ۱۳۹۰‬‬

‫در اجالس ج انی که درباره ستیاستت های فرهنگی که در ستاد ‪ ۱۹۸۲‬در مکزیکو ستیتی توستط یونستکو برگزار شتد ‪.‬هویت فرهنگی هستته مرکزی شتخصتیت فردی و جمعی قلمداد می شتود که‬
‫به مبابه اصتولی حیاتی زیربنای بیشتتر تصتمیم های معتبره رفتار اعماد و فرایندهایی استت که یک جامعه را در دستتیابی به توستعه توانا می ستازد ‪.‬در عین اینکه ویفگی های خویش را نیز حکظ می‬
‫کند( سلیمی ‪) ۳۰: ۱۳۷۹‬‬

‫بنابراین هویت فرهنگی تمامی مؤلکه های فرهنگی مشترکی است که میان اعهای یک جامعه وجود دارد و آن ها را از سایر جوامر متمایز می کند‪.‬‬

‫موزه و نقش آن در هویت بخش هرهـی ـامعه‪:‬‬

‫با توجه به نقش آثار فرهنگی و مصنوعات بشر ساز در حکظ و یا تـییر ارزش ها هنجارها پیش فرا ها باورها و هویت فرهنگی اعها جامعه حکظ این آثار و ابنیه فرهنگی از کرورت‬
‫های استاستی فرهنگ ملل و اقوام مختلر محستوب می شتودو هویت فرهنگی در ارتباب و تماس با ستنت ها و ارزش های ملل دیگر استت که نو و غنی می شتود و امکان تعالی و شتکوفایی انستان را‬
 ‫افزایش می دهتدو بنتابراین توستتتعته و حکظ دستتتتتاوردهتای فرهنگی منطقته ای و ملی کتتترورتی تتام دارد چرا کته‬
‫دستاوردهای فرهنگی مطم ن ترین کامن توسعه مستقل است هویت فرهنگی و قوه خالقیت را تقویت می کند و‬
‫آگاهی مردم نستبت به میراث فرهنگی افزایش می دهدو فرهنگ استت که شتالوده معماری آن جامعه را پایه گذاری‬
‫می کند و معماری آن جامعه تصتتویر عینی آن فرهنگ می باشتتدو فرهنگ یکی از اجزاء اصتتلی تشتتکیل دهنده ی‬
‫هویت هر ملتی استت و آثار و میراث فرهنگی به جای مانده و حکظ شتده می تواند در حکظ و صتیانت از هویت ملی‬
‫ما و همرنین انتقاد آن به دیگر فرهنگ ها و یا برای امری کتتروری تر یعنی القای آن به صتتاحبان اصتتلی ملت ها‬
‫کمک شایانی کندو‬

‫راه ها و روش های انتقاد این مکاهیم می تواند به فراخور موکتتو متکاوت باشتتد اما همواره چنین استتت که‬
‫موزه ها با استتتکاده از زبانی مشتتترش که مورد ف م برای تمام مخاطبین خود استتت می کوشتتد میراث دار فرهنگی‬
‫باشتتتد که متعلق با آن استتتت و گشتتتت و گذار در موزه ها بیننتده را می تواند به درش چگونگی انتقتاد فرهنتگ از‬
‫گذشتتگان به آیندگان قادر ستازد و اقتباس فرهنگی در میان جوامر مختلر و شتکل گیری تمدن جدیدی را به آن‬
‫ها بشتناستاند و به آن ا این فرصتت را دهد که به آگاهی های فرهنگی که از دیدار موزه حاصتل می شتود طرح بنای‬
‫تازه ای را از دست آوردها و ارزش های نوین و فرهنگ پی افکند‬

‫نماد‪:‬‬

‫نماد یک اصطالح است اصطالحی که بار معنایی اش بسیار فراتر از معنای قراردادی و روزمرهاش میباشد و یک کیکیت روانی را بیان میکندو‬

‫نماد اندیشته آدمی را بر می انگیزد و انستان را به فراخنای تککر بدون گکتار میکشتاند و در واقر کوشتش بشتر ج ت یافتن و تجستم مکاهیمی استت که از ورای اب امات و تخیالت و تاریکی ا او را‬
‫احاطه کر ده استت و(نماد بیانگر مکاهیم فرهنگی و تاریخی برجستته ای استت که از طریق آن ا میتوان به فرهنگ و افکار گذشتتگان پی بردو نمادها را میتوان برابر با استطوره ها تصتاویر مظاهر نشتانه‬
‫ها و کلیه جنبه های واهری و نمادین میراث مادی و معنوی و حامل ای معنایی دانستتت که‬
‫مواردی از قبیل تصتاویر ذهنی و عینی داستتان ا و نگارشت ای تاریخی ادبیات فولکور زبان‬
‫ستتاختمان ا آثار مراکز و ابنیه های تاریخی مجستتمه ها نقاشتتی ا شتتاهکارهای معنوی و‬
‫فعالیت ای خال هنری را در بر میگیرد انستان از راه نماد و نشتانه با هستتی طبیعت نو خود‬
‫و خویشتن خود سخن میگویدو این گکتگوها بی وساطت نماد هرگز مقدور نمیبودو‬

‫از همین استتتعداد نشتتانه ‪-‬ستتازی استتت که نو آدمی میتواند معنای تمامیت ارکتتی‬
‫ستتترزمین متادری خود را بته قطعته ی پتارچته ی رنگینی منتقتل کنتد و هزاران کیلومتر دور از‬
‫وطن در کنار آن نماد و متأثر از احستاستات متهتاد به هیجان آید و فریاد شتادی برکشتد یا از‬
‫ستر دلتنگی بگرید منشتا نماد دو نو استت‪ :‬نمادها روابطی کامال قراردادی هستتند و یا این که‬
‫روابطی ن ادینه شتتتدهاند که در طود زمان پذیرش عام پیدا کردهاندو در هر دو مورد نمادها‬
‫روابط مورد نظر خود را در قالبی کوچک اشتارهای تصتویری کنای ای حرکتی و کالمی ارائه‬
‫می ‪-‬کنندو در حقیقت ارزش نماد نیز به خاطر همین کارکرد آن استت نمادها مظاهر و نشتانه‬
‫های عینی هستتند که منعکس کنندهی احستاس و شتیوه ای رفتار آدمی هستتند به عبارت‬
‫دیگر بشتتر برای نشتتان دادن خواستتت ای درونی خویش از نمادها استتتکاده میکند نمادها‬
‫رفتارها و هدف ا را هدایت میکنند از طرفی درواقر یک شتاخص مکانی – فهتایی و نشتانه ای‬
‫برای بازتاب فرهنگ تاریخ و ارزشتت ا و شتتکل دهنده هویت استتتو این مکان میتواند مکان‬
‫مقدسی مبل مسجد باشد یک مکان قابل رویت بلند مرتبه مبل برج ایکلو‬

‫مشتاهده ی نماد یک سترزمین در اذهان دیگر فرهنگ ا در ستطح ج ان نیز تاثیرگذار‬

‫استتو یک نماد عالوه بر اینکه در محدوده ملی یک سترزمین شتناخته شتده استت در ستطح‬
‫ج انی نیز قابل شتناستایی و عامل تککیک از ستایر فرهنگ استتو درج و گنجاندن نماد یک‬
‫ستتترزمین و نتاحیته فرهنگی در کتتاب تا بروشتتتورهتای تبلیـتاتی فیلم تا و امروزه نیز از طریق‬
‫فنتاوری تای ارتبتاطی جتدیتدی همرون اینترنتت بر شتتتنتاختته شتتتدن اثرگتذاری تتاکیتد برآن‬
‫موجب پذیرش نماد خاص در ستطوح ملی و منطق ای و بینالمللی شتده استتو بنابراین آن نماد تبدیل به یک نشتانه از یک سترزمین یا فرهنگ خاص میشتود ‪.‬نشتان ایی همرون اژدها و پاندای چین‬
‫برج ایکل فرانسته بیگ بن انگلستتان اهرام ثالثه مصتر همگی نشتانه ‪ -‬هایی از کشتورهای مذکور هستتندو البته باید گکت که این نشتان ا با معناستازی که از آن ا میشتود معنادار می ‪-‬شتوند و در پس‬
‫نشانه های فیزیکی و عینی ذهن آدمی به تاریخ فرهنگ و ایدئولوژی و هویت هدایت میشودو‬

‫از جمله عناصتر م م هویت بخشتی شت رها نمادها هستتندو که به صتورت شتناستنام ای گویا از گذشتته و حاد شت ر نقش اصتلی در معرفی آن به مخاطب دارندو نمادها و المان ای شت ری از جمله‬
‫بناهای م م در طراحی معماری و طراحی ش ری محسوب میشوند به نحوی که گاه حتی از خود ش ر پراهمیتتر جلوه مینمایندو چرا که بیانگر هویت شخصیت و عصاره ش ر در یک ساختار نمایان‬
‫هستندو بررسی و مطالعه در خصوص این نمادها نشان میدهد که بیان این نو بناها بر پایه مکاهیم سنت ا فرهنگ هویت و تاریخ ش ر استوار شده است‬

‫نمادها و سرزندگ هضای هرهـی شهر‬

‫سترزندگی شت ری پدیدهای ادارکی تتتت شتناختی استت که در جریان فرایند داد و ستتد میان خصتوصتیات کالبدی و ادراش پذیر شت ر از یک ستو و الگوها و رمزهای فرهنگی توانایی ای ذهنی‬
‫تجارب قبلی و اهداف ناور از ستوی دیگر شتکل میگیردو برای دستت یافتن به ش ری زنده و یا سرزندگی در محیط ش ر باید مکان ا و موقعیت ایی برای ایجاد تجربه های دوست داشتنی فراهم آورد و‬
‫فرانک لوید رایت معتقد استت که از جمله ووایر م م ن ادهای شت ری اعماد ستیاستت ایی استت که مردم شت ر را از مشتکالتی مانند یأس و بیتکاوتی برهانندو فهتای ش ری به مبابه ساختاری کالبدی‬
‫برای تعامالت اجتماعی استت که دستترستی به آن برای اعهتای جامعه امکانپذیر استتو نقش فهتای شت ری یا به عبارتی فهتایی که در آن تعامالت اجتماعی شت روندان شتکل میگیرد و فرهنگ جامعه‬
‫در بستتر آن ارتقا مییابد در جامعه ما روز به روز در حاد افود استتو در جامعه ما کارناواد فستتیواد و آنره به مک وم جشتن ای خیابانی درج ان مطرح استت آنرنان جایگاهی ندارد و جشتن ای‬
‫باستتانی به جای مانده مانند چ ارشتنبه ستوری حرمت و کیکیت پیشتین خود را از دستت دادهاندو واکتح استت که الزمه ی سترزندگی فهتای شت ری حهتور مردم در شت ر استت اما امروزه به دالیل‬
‫گوناگون به خیابان به عنوان یک فهتا برای گذران اوقات فراغت توجه نمیشتود و صترف مدت زمان زیاد در خیابان مذموم تلقی میگردد به گون ای که جوانان از این کار منر میشتوند (لذا با شتناستایی‬
‫و تقویت عوامل مؤثر در ستترزندگی فهتتای شتت ر از جمله نمادپردازی ستتا ختار معماری اجرای طرح ای نمادین در معابر پل ای هوایی حیاب ادارات و برگزاری جشتتن ای باستتتانی با کیکیتی‬
‫همخوان با فرهنگ میتوان فهای ش ر را احیا و سرزنده نمود‪.‬‬
 ‫نقش نماد گرطی در طیجاد هویت مس‬

‫هویت ملی به معنای احستاس تعلق و وفاداری به عناصتر و نمادهای مشتترش در یک ملت‬
‫و در میان مرزهای تعریر شتده ستیاستی استت و از آنجا که فهتاهای شت ری استتقرارگاه جمعیت‬
‫کبیری از شت روندان یک کشتور استت و م مترین عامل در شتکلدهی و شتگلگیری شت ر به عنوان‬
‫بستتر پیدایش حیات جمعی میباشتند نقش عمدهای در تولید و بازآفرینی مبانی استتحکام بخش‬
‫هویت ملی و فرهنگی شت ت روندان ایکا مینمایندو هویت ملی را میتوان از طریق نمادپردازی در این‬
‫فهتتا بازنمایی و بازتولید نمود از این طریق ارتباب روانی و عاطکیِ خاصتتی میان مردم و فهتتای‬
‫شتت ری که زندگی روزمرهی خود را در آن میگذرانند شتتکل میگیردو در صتتورتی که احستتاستتی‬
‫عاطکی نستبت به نمادها که عناصتر و اجزاء هویت فرهنگی و ملی جوامر انستانی را نمایش میدهند‬
‫به وجود آید هویت ملی تقویت و بازتولید میشتتودو با توجه به اینکه نمادها از دیر باز شتتناستتنامه‬
‫های شت ت رها و فرهنگ ا بوده و تداعی کنندهی خاطرات مشتتتترش هویت ای فرهنگی و استتتاطیر‬
‫بودهاند رشتد و توستع ی آن ا در فهتای شت ری موجبات تقویت مبانی و ریشت ای هویت ملی را‬
‫فراهم میسازند‪.‬‬

‫درش معانی نمادین رمزی و یا ستمبلیک بستیار پیریده و دشتوار استت و در بستیاری از موارد از طریق "تداعی معنایی" با مکاهیمی خاص که قابل لمس نیستتند و با حهتور کالبدی در دنیای‬
‫مادی ندارند به وجود می آیند‬
 ‫• حو تعسق به مکان و طهمیت معـا‪:‬‬

‫نمی توان نافی یک نیاز پایه ای انسان ج ت تعلق به مکانی خاص شدو هیچ دلیلی وجود ندارد که بتوان پذیرفت این نیاز به ج ت رشد فن آوری اطالعات ‪ -‬ارتباطات رنگ می بازد و یا آنکه‬
‫تمامی مکان های سطح کره زمین یکنواخت و هماهنگ می شوندو قطعأ ما در انتظار ج انی نیستیم که در آن هیچ مکانی از شخص خاصی برخوردار نباشدو بلکه برعکس با کمک امکانات ارتباطات‬
‫دیجیتالی از راه دور انسان می تواند مکان هایی که دوستشان دارد و حس مکان مطلوبی دارند مستقر شود و همرنان به فعالیت روزمره اش ادامه دهدو‬

‫مکان تن ا یک سرپناه برای فعالیت ای انسان نیست بلکه پدیده ای است که انسان در تعامل خود با آن بدان معنا بخشیده و به آن دد بسته می شود تا آنجا که گاه حتی خود را با آن باز می‬
‫شناسدو اگر از زاویه نیازهای انسان نیز ب ه این مس له نظاره کنیم نیاز انسان به تعامل عاطکی با مکانی که در آن زندگی می کند و یا به عبارتی «تعلق به مکان» از جمله م م ترین ابعاد رابطه‬
‫انسان و مکان است که باید مورد توجه معماران طراحان و برنامه ریزان ش ری قرار گیردو ویفگی مکان کرورت هر معماری معتبر استو تجربه کردن هستی به مبابه هستی معنادار را در واقر می‬
‫توان نیاز اساسی انسان تلقی کرد و هستی معنادار مستلزم مکانی معنادار استو بنابراین معماری به انسان کمک می کرده که خود را با روحیه مکان یکی بداند و به او حسی از تعلق و ایمنی داده‬
‫استو به هر میزان که مکان بتواند پاسخگوی نیازها خواست ها و انتظارات انسان باشد دلبستگی او به آن مکان افزایش می یابدو در این راستا گاه دلبستگی به مکان در حد برآورده ساختن‬
‫نیازهای فردی و یا به عبارتی وابستگی به عملکرد می باشد و گاه فراتر رفته و به معناداری و این همانی با مکان می انجامد تا جایی که منجر به رفتارهای پاسخگو و متعدد در قباد مکان می گرددو‬
‫دلبستگی به مکان به تأثیر عاطکی یک مکان اشاره دارد که افراد به لحاظ حسی و فرهنگی به آن جذب می شوندو تأثیر حسی عاطکی و درونی مکان بر انسان مرکز تککر دلبستگی به مکان می‬
‫باشد افراد در مواج ه با برخی از مکان ها ابراز می کنند‪ ":‬من به آن تعلق دارم" و به این وسیله به آن مک وم خانه می بخشند‬

‫‪ o‬عوطمل موثر در شکل گیری تعسق به مکان‪:‬‬

‫زمینه و بستر وجود خدمات و تس یالت موقعیت قرارگیری مکان در زمینه ش ری و نحوه ارتباب با پیرامون و بسیاری مشخصات دیگر از جمله مواردی هستند که در ایجاد حس تعلق به مکان‬
‫موثرندو‬

‫روطبف طـرماع ‪ :‬یکی از م م ترین محورهایی که فرهنگ حود آن شکل می گیرد روابط اجتماعی بین انسان هاستو ارتباب مببت بین فرد و مکان کالبدی و احساس رکایت روحی او با‬
‫ارتباطات اجتماعی موجود در مکان در رابطه استو چنان که کسب تجارب و برقراری تعامالت اجتماعی که برای فرد در مکان اتکا می افتد امکان معنا بخشیدن به آن را برای او میسر می نمایدو‬
‫به طور کلی افراد دلبستگی به مکان را بر پایه دلبستگی به مردم خلق می کنندو بنابراین نحوه حهور فرد در مکان به همراه سایرین عاملی قوی در تصمیم فرد برای ماندن در آن استو در این‬
‫راستا حتی ممکن است افراد در جستجوی مکان هایی که در آن افرادی با خصوصیات مشابه آن ا به لحاظ طبقه قوم مذهب گروه اقتصادی الگوی زندگی تحصیالت در آمد نحوه تربیت‬
‫کودکان و نفاد مشابه حهور دارند باشندو اما با آنکه یکدست بودن افراد مشو مالقات ها و افزایش تعامل با مکان های فیزیکی و اجتماعی و در نتیجه ارتقای دلبستگی به آن مکان است در عین‬
‫حاد مکان های اجتماعی غیر یکدست نیز فرصتی است تا افراد تعامالت اجتماعی غنی و آزاد را تجربه کنندو‬

‫‪ -‬خاطرطت و تجارب‪ :‬دلبستگی به مکان عموما پس از آنکه افراد تجربه دراز مدت یا قوی با یک مکان دارند اتکا می افتد و در این فرآیند است که مکان معنا می یابدو دلبستگی به مکان‬
‫برخاسته از خاطرات دوران رشد و ارتباطاتی است که در یک مکان اتکا می افتد و نه فقط مکان صرفو ما مکان هایی را که وقایر مطلوبی در آن ا تجربه می کنیم به یاد می آوریم و بنابراین‬
‫مکان بخشی از تجربه ماست که می تواند نمادی از آن تجربه باشدو کبرت برخورد ما با یک مکان بر وابستگی ما به آن تأثیر می گذاردو هر چه بیشتر مکانی را تجربه کنیم وابستگی کمتری نسبت‬
‫به خصوصیات فیزیکی آن پیدا کرده و وابستگی بیشتری نسبت به مکاهیم کلی که مکان ارائه می نماید و تداعی معانی که به وجود می آورد پیدا خواهیم نمودو با توجه به مرکزیت محدوده بنا‬
‫این امر اهمیت دوچندان می یابدو‬

‫‪ -‬عوطمل هعالیر و تعامس ‪ :‬یکی از موثر ترین ویفگی های مکان که سبب ارتقای دلبستگی به مکان می گردد فعالیت ها و تعامالت بین انسان ‪ -‬مکان و انسان ‪ -‬انسان در آن مکان استو به‬
‫عنوان مباد مطالعات نشان می دهد دلبستگی به مکان در فهاهای ش ری با وجود رویدادها و مراسم دوره ای یا فعالیت ای مداوم و حاکم بر مکان تقویت می گرددو چنان که در برخی مطالعات‬
‫بین فرهنگی برگزاری فستیواد ها جشن ا و فعالیت ای ورزشی سازمان یافته در فهاهای عمومی ش ری بیش از هر چیز در جلب فرهنگ های مختلر به این فهاها موثر ارزیابی گردیده اندو‬
‫بعهی ساختمان ها گروه هایی از مردم یا رویدادهایی خاص را تداعی می کنندو یک محیط نه تن ا به دلیل ویفگی های کالبدی بلکه به دلیل رویدادهایی که در آن اتکا می افتد برای مردم با‬
‫معناستو ساختمان و طرح معماری می تواند نمادی از رویدادی ویفه باشدو فرم ا کمتر از شیوه های معماری در تداعی معانی و بیان نمادین رویدادها موثرندو‬

‫‪ -‬عامل زمان‪ :‬طراحی معماری باید به گذشته حاد و آینده توجه داشته باشدو باید نیازهای فوری استکاده کنندگان را بر طرف ساخته کمنا به سالمت بلند مدت و پایداری معماری در بستر‬
‫فرهنگی نیز بپردازدو‬

‫طراحی محیط و منظر می تواند بازتاب ساعاتی از روز باشد که مکان در آن ساعات مورد استکاده قرار می گیردو مبال شب ها هیجان خاصی به وجود آورندو بسیاری از آمکی ت اترها و میادین شبانه‬
‫نیز به همین ترتیب طراحی شده اندو بسته به زمان استکاده ما نسبت به مکان ها احساساتی متکاوت خواهیم داشتو و موجب ایجاد حس امنیت محدوده میشودو‬

‫چنانره بخواهیم مکان ها به نحو مناسب در زمان های مختلر مورد استکاده باشد باید طرح نسبتا بازی داشته باشند که وقو فعالیت های مختلر را در فها ممکن ساخته برای استکاده کننده‬
‫نیز امکان اصالح فها را برای تـییر حالت آن فراهم سازدو به این صورت فها می تواند بیان کننده تـییرات جزئی باشد که سازگاری محیط را با کاربر ممکن می سازدو مردم به منظور برآوردن‬
‫نیازهایشان حتی با حرکات جزئی نمادینی سعی می کنند فهای عمومی را تـییر داده احساس کنند که در خانه خود هستندو‬

‫• زیبای ‪:‬‬
 ‫این امر به درش افالطونی از زیبایی مبتنی بود که آن را به مبابه چیزی برتر مطلق جاودانه و ماندگار در معنی کی ان شناختی اصیل می دانستو چنین باوری از زیبایی با استنباط ای جدیدتر‬
‫مـایر است چرا که زیبایی مطلق نیست و با تـییر زمینه و ادراش نسبی استو به بیانی تن ا در نگاه بیننده" وجود دارد نه"در ذرات خود"و‬

‫منشأ واژه ی یونانی ادراش زیبایی شناسی (‪ )aesthesis‬به مطالعه ی لذت ادراش باز می گرددو به نوعی زیبایی احساس لذتیست که در هماهنگی با خرد و منطق افزایش می یابدو که از نظر‬
‫بسیاری از مردم هدف هنر جلب و حکظ توجه است و میزان موفقیت آن بستگی به این دارد که تا چه حد بتواند ذهن را به خود مشـود سازد و تککر را حاصل نمایدو‬

‫طراحی محیط به طور سنتی با زیبایی شناسی فرمی و نمادین سرو کار داشته است به همین دلیل به این دو مورد بیشتر پرداخته شده استو این توجه به معنای این نیست که اهمیت زیبایی‬
‫شناسی حسی کمتر است‬

‫‪ -‬زیبایی شناسی حسی ارزش های حسی حاصل حس های لذت بخشی چون لمس بویایی مزه شنیدن و دیدن هستندو لذت حسی در عین این که بخشی از زیبایی است انگاره های تداعی‬
‫کننده آن جزئی از ماهیت اشیا استو می توان به رنگ های محیط به حس وزیدن باد بر پوست بدن و به انقباا عهالت در حاد حرکت روی یک سطح توجه بیشتری کردو در موقعیت هایی‬
‫حس های دریافتی انسان به نحو لذت بخشی برانگیخته میشودو در شرایطی چون عبور از فهاهای سایه و روشن ایستادن در ساحل و احساس وزیدن باد تنکس هوای پاش و وزیدن نسیم خنک‬
‫ساحلی در زمان احساس گرما انسان از جنبه های حسی ادراش آگاه می شودو‬

‫با فرا اینکه محیطی الگوهای جاری رفتار را به خوبی تأمین کند آن محیط در صورتی از نظر زیباشناختی لذت بخش است که تجربیات حسی لذت بخشی را فراهم آورد ساختار ادراکی دد‬
‫پذیری داشته باشد و نمادهای لذت بخشی را تداعی کندو‬

‫معنای یک بنا از معنای سودمندی و یا ابزاری خود رها شده و با عواطر درونی ادراش کننده ارتباب برقرار می سازدو در سطحی باالتر یک ساختمان ممکن است به مبابه یک "نشانه" نیز معنا یابدو‬
‫"معنای نشانه ای" یک بنا مانند "بنای آزادی" معنا یی است که آن را به واسطه تا رفیر آن به ایوان مدائن رجو دهدو این بنا همرنین نشانه ای برای ش ر ت ران است و ممکن است تصویر آن‬
‫برای غیر ایرانیان نشانه ای از کشور ایران نیز باشدو‬

‫نو چیست؟‬

‫داتا میگوید و در زیر آسمان هیچ چیز تازه ای نیست و و آموزگار فرسوده کودن و او شکوه سر میدهد که هیچ چیز تازه ای وجود ندارد‪.‬‬
‫آیا حق با ایشتان استت م آیا در ج ان هیچ چیز تازه ای وجود نداردم دربارق قلمرو وستیر اندیشته ها چه می توان گکتو آدمی استتعدادی بی نظیر در چیدن افکار و حقایق ک ن به شتکلی دیگر‬
‫گونه در کنار هم دارد چندانکه از مجموعه آن ا چیزی تازه پدید می آید و این تازگی همانقدر استت که توده های مواج برف برای کوری که نخستتین بار به ج ان دیده گشتوده بیا طنین شتکوهمند‬
‫موستیقی ستنکونیک برای کری که نخستتین بار قدرت شتنوائی را بازیافته استت و از میان دانشت ا و اندیشته ها کدامیک برای آموزگار موستیقی در خور دلبستتن استت و یا آموزگار موستیقی با کدامیک‬
‫ازدانش ا و اندیشه ها سرو کار دارد‪.‬‬

‫ترکیب هـر نوگرط و سـر‬

‫هنرهایی که ما امروزه از آن ا به عنوان هنرهای ستتتنتی یاد‬

‫می کنیم از آنجا که دارای گستتردگی و پیشتینه زیادی هستتند این‬
‫گونته می نمتایتد کته بته عنوان هنرهتای قتدیمی بتایتد جتای خود را بته‬
‫هنرهای نو گرایانه بدهندو اگر به این هنرهای نو و به اصتطالح مدرن‬
‫در طود ‪ ۷۰‬ستتاد گذشتتته نگاهی بیندازیم به درستتتی این ستتؤاد‬
‫مطرح می شود که آیا این هنر نو جایگزین مناسبی برای هنر سنتی‬
‫بوده استتم تکاوت هایی استاستی میان این دو گونه هنری وجود دارد‬
‫که این دو را از یکدیگر جدا می کند و ما به همین دلیل نیازمند هر‬
‫دوی آن ا هستتتیمو اگر بخواهیم که تکاوت های میان هنر ستتنتی و‬
‫هنر نو را در فرهنگمان برشتماریم م م ترین چیزی که ما برای رستیدن به وج ی نو از هنر از دستت داده ایم بینشتی استت که در پس یک اثر هنری وجود داشتته و ویفگی ستاختاری آن را تعیین می‬
‫کرده استتو هنر گذشتتگان نه در راستتای تولید کارشتناس و هنرمند بوده استت و نه هنری مصترف گراو تمامی این هنرمندان در پی یافتن چیزی فراتر از بیان خود بوده اند و دغدغه های آنان نه‬
‫شتخصتی و نه صترفأ بیان انستانی استتو این بینش و تککر در گذشتته از راه ای مختلکی همرون ادبیات به عرصته های گوناگون جامعه از جمله هنرهای بصتری ما راه یافته بودو اما امروزه این بینش در‬
‫بیشتتر آثار جدید و همرنین آثاری که بر پایه هنرهای ستنتی پدید می آیند وجود نداردو " نگارگر امروز ما تن ا پوستت ای واهری از پیشتینیان خود را گرفته و بیش از آن که به اندیشته و بیان هنری‬
‫آن توجه کند مجذوب پرداخت یک اثر و موکتو آن می شتودو هرچند نمی توان محدودیتی برای جریان هنری و وابستته بودن به خواستت های اجتماعی قائل شتد و هنرمند می تواند بستیار جلوتر‬
‫از جامعه خود حرکت کند اما اتکاقی که در جریان نوگرایی در ایران ر می دهد بیشتر در سطح و واهر استو رویین پاکباز نیز با آنکه این جریان ناشی از یک کرورت اجتماعی و فرهنگی میباشد‬
‫نبود شناخت عمیق و انتخاب اصولی در این جریان گمراه کننده استو درش فها و زمان حاد مس له م می است که نمی توان آن را نادیده گرفتو ما با وجود اینکه در هنر معاصر فردیت بیشتری را‬
‫شتتتاهد بوده ایم هیچ گاه حرف زیادی برای گکتن نداشتتتته ایم و هنرمند با تکیه بر همین فردیت و ت ی بودن از اندیشتتته ای بزرر در ن ایت به بیان دم دستتتتی و یا روزمرگی موجود می پردازدو‬
‫هنرمندان نوگرای ما در بیشتتر موارد ره آوردهای حاصتل از آشتنایی با ستبک و مکتب های غربی را با نشتانه ها و نقش مایه های ال ام گرفته از هنر دوران گذشتته می آمیزند تا به یک هنر ایرانی‬
‫دست پیدا کنندو و کوششی هستند برای ایرانی کردن سبک های غربی‬

‫عوطمل تایی کــده هرم‬

‫محوریت «فرم» یا «عملکرد» همواره از موکتوعات چالش برانگیز در عرصته معماری بوده و ارجحیت بیش از حد یکی بر دیگری در دوره های زمانی مختلر موجب و ور معماری های افراطی‬
‫شتده استت (همرون اهمیت بیش از حد عملکرد در دوره معماری مدرن) اما در معماری موزه برای نخستتین بار مک وم «محتوا» (‪ )content‬هم تراز با فرم و عملکرد مورد توجه قرار گرفت بدین‬
‫ترتیب بستیاری از منتقدین معماری کلکستیونرها و هنرمندان معاصتر محتوا (در اینج ا به معنی آثار به نمایش در آمده موزه) را هم تراز با عملکرد و ارجح بر فرم بنا دانستته و اعتقاد داشتتند که فرم‬
‫موزه می بایستتت تن ا در خدمت محتوا قرار گرفته و م م ترین هدف در معماری موزه ها معطوف ستتاختن توجه بازدید کنندگان به آثار هنری استتتو کتتمن تائید اهمیت جایگاه محتوا در معماری‬
‫موزه آن را به عنوان بخشتتتی از عملکرد موزه ندانستتتته و فرم را به عنوان م م ترین عنصتتتر محتوا در موزه به معرا نمایش بگذاریم واین تـییر کوچک در مبانی به رهایی فرم از چنگاد عملکرد‬
‫انجامیده و با مطرح نمودن ساختمان موزه به عنوان اثری هنری ما را به سوی طراحی بناهایی تندیس گونه فرا می خواند ‪.‬‬

‫اهمیت بستر و زمینه تاریخی طرح و توجه به چگونگی به خدمت گرفتن تکنولوژی معماری در ج ت دست یابی به اهداف خود اهمیت دارد‪.‬‬

‫از طرفی دیگر در سته دهه پایانی قرن بیستتم توجه ج انیان به این واقعیت معطوف شتد که ارتباطات اج تماعی پیریده ای که به طور کتمنی در ب ره وری از کاربری های شت ری مانند موزه‬
‫ها شتکل می گیرند و موجب جاری و تپنده شتدن زندگی شت ری می شتوند به مراتب م م تر از پاستخگویی صترف به نیازی مشتخص به صتورت مستتقیم و صتریح استتو تلکیق کاربری های تخصتصتی با‬
‫کتاربری هتای جتذاب عتادی می توانتد در موفقیتت یتک موزه نقش م می ایکتا کنتدو هم اینتک دیگر موزه هتای جتدیتد خواه علمی خواه هنری دیگر مکتان هتایی نیستتتتنتد کته فقط افراد عالقمنتد بتا اهتداف‬
‫مشتخصتی به آن ا رجو می کنند بلکه فهتاهایی برای گذراندن اوقات فراغتند که در عین حاد آشتنایی مردم با مهتامین جدی و اصتلی را نیز امکان پذیر می کنندو در واقر امروزه تمایل پذیرفته‬
‫شده ای در به هم آمیختن فعالیت ای فرهنگی و علمی با تکریح سرگرمی و برخوردهای اجتماعی است ‪.‬‬
 ‫مشارکت در طرطح مکان‪:‬‬

‫فلستکه معماری جدید مبتنی بر اصتود پیشتینیان بر این عقیده استت که "هر اندازه مصترف کننده فهتای معماری در تولید و یا شتکل دهی آن دخالت بیشتتر داشتته باشتد و در پیدایش آن‬
‫فهتا مشتارکت کرده باشتد عالقه مندی و باالخره درجه مشتارکت او در فعالیت های درون آن فهتا بیشتتر می گرددو عامل مشتارکت در فرآیند طراحی مکان عاملی استت که کتمن انعکاس دادن نیازها‬
‫و انتظارات کاربران در مکان ستبب ایجاد حس قدرت و مالکیت در آن ا می گردد که هر دو عامل مذکور نقش مستتقیم در تقویت و ایجاد دلبستتگی به مکان دارندو بنابراین نحوه مشتارکت افراد و‬
‫گروه ها و میزان موفقیت آن در عمل از جمله عواملی استت که می باید مورد توجه طراحان قرار گ یردو حهتور افراد در فرآیند خلق مکان ستبب می گردد تا آن ا احستاس بیشتتر و ب تری نستبت به آن‬
‫مکان داشته باشندو این امر دلبستگی به مکان توسعه ارتباطات اجتماعی حکظ ریشه های تاریخی احساس آرامش و امنیت در مکان را در پی دارد‪.‬‬

‫فراهم ستاختن زمینه های مشتارکت در عین حاد که انعکاس دهنده انتظارات و نیازهای افراد نستبت به مکان استت تعیین کننده نحوه زندگی آن ا در آینده نیز می باشتدو یکی از موکوعات م م‬
‫و مورد توجه معمار منظر تصمیم در گونه های محیطی است که می تواند باعث بروز رفتارهای مببت در محیط شوندو این موکو می تواند از طریق دخیل نمودن کاربران در محیط صورت پذیردو‬

‫مصالح‪:‬‬

‫در اصتل مصتالح به دالیل فنی انتخاب میشتوند ولی بیان معماری آن ا نیز مورد نظر استتو نه تن ا شتخصتیت بصتری یک ماده ستاختمانی بلکه ویفگی های شتنیداری المسته ای و گاه ویفگی‬
‫بویایی آن نیز نکاتی را تداعی می کنندو برای مب اد صتتدای حاصتتل از راه رفتن روی ستتطح مصتتالح مختلر به میزان قابل توج ی متکاوت استتت و در ادراش ذهنی هر مکان رفتاری موثر استتتو‬
‫صتداهایی که از ستطوح محیط در اثر عملکرد و حرف زدن انستان منعکس می شتوند با معنا هستتندو این معانی هم ابزاری و هم نمادینندو کیکیت های المسته ای و بویایی ستطوح و بافت ها نیز همین‬
‫گونه اند حتی اگر مردم از این کیکیت ها آگاه نباشتند بعهتی از تداعی ا خوشتایند و بعهتی دیگر ناخوشتایند هستتندو مصتنوعی بودن یا طبیعی بودن مصتالح برای مردم معانی متکاوتی داردو استتکاده از‬
‫پالستیک به جای چوب و مصالح دیگر به دلیل تحم یق نظام ادراکی مردم و یا به دلیل ناسازگاری میان واهر مصالح و احساسی که از آن دریافت می شود در مشاهده گر ایجاد تردید می کندو‬

‫معماری میان طهزط در باهت تاریخ‬

‫معماری میان افزا در بافت تاریخی را باید حاصتل نگرش توستعه درونزای شت ری دانستت که با هدف ارائه راه حل برای مشتکالت برخاستته از رشتد پراکنده و بیرویه شت رها پیشتن اد شتدو‬
‫استتکاده از قطعات خالی زمین در بافت شت ری و زمین حاصتل از تخریب ستاختمان ای موجود که امروزه ب ره وری قابل قبولی ندارند با هدف ممانعت از رشتد شت ر به ستمت فهتاهای باز و زمین ای‬
‫زراعی اطراف ارائه شتدو میانافزایی داخل فهتای قابل استتکاده بافت شت ری بافت های تاریخی را به عنوان یکی از محیط های قابل استتکاده مطرح میکندو این بافت که به دلیل جنبه های کالبدی و‬
‫غیرکالبدی آن اهمیتی دو چندان دارد نیازمند حستاستیت بیشتتر استت ‪.‬بنابراین بیشتتر در حوزه حکاوت‪-‬مرمت مورد توجه استتو با این وجود آنره در این حوزه اهمیت دارد ارائه ستاختاری جدید‬
‫استت که با توجه به واژگان معماری قرن ‪ 21‬مو شتکل گرفته و منطبق بر الگوی نوین فعالیت و تکنولوژی ای در حاد توستعه باشتد و موقعیت ایی را برای توستعه شت ر در بافت موجود توستط آیندگان‬
‫فراهم کن دو بنابراین ستاختارهای جدید از منظر ستبک فرم و توده ستازه و شتیوه ستاخت کاربری و روابط فهتایی مصالح جزئیات مقیاس و تناسبات باید با معماری معاصر همخوان باشند و حداکبر‬
‫ارتباب و پیوستگی با بافت مجاور را با حداقل آسیب بصری به آن تأمین کنند‪.‬‬

‫حوزه معماری باید نگاهی چندبعدی و هم جانبه به موکتو داشتته باشتدو حکاوت از بافت و بنای تاریخی کمک به پیوستتگی و کلیت شت ر احیا و بازگرداندن زندگی شت ری به بافت در کنار‬
‫پاستتخگویی به تـییر ارزشتت ای فرهنگی اجتماعی زیبایی شتتناختی و انتظارات جامعه معرفی معماری معاصتتر و افزودن الیه تاریخی مرتبط به آن به الی ای تاریخی موجود از ووایر معمار در‬
‫طراحی داخل بافت تاریخی است مبتنی بر این نگاه چندبعدی حوزه معماری ملزم است عالوه بر مکاهیم و الزامات مربوب به تخصص خود توجه ویفهای به رویکردهای مدنظر ش رسازی و حکاوت‬
‫معطوف کند ولی برخالر دو حوز ه دیگر مواج ه با رویکردی ثابت و مورد توافق همه صتتاحبنظران این حوزه امکانپذیر نیستتتو مطالعه بر روی نمونه ها و ستتبک ای طراحی مختلر در هر یک به‬
‫وکوح این عدم ثبات را نشان میدهد ‪ .‬واکاوی سبک ای مختلر نشان میدهد سه ج تگیری عمده در معماری میانافزا وجود داردو با توجه به این سه ج تگیری و اهداف و دستاوردهای هریک میتوان‬
‫سته رویکرد عمده در این حوزه را برای معماری میانافزا در بافت تاریخی ارائه داد ‪.‬در رویکرد اود محافظه کاری اصتل بر حکاوت بافت تاریخی و کمک به تداوم و پیوستتگی آن استت و تا حد امکان‬
‫طرح با تبعیت از زمینه تاریخی طراحی میشتود که تمایلی به افزودن الیه تاریخی معاصتر به بافت نداردو استتکاده از رویکرد تشتابه پیشتین ادی پن ان کردن و حکظ نما رویکرد نماستازی تزئینی‬
‫روش طراحی در این رویکرد استت که اگر به تقلید صترف از ستبک ای معماری گذشتته بیانجامد در تقابل با آرا و تصتویب نامه های گرایش حکاوت خواهد بودو از جانب دیگر در صتورت عدم تجربه‬
‫کافی طراح ایمن ترین مستیر برای دستتیابی به نتایج قابل قبود با حداقل آستیب رستانی به بافت تاریخی استت ‪.‬رویکرد دوم معاصترستازی اولویت را به افزودن بنای معاصتری میدهد که توانایی‬
‫بیانگری ارزشت ای مربوب به انست ان معاصتر را داردو بنابراین حکاوت و الزامات شت رستازی را اولویت های بعدی میداندو ستبک ای طراحی در این نگرش معمواد گرایش های زمینه گریزی و زمینه‬
‫ستتیزی منت ی میشتوند که گاه میتوانند موجب جذب سترمایه گذار شتوند توانایی تبدیل اثر به برند شت ری و حتی ج انی و جذب گردشتگر را دارند و و حکاوت از بافت و غنای چ ره شت ر را نیز به‬
‫علت تنو بصری برخاسته از طرح به دنباد خواهند داشتو به عالوه الیه های مختص معماری معاصر را نیز به بافت میافزایند و به حیات و پویایی آن کمک میکنند و رویکرد تهاد و تباین و معماری‬
‫ناپایدار دو روش اصتلی مختص طراحان این گروه استتو رویکرد ستوم اعتدالگرایی برای هر سته حوزه مطالعاتی به یک میزان اهمیت قائل استتو این رویکرد به کمک روش طراحی معماری خنبی یا‬
‫درجه صتکر معماری ناآشتکار یا آیینه ای و استتکاده از خطوب وحدت بخش بنایی معاصتر را به بافت تاریخی اکتافه میکندو چنین بنایی در صتورتی که فرم ایی در تهتاد با فرم ای آشتنا و مأنوس بافت‬
‫نداشته باشد همزمان نظر طراح ش ری و گروه حکاوت را نیز جلب میکند‬
 ‫معماری بوم گیالن‪:‬‬

‫تکیه برمصتالح منطقه ای وامکانات ستاخت وستاز در گیالن‬

‫که ناشتی از شترایط زیستت محیطی استت نه تن ا واهری متکاوت به‬
‫بناهای این ناحیه داده استت بلکه به واستطه استتکاده فراوان از چوب‬
‫و الیاف گیاهی در بنا و خصتتوصتتیات ویفه این مصتتالح روش های‬
‫ستتاختمان ستتازی در گیالن متمایز از دیگر نقاب ایران می باشتتدو‬
‫بررستی روش های ستنتی ستاختمان ستازی روستتایی گیالن به منظور‬
‫شتتتناخت یکی از گونه های "معماری همستتتاز با طبیعت" ما را به‬
‫تعامل کامل انسان و محیط پیرامون خود رهنمون می سازد که این‬
‫همه حکایت از دانش بشتتری هوشتتمند در زمانی با محدودیت های‬
‫تکنیکی ستاخت و حس احترام به طبیعت می نمایدو چنانکه عناصتر‬
‫معمتاری و اجزاء ستتتاختمتانی همته در ج تت ستتتاخت معمتاری پویا‬
‫دراین منطقه خاص با شرایط زیست محیطی ویفه آن می باشدو‬
 ‫موزه‪:‬‬

‫تعریف موزه‬

‫بزرر ترین و معتبرترین مرکزی که به امر ستتازماندهی موزه و موزه داری و تخصتتص های مربوب به این موکتتو در ستتطح ج ان می پردازد ستتازمانی استتت به نام آیکوم یا همان‬
‫شتورای بین المللی موزه ها که به اختصتار كیکوم (‪ ) ICOM‬نامیده می شتودو مطابق با تعریر موزه در استاس نامه ایکوم این مکان ن ادی دائمی استت که به صتورت انتکاعی در خدمت جامعه و‬
‫توستعه آن بوده در آن به روی عموم مردم باز استت و همرنین در آن تحقیقاتی در خصتوص شتواهد مادی زندگی بشتر و محیط پیرامون وی صتورت می گیردو مالکیت آن ا را کستب و حکاوت‬
‫نموده در اختیار عالقمندان قرار میدهد و به ویفه به منظور اهداف مطالعاتی آموزشتی و کستب لذت در معرا دید مردم قرار میدهدو موزه ها میراث طبیعی و فرهنگی بشتریت را حکظ تعبیر‬
‫و ترویج می کندو مجموعه های موزه ها به خاطر جامعه و توستعه آن دایرندو موزه ها حاوی شتواهد بکر الزم برای کستب و گستترش آگاهی هستتندو و منابر موزه ای فرصتت هایی برای دیگر‬
‫خدمات و فواید همگانی فراهم می آوردو‬

‫نقش و عمسکرد موزه در ـامعه ‪:‬‬

‫عملکرد موزه بیش از هر نکته ی دیگر بازتاب آرمانها و طندیشـه های طنسـان محیط فرهنگی و اجتماعی کارها و خالقیت ای پایان ناپذیر او در گذشتته و حاد استت و موزه مطالب‬
‫خود را با زبان خاصتی بیان می کندو از همین رو دارای قدرت نکوذ گستترده می باشتدو با استتکاده از نقد و بررستی بازدید کنندگان و شترکت کنندگان در برنامه های فرهنگی موزه می توان به عالیق‬
‫فرهنگی آن جامعه پی بردو می توان نتیجه گرفت که موزه در عی حال که در خدمت یک ـامعه طست ‪ ،‬معرف آن ـامعه نیز م باشدو‬

‫ماهیت موزه‪:‬‬

‫موزه مکانی است که به شما القا می کند که به چه چیز و چیونه بیـدیشد موزه ها مکان هایی هستند که تاریخ هنر را شکل می دهندو مجموعه هایی که تاریخ را جمر آوری نموده‬
‫و به نمایش در می آورند و موزه ها بر ستیر تحود فکری ج امعه تاثیر گذار بوده و به عنوان یکی از ابزارهای مقتدر مورد ستوء استتکاده واقر می شتوندو بر این استاس خصتوصتی ستازی در موزه ها شتکل‬
‫گرفته و رواج پیدا می کندو چرا که هر موزه در تبیین تاریخ هنر نقش ایکا می کند و امروزه موزه های دیگر فهتاهای نمایشتگاهی صترف نبوده و به نوعی فهتای زندگی و گذران اوقات فراغت و در‬
‫عین حاد فهای آموزنده محسوب می شوندو‬

‫معماری‪ ،‬هرهـگ‪ ،‬هویت‪:‬‬

‫درش و ابقای تاریخ و فرهنگ های گونگون بشتری نیازمند حکاوت و صتیانت از آثار و مصتونیات تاریخی از جمله کتب استناد مصتنوعات تاریخی ارزشتمند آثار تاریخی ملی کاال های‬
‫تجاری قدیمی و اختراعات استت و شتناخت ویفگی ای ملیتی ناحیه ای و حتی محله ای این آثار هرهر کدام دارای اهمیت جداگانه ای استت اما گذشتته از این ا زیبایی و نمادین بودن این آثار‬
‫ارزش گذاری بر آن ا را نا ممکن ستاخته استت و بنابراین حکاوت و نگ داری از این آثار بستیار م م استت و موزه ها دیگر فهتاهای نمایشتگاهی صترف نبوده و به نوعی فهتای زندگی و گذران اوقات‬
‫فراغت و در عین حاد فهتای آموزنده محستوب می شتوند و در خلق دائمی عادات فرهنگی نقش به ستزایی بر ع ده دارند و در دراز مدت تهتمین کننده تداوم فرهنگی می باشتندو فرهنگ را می توان‬
‫محصتود تالشت ای متکاوت انستانی در راه خلق و آفرینش دانستتو معماری در واقر معیاری برای عینیت بخشتیدن به باورها عادت ها رفتارها و ارزش های مردم استت و معماری به عنوان یک پدیده‬
‫اجتماعی از فرهنگ نشتات گرفته و بر آن تاثیر می گذارد و آینه ای استت از اندیشته های انستان در رابطه با محیط و فرهنگ و بنابراین می توان معماری را عالوه بر یک تخصتص فنی یک عنصتر‬
‫فرهنگی تاثیر گذار نیز در نظر گرفتو معماری معرف جامعه ای است که در بستر آن شکل گرفته است و فرهنگ عنصری است که باعث پذیرش محصود معماری توسط جامعه می شودو موزه ها از‬
‫منابر م م و سترمایه های ملی کشتورها هستتندو هنگامی که به صتورت صتحیح و علمی مورد استتکاده قرار گیرند می توانند در تحقق هدف ای فرهنگی و اجتماعی موثر باشتندو یکی از م م ترین‬
‫کارکردهای موزه به نمایش گذاشتتن داستتان انستان گذشتته در برابر چشتمان انستان معاصت ر استت و نیز نشتان میدهد او چگونه دانش خود را درباره ج انی که خود زندگی کرده به دستت آورده استت و‬
‫چگونه هنر صتنایر تمدن و فرهنگ خود را ستاخته وچگونه زندگی خود را بنا ن اده استتو برای اینکه موزه ها در راستتای توستعه ی فرهنگی و آموزشتی جامعه موثر باشتند باید در قالب اشیای خود‬
‫دوردستت گذشتته و چشتم انداز آینده را در پ نه ی افق امروز ببینند کلیت و نظام مندی و استتمرار فرهنگی را پیش چشتم ن ند و رمزوار از آن را در جان اشتیا بنمایانند و تماشتاگه راز باشتند و‬
‫آموزگار در طراحی موزه ها به عنوان یک مرکز فرهنگی و آموزشتی بایستتی ت ناستب طرح های معماری همگون با هویت فرهنگی منطقه در نظر گرفته شتود در این صتورت موزه می تواند به عنوان‬
‫یک مرکز فرهنگی نقشی موثر در حکظ و تقویت هویت فرهنگی داشته باشدو‬
‫• مطالعات کمی‬
 ‫معره بسرر طرح و تحسیل سایت‬

‫با توجه به اینکه ش ر رشت اکنون یک کالن ش ر محسوب میشود لزوم فهاهایی همرون موزه ها مراکز همایشی و سینما و مراکز تکریحی بیش از پیش کروری به نظر می رسدو‬

‫معره شهر رشت‪:‬‬

‫شت ر رشتت در ‪ ۴۹‬درجه و ‪ ۳۶‬دقیقه طود شترقی و ‪ ۳۷‬درجه و ‪ ۱۶‬دقیقه عرا شمالی از نصر الن ار گرینویچ قرار داردو این ش ر از شماد به بخش خمام از جنوب به دهستان الکان‬
‫از غرب به صومعه سرا و از شر به بخش کوچصک ان محدود می باشدو ش ر رشت در وکر طبیعی خود جزء کوچکی از جلگه گیالن و دشت ای جنوبی دریای خزر محسوب میشودو‬
 ‫ویژگ های ـمعیر ‪:‬‬

‫اولین آمار معتبر قابل استناد از جمعیت رشد به ساد ‪ ۱۳۵۵‬هو ش بر می گرددو سرشماری عمومی نکوس و مسکن این ساد جمعیت ش ر را معادد ‪ ۱۰۹۴۹۱‬نکر گزارش کرده استو‬
‫ده ستاد بعد (‪ )۱۳۴۵‬جمعیت شت ر به ‪ ۱۴۳۵۵۷‬نکر رستید که با رشتد ‪ ۷۸/۲‬درصتد در ستاد مواجه بوده استتو جمعیت این شت ر در ستاد ‪ ۱۳۵۵‬حدود ‪ ۱۸۸۹۵۷‬نکر گزارش شتده استت که‬
‫برآوردها رشتدی معادد ‪ ۷۴/۲‬درصتد در ستاد برای این دهه بدستت می دهدو آخرین سترشتماری عمومی کشتور در ستاد ‪ ۱۳۹۵‬نشتانگر آن استت که جمعیت شت ر مورد مطالعه به ‪ ۶۷۹۹۹۵‬نکر‬
‫رسیده استو‬

‫ویژگ های ـغرطهیای رشت‪:‬‬

‫شت ر رشتت از نظر بستتر طبیعی در محیطی جلگه ای واقر شتده استت و بخش عمده آن نیز بین دو رودخانه شتکل گرفته استت شتکل گیری شت ر و بستتر طبیعی آن کامال متأثر از‬
‫محیط آن استت شتیب کم ج ت گیری شتیب به ستمت دریا وجود آب و هوای مردابی در شتماد آن همگی متأثر از محیط طبیعی شت ر استتو این شت رستتان در شتماد با دریای خزر شتماد‬
‫غرب با ش رستان انزلی در غرب با صومعه سرا و شکت جنوب با رودبار جنوب شرقی با سیاهکل شر الهیجان و در شماد شرقی با آستانه اشرفیه هم مرز استو‬

‫ویژگ های ط سیم شهر رشت‪:‬‬

‫گیالن دارای آب و هوا مرطوب و معتد د می باشتدو این ناحیه از کشتور مرطوب ترین و پرباران ترین نواحی ایران محستوب می شتودو اختالف دمای حداقل و حداکبر در ستاد بین ‪ ۲۵‬تا‬
‫‪ ۳۵‬درجه می باشدو بدین ترتیب درجه حرارت ساالنه در جلگه گیالن دارای تـییرات چندانی نمی باشدو‬

‫دما‪ :‬میانگین دمای هوا در ستردترین ماه ستاد در دی ماه ‪ ۶/۶‬درجه ستانتی گراد می رستد و در فصتل تابستتان به دلیل رطوبت زیاد هوای رشتت دمای هوا افزایش چشتمگیری‬
‫نداشته و مقدار آن در تیرماه و مرداد ماه به ترتیب به‪ ۱/۲۵‬و ‪ ۸/۲۴‬درجه افزایش می یابدو‬

‫رطوبت نسـب ‪ :‬شت ر رشتت یکی از مرطوب ترین شت رهای ایران استتو در برر ستی پارامترهای نم نستبی هوا در رشتت مشتخص می شتود که میانگین نم نستبی هوا در ستردترین‬
‫فصل ساد در زمستان در طود ماه های دی و ب من و اسکند ‪ ۸۵‬درصد و در گذار به طرف ب ار اندکی از رطوبت هوا کاسته می شود و مقدار آن در فروردین به ‪ ۸۰‬در اردیب شت‬
‫به ‪ ۷۸‬و در خرداد به ‪ ۷۵‬درصد می رسدو‬

‫میزطن بارندگ ‪ :‬میانگین آمار ‪ ۱۰‬ساله بارندگی در ش ر رشت ( ‪ ) ۴۸/۱۳۳۹‬نشان می دهد که میزان نزوالت جوی در این ش ر برابر ‪ ۴/۱۲۷‬میلی متر استو‬
 ‫زطویه تابش‪ :‬ش ر رشت در عرا جـرافیایی ‪ ۳۷‬درجه و ‪ ۱۵‬دقیقه قرار گرفته است که برای یافتن زاویه تایش می توان از نمودار عرا ‪ ۳۶‬درجه شمالی استکاده نمودو‬

‫مقابسه با بادهای مزطحم‪ :‬ج ت گریز از بادهایی که از جانب دریا میوزد و ریزش باران را به ستمت شتمالی تشتدید می کند ج ت خانه به ستمت جنوب یا شتر استت که در این‬
‫دو ج ت فهتاهای داخلی خانه به وستیله ایوان از حیاب جدا شتده اندو مصتالح ستاختمان‪ :‬به پیروی از مصتالح محلی استتکاده از چوب شتکل خاصتی در ستاختمان های شت ر به وجود‬
‫آمده استتو استتکاده از چوب آجر بتن ستقر های ستکالی و شتیب دار از نمودهای تأثیر وکر طبیعی بر مصالح کالبد فیزیکی این ش ر استو تم یدات رعایت شده در معماری بومی‬
‫در مناطق معتدد و مرطوب با توجه به نو اقلیم خود نو مصتالح باید دارای ورفیت حرارتی کم باشتدو نو پالن باید به صتورت گستترده باشتد و باید از بام شتیب دار استتکاده شتودو‬
‫ج ت قرارگیری با توجه به تابش آفتاب باید از شتر به غرب باشتد و باید روی یک ستکو قرار بگیرد یعنی باید از زمین با یک کرستی چینی فاصتله داشتته باشتدو ستطح و تعداد پنجره‬
‫ها برای استکاده از ت ویه طبیعی باید زیاد باشدو بافت مجموعه باید به صورت پراکنده باشدو‬

‫طهمیت مـطقه در طمر گردشیری‪:‬‬

‫در اثر شتتاب گرفتن ستیر تحوالت اقتصتادی و اجتماعی در کشتورها و در نتیجه افزایش ستطح درآمدها و ب بود شترایط کاری مردم وقت آزاد بیشتتری پیدا کردندو استتان گیالن از نظر جاذبه‬
‫هتای طبیعی بته عنوان م م ترین کتانون فعتالیتت هتای فراغتی و ایران گردی موقعیتی ممتتاز داردو راه هت ای ارتبتاطی این منطقته بتا ت ران و راه هتای درون منطقته ای نیز عتامتل موثری در شتتتکتل گیری‬
‫کانون های ج انگردی منطقه به شمار می روندو بر طبق اولویت ای طرح جامر این ش ر "ش ر رشت یک ش ر توریستی محسوب میشود‬
 ‫بررس سایت مورد نظر‪:‬‬

‫رطرگیری سایت طرح در بسرر یک طز مهمرری و با هویت تری نوطح شهر رشت بر لزوم توـه به کمک به رشد و حفظ محدوده مورد نظر تاکید میکـد‬
‫بررس رطه های طرتباط و همجوطری‬
‫های بـا‪:‬‬

‫دسترسی از طریق خیابان سعدی که دارای ارزش‬

‫فرهنگی و پتانسیل رشد میباشدو این خیابان در‬
‫سمت غربی سایت قرار داردو‬

‫همجواری با میدان و بنای ش رداری به عنوان‬

‫مرکز قدیمی و اصلی ش ر رشتو‬

‫همجواری با اداره پست از سمت جنوب و اداره‬

‫اماکن از سمت شر و‬

‫امکان ارتباب با میدان از طریق خیابان های اصلی‬

‫ش ر که عبارتند از شریعتی در شر میدان علم‬
‫ال دی در جنوب غربی و خیابان امام در جنوب و‬
‫خیابان سعدی در غرب‬
‫تصاویری طز سایت‪:‬‬
 ‫ضوطبف و طسراندطرد های طرطح ‪:‬‬

‫تناستبات انستانی طراحی مناستب منوب به در اختیار داشتتن آمار صتحیحی از اندازه های بدن انستان و تعیین دامنه تـییرات آن ا در حین فعالیت های گوناگون می باشتدو آنتروپومتری شتامل‬
‫اندازه های طولی بدن وزن و حجم زوایا و فهتای حرکت اندام ها می گرددو روشتن استت که به استتکاده از داده های آنتروپومتری می توان فهتای کار مناستب را برای افراد بر حستب فعالیت طراحی‬
‫نمودو پرواکتح استت که اصتود و کتوابط معماری تعیین شتده بر روی ابعاد اندازه ها و محدوده دستتیابی انستان ایستتاده نمی تواند پاستخگوی تمامی افراد جامعه باشتدو به همین منظور تحقیقات و‬
‫مطالعاتی در زمینه دستیابی همگانی از جمله معلولین صورت گرفته است ‪.‬‬
 ‫طرتفاع مـاسب برطی دیدن‪:‬‬

‫نمایشتگاه یا موزه جایی استت که مردم اشتیا را با چشتم می بینند و همه چیز را باید با در نظر گرفتن شترایط و خصتوصتیات چشتم ناور طراحی نمود و این موکتو باید در تمام مراحل طرح موزه‬
‫رعایت شتودو اشتیا در ارتکاعات مختلر حاالت گوناگونی دارند و به همین ج ت باید در نظر گرفته شت ود که بازدید کننده در چه نقطه ای برای تماشتای شتیء مورد نظر در ارتکا و زاویه دید مناستب‬
‫می ایستدو بلندای قد بازدید کنندگان موزه اگر مرد باشند ‪ ۱۷۴‬سانتی متر و تراز دید او ‪ ۱۶۱‬سانتی متر و اگر زن باشند به ترتیب ‪ ۱۵۸‬و ‪ ۱۴۹‬سانتی متر استو بنابراین به طور متوسط ارتکا تراز‬
‫دید افراد بالغ حدود ‪ ۱۵۵‬ستانتی متر استتو با حرکت جزئی چشتم اشتخاص معموال می توانند اشتیا واقر در یک مخروب با قاعده بیهتی را که ركس آن چشتم بیننده می باشتد به راحتی ببینندو‬
‫مطالعات در این زمینه نشتان داده استت که بازدید کنندگان بالغ تن ا سطحی از روبروی خود را که به فاصله ‪ ۶۰‬تا ‪ ۱۲۰‬سانتی متر از آن ا و حد فاصل ‪ ۳۰‬سانتی متر باالتر و ‪ ۹۰‬سانتی متر پایین تر‬
‫از تراز دید آن ا قرار داشتته باشتد تماشتا می کنندو قرار دادن اشتیا و موکتوعات نمایشتی و اتیکت های اطالعاتی در ترازی باالتر یا پایین تر از محدوده مزبور موجب ایجاد تنش در ماهیره ها شتده و‬
‫می تواند به کمردرد خستگی پا سوزش چشم و خشک شدن گردن بینجامد ‪.‬‬

‫شکل گالری ها‪:‬‬

‫در طراحی گالری اتا هایی که دارای ابعادی برابر باشند بیش از حد یکنواخت می شوند با ایجاد تنو و تناسب در ابعاد و همرنین با به کار بردن رنگ ای متنو بر دیوارها و کر پوش ها‬
‫می توان انگیزه های ناخودآگاه را در جلب نظر بازدید کننده به وجود آوردو همرنین طراحی اتا ها در یک خط مستتقیم باعث یکنواختی می شتود توصتیه میشتود که پنجره ای در برابر در قرار‬
‫نگیردو زیرا بازدید کننده به محض ورود دچار خیرگی چشتم خواهد شتدو در خصتوص شتکل و اندازه اتا ها برای جلب توجه همگان باید وستعت آن ها مختلر و متناستب با ابعاد نمایشتگاه باشتدو‬
‫نور پردازی جانبی مناسب اتا های کم عمق استو دیوارهای این اتا ها باید با منبر نور تشکیل یک زاویه قائمه را بدهندو در فهای بزرر چنانره دسترسی از مرکز داده شود بیشترین امکان‬
‫انتخاب حاصتل خواهد شتد اما در فهای کوچک بایستی دسترسی از کنار باشد تا بیشترین امکان دید حاصل گردد و به طور کلی چنانره فرد ناور به هنگام حرکت در فهای نمایش نتواند از یک‬
‫دید کلی برخوردار باشد دچار اب ام میشود و در ادراش و تصمیم گیری او اخالد ایجاد میشود ‪.‬‬

‫آرایش گالری ‪:‬‬

‫نحوه آرایش و انتظتام و هم جواری گتالری هتا و تتأثیر ختاص آن بر مختاطتب نقش تعیین کننتده ای خواهتد داشتتتتو عمومتأ انتظتامی کته بته بتازدیتد کننتده امکتان یتافتن راه را بتدهتد و ج تت هتا را‬
‫آگاهانه و یا ناآگاهانه به او بنمایاند از نظر زیبایی شتناستی واجد امتیاز واالیی استتو در گذشتته اشتیاء به صتورت اتکاقی در هر جا که فهتای خالی وجود داشتت قرار می گرفتند اما امروزه نمونه ها‬
‫غالبا به صتورت دستته بندی شتده ارائه می شتوندو باید توجه داشتت که نحوه تقسیم فها در ارتباطی تنگاتنگ با سیرکوالسیون تأثیر به سزایی بر طرح بنا داردو ممکن است یک شیء مادی واحد پس‬
‫از قرار گرفتن تحت نظام های متکاوت در دستته های گوناگونی رده بندی شتودو تصتمیم گیری در مورد نحوه استتقرار اشتیا در متن لوازم دیگر تحت تأثیر چند عامل استتو از جمله موکتو موزه و‬
‫نو رویکرد به آن روش موزه تقسیم بندی علمی اشیا و شرایط مادی آن او تاکنون انوا مختلکی از عرصه بندی ارائه شده است‪:‬‬

‫ترتیب و توالی نسبی فهاهای داخلی بدون مطابقت از الگوی هندسی خاص ‪.‬‬ ‫•‬

‫تلکیق دو یا چند غرفه به گونه ای هماهنگ با استکاده از الگوهای ارتباب فهایی و فهاهای با امکان ارائه همزمان دو یا چند دسته بندی متکاوت‪.‬‬ ‫•‬

‫غرفه بندی بر اساس تأثیر بصری و مطابقت معماری با روابط هماهنگ بین فها نور و نموده ها۔‬ ‫•‬

‫غرفه بندی بر اساس داشتن تعابیر گوناگون از دیدگاه های متکاوت ‪.‬‬ ‫•‬

‫ارائه نمادین با استکاده از ساختار فهایی برای القاء مک ومی خاص‬ ‫•‬

‫همرنین می توان گالری ها را بر استتاس گالری معرف قرار دادو به این ترتیب که در این گالری خالصتته ای از تمام موکتتوعات ارائه میشتتود و شتتخص می تواند به گالری کناری که به آن‬ ‫•‬
‫موکو دقیق تر و عمیق تر می پردازد راهنمایی شود‪.‬‬

‫حرکت و سیرکوالسیون در موزه ‪:‬‬

‫مستیر بازد ید کننده تابر اصتود امروزی و مدرن (با باالترین بازدهی) نیستت و می تواند یک گردش داوطلبانه تلقی گردد باید جدا از مستیرهای کارکنان با مستیر جابجایی اشتیا بررستی‬
‫شودو بنابراین باید مسیرهای طی شده توسط کارکنان و حرکت اشیا بر اساس این اصل طراحی شود و به ناچار این مسیر باید از مسیرهای بازدید کنندگان جدا باشد‪.‬‬

‫در طراحی موزه باید این اصتتل را که بازدید کنندگان به طور متوالی از فهتتاهای موزه بازدید به عمل می آورند مورد توجه قرار دادو در س تاختمان موزه آنره بیش از همه کتترورت دارد ارائه‬
‫طرحی استت که بر استاس آن بازدید کننده به ر احتی در موزه گردش نماید و مجموعه ها و بخش های خدماتی آن در ب ترین شتکل معقود ترکیب یافته باشتندو مطلوب آن استت که خدمات اداری و‬
‫آزمایشتگاه ها و کارگاه ها و اتا های پشتت یک بخش کارکردی خاص خود را تشتکیل داده و ورودی ای جداگانه داشتته باشتند زیرا این فهتاها با توجه به قواعد مربوب به خود فعالیت می کنند لذا‬
‫می بایستت وکتعیت جداگانه و خاصتی بیابندو مکان قرارگیری این فهتاها در طرح کلی موزه و روابط آن ا با فهتای نمایش و ارتباطات درونیشتان می بایستت مورد مطالعه قرار گیردو فهتاهای فو تا‬
‫جای ممکن باید در ارتباب تنگاتنگ با کل موز ه عمل نمایندو ورودی موزه های بزرر عموما در دو الیه قابل دستتترستتی استتت‪ :‬ورودی برای عابرین پیاده و ورودی وستتائط نقلیهو در رابطه با برخی‬
‫فهتاهای خدماتی نظیر رستتوران چایخانه کتابخانه و ووو در نظر گرفتن دو دستترستی یکی از داخل مجموعه موزه و دیگری از خارج آن موزه را در معرا تماشتای بازدید کننده اتکاقی (کستانی که‬
‫برای بازدید موزه نیامده اند) قرار داده و به جذب مخاطب و فعاد نگه داشتتتن مجموعه کمک می کندو همرنین تعبیه یک ورودی مجزا و مستتتقل به منظور دستتترستتی کارکنان و افراد ویفه و یک‬
‫ورودی از طریق سالن اصلی‪.‬‬

‫سیرکوالسیون هضاهای نمایش ‪:‬‬

‫ستیرکوالستیون یکی از مستائل اصتلی موزه استت که می تواند تأثیر به ستزایی بر طرح بنا داشتته باشتدو داشتتن یک حرکت صتحیح و منظم در پیگیری اشتیا به نمایش درآمده در موزه بستیار موثر‬
‫استتو در کل می توان مستیرهای حرکت را به دو نو اختیاری و هدایت شتده تقستیم کردو م م ترین مزیت مستیرهای بازدید هدایت شتده فراهم ستاختن نظارت و کنترد استت ولی اینکه بازدید‬
‫کننده پیش از رستیدن به شتیء خاص تحت تأثیر برداشتت های مقدماتی دیگر قرار می گیرد ویفگی نامطلوب این نو مستیر استتو این نو مستیر به روش های مختلر شتکل می گیردو در مستیر‬
‫بازدید آ زاد (مدار گردش اختیاری) دو یا چند ورودی و خروجی وجود دارد و بازدید کننده مجبور به طی مستیر خاصتی نبوده و می تواند آزادانه حرکت کند و از آنجا که دیدن تمام نمودها در یک‬
‫بازدید ممکن نیستت بازدید کننده ناگزیر از مشتاهده مجدد و کشتر بیشتتر موزه خواهد بودو این ویفگی بستته به هدف پروژه می تواند مطلوب یا خستته کننده باشتدو مستیر حرکت باید به گونه ای‬
‫طرح ریزی شتود که موجب خستتگی بازدید کننده نشتود و در عین حاد که از آزادی نستبی برخوردار استتو تنو الزم را داشتته باشتدو نحوه ای از نمایش که مردم را مجبور به جستتجوی مستیر بکند‬
‫مطلوب نیستت و تا حد ممکن باید از ستیرکوالستیون دورانی بستته پرهیز کرد لذا مستیر یک طرفه مناستب ترین حالت می باشتدو در عین حاد ستیرکوالستیون کنترد شتده نباید از صتد متر تجاوز کندو‬
‫الزم به یادآوری استت که در عرصته نمایش هیچ فهتایی را نمی توان مطلقأ ارتباطی دانستتو کوچک ترین ستط ح موزه نیز باید در خدمت ارائه اطالعات و نمایش نموده ها برای مخاطب باشتد در‬
‫مقابل مکان هایی که برای استراحت و نشستن بینندگان در نظر گرفته میشد نیز الزم است به گونه ای باشد که دید به اشیا قطر شود و نسبتا آرام باشد تا چشم و ذهن تماشاگر استراحت کند ‪.‬‬
‫• اهداف طراحی‬